1
Noordwijkse Woningstichting
Jaarstukken 2014
Opgesteld door bestuur: Behandeld in MT: Behandeld in Auditcommissie: Vastgesteld door bestuur: Goedgekeurd door RvC:
16 april 2015 29 april 2015 30 april 2015 19 mei 2015
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 1 van 85
2
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 2 van 85
3 VOORWOORD Voor alle betrokkenen is de wereld van de sociale huisvesting ingrijpend veranderd. Het meest voor de mensen om wie het allemaal begonnen is, de huurders en toekomstige huurders van sociale huurwoningen. Bij het aangaan van huurcontracten zijn veel hogere huren nu de standaard. Het gevolg, zonder compenserende maatregel, is dat het percentage sociale huurwoningen in ons dorp blijft dalen. In 2014 heeft de NWS getracht de pijnlijke gevolgen van het nieuwe regeringsbeleid voor haar huurders waar mogelijk te beperken. Niet alleen worden alle sociale woningen nog steeds ver onder de kostprijs verhuurd, ook worden alle woningen met een huur van maximaal 775 euro nog steeds in huurprijs verlaagd tot aan de liberalisatiegrens. Aldus wordt getracht het aantal sociale huurwoningen niet te sterk te laten dalen. Maar de verhuurdersheffing maakt het onmogelijk de huurders helemaal uit de wind te houden. We zullen kritisch en behoedzaam blijven kijken naar onze inkomsten: de huren. De standaard is nu 80% van Maximaal Redelijk, een prijsniveau dat gunstig afsteekt ten opzichte van de grote steden en ook in de pas loopt met het huurniveau dat onze collega’s in de regio hanteren, maar dat door de hoge WOZwaarden in Noordwijk nog steeds leidt tot (te) hoge huren. Vandaar ook dat we eveneens kritisch zullen blijven kijken naar onze uitgaven: met name de kosten van de eigen werkorganisatie en uiteraard de onderhoudsuitgaven. In 2014 is ons beleid vormgegeven om een deel van onze te dure woningen af te stoten om betaalbare huisvesting mogelijk te maken. In 2015 willen we deze voornemens verder uitwerken en concretiseren. Gelukkig is er niet alleen somber nieuws voor onze huurders en toekomstige huurders. De NWS wil huurders waar voor hun geld blijven geven. We hebben onze organisatie zo aangepast dat we klanten nog sneller en beter kunnen helpen. Afgelopen jaar is het huurdersportaal “Mijn NWS” in gebruik genomen dat klanten in de gelegenheid stelt 24 uur per dag informatie op te vragen en reparatieverzoeken in te dienen. Afgelopen jaar hebben we huurders ook ruim de mogelijkheid geboden om tegen aantrekkelijke tarieven de woning te verduurzamen en daarmee hun woonlasten te verminderen. De bomen reiken na de financiële crisis niet meer tot in de hemel. Dat is voor iedereen nu wel duidelijk. Dat legt nog meer druk op alle betrokken partijen, zoals de Stichting Huurdersbelangen Noordwijk en de lokale overheid, om in goed overleg de belangen van de sociale huisvesting zorgvuldig te behartigen. We verantwoorden in dit verslag hoe we dat deden in 2014 en geven daarbij aan hoe we dat willen doen in 2015 en de daaropvolgende jaren. We staan open voor kritiek, suggesties en alle vormen van overleg. Om huurders nog meer bij het beleid van de NWS te betrekken zal komend jaar Facebook gebruikt gaan worden als interactiemedium. Hopelijk leidt dat tot nog meer suggesties over hoe de NWS haar klanten beter kan bedienen. En daar gaat het natuurlijk allemaal om.
Auke Uilkema Directeur-Bestuurder
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 3 van 85
4 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD ................................................................................................................................................ 3 DEEL 1: VOLKSHUISVESTINGSVERSLAG .................................................................................................. 7 1 INLEIDING ............................................................................................................................................... 9 2 HUISVESTEN VAN DE DOELGROEP .................................................................................................. 10 2.1 Woningtoewijzing ...................................................................................................................... 10 2.2 Strategisch voorraadbeheer...................................................................................................... 10 2.3 Jaarlijkse huurverhoging ........................................................................................................... 10 2.4 Woonruimteverdeling ................................................................................................................ 10 2.5 Bijzondere aandachtsgroepen .................................................................................................. 11 3 VOORRAADBELEID .............................................................................................................................. 12 3.1 Investeren en onderhouden ...................................................................................................... 12 3.2 Investeringen in bestaand bezit ................................................................................................ 12 3.3 Onderhoud in bestaand bezit .................................................................................................... 12 3.4 Assetmanagement .................................................................................................................... 13 3.5 Projectontwikkeling ................................................................................................................... 13 3.6 Nieuwbouw................................................................................................................................ 13 4 LEEFBAARHEID .................................................................................................................................... 15 4.1 Schoon, heel en veilig ............................................................................................................... 15 4.2 Sponsorbeleid ........................................................................................................................... 15 4.3 Midden in de Maatschappij ....................................................................................................... 16 5 DIENSTVERLENING AAN DE KLANT .................................................................................................. 17 6 PERSONEEL EN ORGANISATIE ......................................................................................................... 18 6.1 Organisatieontwikkeling ............................................................................................................ 18 6.2 Employability ............................................................................................................................. 19 6.3 Ondernemingsraad ................................................................................................................... 19 6.4 Verbindingen ............................................................................................................................. 19 6.4.1 NWS Holding ................................................................................................................ 19 6.4.2 Bouwkundig Adviesbureau Bollenstreek (BAB) ........................................................... 19 6.4.3 Vereniging van Eigenaren ............................................................................................ 19 7 FINANCIEEL BELEID EN BEHEER ...................................................................................................... 20 7.1 Een solide financiële basis ........................................................................................................ 20 7.2 Het jaarresultaat (geconsolideerd) ............................................................................................ 20 7.2.1 Herziene richtlijn RJ 645 Toegelaten instellingen ........................................................ 20 7.2.2 Resultaat ...................................................................................................................... 20 7.3 De balans .................................................................................................................................. 21 7.4 Vennootschapsbelasting ........................................................................................................... 21 7.5 Consolidatie .............................................................................................................................. 21 7.6 Transacties met verbonden partijen.......................................................................................... 21 7.7 Risicobeheersing....................................................................................................................... 21 7.7.1 Risicomanagement ...................................................................................................... 21 7.7.2 Markt- en portefeuillerisico ........................................................................................... 22 7.7.3 Financiële en treasuryrisico’s ....................................................................................... 22 7.7.4 Beleggingen en treasury .............................................................................................. 22 7.7.5 Organisatierisico’s ........................................................................................................ 22 7.7.6 Imagoschade-risico ...................................................................................................... 22 7.7.7 Integriteitscode ............................................................................................................. 22 7.8 Financiële continuïteit en het (voorgestelde) kabinetsbeleid .................................................... 23 8 GOVERNANCE ..................................................................................................................................... 24 8.1 Taak en plaats van Raad van Commissarissen ....................................................................... 24 8.2 Het bestuur................................................................................................................................ 25 8.3 Klachtencommissie Wonen....................................................................................................... 26 9 VERSLAG VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN .......................................................................... 27 9.1 Inleiding ..................................................................................................................................... 27 9.2 Algemeen .................................................................................................................................. 28 9.3 De vergaderingen van de Raad van Commissarissen ............................................................. 29 9.4 Wet- en regelgeving .................................................................................................................. 29
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 4 van 85
5 9.5 9.6 9.7 9.8 9.9
Evaluatie ................................................................................................................................... 29 Honorering RvC ........................................................................................................................ 30 Commissies binnen de RvC...................................................................................................... 30 Beoordeling bestuurder ............................................................................................................. 31 Controle van de financiële verslaglegging ................................................................................ 31 9.9.1 De positionering van de interne controlefunctie in relatie tot de externe accountant .. 31 9.10 Gegevens leden RvC ................................................................................................................ 32 9.11 Onafhankelijkheid en tegenstrijdige belangen en integriteit ..................................................... 32 9.12 Activiteiten in het verslagjaar .................................................................................................... 32 9.13 Verklaring van de Raad van Commissarissen .......................................................................... 33 10 BIJLAGEN BIJ VOLKSHUISVESTINGSVERSLAG .............................................................................. 35 10.1 Samenvatting mutaties in de voorraad ..................................................................................... 35 10.2 Mutaties in verhuureenheden en overig bezit ........................................................................... 35 10.3 Mutaties in verhuureenheden per categorie ............................................................................. 36 10.4 Verhuringen............................................................................................................................... 37 10.4.1 Toegewezen woningen per categorie in 2014 ............................................................. 37 10.4.2 Herkomst van nieuwe huurders in 2014 ...................................................................... 37 10.4.3 Verhuringen naar huurklasse ....................................................................................... 38 11 VERKLARINGEN ................................................................................................................................... 40 11.1 Verklaring bestuur uitgaven verslagjaar 2014 .......................................................................... 40 11.2 Verklaring Raad van Commissarissen Jaarverslag 2014 ......................................................... 41 DEEL 2: JAARREKENING 2014 ................................................................................................................... 43 12 JAARREKENING ................................................................................................................................... 44 12.1 Geconsolideerde balans na resultaatbestemming (in euro’s) .................................................. 44 12.2 Geconsolideerde winst- en verliesrekening (in euro’s) ............................................................. 46 12.3 Geconsolideerd kasstroomoverzicht (directe methode) (in euro’s) .......................................... 47 12.4 Toelichting op kasstroomoverzicht............................................................................................ 48 12.5 Waarderingsgrondslagen .......................................................................................................... 49 12.5.1 Algemene toelichting .................................................................................................... 49 12.5.2 Gegevens over kapitaalbelangen ................................................................................ 49 12.5.3 Stelselwijziging ............................................................................................................. 49 12.5.4 Balanswaardering ........................................................................................................ 51 12.5.5 Resultaatbepaling winst- en verliesrekening................................................................ 55 12.5.6 Kasstroomoverzicht ...................................................................................................... 57 12.5.7 Groepsverhoudingen en grondslagen voor consolidatie ............................................. 57 12.6 Toelichting op de geconsolideerde balans (in euro’s) .............................................................. 58 12.7 Niet in de balans opgenomen verplichtingen ............................................................................ 69 12.8 Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening (in euro’s) ................................. 70 12.9 Enkelvoudige balans na resultaatbestemming (in euro’s) ........................................................ 79 12.10 Enkelvoudige winst- en verliesrekening (in euro’s)................................................................... 81 12.11 Toelichting op enkelvoudige balans en winst- en verliesrekening (in euro’s) ........................... 82 DEEL 3: OVERIGE GEGEVENS ................................................................................................................... 83 13 OVERIGE GEGEVENS ......................................................................................................................... 84 13.1 Resultaatbestemming ............................................................................................................... 84 13.2 Gebeurtenissen na balansdatum .............................................................................................. 84 13.3 Controle verklaring accountant jaarrekening 2014 ................................................................... 85
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 5 van 85
6 PROFIEL Naam:
Noordwijkse Woningstichting
Gevestigd:
Noordwijk
Adres:
Van Panhuysstraat 16, 2203 JR Noordwijk Postbus 219, 2200 AE Noordwijk
Telefoonnummer:
(071) 365 11 00
Fax:
(071) 361 13 76
Website :
www.nws-online.nl
E-mailadres:
[email protected]
Oprichting:
Ontstaan per 1 januari 1997 uit de fusie van: Woningstichting Noordwijk, opgericht op 26 augustus 1994 en toegelaten bij Koninklijk Besluit d.d. 31 mei 1995 nr. 95.004621 en Noordwijkse Woningbouwvereniging, opgericht op 10 augustus 1978 en toegelaten bij Koninklijk Besluit d.d. 30 augustus 1979 nr. 2823460L508 (in december 1996 is de vereniging omgezet in een stichting).
