JAARSTUKKEN 2014 versie 1.0

JAARSTUKKEN 2014 versie 1.0

Vastgesteld in de openbare vergadering van het algemeen bestuur op ….…..

Jaarstukken 2014

Waterschap Groot Salland

pagina 2 van 112

Jaarstukken 2014

Inhoudsopgave VOORWOORD .................................................................................................................5 1. SAMENVATTING 2014 ................................................................................................7 1.1. EXPLOITATIE ............................................................................................................8 1.2. VOORSTEL TOT BESTEMMING VAN HET SALDO ..........................................................11 DEEL I - JAARVERSLAG 2014 .....................................................................................13 2. PROGRAMMAVERANTWOORDING.........................................................................14 2.1. PROGRAMMA 1 W ATERSYSTEEMBEHEER .................................................................16 2.2. PROGRAMMA 2 W ATERKERINGSBEHEER ..................................................................25 2.3. PROGRAMMA 3 ZUIVERINGSBEHEER ........................................................................33 2.4. PROGRAMMA 4 MAATSCHAPPIJ EN ORGANISATIE .....................................................40 2.5. BELASTINGOPBRENGSTEN EN ALGEMENE OPBRENGSTEN .........................................47 3. FINANCIËLE BESCHOUWINGEN .............................................................................50 3.1. PARAGRAAF ONTWIKKELINGEN IN HET BEGROTINGSJAAR 2014 .................................50 3.2. PARAGRAAF KOSTENTOEREKENING .........................................................................50 3.3. PARAGRAAF ONTTREKKINGEN AAN RESERVES EN VOORZIENINGEN ............................50 3.4. PARAGRAAF INVESTERINGEN ..................................................................................51 3.5. PARAGRAAF FINANCIERING .....................................................................................54 3.6. PARAGRAAF INCIDENTELE BATEN EN LASTEN ...........................................................59 3.7. PARAGRAAF RISICO’S .............................................................................................61 3.8. PARAGRAAF WATERSCHAPSBELASTINGEN ...............................................................62 3.9. PARAGRAAF UITGANGSPUNTEN RISICOBEREKENING EN WEERSTANDSVERMOGEN ......63 3.10. PARAGRAAF VERBONDEN PARTIJEN .......................................................................65 3.11. PARAGRAAF BEDRIJFSVOERING.............................................................................67 3.12. PARAGRAAF EMU-SALDO .....................................................................................68 3.13. PARAGRAAF TOPINKOMENS ..................................................................................69 3.13.1 Topinkomens ................................................................................................69 3.13.2 Bezoldiging dagelijks bestuur........................................................................70 DEEL II- JAARREKENING 2014 ...................................................................................71 4. BALANS PER 31 DECEMBER 2014 .........................................................................72 4.1. BALANS PER 31 DECEMBER 2014 ............................................................................72 4.2. TOELICHTING JAARREKENING ..................................................................................73 4.2.1. Grondslagen van waardering en resultaatbepaling ........................................73 4.2.2. Toelichting balans per 31 december 2014 .....................................................75 4.5. NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE RECHTEN EN VERPLICHTINGEN .................................90 5. EXPLOITATIEREKENING .........................................................................................91 5.1. EXPLOITATIEREKENING NAAR PROGRAMMA'S ...........................................................91 5.2. EXPLOITATIEREKENING PER KOSTENDRAGER ...........................................................91 5.3. TOELICHTING EXPLOITATIEREKENING NAAR PROGRAMMA’S PER KOSTENDRAGER .......93 5.4. EXPLOITATIEREKENING NAAR KOSTEN- EN OPBRENGSTSOORTEN ............................ 101 5.5. TOELICHTING EXPLOITATIEREKENING NAAR KOSTEN- EN OPBRENGSTSOORTEN ........ 102 5.5.1. Toelichting kostensoorten ............................................................................ 102 5.5.2. Toelichting opbrengstsoorten ....................................................................... 107 6.

OVERIGE GEGEVENS ........................................................................................ 110 6.1 CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT .............................. 110 6.2 VASTSTELLING VAN DE JAARSTUKKEN..................................................................... 112


pagina 3 van 112

Jaarstukken 2014


pagina 4 van 112

Jaarstukken 2014

VOORWOORD Ingevolge het bepaalde in artikel 103 van de Waterschapswet en artikel 13 van de ‘Verordening met betrekking tot het financiële beheer bij het waterschap Groot Salland’, worden u hierbij de jaarstukken 2014 aangeboden. De jaarstukken zijn onderverdeeld in twee delen: I. Het Jaarverslag II. De Jaarrekening Een belangrijk onderdeel van de jaarstukken is de programmaverantwoording. Een programma is daarbij als volgt gedefinieerd: “Een samenhangend geheel van activiteiten op basis waarvan het algemeen bestuur het beleid van het waterschap vaststelt.” Per programma wordt de volgende informatie verstrekt: inhoud van het programma, de doelstellingen, in het bijzonder de beoogde effecten, de wijze waarop er naar gestreefd zal worden die effecten te bereiken, de netto kosten. De inhoud van de programma’s heeft met name een beleidsmatig karakter. Het betreft hier de beleidsdoelstellingen op het hoogste niveau. Het beleid van het waterschap wordt mede bepaald door externe en interne kaders. Deze verschillende kaders zijn onder meer het (ontwerp) Waterbeheerplan 2010-2015, Waterbeheer 21e eeuw, Nationaal Bestuursakkoord Water, Europese Kaderrichtlijn Water, Ruimte voor de Rivier, Waterveiligheid 21e eeuw, Inrichting Landelijk Gebied (tot en met 2013, plannen voor het gebied Rijn-Oost en diverse door het bestuur van Groot Salland vastgestelde beleidsdocumenten. Het jaarverslag bevat verder de financiële beschouwingen over het afgelopen begrotingsjaar. De jaarrekening is een financieel verantwoordingsdocument en wordt samen met het jaarverslag ter vaststelling aangeboden aan het algemeen bestuur. In de jaarrekening is de balans en exploitatierekening met toelichting van het waterschap opgenomen. De accountant geeft naast het getrouwheidsoordeel ook een oordeel over de financiële rechtmatigheid van de totstandkoming van de baten, lasten en balansmutaties. De accountant geeft middels zijn controleverklaring een oordeel over de getrouwheid en financiële rechtmatigheid van de jaarrekening. De jaarrekening is geheel financieel van aard.


pagina 5 van 112

Jaarstukken 2014


pagina 6 van 112

Jaarstukken 2014

1. Samenvatting 2014 Gedurende 2014 is er een verkenning geweest waarbij is onderzocht of er met Reest en Wieden gefuseerd kan worden. Uiteindelijk hebben begin december 2014 beide algemene besturen ingestemd met de voorgenomen fusie. De verkenning heeft de nodige impact gehad op de organisatie en zijn van invloed op het exploitatieresultaat. Ten tijde van het opstellen van de begroting 2014 (medio september 2013) waren de exacte uitwerkingen van de reorganisatie (halverwege 2013) nog niet helemaal scherp. Dit heeft er toe geleid dat de begroting 2014 op een relatief hoog abstractieniveau is onderbouwd. Gedurende de loop van het jaar zijn de uitwerkingen van de reorganisatie verder uitgekristalliseerd. Het verder uitvoeren en uitwerken van de reorganisatie, heeft ook in 2014 nog de nodige impact gehad op de organisatie. Tevens heeft dit invloed op het exploitatieresultaat, hierop wordt in paragraaf 1.1 verder ingegaan. In paragraaf 1.2 is het voorstel tot resultaatbestemming vermeld.


pagina 7 van 112

Jaarstukken 2014

1.1. Exploitatie De totale netto kosten van de programma’s vertonen in 2014 een uitputting welke € 4,9 miljoen lager is dan de begroting. Alle programma’s vertonen een positieve afwijking ten opzichte van de begroting. De grootste afwijkingen worden in hoofdstuk 2 van de programmaverantwoording nader toegelicht. Hieronder staat een overzicht van de exploitatierekening naar programma's en kostendragers: Programma's

Taak Watersysteembeheer

Taak Zuiveringsbeheer

TOTAAL REKENING 2014

TOTAAL BEGROTING 2014

20.045.589

0

20.045.589

22.951.400

7.245.339

0

7.245.339

7.718.300

0

16.897.405

16.897.405

17.941.100

1.

Watersysteembeheer

2.

Waterkeringsbeheer

3.

Zuiveringsbeheer

4.

Maatschappij en Organisatie

8.729.713

5.063.909

13.793.623

14.643.200

TOTAAL 4 PROGRAMMA'S

36.020.641

21.961.314

57.981.956

63.254.000

0

0

0

100.000

36.020.641

21.961.314

57.981.956

63.354.000

-105.115

12.491

-92.624

0

0

0

0

0

30.500

18.946

49.446

0

4.656.320

0

4.656.320

0

0

0

0

0

4.581.705

31.437

4.613.142

0

40.602.346

21.992.751

62.595.098

63.354.000

Onvoorzien TOTAAL NETTO-KOSTEN PROGRAMMA'S Saldo uitgaven en inkomsten vorige jaren Waardecorrectie overige debiteuren Dotatie aan voorziening Waardevermindering Ramspol Dividenden & overige algemene opbrengsten SUBTOTAAL Totaal kosten Inkomsten uit heffing

39.018.682

25.226.490

64.245.172

64.231.000

Kwijtschelding en oninbaarverklaring

-675.435

-835.597

-1.511.032

-1.209.000

Waardecorrectie heffingsdebiteuren

-70.382

-140.764

-211.146

0

Rente algemene reserve

105.000

-32.200

72.800

73.000

Rente egalisatiereserve

166.600

0

166.600

167.000

22.850

0

22.850

46.000

Totaal baten

38.567.315

24.217.929

62.785.244

63.308.000

Resultaat vóór bestemming

-2.035.031

2.225.178

190.146

-46.000

63.726

0

63.726

0

-12.000

0

-12.000

0

4.656.320

0

4.656.320

0

2.673.014

2.225.178

4.898.192

-46.000

Rente bestemmingsreserve beheer en onderh. Vecht

Onttrekking bestemmingsreserves Vecht Rentetoevoeging bestemm.res. vaarwegbeheer Vecht Onttrekking egalisatiereserve watersysteembeheer Nog te bestemmen resultaat

De exploitatierekening heeft een voordelig nog te bestemmen resultaat van € 4.898.192, verdeeld naar taak is dat € 2.673.014 voordelig voor Watersysteembeheer en € 2.225.178 voordelig voor Zuiveringsbeheer. Het exploitatieresultaat is € 4.944.192 voordeliger dan geraamd, in onderstaande tabel wordt het resultaat per taak weergegeven: Resultaat per taak

Rekening 2014

Begroot 2014

Verschil rek-begr

Watersysteembeheer Zuiveringsbeheer

2.673.014 2.225.178

-1.048.000 1.002.000

3.721.014 1.223.178

Totaal

4.898.192

-46.000

4.944.192


pagina 8 van 112

Jaarstukken 2014

Algemeen Ten tijde van het opstellen van de begroting 2014 (medio september 2013) waren de exacte uitwerkingen van de reorganisatie (halverwege 2013) nog niet helemaal scherp. Dit heeft er toe geleid dat de begroting 2014 op een relatief hoog abstractieniveau is onderbouwd. De wijze van werken en tijdverantwoording van de afdelingen was nog niet bekend. Voor de programma’s heeft dit wel gevolgen omdat er uren en kosten op andere programma’s zijn verantwoord dan begroot, maar per saldo is er voor de uiteindelijke kostendragers Watersysteem en Zuiveringsbeheer nauwelijks verschil. Verder bevatte de begroting die door het algemeen bestuur is vastgesteld een besparingsopgave van € 800.000. Deze was naar rato over de programma’s verdeeld, maar moest ambtelijk nog nader worden ingevuld. Deze nadere invulling plus een gewijzigde toedeling en toewijzing van kosten / budgetten aan organisatieonderdelen n.a.v. Sober en Slim zorgt op programmaniveau voor voor- en nadelen. Per saldo over de 4 programma’s zijn deze wijzigingen budgettair neutraal. Maatschappij en Organisatie De kosten van het programma Maatschappij en Organisatie worden verdeeld naar rato van de kosten van de andere programma’s. De taak Watersysteembeheer is dan de som van de kosten van de programma's Watersysteembeheer, Waterkeringsbeheer plus 63,3% van de kosten van het programma Maatschappij en Organisatie. De taak Zuiveringsbeheer bestaat uit de kosten van het programma Zuiveringsbeheer en 36,7% van de kosten van het programma Maatschappij en Organisatie. De kosten op het programma Maatschappij en Organisatie zijn lager dan voorzien. Deze afwijking wordt grotendeels veroorzaakt door het uitstellen van de voorgenomen renovatie van het hoofdkantoor. In afwachting van het huisvestingsprobleem en de voorgenomen fusie is er terughoudendheid in vervanging en onderhoud van hardware en software, apparatuur en bouwkundig onderhoud. Daarnaast hebben de onder “Algemeen” benoemde punten effect op het programmaresultaat. Zuiveringsbeheer Ultimo 2013 is een bijzondere waardevermindering genomen op de materiële vaste en lopende projecten van RWZI Raalte. Dit leidt tot lagere kapitaallasten. Tevens zijn de kapitaallasten voor zuiveren aanzienlijk lager door vertraging, lagere kosten en meer ontvangen subsidie dan begroot. Door het achterblijven van de productie slib droge stof is er minder slib afgevoerd dan begroot. Hierdoor wordt het resultaat voor de taak Zuiveringsbeheer positief beïnvloed. Daarnaast hebben de onder “Algemeen” benoemde punten (deels) effect op het resultaat van de taak. De opbrengsten Zuiveringsbeheer zijn in totaal lager dan begroot. De opbrengsten met betrekking tot de zuiveringsheffing voor bedrijven is wel hoger dan begroot. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door een toenemende bedrijvigheid, wat een hoger aantal vervuilingseenheden tot gevolg heeft. Door de recessie zijn er meer eenheden kwijtgescholden dan begroot, dit heeft een nadelig effect. Daarnaast bleken er ook nog een aantal aanslagen oninbaar. Door de lagere kosten voor het programma Maatschappij en Organisatie is er minder toegerekend aan de taak Zuiveringsbeheer.


pagina 9 van 112

Jaarstukken 2014

Watersysteembeheer Het resultaat voor de taak Watersysteembeheer is onder andere gunstiger dan voorzien door minder onderzoekskosten ten opzichte van de begroting. Deels komt dit door het afzien van wel begrote onderzoeken door derden, onvoorziene medefinanciering voor een onderzoek, betere budgetsturing, verschuiving naar de kapitaallasten, het niet uitvoeren van onderzoeken door vertraging en/of tegen lagere kosten. Tevens is er op de personeelslasten een besparing gerealiseerd. Er zijn minder personeelslasten gerealiseerd door minder inhuur, geen vervanging bij ziekte verlof en minder bestede uren. Ondanks de forse onderschrijding zijn de bestuurlijke doelstellingen voor dit onderdeel niet onder druk komen te staan. Door bijstelling van maaibeleid, een aanbestedingsvoorstel, innovatief onderhoud en doordat stedelijk water later dan gepland is overgenomen van gemeenten, is er voor beheer- en onderhoud van watergangen minder uitgegeven dan begroot. Daarnaast zijn de kapitaalslasten voor beheer- en onderhoud van watergangen aanzienlijk lager dan begroot. Dit wordt veroorzaakt door lagere netto kosten voor een aantal projecten, later in exploitatie nemen van projecten. Daarnaast hebben de onder “Algemeen” benoemde punten (deels) effect op het resultaat van de taak. Door een hogere gemiddelde WOZ waarde is de opbrengst gebouwd hoger dan begroot. Ondanks dit voordeel zijn de totale opbrengsten watersysteemheffing lager dan begroot. Voor een groot deel wordt dit veroorzaakt door de lagere opbrengst met betrekking tot de ingezetenen. Er zijn 4.800 minder woonheden aangeslagen dan begroot. Door de recessie zijn er meer eenheden kwijtgescholden dan begroot. Daarnaast bleken er ook nog een aantal aanslagen oninbaar. De opbrengsten voorgaande jaren zijn nadelig. Deze post komt grotendeels voort uit een uitspraak van de Hoge Raad waarbij de waterschappen in het ongelijk zijn gesteld. Deze uitspraak is nog niet geeffectueerd, maar voorzichtigheidshalve is dit nadeel reeds ingeboekt onder de opbrengsten voorgaande jaren. Door de lagere kosten voor het programma Maatschappij en Organisatie is er minder toegerekend aan de taak Watersysteembeheer. Voor een verdere specificatie wordt verwezen naar paragraaf 5.3 Toelichting exploitatie rekening naar programma’s per kostendrager.


pagina 10 van 112

Jaarstukken 2014

1.2. Voorstel tot bestemming van het saldo Voorstel Voorgesteld wordt aan het positieve nog te bestemmen resultaat over 2014 van € 4.898.192 de volgende bestemming te geven:

Verdeling nog te bestemmen resultaat Toevoeging egalisatiereserve Watersysteembeheer Toevoeging algemene reserve Zuiveringsbeheer Toevoeging egalisatiereserve Zuiveringsbeheer

2.673.014 1.632.119 593.059

Totaal

4.898.192

Tevens wordt voorgesteld om € 800.000 euro van de algemene reserve Watersysteembeheer te doteren aan de egalisatiereserve. Daarnaast wordt er voorgesteld om het weerstandsvermogen voor Zuiveringsbeheer te verhogen met € 100.000. Na instemming met dit voorstel is het weerstandsvermogen voor Zuiveringsbeheer € 1.600.000. Dit voorstel is verwerkt in de resultaatbestemming. Voor toelichting wordt verwezen naar paragraaf 3.9 Reserve positie ná bestemming van het saldo In onderstaande tabel zijn de mutaties in de algemene reserve en de bestemmingsreserve naar aanleiding van bovenstaand voorstel weergegeven:

Algemene reserve: Watersysteembeheer Zuiveringsbeheer

Egalisatie reserve: Watersysteembeheer Zuiveringsbeheer

Totaal

Saldo 31-12-2014

Overige mutaties

Verdeling resultaat

Saldo na resultaat

3.500.000 -32.119 3.467.881

-800.000 -800.000

1.632.119 1.632.119

2.700.000 1.600.000 4.300.000

5.223.114 5.223.114

800.000 800.000

2.673.014 593.059 3.266.073

8.696.128 593.059 9.289.187

4.898.192

13.589.187

8.690.995

-

Rekening houdende met het voorstel tot bestemming van het positieve saldo 2014, bedraagt de algemene reserve voor de taak Zuiveringsbeheer eind 2014 € 1.600.000 positief. Aangezien dit conform het voorgestelde weerstandsvermogen is wordt voorgesteld om het restant toe te voegen aan de egalisatie reserve Zuiveringsbeheer.


pagina 11 van 112

Jaarstukken 2014

De onttrekkingen aan de bestemmingsreserves beheer en onderhouden vaarwegbeheer de Vecht zijn reeds in het nog te bestemmen resultaat 2014 verwerkt. Het verloop van de bestemmingsreserves is als volgt: Bestemmingsreserves Saldo per 1 januari Onttrekkingen Rentetoevoeging Saldo per 31 december

2014 2.356.408 -2.368.408 12.000 -

Voor verdere specificatie wordt verwezen naar de jaarrekening (deel 2), hoofdstuk 4.2 Toelichting jaarrekening.


pagina 12 van 112

Jaarstukken 2014

Deel I - Jaarverslag 2014

Waterschap Groot Salland Dr. van Thienenweg 1 Postbus 60 | 8000 AB Zwolle T (038) 455 72 00 | F (038) 453 01 11 [email protected] | www.wgs.nl


pagina 13 van 112

Jaarstukken 2014

2. Programmaverantwoording De programma's die door het Waterschap Groot Salland worden gehanteerd zijn bepaald door het algemeen bestuur. Het waterschap gaat uit van de volgende programma-indeling: Watersysteembeheer Waterkeringsbeheer Zuiveringsbeheer Maatschappij en Organisatie Programma's

1.

Watersysteembeheer

2.

Waterkeringsbeheer

3.

Zuiveringsbeheer

4.





20.045.589

0

20.045.589

22.951.400

7.245.339

0

7.245.339

7.718.300

0

16.897.405

16.897.405

17.941.100


8.729.713

5.063.909

13.793.623

14.643.200


36.020.641

21.961.314

57.981.956

63.254.000

Onvoorzien TOTAAL NETTO-KOSTEN PROGRAMMA'S

0

0

0

100.000

36.020.641

21.961.314

57.981.956

63.354.000

Netto kosten per programma 2014

Maatschappij en Organisatie 24%

Zuiveringsbeheer 29%

Watersysteembeheer 35%

Waterkeringsbeheer 12%

De kosten van het programma Maatschappij en Organisatie bestaan onder andere uit kosten van bestuur, GBLT, Informatievoorziening en huisvesting. De opbouw van de kosten staat verder uitgewerkt en toegelicht in hoofdstuk 2.4. Het algemeen bestuur heeft via de verordening financieel beleid en beheer en het delegatiebesluit nadere regels inzake de rechtmatigheid van begrotingsoverschrijdingen vastgesteld. In artikel 9 van het delegatiebesluit is opgenomen dat het budget van een programma uit de begroting met maximaal 5% mag worden overschreden mits de middeleninzet past binnen het gestelde beleid.


pagina 14 van 112

Jaarstukken 2014

Daarnaast is in de verordening financieel beleid en beheer bepaald, dat bij een exploitatieresultaat dat € 1 miljoen ongunstiger is dan begroot, een begrotingswijziging aan het algemeen bestuur moet worden voorgelegd. Aangezien er geen overschrijdingen van de netto lasten op programmaniveau zijn ten opzichte van de begroting, passen deze onderschrijdingen binnen de door het algemeen bestuur gestelde kaders. De vier programma’s worden afzonderlijk nader toegelicht in hoofdstuk 2.1. t/m 2.4. Bij ‘Maatregelen en realisatie in 2014’ zijn de volgende kleuren gebruikt: Kleur

Betekenis: Maatregel is uitgevoerd of loopt volgens schema Maatregel is niet uitgevoerd of loopt achter op schema


pagina 15 van 112

Jaarstukken 2014

2.1. Programma 1 Watersysteembeheer Beschrijving en aanpak Water heeft ruimte nodig. Krijgt het dit niet, dan neemt het de ruimte zelf een keer. Wateroverlast in de afgelopen decennia heeft de Nederlanders weer eens met de neus op de feiten gedrukt. Klimaatsveranderingen hebben invloed op het watersysteem. Waterstanden worden te hoog in natte perioden en te laag als het lange tijd droog is. In beide gevallen is dit schadelijk. Het water schikt zich niet naar de functie die mensen aan een gebied geven. Dit betekent dat water een belangrijke plaats moet krijgen in de inrichting van het beheersgebied. Het waterschap zorgt ervoor dat het water gezond is en blijft voor mens, plant en dier. Schoon of gezond water betekent water van een goede chemische en ecologische kwaliteit. Emissies, de afvalwaterketen, de inrichting, het beheer en het onderhoud van het watersysteem en de kwaliteit van waterbodems spelen hierbij een rol. Het belangrijkste kader voor gezond water is de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Doel van de kaderrichtlijn is om in heel Europa gezond water te realiseren. De richtlijn heeft betrekking op de aanwezigheid van al dan niet schadelijke stoffen in het water, maar ook op de duurzame inrichting en beheer van het watersysteem. Belangrijkste aspecten: • Betrokkenheid bij planvorming op verschillende niveaus waarbij een trekkersrol wordt vervuld bij de invulling van de functie "Kwaliteitswater". • Het voorbereiden, opstellen, herzien en vaststellen van beheersinstrumenten zoals: peilbesluiten, waterakkoorden en legger en beheerregister. • Het intact houden of verbeteren van het stelsel van watergangen en het onderhouden van de daarin of nabij gelegen kunstwerken. • Het uitbaggeren van watergangen om deze op profiel te houden. • De sanering van verontreinigde waterbodems. • Het beheren, onderhouden en bedienen van die kunstwerken die bestemd zijn voor het beheer van de hoeveelheid water, het voorkomen van wateroverlast door middel van afvoer. Daarnaast het voorkomen van droogte d.m.v. conservering van het aanwezige water en waar mogelijk het aanvoeren van water. • Het verzamelen (monitoren) van gegevens voor analyse over het functioneren van de watersystemen. • Het up-to-date houden van de keur en op basis van de gebods- en verbodsbepalingen in de keur vergunningen / ontheffingen verlenen. • (Advisering) vergunningverlening en handhaving (ook onder programma 3). • Aanpak van diffuse emissies.


pagina 16 van 112

Jaarstukken 2014

Maatregelen en realisatie in 2014 programma Watersysteembeheer 1. Voortgang “Ruimte om te leven met water

1

Actie Voortgang “Ruimte om te leven met water

Maatregelen 2014 Gereed Naar verwachting zijn in 2014 de volgende 8 waterlichaam projecten afgerond: Averlosche Leide, Beentjesgraven, Binnenwetering, Emmertochtsloot, Linderte Leide, Oostenbroekswaterleiding, Mastenbroek (m.u.v. vispasseerbaar maken gemaal Veneriete), Soestwetering middenloop. Het totaal gerealiseerde waterlichaam projecten komt hiermee uit op 8.

Gerealiseerd: In 2014 zijn 11 waterlichamen gerealiseerd. Dit is meer dan de helft van de opgave, die in het bestuursprogramma is gedefinieerd: 18 waterlichamen gerealiseerd in 2015. • De volgende 7 waterlichaam projecten zijn afgerond (Averlosche Leide, Beentjesgraven, Binnenwetering, Kloosterzielstreng, Linderte Leide, Oosterbroekswaterleiding en Soestwetering middenloop). • Voor 4 projecten (Emmertochtsloot, Kostverlorenstreng, Mastenbroek en Westerveldse Aa) is het waterlichaam ingericht maar moet alleen het gemaal nog vispasseerbaar worden gemaakt. Dit wordt binnen 1 project opgepakt en zal in 2015 worden uitgevoerd. • Voor 6 projecten is uitvoeringskrediet verleend en start de aanbesteding begin 2015: Grote Vloedgraven (onderdeel van Olst-Wesepe), Kolkwetering, Noordzuidleiding, Raalterwetering fase 2, Ramelerwaterleiding en Witteveenleiding. • Voor het laatste gedeelte van de Dalmsholterwaterleiding (fase 2c) dient nog krediet te worden aangevraagd zodat deze ook in 2015 kan worden afgerond. • Voor de Groote Grift zal in 2015 een onderhoudsplan worden opgesteld en 1 stuw moet vispasseerbaar gemaakt worden. Door de bovengenoemde maatregelen zullen naar verwachting eind 2015, 19 waterlichamen gerealiseerd zijn.


pagina 17 van 112

Jaarstukken 2014

2. Implementatie B&O-visie in noordelijk gebied

2

Actie Implementatie B&O-visie in noordelijk gebied

Maatregelen 2014 Gereed Administratief vastleggen en aanpassen van de onderhoudsinrichting volgens de B&O-visie. Het moment waarop het implementatietraject wordt hervat in een nieuw deelgebied is afhankelijk van de keuze van het algemeen bestuur, na de evaluatie in het najaar 2013. Beoogd effect van deze implementatie is het harmoniseren van het beheer en onderhoud volgens de B&O visie.

Gerealiseerd: De implementatie van de B&O visie is in zijn geheel stilgelegd in afwachting van de uitkomsten van de resultaten van de evaluatie van de inrichting in de aangepakte gebieden. In de periode september 2014 t/m december 2015 wordt een financiële evaluatie van de B&O visie uitgevoerd. Daarbij wordt het draagvlak voor de B&O visie bij aangelanden onderzocht. Naar verwachting worden eind 2015 de nieuwe keuzes rondom de onderhoudsinrichting voorgelegd aan het algemeen bestuur e.a. afhankelijk van fusie met Reest en Wieden. In afwachting van deze evaluatie worden geen nieuwe deelgebieden ingericht conform de B&O visie. Bij Ruimte om te leven met waterprojecten worden zijwatergangen wel conform de B&O visie ingericht. De financiële effecten van de B&O visie is één van de onderwerpen die in het kader van een onderzoek naar strategische keuzemogelijkheden / verkenningen wordt opgepakt. Met betrekking tot deze verkenningen wordt verwacht dat ze op termijn een gunstig financieel effect zouden kunnen sorteren. Het is de bedoeling om in de aanloop naar de komende begrotingsbehandeling in november hierover in de verschillende bestuurscommissies te discussiëren.


pagina 18 van 112

Jaarstukken 2014

3. Vecht

3

Actie Vecht

Maatregelen 2014 Gereed De uitvoering “Hoogwaterverlagende maatregelen Vechterweerd”, te weten de bouw van een brug en de Groene Geul, start in 2014. De start van de uitvoering van het project “Natuurlijke oevers Vilsteren-Dalfsen” is gepland in het najaar van 2014 na de realisatie van de Hoogwaterverlagende maatregelen Vechterweerd. Hiernaast gaat het project “Kadeversterking Waterfront Dalfsen” (deel nHWBP) naar verwachting in 2014 in uitvoering. Het is de bedoeling in 2015 te starten met de uitvoering van het projecten “Nevengeul Vilsteren”. De genoemde projecten zullen worden uitgevoerd in nauwe samenwerking met particulieren en de betrokken partners uit het Breed Bestuurlijk Overleg Vecht (provincie, vier gemeenten, twee waterschappen en maatschappelijke organisaties).

Gerealiseerd: De oplevering van “Hoogwaterverlagende maatregelen Vechterweerd” werd met ruim 200 bezoekers gevierd binnen de Vechtdaldag eind 2014. In november werd tevens, met partners vanuit de hoogwateroefening Vecht, een succesvolle publieksdag georganiseerd om waterbewustzijn te vergroten. De drie nog lopende uitvoeringsprojecten vanuit Ruimte voor de Vecht worden conform plan opgeleverd in 2015: project 'Natuurlijke oevers Vilsteren-Dalfsen en Vechtcorridor' (oplevering april), project 'Dijkverbetering Waterfront Dalfsen' (deel HWBP) (oplevering juni), de aanbestedingsprocedure van het project 'Nevengeul Vilsteren is gestart en naar verwachting start uitvoering begin 2015. Najaar 2014 is gestart met implementeren van de principes van Strategic Adaptive Management in de coördinatie van Ruimte voor de Vecht. Zo wordt in afstemming met partners provincie en Vechtstromen een haalbaarheidsonderzoek naar natuurlijker peilbeheer, beheerplan, en monitoringsplan opgesteld. Eind 2014 zijn nieuwe opgaven voor het programma Ruimte voor de Vecht geïnventariseerd, hetgeen in een vervolgvoorstel op het huidige programma wordt vastgesteld bij aanvang van de nieuwe bestuursperiodes maart 2015.


pagina 19 van 112

Jaarstukken 2014

4. Afkoppelen Streukelerzijl/Galgenrak

4

Actie Afkoppelen Streukelerzijl/Galgenrak

Maatregelen 2014 Gereed In de periode tot en met 2013 is een belangrijk deel van het afkoppelingsproject in uitvoering gegaan. Het laatste deel van de af te koppelen watergang en het eindgemaal moeten nog gerealiseerd worden. Dit houdt verband met de situatie dat dit deel van het afkoppelingsproject onderdeel uitmaakt van het Provinciale Inpassingsplan dat is gemaakt voor de verlegging van de N340. In 2014 wordt de planvorming van het gemaal verder uitgewerkt en zal het definitief ontwerp van het gemaal aan het bestuur worden voorgelegd.

Gerealiseerd: Het laatste deel van het afkoppelingsproject is onderdeel van het Provinciale Inpassingsplan van de N340. Eind 2013 heeft Provinciale Staten een forse bezuinigingsopgave voor de N340 geformuleerd. Hiermee is het totaalproject van de N340 opnieuw beoordeeld. Dit heeft directe gevolgen gehad voor de planning en grondverwerving rondom het laatste deel van het afkoppeltracé. In dit hele proces zijn de belangen van het waterschap ambtelijk en bestuurlijk voortdurend benadrukt. De uitkomst is dat inhoudelijk de plannen voor het afkoppelingsproject niet hoeven te worden aangepast, maar ongewijzigd kunnen doorgaan. In tijd betekent dit wel vertraging omdat de grondverwerving in de tussenliggende periode is stopgezet. Deze is inmiddels weer in gang gezet. In het afgelopen jaar heeft veelvuldig afstemming met de provincie plaatsgevonden, vanwege de aanpassingen en de onzekerheid rondom de verlegging van de N340. Deze onzekerheden rondom de N340 hebben er toe geleid dat de planvorming van het gemaal later is opgestart en doorloopt in 2015. Hiervoor is gekozen omdat onzekerheid in de plannen direct onzekerheid geeft over ligging en het functioneren van het toekomstige gemaal. Bestuurlijk is hierop geanticipeerd door onze belangen in de stuurgroep van de N340 in te brengen en door de gevolgen te benoemen. Uitstel betekent namelijk dat we in dit gebied later aan de werknormen gaan voldoen. Dit punt is nog niet afgehecht en hier wordt actie op ondernomen die begin 2015 tot duidelijke afspraken moeten leiden. De planvorming van het gemaal stond gepland voor 2014, maar is vanwege opschorting van de plannen rondom de N340 ook uitgesteld.


pagina 20 van 112

Jaarstukken 2014

5. Herijking waternood

5

Actie Herijking waternood

Maatregelen 2014 Gereed In het kader van de herijking zijn in 2013 diverse onderzoeken uitgevoerd. In het najaar van 2013 is een besluit genomen over de koers voor de komende jaren. De vastgestelde hoofdlijnen zullen verder geconcretiseerd moeten worden in 2014. Onder meer zal een doorvertaling gemaakt worden voor de diverse projecten. Hiernaast wordt rekening gehouden met het opstarten van een pilot “risico gestuurd onderhoud”.

Gerealiseerd: De pilot risico gestuurd onderhoud is in de zomer van 2014 opgestart. Aansluitend is de monitoring van de gevolgen opgestart. De monitoringsgegevens zijn nog niet volledig en representatief om conclusies aan te verbinden. De pilot duurt 5 jaar. De herijking van waternood kan pas goed plaats vinden als de eerste resultaten van de pilot bekend zijn. 6. Overname beheer en onderhoud bestaand stedelijk gebied

6

Actie Overname beheer en onderhoud bestaand stedelijk gebied

Maatregelen 2014 Gereed Eind 2013 is al het stedelijke water van de gemeente Olst/Wijhe, Staphorst, Hardenberg, Kampen, Raalte en Deventer in beheer en onderhoud van het waterschap. Met de gemeenten Zwolle en Dalfsen wordt de overeenkomst voor overname eind 2013 / begin 2014 gesloten en kan vervolgens in de periode 2014-2015 inhoud aan overname worden gegeven door middel van het uitvoeren van de werkzaamheden om het stedelijk water in goede orde over te nemen. Met de gemeente Zwartewaterland wordt overleg gepland voor mogelijke overname van het bestaand stedelijk water in 2014.

Gerealiseerd: Gemeente Dalfsen: Overdracht beheer en onderhoud is in 2014 afgerond. Conform afspraken begroting 2014. Het uitvoeren van de maatregelen die zijn vastgesteld in de overeenkomst vindt in 2015 plaats. Gemeente Zwolle: Overdracht is in 2014 vertraagd. Door de gemeenteraadsverkiezingen heeft het onderwerp minder prioriteit gekregen (dit is wel afgestemd door de gemeente). In november 2014 hebben de gemeente en het waterschap besproken om de overdracht van beschoeiing buiten het overdrachtstraject te laten (bestuurlijk overleg). De overdracht wordt nu verder uitgewerkt in de 1e helft van 2015. De planning is dat de overeenkomst voor overdracht voor het einde van 2015 kan worden gesloten. Gemeente Zwartewaterland: Gemeente en waterschap gaan de overdracht verder vormgeven in 2015. Er is een onafhankelijk advies gevraagd over het wettelijk kader voor overdracht. Dit advies is in lijn met de uitgangspunten van het waterschap. Op basis van dit advies wordt de overdracht verder uitgewerkt. De planning is dat de overeenkomst voor overdracht voor het einde van 2015 zal worden gesloten. Waterschap Groot Salland

pagina 21 van 112

Jaarstukken 2014

7. Vismigratiebeleid implementeren

7

Actie Vismigratiebeleid implementeren

Maatregelen 2014 Gereed Uitvoering geven aan een gedoseerde hoeveelheid vismigratiemaatregelen (vispasseerbaar maken van stuwen en gemalen) buiten de KRW-waterlichamen.

Gerealiseerd: Met de uitvoering van de aanleg van deze vispassages is begonnen conform planning (realisatie van 8 vispassages in 2014-2015). Doelstelling voor 2014 is geheel gehaald. 8. Beregeningsregeling – bestaand gebruik

8

Actie Beregeningsrege ling – bestaand gebruik

Maatregelen 2014 Gereed Het uitvoeren van een inventarisatie van bestaande onttrekkingen ten behoeve van beregening of bevloeiing binnen kwetsbare gebieden en kwetsbare waterlopen. Het formuleren van beleid over hoe om te gaan met het bestaand gebruik binnen kwetsbare gebieden en kwetsbare wateren.

Gerealiseerd: De doelstelling voor 2014 om voor de zomer van 2014 besluitvorming te laten plaatsvinden hoe om te gaan met het bestaand gebruik binnen de kwetsbare wateren en aangewezen verbodszones rondom grondwaterafhankelijke natuur is niet gehaald. (De inventarisatie heeft overigens wel plaatsgevonden.) In juni 2014 bleek in het PFO Rijn Oost geen consensus over de vervolgstrategie ten aanzien van bestaande onttrekkingen binnen de beschermingszones. Gekozen is om als waterschappen een pas op de plaats te maken en om via bestuurlijke contacten de provincie er op aan te dringen om een knoop door te hakken over hun lijn met betrekking tot onttrekkingen rond natuurgebieden. De drie provincies hebben inmiddels ambtelijk beleid geformuleerd voor bestaand gebruik rondom Natura2000 gebieden in de beheerplannen. Dit biedt voldoende aanknopingspunten om in 2015 wel waterschapsbeleid te formuleren.


pagina 22 van 112

Jaarstukken 2014

9. Verlenen Watervergunningen

9

Actie Verlenen Water vergunningen

Maatregelen 2014 Gereed Er wordt eenduidig gewerkt volgens de procedure. Leantraject wordt toegepast bij vergunningverlening. Meer vooroverleg om een goede en tijdige aanvraag te realiseren. Duidelijke afspraken worden gemaakt over interne advisering om het proces sneller te laten stromen. Extra capaciteit wordt ingezet op watervergunningen. De Keur wordt aangepast zodat meer aanvragen met een melding kunnen worden afgedaan. Deze melding maakt het voor de aanvrager makkelijker, maar dient door de vergunningverlener nog te worden getoetst op algemene regels.

Gerealiseerd: Bij het team Vergunningen wordt nu gewerkt met een frontoffice. Aanvragen worden door de frontoffice meteen ingeboekt en ter behandeling doorgegeven aan de vergunningverlener. Naar een aantal gemeenten en aanvragers, die daarmee instemden, wordt de vergunning digitaal verzonden. Maatregelen worden genomen om de interne advisering te verbeteren. De gemiddelde doorlooptijd is teruggebracht naar 28 dagen. Het streven om in 75% van de gevallen de vergunning binnen 4 weken te verstrekken is niet behaald. Bij 58% van de gevallen is dit wel gelukt. De doelstelling om in 90% van de gevallen binnen de wettelijke termijn van 8 weken de vergunning te verstrekken werd in 93% van de gevallen behaald.


pagina 23 van 112

Jaarstukken 2014

Begroting 2014: Netto kosten programma Watersysteembeheer € 22.951.400 Jaarrekening 2014: Netto kosten programma Watersysteembeheer € 20.045.589

In de Jaarrekening is onder Hoofdstuk 5.3 een toelichting opgenomen van de belangrijkste afwijkingen voor programma Watersysteembeheer.

Opbouw kosten programma Watersysteembeheer (x € 1.000)

1.584

706

694

RO, beleid, hydrologie ecologie

1.039

Beheer en onderhoud watersysteem

1.812

Kapitaallasten saneren waterbodems Monitoren watersysteem Beheersinstrumentartium

5.840 Vergunningen, regelgeving en handhaving Huisvesting en facilitaire diensten

7.495 875


Kapitaallasten watersysteem

pagina 24 van 112

Jaarstukken 2014

2.2. Programma 2 Waterkeringsbeheer Beschrijving en aanpak Het waterschap zorgt ervoor dat mensen in het beheergebied van Groot Salland veilig kunnen leven met water. Overstromingen, en daarmee de kans op levensbedreigende situaties en economische schade, wil het waterschap voorkomen. Als dit onder bijzondere omstandigheden toch voorkomt, werkt het waterschap mee aan het beperken van de eventuele gevolgen. Het Rijk en de provincies hebben normen gesteld waaraan waterkeringen moeten voldoen. Het is echter gebleken dat het in Nederland gehanteerde veiligheidsbeleid tegen overstromingen onvoldoende rekening houdt met gevolgschade (maatschappelijk ontwrichting). Binnen het Deltaprogramma wordt daarom gewerkt aan actualisatie van de waterveiligheidsnormering (nieuwe normering) waarbij de kans op en gevolgen van overstromingen (het risico) als basis wordt genomen. Belangrijkste aspecten: • Het voorbereiden, op- en vaststellen, alsmede het actueel houden van de legger en het beheerregister waterkeringen. • Het verzamelen van de benodigde gegevens voor de periodieke veiligheidstoetsing en het uitvoeren van deze veiligheidstoetsing. • Het intact houden of verbeteren van het waterkerend vermogen van de in beheer en onderhoud bij het waterschap zijnde primaire, regionale en overige waterkeringen. • Het tijdig signaleren van de bedreiging door hoge waterstanden en het voorbereiden op calamiteiten. • Het beperken van de schadelijke gevolgen in die situaties waarin de bestaande waterkeringen onvoldoende bestand zijn tegen hoogwater. • Het reduceren van de populatie van muskusratten en bestrijding van de beverratten. • Bijdragen aan landelijke en regionale programma’s in het kader van waterveiligheid: gebiedsontwikkeling IJssel-Vechtdelta, Deltaprogramma, Ruimte voor de Rivier IJsseldelta en het nieuw Hoogwaterbeschermingsprogramma. • Uitvoeren van de (koploper)projecten van het landelijke nieuwe Hoogwaterbeschermingsprogramma.


pagina 25 van 112

Jaarstukken 2014

Maatregelen en realisatie in 2014 programma Waterkeringsbeheer 1. HWBP

1

Actie HWBP

Maatregelen 2014 Gereed In 2014 wordt gestart met het verkennen van mogelijke oplossingsrichtingen voor dijkverbetering voor de koploperprojecten Zwolle en Genemuiden en uitvoering van het project Waterfront Dalfsen volgens de MIRT-systematiek (MIRT = Meerjarenprogramma Infrastructuur Ruimte en Transport)

Gerealiseerd: In 2014 is gestart met de koploperprojecten Genemuiden-Hasselt (verkenningsfase) en Zwolle (verkenningsfase). De eerste stap in de verkenning was het uitvoeren van de nadere analyse van de veiligheidsopgave. Deze analyse heeft aangetoond dat de dijk bij Genemuiden-Hasselt voldoet aan de vigerende norm en dat de opgave bij Zwolle kleiner wordt. Doordat in 2017 de nieuwe normering van kracht wordt, is met instemming van de Programmadirectie HWBP een gevoeligheidsanalyse uitgevoerd naar de veiligheidsopgave bij deze nieuwe norm. Momenteel wordt aanvullend grondonderzoek uitgevoerd om deze analyse te kunnen afronden. Dit onderzoek naar de nieuwe normering valt buiten de scope van het project en met de Programmadirectie HWBP is afgesproken dat zodra de gevoeligheidsanalyse is afgerond, het Plan van aanpak wordt bijgesteld en een herijking op de beschikking wordt aangevraagd. Door het inlassen van dit extra onderzoek lopen de verkenningen bij Genemuiden-Hasselt en Zwolle mogelijk vertraging op. Gelet op de ervaringen bij Genemuiden-Hasselt en Zwolle is besloten om voor de nog te starten projecten vooruitlopend op de subsidie aanvraag, een nadere analyse uit te voeren. Zo is in 2014 voor de voorbereiding van de verkenning, krediet aangevraagd voor Mastenbroek-IJssel en Zwolle-Olst. Mastenbroek-IJssel staat in de landelijke programmering gepland om in 2015 te starten en Zwolle-Olst in 2016. Op 15 mei 2014 is het plan van aanpak voor het project Waterfront Dalfsen (realisatiefase) vastgesteld en krediet verleend. De realisatie van dit project heeft in het najaar van 2014 plaatsgevonden. Eind 2014 was de primaire waterkering gereed en op 6 januari heeft de officiële oplevering plaatsgevonden. Door vrijval van gelden uit de programmabegroting van HWBP, is dit project nog in december 2014 uitbetaald (terwijl uiterlijk 2021 was toegezegd). Hierdoor bespaart het waterschap een substantieel bedrag aan voorfinancieringskosten.


pagina 26 van 112

Jaarstukken 2014

2. Vervolg veiligheidstoetsing regionale keringen

2

Actie Vervolg veiligheidstoetsing regionale keringen

Maatregelen 2014 Gereed (Tijdelijke) verbetermaatregelen regionale waterkeringen voorbereiden en ter goedkeuring aan het bestuur aanbieden.

Gerealiseerd: Het plan van aanpak inzake het verbeterprogramma regionale waterkeringen is opgesteld en op 15 mei 2014 vastgesteld door het algemeen bestuur. Het programma is onderverdeeld in verschillende projecten: • Dijkverbetering buitenpolders Kampereilanden: Voorkeursrichting is in januari 2015 door het DB vastgesteld. • Voor de dijkverbetering Soestwetering zal in het voorjaar van 2015 een voorbereidingskrediet worden aangevraagd. • Voor de dijkverbetering Koekoek vindt momenteel een nadere probleemanalyse plaats. • Voor de dijkverbetering Hessum en Goot, Ganzendiep zijn de projectplannen in ontwikkeling. • Met de uitwerking van tijdelijke beheermaatregelen is het overstromingsrisico beheersbaar in 2015. Voor de zomer 2015 zal het algemeen bestuur geïnformeerd worden over de stand van zaken. Bij de uitwerking van varianten wordt het anticiperen op klimaatverandering en mogelijke nieuwe normen expliciet meegenomen.


pagina 27 van 112

Jaarstukken 2014

3. Populatie muskusratten terugbrengen tot beheersbaar niveau

3

Actie Populatie muskusratten terugbrengen tot beheersbaar niveau

Maatregelen 2014 Gereed Extra veegacties, bestand aan vangmiddelen verfijnen en zoveel mogelijk velduren inzetten. In 2014 streven naar 1,5 vangsten per kilometer ivm de besmettingsgraad van het gebied.

Gerealiseerd: De doelstelling voor 2014 qua vangsten per kilometer is niet gerealiseerd. Het aantal vangsten is gestegen met 24% van 1,46 vangsten per/km in 2013 naar 1,81 vangsten per/km in 2014. Totaal zijn er 23% meer muskusratten gevangen (2.970 muskusratten). Er is veel gevangen in de besmette gebieden zoals polder Mastenbroek. Er is gestuurd op het maken velduren en de kwaliteit hiervan. Verder zijn er acties uitgevoerd door een herindeling van de vanggebieden en de inzet van extra en kwalitatief goed vangmateriaal. Daarnaast is er buiten de trekperiode gezamenlijk, in groepjes in elkaars vanggebieden gespeurd. Dit alles heeft geleid tot meer vangsten wat een goede ontwikkeling is. Je zult eerst meer moeten vangen voordat je met de vangsten naar beneden kunt gaan. Gedurende 2014 werd deelgenomen aan een landelijke veldproef wat betekent dat voor bepaalde gebieden, zogenaamde uurhokken, o.a. in de polder Mastenbroek (30%) minder velduren mogen worden ingezet dan feitelijk benodigd. Deze landelijke veldproef is eind 2012 gestart en duurt tenminste 3 jaar. Het achterliggende doel voor deze landelijke veldproef is om te beoordelen of er effectievere manieren zijn om de veiligheid van waterkeringen te waarborgen, voor wat betreft graverij door muskusratten. De populatie is aanvaardbaar bij een niveau van 0,35 vangsten per/km. Er is sprake van een onder controle situatie bij een niveau van 0,15 vangsten per/km. De verwachting is dat de komende jaren de vangsten naar beneden gaan bij een gelijke inzet van velduren. Er zijn nog meerdere jaren nodig voordat het "aanvaardbaar" niveau is bereikt.


pagina 28 van 112

Jaarstukken 2014

4. Ruimte voor de Rivier IJsseldelta

4

Actie Ruimte voor de Rivier IJsseldelta

Maatregelen 2014 Gereed Bestuurlijke en ambtelijke samenwerking met betrokken partijen met het oog op realisatie van het project, waaronder: Het in procedure brengen van het projectplan voor de waterkeringen (verwachte afronding begin 2014). Het toetsen van de plannen en voorgestelde ontwerpen vanuit onze rol als bevoegd gezag en (eind)beheerder (loopt nog een aantal jaren door).

Gerealiseerd: De contractering is volgens de planning afgerond en de aannemer is gestart met de engineringsfase. Door wat opstartproblemen is enige vertraging opgelopen. Het werk is eind 2014 gegund aan Isala Delta. Dit is een aannemerscombinatie Van Hattem en Blankenvoort en Boskalis. Deze aannemerscombinatie is gestart met een kennismakingsronde met de eindbeheerders en er zijn afspraken gemaakt over het verloop van de engineringsfase. De planning is er op gericht om medio 2017 de nieuwe waterkeringen in beheer over te dragen aan het waterschap. Inmiddels heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van de State (ABRS) op 11 februari 2015 uitspraak gedaan op de beroepen die waren ingediend tegen de diverse besluiten rondom het Reevediep. Het projectplan waterkeringen is in stand gebleven. Het plandeel met bestemming “Woongebied” is echter vernietigd. Verder is er een gebrek geconstateerd bij de verlening van de vergunning o.g.v. van Natuurbeschermingswet. Voor het herstel van dit gebrek wordt een zekere periode gegeven. Volgend op deze uitspraak heeft de opdrachtgever besloten dat Isala Delta gewoon doorgaat met voorbereidende werkzaamheden, t.w.: aanleg bouwwegen, aanleg tijdelijke voorzieningen, kabel en leidingverleggingen, mitigeren maatregelen flora en fauna, archeologische onderzoeken en de zomerbedverdieping.


pagina 29 van 112

Jaarstukken 2014

5. Voortgang van het project “Ruimte voor de rivier”

5

Actie Voortgang van het project “Ruimte voor de rivier”

Maatregelen 2014 Gereed In Deventer wordt momenteel op vrijwel alle plekken gewerkt. Naar verwachting zullen in 2014 de werkzaamheden in het noordelijk plangebied voor een belangrijk deel worden afgerond. Dit betreft onder meer de Hoge Uiterwaard en het watercomplex in de Zandweerdplas. De Ossenwaard wordt verder vergraven en de kade van het Worpfront wordt gemaakt. Ten slotte wordt ook gestart met de Bolwerksplas. In Zwolle wordt in 2014 volop gewerkt aan de nieuwe dijk bij Westenholte. Tevens worden in beide plangebieden nevengeulen gegraven en wordt gestart met het verondiepen van de zandwinput.

Gerealiseerd: Deventer: De uitvoering van de werkzaamheden in Deventer loopt conform planning. De veiligheidsdoelstelling voor de oostoever is in december 2014 gerealiseerd. De ontgraving van de geul door de Ossenwaard is in volle gang en de kademuur bij het Worpfront is gereed. In de periode zijn drie niet gesprongen explosieven onschadelijk gemaakt. De saneringswerkzaamheden voor het IJsselhotel zijn medio november gestart. De vergunningsaanvraag voor de Schipbrug is begin 2015 uitgegaan. Zwolle: In Zwolle zijn met het tekenen van de vaststellingsovereenkomst tussen waterschap en opdrachtnemer nieuwe mijlpaaldata vastgelegd: 29-09-2016 voor het behalen van de hoogwaterveiligheid in Schelle en 30-12-2016 voor Westenholte. De eindoplevering van het project zal nu uiterlijk plaatsvinden op 05-08-2017. De uitvoering van de werkzaamheden door de Combinatie heeft met het ondertekenen van de overeenkomst een impuls gekregen. De nieuwe dijk in Westenholte is sinds eind december op hoogte en gewicht, waarna de consolidatie periode is gestart. In Schelle wordt aan de nieuwe geulen gewerkt en is een begin gemaakt met het vullen van de zandwinput. In de verslagperiode zijn 7 niet gesprongen explosieven onschadelijk gemaakt.


pagina 30 van 112

Jaarstukken 2014

6. Deltaprogramma en programma gebiedsontwikkeling IJssel-Vechtdelta

6

Actie Deltaprogramma en programma gebiedsontwikkeling IJssel-Vechtdelta

Maatregelen 2014 Gereed 1.Vanuit de regio de landelijke besluitvorming in het Deltaprogramma positief beïnvloeden. 2.Het koppelen van de wateropgaven uit het Deltaprogramma aan ruimtelijke, economische doelen in de regio middels voorbeeld projecten (pilots).