Kamer van Koophandel:
Ingeschreven in de Kamer van Koophandel onder dossiernummer 28023096.
VROM-nummer:
L2092
NRV-nummer:
12.517
Bedrijfsvereniging:
25
Werkgebied:
De stichting is uitsluitend werkzaam in de gemeenten Alkemade, Hillegom, Katwijk, Leiden, Leiderdorp, Lisse, Noordwijk, Noordwijkerhout, Oegstgeest, Teylingen, Voorschoten en Zoeterwoude.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 6 van 85
7
DEEL 1: Volkshuisvestingsverslag
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 7 van 85
8
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 8 van 85
9 1 Inleiding De afgelopen twee jaren waren voor onze klanten niet gunstig. Gedwongen door de in november 2012 ingevoerde verhuurdersheffing heeft in deze periode de focus van de NWS gelegen op het verhogen van de huren en het verlagen van de onderhouds- en beheerkosten van de totale organisatie. Gevolg is o.a. dat nu bij nieuwe verhuringen het huurniveau in principe wordt opgetrokken tot 80% en dat bij onderhoud en verbeteringen niet alleen een terughoudend beleid wordt gevoerd, maar ook dat zoveel mogelijk het profijtbeginsel -de klant bepaalt, de klant betaalt- is doorgevoerd. Intern is dat vertaald naar enerzijds een streven om nog nadrukkelijker klantgericht te werken -afspraken zijn er om nagekomen te worden- en anderzijds een stringent begrotingsbeheer waarbij vooraf vastgestelde budgets taakstellend waren bij het bepalen van de mutatie- en planmatige onderhoudskosten. De jaarstukken 2014 zijn afgesloten met een lichte onderschrijding op de planmatige onderhoudsuitgaven en op de restinkomsten- en restuitgaven-stromen die conform de begroting zijn verlopen. Het nieuwe volkshuisvestelijke functioneren heeft zijn vruchten afgeworpen. De NWS kan alle Haagse rekeningen en ook de naar de NWS overgehevelde rioolkosten van ruim drie ton op jaarbasis betalen. Ook de klanttevredenheid ontwikkelt zich in gunstige zin. Financieel is de NWS wederom in evenwicht. Dat financiële evenwicht heeft ook een prijs die mede door onze klanten betaald wordt. De woningmarkt is een voorraadmarkt en op deze markt is sprake van een groeiende mismatch tussen duur aanbod en de bescheiden betaalmogelijkheden van onze klanten. Volkshuisvestelijk gezien is dat evenwicht er dus niet. Wat na twee jaar van nieuw regeringsbeleid resteert, is een duurdere voorraad die na prijsaanpassing bij mutatie niet meer aansluit bij de wensen en betaalmogelijkheden van de doelgroep. De NWS heeft in haar beleid opgenomen dat ruim 500 woningen bij nieuwe verhuur voor minder dan 80% van MR zullen worden verhuurd om de woning nog in het sociale segment te behouden. Op korte termijn zal met de gemeente worden besproken in hoeverre selectieve prijsafslag ten behoeve van specifieke doelgroepen, bijvoorbeeld gezinnen met een minimum inkomen, een begaanbare weg is. Zo’n specifiek prijsbeleid noopt ook tot specifieke huishoud-passendheidscriteria. Zonder dat sluitstuk is selectieve subsidie het weggeven van prijzen in een loterij. Komende maanden zal ook het lange termijn prijsniveau, dat nu staat op 80% MR, in overleg met de gemeente worden vastgesteld. Dit prijspeil is niets anders dan een afweging tussen het korte termijn betaalbaarheidsvraagstuk enerzijds en het genereren van cashflow om betaalbare nieuwbouw mogelijk te maken anderzijds. Voornemen is om de structurele voorraadmismatch op te lossen door dure woningen om te zetten in betaalbare nieuwbouw. Dit betekent dat de NWS de komende maanden op basis van vastgestelde WOZwaarden de grens tussen liberaal en sociaal zal bepalen. Woningen die niet meer sociaal verhuurd kunnen worden zullen dan ingezet worden ter financiering van betaalbare nieuwbouw. Deze jaarstukken 2014 markeren zowel het sluitstuk van de bezuinigingsoperatie die in november 2012 is begonnen als het begin van een tijdperk van de volkshuisvestelijke transfer die noodzakelijk is gegeven het structurele hogere niveau van de huren in Noordwijk. De komende maanden zal helder worden welke keuzes de NWS in deze samen met haar stakeholders zal maken. Het komende volkshuisvestingsplan dat de gemeente in samenwerking met de NWS zal opstellen wordt daarin cruciaal.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 9 van 85
10 2 Huisvesten van de doelgroep 2.1 Woningtoewijzing Volgens Europese regelgeving moeten corporaties tenminste 90% van de vrijkomende huurwoningen in het sociale prijssegment (in 2014: huurprijs maximaal € 699,48) toewijzen aan huishoudens uit de doelgroep (in 2014: jaarinkomen maximaal € 34.911). Ook in 2014 heeft de NWS weer ruimschoots aan deze norm voldaan. In totaal zijn het afgelopen jaar 134 woningen vrijgekomen en opnieuw verhuurd, waarvan 120 (90%) in het sociale segment. Deze 120 sociale huurwoningen zijn allemaal (100%) toegewezen aan de huishoudens uit de primaire doelgroep. Tabel 10.4.3 in hoofdstuk 10 bevat de gedetailleerde verantwoording van de toewijzing van sociale huurwoningen in 2014, conform de richtlijnen uit het BBSH (Aanhangsel E). 2.2 Strategisch voorraadbeheer In het nieuwe concept-ondernemingsplan 2015-2018 van de NWS is de ambitie vastgelegd om onze voorraad betaalbare huurwoningen tenminste constant te houden en zo mogelijk nog uit te breiden. Deze doelstelling sluit aan op de actuele politieke opvattingen over de kerntaak van corporaties, maar ligt ook voor de hand gezien de lokale marktverhoudingen. Meer nog dan elders is de beschikbaarheid van voldoende betaalbare huurwoningen in Noordwijk een maatschappelijk knelpunt van formaat. Mede als gevolg van de economische crisis is de vraag naar goedkope woningen de afgelopen jaren gegroeid, terwijl er tegelijkertijd sprake was van snel stijgende huurprijzen. Ook komen er steeds minder sociale huurwoningen vrij. De NWS heeft vooralsnog besloten om de streefhuren (aanvangshuren na mutatie) niet te verhogen, deze worden geconsolideerd op 80% van maximaal redelijk. Het verder matigen van huurprijzen en huurverhogingen is financieel geen reële optie. Daarom is de consolidatie/uitbreiding van onze betaalbare voorraad alleen te verwezenlijken door het afstoten van (potentieel) geliberaliseerd bezit, onder gelijktijdige nieuwbouw van kleinere, betaalbare huurwoningen. 2.3 Jaarlijkse huurverhoging Als gevolg van de hoge verhuurdersheffing was de NWS in 2014 genoodzaakt om de ruimte in het huurbeleid van de rijksoverheid maximaal te benutten. De inkomensafhankelijke huurverhoging is volledig doorgevoerd. Begin 2015 zal worden bepaald of dit ook de komende huurverhogingsronde noodzakelijk is, of dat er wellicht financiële ruimte is om in enige mate van het maximum af te wijken. Enerzijds zal worden meegewogen dat ‘betaalbaarheid’ binnen de sociale huursector in korte tijd een kern-issue is geworden. Anderzijds geldt dat elke korting op de huur(verhoging) automatisch minder investeringsruimte betekent. En ‘investeren’ (bouwen) is binnen de sector nu juist het andere kernthema. In 2014 kregen alle huishoudens uit de doelgroep een huurverhoging van 4%, waarbij werd afgetopt op de streefhuur van 80% van maximaal redelijk. Huurders met een inkomen boven de doelgroep-grens, zogenaamde ‘scheefwoners’, kregen een huurverhoging van 4,5% (middeninkomens) of 6,5% (hogere inkomens). Voor deze huurders hanteert de NWS een aftoppingsgrens van 100% van maximaal redelijk. Omdat de meeste woningen ruim onder de 80% van maximaal redelijk zijn geprijsd wordt in de praktijk nog maar beperkt afgetopt. Bij geliberaliseerde woonruimte is de contractueel overeengekomen huurverhoging doorgevoerd. 2.4 Woonruimteverdeling De NWS wijst vrijkomende woningen niet zelf toe, dit verloopt via een regionaal systeem van woonruimteverdeling. Medio 2014 was de overgang naar een nieuw regionaal toewijzingssysteem, Woningnet. Hoewel er sprake was van enkele aanloopproblemen (met name de centrale communicatie rondom de verlenging van de inschrijving zorgde voor problemen), is de implementatie redelijk soepel verlopen. Het afgelopen jaar heeft ook officieel de samenvoeging plaatsgevonden van twee kleinere regio’s tot één grote regio Holland Rijnland. In dat kader is ook een nieuwe regionale Huisvestingsverordening vastgesteld. Door veranderende wetgeving zal deze verordening het komend jaar alweer moeten worden herzien. Dan zal ook met de gemeente Noordwijk worden besproken of, en zo ja hoe, we invulling willen geven aan het instrument Lokaal Maatwerk.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 10 van 85