Gerealiseerd: In 2014 zijn de Deltabeslissingen genomen. Het waterschap is de afgelopen jaren actief betrokken geweest bij de totstandkoming. Het vervolg van het Deltaprogramma krijgt steeds meer vorm. In maart 2015 organiseert Groot Salland (mede) de IJsselconferentie. Daarnaast is er een duidelijk beeld van de nieuwe normering. Momenteel is de implementatie van de nieuwe normering in voorbereiding. In 2014 heeft het waterschap de voorkeursrichting voor meerlaagsveiligheid van de Kampereilanden ontwikkeld, in nauwe samenwerking met overheidspartners, gebiedspartners en bewoners. Dit project is onderdeel van het uitvoeringsprogramma IJssel-Vechtdelta. Daarnaast heeft Groot Salland pro-actief geadviseerd bij de ontwikkeling en onderzoek naar compartimentering van stedelijke kernen in de IJssel-Vechtdelta. In Stadshagen is inmiddels de geluidswal deels waterkerend gemaakt. Daarnaast is de vitale en kwetsbare infrastructuur in de regio in kaart gebracht. Tot slot is de interactie tussen ruimtelijke inrichting en de nieuwe normering in beeld gebracht. De Deltabeslissingen zijn bestuurlijk behandeld in de consultatie en conform vastgesteld. De regio IJssel-Vechtdelta is een van de 3 landelijke pilotgebieden voor meerlaagsveiligheid. De afgelopen periode is een start gemaakt met een grondige evaluatie van het concept meerlaagsveiligheid.


pagina 31 van 112

Jaarstukken 2014

Begroting 2014: Netto kosten programma Waterkeringsbeheer € 7.718.300 Jaarrekening 2014: Netto kosten programma Waterkeringsbeheer € 7.245.339

In de Jaarrekening is onder Hoofdstuk 5.3 een toelichting opgenomen van de belangrijkste afwijkingen voor programma Waterkeringsbeheer. Opbouw kosten programma Waterkeringbeheer (x € 1.000)

161 1.926

Muskusrattenbestrijding

3.047

Dijkbewaking en calamiteiten Verbetering en onderhoud waterkeringen Vergunningen en handhaving keur waterkeringen Kapitaallasten waterkeringen

863

1.409


pagina 32 van 112

Jaarstukken 2014

2.3. Programma 3 Zuiveringsbeheer Beschrijving en aanpak Het Zuiveringsbeheer omvat het beheer en onderhoud van werken voor transport en behandeling van afvalwater en de verwerking van zuiveringsslib en behoort samen met de door gemeenten beheerde riolering tot de afvalwaterketen. In intensieve samenwerking tussen waterschap en gemeente wordt op een efficiënte wijze invulling gegeven aan de afvalwaterketendoelen: het bevorderen van de volksgezondheid, het voorkomen van wateroverlast in het stedelijk gebied en het reduceren van de emissies van de afvalwaterketen. Het waterschap streeft naar een doeltreffende en duurzame inrichting van het beheer en onderhoud van de onderdelen in de afvalwaterketen. Daarbij zoekt het naar een maatschappelijk optimum voor lozen, inzamelen, transporteren en zuiveren van afvalwater . Belangrijkste aspecten: • In nauwe samenwerking met de gemeenten beleid ontwikkelen en uitvoeren voor een duurzaam en toekomstbestendig afvalwaterketenbeheer. Hieronder valt onder meer het beheersen van de lozingen die vanuit het gemeentelijk rioolstelsel op het transporten zuiveringssysteem van het waterschap of op het oppervlaktewater plaatsvinden. Het transporteren van afvalwater uit het gemeentelijk rioolstelsel vanaf het overnamepunt via transportleidingen naar de rioolwaterzuiveringsinstallaties. • Het zuiveren van het aangevoerde afvalwater in rioolwaterzuiveringsinstallaties. • De veilige productie van biogas uit slibgisting. • Het verwerken en afzetten van zuiveringsslib, dat als restproduct bij de zuivering ontstaat. • Het laten verwerken van afvalwater afkomstig uit het beheersgebied door andere beheerders van rioolwaterzuiveringsinstallaties. • Het adviseren bij vergunningverlening en handhaving (ook onder Programma 1 Watersysteembeheer).


pagina 33 van 112

Jaarstukken 2014

Maatregelen en realisatie in 2014 programma Zuiveringsbeheer 1. Implementatie visie afvalwaterketen

1

Actie Maatregelen 2014 Gereed Implementatie visie In 2013 heeft het algemeen bestuur haar lange termijn visie afvalwaterketen op de afvalwaterketen vastgesteld. In de lange termijn visie op de afvalwaterketen zijn de gewenste positie op de thema’s milieudoelstellingen, bedrijfszekerheid, energie en grondstoffen en kennismanagement verwoord. In 2014 wordt een strategie ontwikkeld waarin de lange termijn visie wordt geoperationaliseerd. Uiteraard zullen de ketenpartners worden betrokken bij deze strategieontwikkeling.

Gerealiseerd: De vertaling van de thema’s uit de visie is onderdeel van het Integraal Zuiveringsplan (IZP). Het IZP bevat onder meer een basis voor het meerjarig investeringsprogramma en onderzoeksprogramma. Het Integraal Zuiveringsplan is op 18 december 2014 vastgesteld in de vergadering van het algemeen bestuur. 2. Opstellen integraal zuiveringsplan

2

Actie Maatregelen 2014 Gereed Opstellen integraal In 2013 heeft het AB ingestemd met de visie voor de waterzuiveringsplan keten. Een verdere uitwerking van deze visie zal gestalte krijgen in een Integraal ZuiveringsPlan (IZP). De afvalwaterketen is sterk in beweging. Door maatschappelijke opgaven op het gebied van waterkwaliteit, duurzaamheid, volksgezondheid en (innovatieve) ontwikkelingen, wordt voorzien dat de afvalwaterketen over 30 jaar sterk is veranderd. Dit vraagt om een kritische beschouwing van het investeringsprogramma: investeringen moeten zodanig zijn, dat kan worden ingespeeld op toekomstige veranderingen in de afvalwaterketen, gebruik makend van innovatieve ontwikkelingen. Verder wordt rekening gehouden met de volgende parallel lopende trajecten: Slibstrategie / Grondstoffenfabriek / Energiefabriek EnergieEfficiencyPlan MJA-3 afspraak / Bestuursakkoord Water

Gerealiseerd: Het Integraal Zuiveringsplan is op 18 december 2014 vastgesteld in de vergadering van het algemeen bestuur. De resultaten van het IZP zijn input voor het nieuwe bestuursprogramma en voor de komende (meerjaren)begroting


pagina 34 van 112

Jaarstukken 2014

3. RIVUS (Gezamenlijk Afvalwaterbeheer West-Overijssel)

3

Actie RIVUS (Gezamenlijk Afvalwaterbeheer West-Overijssel)

Maatregelen 2014 Gereed Om de samenwerking in de afvalwaterketen verder te professionaliseren is in 2013 RIVUS opgericht. In RIVUS werken acht gemeenten en het waterschap onder gezamenlijke regievoering in regionale expert- en afvalwaterteams op structurele basis samen aan een duurzaam en bedrijfsmatig afvalwaterbeheer. Ook Vitens is betrokken bij RIVUS. Met RIVUS wordt in de regio West-Overijssel invulling gegeven aan de opgaven uit het Bestuursakkoord Water. In 2013 is een plan van aanpak voor de RIVUS werkzaamheden voor de periode 2013 – 2015 bestuurlijk vastgesteld. De voor 2014 geplande werkzaamheden zullen worden uitgevoerd.

Gerealiseerd: De RIVUS werkzaamheden liggen op schema. De landelijke visitatiecommissie heeft in december 2014 de ambities en voortgang van RIVUS beoordeeld als "positief". Dit betekent dat RIVUS op koers ligt. De wisselingen in de bestuurlijke organisatie van RIVUS door de gemeentelijke verkiezingen zijn goed verlopen. Op 12 december 2014 was er een bestuurlijk overleg, waar de resultaten van 2014 en het programma voor 2015 zijn vastgesteld. Op grond van het oordeel van de visitatiecommissie en de "RIVUS thermometer" hebben de bestuurders eveneens geconstateerd dat RIVUS goed op koers ligt. Ook is het programma voor 2015 vastgesteld. In het programma 2015 verschuift de focus van doelmatig creëren naar doelmatig implementeren van producten. 4. Onderzoek grondstoffenwinning uit afvalwater

4

Actie Onderzoek grondstoffenwinning uit afvalwater

Maatregelen 2014 Gereed Uitvoeren van een onderzoek grondstoffen terugwinning uit de afvalwaterketen bij Waterschap Groot Salland. Het onderzoek zal naar verwachting ook na 2014 doorlopen. Dit onderzoek vindt plaats in afstemming met de Grondstoffenfabriek.

Gerealiseerd: Begin 2014 is door WGS het initiatief genomen tot een onderzoeksvoorstel: "Cellulose uit primair slib". Dit voorstel is namens de werkgroep Cellulose ingediend bij Stowa. Het voorstel is in mei 2014 geaccepteerd door Stowa en wordt inmiddels uitgevoerd. Doel is om een methode te ontwikkelen, waarmee cellulose rendabel uit primair slib gehaald kan worden op zuiveringen met een voorbezinktank. De begeleidingscommissie wordt voorgezeten door Groot Salland. In het Stowa voorstel werd uitgegaan van testen bij een mogelijke leverancier. Deze leverancier heeft de testfaciliteiten teruggetrokken. Voor de testen zijn er nu contacten met een mogelijk alternatieve onderzoeksfaciliteit. De verwachting is dat het onderzoek in 2015 wordt afgerond. Eventuele vervolgstappen worden t.z.t. voorgelegd aan het bestuur.


pagina 35 van 112

Jaarstukken 2014

5. Energie-efficiency plan (EEP)

5

Actie Energie-efficiency plan (EEP)

Maatregelen 2014 Gereed Het nieuwe EEP 2013 – 2016, dat voortvloeit uit de afspraken uit het MJA-3 convenant, is in 2012 vastgesteld. De volgende maatregel worden (naar verwachting) in 2014 uitgevoerd: Het vervangen van het beluchtingstype op de RWZI’s Genemuiden, Heino en Olst. Deze maatregel is in het EEP opgevoerd als “voorwaardelijk”, d.w.z. het uitvoeren van deze wijziging hangt af van de evaluatie van een soortgelijke wijziging op RWZI Dalfsen. Als er geconstateerd wordt dat het veranderen van de beluchtingstype rendabel is dan zal de beluchting van deze RWZI’s in 2014 worden vervangen.

Gerealiseerd: Deze maatregel is niet behaald omdat onderzoek heeft laten zien dat bepaalde investeringen t.b.v. energiebesparing zich niet laten terugverdienen gedurende de levensduur van de installatie. Het bestuur heeft ervoor gekozen om aan dit uitgangspunt vast te houden. De grootste (m.u.v. toekomstig project Zwolle wat in voorbereiding is) energiemaatregelen die zich terugverdienen zijn afgelopen jaren al genomen. Op dit moment wordt gezocht naar alternatieven maar het zal wel lastig worden om nog grote maatregelen te vinden die zich ook nog laten terugverdienen. 6. INNERS

6

Actie INNERS

Maatregelen 2014 Gereed Het waterschap participeert in INNERS met twee deelprojecten. Het eerste project is de realisatie van een demonstratieproject warmtelevering van de RWZI Raalte naar het zwembad Tijenraan in Raalte. Dit project is in 2013 succesvol afgerond. Het tweede project is een onderzoek naar gescheiden sanitatie van het afvalwater in de gemeente Deventer (DEUGD II). Dit project verloopt stapsgewijs waarbij geldt dat eerdere onderzoeksbevindingen bepalend zijn voor het vervolg.

Gerealiseerd: De twee deelprojecten in respectievelijk Raalte en Deventer zijn afgerond. Groot Salland is leadpartner van dit Europese INTERREG project INNERS en sinds eind 2014 wordt concreet toegewerkt naar afronding van het project in het jaar 2015. Ten behoeve hiervan zijn de volgende acties ingezet: - schrijven inhoudelijk eindrapport - voorbereiden van 6 kleine eindevents in ieder deelnemend land Het event voor Nederland staat gepland op 20 mei 2015.


pagina 36 van 112

Jaarstukken 2014

7. Vergroten gasveiligheid

7

Actie Vergroten gasveiligheid

Maatregelen 2014 Gereed Het betreft de uitvoering van technische en organisatorische maatregelen uit het actieprogramma Verbeteren gasveiligheid. Dit actieprogramma is mede gebaseerd op de eisen en aanbevelingen van de Inspectie SZW. Het betreft onder meer de volgende acties: bewustzijn medewerkers vergroten, beoordelen en herinrichten installaties, beoordelen en verbeteren B&O proces en optimaliseren informatievoorziening.

Gerealiseerd: Er zijn in 2014 hele grote verbeteringsslagen gemaakt in het vergroten van de gasveiligheid. De Inspectie SZW heeft dit bevestigd en is tevreden met het resultaat. De gasbedrijven in Zwolle en Deventer werken conform de nieuwe veiligheidsfilosofie; de restpuntjes (o.a. controle technische dossiers) worden nu opgepakt. In Kampen zijn de meest urgente maatregelen uitgevoerd en op basis van een actuele risicoanalyse (HAZOP) zullen de laatste maatregelen worden gerealiseerd (gereed voor mei 2015). In december is in het algemeen bestuur een laatste voortgangsrapportage gemaakt waarin uitgebreid de activiteiten van de afgelopen jaren zijn beschreven. Aangegeven is dat het optimaliseren van de bedrijfsvoering en het op de hoogte blijven van de ontwikkelingen op het gebied van gasveiligheid continue aandacht blijft vragen. 8. Herstel en optimalisatie zuivering Raalte (zonder slibgistingsbedrijf)

8

Actie Herstel en optimalisatie zuivering Raalte (zonder slibgistingsbedrijf)

Maatregelen 2014 Gereed Planning 2014-2015: • Herbouw machinegebouw en installaties. In het nieuwe machinegebouw worden de elektrotechnische-installatie, de slibpompen en de blowers ondergebracht. • Reeks van noodzakelijke optimalisaties doorvoeren t.b.v. bedrijfsvoering en wet & regelgeving. • Vervangen resterende deel E-installatie, gelijktijdig met herstelwerkzaamheden. • Vervangen indikcentrifuge door bandindikker.

Gerealiseerd: In december 2013 heeft het algemeen bestuur een projectkrediet beschikbaar gesteld voor de herbouw en optimalisatie van de rioolwaterzuivering Raalte. De uitwerking van dit besluit resulteert in de herbouw van het machinegebouw en een reeks maatregelen ten behoeve van het beheer. De maatregelen verminderen de kwetsbaarheid van de RWZI Raalte en waarborgen dat ook in de toekomst aan de weten regelgeving kan worden voldaan. Herbouw en optimalisatie is in uitvoering en verloopt volgens planning. In december 2014 is het machinegebouw en de bandindikker in bedrijf gesteld. De oplevering van het totale werk staat gepland in oktober 2015; daarna volgt een nazorgperiode tot december 2016. Na de aanbesteding is vastgesteld dat de projectbegroting significant lager is dan het goedgekeurde projectkrediet. Daarom heeft het bestuur het projectkrediet neerwaarts bij gesteld.


pagina 37 van 112

Jaarstukken 2014

9. Waterkracht (samenwerkingsverband Rijn-Oost waterschappen)

9

Actie Waterkracht (samenwerkingsverband Rijn-Oost waterschappen)

Maatregelen 2014 Gereed Voor 2014 worden kansen en voordelen gezien om 10 producten en diensten in shared services Waterkracht op te pakken. Met deze producten en diensten wordt een duidelijke basis gelegd voor de verdere uitbouw van de samenwerking naar de toekomst door onderlinge afstemming en harmonisatie. Verwacht wordt dat de grootste voordelen van de samenwerking zal komen uit de spin-off van afstemming en harmonisatie. Na bestuurlijke goedkeuring zal in 2014 de uitwerking van de producten en diensten ter hand worden genomen.

Gerealiseerd: Er zijn 10 werkgroepen actief. Allemaal hebben ze in december een product opgeleverd. In een bijeenkomst hebben de groepen hun resultaten gepresenteerd en ook zijn rapporten verschenen. Het programma was ambitieus en sommige groepen hebben in afstemming met coördinatoren een iets andere invulling gegeven aan de opdracht. Er is veel aan kennisdeling gedaan. Het blijkt lastiger om een gezamenlijke lijn/beleid vast te stellen doordat o.a. achtergronden (cultuur, historie, kennis, ambitie) verschillen. In 2015 wordt een vervolg gegeven aan de opdrachten.


pagina 38 van 112

Jaarstukken 2014

Begroting 2014: Netto kosten programma Zuiveringsbeheer € 17.941.100 Jaarrekening 2014: Netto kosten programma Zuiveringsbeheer € 16.897.405

In de Jaarrekening is onder Hoofdstuk 5.3 een toelichting opgenomen van de belangrijkste afwijkingen voor programma Zuiveringsbeheer.

Opbouw kosten programma Zuiveringsbeheer (x € 1.000)

2.963

Transport van afvalwater

924 580

Zuivering van afvalwater Verwerking van slib Afvalwaterbehandeling door derden Beheersing van lozingen, advisering en samenwerking in de waterketen Kapitaallasten zuiveringsbeheer

6.557 5.300 573


pagina 39 van 112

Jaarstukken 2014

2.4. Programma 4 Maatschappij en Organisatie Beschrijving en aanpak De kerntaken van het waterschap zijn in de programma's Watersysteembeheer, Waterkeringsbeheer en Zuiveringsbeheer uitgewerkt. Deze programma's zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het programma Maatschappij en Organisatie heeft een ondersteunende functie. Waterschap Groot Salland heeft als functioneel overheidsorgaan ook een bestuurlijke, maatschappelijke, financiële en juridische verantwoordelijkheid. Dat houdt onder meer in dat het bestuur voldoet aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, en bij de totstandkoming van besluiten een goede afweging maakt van alle relevante belangen. Het waterschap heeft bijna altijd externe partners nodig om zijn taak uit te voeren. Samenwerking met andere overheden en belangenorganisaties neemt alleen maar toe, want dat is noodzakelijk om de taken uit te voeren. Effectief relatiebeheer en communicatie leveren daar een belangrijke bijdrage aan. Het waterschap wil een duurzame organisatie zijn die op een maatschappelijk verantwoorde manier zijn activiteiten verricht. Investeringsprogramma’s worden uitgevoerd op basis van een verantwoord en degelijk financieel beleid. Zeker in een tijd van sociaal-economische tegenslag en de Europese schuldencrisis is een verantwoorde kostenontwikkeling en tariefverloop vereist. Samenwerking met andere overheden vindt plaats in diverse vormen. Op basis van gemeenschappelijke regelingen bij de heffing en invordering van belastingen (Gemeenschappelijk Belastingkantoor Lococensus-Tricijn), op ICT gebied (Het Waterschapshuis) en laboratoriumwerkzaamheden (Aqualysis). Op andere gebieden wordt samengewerkt in de vorm van shared services. Organisatie ontwikkeling met het oog op doelmatigheid en doeltreffendheid zorgt er voor dat het waterschap een organisatie blijft die toegesneden is op zijn taak. In 2013 is een reorganisatie uitgevoerd waarbij de primaire en ondersteunende activiteiten opnieuw geordend zijn. Na de reorganisatie is het organisatieontwikkeltraject “Samen naar Beter” gestart waarin onder andere onderwerpen als procesgericht werken, het helder beleggen van verantwoordelijkheden en het vergroten van de bestuurlijke sensitiviteit aandacht krijgen. In 2014 heeft de samenwerking met omringende waterschappen in de vorm van shared services definitief vorm gekregen en is deze verder geïmplementeerd. Begin 2014 is het laboratorium gefuseerd en als zelfstandige organisatie van start gegaan. Het programma Maatschappij en Organisatie omvat verder het geheel van uit te voeren activiteiten ter ondersteuning van de primaire taakuitoefening (kerntaken). De meest relevante activiteiten hierin zijn: ondersteuning en advisering van het bestuur, relatiemanagement en relatiebeheer, externe en interne communicatie, juridische aangelegenheden, de planningen control-cyclus, financieel beleid en beheer, organisatieontwikkeling en HRM beleid, Arbozorg, inkoop, automatisering, informatiebeleid en –beheer en elektronische dienstverlening.


pagina 40 van 112

Jaarstukken 2014

Maatregelen en realisatie in 2014 programma Maatschappij en Organisatie 1. Organisatie

1

Actie Organisatie

Maatregelen 2014 Gereed In samenhang implementeren van procesgericht werken, asset management en opdrachtgever/opdrachtnemerschap met als doel de werking van de ambtelijke organisatie verder te optimaliseren.

Gerealiseerd: De drie aangegeven onderdelen zijn allen in gang gezet in 2014, waarbij opgemerkt wordt dat op onderdelen de voortgang verschillend is. Voor het procesgericht werken geldt dat de primaire processen zijn beschreven. Reeds bestaande procesafspraken zijn concreter gemaakt. Afgesproken is om jaarlijks benodigde bestuurlijke keuzes te maken. Deze keuzes worden vertaald in doelen en uitvoeringsprogramma’s. Vervolgens wordt er jaarlijks geëvalueerd op basis van vooraf afgesproken criteria. Binnen de afdeling Beheer en Onderhoud is het knoppenmodel werkend. Het model kan per asset aangeven wat de consequenties zijn van de bestuurlijke keuzes. Het model wordt tevens gebruik om de bedrijfsvoering van Beheer en Onderhoud verder te optimaliseren. Asset management is opgepakt voor het programma waterkeringen binnen de planvoorbereiding van projecten. De processen worden in de eerste helft van 2015 omschreven. Binnen het fusietraject met Reest en Wieden wordt nagegaan op welke wijze en met welke intensiteit asset management moet worden opgepakt. Dit vraagstuk wordt vanuit Waterkracht gefaciliteerd. Voor wat betreft het laatste onderdeel, opdrachtgever/opdrachtnemerschap zijn de nodige stappen gezet. Met betrekking tot de primaire processen wordt dit aspect in de beschrijving van de producten meegenomen, voor wat betreft de ondersteunende processen is de procedure ter vormgeving afgerond. De vervolgstap zal zijn het uitkristalliseren van de rollen opdrachtgever en opdrachtnemer voor alle primaire en ondersteunende processen.


pagina 41 van 112

Jaarstukken 2014

2. Visie op dienstverlening

2

Actie Visie op dienstverlening

Maatregelen 2014 Gereed Visie op dienstverlening wordt geïmplementeerd op een zodanige manier dat per 1 januari 2015 wordt voldaan aan de normen die in UvW verband zijn vastgesteld.

Gerealiseerd: Doel van deze maatregel is het realiseren van een efficiënte, klantgerichte dienstverlening. Conform afspraak is de organisatie bekend met én handelen de medewerkers naar de vastgestelde servicenormen van het Waterschap Groot Salland. Deze zijn gepubliceerd op onze website zodat klanten weten wat ze van het waterschap op het gebied van dienstverlening mogen verwachten. Hiermee voldoen we aan de afspraak die hierover is gemaakt in de commissie CBCF van de Unie van Waterschappen. Daarnaast functioneert de ServiceDesk als frontoffice voor de organisatie. Momenteel wordt hard gewerkt aan de klantgerichte inrichting van de producten en dienstenomgeving via WaterPoort (intern) én de website (extern). Het actieplan “Servicenormen” is uitgevoerd en heeft geresulteerd in het definitief vaststellen van de Servicenormen voor Groot Salland. In de periode november-december is een bereikbaarheidsonderzoek uitgevoerd om te meten of de organisatie daadwerkelijk volgens de vastgestelde servicenormen werkt. Met GBLT zijn afspraken gemaakt omtrent het dienstverleningsniveau en de verwerking van bezwaarprocedures rondom de watersysteemheffing. 3. Vergroten Externe Oriëntatie

3

Actie Vergroten Externe Oriëntatie

Maatregelen 2014 Gereed Breder implementeren van relatiebeheer in organisatie; vergroten aantal relatiebeheerders gekoppeld aan samenwerkingspartners en benodigde competenties van medewerkers worden verder ontwikkeld.

Gerealiseerd: De implementatie van relatiebeheer in de organisatie is in gang gezet door middel van een groeimodel. De relatiebeheerders zijn benoemd en in 2014 is de basis gelegd voor het kennen van de relaties en het vormgeven van de nieuwe werkwijze binnen en buiten de organisatie. Onder andere de kennismakingsbezoeken met nieuwe waterwethouders in het najaar van 2014 zijn volgens de nieuwe methodiek voorbereid. In het najaar heeft een tussentijdse evaluatie plaatsgevonden. Op basis daarvan zijn vervolgstappen voor 2015 bepaald: - het ontwikkelen van strategische plannen per partner met doel/resultaat en aandachtsgebieden relatiebeheer; - versterken interne communicatie en verdere versterking van competenties en vaardigheden van de relatiebeheerders op het gebied van accountmanagement.


pagina 42 van 112

Jaarstukken 2014

4. Huisvesting

4

Actie Huisvesting

Maatregelen 2014 Gereed Begin 2014 is een business case uitgewerkt over de mogelijkheden met betrekking tot de renovatie, gecombineerd met een verbouwing van het hoofdkantoor, welke mogelijkheden er zijn voor flexibele huisvestingsconcepten én hoe de kosten hiervan zich verhouden tot geheel of gedeeltelijke nieuwbouw op eigen terrein. Op basis hiervan wordt een keuze voorgelegd aan het bestuur.

Gerealiseerd: In afwachting van duidelijkheid over de toekomstige huisvesting van een mogelijke fusieorganisatie zijn in augustus 2014 de kritische installaties en de mogelijke risico's van het hoofdkantoor in beeld gebracht. Feit is dat er steeds meer gebreken ontstaan die steeds moeilijker zijn op te lossen. Op basis hiervan is een actieplan opgesteld en waar nodig uitgevoerd. Begin december 2014 is een besluit genomen over de fusie. Beide Algemene Besturen zullen in het voorjaar 2015 een besluit nemen over de toekomstige centrale huisvestingslocatie voor het nieuwe waterschap. De eerder uitgevoerde business case voor het hoofdkantoor van Groot Salland is inmiddels aangepast aan het opgestelde programma van eisen en wensen voor de fusieorganisatie. 5. Voorbereiden verkiezingen 2015

5

Actie Voorbereiden verkiezingen 2015

Maatregelen 2014 Gereed Organisatorische en communicatieve maatregelen, afgestemd op de activiteiten die vanuit de Unie worden ondernomen.

Gerealiseerd: De landelijke verkiezingen voor Provinciale Staten en waterschappen worden voor het eerst gezamenlijk gehouden en staan gepland voor woensdag 18 maart 2015. De voorbereiding van deze verkiezingen, in samenspraak met gemeenten, provincie en partijen, verloopt volgens planning.


pagina 43 van 112

Jaarstukken 2014

6. Implementatie Shared Services

6

Actie Implementatie Shared Services

Maatregelen 2014 Gereed Aan de hand van een transitieplan voorbereiden en starten met een aantal concrete acties. Tevens voorbereiding van een lichte GR indien hier in 2014 voor wordt gekozen.

Gerealiseerd: De werkzaamheden in de vier aandachtsvelden onder leiding van de coördinatoren zijn gestart. Bij Inkoop kwamen de activiteiten wat langzamer op gang dan in eerste instantie in de businessplannen beoogd werd. In de praktijk zijn de jaarplannen 2014 vanaf april vormgegeven. Halverwege 2014 zijn de jaarplannen vastgesteld voor Inkoop, ICT, HRM en Zuiveren door de regiegroep. Ook is de P&C cyclus en de monitoring van de voortgang van de werkzaamheden gestart en nader vormgegeven. In de startfase was er onduidelijkheid over de exacte rollen en verantwoordelijkheden en procedures. Ook was het soms problematisch om inzicht te krijgen in de beschikbare capaciteit voor de projecten, wat leidde tot aanpassing van de planning. Aan de hand van een ontwikkelingsgerichte werkwijze en na enkele aanpassingen, zijn de opgestelde jaarplannen 2014, weliswaar wat trager op gang gekomen dan in eerste instantie gedacht werd, grotendeels uitgevoerd. De oorspronkelijke doelstelling van Waterkracht: verbetering van de 3 K's (kwaliteit vergroten, kwetsbaarheid verminderen, besparen op kosten) is in gang gezet. Naarmate de samenwerking shared services in de opeenvolgende jaren verder gaat, wordt het steeds meer een intrinsiek onderdeel van de reguliere werkzaamheden van het waterschap. 7. Certificeren

7

Actie Certificeren

Maatregelen 2014 Gereed Er voor zorgen dat de gecertificeerde processen gecertificeerd blijven.

Gerealiseerd: Doelstellingen zijn volledig behaald. Van 30 september tot en met 2 oktober 2014 heeft de ISO9001 certificeringsaudit voor de processen vergunningverlening en handhaving en onderhoud zuiveringstechnische werken plaatsgevonden. De auditor van KIWA was positief over het kwaliteitssysteem en de manier waarop de processen worden uitgevoerd en heeft géén tekortkomingen geconstateerd. Het ISO9001 certificaat blijft hiermee behouden.


pagina 44 van 112

Jaarstukken 2014

8. Risicoprofiel waterschap

8

Actie Risicoprofiel waterschap

Maatregelen 2014 Gereed Het risicoprofiel wordt grondig onderzocht en op de laatste inzichten aangepast. De effecten op benodigd weerstandsvermogen worden doorgerekend.

Gerealiseerd: Directe aanleiding voor deze voorgenomen maatregel is de situatie dat WGS in de periode tot 2028 voor c.a. € 600 mln. aan verbeteringswerken met betrekking tot primaire keringen uit moet voeren in het kader van het HWBP. Voor deze uitvoering ontvangt het waterschap een bijdrage van 90% van de investeringskosten. Een dergelijk groot programma brengt risico's met zich mee. Analyse heeft echter aangetoond dat het niet nodig is om voor HWBP additioneel weerstandvermogen op te bouwen; dekking van eventuele extra kapitaallasten vindt plaats in meerjarig perspectief en zal niet gedekt worden door extra reserves. Daarnaast is in de afgelopen periode het risicoregister beoordeeld, hiervoor zijn in samenspraak met deskundigen de bestaande risico's geëvalueerd en er is gecheckt of er mogelijk nieuwe risico's zijn die nog niet in het huidige register voorkomen.


pagina 45 van 112

Jaarstukken 2014

Begroting 2014: Netto kosten programma Maatschappij en Organisatie € 14.643.200 Jaarrekening 2014: Netto kosten programma Maatschappij en Organisatie € 13.793.623

In de Jaarrekening is onder Hoofdstuk 5.3 een toelichting opgenomen van de belangrijkste afwijkingen voor programma Maatschappij en Organisatie.

Opbouw kosten programma Maatschappij en Organisatie (x € 1.000)

846 1.967

1.024

Bestuur

2.428

1.199

Bestuurlijk, juridisch en communicatie Personeelszaken ICT, huisvesting, interne zaken en expl.dienstauto's Financien en verzekeringen

1.210

Belastingheffing (Lococensus) Kapitaallasten M en O

5.120


pagina 46 van 112

Jaarstukken 2014

2.5. Belastingopbrengsten en algemene opbrengsten Het algemeen bestuur heeft de belastingverordeningen vastgesteld. Het vaststellen van een belastingverordening is een wettelijke voorwaarde om belasting te kunnen heffen en invorderen. Een waterschap heeft echter maar beperkte mogelijkheden om binnen de belastingverordening eigen keuzes te maken: de grote meerderheid van de heffingsaspecten is al in de belastingwetten voorgeschreven. Het belastingstelsel bestaat uit de watersysteemheffing (onderverdeeld in de heffing voor ingezetenen, gebouwd, natuur en overig ongebouwd), de zuiveringsheffing en de verontreinigingsheffing. Belastingopbrengsten 2014 (x € 1.000)

Opbrengst ingezetenen (20,52%) Opbrengst gebouwd (30,77%)

13.223

Opbrengst natuur (0,06%) Opbrengst ongebouwd (9,32%)

25.269

Verontreiningsheffing (0,13%) Zuiveringsheffing (39,20%)

19.827 82

6.005


39

pagina 47 van 112

Jaarstukken 2014

Watersysteembeheer Opbrengst watersysteemheffing

Jaarrekening 2014

Begroting 2014

13.223.117 19.827.411 6.005.109 38.974 -157.529 -70.382 -628.242 -47.193 81.600 38.272.865

13.639.000 19.250.000

Jaarrekening 2014

Begroting 2014

151.500 42.640 79.100 4.700 14.100

156.300 41.367 79.100 4.700 14.100

Verdeeld in: ingezetenen gebouwd ongebouwd natuur opbrengsten voorgaande jaren waardecorrectie heffingsdebiteuren kwijtschelding oninbaar verontreinigingsheffing

6.040.000 39.000 -408.000 -23.000 83.000 38.620.000

Opbrengsten watersysteemheffing € 347.135 lager dan begroot. * Grondslag voor watersysteemheffing

Ingezetenen Gebouwd (WOZ-waarde, bedragen x € 1.000.000) Ongebouwd, oppervlakte binnendijks Ongebouwd, oppervlakte buitendijks Natuur, oppervlakte

Zuiveringsbeheer Opbrengst zuiveringsheffing

Verdeeld in: opbrengst bedrijven opbrengst huishoudens opbrengsten voorgaande jaren kwijtschelding oninbaar waardecorrectie heffingsdebiteuren

Jaarrekening 2014

Begroting 2014

6.286.246 18.982.369 -42.125 -772.615 -62.982 -140.763 24.250.129

6.198.000 18.982.000 -676.000 -102.000 24.402.000

Opbrengsten zuiveringsheffing € 151.871 lager dan begroot.* Grondslag voor zuiveringsheffing

Jaarrekening 2014

Begroting 2014

Verontreinigingseenheden bedrijven Verontreinigingseenheden forfaitair

121.641 365.400 487.041

119.300 365.400 484.700

*zie Jaarrekening 5.5.2 Toelichting opbrengstsoorten, Waterschapsbelastingen voor uitsplitsing van bedragen. Waterschap Groot Salland

pagina 48 van 112

Jaarstukken 2014

Overige algemene opbrengsten Met ingang van 2012 wordt er geen dividendopbrengst van de NWB meer geraamd. De Waterschapsbank moet haar vermogen aansterken om aan de nieuwe internationale kapitaaleisen, de zogenaamde Bazel-III eisen, te kunnen voldoen. Waterschappen kregen tot nu toe een vast dividend per jaar. Pas als aan de kapitaaleisen wordt voldaan zal weer ruimte ontstaan voor het uitkeren van dividend. Het is niet de verwachting dat dit zich op korte termijn zal voordoen.


pagina 49 van 112

Jaarstukken 2014

3. Financiële beschouwingen De paragrafen die in dit onderdeel van het jaarverslag zijn opgenomen geven gezamenlijk inzicht in de financiële positie van het waterschap.

3.1. Paragraaf ontwikkelingen in het begrotingsjaar 2014 De exploitatierekening heeft een positief resultaat van € 4.898.192, uitgesplitst per taak is dat € 2.673.014 voordelig voor Watersysteembeheer en € 2.225.178 voordelig voor Zuiveringsbeheer. Het exploitatieresultaat is € 4.944.192 voordeliger dan geraamd. De opbrengsten uit belastingheffingen vallen € 499.006 lager uit dan voorzien. Daar staat tegenover dat de netto kosten van de programma’s € 5.372.044 lager uitvallen dan voorzien, wat met name veroorzaakt wordt door lagere uitgaven ad € 2.952.529 bij Watersysteembeheer en lagere uitgaven ad € 1.055.270 bij Zuiveringsbeheer. Alle programma’s vertonen een positieve afwijking ten opzichte van de begroting. In 2014 is voor € 28,8 miljoen bruto geïnvesteerd (exclusief projecten Ruimte voor de Rivier) en is voor een bedrag van € 18,0 miljoen afgelost op langlopende leningen.

3.2. Paragraaf kostentoerekening In artikel 4.2, lid 4 van het Waterschapsbesluit, is opgenomen dat de kostentoerekening plaats vindt op basis van objectieve, bedrijfseconomische criteria. Daarnaast is in artikel 4.15 opgenomen welke kostendragers in de verslaggeving opgenomen worden. Dit betekent dat de toerekening van programma's naar de kostendragers Watersysteembeheer en Zuiveringsbeheer plaatsvindt. Voor het beleid inzake kostentoerekening wordt verwezen naar de vastgestelde bestuursnota over dit onderwerp. Hoofdlijn is dat kosten die een directe relatie met een programma hebben ook rechtstreeks onder dit programma worden geraamd en geregistreerd. De programma's Watersysteembeheer, Waterkeringsbeheer en Zuiveringsbeheer vallen direct onder de taken/kostendragers. Toerekening van het programma Maatschappij en Organisatie vindt naar rato van hun netto kosten plaats aan de taken/kostendragers.

3.3. Paragraaf onttrekkingen aan reserves en voorzieningen Voor een toelichting op de reserves en voorzieningen verwijzen wij naar de toelichting op de balans.


pagina 50 van 112

Jaarstukken 2014

3.4. Paragraaf investeringen Groot Salland investeert in 2014 in totaal € 28,8 mln. Dit betekent een realisatie van 87% ten opzichte van de begrote bruto-investeringen van € 33,1 mln. Groot Salland lijkt daarmee achter te blijven ten opzichte van de gewenste realisatie en ambities. Kijkend naar het herijkte bestuursprogramma 2009-2014 vormt het gerealiseerde niveau van investeringen echter geen bedreiging voor de daarin geformuleerde ambities en acties. De volgende drie voorbeelden van niet gerealiseerde, maar wel begrote investeringen 2014 illustreren dit: Omschrijving

Taak

Goot / Ganzendiep Watersysteembeheer Anticiperen op slibverwerking Zuiveringsbeheer Groot onderhoud hoofdkantoor Watersysteembeheer/Zuiveringsbeheer

Geraamde investering 2014 € 1,0 mln. € 1,4 mln. € 2,3 mln.

Goot / Ganzendiep Eind 2013 is in samenwerking met de gemeenten Kampen, Zwartewaterland en de provincie Overijssel de verkenning naar de Waterveiligheid Kampereilanden afgerond (uitvoeringsprogramma IJssel-Vechtdelta). Uit de nadere veiligheidsanalyse blijkt dat de opgave van de dijkverbetering Goot, Ganzendiep en de Zuiderzeepolders aanmerkelijk is verminderd. In de meerjarenbegroting 2014-2018 was € 2,2 mln. gereserveerd (start 2014) voor de planuitwerking en de realisatie. Gezien het feit dat de opgave aanmerkelijk is teruggebracht wordt verwacht dat de uiteindelijke realisatiekosten lager zullen zijn dan € 0,25 mln. In 2014 is de planuitwerking uitgevoerd; de uitvoering vindt plaats in 2015. Anticiperen op slibverwerking Begin 2014 zijn de resultaten van de slibstrategiestudie gepresenteerd. Het optimale scenario is slibontwatering en slibvergisting op twee locaties (RWZI Zwolle en RWZI Deventer). Dit scenario past binnen het Integraal Zuiveringsplan (IZP). Op basis van deze nieuwe inzichten kon in 2014 nog niet gericht geïnvesteerd worden in maatregelen; het nieuwe scenario vereist eerst nadere planuitwerking. Voor een gedeelte van de maatregelen is in 2014 een voorbereidingskrediet beschikbaar gesteld van € 0,5 mln. In 2015 wordt gestart met de realisatie van eerste maatregelen op de locaties Zwolle en Deventer. Groot onderhoud hoofdkantoor De investeringen in het hoofdkantoor zijn in verband met het voornemen, en later in het jaar het besluit, tot fusie tot het minimum beperkt. Uit hoofde van doelmatigheid zijn de investeringen uitgesteld tot het moment waarop meer bekend is over de locatie van het hoofdkantoor van het nieuwe waterschap. Een besluit over de locatie van het hoofdkantoor wordt verwacht in het tweede kwartaal van 2015 .


pagina 51 van 112

Jaarstukken 2014

Top 10 (in €) Het aantal investeringen, variërend van eenvoudige vervangingsinvesteringen tot complexe werken, is in 2014 bij Groot Salland groter dan 150. Een significant deel (47%) van de bruto-investeringsuitgaven 2014 concentreert zich echter in de volgende 10 projecten: Nr.

Omschrijving

Investering 2014 (bruto)

99192 69310 99194 79861 79339 69308 89070 89067 79877 79620 Totaal

Technische maatregelen gasveiligheid Afkoppeling Streukelerzijl / Galgenrak Herstel en aanpassingen RWZI Raalte Waterbodemsanering Achtergracht en Thorbeckegracht Uitvoering renovatie gemaal Nieuw Lutterzijl MHW verlagende maatregelen Vechterweerd Waterfront Dalfsen HWBP verkenning Zwolle Baggerwerkzaamheden Kampen/IJsselmuiden Uitvoering Noordzuidleiding

€ 2,4 mln. € 2,1 mln. € 1,6 mln. € 1,5 mln. € 1,4 mln. € 1,4 mln. € 1,2 mln. € 0,7 mln. € 0,7 mln. € 0,6 mln. € 13,6 mln.

In deze top 10 is de bijdrage 2014 aan het Deltafonds ter grootte € 2,8 mln. niet meegenomen, omdat geen directe relatie bestaat tussen de prestaties van Groot Salland en deze uitgave. Deze bijdrage maakt wel deel uit van de totale investeringsuitgaven van € 28,8 mln. Relatie met bestuursprogramma De investeringen staan niet op zich zelf, maar hangen nauw samen met het herijkte bestuursprogramma 2009-2014. Onderstaand overzicht toont dit door de 10 grootste investeringen te koppelen aan de voorgenomen maatregelen 2014. Deze voorgenomen maatregelen zijn gebaseerd op het bestuursprogramma. In de programmaverantwoording (paragraaf 2) is een uitgebreidere beschrijving opgenomen van de maatregelen 2014. Nr.

Omschrijving

99192 69310 99194 79861 79339 69308 89070

Technische maatregelen gasveiligheid Afkoppeling Streukelerzijl / Galgenrak Herstel en aanpassingen RWZI Raalte Waterbodemsanering Achtergracht en Thorbeckegracht Uitvoering renovatie gemaal Nieuw Lutterzijl MHW verlagende maatregelen Vechterweerd Waterfront Dalfsen

89067 79877 79620

HWBP verkenning Zwolle Baggerwerkzaamheden Kampen/IJsselmuiden Uitvoering Noordzuidleiding

Programma 3 1 3 1 1 1 1 2 2 1 1

Nr. en omschrijving maatregel 2014 7. Vergroten gasveiligheid 4. Afkoppeling Streukelerzijl / Galgenrak 7. Vergroten gasveiligheid Geen Geen 3. Vecht 3. Vecht 1. Hoogwaterbeschermingsprogramma 1. Hoogwaterbeschermingsprogramma Geen 1. Ruimte om te leven met water

Het drietal investeringen dat niet te herleiden is tot specifieke maatregelen 2014 hangt nauw samen met regulier beheer en onderhoud. De uitgaven voor waterbodemsanering Achtergracht en Thorbeckegracht hebben betrekking op het saneringsprogramma waterbodems 1994-2012 (stedelijke hotspots). Op basis van een rechtelijke uitspraak zijn additionele uitgaven verricht voor deze saneringswerkzaamheden (2009). De investeringen in het gemaal Nieuw Lutterzijl (1978) vinden plaats in het kader van groot onderhoud. Het betreft een civieltechnische, bouwkundige, elektrische en werktuigbouwkundige renovatie van het gemaal. Tot slot heeft Groot Salland in 2014 een groot aantal watergangen in het stedelijk gebied van Kampen en IJsselmuiden gebaggerd. Deze investering in het profiel van de waterbodem maakt goed beheer en onderhoud in de komende jaren mogelijk. Waterschap Groot Salland

pagina 52 van 112

Jaarstukken 2014

Ruimte voor de Rivier Bovenop de bruto-investeringen van € 28,8 mln. realiseert Groot Salland in 2014 in het kader van het meerjarige Rijksprogramma Ruimte voor de Rivier nog eens € 24 mln. aan bruto-investeringen. Ter dekking van deze investeringsuitgaven stelt het Rijk een 100% vergoeding beschikbaar. Grondbank In de grondbank(en) zijn in 2014 investeringsuitgaven ter grootte van € 0,8 mln. verwerkt uit hoofde van strategische grondverwerving. De totale omvang van de grondbank(en) is in 2014 echter afgenomen van € 9,6 mln. naar € 5,7 mln. De daling is te verklaren vanuit enerzijds het inzetten van strategisch verworven gronden voor eigen projecten en anderzijds vanuit het afstoten of inzetten in ruiltransacties van gronden uit de grondbank.


pagina 53 van 112

Jaarstukken 2014

3.5. Paragraaf financiering Inleiding Waterschap Groot Salland verkeert, net als de meeste andere lagere overheden, in een situatie van financieringsbehoefte. Dit houdt verband met het stelsel van baten en lasten. Hierbij worden investeringsuitgaven geactiveerd en worden de kapitaallasten gespreid over de levensduur van de investering ten laste gebracht van de exploitatie. Investeringen moeten voorgefinancierd worden omdat de inkomsten en uitgaven niet synchroon lopen. Voor het financieren van de uitgaven heeft het waterschap interne en externe financieringsmiddelen ter beschikking. De interne financieringsmiddelen bestaan uit de lopende inkomsten. Onder de externe financiering vallen de kortlopende en langlopende leningen. Door de omvangrijke investeringen moet er relatief veel worden geleend. Treasury heeft hierbij als doel om een optimaal resultaat te bereiken tussen rentelasten en risico. De uitvoering van treasury wordt wettelijk geregeld in de Wet financiering decentrale overheden (Wet Fido). Deze wet regelt dat de uitvoering van de treasuryfunctie binnen het waterschap uitsluitend de publieke taak dient en geschiedt binnen de financiële kaders.

Mandaat Voor de uitvoering van de treasuryfunctie binnen het waterschap heeft het algemeen bestuur de “Verordening financieel beleid en beheer Waterschap Groot Salland” vastgesteld. In artikel 11 van deze verordening staan richtlijnen waarop de uitoefening van de financieringsfunctie gedelegeerd is aan het dagelijks bestuur. Het dagelijks bestuur heeft in de nota Treasurybeleid vastgelegd hoe de financieringsfunctie in de praktijk zal worden uitgevoerd. Het dagelijks bestuur heeft een treasurycommissie ingesteld en deze gemandateerd tot het uitvoeren van de financieringsfunctie. De voornaamste taken van de treasurycommissie zijn: • het vaststellen van de rentevisie en deze voorleggen aan het dagelijks bestuur; en • het voorstel van de treasurer tot het aantrekken van geldleningen beoordelen (moment, bedrag, termijn, type) en vaststellen; en • het accepteren (gunnen) van geldleningen. Het financieringsbeleid is erop gericht binnen de financiële mogelijkheden van Waterschap Groot Salland de aan te trekken middelen tegen de laagste lasten te realiseren en een zo hoog mogelijk rendement te verkrijgen op overtollige middelen, waarbij de risico’s zo goed mogelijk worden beheerst en in ieder geval beperkt blijven binnen de door het algemeen bestuur vastgestelde kaders.


pagina 54 van 112

Jaarstukken 2014

Externe ontwikkelingen Schatkistbankieren Op 7 november 2013 is in het Staatblad 2013 nr 456 een besluit tot wijziging van het Waterschapsbesluit gepubliceerd, die voortvloeit uit de Wet Schatkistbankieren en de wijzigingen in de aanlevering van informatie over het EMU-saldo volgens de Wet houdbare overheidsfinanciën HOF. Dit betekent dat decentrale overheden hun overtollige (liquide) middelen voortaan aan moeten houden in ’s Rijks schatkist. Schatkistbankieren draagt bij aan een lagere EMU-schuld van de collectieve sector (Rijk en decentrale overheden gezamenlijk). Iedere euro die decentrale overheden aanhouden in de schatkist, vermindert de externe financieringsbehoefte van het Rijk. Dat het Rijk minder hoeft te financieren op de markt vertaalt zich direct in een lagere staatsschuld. Een ander belangrijk gevolg van deelname aan schatkistbankieren is een verdere vermindering van de beleggingsrisico’s waaraan decentrale overheden worden blootgesteld. Renteontwikkeling en rentevisie Korte rente In 2014 daalde de herfinancieringsrente (refi-rente) van de Europese Centrale Bank van 0,25% naar 0,05%. De 3-maand Euribor is in 2014 gedaald van 0,287% naar 0,078%. In 2014 is de debetrente van de rekening-courant van de NWB gedaald van 0,25% naar 0,10%. Het Rijk vergoedt op de saldi op de rekening-courant in het kader van schatkistbieren een daggeldrentepercentage (Eonia). In 2014 was het daggeldrentepercentage gemiddeld 0,09% en schommelde tussen de 0,00% tot 0,69%. Op basis van de verwachting van de Nederlandse grootbanken zal het renteniveau (geldmarkt) over 12 maanden rond hetzelfde niveau blijven. In de begroting 2015 is gerekend met een tarief voor korte rente van 1,0% (2014 1,0%). Lange rente In 2014 is de 10-jaars rente gedaald van circa 2,20% in januari 2014 tot 0,70% in januari 2015. Op basis van de verwachting van de Nederlandse grootbanken zal het renteniveau voor 10-jaars leningen over 12 maanden zich rond hetzelfde niveau bevinden. Voor leningen met langere looptijden liggen de percentages hoger. Daarnaast moet rekening gehouden worden met liquiditeitsopslagen. In de begroting 2015 is als uitgangspunt voor de lange rente (inclusief liquiditeitsopslag) een tarief van 3,0% (2014 3,1%) gehanteerd. Rentevisie Aangezien de rente op kort geld (≤ 1 jaar) lager is dan de rente op lang geld (> 1 jaar), is het beleid er op gericht om maximaal gebruik te maken van de ruimte die de kasgeldlimiet biedt. Dit betekent dat de financieringsbehoefte met lang geld wordt afgedekt op het moment dat er sprake is van een structureel financieringstekort dat groter is dan de kasgeldlimiet van circa € 14,9 miljoen.


pagina 55 van 112

Jaarstukken 2014

Risicobeheer en regelgeving De provincie Overijssel is ingevolge de Wet Fido aangewezen als toezichthouder. Zij toetst of het waterschap voldoet aan de normen zoals gesteld in deze wet. Hierbij zijn drie wettelijke normen te onderscheiden: de kasgeldlimiet, renterisiconorm en schatkistbankieren. Kasgeldlimiet In de wet Fido is vastgelegd dat kortlopende financiering wordt beperkt door middel van de kasgeldlimiet. De gemiddelde netto-vlottende schuld per kwartaal mag de kasgeldlimiet niet overschrijden. Het percentage voor de kasgeldlimiet is in de wet Fido voor de waterschappen vastgesteld op 23% van het kostentotaal van de begroting. Voor 2014 bedroeg de kasgeldlimiet € 14,9 miljoen. In onderstaande tabel is de werkelijke gemiddelde kasgeldlimiet per kwartaal weergegeven. Omschrijving (bedragen x € 1.000)

2014 Q1

2014 Q2

2014 Q3

2014 Q4

tingstotaal)

-14.900

-14.900

-14.900

-14.900

Werkelijke kasgeldlimiet

-14.593

81

1.038

-8.548

307

14.981

15.938

6.352

Toegestane kasgeldlimiet (23% van het begro-

Ruimte; overschrijding (-/-) of onderschrijding (+)

Uit de tabel blijkt dat de werkelijke kasgeldlimiet in 2014 het saldo van de toegestane kasgeldlimiet niet heeft overschreden.

Renterisiconorm De renterisiconorm beoogt het risico van rentewijziging bij herfinanciering van de vaste schuld te beheersen. Door het toepassen van deze norm wordt de looptijd van langlopende geldleningen gespreid waardoor een beperking van de renterisico’s optreedt. De vastgestelde renterisiconorm voor Waterschap Groot Salland over 2014 bedraagt 30% van het kostentotaal van de begroting. Voor 2014 bedroeg de renterisiconorm 19,4 miljoen. Deze norm is in 2014 niet overschreden. Renterisico 2014 (bedragen x € 1.000)

Bedrag

Begrotingstotaal 2014 1. Renterisico (30% van het begrotingstotaal)

64.782 19.435

A. Aangetrokken leningen B. Aflossingen 2. Herfinanciering (laagste van A en B)

18.000 17.983 17.983

1. Renterisiconorm 2. Renterisico werkelijk

19.435 17.983

Ruimte; overschrijding (-/-) of onderschrijding (+)

1.452

Het renterisico heeft betrekking op de vaste schuld en op het bedrag waarover renterisico wordt gelopen. Voor bepaling van het renterisico wordt gekeken naar de herfinanciering van vaste schulden. In principe komt het totaalbedrag van de aflossingen voor herfinanciering in aanmerking. Wanneer in enig jaar voor een lager bedrag dan het totaal van de aflossingen wordt geleend, wordt het bedrag van de aangetrokken leningen in de beoordeling betrokken. NB: De renterisiconorm heeft ook betrekking op langlopende leningen waarvan het rentepercentage wordt herzien. Waterschap Groot Salland heeft in 2014 niet te maken gehad met renteherziening.


pagina 56 van 112

Jaarstukken 2014

Schatkistbankieren Op 11 december 2013 is de Wet financiering decentrale overheden (Wet Fido) gewijzigd in verband met het verplicht schatkistbankieren. Dit betekent dat decentrale overheden hun overtollige (liquide) middelen voortaan aan moeten houden in ’s Rijks schatkist. Wel is sprake van een drempelbedrag. Indien overtollige middelen de omvang van de drempel niet overschrijden, mogen die middelen buitende schatkist worden gehouden. De hoogte van deze drempel bedraagt 0,75% van het kostentotaal van de begroting. De drempel voor Waterschap Groot Salland op basis van de begroting 2014 bedraagt € 485.858. Over de middelen die een decentrale overheid in de schatkist aanhoudt, vergoedt het Rijk een daggeldrentepercentage (Eonia). Omschrijving (bedragen x € 1.000) Toegestane drempelbedrag schatkistbankieren (0,75% van het begrotingstotaal)

Kwartaalcijfer op dagbasis buiten ’s Rijks schatkist aangehouden middelen Ruimte; overschrijding (-/-) of ruimte (+)

2014 Q1

2014 Q2

2014 Q3

2014 Q4

486

486

486

486

2

591

1.723

nihil

484

-105

-1.237

486

Uit de tabel blijkt dat de werkelijke buiten ’s Rijks schatkist aangehouden middelen in zowel het tweede als het derde kwartaal het saldo van het toegestane drempelbedrag heeft overschreden. De tijdelijke overschrijding van het drempelbedrag heeft formeel gezien overigens geen consequenties. Op grond van de Wet Fido staan namelijk geen sancties of boetes vermeld ten aanzien van een overschrijding van de drempelwaarde. De interne procedures ten aanzien van het overboeken van de overtollige middelen naar het Rijk zijn reeds aangescherpt om een overschrijding van de drempelwaarde in de toekomst te voorkomen. Derivaten Waterschap Groot Salland maakt geen gebruik van derivaten in die zin dat posities worden ingenomen op grond waarvan sprake is van risico’s. Kredietrisico Doordat in 2014 geen gelden zijn uitgezet was geen sprake van een kredietrisico. Koersrisico De aandelen van Waterschap Groot Salland (onder andere NWB) worden niet op een beurs verhandeld en zijn daarom niet onderhevig aan koersrisico’s. Valutarisico Waterschap Groot Salland handelt niet in vreemde valuta waardoor ook geen valutarisico wordt gelopen.