11 2.5 Bijzondere aandachtsgroepen De toewijzing van woningen aan klanten met een bijzondere zorgbehoefte geschiedt op basis van regionale afspraken tussen corporaties en instellingen voor zorg en welzijn. Elke corporatie levert naar rato een aantal woningen voor actieve bemiddeling van cliënten van aangesloten organisaties. De NWS heeft in 2014 op deze wijze 6 woningen aan bijzondere klanten toegewezen. Daarmee hebben we aan onze taakstelling voldaan. Het gaat daarbij altijd om verhuringen in een juridisch driehoekscontract waarbij de woning wordt verhuurd onder de restrictie dat de zorginstelling de begeleiding van de cliënt op zich blijft nemen. Daarnaast verhuurt de NWS een aantal woningen complexgewijs aan zorginstellingen (zoals het Raamwerk en ’s Heeren Loo). Deze instellingen verzorgen zelf de inplaatsing van hun cliënten. In samenwerking met de COA en de gemeente Noordwijk heeft de NWS in 2014 11 statushouders gehuisvest (inclusief gezinshereniging). Daarmee is voldaan aan de taakstelling van de gemeente Noordwijk.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 11 van 85
12 3 Voorraadbeleid 3.1 Investeren en onderhouden De NWS verstaat onder investeren in de voorraad: het toevoegen van voorzieningen of het toevoegen van kwaliteit aan voorzieningen in aanvulling op het oorspronkelijke bestekniveau. Onderhouden daarentegen is het in stand houden van de kwaliteit van het bezit ten opzichte van dit oorspronkelijke bestekniveau. In het verleden werden bij het uitvoeren van onderhoud, onderhouden en verbeteren praktisch hetzelfde behandeld. Beide activiteiten werden voor de huurder kosteloos uitgevoerd en ten laste van het exploitatieresultaat gebracht. Sinds 2012 wordt scherper op dit verschil gestuurd. Deze lijn is in 2013 en in 2014 verder doorgezet om indien mogelijk alle verbeteringen tegen een direct kostendekkende huurverhoging door te voeren. 3.2 Investeringen in bestaand bezit Een deel van de investeringen wordt gerealiseerd als bijproduct bij planmatig onderhoud. Als onderdelen toch moeten worden vervangen, dan wordt vaak gekozen voor betere, duurzamere materialen. Voorbeelden hiervan zijn: - het vervangen van oude dakkappen door nieuwe met een veel hogere isolatiewaarde; - het vervangen van enkel glas bij kozijnvervanging door HR++-glas en - het vervangen van de oude cv-ketel door een hoog rendementsketel. Een ander deel van de investeringen staat los van het planmatig onderhoud. Een voorbeeld hiervan is het op verzoek van de huurder aanbrengen van HR++-glas. Als bij onderhoud ook ingrepen worden verricht die leiden tot een huurverhoging, dan wordt het rendabele deel van de uitgaven als investering geboekt.
In 2013 heeft de NWS samen met de Stichting Huurdersbelangen Noordwijk een duurzaamheidsplan ontwikkeld. Hierbij kunnen klanten tegen een kostendekkende huurverhoging kiezen uit zes duurzaamheidsmaatregelen, te weten: het aanbrengen van gevelisolatie, de vervroegde vervanging van verbeterd rendement cv-ketels, het plaatsen van zonnepanelen (met subsidie van de gemeente Noordwijk), het aanbrengen van vloer- en dakisolatie en dubbel glas. Op basis van de belangstelling van klanten zijn deze duurzaamheidsmaatregelen in 2014 uitgerold. Kenmerk van de duurzaamheidsmaatregelen was dat in veel gevallen de huurverhoging lager was dan de reductie van de energielasten. Dit heeft geresulteerd in het plaatsen van 56 zonnestroominstallaties. Op basis van een aanbesteding en een intensief onderhandelingstraject is een overeenkomst gesloten met een installatiebedrijf om maximaal 500 zonnestroominstallaties te plaatsen. In deze overeenkomst is een opbrengstgarantie van de zonnestroominstallaties overeengekomen. Tevens zijn 130 verbeterd rendement cv-ketels vervangen door hoog rendementsketels. Een aantal gevels zijn voorzien van spouwmuurisolatie en er zijn kozijnen met enkelglas vervangen door kozijnen met HR++-glas. In totaal werd in 2014 een bedrag van € 280.000 als duurzaamheidsinvestering verwerkt. In 2015 zal de NWS haar inspanningen, ondanks de dalende energieprijzen waarvan de overtuiging is dat die een tijdelijk karakter hebben, opnieuw richten op het realiseren van duurzame investeringen in het bezit, door de huurder te overtuigen van het feit dat duurzaamheidsmaatregelen lonen. 3.3 Onderhoud in bestaand bezit Elk jaar wordt 25% van het bezit getoetst op het onderhoudsniveau. Uitgangspunt is het handhaven van een minimaal onderhoudsniveau van 3, op de schaal van 1 (goed) naar 6 (slecht) volgens de NEN2767methodiek van conditiemeting. Op basis van de uitkomsten van de inspecties wordt jaarlijks de meerjarenbegroting geactualiseerd. In 2014 heeft voor de vierde keer de conditiemeting plaatsgevonden, zodat op dit moment de gehele woningvoorraad is geïnspecteerd en geactualiseerd.
In 2014 werd in totaal ruim € 2,0 mln. uitgegeven aan onderhoudswerkzaamheden (in 2013 ruim € 2,1 mln.) Dat is € 910 per verhuureenheid. Het totale onderhoudsbedrag valt grofweg uiteen in 4 grotere delen: 1. het planmatig onderhoud (onderhoud aan de schil van de woning); 2. het mutatie-onderhoud (onderhoud dat wordt uitgevoerd tijdens huurderswisseling); 3. reparatieverzoeken; 4. het contractonderhoud (de periodieke werkzaamheden aan technische installaties).
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 12 van 85
13 In 2014 is € 640.465 (in 2013 ruim € 1,0 mln.) uitgeven aan de verschillende planmatige onderhoudsprojecten, variërend van schilderwerk aan deuren en kozijnen tot voegwerk aan gevels. In 2014 is € 316.947 (in 2013 € 341.165) aan mutatieonderhoud uitgegeven over 134 mutaties. In 2013 waren dat nog 113 mutaties. Dit is ongeveer € 2.365 per mutatie (2013 € 3.019). Onder deze post vallen zowel kleine aanpassingen bij het weer verhuren van de woning als het uitvoeren van grootschalige ingrepen die om welke reden dan ook zijn uitgesteld tot het mutatiemoment. Dit betreft bijvoorbeeld de vervanging van keuken en/of sanitair. In 2014 zijn 2.268 reparatieverzoeken (exclusief centrale verwarming en lift) ontvangen. Dit aantal is nagenoeg gelijk aan die van 2013 (2.259). De totale kosten van het afhandelen van deze reparatieverzoeken bedroegen € 670.000, wat neerkomt op een gemiddelde van € 293 per reparatieverzoek. In 2013 was dat respectievelijk € 690.569 en € 306 per reparatieverzoek. Er is in 2014 € 196.320 aan onderhoudscontracten uitgegeven, variërend van liften, cv- en brandmeldinstallaties en groenvoorziening. 3.4 Assetmanagement In 2014 is door de NWS een eerste aanzet gedaan om het assetmanagement beter vorm te geven. Er zijn een aantal rekenexercities uitgevoerd teneinde kosten en inkomsten meer direct aan de complexen te relateren. Hierdoor ontstaat een beter beeld van de directe rendementen per complex. De achterliggende gedachte is dat mogelijk onderhoudsgelden beter kunnen worden aangewend als zij op basis van rendementen worden toegewezen aan de complexen. Hiernaast is op basis van de WOZ-waarde van het NWS-bezit en een marktconform aanvangsrendement een fiduciaire geldstroom berekend van 15 miljoen euro. Dit bedrag kan als maatschappelijke bijdrage worden gedefinieerd. Dit bedrag ontstaat door het verschil te nemen tussen de werkelijke huuropbrengsten en de fictieve huuropbrengsten bij verhuur van de woningen volgens het marktconforme rendement. 3.5 Projectontwikkeling Projectontwikkeling vindt bij de NWS primair plaats voor de eigen portefeuille. De ontwikkeling van vrije sector koopwoningen of MGE-koopwoningen zijn uitzonderingen. De projecten worden voor rekening en risico van de toegelaten instelling uitgevoerd. De financiële risico’s hebben vooral betrekking op de projectontwikkelingsactiviteiten van herstructureringsprojecten en nieuwbouwlocaties. Projecten worden gemonitord door de gefaseerde projectbenadering, structurele risicoweging per fase en eenduidige besluitvorming. Door gebruik te maken van deze instrumenten is de NWS beter in staat om goede (financiële) afwegingen te maken voor deelname in projecten, ondanks de druk die de NWS kan ervaren om te participeren in het project. 3.6 Nieuwbouw In het eerste kwartaal van 2014 is het project ‘De Lighof’ opgeleverd. Dit zijn 11 grondgebonden seniorenwoningen op het voormalige Witte Mavo terrein. Deze woningen werden gerealiseerd als vervangende huisvesting voor 9 huisgezinnen die in het kader van de herstructurering van de locatie ‘het Stille Zuie’ hun woning aldaar moesten verlaten. 5 Woningen zijn daadwerkelijk verhuurd aan huurders die verhuisd zijn vanuit ‘het Stille Zuie’, de overige huurders hadden al elders vervangende woonruimte gevonden. De resterende 6 woningen, waarvan verkoop een heel denkbaar scenario zou zijn geweest omdat ze volgens het vigerende NWS-huurbeleid ruim in het liberale segment zouden worden verhuurd, zijn overeenkomstig de wens van de gemeente Noordwijk in het eerste kwartaal van 2015 sociaal verhuurd.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 13 van 85
14
Op het terrein van de voormalige Witte Mavo aan de Duinweg in Noordwijk heeft de NWS in samenwerking met de gemeente Noordwijk een nieuw hofje gerealiseerd, bestaande uit 11 woningen met bijbehorende parkeerplaatsen. De woningen zijn in maart 2014 opgeleverd. De totale investering bedraagt € 2,5 mln. incl. BTW.