pagina 57 van 112

Jaarstukken 2014

Financieringspositie De financieringspositie wordt gedefinieerd als het saldo tussen enerzijds de waarde van de zaken waarin financieringsmiddelen langdurig zijn vastgelegd en anderzijds de (langlopende) financieringsmiddelen zelf. De financieringspositie geeft aan in welke mate het waterschap op relatief korte termijn kortlopende leningen om zal moeten zetten in langlopende leningen. 31-12-2014

31-12-2013

Vaste activa Nog te bestemmen resultaat verslagjaar Te financieren

160.354.048 -4.898.192 155.455.856

156.630.433 -1.387.604 155.242.829

Reserves en voorzieningen Langlopende leningen Financieringsmiddelen

10.290.382 101.145.932 111.436.314

13.659.596 105.128.268 118.787.864

Saldo financieringspositie

-44.019.542

-36.454.965

Het financieringstekort is toegenomen met € 7.564.577. Dit houdt in, dat er meer met kort geld gefinancierd is. De aflossingsverplichting voor 2015 is opgenomen onder de netto-vlottende schulden. Langlopende schulden Het verloop van de vaste schuld is in onderstaande tabel weergegeven. Tevens is hierbij aangegeven het effect van de mutaties op de gemiddelde rente. Mutaties vaste schuld in 2014

Bedragen x € 1.000

Gemiddelde rente

Beginstand per 1 januari

105.128

3,77%

Nieuwe leningen Aflossingsverplichting 2015 Eindstand per 31 december

18.000 + 21.982 -/101.146

2,23% 3,76% 3,43%

In 2014 zijn in totaal 3 leningen afgesloten met een totale waarde ad € 18 miljoen en een gemiddeld rentepercentage van 2,23%; Datum van ingang 15 januari 2014 12 maart 2014 12 maart 2014

Bedragen (€)

Rente

Looptijd

10.000.000 4.000.000 4.000.000

2,730% 1,128% 2,074%

10 jaar fixe 4 jaar fixe 8 jaar fixe

Verder zijn in totaal € 18,0 miljoen aan leningen afgelost met een gemiddeld rentepercentage 4,62%. Hierdoor daalde de gemiddelde rente van de vaste schulden portefeuille van 3,77% naar 3,43%. Kasbeheer In 2014 bedroeg de kasgeldlimietnorm volgens de wet Fido € 14,9 miljoen (23% van de totale lasten van de begroting). In 2014 heeft de werkelijke kasgeldlimiet het saldo van de toegestane kasgeldlimietnorm niet overschreden. Bij de Nederlandse Waterschapsbank had het waterschap een rekening-courant met een maximaal krediet van € 25 miljoen. De kredietlimiet bij de Nederlandse Waterschapsbank is niet overschreden. Waterschap Groot Salland

pagina 58 van 112

Jaarstukken 2014

3.6. Paragraaf incidentele baten en lasten De paragraaf betreffende de incidentele baten en lasten bevat een overzicht van de baten en lasten die als eenmalig ten opzichte van voorgaande en komende begrotingsjaren moet worden beschouwd. In de begroting 2014 zijn de volgende posten opgenomen als incidentele lasten: - Kosten UWV uitkeringsverplichtingen € 110.000 - Aanpassen stuwen gebied Dalmsholte II € 63.000 Als gevolg van de reorganisatie 2013 is € 110.000 aan kosten voor UWV uitkeringsverplichtingen als incidentele last opgenomen in 2014. In werkelijkheid zijn er bijna geen uitgaven gedaan, waardoor er een bate is van ongeveer € 100.000. De stuwen worden in 2015 samen met andere werkzaamheden in het project Dalmsholte fase II aangepast, zodat de ingelanden niet in korte tijd twee keer met werkzaamheden van het waterschap worden belast. Dit leidt tot een incidentele bate van € 63.000 ten opzichte van de begroting. Bij de overdracht van de balgstuw Ramspol per 1 juli 2014 is de boekwaarde van de keersluis ad € 4.656.320 afgeboekt ten laste van de exploitatierekening. Om deze waardevermindering op te vangen is de egalisatiereserve ingezet ad € 4.656.320 welke als onttrekking is opgenomen in de exploitatierekening. Per saldo is het effect voor het programma Waterkeringsbeheer nihil. Op de onderzoekskosten is een incidentele bate gerealiseerd van € 517.000. Deze bate wordt gerealiseerd doordat er minder onderzoeken zijn uitgevoerd door het afzien van verdere ontwikkelingen door derden, tevens was er een onvoorziene medefinanciering voor een onderzoek en een verschuiving naar de kapitaallasten van onderzoeken. Ook is er een betere budgetsturing waardoor er minder uitgegeven wordt. Door minder inhuur, geen vervanging bij ziekte verlof en minder bestede uren is er op de personeelsasten van de afdeling planvorming een incidentele bate van € 548.000. Ondanks de forse onderschrijding zijn de bestuurlijke doelstellingen niet onder druk komen te staan. Bij het opstellen van de begroting was één van de uitgangspunten dat de afdelingen de uren beperkt op de projecten zouden verantwoorden. In 2014 is deze werkwijze uit eindelijk niet doorgevoerd en zijn uren van diverse afdelingen ook op projecten geschreven. Dit leidt tot een incidentele bate van € 506.000. De afgevoerde hoeveelheid slib (op basis van droge stof) was € 146.000 lager dan begroot. In het verleden hebben zich wel eens vaker fluctuaties voorgedaan. De vraag naar de oorzaak is nog voorwerp van onderzoek. Door bijstelling van maaibeleid, een aanbestedingsvoorstel, innovatief onderhoud en doordat stedelijk water later dan gepland is overgenomen van gemeenten, is er voor beheer- en onderhoud van watergangen een incidentele bate van € 157.000. In afwachting van het huisvestingsvraagstuk is er een lager volume facilitaire inkopen en onderhoud aan apparatuur wat leidt tot een incidentele bate van € 327.000 Op het gebied van bedrijfsvoering en advies is minder uitgegeven voor contributies en bijdragen, externe juridische ondersteuning, assetmanagement en het project Samen naar Beter (€ 153.000). Waterschap Groot Salland

pagina 59 van 112

Jaarstukken 2014

De kapitaallasten voor beheer- en onderhoud van watergangen zijn aanzienlijk lager dan begroot. Dit wordt veroorzaakt door lagere netto kosten voor een aantal projecten, later in exploitatie nemen van projecten (€ 196.000). De kapitaallasten voor zuiveren zijn aanzienlijk lager door vertraging, lagere kosten en meer ontvangen subsidie dan voorzien (€ 287.000). Door het uitstellen van de voorgenomen renovatie van het hoofdkantoor is er een besparing op de kapitaallasten (€ 373.000). Totaal leidt dit voor de kapitaallasten tot een incidentele bate van € 856.000.


pagina 60 van 112

Jaarstukken 2014

3.7. Paragraaf risico’s De volgende rechtsgedingen lopen op dit moment: 1. Naam van de strijdende partijen; Aard van het geschil; Geschil aanhangig bij; Stand van de procedure; Gevorderde hoofdsom; 2. Naam van de strijdende partijen; Aard van het geschil; Geschil aanhangig bij; Stand van de procedure;

Gevorderde hoofdsom; 3. Naam van de strijdende partijen; Aard van het geschil; Geschil aanhangig bij; Stand van de procedure;

Gevorderde hoofdsom; 4. Naam van de strijdende partijen; Aard van het geschil; Geschil aanhangig bij; Stand van de procedure; Gevorderde hoofdsom; 5. Naam van de strijdende partijen; Aard van het geschil; Geschil aanhangig bij; Stand van de procedure; Gevorderde hoofdsom;


Aannemer tegen Waterschap Groot Salland Vertragingsschade als gevolg van munitievondst Rechtbank Zwolle WGS heeft als gevolg van een negatieve uitkomst bij de rechtbank beroep ingesteld bij het Gerechtshof. € 1.700.000 Aannemer tegen Waterschap Groot Salland Meerwerkclaim a.g.v. gekozen uitvoeringsmethodiek Rechtbank Zwolle Vonnis is gewezen op 12 februari 2014. WGS is volledig in gelijk gesteld. Wederpartij is in beroep gegaan tegen het vonnis van de rechtbank. Memorie van antwoord is door WGS ingediend. € 126.000 Particulieren tegen Waterschap Groot Salland Geschil over saneringskosten na verkoop grond Rechtbank Zwolle Vonnis is gewezen eind 2013. Geheel in het voordeel van WGS. Wederpartij is in beroep gegaan van het vonnis van de rechtbank. We wachten op een zitting bij het Gerechtshof. € 202.000 Aannemer tegen Waterschap Groot Salland Meerwerkclaim Rechtbank Zwolle Er is een tussenvonnis gewezen in het voordeel van WGS. Tegenpartij heeft hiertegen hoger beroep ingesteld. € 665.000 Heffingsplichtige tegen Waterschap Groot Salland Heffingsplicht en de omvang van de heffing Rechtbank Zwolle Vonnis is gewezen door het Gerechtshof. Geheel in het voordeel van WGS. Tegenpartij heeft cassatie beroep ingesteld bij de Hoge Raad. € 1.044.053

pagina 61 van 112

Jaarstukken 2014

3.8. Paragraaf waterschapsbelastingen Het belastingstelsel bestaat uit de watersysteemheffing ten behoeve van het watersysteem inclusief veiligheid, de zuiveringsheffing ten behoeve van kosten die zijn verbonden aan het zuiveren van afvalwater en de verontreinigingsheffing voor directe lozingen op oppervlaktewater in beheer van het waterschap, deze laatste heffing komt ten goede aan het Watersysteembeheer. Volgens de door het bestuur vastgestelde kostentoedeling worden de kosten binnen de taak Watersysteembeheer op een bepaalde wijze aan de onderscheiden categorieën toegerekend. Deze toerekening ziet er als volgt uit: - 35% aan de ingezetenen - 49,4% aan eigenaren gebouwd - 15,5% aan eigenaren ongebouwd niet-zijnde natuurterreinen - 0,1% aan natuurterreinen De heffing en inning van de waterschapsbelastingen gebeurt door Gemeenschappelijk Belastingkantoor Lococensus-Tricijn (GBLT). Ingezetenen met een inkomen op of onder het bijstandsniveau kunnen voor gehele of gedeeltelijke kwijtschelding in aanmerking komen. Kwijtschelding kan alleen worden aangevraagd voor zuiveringsheffing en ingezetenenomslag. Tussen Lococensus-Tricijn en de inliggende gemeenten bestaat een samenwerkingsovereenkomst voor wat betreft het aanvragen van kwijtschelding. Begrote tarieven voor heffingen 2014 Heffing Zuiveringsbeheer Zuiveringsbeheer

51,95

per v.e.

Als basis voor de heffing Zuiveringsbeheer zijn de volgende aantallen gehanteerd: Verontreinigingsheffingseenheden bedrijven 119.300 vervuilingseenheden Verontreinigingsheffingseenheden forfaitair 365.400 vervuilingseenheden Watersysteemheffing Ingezetenen Eigenaren gebouwd binnendijks Eigenaren gebouwd buitendijks Eigenaren ongebouwd binnendijks Eigenaren ongebouwd buitendijks Natuur Verontreinigingsheffing

87,26 0,0465% 0,0116% 75,24 18,81 2,77 51,95

per wooneenheid van WOZ-waarde van WOZ-waarde (korting van 75%) per hectare per hectare (korting van 75%) per hectare per v.e.

Als basis voor de watersysteemheffing zijn de volgende aantallen gehanteerd: Ingezetenen 156.300 wooneenheden Eigenaren gebouwd 41.367 miljoen WOZ-waarde Eigenaren ongebouwd binnendijks 79.100 hectare Eigenaren ongebouwd buitendijks 4.700 hectare Natuur 14.100 hectare Directe lozingen op oppervlaktewater 1.600 vervuilingseenheden

De belastingopbrengsten zijn verder uitgewerkt in 2.5 van de programmaverantwoording. Waterschap Groot Salland

pagina 62 van 112

Jaarstukken 2014

3.9. Paragraaf uitgangspunten risicoberekening en weerstandsvermogen Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen enerzijds de weerstandscapaciteit, zijnde de middelen en mogelijkheden waarover het waterschap beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten te dekken en anderzijds alle risico’s (benodigde weerstandscapaciteit) waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie (artikel 4.8 Waterschapsbesluit). De weerstandscapaciteit van Waterschap Groot Salland bestaat uit het geheel aan middelen dat de organisatie daadwerkelijk beschikbaar heeft om (op korte termijn) de risico's in financiële zin af te dekken. Onbenutte belasting capaciteit, de egalisatiereserves, de post onvoorzien en eventuele stille reserves worden hier niet bij betrokken. Het argument hiervoor is, dat de egalisatiereserves alsmede de belastingcapaciteit onderdeel vormen van het regulier sturingsinstrumentarium; het weerstandsvermogen dient juist om schokken in de reguliere exploitatie op te vangen. Daarnaast bieden (eventuele) stille reserves onvoldoende zekerheid; aangezien voor de meerderheid van de eigendommen verbonden is aan waterschap specifieke taken. Risico`s worden gedefinieerd als mogelijke gebeurtenissen met negatieve (financiële) gevolgen voor Waterschap Groot Salland. In beschouwing genomen risico`s hebben (potentiele) financiële gevolgen, welke zich mogelijk in de voorzienbare toekomst voordoen. Risico`s waarbij de mogelijkheid bestaat om de kosten te activeren, worden niet opgenomen in het profiel. De lasten worden dan immers gedurende meerdere jaren verspreid genomen. Doelstellingen Waterschap Groot Salland stelt zich ten doel om een voldoende mate van weerstandsvermogen te hebben (voldoende robuuste vermogenspositie), ten einde schokken in het tarief op te vangen; onafhankelijk van het beleid m.b.t. de egalisatie van het tarief van beide heffingen. Proces Voornamelijk risico`s met grote financiële gevolgen hebben invloed om de minimaal gewenste omvang van de weerstandscapaciteit. Zodoende is bij de jaarlijkse actualisatie van het risicoprofiel de focus gelegd op de 15 grootste risico`s (quick scan). Hierbij zijn risico`s betrokken met een verwachtingswaarde (kans*gevolg) van minimaal 75.000 euro en/of de risico`s met substantiële gevolgen (>1 mln.) Integrale herijking van het risicoprofiel wordt opportuun geacht binnen de context van de fusie-organisatie. Ook is nagedacht in hoeverre beheersmaatregelen van invloed zijn op de omvang van de risico`s; het risicoprofiel is netto in beeld gebracht (incl. effecten van beheersing). Berekeningsgrondslagen Voor het bepalen van de totale omvang van de risico’s is een modelmatige methodiek gebruikt (Monte Carlo Simulatie). Uitkomst is een te verwachte schadelast met een betrouwbaarheid van 90% (schadelast in 9 van de 10 jaar gelijk of minder is dan de gevonden uitkomst). Deze methodiek wordt toegepast, omdat het reserveren van het maximale bedrag (optelling van de maximale gevolgen per risico) ongewenst is. Risico`s doen zich immers naar alle waarschijnlijkheid niet allemaal tegelijk en in volle omvang voor.


pagina 63 van 112

Jaarstukken 2014

Ontwikkelingen De totale omvang van het risicoprofiel is verlaagd als gevolg van het afvoeren van risico`s. Dit betreft op hoofdlijnen risico`s inzake: eventueel meerwerk verbonden aan het project Zwolse Grachten (juridisch proces afgerond), eventuele meerkosten m.b.t. diverse projecten als gevolg van stijgende grondprijzen en eventuele meerkosten als gevolg van het project Ruimte voor de Rivier. Ook zijn er enkele risico`s benoemd die het risicoprofiel doen stijgen. Dit betreffen risico`s op het gebied van ICT beheer en informatiebeveiliging. Een gezamenlijke analyse op dit vlak in Waterkracht verband toont dat de kans op mogelijke risico`s groter is dan voorheen voorzien. Risico`s (benodigde weerstandscapaciteit) Herrekening van de benodigde weerstandscapaciteit toont, als gevolg van de gewijzigde risico`s, de volgende ontwikkeling. Daarbij worden de getoonde waarden op 100.000 euro nauwkeurig afgerond: Tabel 1: benodigde weerstandscapaciteit per taak Taak

Weerstandscapaciteit JR 2013 JR 2014

Taak Watersysteembeheer Taak Zuiveringsbeheer

3.500.000 1.500.000

2.700.000 1.600.000

Het stijgen van de weerstandscapaciteit ten aanzien van de taak Zuiveringsbeheer worden veroorzaakt door het toerekenen van risico`s verbonden aan ICT beheer en informatiebeveiliging vanuit programma 4. Deze stijging is ook van invloed op de taak Watersysteembeheer, maar deze benodigde weerstandscapaciteit daalt per saldo doordat de afgevoerde risico`s met deze taak samenhangen. Beschikbare weerstandscapaciteit Dekking voor de benoemde risico`s is beschikbaar in de vorm van de algemene reserve per taak. Deze bedragen op balansdatum 31-12-2014 (voor resultaatbestemming): 3.500.000 (Watersysteembeheer) en -32.000 (Zuiveringsbeheer). Weerstandsvermogen Om te bepalen of het weerstandsvermogen toereikend is, dient de relatie te worden gelegd tussen de financieel gekwantificeerde risico's en de daarbij gewenste weerstandscapaciteit en de beschikbare weerstandscapaciteit. De benodigde weerstandscapaciteit die uit de risicosimulatie voortvloeit kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. Per taak wordt het weerstandsvermogen in onderstaand figuur weergegevens. Tabel 2: weerstandsvermogen per taak Taak Weerstandsvermogen Taak Watersysteembeheer Taak Zuiveringsbeheer

1,3 0 (negatief)

Conclusie Een te hoge of te lage omvang van het weerstandsvermogen is onwenselijk. Het bestaande beleid vanuit de voorgaande jaarstukken stelt een ratio van minimaal 1,0. Op basis van dit uitgangspunt wordt voorgesteld om 800.000 euro van de algemene reserve Watersysteembeheer te doteren aan de egalisatiereserve en 1.632.119 euro van het resultaat 2014 te doteren aan de algemene reserve Zuiveringsbeheer.


pagina 64 van 112

Jaarstukken 2014

3.10. Paragraaf verbonden partijen In het waterschapsbesluit wordt onder een verbonden partij verstaan: een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin het waterschap een bestuurlijk en een financieel belang heeft. Een bestuurlijk belang betekent dat het waterschap op enigerlei wijze zeggenschap heeft. Een financieel belang betekent dat aan de verbonden partij een bedrag ter beschikking is gesteld dat niet verhaalbaar is indien de verbonden partij failliet zou gaan, onderscheidenlijk het bedrag waarvoor aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij niet meer aan haar verplichtingen kan voldoen. Gemeenschappelijke Regeling GBLT De Gemeenschappelijke Regeling GBLT is opgericht per 1 januari 2011 vanuit de fusie tussen de belastingkantoren Tricijn belastingen en Lococensus. Het GBLT is belast met de heffing en inning van waterschaps- en gemeentebelastingen voor zes waterschappen (Groot Salland, Rijn en IJssel, Reest en Wieden, Vechtstromen, Vallei en Veluwe en Zuiderzeeland) en vier gemeenten (Dronten, Leusden, Nijkerk en Zwolle) in Nederland. Het GBLT heeft een bestuur dat gevormd wordt door leden van het dagelijks bestuur van de deelnemende waterschappen en gemeenten. De kosten worden aan de deelnemende waterschappen doorbelast op basis van een overeengekomen verdeelsleutel. De financiële bijdrage aan GBLT bedroeg in 2014 € 1.424.350. Gemeenschappelijke Regeling Waterschapslaboratorium Aqualysis Per 1 januari 2014 is het (chemisch) laboratorium en het hydro-biologisch laboratorium van Waterschap Groot Salland en van Waterschap Regge en Dinkel samengevoegd tot een zelfstandig openbaarlichaam, de Gemeenschappelijke Regeling Waterschapslaboratorium Aqualysis. De samenvoeging levert een toekomstbestendige nieuwe organisatie op waarvan de waterschappen samen eigenaar zijn en waarover zij samen zeggenschap hebben. De nieuwe laboratoriumorganisatie blijft in de nabijheid van de waterschappen opereren, wat voordelen oplevert in de kwaliteit en beïnvloedbaarheid van de primaire taakuitvoering en behoud en delen van kennis mogelijk maakt. Door te kiezen voor het construct van de gemeenschappelijke regeling is het gezamenlijk eigenaarschap geborgd. Uittreding is mogelijk maar met inachtneming van een opzegtermijn van 3 jaar om zo de continuïteit van de laboratoriumorganisatie voor de achterblijvende deelnemers te waarborgen. De deelnemende waterschappen zijn; Vechtstromen, Rijn en IJssel, Groot Salland, Vallei en Veluwe, Zuiderzeeland, Reest en Wieden. De financiële bijdrage aan Aqualysis bedroeg in 2014 € 702.313. Aqualysis neemt dienstverlening van WGS af op het gebied van “bedrijfsdiensten”. Hier wordt zowel het financieel advies, juridisch advies, P&O-advies, salarisadministratie, als het faciliteren van het informatie en ICT proces onder verstaan. Per jaar kan door beide partijen worden bezien of de afname van dienstverlening wordt gecontinueerd. In 2014 betaalde Aqualysis € 351.400 (excl. BTW) aan WGS.


pagina 65 van 112

Jaarstukken 2014

Het Waterschapshuis Het Waterschapshuis is de regie- en uitvoeringsorganisatie voor de 26 waterschappen op het gebied van Informatie en Communicatie Technologie. Het Waterschapshuis heeft als doel het bevorderen van samenwerking op het gebied van ICT tussen de waterschappen en andere overheden die actief zijn in de watersector. Onder begeleiding van Het Waterschapshuis spannen de waterschappen zich gezamenlijk in om de kwaliteit van de digitale dienstverlening naar burgers en bedrijven te verbeteren. Daarnaast is het streven gericht op een aanzienlijke kostenbesparing op alle ICT uitgaven. Deze samenwerking vindt plaats op basis van een gemeenschappelijke regeling. De financiële bijdrage aan het Waterschapshuis bedroeg in 2014 € 489.937. Unie van Waterschappen De Unie van Waterschappen behartigt op nationaal en internationaal niveau de belangen van de waterschappen voor een goede waterstaatsverzorging binnen het waterschapsbestel. De Unie treedt namens de waterschappen op als vertegenwoordiger naar het Parlement, de Rijksoverheid en organisaties als het interprovinciaal Overleg en de Vereniging van Nederlandse gemeenten. In de ledenvergadering hebben de voorzitters van de waterschappen zitting. De financiële bijdrage aan de Unie van Waterschappen bedroeg in 2014 € 288.717. STOWA In de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) nemen alle regionale waterbeheerders in Nederland deel. Dit zijn de waterschappen, provincies en Rijkswaterstaat. De STOWA doet onderzoek op het gebied van afvalwatersystemen, waterketen, watersystemen en waterweren. De leden van het bestuur van de STOWA worden benoemd uit de in de stichting deelnemende organisaties. De financiële bijdrage aan de STOWA bedroeg in 2014 € 177.113. Nederlandse Waterschapsbank De Nederlandse Waterschapsbank N.V. (NWB Bank) is een vooraanstaande financiële dienstverlener voor de overheidssector. Voor gemeenten, provincies, gezondheidszorg, onderwijs en activiteiten op het gebied van water en milieu, arrangeert de bank korte en langlopende kredieten. Waterschap Groot Salland is aandeelhouder. Voor het financieel belang wordt verwezen naar punt C, Financiële Vaste Activa van de jaarrekening. De dividendopbrengst bedroeg in 2014 € 0.


pagina 66 van 112

Jaarstukken 2014

3.11. Paragraaf bedrijfsvoering Onder bedrijfsvoering wordt verstaan het geheel van interne organisatieonderdelen en processen die ondersteunend zijn ten behoeve van de primaire processen van het waterschap. Deze ondersteunende processen worden als essentieel gezien voor een goed verloop van de primaire processen. Daarnaast zijn de ondersteunende processen, en derhalve de bedrijfsvoering, ook van belang bij de waarborging van de rechtmatigheid, doelmatigheid en doeltreffendheid van de beleidsuitvoering. Voor meer informatie wordt verwezen naar het programma Maatschappij en Organisatie, waarin de bedrijfsvoering van waterschap Groot Salland is ondergebracht.


pagina 67 van 112

Jaarstukken 2014

3.12. Paragraaf EMU-saldo Lidstaten van de Economische en Monetaire Unie (EMU) hebben afgesproken dat het EMU-saldo geen groter tekort mag laten zien dan 3% van het Bruto Binnenlands Product. Het EMU-saldo is het vorderingensaldo van de totale overheid. Ook waterschappen beïnvloeden of Nederland zich aan de Europese afspraken houdt. Voor waterschappen is het EMU-saldo grofweg te berekenen als het saldo van inkomsten en uitgaven in een jaar. Om het EMU-saldo te kunnen beheersen hebben het kabinet en de decentrale overheden afspraken gemaakt. Opbouw EMU-Saldo

2014

2013

Begr.2014

4.898.192

1.387.604

-46.000

-/+ +

28.278.875 4.343.676 0

24.668.866 13.537.269 0

24.410.000 0 0

+

12.670.934

12.485.820

13.540.000

49.446 156.219

278.031 229.722

60.000 180.000 0

1 Exploitatiesaldo 2 Invloed investeringen -/- bruto-investeringsuitgaven + investeringssubsidies + verkoop materiele en immateriele activa + afschrijvingen 3 Invloed voorzieningen + toevoegingen aan voorzieningen t.l.v. exploitatie -/- onttrekkingen aan voorzieningen t.b.v. exploitatie -/- betalingen rechtstreeks uit voorzieningen

+ -/-/-

+ evt. Externe vermeerderingen van voorzieningen

+

0

0

0

-/+

0 0

0 0

0 0

-6.472.846

2.790.136

-11.036.000

4 Deelnemingen en aandelen -/- boekwinst + boekverlies

EMU-saldo volgens jaarrekening 2014

Het EMU-saldo komt 4,6 miljoen hoger uit dan begroot. Dit wordt met name veroorzaakt door het positieve exploitatiesaldo wat niet begroot was.


pagina 68 van 112

Jaarstukken 2014

3.13. Paragraaf topinkomens 3.13.1 Topinkomens De Wet normering bezoldiging topfunctionarissen in de publieke en semipublieke sector (WNT) stelt regels aan de openbaarheid en aan de hoogte van deze inkomens. De WNT kent een maximale bezoldigingsnorm voor een topfunctionaris. Indien de maximale bezoldigingsnorm wordt overschreden, is sprake van een onverschuldigde betaling, die teruggevorderd moet worden. De algemene maximale bezoldiging mag voor een topfunctionaris niet meer bedragen dan € 230.474 per jaar (2014). De bezoldiging bestaat uit de volgende onderdelen: Bruto beloning, maximaal € 187.340 Belaste vaste en variabele onkostenvergoeding, maximaal € 8.263 Beloningen betaalbaar gesteld op termijn, maximaal € 34.871. Voor de waterschappen geldt de functie van secretaris-directeur als topfunctionaris, zodat daarop de openbaarheid van toepassing is. Het inkomen van de secretaris-directeur, mevrouw ir. E. de Kruijk is conform de CAO voor de sector waterschappen. De bezoldiging is hieronder weergegeven: 2014 Secretaris-directeur ir. E. de Kruijk Duur dienstverband Omvang dienstverband Bruto beloning Sociale verzekeringspremies Belastbare vaste en variabele onkostenvergoedingen Voorziening ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn

onbepaalde tijd 36 uur per week 120.715 7.316 1.150 15.444

Aldus blijft de bezoldiging onder de voor 2014 gestelde grens.


pagina 69 van 112

Jaarstukken 2014

3.13.2 Bezoldiging dagelijks bestuur In het kader van transparantie heeft het dagelijks bestuur besloten om ook hun bezoldiging te vermelden. De bezoldiging is als volgt: 2014 Voorzitter bestuur H.H.G. Dijk Duur dienstverband, zittingsperiode Omvang dienstverband Bruto beloning Sociale verzekeringspremies Belastbare vaste en variabele onkostenvergoedingen Voorziening ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn

1 februari 2016 36 uur per week 119.201 7.023 9.403 21.380

Lid dagelijk s bestuur J.F. de Jong Duur dienstverband, zittingsperiode Omvang dienstverband Bruto beloning Sociale verzekeringspremies Belastbare vaste en variabele onkostenvergoedingen Voorziening ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn

maart 2015 18 uur per week 51.784 623 3.336

Lid dagelijk s bestuur B.J. Jonk man Duur dienstverband, zittingsperiode Omvang dienstverband Bruto beloning Sociale verzekeringspremies Belastbare vaste en variabele onkostenvergoedingen Voorziening ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn

maart 2015 18 uur per week 49.650 1.603 3.336

Lid dagelijk s bestuur J. Laarman Duur dienstverband, zittingsperiode Omvang dienstverband Bruto beloning Sociale verzekeringspremies Belastbare vaste en variabele onkostenvergoedingen Voorziening ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn


Lid dagelijk s bestuur J. Oggel Duur dienstverband, zittingsperiode Omvang dienstverband Bruto beloning Sociale verzekeringspremies Belastbare vaste en variabele onkostenvergoedingen Voorziening ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn


Bij het Waterschap Groot Salland zijn er geen functies of dienstverbanden, waarvan de som van het belastbaar loon en de voorzieningen het gemiddeld belastbaar jaarloon van de bezoldigingsnorm te boven gaat.


pagina 70 van 112

Jaarstukken 2014

Deel II- Jaarrekening 2014

Waterschap Groot Salland Dr. van Thienenweg 1 Postbus 60 | 8000 AB Zwolle T (038) 455 72 00 | F (038) 453 01 11 [email protected] | www.wgs.nl


pagina 71 van 112

Jaarstukken 2014

4. Balans per 31 december 2014 4.1. Balans per 31 december 2014 ACTIVA

31-12-2014

31-12-2013

8.886.315 148.714.890 2.752.843

8.393.263 143.238.209 4.998.961

160.354.048

156.630.433

19.645

27.018

D

3.852.282 2.822.435

6.726.644 6.166.025

E F

6.694.362

12.919.687

167.048.410

169.550.120

PASSIVA

31-12-2014

31-12-2013

ref.