In ontwikkeling is ook het project Rederijkersplein. Dit project ondergaat een tweede doorstart omdat het tweede plan van 18 3-sterren-woningen en 16 5-sterren-woningen niet meer past in het huidig tijdsgewricht. Deze woningen waren dusdanig ruim gepositioneerd dat ze bij het huidig NWS-huurbeleid ruimschoots buiten het sociale segment zouden worden verhuurd en dat is niet waar de NWS voor staat. Het plan dat nu wordt ontwikkeld voorziet in kleinere 3-sterren-woningen die in het sociale segment kunnen worden verhuurd, waarbij wordt gemikt op een lage WOZ-waarde.
Plattegrond Rederijkersplein.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 14 van 85
15 4 Leefbaarheid Onder het BBSH-prestatieveld “leefbaarheid” vallen onze activiteiten die betrekking hebben op schoonheel-veilig, de samenwerking met maatschappelijke organisaties, het bevorderen van de sociale cohesie, alsmede het signaleren en aanpakken van overlast, verloedering en sociale problematiek. De NWS benadert dit thema vooral praktisch en pragmatisch. Dat betekent dat we op dit punt niet zozeer werken aan strategische doelen als wijk- en buurtvisies en sociale stijging, maar dat we onze schaarse middelen inzetten voor het verbeteren van de dagelijkse leefomgeving van onze huurders. Daarnaast maken we in beperkte mate financiële middelen vrij voor de aanpak van specifieke knelpunten, het liefst in samenwerking met onze huurders. Hieronder worden een aantal activiteiten op het gebied van leefbaarheid toegelicht. 4.1 Schoon, heel en veilig De praktijk wijst uit dat ‘schoon, heel en veilig’ essentiële voorwaarden zijn voor de woonsatisfactie van huurders. Voor de NWS aanleiding om dit thema ook in 2014 opnieuw hoge prioriteit te geven. Onze Medewerker Leefbaarheid houdt dagelijks toezicht in de gestapelde complexen. Hij pakt verloedering aan, verwijdert zwerfvuil en spreekt huurders zo nodig aan op ongewenst gedrag. Daarnaast heeft hij een signalerende rol, bijvoorbeeld bij sociaal-psychische problematiek. De NWS heeft het afgelopen jaar actief gewerkt aan een groot aantal leefbaarheidskwesties op het gebied van overlast, burenruzie, woonfraude en vervuiling. Onze aanpak varieert: de ene keer is een enkel gesprek toereikend, maar andere kwesties spelen soms meerdere jaren achtereen. Onze medewerkers werken nauw samen met andere organisaties, zoals de gemeente, de politie, de ISD, de GGD, zorg- en welzijnsorganisaties.
Zoals blijkt uit onderstaand overzicht is er in 2014 gewerkt aan in totaal 40 dossiers: 26 daarvan zijn gedurende het jaar afgehandeld, 14 zaken lopen nog door naar 2015. Opvallend is de grote stijging van het aantal burenruzies waarbij de NWS actief moest optreden. Tabel: Leefbaarheidsdossiers 2014
Sponsorbeleid In het kader van leefbaarheid werden in het verleden ook op bescheiden schaal activiteiten in het dorp die relatie hadden met doelgroep en/of volkshuisvesting financieel gesteund. Sinds de financiële wende van november 2012 heeft de NWS besloten met elke vorm van sponsoring zeer terughoudend om te gaan. Dit heeft ertoe geleid dat er in 2014 in het geheel geen sponsorgelden zijn toegekend.
4.2
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 15 van 85
16 4.3 Midden in de Maatschappij De NWS is een ‘maatschappelijke onderneming’ die op zakelijke wijze werkt aan het verwezenlijken van maatschappelijke doelen. In het verlengde van onze kerntaak, het bouwen en beheren van betaalbare huurwoningen voor kwetsbare groepen op de woningmarkt, heeft de NWS in 2014 (mee)gewerkt aan diverse maatschappelijke initiatieven. Enkele voorbeelden: • Duurzaamheid: na een half jaar van intensieve voorbereiding is in 2014 een brede aanpak op het gebied van energiebesparing uitgerold. Huurders konden tegen gunstige voorwaarden intekenen op een keuzepakket aan duurzaamheidsmaatregelen, zoals spouwmuurisolatie, ketelvervanging en zonnepanelen. Met als effect energiebesparing (dus financieel voordeel) en verbetering van het wooncomfort. Op basis van het motto ‘de klant bepaalt, de klant betaalt’ worden de kosten voor deze maatregelen omgezet in een kostendekkende huurverhoging, die in veel gevallen zal opwegen tegen de bijbehorende energiebesparing. Het afgelopen jaar was de respons zonder meer bemoedigend, in totaal zijn enkele honderden transacties gedaan. Voor 2015 is wederom € 1 miljoen euro gereserveerd, de uitdaging wordt om opnieuw een groot aantal huurders over de streep te trekken. • Wijk- en buurtaanpak: na een half jaar vertraging is de gemeentelijke aanpak van de woonomgeving (bestrating, riolering, bomen) in Boerenburg alsnog gestart. De NWS heeft actief meegedacht over de plannen en zelf aanvullende initiatieven genomen (opknappen binnentuinen, saneren voortuintjes, schilderwerk entrees). Begin 2015 wordt op kosten van het leefbaarheidsbudget een start gemaakt met de aanleg van fietsstallingen. Dit om verloedering tegen te gaan en het rommelige straatbeeld te verbeteren. • Maatschappelijke netwerken: de NWS profileert zich bewust als lokale speler die midden in de lokale samenleving staat. Daartoe participeren wij in lokale maatschappelijke initiatieven en netwerken, zoals het Zorgnetwerk, de Adviesraad van de lokale welzijnsorganisatie WSN en de gemeentelijke Adviesraad voor Wonen, Zorg en Welzijn. • Glasvezel: de NWS heeft actief medewerking verleend aan een brede uitrol in Noordwijk van glasvezel. We hebben onze huurders geïnformeerd over de plannen, een aanpak uitgewerkt met de firma Reggefiber en concrete plannen gemaakt voor de ontsluiting van onze gestapelde complexen.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 16 van 85
17 5 Dienstverlening aan de klant Sinds 2012 werkt de NWS systematisch aan het meten en verbeteren van klanttevredenheid over onze directe dienstverlening. Dit vanuit de ambitie dat de hele NWS (front- en backoffice) zich door-ontwikkelt tot een professionele, klantgerichte, slagvaardige organisatie waarin de klant centraal staat. Monitoring gebeurt door het kwaliteitsinstituut KWH, aangevuld met eigen metingen. In onderstaand overzicht staan de belangrijkste KWH-scores ultimo 2014 en 2013: Tabel: Overzicht KWH-scores, ultimo 2014 en 2013
2014
2013
1. Contact: - Telefonische dienstverlening - Online dienstverlening (nieuw)
7,1 6,2
7,1 --
2. Verhuizen: - Woning zoeken - Nieuwe woning - Huur opzeggen
8,1 7,9 8,2
7,6 7,8 8,6
3. Onderhoud: - Reparaties - Planmatig onderhoud
8,5 7,8
8,2 8,3
4. Ontevredenheid/klachtafhandeling
6,5
6,6
7,7
7,7
1
Totaalscore
In vergelijking met 2013 zijn sommige deelscores wat omhoog gegaan (max. 0,5 punt) en andere omlaag (ook max. 0,5 punt). De gemiddelde score is gelijk gebleven. Zulke schommelingen zijn volgens het KWH zelf gebruikelijk binnen de sector. Zeker voor kleinere corporaties, waarvoor geldt dat een of twee positieve/negatieve uitschieters de scores significant kunnen beïnvloeden. In het algemeen kan gesteld worden dat het scorebeeld van de NWS inmiddels behoorlijk stabiel is. Overall mogen we, net als in 2013, redelijk tevreden zijn met deze uitslag, temeer omdat de scores tot stand kwamen in een jaar van bezuiniging en koerswijziging. Uit oogpunt van doelmatigheid en betaalbaarheid wordt er tegenwoordig veel minder cadeau gegeven of door de vingers gezien. Kennelijk slagen onze medewerkers er in om de onderliggende argumentatie goed voor het voetlicht te brengen. Dit positieve beeld wordt nog eens bevestigd door de nieuwe sector-benchmark die Aedes, het CFV en het KWH in 2014 hebben ontwikkeld. De CBC-benchmark heeft per grootteklasse de deelscores voor klanttevredenheid per corporatie steeds in drie niveaus onderverdeeld: A (hoog), B (midden) of C (laag). De NWS scoort twee keer een A (Onderhoud en Reparatieverzoeken) en twee keer een B (Nieuwe huurder en Vertrekkende huurder). Overall krijgt de NWS een score A, hetgeen betekent dat we bij de best scorende 33% zitten. Dit wordt bevestigd door de apart gemeten score op Klanttevredenheid in het algemeen (7,6). Dat de NWS hoog op het aspect Klanttevredenheid scoort betekent niet dat onze aandacht mag verslappen. In 2014 is een werkgroep ‘Kwaliteit’ gestart, die met regelmaat resultaten analyseert, individuele klachten administreert en verbetervoorstellen ontwikkelt. Het afgelopen jaar ging de speciale aandacht uit naar Reparatieverzoeken en Klachtafhandeling. Wat het eerste betreft zitten de scores na een oorspronkelijke dip weer in de lift. Wat het tweede betreft zijn er nog aanvullende inspanningen nodig. Bij het bepalen van de totaalscore is de deelscore voor Online Dienstverlening buiten beschouwing gelaten. Het betreft een nieuw en vooralsnog indicatief meetonderdeel van het KWH. Op zich geen verrassing dat de NWS hierop niet hoog scoorde; onze digitale dienstverlening ging in 2014 niet verder dan de mogelijkheid om via e-mail een vraag te stellen of een reparatieverzoek in te dienen, en het aanbieden van standaardformulieren via de website. Gedurende het afgelopen jaar is echter intensief gewerkt aan het bouwen van een digitaal klantportaal Mijn NWS. Via dit portaal kunnen huurders veel persoonlijke informatie opvragen en allerlei procedures in gang zetten. Mijn NWS is op 1 december 2014 gelanceerd, de eerste reacties zijn bemoedigend. 1
Exclusief online dienstverlening.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 17 van 85
18 6 Personeel en organisatie 6.1 Organisatieontwikkeling Is 2014 zijn geen organisatorische veranderingen in de organisatie doorgevoerd. Wel is per 1 december afscheid genomen van drie medewerkers die gebruik hebben gemaakt van de thans nog vigerende vroegpensioenregeling. De vacatures die hierdoor ontstonden zijn in december 2014 en januari 2015 ingevuld. De totale formatie is ultimo 2014 met 0,33 fte gedaald, omdat de nieuwe Huismeester voor 28 uur in dienst is gekomen en omdat één van de Woonspecialisten ervoor gekozen heeft 4 uur minder te gaan werken. De totale formatie bedraagt thans 22,41 fte, in 2013 was dat 22,84 fte. Het geaccordeerde formatieplan bedraagt 24,64 fte. Het verschil wordt veroorzaakt door het gedeeltelijk niet fulltime vervullen van functies.