Vaste passiva Algemene reserve Egalisatiereserve Bestemmingsreserves Nog te bestemmen resultaat Eigen vermogen

3.467.881 5.223.115 0 4.898.192 13.589.188

1.753.581 7.901.449 2.356.408 1.387.604 13.399.042

G

1.599.386 101.145.932

1.648.158 105.128.268

H I

41.354.862 9.359.042 50.713.904

39.620.108 9.754.544 49.374.652

J K

167.048.410

169.550.120

Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa

ref.

A B C

Vlottende activa Liquide middelen Kortlopende vorderingen Overlopende activa

Totaal der activa

Voorzieningen Vaste schulden Vlottende passiva Netto-vlottende schulden Overlopende passiva

Totaal der passiva


pagina 72 van 112

Jaarstukken 2014

4.2. Toelichting jaarrekening 4.2.1. Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Algemeen De jaarrekening is gebaseerd op de Regeling Beleidsvoorbereiding en Verantwoording Waterschappen (BBVW). Immateriële vaste activa De waardering van immateriële vaste activa geschiedt tegen historische kostprijs en/of vervaardigingspijzen en deze activa worden lineair afgeschreven. Materiële vaste activa De waardering van de materiële vaste activa geschiedt eveneens tegen historische kostprijs en/of vervaardigingspijzen, vermeerderd met rente tijdens de bouw en verminderd met subsidies en andere bijdragen van derden. De materiële vaste activa worden lineair afgeschreven. Afschrijvingstermijnen In de nota “Beleid waardering en afschrijving van activa” is het volgende vastgesteld: 1. De materiële vaste activa worden lineair afgeschreven in: - 40 jaar; waterkeringen (robuust ontworpen), watergangen van voor 2008 en kantoorgebouwen/werkplaatsen - 30 jaar; watergangen vanaf 2008, transportleidingen en gemalen - 25 jaar; rioolwaterzuiveringsinstallaties - 20 jaar; kunstmatige slibontwateringsinstallaties - 12 jaar; waterkeringen (niet robuust ontworpen) - 10 jaar; baggerwerkzaamheden, kantoorinventaris en dienstauto’s - 7 jaar; tractiemiddelen - 5 jaar; hardware, software (grotere pakketten) en sanering vervuilde waterbodems - 3 jaar; kantoor automatisering 2. De immateriële activa worden in 5 jaar lineair afgeschreven. 3. Investeringen worden veelal verzameld op één project en vervolgens per activasoort geactiveerd. 4. Bovenstaande termijnen zijn richtinggevend. Versnelde afschrijving wordt toegepast als de gebruiksduur tegenvalt. Financiële vaste activa De financiële vaste activa zijn verantwoord tegen nominale waarde. De aandelen zijn verantwoord tegen de historische kostprijs. Vlottende activa Bij de vlottende activa worden zowel de vorderingen, de overlopende activa als de liquide middelen opgenomen tegen de nominale waarde. De post “dubieuze debiteuren” is als waardecorrectie op de debiteuren onder de kortlopende vorderingen opgenomen. De looptijd van de vorderingen is korter dan één jaar, tenzij anders is toegelicht. Algemene reserve De algemene reserve van het waterschap fungeert als een algemeen weerstandsvermogen en heeft geen specifieke bestemming. De algemene reserve dient om eventuele toekomstige tegenvallers van algemene aard te kunnen opvangen. Elke taak heeft een eigen algemene reserve.


pagina 73 van 112

Jaarstukken 2014

Egalisatiereserve De egalisatiereserve kan worden ingezet voor tariefsegalisatie per taak. Als er van tariefsegalisatie gebruikgemaakt wordt, dan wordt er alleen onttrokken aan de reserve van de betreffende taak. Overzicht egalisatiereserves: - egalisatiereserve Watersysteembeheer - egalisatiereserve Zuiveringsbeheer Een egalisatiereserve Zuiveringsbeheer is officieel nog niet ingesteld. Bestemmingsreserve Bestemmingsreserve is een afgezonderd deel van het eigen vermogen, dat is vastgesteld door het algemeen bestuur ter realisering van een bepaald doel. Overzicht bestemmingsreserves: - Beheer en onderhoud de Vecht, - Vaarwegbeheer de Vecht. Nog te bestemmen resultaat Ten aanzien van de resultaatsbepaling zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: - de jaarrekening is opgesteld volgens het stelsel van baten en lasten; - de verantwoorde baten en lasten hebben betrekking op het verslagjaar; op voorgaande jaren betrekking hebbende baten en lasten zijn afzonderlijk vermeld; - de ten gunste van het boekjaar verantwoorde verontreinigingsheffing voor bedrijven bestaat uit de in het jaar 2014 opgelegde aanslagen en een raming van de nog op te leggen aanslagen; - de ten gunste van het boekjaar verantwoorde heffing gebouwd/ongebouwd bestaat uit de in 2014 opgelegde aanslagen en een raming op basis van de in het jaar 2014 nog te verwerken correcties. Voorzieningen WGS heeft een voorziening inzake arbeidsgerelateerde verplichtingen. De voorziening voor arbeidsgerelateerde verplichtingen is gebaseerd op de contante waarde. De voorzieningen worden gevormd wegens toekomstige verplichtingen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, maar wel redelijkerwijs te schatten. Vaste schulden De vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met de gedane aflossingen. De vaste schulden hebben een looptijd van 1 jaar of langer. Vlottende passiva De kortlopende schulden en overlopende passiva zijn opgenomen tegen de nominale waarde. De looptijd van de vlottende passiva is korter dan één jaar, tenzij anders is toegelicht.


pagina 74 van 112

Jaarstukken 2014

4.2.2. Toelichting balans per 31 december 2014 ACTIVA VASTE ACTIVA A. Immateriële vaste activa Saldo

Investe-

Bijdragen

Afschrij-

Saldo

31-12-2013

ringen

van derden

vingen

31-12-2014

-166.830

249.618

De samenstelling is als volgt: Onderzoek en ontw ikkeling

416.448

-

-

Bijdr. aan activa in eigendom van: openbare lichamen

1.319.054

166.257

-

-59.422

1.425.888

Overige immateriële vaste activa

6.263.675

3.019.071

-

-2.254.071

7.028.675

394.087

-211.953

-

8.393.263

2.973.375

-

Totaal onderhanden w erk Totaal im m ateriële vaste activa

-2.480.323

182.135 8.886.315

Met betrekking tot de overgang van het laboratorium is er activa overgedragen met een boekwaarde van “nihil”. Activering van projecten boven de € 500.000 is in onderstaande tabel opgenomen:

Nr.

89064 Hoog Water Beschermingsplan (HWBP)

2014 2.832.734

Het HWBP is geactiveerd onder de overige immateriële vaste activa. De bedragen in bovenstaande tabel zijn saldi van de uitgaven -/- ontvangen subsidies +/+ bouwrente in 2014. In de boekwaarde “Onderzoek en Ontwikkeling” zijn de volgende projecten opgenomen: Saldo 31-12-2014 Ontwikkeling BOS Zuiveringsplan Dalfsen/Hespenpoort Grondw.model Noord-Nederland Ruimte voor de Vecht Ruimte voor de Vecht reg. voorkeurs variant Inmeten Overijsselskanaal Herziening NL IJsseldelta Opstuw.brug Dalfsen Totaal


60.207 24.161 35.680 63.614 29.151 20.327 14.963 1.515 249.618

pagina 75 van 112

Jaarstukken 2014

B. Materiële vaste activa Saldo

Investe-

Desinveste-

Bijdragen

Afschrij-

Afschr. op

Saldo

31-12-2013

ringen

ringen

van derden

vingen

desinv.

31-12-2014

De samenstelling is als volgt: Gronden en terreinen

3.870.603

-

-186.337

Vervoermiddelen

3.098.979

469.064

-373.234

-

-632.918

276.433

Machines, apparaten en w erktuigen

1.446.178

72.438

-3.153.853

-

-398.477

2.932.081

898.367

Bedrijfsgebouw en

6.425.917

-

-2.798.144

-

-436.637

2.423.815

5.614.951

-3.102.126

-6.798.173

1.358.286

117.608.744

-1.241.550

-1.738.069

Grond-, w eg-, en w aterbouw k. w erken Overige materiële vaste activa Totaal onderhanden w erk Totaal m ateriële vaste activa

-

123.141.765

8.968.909

2.729.277

2.980.957

2.525.490

12.814.132

143.238.209

25.305.500

-

-5.959.917 -12.285.148

-4.343.676

-

3.684.266 2.838.324

-

-

-

-10.190.610

6.990.615

2.730.615 15.339.622 148.714.890

De desinvesteringen hebben betrekking op de overdracht van Ramspol naar Rijkswaterstaat, het overdragen van de activa naar Laboratorium Aqualysis en het inruilen van machines en werktuigen. Bij de overdracht van Ramspol is een boekverlies gerealiseerd van € 4.656.320, welke apart is gepresenteerd in 5.4. Exploitatierekening naar kosten- en opbrengstensoorten. De overdracht van de activa naar Aqualysis is tegen boekwaarde gegaan. Activering van projecten boven de € 500.000 is in onderstaande tabel opgenomen: Nr. 79614 69308 79654 79877 69311

Uitv. Kostverlorenzijl en Kloosterzielstreng MHW verlagende maatregelen Vechterweerd Uitvoering Zandwetering Olst-Zuid en Laage Diepenveen Baggeren stedelijk geb. Kampen IJsselmuiden Uitvoering Dalmsholte fase 2

2014 1.618.242 966.377 826.093 682.300 500.580

De bedragen in bovenstaande tabel zijn saldi van de uitgaven -/- ontvangen subsidies +/+ bouwrente in 2014. Een groot gedeelte van de lopende projecten worden in 2015 afgerond.


pagina 76 van 112

Jaarstukken 2014

In onderstaande tabel is een totaaloverzicht opgenomen van alle onderhanden werken. Uitgaven Nr. 49017 49018 49019 49020 69035 69082 69087 69090 69122 69135 69136 69200 69201 69204 69205 69210 69307 69310 69314 69315 69316 69317 69319 79060 79104 79118 79283 79284 79287 79288 79339 79341 79342 79343 79344 79416 79503 79505 79510 79516 79523 79531 79532 79533 79534 79551 79553

Verv. SAN en Oracle Vervangen IRIS Aansl basisregistra ICT B&O Taken WHH de Koekoek Herz.uitv.NL IJsseld Ontwikkeling BOS Afkopp.Strz/Glgrk F2 Stadshagen II Bijdr Bedr.terr.N50 Bijdr. Onderdijks Ka ovd.B&O st.w Ols/Wyh Ovrdr sted wtr Staph Ovdr sted.wtr Devent Ovdr sted wtr Raalte Ovdr sted wtr Dalfse Nevengeul Vilsteren Uitv Streuk.z. F1 Waterb. Alerdinck II Project DROP Waterbrg Marswetering Uitv. Dalmsholte F2b Uitv. Vechtoevers Hoogtebegrenzers RvK Rouveen Planuitw. Dalmsholte Gr.verw. Olst-Wesepe Vervolg planuitwerk. 4e prj p Olst-Wesepe 5e prj p Olst Wesepe ren gem Nw Lutterzl Voorb. nw gem Vecht gem Lierder Molenbrk Vb gemalenprog 14-18 Vismigratiepl. 14-27 Voorb. PB Kostv/kloo Vb.aanp.WL Breebr.l. VB.aanp.WL Buldersle Vb aanp.WL Gr.Grift VB.aanp.WL.Marsweter VB.aanp.WL Overijska VB.aanp.WL Uitw.kan. Vb.aanp.WL Vecht Vb.aanp.WL W'vldsAa Vb.aanp.WL Z'wet S-O B&O visie algemeen B&O visie Rouveen Subtotaal


ultimo 2014 255.572 117.854 31.396 74.714 2.391 26.312 30.000 188.464 166.699 23.418 168.076 14.427 -77.898 149.821 1.731 12.026 -805.879 1.835.852 117.745 111.768 -141.000 86.877 120.749 84.349 58.431 3.803 602.350 168.181 -529.107 -237.000 1.723.546 48.929 60.016 28.318 46.761 27.056 26.078 21.286 261.152 47.452 39.531 1.208 2.273 862 70.243 3.753 4.209 5.074.798 pagina 77 van 112

Jaarstukken 2014

Uitgaven Nr. 79554 79555 79560 79562 79613 79615 79620 79625 79635 79637 79718 79719 89067 89068 89069 89070 89072 89500 89501 89502 89600 89601 89602 89603 99177 99183 99184 99186 99192 99194 99195 99196 99198 99199 99202 99300 99301 99302

Subtotaal B&O visie Zalk B&O visie Gr.Grift B&O visie Olst/Wesep B&O visie K'eilandNW Herinr. Kolkwetering Lind.l.& Oosterbr.wl Uitv Nrd/Zd leiding Uitv Ramelerwaterlei Uitv.Wittev.leid. WL Uitv.Raaltewet. F2 Rn.asbest L'slag Znd Verb WPL reg. Kampen nHWBP Verken. Zwolle nHWBP Vrkn Genem.Has Pr-verk.HWBP 15J M-I Real. Waterfr Dalfse Pre-verk. Zw-Olst Ruimte voor de Rvier Pl.uitw.Gt,Gzdp,Zzpl Pl.uitw.Kampereiland Rek.kering Koekoek HWBP POV Piping Proeftuin Mastenbroe Duurzame monitoring Kansen Pipingmtrgl Grondbank INNERS Elec.inst RWZI D'ter Verv. best.units Gem Verv Bel. RWZI D'ter Maatr gasveiligheid Herstel&aanpas Rlte Geuremissie RWZI Dev Vb maatr Slibverwerk Grip op geneesmidd. Vb maatr slib voorbh Fosfaatmeters Inners Overall Manag Inners Deugd II Dev Inners Restwarmte Ra


ultimo 2014 5.074.798 273 837 78 758 39.144 30.949 564.105 40.739 64.101 428.192 173.355 89.415 -21.782 -30.085 147.132 -11.099 20.071 -1.909.234 16.691 133.442 11.666 -85.813 -17.177 -160.298 -60.075 5.737.055 -1.067.887 124.708 364.335 -119 3.356.812 1.521.376 58.921 51.245 -117.057 22.840 48.354 470.339 217.159 11.357 15.339.622

pagina 78 van 112

Jaarstukken 2014

C. Financiële vaste activa

De samenstelling is als volgt: Kapitaal verstrekkingen aan bedrijven Leningen aan openbare lichamen Leningen aan overigen

31-12-2014

31-12-2013

228.045 2.231.118 293.681 2.752.843

228.045 4.462.235 308.681 4.998.961

Het verloop in 2014 is als volgt Kapitaalverstrek k ingen aan bedrijven (Aandelen Nederlandse Waterschapsbank N.V.): - 1.388 aandelen A à € 115,00 - 195 aandelen B à € 460,00 nominaal, waarvan 25 % gestort is subtotaal

159.620 22.425 182.045

- 200 aandelen A à € 115,00 nominaal Deze aandelen zijn gekocht tegen een koers van € 230,00 per aandeel. Op grond van de voorschriften op te nemen tegen de werkelijke kosten Totaal Aandelen Nederlandse Waterschapsbank N.V.

46.000 228.045

Leningen aan openbare lichamen (geldleningen aan waterschappen) - Restant vordering 1 januari 2014 - Afgelost in 2014 - Restant per 31 december 2014

4.462.235 2.231.117 2.231.118

Aan de waterschappen Reest en Wieden, Velt en Vecht en Zuiderzeeland (per 1 januari 2000) zijn geldleningen verstrekt als gevolg van een tweetal fusies. Deze leningen hebben een looptijd van 15 jaar en hieraan zijn geen zekerheden ter onderpand gesteld.

Leningen aan overigen (geldleningen aan particulieren) - Restant vordering 1 januari 2014 - Afgelost in 2014 - Restant per 31 december 2014

308.681 15.000 293.681

In 2014 hebben bij de leningen aan overigen in totaal € 15.000 aan aflossingen plaatsgevonden. Dit betreffen hypothecaire leningen van het Waterschap aan particulieren in verband met afgestoten gronden.


pagina 79 van 112

Jaarstukken 2014

VLOTTENDE ACTIVA Onder de vlottende activa worden de liquide middelen, de kortlopende vorderingen en de overlopende activa afzonderlijk opgenomen. D. Liquide middelen

De samenstelling is als volgt: Kasmiddelen Tegoeden bank-/girorekeningen

31-12-2014

31-12-2013

4.780 14.865 19.645

5.233 21.785 27.018

E. Kortlopende vorderingen 31-12-2014

31-12-2013

3.442.385 409.896 3.852.282

3.198.453 3.528.191 6.726.644

31-12-2014

31-12-2013

1.486.331 451.338

913.182 436.679

Waterkwaliteit (vóór 2009) Verontreinigingsheffing (bedrijven) Vitens (V.H. en I.O.) Te ontvangen van GBLT

689 214.016

689 -29.315

Watersysteem Gebouwd Ongebouwd Natuur Ingezetenen Verontreiningsheffing

655.217 223.621 2.008 869.013 3.140

1.247.302 372.144 5.424 501.597 2.591

14

14

-463.000 3.442.385

-251.855 3.198.453

De samenstelling is als volgt: Vorderingen op belastingdebiteuren Overige vorderingen

Vorderingen op belastingdebiteuren Waterzuiveringsbeheer Zuiveringsheffing huishoudens Zuiveringsheffing bedrijven

Waterkwantiteit en -kering (vóór 2009) Omslag gebouwd/ongebouwd Waarde correctie i.v.m. kwijtschelding/oninbaar Totaal saldo heffingsdebiteuren


pagina 80 van 112

Jaarstukken 2014

De post waardecorrectie in verband met kwijtschelding / oninbaar is door GBLT op basis van een ouderdomsanalyse belastingdebiteuren voorgesteld als zijnde (waarschijnlijk) oninbare posten ad € 463.267. De verdeling van de verwachte percentages voorziening oninbaar ziet er als volgt uit: Ouderdom van de openstaande bedragen tussen xx en xx dagen 0 – 180 181 – 365 366 – 731 732 - 1097 1098-1463 1464 en ouder

Verwacht percentage voorziening oninbaar 0 % 10 % 15 % 35 % 80 % 100 %

Specificatie raming voorziening oninbaar aan de hand van ouderdomsanalyse belastingdebiteuren: 2014 2013 2012 en ouder

0 140.442 322.825 463.267

Overige vorderingen De samenstelling is als volgt: Debiteuren, overig Waarde correctie in verband met dubieuze debiteuren

31-12-2014

31-12-2013

430.808 -20.912 409.896

3.549.103 -20.912 3.528.191

Onder deze post zijn alle debiteuren opgenomen die niet vallen onder de heffing en omslag. De totale post nog te ontvangen subsidies en bijdragen van enkele gemeenten en de provincies is gedaald van € 2.300.000 naar € 156.000. Het resterende bedrag ad € 274.000 heeft betrekking op verzonden nota's aan diverse bedrijven, instanties en particulieren. Het grootste deel, ruim € 237.000 van de totale vorderingen per 31-12-2014, is inmiddels voldaan. Voor de niet voldane nota's zijn invorderingsactiviteiten in gang gezet. De op 9 april 2015 nog (direct opeisbare) openstaande posten kunnen als volgt worden gespecificeerd: Posten die nog in een normale afhandelingsfase verkeren Posten waarvoor juridische stappen worden onderzocht


59.436 20.912 80.348

pagina 81 van 112

Jaarstukken 2014

F. Overlopende activa Deze post omvat de hieronder gespecificeerde nog te ontvangen baten en vooruitbetaalde kosten.

De samenstelling is als volgt: Overige nog te ontvangen / vooruitbetaalde bedragen

31-12-2014

31-12-2013

2.822.435 2.822.435

6.166.025 6.166.025

De post overige nog te ontvangen / vooruit betaalde bedragen bestaat uit: Vooruitbetaalde bedragen Nog op te leggen aanslagen Nog te ontvangen rente Depotbedrag TNT Overige posten

327.616 966.100 77.464 5.225 1.446.030 2.822.435

De overige posten bestaan uit verschillende declaraties en diverse kleinere transitoria posten.


pagina 82 van 112

Jaarstukken 2014

PASSIVA VASTE PASSIVA G. Eigen vermogen Saldo

Interne

Interne

Nog te

Saldo

1-1-2014

verm eer-

verm in-

bestem m en

31-12-2014

deringen

deringen

resultaat 2014

2.304.682

-4.656.320

Algemene reserve

3.467.881

Egalisatiereserve

7.574.752

Nog te bestemmen resultaat

-

Bestemmingsreserves

2.356.408

12.000

-2.368.408

Totaal

13.399.040

2.316.682

-7.024.728

-800.000

2.667.881

800.000

6.023.113

4.898.192

4.898.192

4.898.192

13.589.186

Algemene reserve Het verloop van de algemene reserve is als volgt: Watersysteem beheer Saldo per 31 december 2013 Exploitatie saldo 2013 Saldo per 31 december 2014

3.500.000 3.500.000

Zuiveringsbeheer -1.746.419 1.714.300 -32.119

Totaal

1.753.581 1.714.300 3.467.881

Overeenkomstig de voorschriften is het nog te bestemmen resultaat 2014 in vorenstaand overzicht nog niet verwerkt. Indien besloten wordt het exploitatieresultaat te verdelen zoals is voorgesteld, rekening houdend met de gestelde maxima voor algemene reserves, dan zal de algemene reserve als volgt zijn samengesteld. Tevens is de aanpassing van de algemene reserve, in verband met het weerstandsvermogen (zie par 3.9) ook al meegenomen in onderstaande tabel. Watersysteem beheer Saldo per 31 december 2014 Onttrekking aan bestemmingsreserve Exploitatie saldo 2014 Saldo per 1 januari 2015


3.500.000 -800.000 2.700.000

Zuiveringsbeheer -32.119 1.632.119 1.600.000

Totaal

3.467.881 -800.000 1.632.119 4.300.000

pagina 83 van 112

Jaarstukken 2014

Egalisatie reserve Het verloop van de egalisatiereserve is als volgt: Watersysteem beheer Saldo per 31 december 2013 Exploitatie saldo 2013 Dotatie bestemmingsreserves Onttrekking bestemmingsreserves Saldo per 31 december 2014

Zuiveringsbeheer

7.901.448 -326.696 2.304.682 -4.656.320 5.223.114

Totaal

-

-

7.901.448 -326.696 2.304.682 -4.656.320 5.223.114

De egalisatiereserve kan worden ingezet voor de tariefsegalisatie per taak. Bij de overdracht van de balgstuw Ramspol per 1 juli 2014 is de boekwaarde van de keersluis afgeboekt ten laste van de egalisatiereserve. Tegelijkertijd zijn de bestemmingsreserves van de Vecht opgeheven en toegevoegd aan de egalisatiereserve. Overeenkomstig de voorschriften is het exploitatieresultaat 2014 in vorenstaand overzicht nog niet verwerkt. Indien besloten wordt het exploitatieresultaat te verdelen zoals is voorgesteld, dan zal de egalisatiereserve als volgt zijn samengesteld; Watersysteem beheer Saldo per 31 december 2014 Dotatie van algemene reserve Exploitatie saldo 2014 Saldo per 1 januari 2015


5.223.114 800.000 2.673.014 8.696.128

Zuiveringsbeheer 593.059 593.059

Totaal

5.223.114 800.000 3.266.073 9.289.187

pagina 84 van 112

Jaarstukken 2014

Bestemmingsreserves 2014

2013

Beheer en onderhoud de Vecht Saldo per 1 januari Onttrekking kosten beheer en onderhoud Onttrekking ten gunste egalisatiereserve Watersysteembeheer Saldo per 31 december

1.526.409 -10.095 -1.516.314 -

1.586.652 -60.243 1.526.409

Vaarwegbeheer de Vecht Saldo per 1 januari Rentetoevoeging Onttrekking kosten vaarwegbeheer Onttrekking ten gunste egalisatiereserve Watersysteembeheer Saldo per 31 december

829.999 12.000 -53.631 -788.368 -

945.621 26.000 -141.622 829.999

-

2.356.408

Totaal bestemmingsreserves

Ten laste van de bestemmingsreserve beheer en onderhoud de Vecht komen de kosten van beheer en onderhoud van de Vecht (werkveld 7295) en peilbeheer van de Vecht (werkveld 7296). In 2005 100% van de kosten en daarna vanaf 2006 elk jaar 10% minder. Voor 2014 is dat 10% van de kosten. Ten laste van de bestemmingsreserve vaarwegbeheer de Vecht komen de kosten van vaarwegbeheer van de Vecht. Deze bestemmingsreserve is bedoeld als eeuwigdurend. De onttrekkingen aan de bestemmingsreserves zijn reeds in het nog te bestemmen resultaat 2014 verwerkt. Met het overdragen van de balgstuw Ramspol zijn de bestemmingsreserves opgeheven en toegevoegd aan de egalisatiereserve.


pagina 85 van 112

Jaarstukken 2014

H. Voorzieningen

De samenstelling is als volgt: Voorzieningen voor arbeidsgerelateerde verplichtingen

31-12-2014

31-12-2013

1.599.386

1.648.158

De voorzieningen voor arbeidsgerelateerde verplichtingen bestaan uit de voorzieningen met betrekking tot voormalig bestuursleden en personeelsleden. Voormalige bestuursleden Saldo per 1 januari Vermeerderingen Rentetoevoeging Dotaties Verminderingen Uitkeringen, premies en afkoopsommen Vrijval voorziening Saldo per 31 december

2014

2013

1.510.734

1.473.931

53.000 49.446

57.000 195.210

-114.393 1.498.787

-215.407 1.510.734

Voor de uit te betalen pensioenen ten behoeve van (voormalige) bestuurders wordt periodiek de toekomstige verplichting door een actuaris berekend en indien nodig wordt de hoogte van de voorziening aangepast. De voorziening is gebaseerd op de contante waarde van de toekomstige verplichtingen. Er is in 2014 een actuariële berekening opgesteld. Voor het Waterschap Groot Salland is de opbouw van de pensioenen van voormalig bestuursleden aan derden uitbesteed. Aan de pensioenbeheerder wordt de premie per maand en een eventuele aanvulling op de waarde betaald. Voormalige personeelsleden Saldo per 1 januari Vermeerderingen Rentetoevoeging Dotatie Verminderingen Uitkeringen, premies en afkoopsommen Vrijval voorziening Saldo per 31 december

2014

2013

137.425

125.919

5.000 -

5.000 20.821

-14.315 -27.511 100.599

-14.315 137.425

Deze voorziening wordt aangehouden voor alle betalingen aan of ten behoeve van voormalig personeel. In 2014 is er op basis van de looptijden een actuele berekening opgesteld en is de voorziening aan de berekening aangepast. Waterschap Groot Salland

pagina 86 van 112

Jaarstukken 2014

I.