Tabel: Organogram Noordwijkse Woningstichting
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 18 van 85
19 6.2 Employability In 2014 heeft de NWS ruim € 15.780 uitgegeven aan opleidingen en cursussen. Dit betrof bedrijfsopleidingen en trainingen direct gericht op het werk. Te denken valt aan financiële workshops, managementtrainingen, opleidingen personeelsbeleid en specifieke vaardighedentrainingen.
De NWS stimuleert nadrukkelijk initiatieven die bijdragen aan de ontwikkeling van haar medewerkers. Cursussen kunnen zowel betrekking hebben op de aanpassing van functie-inhoud van de bestaande functie, als op de verdere ontwikkeling van de werknemer met het oog op mogelijke toekomstige carrièreontwikkelingen. Gegeven de omvang van de organisatie is een strategie gericht op een interne carrière minder toepasselijk. Persoonlijke ontwikkeling gebaseerd op doorstroming op de totale arbeidsmarkt ligt meer voor de hand. Bij het personeelsbeleid laat de NWS zich door een externe deskundige ondersteunen. 6.3 Ondernemingsraad Ondanks het beperkte aantal fte van de NWS heeft de NWS er in het verleden bewust voor gekozen om een OR in te stellen. Op deze wijze tracht de NWS serieus de belangen van werknemers te borgen in de organisatie.
Het afgelopen jaar hebben er vijf overleggen plaatsgevonden tussen de OR en de directie. De belangrijkste gespreksonderwerpen waren: 1. De werkdruk en de communicatie tussen MT en personeel 2. Het MTO 3. Afspraken bij afwezigheid van medewerkers 4. De gevolgen van de aanpassingen in pensioenregelingen 5. De Werkkostenregeling 6. Het indexeren van de eindejaarsuitkering 7. Het ondernemingsplan 2015-2018 Los daarvan worden in de OR ook praktische zaken besproken. De overleggen vinden plaats in een open en constructieve sfeer. Van de overleggen worden formele notulen gemaakt ten behoeve van het dossier van zowel de OR als de directie. Deze notulen kunnen via intranet door alle medewerkers gelezen worden. Leden van de OR waren in 2014: • J. Rátkai, voorzitter; • S. Dijkstra, secretaris; • H. Dongelmans, lid. 6.4
Verbindingen
6.4.1
NWS Holding
De NWS Holding is opgericht om toekomstige commerciële activiteiten onder te brengen. De NWS is 100% aandeelhouder in NWS Holding B.V.. De NWS Holding heeft een 33,3% participatie in BAB B.V.. 6.4.2
Bouwkundig Adviesbureau Bollenstreek (BAB)
De NWS participeert voor 33,3% in het Bouwkundig Adviesbureau Bollenstreek (BAB) B.V.. De overige aandeelhouders in BAB B.V. zijn Woningstichting Sint Antonius van Padua te Noordwijkerhout en Woonstichting Vooruitgang te Sassenheim, ieder voor 33,3%. In 2013 hebben de aandeelhouders besloten BAB B.V. af te bouwen. Het boekjaar 2014 is gebruikt om alle lopende verplichtingen af te bouwen. Op 12 december 2014 hebben de aandeelhouders het besluit tot ontbinding getekend. Per 31 december is de inschrijving in de Kamer van Koophandel van BAB B.V. beëindigd en zijn de bankrekeningen opgeheven. Komende maanden zal de thans opgeheven B.V. fiscaal worden afgewikkeld. 6.4.3
Vereniging van Eigenaren
De NWS participeert in vier Verenigingen van Eigenaren: de VvE Haakterrein, de VvE Morgenster, de VvE Jeroenspark en de VvE Weteringpoort. Het beheer van alle VvE’s is uitbesteed.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 19 van 85
20 7 Financieel beleid en beheer 7.1 Een solide financiële basis Het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting (CFV) bekijkt jaarlijks hoe de woningcorporaties in Nederland er financieel voor staan. Op basis van die beoordeling wordt de minister voor Wonen en Rijksdienst geadviseerd om al dan niet een nader financieel onderzoek in te stellen. De NWS krijgt van het CFV het oordeel 'A1' mee. Nader verklaart: de voorgenomen activiteiten van de NWS passen bij de vermogenspositie van de woningcorporatie. Het betekent dat de NWS door kan gaan met haar beleid voor de komende jaren en dat de financiële risico's goed en zorgvuldig in kaart zijn gebracht. Om de continuïteit naar de toekomst te borgen stuurt de NWS op (toekomstige) kasstromen waarbij het WSW-model leidend. Ook het WSW oordeelde in 2014 dat de NWS voldoet aan de WSW eisen van kredietwaardigheid. 7.2
Het jaarresultaat (geconsolideerd)
7.2.1
Herziene richtlijn RJ 645 Toegelaten instellingen
Als gevolg van de herziene richtlijn RJ 645 Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting heeft de NWS besloten om voor de jaarrekening 2014 al het vastgoed te waarderen tegen actuele waarde gebaseerd op marktwaarde in verhuurde staat (het sociale vastgoed in exploitatie werd tot verslagjaar gewaardeerd tegen actuele waarde gebaseerd op bedrijfswaarde) en haar vastgoed in exploitatie als vastgoedbeleggingen te herclassificeren. Voor de verwerking van de jaarrekening 2014 betekent dit een stelselwijziging waarbij de gewijzigde waarderingsgrondslag richtlijn is verwerkt in de vergelijkende cijfers van 2013. Als gevolg van de richtlijn 645 is het bezit onderverdeeld in sociaal en commercieel vastgoed in exploitatie. De scheiding loopt vooralsnog parallel met de splitsing Daeb en Niet-Daeb. Het sociale vastgoed in exploitatie en het commercieel vastgoed in exploitatie wordt bij de eerste verwerking tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs gewaardeerd en daarna tegen marktwaarde in verhuurde staat. Winsten of verliezen ontstaan door een wijziging in de waarde van het vastgoed worden verantwoord in de winsten-verliesrekening van de periode waarin de wijziging zich voordoen, onder de categorie “nietgerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille”. Daarnaast wordt ten laste van de resultaatbestemming een herwaarderingsreserve gevormd. De herwaarderingsreserve betreft het ongerealiseerde positieve verschil tussen de marktwaarde in verhuurde staat en de kostprijs of boekwaarde. 7.2.2
Resultaat
Als gevolg van harmonisatie van ons huurbeleid en het doorvoeren van de inkomensafhankelijke huurverhoging zijn de huurinkomsten ten opzichte van 2013 met € 0,75 mln. gestegen. In 2014 is door de verkoop van 3 woningen een positief netto verkoopresultaat van € 0,5 mln. gerealiseerd. De totale bedrijfsopbrengsten zijn ten opzichte van 2013 met ruim € 1,25 toegenomen en bedragen over 2014 ruim €15 mln. De totale som der bedrijfslasten bedraagt over 2014 ruim € 6,8 mln. en is € 1,4 mln. lager dan die in 2013. Dit wordt enerzijds veroorzaakt door een waardestijging in 2014 van € 1,5 mln. van de waardeverandering verkocht onder voorwaarden (in 2013 bedroeg deze € 1,1 mln. negatief als gevolg van een waardedaling) en anderzijds door een toename van de verhuurdersheffing van € 66k in 2013 naar € 1,6 mln. in 2014. De NWS heeft in 2014 totaal € 2,0 mln. aan onderhoud besteed inclusief kosten eigen dienst. Dit is in vergelijking met 2013 een vermindering van € 300k. De overige lasten zijn totaal nagenoeg gelijk aan die van 2013 (€ 4,9 mln.) Het bedrijfsresultaat bedraagt over 2014 ruim € 19,1 mln. In 2013 was dit nog ruim € 2,9 mln. negatief. Dit komt door de waardestijging van de vastgoedportefeuille gebaseerd op marktwaarde in verhuurde staat. Deze niet-gerealiseerde waardeveranderingen bedraagt in 2014 ruim € 10,6 mln. Dit wordt veroorzaakt door een hogere waardering van ons vastgoed als gevolg van o.a. het doorvoeren van harmonisatie en inkomensafhankelijke huren. Gecorrigeerd voor deze niet-gerealiseerde waardeverandering zou het bedrijfsresultaat in 2014 ruim € 8,4 mln. bedragen. In 2013 was dat ruim € 5,9 mln. Het resultaat uit de gewone bedrijfsvoering zonder rekening te houden met de niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille bedraagt ultimo 2014 € 3,7 mln. positief (over 2013 was dit ruim € 3,6 mln.).
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 20 van 85
21 7.3 De balans Als gevolg van de stelselwijziging door de overgang van waardering van het sociale vastgoed in exploitatie van bedrijfswaarde naar marktwaarde in verhuurde staat is de totale balanswaarde ten opzichte van 2013 voor stelselwijziging (waardering op basis van bedrijfswaarde) toegenomen met bijna € 140 mln. Ultimo 2014 bedraagt de marktwaarde van sociaal vastgoed in exploitatie gekwalificeerd als vastgoedbelegging € 269,7 mln. De marktwaarde van het commerciële vastgoed in exploitatie bedraagt ultimo 2014 ruim € 27,2 mln. Ultimo 2014 bestaat het commerciële vastgoed uit 204 eenheden. Dit zijn 35 parkeerplaatsen en 1 garagebox, 4 commerciële ruimten en 164 woningen die ultimo 2014 een huurprijs hadden hoger dan de liberalisatiegrens van € 699,48. Het balanstotaal is in 2014 is ten opzichte van de vergelijkende cijfers 2013 met ruim € 8,8 mln. toegenomen. Het eigen vermogen is ten opzichte van 2013 gestegen met ruim € 14,3 mln. terwijl de totale schulden zijn afgenomen met € 5,5 mln. De waardering op basis van marktwaarde in verhuurde staat geeft een marktwaarde zoals gehanteerd wordt in het commerciële vastgoed. Om dit vermogen vrij te kunnen maken, zouden we ons bezit echter moeten verkopen. Het geld van de NWS zit dus in sociale huurwoningen waar we in de toekomst ook blijven investeren.
In 2014 is voor € 990k aan investeringen tegen vervaardigingsprijs toegevoegd aan sociaal vastgoed in exploitatie. Dit betreft het project ‘De Lighof’ waarvan 5 woningen in 2014 in exploitatie zijn genomen. De overige 6 zouden worden bestemd voor de verkoop. In overleg met de gemeente Noordwijk is besloten om de resterende 6 woningen toch te bestemmen voor de verhuur. Deze 6 woningen zijn begin 2015 in exploitatie genomen. In 2014 is een roll-over lening aangetrokken met een variabele hoofdsom van € 4,5 mln. Ultimo 2014 is hierop € 3,5 mln. teruggeplaatst. In 2014 is ruim € 7,8 mln. afgelost op langlopende schulden aan kredietinstellingen. Per saldo betekent dit dat de solvabiliteitsratio (verhouding eigen vermogen / totaal vermogen) ten opzichte van 2013 is gestegen van ruim 65,2% naar ruim 67,8% in 2014 (volgens de oude waarderingsgrondslag bedroeg de solvabiliteit in 2013 37,2%). 7.4 Vennootschapsbelasting Het fiscaalresultaat over 2014 bedraagt ruim € 3.5 mln. positief. Vanaf 2012 voort de NWS een onderhoudsvoorziening op die ultimo 2013 € 7,0 mln. bedraagt. Per saldo is het fiscaal resultaat van ruim € 3,5 in mindering gebracht op de voorziening en is de verwachte verschuldigde vennootschapsbelasting over 2014 nihil. 7.5 Consolidatie De NWS is 100% eigenaar van de NWS Holding B.V.. In deze holding is de 1/3 deelneming van BAB B.V. ondergebracht. Hierdoor is de NWS consolidatieplichtig voor NWS Holding B.V.. De NWS vormt geen fiscale eenheid met de NWS Holding B.V.. In 2013 hebben de aandeelhouders besloten om BAB B.V. af te bouwen en de activiteiten te staken. In 2014 zijn de activiteiten gestart om de BAB B.V. af te wikkelen. Het boekjaar 2014 is gebruikt om alle lopende verplichtingen af te bouwen. Op 12 december 2014 hebben de aandeelhouders het besluit tot ontbinding getekend. Per 31 december is de inschrijving in de Kamer van Koophandel van BAB B.V. beëindigd en zijn de bankrekeningen opgeheven. In 2015 zal de thans opgeheven B.V. fiscaal worden afgewikkeld. Het aandeel in het resultaat van de afwikkeling van de BAB B.V. over 2014 bedraagt voor de NWS € 42k negatief. 7.6 Transacties met verbonden partijen In 2014 heeft de NWS geen activiteiten afgenomen van haar verbonden partij BAB B.V. aangezien de activiteiten eind 2013 reeds zijn gestaakt. 7.7
Risicobeheersing
7.7.1
Risicomanagement
Een belangrijk aspect van goed bestuur is risicomanagement. De Noordwijkse Woningstichting, als een maatschappelijke onderneming, vindt risicomanagement van essentieel belang. De Noordwijkse Woningstichting onderkent risico’s op het gebied van woningportefeuille en markt, financiering en belegging, projecten en organisatie en tenslotte publiciteit/imagoschade
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 21 van 85
22 7.7.2
Markt- en portefeuillerisico
De Noordwijkse Woningstichting opereert op de lokale woningmarkt in Noordwijk. Deze woningmarkt kenmerkt zich door een grote vraag naar woonruimte en een beperkt aanbod van beschikbare en betaalbare woonruimte. Het gevolg hiervan is dat zeer beperkte doorstroming plaatsvindt waarbij de woonruimte, die beschikbaar zou moeten zijn voor de lage inkomensgroep, bewoond blijft door de huurders met een relatief hoog inkomen. Hierdoor raakt de verdeling van de woningvoorraad verder in onbalans. In de huidige concurrerende markt bestaat het risico dat de NWS onvoldoende kansen naar zich toe kan trekken om aan haar maatschappelijke opgave te blijven voldoen. 7.7.3
Financiële en treasuryrisico’s
In 2014 heeft de NWS wederom een positieve beoordeling gekregen van het Waarborgfonds Sociale woningbouw (WSW). Naast de regelmatige stroom van huurinkomsten heeft de NWS met een rolloverlening van € 4,5 mln. en een kasgeldfaciliteit van € 3 mln. kredietfaciliteit voldoende liquiditeit om aan haar verplichtingen op korte termijn te voldoen. Het beleid van de NWS rond looptijden en renterisico’s is gericht op het minimaliseren van het risicoprofiel. Dat gebeurt door een optimalisatie van het vervalschema van de leningenportefeuille, gecombineerd met de minimalisatie van de financieringskosten. De NWS heeft een risicomijdend profiel. 7.7.4
Beleggingen en treasury
De Noordwijkse Woningstichting maakt samen met collega-corporaties Vooruitgang uit Sassenheim en Sint Antonius van Padua uit Noordwijkerhout gebruik van het bedrijf Thésor die de gehele financiering en beleggingen volgt en hierover rapporteert. Hierdoor is continu inzicht in deze risico’s door een online abonnement op Thésor’s website die een weergave geeft van de gehele financiering en de beleggingsportefeuille. 7.7.5
Organisatierisico’s
In 2014 zijn er op 11 processen interne controles uitgevoerd. De resultaten zijn besproken in het MT en daar waar nodig heeft dit geleid en zal dit nog leiden tot aanpassingen in processen. Binnen de NWS ligt de nadruk op het aansturen van de processen die tot doel hebben prestaties continu te verbeteren. Door een regelmatige blik, door bijvoorbeeld interne controles, op de onderlinge processen herkent en erkent de NWS tijdig mogelijke verbeteringen. De NWS is een kleine organisatie die door praktische beheersmaatregelen, bijvoorbeeld functiescheiding en het vier-ogen-principe, veel risico’s kan ondervangen. Binnen de NWS is een stelsel van administratieve organisatie en interne controles aanwezig die deze zaken regelt. 7.7.6
Imagoschade-risico
De NWS komt als maatschappelijke organisatie vaak in de publiciteit. Klanten verwachten van de NWS een prima product voor een bijzonder lage prijs. Ook verwacht de samenleving van de NWS als maatschappelijke organisatie veel inzet voor bijzondere doelgroepen. De verwachtingen zijn hoog, vandaar dat de NWS veel aandacht besteedt aan het managen van deze verwachtingen. Door veel overleggen met stakeholders en het naar buiten treden met persberichten en natuurlijk met ons magazine, onze website en de jaarstukken probeert de NWS een reëel beeld te geven van wat van een corporatie heden ten dage wel en niet mag worden verwacht. Zakelijkheid en volwassenheid in de klantrelatie waar het kan, zorgzaamheid en extra aandacht daar waar het moet. Dat was het devies. 7.7.7
Integriteitscode
De NWS heeft haar beleid inzake integriteit verwoord in een integriteitcode. Deze staat vermeld op haar website www.nws-online.nl. In deze code zijn gedragsregels afgesproken betreffende geschenken, belangenverstrengelingen, zorgvuldig omgaan met bedrijfsmiddelen en het gedrag op de werkplek. Het beleid is erop gericht dat de NWS integer handelt en dat schijn van belangenverstrengeling dient te worden vermeden. Tijdens de jaarlijkse beoordelings- en functioneringsgesprekken met de individuele medewerkers wordt het beleid getoetst en de integriteitscode geëvalueerd, waardoor blijvend bewustwording van het belang van integriteit wordt bevorderd. In 2014 heeft de NWS haar integriteitsbeleid aangescherpt: - bedrijven die voor de corporatie werken worden geïnformeerd over het van toepassing zijnde integriteitsbeleid van de corporatie; - er zijn nieuwe inkoopvoorwaarden opgesteld, waarvan het integriteitsreglement onderdeel is. Van de partners van de corporatie wordt verwacht dat zij dit reglement kennen en daarnaar handelen. Bij aantoonbare schending van de integriteit kan de corporatie de overeenkomst eenzijdig opzeggen.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 22 van 85