Vaste schulden

Aflossings-

Leningen bij financiële instellingen Waarborgsommen

Schuld

Lening

verplichting

Saldo

31-12-2013

2014

2015

31-12-2014

105.123.978

18.000.000

21.982.507

101.141.471

4.290

171

105.128.268

18.000.171

21.982.507

4.461 101.145.932

De mutatie bij de w aarborgsommen betreft toevoeging rente.

Het gaat hier om onderhandse geldleningen bij financiële instellingen (voornamelijk afgesloten bij de Nederlandse Waterschapsbank) met een looptijd langer dan een jaar. Er zijn hierbij geen zekerheden ter onderpand gesteld. In 2014 is er voor een bedrag van € 17.982.507 aan reguliere aflossingen verricht. Er zijn dit jaar geen leningen vervroegd afgelost en er zijn in 2014 voor een bedrag van € 18.000.000 aan leningen aangetrokken. In totaal is het saldo bij de financiële instellingen met € 17.665 toegenomen. De totale rentelasten van de vaste schulden bij financiële instellingen waren € 4.381.814. Verder zijn er twee waarborgsommen, waarbij in 2014 voor € 171 aan rente wordt toegevoegd. De aflossingsverplichting voor 2015 is opgenomen onder de netto-vlottende schulden.


pagina 87 van 112

Jaarstukken 2014

VLOTTENDE PASSIVA J. Netto-vlottende schulden

De samenstelling is als volgt: Negatieve bank-/girorekeningen (NWB) Aflossingsverlichting langlopende schulden Crediteuren Te betalen belastingen en premies Overige kortlopende schulden

31-12-2014

31-12-2013

11.372.593 21.982.507 6.192.587 670.791 1.136.384 41.354.862

13.332.302 17.982.507 6.127.300 1.781.383 396.615 39.620.107

De post crediteuren betreft de nog niet betaalde facturen op 31 december 2014. Per 9 april 2015 bedroeg het openstaande saldo € 119.000 met betrekking tot 2014. De aflossingsverplichting 2015 voor de langlopende schulden is opgenomen onder de netto-vlottende schulden. De post overige kortlopende schulden bestaat onder andere uit de raming afrekening 2014 van nutsbedrijven, grensoverschrijdend afvalwater en de beheer en onderhoud visie. K. Overlopende passiva

De samenstelling is als volgt: Verplichtingen Ontvangen voorschotten van het Rijk Ontvangen voorschotten van provincie Ontvangen voorschotten van overige openbare lichamen Overige ontvangen voorschotten

31-12-2014

31-12-2013

6.293.211 2.166.567 891.000 8.264 9.359.042

7.552.768 2.177.057 3.764 20.957 9.754.546

Onder de post verplichtingen zijn onder andere de volgende bedragen opgenomen: Nog te betalen rente langlopende leningen Reeds ontvangen aflossing uitstaande leningen Reservering vakantiegeld Saldo verlofuren Vooruit ontvangen bedragen Overige posten

2.093.299 1.001.526 12.752 1.574.815 1.609.138 1.680 6.293.211

De post vooruit ontvangen bedragen betreft posten die in een ander jaar zijn verantwoord dan waarin ze als schuld of vordering zijn opgenomen. Het saldo verlofuren en IKB bevat een stuwmeer aan opgebouwde uren uit het verleden. Deze post zal jaarlijks afgebouwd worden en uiterlijk in 2017 nihil zijn.


pagina 88 van 112

Jaarstukken 2014

De post vooruit ontvangen voorschotten Rijk bestaat voornamelijk uit vooraf ontvangen subsidie voor de HWBP projecten. Het verloop gedurende het jaar ziet er als volgt uit: Ontvangen voorschotten van het Rijk Saldo per 1 januari Ontvangen bedragen Onttrekkingen Saldo per 31 december

2014

2013

2.166.567 2.166.567

-

De post vooruit ontvangen voorschotten Provincie bestaat voornamelijk uit vooraf ontvangen subsidie voor projecten rond de Vecht. Het verloop gedurende het jaar ziet er als volgt uit: Ontvangen voorschotten van provincie

Saldo per 1 januari Ontvangen bedragen Onttrekkingen Saldo per 31 december

2014

2013

2.177.057 -1.286.057 891.000

8.823.994 616.679 -7.263.616 2.177.057

De onttrekkingen zijn verantwoord als bijdrage op een aantal projecten op basis van gerealiseerde prestaties. De post vooruit ontvangen voorschotten van Openbare Lichamen bestaat voornamelijk uit een vooraf ontvangen subsidie voor projecten. Het verloop gedurende het jaar ziet er als volgt uit: Ontvangen voorschotten van openbare lichamen

2014

2013

Saldo per 1 januari Ontvangen bedragen Onttrekkingen Saldo per 31 december

3.764 4.500 8.264

-4.500 8.264 3.764

De onttrekkingen zijn verantwoord als bijdrage op een aantal projecten op basis van gerealiseerde prestaties.


pagina 89 van 112

Jaarstukken 2014

4.5. Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen Gemeenschappelijke Regeling GBLT De Gemeenschappelijke Regeling GBLT is opgericht per 1 januari 2011 vanuit de fusie tussen de belastingkantoren Tricijn belastingen en Lococensus. Het GBLT is belast met de heffing en inning van waterschaps- en gemeentebelastingen voor zes waterschappen (Groot Salland, Rijn en IJssel, Reest en Wieden, Vechtstromen, Vallei en Veluwe en Zuiderzeeland) en vier gemeenten (Dronten, Leusden, Nijkerk en Zwolle) in Nederland. Het GBLT heeft een bestuur dat gevormd wordt door leden van het dagelijks bestuur van de deelnemende waterschappen en gemeenten. Samen met de deelnemende partijen staat Groot Salland garant voor eventuele verliezen en voor de door GBLT aangetrokken leningen (incl. kredietlimiet rekening-courant). Gemeenschappelijke Regeling Waterschapslaboratorium Aqualysis Per 1 januari 2014 is het (chemisch) laboratorium en het hydro-biologisch laboratorium van Waterschap Groot Salland en van waterschap Regge en Dinkel samengevoegd tot een zelfstandig openbaarlichaam, de Gemeenschappelijke Regeling Waterschapslaboratorium Aqualysis. De samenvoeging levert een toekomstbestendige nieuwe organisatie op waarvan de waterschappen samen eigenaar zijn en waarover zij samen zeggenschap hebben. Uittreding is mogelijk maar met inachtneming van een opzegtermijn van 3 jaar om zo de continuïteit van de laboratoriumorganisatie voor de achterblijvende deelnemers te waarborgen. De deelnemende waterschappen zijn: Vechtstromen, Rijn en IJssel, Groot Salland, Vallei en Veluwe, Zuiderzeeland, Reest en Wieden. Samen met deze partijen staat Groot Salland garant voor eventuele verliezen en de aangetrokken leningen. Het Waterschapshuis Het waterschap staat borg voor de juiste nakoming van de verplichting tot betaling van al hetgeen de Nederlandse Waterschapsbank van de Stichting Het Waterschapshuis dan wel van haar rechtsopvolger onder algemene titel te vorderen heeft of zal hebben voor een maximum bedrag van € 614.000. Langlopende leningen Voor de (reguliere) aflossingen in 2015 op langlopende leningen bij financiële instellingen is een bedrag van € 21.982.507 berekend. Voor de verschuldigde rente in 2015 op de langlopende leningen bij financiële instellingen is een bedrag van € 4.217.957 berekend. Investeringen Per 31 december 2014 zijn verplichtingen aangegaan inzake investeringen in lopende projecten voor een totaalbedrag van € 27,7 miljoen. Overige Overige niet uit de balans blijkende verplichtingen betreffen met name verplichtingen in algemene zin, zoals huur- en serviceovereenkomsten en overige algemene investeringsverplichtingen die het Waterschap Groot Salland is aangegaan. Dit betreffen allemaal contracten korter dan vier jaar. Hierbij valt te denken aan de volgende overeenkomsten: diverse verzekeringen, schoonmaak, huur multi-functionals, verwerking van slib, GBLT, Aqualysis, Waterschapshuis, energiecontracten en diverse software licenties. De totale waarde hiervan is ongeveer € 8,8 miljoen per jaar. Verder wordt verwezen naar het weerstandsvermogen (deel 1: Jaarverslag, hoofdstuk 3.9) en voor wat betreft de lopende juridische procedures naar de risicoparagraaf (deel 1: Jaarverslag, hoofdstuk 3.7).


pagina 90 van 112

Jaarstukken 2014

5. Exploitatierekening 5.1. Exploitatierekening naar programma's Programma's



1. Watersysteembeheer

20.045.589

22.951.400

2. Waterkeringsbeheer

7.245.339

7.718.300

3. Zuiveringsbeheer

16.897.405

17.941.100

4. Maatschappij en Organisatie

13.793.623

14.643.200


57.981.956

63.254.000

0

100.000

57.981.956

63.354.000

Onvoorzien TOTAAL NETTO-KOSTEN PROGRAMMA'S

5.2. Exploitatierekening per kostendrager Programma's

1.

Watersysteembeheer

2.

Waterkeringsbeheer

3.

Zuiveringsbeheer

4.





20.045.589

0

20.045.589

22.951.400

7.245.339

0

7.245.339

7.718.300

0

16.897.405

16.897.405

17.941.100


8.729.713

5.063.909

13.793.623

14.643.200


36.020.641

21.961.314

57.981.956

63.254.000

0

0

0

100.000

36.020.641

21.961.314

57.981.956

63.354.000

-105.115

12.491

-92.624

0

0

0

0

0

30.500

18.946

49.446

0

4.656.320

0

4.656.320

0

Onvoorzien TOTAAL NETTO-KOSTEN PROGRAMMA'S Saldo uitgaven en inkomsten vorige jaren Waardecorrectie overige debiteuren Dotatie aan voorziening Waardevermindering Ramspol Dividenden & overige algemene opbrengsten SUBTOTAAL Totaal kosten Inkomsten uit heffing

0

0

0

0

4.581.705

31.437

4.613.142

0

40.602.346

21.992.751

62.595.098

63.354.000

39.018.682

25.226.490

64.245.172

64.231.000

Kwijtschelding en oninbaarverklaring

-675.435

-835.597

-1.511.032

-1.209.000

Waardecorrectie heffingsdebiteuren

-70.382

-140.764

-211.146

0

Rente algemene reserve

105.000

-32.200

72.800

73.000

Rente egalisatiereserve

166.600

0

166.600

167.000

22.850

0

22.850

46.000

Totaal baten

38.567.315

24.217.929

62.785.244

63.308.000

Resultaat vóór bestemming

-2.035.031

2.225.178

190.146

-46.000

Rente bestemmingsreserve beheer en onderh. Vecht

Onttrekking bestemmingsreserves Vecht Rentetoevoeging bestemm.res. vaarwegbeheer Vecht Onttrekking egalisatiereserve watersysteembeheer Nog te bestemmen resultaat


63.726

0

63.726

0

-12.000

0

-12.000

0

4.656.320

0

4.656.320

0

2.673.014

2.225.178

4.898.192

-46.000

pagina 91 van 112

Jaarstukken 2014

De kosten van het programma Maatschappij en Organisatie worden verdeeld naar rato van de kosten van de andere programma’s. De taak Watersysteembeheer is dan de som van de kosten van de programma's Watersysteembeheer, Waterkeringsbeheer plus 63,3% van de kosten van het programma Maatschappij en Organisatie. De taak Zuiveringsbeheer bestaat uit de kosten van het programma Zuiveringsbeheer en 36,7% van de kosten van het programma Maatschappij en Organisatie. De begroting 2014 is niet gewijzigd.


pagina 92 van 112

Jaarstukken 2014

5.3. Toelichting exploitatierekening naar programma’s per kostendrager In deze paragraaf is een toelichting op de realisatie van de begroting naar programma’s opgenomen. In het jaarverslag is reeds ingegaan op de realisatie van de beoogde resultaten en de realisatie van de geplande activiteiten. Hieronder worden eerst de algemene afwijkingen welke op alle programma’s voorkomen weergegeven. Vervolgens staan per programma de belangrijkste afwijkingen weergegeven. Kleine afwijkingen zijn niet specifiek benoemd, maar deze leiden met de belangrijkste afwijkingen tot aansluiting met Exploitatierekening per programma. Deze afwijkingen zijn uitgesplitst in beïnvloedbare ontwikkelingen, welke zijn gemaakt door het waterschap en autonome ontwikkelingen. Onder autonome ontwikkelingen verstaan wij externe ontwikkelingen welke niet direct door het waterschap te beïnvloeden zijn, maar die wel van invloed zijn op het beleid en/of de financiën van het waterschap. In de toelichting zijn de volgende afkortingen/symbolen gebruikt: Afkorting I S

Betekenis: Incidenteel Structureel

Symbool + -

Betekenis: Hogere kosten dan begroot Lagere kosten dan begroot

Op alle programma’s algemeen voorkomende afwijkingen Onderstaand worden voor een drietal kostensoorten de algemeen voorkomende afwijkingen benoemd. Deze afwijkingen komen in alle programma’s terug. Om een zuiver beeld te krijgen op de afwijkingen per afdeling worden de algemene afwijkingen hier benoemd. Daarnaast zijn de besparingen welke door de fusie worden veroorzaakt ook apart uitgelicht. In onderstaande tabel zijn per categorie de grotere afwijkingen per programma weergegeven. Watersysteem- Waterkerings- Zuiverings- Maatschappij beheer beheer beheer en Organisatie Totaal Personeelslasten -1.106 -186 -343 -393 -2.028 Kapitaallasten -546 103 -882 -1.325 Fusie: kapitaallasten -373 -373 Fusie: overige -248 -248 Besparing -401 -59 113 347 -2.053 -142 -1.112 -667 -3.974


pagina 93 van 112

Jaarstukken 2014

Toelichting op afwijkingen op de personeelslasten Op alle programma’s zijn er afwijkingen op de personeelslasten, welke deels worden veroorzaakt door het feit dat bij het opstellen van de begroting de wijze van werken en tijdverantwoording nog niet voor alle afdelingen bekend was. Uren zijn daardoor deels op andere programma’s verantwoord dan begroot. Per saldo is er voor de uiteindelijke kostendragers de taken Watersysteem en Zuiveringsbeheer nauwelijks verschil. Om een beeld te schetsen van de ontwikkelingen van de totale personeelslasten in 2014 worden deze hieronder kort toegelicht. De totale personeelslasten vallen in de exploitatiebegroting € 2,5 miljoen lager uit dan begroot. Autonome ontwikkeling Afwijking In de begroting was rekening gehouden met een generieke salarisverhoging van 1,5%. In 2014 is er echter geen CAO verhoging geweest Er zijn een aantal niet begrote personeelsbaten ontvangen. Veel oude verlofuren zijn er opgenomen wat tot een voordeel leidt in de exploitatie. Beïnvloedbare ontwikkeling Afwijking Tegenover de vrijval van de voorziening verlofuren staat een nadeel door meer inhuur van personeel voor de exploitatie. De inzet van eigen personeel en inhuur/tijdelijk personeel voor de realisatie van de diverse lopende investeringsprojecten aanzienlijk hoger dan begroot. Daarnaast is er een voordeel door de overheaddekking op majeure projecten. Ook is er een dekkingsvoordeel behaald doordat er meer directe uren zijn geschreven op de projecten.

Een aantal vacatures, ontstaan na de reorganisatie in 2013, konden alsnog intern opgevuld worden. Ook is een aantal vacatures later ingevuld dan begroot

Effect op te behalen doelstellingen -

-330.000 I

-

-243.000 I -640.000 I


520.000 I

-

-948.000 I/S

-

-325.000 I

Naast de bovenstaande verschillen zijn er diverse kleine afwijkingen welke tot een voordeel leiden van € 400.000 Bij de reorganisatie in 2013 is er een streefformatie opgenomen van 343,0 fte. Het werkelijke aantal fte in vaste dienst ultimo 2014 was 340,8.


pagina 94 van 112

Jaarstukken 2014

Toelichting op afwijkingen op de kapitaallasten Autonome ontwikkeling Afwijking Zowel de werkelijke kosten (lager) als de opleverdatum (later) van de baggerprojecten wijken af van de uitgangspunten zoals gehanteerd in de begroting. Dit resulteert in lagere kapitaallasten dan begroot voor 2014. Door de afdeling Projecten is in 2014 een traject gestart om de kwaliteit van ramingen en planningen te verbeteren. De verwachting is dat de genomen stappen het aantal en de omvang van dit type afwijkingen zal doen afnemen.

Bij een 6-tal herinrichtingsprojecten die in 2014 zijn afgesloten is sprake van een afwijking ten opzichte van de begrote kapitaallasten. Deze wordt veroorzaakt door o.m. vertraging in de oplevering van werken, lagere kosten van gerealiseerde werken en hogere subsidies/bijdragen van derden. De overname bestaand stedelijk water is in een aantal gebieden (Zwolle, Zwartewaterland en Dalfsen) vertraagd, wat leidt tot lagere investeringen en kapitaallasten in 2014. De vertraging heeft niet geleid tot beperkingen in de primaire taak van het waterschap; ook zijn geen (financiële) claims van derden voorzien in verband met vertraging. De verplichting voor de solidariteitsbijdrage HWBP ontstond in mei (begroot was oktober). Dit nadeel betreffen de kapitaallasten die samenhangen met de bijdrage van Groot Salland aan het Deltafonds, ook wel solidariteitsbijdrage HWBP genaamd. De bijdrage 2014 is vastgesteld per 30 april 2014 en bedroeg in 2014 € 2,9 mln. In de begroting was rekening gehouden met een vaststelling per oktober 2014 en kapitaallasten voor een periode van 3 maanden. In werkelijkheid besloegen de kapitaallasten 8 maanden. Doordat de bijdrage afgeschreven wordt over een periode van 5 jaar is de financiële impact van deze correctie is groot. Ultimo 2013 is een bijzondere waardevermindering genomen op de materiële vaste activa van RWZI Raalte. Dit leidt tot een lagere boekwaarde van de materiële vaste activa en lagere kapitaallasten. De (omvang van de) bijzondere waardevermindering was niet voorzien ten tijde van het opstellen van de begroting 2014. Ultimo 2013 is een bijzondere waardevermindering genomen op de lopende bouwprojecten van RWZI Raalte. Ten tijde van het opstellen van de begroting 2014 was nog rekening gehouden met de kapitaallasten voortkomend uit deze materiële vaste activa. De bijzondere waardevermindering (en verkoop van de onbeschadigde activa) resulteren in lagere kapitaallasten. De (omvang van de) bijzondere waardevermindering was niet voorzien ten tijde van het opstellen van de begroting 2014.



-86.000 I

-

-265.000 I/S

Ja, overname niet afgesproken tijdspad

volgens

-85.000 I/S

-

236.000 S

-

-285.000 S

-

-166.000 S

pagina 95 van 112

Jaarstukken 2014

In 2014 is voor de investering Sanitaire Lozingen Isala Klinieken (SLIK) de eindafrekening subsidiegelden ad. € 421.000 ontvangen. De totale investering van € 3,8 mln. is voor € 3,6 mln. gefinancierd via subsidies en bijdragen derden; dit betekent een netto-investering van € 0,2 mln. Initieel was de netto-investering voor Groot Salland begroot op € 0,5 mln. De subsidieafrekening is ontvangen na in gebruik name van het object (jaar 2012). Tot 2014 is in de begrote en gerealiseerde afschrijvingslasten geen rekening gehouden met de lagere netto-investering (voorzichtigheidshalve). De subsidieafrekening leidt daardoor in 2014 tot een voordeel van €204.000 ten opzichte van de begrote kapitaallasten. De financiële impact van deze correctie is groot, omdat het financieel effect verwerkt moet worden binnen de resterende afschrijvingstermijn (tot 2017). Op basis van de subsidievoorwaarden van INTERREG dient SLIK tot en met september 2017 in bedrijf te blijven.

-

-204.000 I/S

Lagere kapitaallasten als gevolg van een groot aantal kleine afwijkingen. Deze afwijkingen ten opzichte van de begrote kapitaallasten worden veroorzaakt door o.m. vertraging in de oplevering van werken, lagere kosten van gerealiseerde werken en hogere subsidies/bijdragen van derden. De vertraging heeft niet geleid tot beperkingen in de primaire taak van het waterschap; ook zijn geen (financiële) claims van derden voorzien in verband met vertraging.

-

-287.000 I


-110.000 I

-

-133.000 I

-

60.000 I

-

-373.000 I

Beïnvloedbare ontwikkeling Afwijking In de begroting 2014 zijn een aantal projecten t.b.v. het herstel van watergangprofielen geclassificeerd als sanering van vervuilde waterbodems (afschrijvingstermijn 5 jaar). De projecten hadden geclassificeerd moeten worden als baggerwerkzaamheden (afschrijvingstermijn 10 jaar). Als gevolg van de langere afschrijvingstermijn zijn de werkelijke kapitaallasten lager dan begroot. In 2015 wordt een herziening en actualisatie van het waardering- en afschrijvingsbeleid vaste activa uitgevoerd; daarin wordt de definities van saneren, herprofileren van watergangen en baggeren uit hoofde van onderhoud eenduidiger omschreven, ter voorkoming van interpretatieverschillen. Voor de Legger primaire en regionale keringen is in de begroting twee maal rekening gehouden met de kapitaallasten van dit actief. De INNERS-projecten (Deugd en Restwarmte Raalte) zijn in 2014 al gedeeltelijk geactiveerd. Hier was in de begroting geen rekening mee gehouden. Lagere kapitaallasten, met name voor huisvesting. De voorgenomen renovatie (bouwkundig) van het hoofdkantoor is in 2014 uitgesteld. In eerste instantie vanwege het besluit om voor het uitvoeren van de bouwkundige renovatie ook alternatieve huisvestingsscenario's te onderzoeken (studie huisvesting). In een later stadium is vanwege het voornemen (en uiteindelijk besluit) tot fusie besloten om ook het voorkeursscenario uit de huisvestingsstudie verder uit te stellen.


pagina 96 van 112

Jaarstukken 2014

Toelichting op afwijkingen op de fusie Beïnvloedbare ontwikkeling Afwijking Onderhoud aan apparatuur uitgesteld i.v.m. scenario’s centrale huisvestingskeuze Bij de vervanging van hardware- en software is terughoudendheid betracht in afwachting van oplossing van het huisvestingsprobleem en de voorgenomen fusie. Kosten van fusieverkenning bedroegen in 2014 € 80.000. In de begroting was hier materieel niet in voorzien met een tussentijdse wijziging; het algemeen bestuur heeft overigens in zijn vergadering van 15 juni 2014 wel ingestemd met een bedrag van € 100.000 voor de fusieverkenning.


-200.000 I

-

-128.000 I

-

80.000 I

De afwijkingen op de kapitaallasten als een gevolg van de fusie zijn weergegeven onder de autonome ontwikkelingen bij de kapitaallasten. Toelichting op afwijkingen op de besparingsopgave De begroting die door het algemeen bestuur is vastgesteld bevatte een besparingsopgave van € 800.000. Deze was naar rato over de programma’s verdeeld, maar moest ambtelijk nog nader worden ingevuld. Deze nadere invulling plus een gewijzigde toedeling en toewijzing van kosten / budgetten aan organisatieonderdelen n.a.v. Sober en Slim zorgt op programmaniveau afwijkingen. Per saldo over de 4 programma’s zijn deze wijzigingen budgettair neutraal.


pagina 97 van 112

Jaarstukken 2014

Toelichting op de belangrijkste afwijkingen op programma Watersysteembeheer Autonome ontwikkeling Afwijking Niet aangewende begrotingsruimte (ruimte) en niet verrichte onderzoeken voor planvorming. Een voordeel op onderzoek voor planvorming komt enerzijds tot stand door het niet uit hoeven voeren van geplande onderzoeken in de gebieden Luttenbergerplas / Luttenbergersveen en Varseveld. Deze onderzoeken werden noodzakelijk geacht om de gevolgen van gebiedsontwikkelingen (geïnitieerd door derden) te verkennen. Gedurende 2014 bleek dat de initiërende derde partijen (voor bijvoorbeeld verondiepen van de plas en peilwijziging) afzien van verdere ontwikkelingen. Het monitoringprogramma voor de Vecht vindt plaats in samenwerking met oa. Waterschap Vechtstromen en de Provincie Overijssel. In samenspraak met deze partijen is geconcludeerd dat er, gezien het feit dat er nog volop in het gebied wordt gewerkt, in 2014 geen prioriteit hoefde te worden gegeven aan het realiseren van monitoringgegevens. Daarnaast is een onvoorziene medefinanciering ontvangen voor een onderzoek. Als gevolg van een aantal niet uitgevoerde maar wel begrote onderzoeken op de gebieden van "Geoportaal, IJsseldelta en stedelijk gebied", treedt er een voordeel op. De overname van stedelijk water is vertraagd als gevolg van afstemmingsvraagstukken tussen de gebiedspartners. Dit leidt ertoe dat onderzoeken m.b.t. de gevolgen / uitwerking van de overname van stedelijk water ook zijn vertraagd. Besparing op onderhoud watergangen door een aanbestedingsvoordeel. Niet overnemen van het stedelijk water in Zwolle wat wel was begroot.