23 Er zijn in 2014 geen integriteitsmeldingen binnengekomen. Naast de integriteitscode heeft de Noordwijkse Woningstichting een klokkenluidersregeling en een vertrouwenspersoon. In de statuten van de Noordwijkse Woningstichting zijn zowel de taken en bevoegdheden van het bestuur als ook die van de Raad van Commissarissen vastgelegd. Deze regels en statuten worden door de NWS aan derden gecommuniceerd via haar website. Financiële continuïteit en het (voorgestelde) kabinetsbeleid In 2013 en 2014 heeft de NWS maatregelen getroffen om de voorgestelde plannen in de corporatiesector met betrekking tot het introduceren van de verhuurdersheffing in 2014 te kunnen afdragen. Dit heeft geleid tot het volledig benutten van de ruimte die de minister heeft gegeven om de huurinkomsten met de inkomensafhankelijke huurverhoging maximaal te benutten en daar waar mogelijk de bedrijfslasten te beperken en op onderhoudskosten te bezuinigen, zonder daarbij de basiskwaliteit in gevaar te brengen. Het resultaat in 2014 laat zien dat de NWS hierin is geslaagd. De NWS ziet nu weer mogelijkheden in haar financiële spankracht om weer te kunnen investeren in sociale huurwoningen. 7.8
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 23 van 85
24 8 Governance ‘Good governance’ is het geheel van activiteiten en maatregelen dat de onderlinge samenhang van de wijze van sturen, beheersen, verantwoorden en toezicht houden van de NWS waarborgt. De NWS onderschrijft de Governancecode Woningcorporaties en heeft deze als uitgangspunt genomen bij haar werkzaamheden. Centraal staat het op een transparante wijze afleggen van verantwoording aan belanghebbenden. Conform deze code zijn op de website (www.nws-online.nl) van de NWS de volgende documenten opgenomen: 1. NWS: Statuten, integriteitcode, klokkenluidersregeling, prestatieafspraken 2013-2017 en jaarstukken 2012. 2. RvC: Samenstelling, profielschets, huishoudelijk reglement en treasurystatuut 3. Bestuur: Directiestatuut 4. Klachtencommissie: Reglement 8.1 Taak en plaats van Raad van Commissarissen De werkzaamheden, taken en bevoegdheden van de Raad van Commissarissen zijn nader uitgewerkt in het reglement voor de Raad van Commissarissen en het daaraan gekoppelde directiestatuut. Tevens is een profielschets beschikbaar op basis waarvan de RvC is samengesteld.
De Raad van Commissarissen (RvC) houdt toezicht op het beleid van het bestuur, op de algemene gang van zaken binnen de corporatie en de met haar verbonden onderneming. De RvC staat het bestuur met raad ter zijde. De RvC richt zich bij de vervulling van zijn taak naar het belang van de corporatie en de met haar verbonden onderneming en weegt daartoe de in aanmerking komende belangen af. De RvC is daarnaast verantwoordelijk voor de kwaliteit van het eigen functioneren. De RvC beslist over benoeming, beoordeling, beloning, schorsing en ontslag van het bestuur. De RvC heeft taak en werkwijze vastgelegd in een reglement. De RvC is zodanig samengesteld dat de leden ten opzichte van elkaar, het bestuur en welk deelbelang dan ook, onafhankelijk en kritisch kunnen opereren. In het reglement werkwijze van de RvC zijn hieromtrent enkele bepalingen opgenomen. Jaarlijks wordt over de onafhankelijkheid van de leden van de RvC gerapporteerd in het verslag van de RvC. De voorzitter van de RvC bepaalt de agenda en leidt de vergaderingen van de Raad, ziet toe op goed functioneren van de Raad en zijn commissies en draagt zorg voor een adequate informatievoorziening aan de commissarissen. Verder zorgt de voorzitter ervoor dat er voldoende tijd bestaat voor besluitvorming en draagt hij of zij zorg voor het introductie- en opleiding- of trainingsprogramma voor de leden. De voorzitter is namens de RvC het voornaamste aanspreekpunt voor het bestuur, initieert de evaluatie van het functioneren van de RvC en van het bestuur. De RvC heeft uit zijn midden in februari 2010 een auditcommissie en in september 2012 een remuneratie- en benoemingscommissie benoemd. De taak van deze commissies is om de besluitvorming binnen de RvC voor te bereiden. De RvC moet zodanig zijn samengesteld dat hij zijn taak naar behoren kan vervullen. In de profielschets voor de RvC zijn de kwalificatievereisten en de competenties voor de individuele leden van de RvC opgenomen, alsmede de randvoorwaarden voor het functioneren van de Raad als geheel. Elke commissaris dient geschikt te zijn om de hoofdlijnen van het totale beleid te beoordelen. Elke commissaris beschikt over een specifieke deskundigheid die noodzakelijk is voor de vervulling van zijn/haar taak, binnen zijn/haar rol in het kader van de profielschets van de Raad. Ook bij een herbenoeming worden de hiervoor genoemde profieleisen in acht genomen. Leden van de RvC worden voor een periode van vier jaar benoemd, waarbij als uitgangspunt wordt gehanteerd dat commissarissen maximaal acht jaar zitting kunnen hebben in de Raad. Ook over de samenstelling van de Raad rapporteert de RvC in het jaarverslag. Op onderdeel nr. II.2.1 is bij de NWS van de Governancecode afgeweken. Op 27 augustus 2009 is dhr. A.J. Uilkema benoemd tot statutair directeur en bestuurder, zonder dat daar een maximum termijn aan verbonden is. Het reeds bestaande arbeidscontract van de statutair directeur is bij de benoeming van de statutair directeur als bestuurder aangegaan voor onbepaalde tijd. Tevens is in dit contract overeengekomen dat bij beëindiging van de arbeidsovereenkomst buiten verwijtbare schuld van de bestuurder, de kantonrechterformule ten tijde van het opstellen van het contract van toepassing is.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 24 van 85
25 De Raad van Commissarissen (RvC) bestaat, bij het vaststellen van dit jaarverslag, uit de volgende leden: • De heer drs. C.H. (Cor) van den Bos, voorzitter RvC, lid van de remuneratie- en benoemingscommissie, lid van de communicatiecommissie; • De heer H.L.G.M. (Hans Ludo) van Mierlo (zetel Stichting Huurderbelangen Noordwijk), vicevoorzitter RvC, lid van de communicatiecommissie; • De heer Th.J.J. (Theo) Olierook (zetel Stichting Huurderbelangen Noordwijk), lid en voorzitter van de auditcommissie; • Mevrouw drs. M.M. (Mariëtte) Meulman MBA, lid en lid van de auditcommissie; • De heer drs. H.L.M. van Lente, lid en voorzitter van de remuneratie- en benoemingscommissie. Met ingang van 1 mei 2014 is mevrouw M.M. Meulman herbenoemd voor een periode van 4 jaar. Om de toezichthoudende taak goed te kunnen vervullen heeft de RvC zich regelmatig mondeling en schriftelijk door het bestuur laten informeren over de resultaten in relatie tot de beoogde doelen, relevante externe ontwikkelingen en de wensen en behoeften van belanghebbenden. Het verslag van de Raad van Commissarissen, met onder andere de persoonlijke gegevens, de onafhankelijkheid, de honorering van individuele leden en commissies, is opgenomen in hoofdstuk 9. 8.2 Het bestuur Onverlet de bevoegdheden van de Raad van Commissarissen is het bestuur van de NWS verantwoordelijk voor de realisatie van de doelstellingen, voor de daarbij vereiste strategie en financiering. Ook is het bestuur verantwoordelijk voor het beleid en de daaruit voortvloeiende resultatenontwikkeling, alsmede het beleid ten aanzien van deelnemingen. Het bestuur is verder verantwoordelijk voor het beheersen van de risico’s verbonden aan de activiteiten van de NWS en bespreekt de interne risicobeheersings- en controlesystemen met de Raad. Het bestuur is voorts verantwoordelijk voor de naleving van alle relevante wet- en regelgeving. Het bestuur verschaft de RvC tijdig alle informatie die nodig is voor het uitoefenen van zijn taken. Elke vorm of schijn van belangenverstrengeling tussen bestuur en corporatie dient te worden vermeden. Het aangaan van transacties door het bestuur, die het vermoeden van belangenverstrengeling zouden kunnen oproepen, is slechts toegestaan na verkregen goedkeuring van de RvC. Over toegestane transacties met een mogelijk tegenstrijdig belang wordt in ieder geval gerapporteerd in het jaarverslag van de NWS.