Door goede weersomstandigheden peilbeheer is minder stroom verbruikt.

en

energiebewust

Beïnvloedbare ontwikkeling Afwijking Door reorganisatie en "slimmer" werken zijn aanvullende bezuinigingen gerealiseerd voor planvorming Watersysteembeheer. Door het baggerproject Kampen is maaien in de 2e maaironde minimaal geweest. Verder is gezocht naar een efficiëntere manier van onderhoud met afweging van risico's zonder de gestelde normen te overschrijden.



-40.000 I/S

-

-90.000 I

Ja, Overname Zwolle en Zwarte Waterland verloopt niet volgens planning.

-68.000 I

-

-55.000 I

Ja, Overname Zwolle en Zwarte Waterland verloopt niet volgens planning. -

-65.000 I

-91.000 I


-94.000 S

-

-37.000 I

pagina 98 van 112

Jaarstukken 2014

Toelichting op de belangrijkste afwijkingen op programma Waterkeringsbeheer Autonome ontwikkeling Afwijking Het niet volledig uitvoeren van onderzoeken in IJsselvechtdelta (Kampereiland). De verkenning van de te treffen maatregelen ten aanzien van Kampereiland zijn in volle gang en er is een richtinggevend besluit genomen m.b.t. het type dijkversterking. De verwachte minimaal noodzakelijke onderzoekskosten zijn lager dan begroot als gevolg van het oppakken van werkzaamheden door gebiedspartners (gemeente Zwolle), het uitvoeren van onderzoeken in eigen beheer en het versmallen van het onderzoeksprogramma in samenspraak met de gebiedspartners. Bij de overgang van de balgstuw Ramspol naar Rijkswaterstaat is ondermeer overeengekomen dat Groot Salland de kosten van fase 1 van de vervanging van het besturingssysteem voor zijn rekening zou nemen. Dit was niet begroot. De vervanging beslaat in totaal 3 fases. Hierdoor is er per saldo een overschrijding.

Beïnvloedbare ontwikkeling Afwijking Het onderzoek naar regionale keringen is in eigen beheer uitgevoerd, waarbij geen expertise van derden noodzakelijk bleek. De kosten van het project POV-piping zijn onder het HWBP gebracht, omdat deze (slim) geïntegreerd zijn met een breder onderzoeksprogramma.



-50.000 I

-

57.000 I


-25.000 I

-

-70.000 I

pagina 99 van 112

Jaarstukken 2014

Toelichting op de belangrijkste afwijkingen op programma Zuiveringsbeheer Autonome ontwikkeling Afwijking Afgelopen jaar was er enige vertraging m.b.t. onderzoeken binnen het RIVUS samenwerkingsverband. Het betrof hier onderzoeken naar zuiveringswerken en technieken. Deze onderzoeken zijn vertraagd als gevolg van de prioriteitstelling ten aanzien van werkzaamheden in RIVUS verband bij enkele gebiedspartners. Evenals in 2013 werd er minder droge stof verwerkt (slibverwerking). De begroting voor 2015 was daarom al iets naar beneden bijgesteld. Enige afwijkingen in de bedrijfsvoering binnen het zuiveringsbedrijf zorgen voor een overschrijding van het budget: gasveiligheid is volledig binnen het bestaande project uitgevoerd (voordeel € 74.000), slib centrifuge Zwolle was een paar weken buiten bedrijf waardoor er meer getransporteerd moest worden naar Deventer (nadeel € 66.000) en een aantal kleine afwijkingen (samen een nadeel van € 79.000)

Beïnvloedbare ontwikkeling Afwijking Er bleek meer inzet (inhuur en eigen organisatie) nodig voor het opstellen van het Integraal Zuiveringsplan en voor Waterkwaliteitsspoor. Er zijn in 2014 analyzers gekocht om het proces op de RWZI Zwolle beter te kunnen bewaken en te sturen. Dit was een restpunt van project Zwolle. Uitvoering van dit restpunt was noodzakelijk aangezien er risico's werden gelopen m.b.t. processturing (monitoring en regelen). De resultaten zijn positief. Definitieve resultaten m.b.t. energiebesparing worden komend jaar duidelijk.

Effect op te behalen doelstellingen Ja, mogelijke efficiencyvoordelen ten aanzien van het beheer van rioolstelsels worden later gerealiseerd.

-135.000 I

-

-146.000 I

-

71.000 I


174.000 I

-

109.000 I

Toelichting op de belangrijkste afwijkingen op programma Maatschappij & Organisatie Autonome ontwikkeling Afwijking De jaarrekening van GBLT en daardoor de bijdrage van de bijdrage van de deelnemers viel hoger uit dan begroot omdat bij de jaarafsluiting in overleg met de accountant door GBLT een verplichting is opgenomen voor te verwachten kosten i.v.m. (dwang) invorderingsactiviteiten.

Beïnvloedbare ontwikkeling Afwijking De inzet (incl. uren) voor Waterkracht, het samenwerkingsverband binnen de Rijn-Oost waterschappen, was groter dan in de begroting was voorzien.

Optimalisatie bedrijfsvoering en slimmer inkopen facilitaire zaken. Voordeel op huisvestingskosten onder meer huuropbrengst van verhuurde gebouwen aan Aqualysis waar in de begroting geen rekening mee was gehouden. Besparing door efficiëntere bedrijfsvoering bedrijfsrestaurant. Op het gebied van bedrijfsvoering en advies is minder uitgegeven voor contributies en bijdragen, externe juridische ondersteuning, assetmanagement het project Samen naar Beter (vermelde bedrag is een verzamelpost).



Effect op te behalen doelstellingen Geen. Tijdens opstellen begroting geen zicht op de kosten, bewust niets opgenomen. -

Geen. Assetmanagement en Samen naar Beter gaan in het fusie waterschap verder door ontwikkeld worden.

97.000 I

250.000 I/S

-127.000 I -125.000 I/S

-52.000 S -153.000 I

pagina 100 van 112

Jaarstukken 2014

5.4. Exploitatierekening naar kosten- en opbrengstsoorten De onderstaande exploitatierekening is bedoeld om meer inzicht te geven in de opbouw van de diverse kostensoorten en opbrengsten. Kostensoort

Rekening

Rekening

Begroting

2014 17.414.427

2013 17.672.002

2014 18.558.000

Verschil rek-begr -1.143.573

4.656.320 25.382.692 2.656.844 1.424.425 1.381.828 1.917.777 14.623.084 59.890 49.446 0 59.294 0 4.898.192

0 27.666.313 3.010.607 1.752.798 1.383.875 1.878.690 14.645.446 97.530 216.037 0 2.731.204 300.000 1.387.603

0 27.171.000 2.915.000 1.367.000 1.372.000 2.026.000 14.824.000 630.000 0 100.000 0 0 0

4.656.320 -1.788.308 -258.156 57.425 9.828 -108.223 -200.916 -570.110 49.446 -100.000 59.294 0 4.898.192

74.524.219

72.742.105

68.963.000

5.561.219

Rekening

Rekening

Begroting

Financiële baten Personeelsbaten Goederen en diensten aan derden Bijdragen van derden Waterschapsbelastingen Onttrekkingen aan reserves Geactiveerde lasten Inkomsten m.b.t. voorgaande jaren Incidentele baten Exploitatietekort

2014 415.029 243.247 1.776.249 31.793 62.522.994 4.656.320 4.726.669 151.917 0 0

2013 560.776 290.165 5.087.411 145.824 60.830.129 0 3.091.977 2.735.824 0 0

2014 425.000 0 767.000 522.000 63.022.000 0 4.181.000 0 0 46.000

Verschil rek-begr -9.971 243.247 1.009.249 -490.207 -499.006 4.656.320 545.669 151.917 0 -46.000

Totaal

74.524.219

72.742.105

68.963.000

5.561.219

Rente en afschrijvingen Bijzondere waardevermindering Ramspol Personeelslasten Kosten energie Kosten heffen en invorderen Afvalwaterbehandeling door derden Slibverwijdering Goederen en diensten van derden Bijdragen aan derden Toevoegingen aan voorzieningen Onvoorzien Uitgaven m.b.t. voorgaande jaren Incidentele lasten Exploitatieoverschot Totaal

Opbrengstensoort

De exploitatierekening heeft een voordelig nog te bestemmen resultaat van € 4.898.192, verdeeld naar taak is dat € 2.673.014 voordelig voor Watersysteembeheer en € 2.225.178 voordelig voor Zuiveringsbeheer.


pagina 101 van 112

Jaarstukken 2014

5.5. Toelichting exploitatierekening naar kosten- en opbrengstsoorten 5.5.1. Toelichting kostensoorten Kapitaallasten De kapitaallasten zijn opgebouwd uit de rente- en afschrijvingskosten van het waterschap. Beide componenten worden hieronder afzonderlijk toegelicht. De totale kosten met betrekking tot rente en afschrijvingen (exclusief de waardevermindering) zijn € 258.000 lager ten opzichte van 2013 en zijn € 1.144.000 lager ten opzichte van de begroting. Rente en afschrijvingen

Rekening

Rekening

Begroting

Rente langlopende geldleningen Rente waarborgsommen Rente rekening courant Overige rentelasten Rente eigen fin.mid.

2014 4.381.814 171 15.350 13.908 332.250

2013 4.815.927 162 17.292 0 352.800

2014 4.792.000 0 160.000 0 367.000

Afschrijvingen Bijz. waardevermindering

12.670.934 4.656.320

12.485.820 0

13.239.000 0

Verschil rek-begr -410.186 171 -144.650 13.908 -34.750 0 -568.066 4.656.320

Totaal

22.070.747

17.672.002

18.558.000

3.512.747

Rente kosten De rentelasten komen € 575.000 lager uit dan begroot. Dit wordt deels veroorzaakt door de steeds maar dalende rentestanden. De nieuw aangetrokken leningen hebben een gemiddeld rente percentage van 2,23% hebben terwijl er 3,00% begroot was. De afgeloste langlopende leningen hadden een gemiddeld rente percentage van 4,62%. Afschrijvingen Een aantal geplande projecten zijn vertraagd en geraamde geactiveerde investeringskosten vallen lager uit waardoor er een besparing van ruim € 544.000 gerealiseerd wordt. De nota met betrekking tot de solidariteitsbijdrage van het Hoog Water Beschermingsprogramma is een half jaar eerder ontvangen dan begroot, waardoor de afschrijvingslasten € 291.000 hoger uitvallen. De afwaardering en de aanpassingen van projecten naar aanleiding van de explosie op de RWZI Raalte leiden tot een besparing op de afschrijvingslasten van € 314.000. Per saldo zijn de afschrijvingen € 568.000 lager dan begroot. Bijzondere waardevermindering Ramspol / Ontrekkingen aan voorzieningen Bij de overdracht van de balgstuw Ramspol per 1 juli 2014 is de boekwaarde van de keersluis afgeboekt ten laste van de exploitatierekening. Om deze waardevermindering op te vangen is de egalisatiereserve ingezet. In de begroting 2014 is deze mutatie rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen en is derhalve niet opgenomen in de exploitatie rekening.


pagina 102 van 112

Jaarstukken 2014

Personeelslasten Om een duidelijk beeld te krijgen ten opzichte van de begroting zouden de personeelslasten gesaldeerd moeten worden met de personeelsbaten en de geactiveerde personeelslasten. Personeel

Rekening

Rekening

Begroting

2014

2013

2014

Verschil rek-begr

Personeelslasten Inhuur van pers. voor projecten Personeelsbaten Subtotaal personeelskosten

25.382.692 1.373.545 -243.247 26.512.990

27.666.313 1.761.488 -290.165 29.137.636

26.196.000 975.000 0 27.171.000

-813.308 398.545 -243.247 -658.010

Geactiveerde pers.lasten Te activeren inhuur m.b.t. projecten Subtotaal geactiveerde personeelslasten

-4.314.952 -1.373.545

-2.693.600 -1.761.488

-2.900.000 -975.000

-1.414.952 -398.545

-5.688.497

-4.455.088

-3.875.000

-1.813.497

Personeelslasten t.l.v. Exploitatie

20.824.493

24.682.548

23.296.000

-2.471.507

Ten opzichte van de begroting zijn de personeelslasten welke ten laste komen van de exploitatie € 2.471.000 lager. Dit wordt door twee componenten veroorzaakt. Aan de ene kant zijn de personeelslasten fors lager (€ 658.000) aan de andere kant zijn de geactiveerde lasten aanzienlijk hoger (€ 1.813.000). Beide componenten worden hieronder verder toegelicht. Toelichting op de personeelslasten: - Bij de begroting was rekening gehouden met een generieke salarisverhoging van 1,5%. Er heeft in 2014 geen salarisverhoging plaats gevonden - Een aantal vacatures, ontstaan na de reorganisatie in 2013, konden alsnog intern opgevuld worden. Ook is een aantal vacatures later ingevuld dan begroot. - Vrijval voorziening verlofuren. - Meer inhuur personeel voor de exploitatie. - Meer inhuur personeel voor projecten. - Uitbreiding formatie projecten. - Dekkingsresultaten. - Diverse lagere uitgaven op overige personeelskosten. - Personeelsbaten (o.a. detachering). Totaal

- 330.000 - 325.000 - 640.000 520.000 399.000 466.000 - 245.000 -260.000 - 243.000 - 658.000

Toelichting op geactiveerde personeelslasten: De inzet van eigen personeel en inhuur/tijdelijk personeel voor de realisatie van de diverse lopende projecten is aanzienlijk hoger dan begroot. Per afdeling zijn er de volgende verschillen met de begroting: - De inzet van eigen personeel en inhuur/tijdelijk personeel voor de realisatie van de diverse lopende projecten is aanzienlijk hoger dan begroot. - 506.000 - Meer inhuur personeel voor projecten - 399.000 - Uitbreiding formatie projecten - 466.000 - Dekkingsresultaten projecten - 245.000 - Dekkingsvoordeel voor majeure projecten - 197.000 Totaal - 1.813.000 De beide genoemde componenten, lagere personeelskosten en meer inzet voor projecten, ontlasten de exploitatie per saldo met € 2.471.000. Waterschap Groot Salland

pagina 103 van 112

Jaarstukken 2014

Fte-ontwikkeling In onderstaande tabel zijn het aantal fte's dat in vaste dienst was bij het Waterschap Groot Salland per ultimo van het desbetreffende jaar weergegeven. Doordat met de reorganisatie in 2013 de hele structuur is gewijzigd is een vergelijk met 2012 alleen op totaalniveau mogelijk. Tevens is er een kolom opgenomen met de toegestane formatie zoals bij de reorganisatie is afgesproken. 2014

2013

3,0 3,0 40,4 29,8 46,5 82,2 17,7 35,1 37,8 32,7 12,6

3,0 3,0 37,9 21,6 42,6 80,1 18,7 37,7 33,4 38,9 35,7 9,6

340,8

362,2

Oude organisatie Nieuwe organisatie Directie Strategie Planvorming Projecten B&O Waterketen en Installaties B&O Watersystemen en Waterkeringen Vergunning en Handhaving Laboratorium Informatievoorziening Services Bedrijfsvoering en Advies Financiën en Controlling Totaal

2012 359,3

Toegestane

3,0 3,0 40,7 30,1 44,7 84,1 17,3 33,4 39,7 33,4 13,6 359,3

343,0

* In verband met het zelfstandig verder gaan van het laboratorium per 1 januari 2014 zijn ook de medewerkers overgegaan naar de nieuwe organisatie.


pagina 104 van 112

Jaarstukken 2014

Kosten energie De kosten energie vallen € 258.000 lager uit dan begroot. Door de lagere elektriciteitskosten (€ 148.000) dan voorzien is er een meevaller, welke wordt veroorzaakt doordat er, voornamelijk door energiebewust peilbeheer en gunstige weersomstandigheden, minder kwh is verbruikt dan voorzien. Daarnaast zijn de tarieven 2014 iets lager dan in 2013. Verder zijn de kosten voor het gasverbruik € 68.000 lager dan begroot. Voor namelijk voor het zuiveren van afvalwater en slibverwerking zijn er minder m3 verbruikt dan voorzien. Het restant van het voordeel zit in de meegevallen brandstofkosten (€ 40.000). Slibverwijdering Door de lagere hoeveelheid droge stof wat is verwerkt ten opzichte van de begroting zijn de kosten van slibverwijdering € 108.000 lager uit gevallen dan begroot. Goederen en diensten van derden / Bijdragen aan derden Mede ten gevolge van veranderingen in de organisatie en de verzelfstandiging van het laboratorium, is de begroting 2014 noodzakelijkerwijs op een relatief hoog abstractieniveau onderbouwd. Dit betekent dat er diverse begrotingsposten gesaldeerd zijn opgenomen, wat het maken van een verschillenanalyse op nacalculatiebasis bemoeilijkt. De werkelijke kosten zijn zuiver in de administratie verwerkt, waardoor deze niet eenvoudig vergeleken kunnen worden met de begroting. Onderstaand wordt op hoofdlijnen een verklaring verschaft voor het totale resultaat t.a.v. bijdragen en goederen en diensten. Rekening

Rekening

Begroting

Goederen en diensten van derden Bijdragen aan derden Goederen en diensten aan derden Bijdragen van derden

2014 14.623.084 59.890 -1.776.249 -31.793

2013 14.645.446 97.530 -5.087.411 -145.824

2014 14.824.000 630.000 -767.000 -522.000

Verschil rek-begr -200.916 -570.110 -1.009.249 490.207

Totaal

12.874.932

9.509.742

14.165.000

-1.290.068

Het niet verrichten van onderzoeken, vertragingen in onderzoeken en het ontvangen van bijdragen voor onderzoeken leiden tot een besparing van € 537.000. Daarnaast zijn er in verband met de fusie niet begrote kosten gemaakt (€ 100.000), maar zijn er ook (onderhouds)werkzaamheden uitgesteld. Het uitstellen van de kosten leidt tot een besparing van € 327.000. De hogere ontvangen bijdrage voor de geleverde dienstverlening aan Aqualysis dan begroot en de ontvangen huursom leiden tot een bate van € 201.000. De vervanging van hard- en software is deels gefinancierd uit het centrale Waterkracht budget en deels uitgesteld, wat tot een besparing leidt van € 169.000. Door een aanbestedingsvoordeel, innovatief onderhoud watergangen en bijstelling van het maaibeleid is er een voordeel van € 157.000 ten op zichtte van de begroting. Om het proces op de zuiveringen beter te bewaken is er niet begrote apparatuur gekocht (€ 109.000). Daarnaast is er voor Waterkracht € 81.000 meer uitgegeven dan begroot. Per saldo is er € 1.290.000 minder uitgegeven dan begroot.


pagina 105 van 112

Jaarstukken 2014

Toevoegingen aan voorzieningen Jaarlijks vindt een actuariële beoordeling plaats van de pensioenverplichting aan (voormalig) bestuursleden. Als gevolg van herziening van de actuariële uitgangspunten vindt in 2014 een dotatie (€ 49.000) plaats aan de voorziening voormalig bestuursleden. De voornaamste wijzigingen in actuariële uitgangspunten betroffen veranderende wetgeving en de rekenrente.


pagina 106 van 112

Jaarstukken 2014

5.5.2. Toelichting opbrengstsoorten Financiële baten De financiële baten hebben betrekking op rente opbrengsten van uitstaande leningen en de eigen financiële middelen: Financiële baten

Rekening

Rekening

Begroting

Rentebaten

2014 415.029

2013 560.776

2014 425.000

Verschil rek-begr -9.971

Totaal

415.029

560.776

425.000

-9.971

De rentebaten bestaan onder andere uit: Leningen aan overheden (Waterschappen) Leningen aan overigen Eigen financiële middelen

141.000 12.000 262.000

Goederen en diensten aan derden / Bijdragen van derden Zie de toelichting op pagina 105 met betrekking tot de Goederen en diensten van derden / Bijdragen aan derden.


pagina 107 van 112

Jaarstukken 2014

Waterschapsbelastingen Opbrengst per taak

Rekening

Rekening

Begroting

2014

2013

2014

Opbrengst watersysteemheffing gebouwd ingezetenen ongebouwd natuur verontreinigingsheffing kwijtschelding/oninbaar waardecorrectie heffingsdebiteuren opbrengsten voorgaande jaren

38.272.865 19.827.411 13.223.117 6.005.109 38.974 81.600 -675.435 -70.382 -157.529

36.442.871 21.208.424 9.984.215 5.700.400 37.222 74.694 -550.864 23.070 -34.291

38.620.000 19.250.000 13.639.000 6.040.000 39.000 83.000 -431.000 0 0

-347.135

Opbrengst Zuiveringsbeheer bedrijven huishoudens kwijtschelding/oninbaar waardecorrectie heffingsdebiteuren opbrengsten voorgaande jaren

24.250.129 6.286.246 18.982.369 -835.597 -140.763 -42.125

24.387.257 6.442.697 18.411.673 -757.829 46.139 244.578

24.402.000 6.198.000 18.982.000 -778.000 0 0

-151.871

Totaal

62.522.994

60.830.129

63.022.000

-499.006

Verschil rek-begr

577.411 -415.883 -34.891 -26 -1.400 -244.435 -70.382 -157.529

88.246 369 -57.597 -140.763 -42.125

Door een hogere gemiddelde WOZ waarde is de opbrengst gebouwd € 577.000 hoger dan begroot. Ondanks dit voordeel zijn de totale opbrengsten watersysteemheffing € 347.000 lager dan begroot. Voor een groot deel wordt dit veroorzaakt door de lagere opbrengst met betrekking tot de ingezetenen. Er zijn 4.800 minder wooneenheden aangeslagen dan begroot, wat tot een nadeel leidt van € 415.000. Door de recessie zijn er meer eenheden kwijtgescholden dan begroot, dit heeft een nadelig effect van € 220.000. Daarnaast bleken er ook een aantal aanslagen oninbaar ( € 95.000). De opbrengsten voorgaande jaren zijn € 157.000 nadelig. Deze post komt grotendeels voort uit een uitspraak van de Hoge Raad waarbij de waterschappen in het ongelijk zijn gesteld. Deze uitspraak is nog niet geeffectueerd, maar voorzichtigheidshalve is er nadeel van € 184.000 reeds ingeboekt onder de opbrengsten voorgaande jaren. De opbrengsten Zuiveringsbeheer zijn in totaal € 152.000 lager dan begroot. De opbrengsten met betrekking tot de zuiveringsheffing voor bedrijven is € 88.000 hoger dan begroot. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door een toenemende bedrijvigheid, wat een hoger aantal vervuilingseenheden tot gevolg heeft. Door de recessie zijn er meer eenheden kwijtgescholden dan begroot, dit heeft een nadelig effect van € 97.000. Daarnaast bleken er ook nog een aantal aanslagen oninbaar ( € 101.000).


pagina 108 van 112

Jaarstukken 2014

Geactiveerde lasten De geactiveerde lasten bestaan uit geactiveerde personeelslasten en geactiveerde bouwrente. Geactiveerde lasten

Rekening

Rekening

Begroting

Bouwrente Personeelslasten Overig

2014 394.492 4.314.952 17.225

2013 393.967 2.693.600 4.410

2014 307.000 3.874.000 0

Verschil rek-begr 87.492 440.952 17.225

Totaal

4.726.669

3.091.977

4.181.000

545.669

De totale geactiveerde lasten zijn € 545.000 hoger dan voorzien. Bouwrente is de rente die voortvloeit uit de financiering van uitgaven gedurende de uitvoering van investeringsprojecten. De geactiveerde bouwrente is € 87.000 hoger dan begroot door een langere doorlooptijd bij enkele grotere projecten. De geactiveerde personeelslasten zijn de kosten van de uren van de medewerkers die worden besteed aan de uitvoering van investeringsprojecten. De inzet van eigen personeel en inhuur/tijdelijk personeel voor de realisatie van de diverse lopende projecten is aanzienlijk hoger dan begroot. Onder de overige geactiveerde lasten vallen de geactiveerde tractiekosten.


pagina 109 van 112

Jaarstukken 2014

6. OVERIGE GEGEVENS 6.1 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan het algemeen bestuur van Waterschap Groot Salland te Zwolle Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2014 van Waterschap Groot Salland te Zwolle gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2014 en de exploitatierekeningen naar programma’s, naar kostendragers en naar kosten- en opbrengstsoorten over 2014 met de toelichtingen, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het dagelijks bestuur Het dagelijks bestuur van Waterschap Groot Salland is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met hoofdstuk 4 van het in Nederland geldende Waterschapsbesluit. Deze verantwoordelijkheid houdt onder meer in dat de jaarrekening zowel de baten en lasten als de activa en passiva getrouw dient weer te geven en dat de in de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen. Rechtmatige totstandkoming betekent in overeenstemming met de begroting en met de relevante weten regelgeving waaronder verordeningen van het waterschap zelf. Het dagelijks bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening en de rechtmatige totstandkoming van baten, lasten en balansmutaties mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden en hoofdstuk 4 van het Waterschapsbesluit en het controleprotocol d.d. 18 december 2008, voor het laatst gewijzigd d.d. 18 december 2014 zoals vastgesteld door het algemeen bestuur van Waterschap Groot Salland. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, alsmede voor de rechtmatige totstandkoming van baten, lasten en balansmutaties, Waterschap Groot Salland

pagina 110 van 112

Jaarstukken 2014

gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van het waterschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en de gebruikte financiële rechtmatigheidscriteria en van de redelijkheid van de door het dagelijks bestuur van het waterschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Deze financiële rechtmatigheidscriteria zijn vastgesteld met het normenkader door het algemeen bestuur op 18 december 2014 en de operationalisering van het normenkader voor rechtmatigheid in de beheersorganisatie van het waterschap. De bij onze controle toegepaste goedkeuringstolerantie bedraagt voor fouten 1% en voor onzekerheden 3% van de totale lasten en toevoegingen aan reserves. Op basis van artikel 5.2, lid 7 Waterschapsbesluit is deze goedkeuringstolerantie door het algemeen bestuur bij AB-besluit van 18 december 2008, Bestuur_1051, laatst gewijzigd op d.d. 18 december 2014 vastgesteld. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening van Waterschap Groot Salland een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van zowel de baten en lasten over 2014 als van de activa en passiva per 31 december 2014 in overeenstemming met hoofdstuk 4 van het Waterschapsbesluit. Voorts zijn wij van oordeel dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties over 2014 in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand zijn gekomen in overeenstemming met de begroting en met relevante weten regelgeving waaronder de verordeningen van het waterschap/hoogheemraadschap zelf. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 109, lid 3 onder d Waterschapswet vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening. Arnhem, xx xxxx 2015 Deloitte Accountants B.V. Was getekend: M.C.J.M. Bekker RA


pagina 111 van 112

Jaarstukken 2014

6.2 Vaststelling van de jaarstukken Aldus Ingevolge het bepaalde in artikel 103 van de Waterschapswet en artikel 13 van de Verordening met betrekking tot het financiële beheer bij het Waterschap Groot Salland, opgemaakt door het Hoofd Financiën en Controlling van het Waterschap Groot Salland. Zwolle, , hoofd Financiën en Controlling Aldus ontworpen namens het dagelijks bestuur van het Waterschap Groot Salland, Zwolle, , voorzitter , secretaris Het dagelijks bestuur van het Waterschap Groot Salland verklaart dat de Jaarrekening 2014 gedurende veertien dagen ter inzage heeft gelegen en dat hiertegen geen bezwaren zijn ingediend. Zwolle, , voorzitter , secretaris Vastgesteld door het algemeen bestuur van het Waterschap Groot Salland in zijn vergadering van

Het algemeen bestuur voornoemd, , voorzitter , secretaris


pagina 112 van 112

JAARSTUKKEN 2014 versie 1.0

Recommend Documents