Via kwartaalrapportages legt het bestuur aan de RvC verantwoording af over de behaalde strategische, maatschappelijke, financiële en bedrijfsmatige resultaten van de organisatie. Onderdelen van deze rapportage zijn het projectenoverzicht waarin de te ontwikkelen projecten zijn opgenomen en het treasuryverslag. Voorafgaand aan de opdracht voor de controle door de accountant wordt jaarlijks in de auditcommissie besproken welke specifieke opdracht gegeven wordt. De managementletter die de accountant bij de controle van de jaarrekening opstelt, wordt door de RvC in principe overgenomen en als opdracht aan de directeur-bestuurder gezien. Bij het vaststellen van de honorering van de bestuurder worden de uitgangspunten en bepalingen van de Sectorbrede beloningscode bestuurders woningcorporaties in acht genomen. De vaststelling van de beloning van de bestuurder is de bevoegdheid en verantwoordelijkheid van de RvC. De statutair directeur, drs. A.J. Uilkema MSRE, is sinds 27 augustus 2009 de enige bestuurder van de NWS. De heer Uilkema is voor onbepaalde tijd aangesteld. Het jaarinkomen 2014 van de bestuurder bedraagt € 122.862 (brutosalaris, inclusief vakantiegeld en eindejaarsuitkering). De lasten voor de NWS bedragen overeenkomstig de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen in de publieke sector en semipublieke sector (WNT) € 148.236. Er is geen sprake van variabele beloning. De pensioenvoorziening is conform de geldende CAO voor woningcorporaties. De bestuurder heeft de beschikking over een auto van de zaak.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 25 van 85
26 8.3 Klachtencommissie Wonen De Klachtencommissie Wonen is ingesteld door een aantal woningcorporaties in de Duin- en Bollenstreek. Naast de NWS participeren de corporaties Sint Antonius van Padua (Noordwijkerhout), Vooruitgang (Sassenheim), Stek (Hillegom, Lisse en Voorhout) en Warmunda (Warmond) in deze commissie. Het reglement, de folder en het klachtenformulier van de Klachtencommissie zijn opgenomen op de website van de NWS.
Er zijn in 2014 over de NWS drie klachten ingediend bij de Klachtencommissie, waarvan één nog niet is afgehandeld. Deze klacht is van een groep bewoners van een complex in Noordwijk over technische problemen met betrekking tot kou en tocht in het complex waarin zij wonen. De twee andere klachten waarbij de Klachtencommissie een bemiddelende rol vervulde zijn inmiddels afgehandeld. Deze klachten hadden betrekking op de constructie van de opklapbare trap naar de vliering en het feit dat het mechaniek daarvan stroef liep en op het vervangen van een verwarmingsketel.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 26 van 85
27 9 Verslag van de Raad van Commissarissen 9.1 Inleiding In dit hoofdstuk van het jaarverslag van de NWS legt de Raad van Commissarissen, zoals past bij een maatschappelijk ondernemende organisatie, publiekelijk verantwoording af over de manier waarop hij zijn taken en bevoegdheden in het afgelopen jaar uitvoerde.
Net als alle andere woningcorporaties in ons land heeft ook de Noordwijkse Woningstichting te maken met ingrijpend veranderende opvattingen over haar rol en grote financiële aanslagen op haar inkomsten. Iedere woningbouwcorporatie dient zich opnieuw te bezinnen op haar toekomstige rol. Ook de Noordwijkse Woningstichting (NWS). Hoewel de NWS in het verleden altijd dicht bij haar maatschappelijke doelstelling is gebleven, wordt ook zij flink geraakt door het regeringsbeleid. Door de nog bestaande onzekerheid over de effecten van dit beleid is het ingewikkeld om nu al nauwkeurige financiële vooruitzichten te geven voor de toekomst van de NWS. Maar dat het financieel veel complexer is geworden is evident. De hoofdlijnen van het toekomstig volkshuisvestelijk beleid van het rijk is aan het eind van 2014 door de Tweede Kamer vastgelegd in de herziene Woningwet. In juli 2015 wordt deze wet naar verwachting van kracht en zullen nadere uitwerkingen in Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB’s) volgen. De belangrijkste vraag waar Bestuur en Raad van Commissarissen in 2014 voor stonden was hoe zij ín de Noordwijkse situatie de komende jaren moeten omgaan met al deze (aanstaande) veranderingen. In 2014 heeft de raad met de bestuurder en het managementteam vele malen gesproken over de passende antwoorden op de vele externe ontwikkelingen. De toekomst brengt voor onze klanten stijgende huren in een periode van economische recessie en voor de woningcorporatie zelf grote financiële aanslagen door de overheid op de financiën van de woningbouwcorporatie. De raad ziet daarbij als enige begaanbare koers: trouw blijven aan de kerntaken en realiteitszin. Dit betekent volgens de Raad van Commissarissen naast betrokkenheid bij de doelgroep en de huurders ook: reëlere huren, het realiseren van substantieel lagere onrendabele toppen bij nieuwbouw en het bevorderen van doorstroming. De NWS heeft zich al eerder ten doel gesteld een primair klantgeoriënteerde organisatie te zijn die werkt tegen een beheerst kostenniveau. Dat doel blijft onverminderd van kracht. Bij onderlinge vergelijkingen tussen woningcorporaties scoort de NWS over het algemeen respectabel. Waar sprake is van ongunstige afwijkingen zijn die of uit lokale omstandigheden verklaarbaar of is een proces tot verbetering ingezet. Het zal de komende jaren veel energie vergen om steeds met de besten mee te kunnen en dit waar te blijven maken. We kunnen tot ons genoegen constateren dat na enige jaren van voorzichtig en zorgvuldig acteren - met helaas ook een rem op nieuwbouwprojecten - de NWS weer financiële armslag heeft ontwikkeld om nieuwbouwprojecten ter hand te nemen. We zullen in 2015 weer starten met de bouw van nieuwe woningen. De politiek bepaalde verandering in de rol van de woningcorporaties en de demografische veranderingen in de gezinssamenstelling van onze doelgroepen leiden op termijn tot een grote verandering in de vraag naar typen sociale woningen. De raad onderschrijft de visie van het bestuur dat om de primaire doelgroep in de gemeente Noordwijk optimaal te kunnen bedienen de NWS in de komende jaren een forse transitie zal moeten realiseren in de samenstelling van haar woningvoorraad. In essentie betekent dat veel meer kleinere, betaalbare woningen en minder grote, dure woningen. Om die transitie succesvol en op tijd te realiseren zal een van de consequenties zijn dat de NWS een deel van haar dure woningen zal moeten afstoten om ze te vervangen door een groter aantal betaalbare, kleinere woningen. De Raad van Commissarissen realiseert zich, dat de verkoop van huurwoningen kan stuiten op vragen vanuit de lokale politiek en de Noordwijkse gemeenschap. Hij vindt dat het toevoegen van nieuwe betaalbare woningen aan de Noordwijkse gemeenschap zwaarder weegt dan het aantal huurwoningen dat de NWS zelf bezit. Bij de verkoop van huurwoningen zal de raad ook sterk letten op de belangen van de huurders en de betrouwbaarheid van de koper. Juist vanwege de transitie van de woningvoorraad liggen de ambities van de raad op het gebied van klantgerichtheid, communicatie met huurders, gemeente en andere stakeholders, alsmede op transparantie, financiële gezondheid en verduurzaming van het bestaande woningbezit. Bijzondere aandacht van de raad gaat daarnaast ook uit naar een evenwichtige inrichting van de organisatie, medewerkerstevredenheid en integriteit.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 27 van 85
28 De eerder genoemde nieuwe wetgeving voor woningbouwcorporaties die in de maak is, zal in de loop van 2015 leiden tot nog nauwere samenwerking van de NWS met de gemeente en met de Stichting Huurdersbelangen. Wensen en plannen zullen dan nog beter op elkaar afgestemd moeten worden. In december 2014 heeft de Raad van Commissarissen in een overleg met de wethouders van de gemeente Noordwijk de uitdagingen van de NWS geschilderd en aangegeven het overleg met de gemeente op alle niveaus te willen optimaliseren en ook het overleg op het niveau van de RvC en het college met enige regelmaat te willen voortzetten. Ook het periodiek contact met de Stichting Huurdersbelangen Noordwijk wordt door de RvC als heel belangrijk en ook als vruchtbaar ervaren. 9.2 Algemeen De Raad van Commissarissen heeft tot taak toezicht te houden op het bestuur en op de algemene gang van zaken bij de woningcorporatie; is werkgever van het bestuur en staat het bestuur gevraagd en ongevraagd met raad ter zijde. Zo heeft de raad actief met het bestuur meegedacht over de toekomstige strategie en over het overleg met stakeholders.
De Raad van Commissarissen houdt onder andere toezicht op: - de realisatie van de doelstellingen van de corporatie; - de realisatie van de volkshuisvestelijke opgaven; - de strategie en risico’s verbonden aan de activiteiten van de corporatie; - de opzet en werking van de interne risicobeheersing- en controlesystemen; - kwaliteitsbeleid; - de kwaliteit van de maatschappelijke verantwoording; - het financieel verslagleggingproces; - de naleving van toepasselijke wet- en regelgeving en de Governancecode Woningcorporaties. De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de Raad van Commissarissen zijn in artikel 18 van de statuten van de Noordwijkse Woningstichting omschreven. Een en ander is verder uitgewerkt in het reglement voor de Raad van Commissarissen welke op 2 december 2009 is vastgesteld en dat is gepubliceerd op de website van de NWS. De NWS heeft de principes en uitwerkingen zoals opgenomen in de Governancecode Woningcorporaties in zijn geheel gevolgd. Tevens is er via de interne controle en de externe accountantscontrole systematische aandacht voor beheersing van frauderisico’s. Als leidraad voor zijn taken hanteert de Raad van Commissarissen van de NWS: - het Besluit Beheer Sociale Huurwoningen (BBSH); - het ondernemingsplan; - het jaarplan; - de begroting; - het treasurystatuut; - de Balanced Score Card, inclusief risicoanalyses; - een concrete norm voor financiële continuïteit in de vorm van een solvabiliteitseis van minimaal 15% (op basis van de balanswaardering van het vastgoed tegen historische kostprijs); - financiële en managementrapportages en de overige rapportages van het bestuur; - Benchmarkanalyses van het Centraal Fonds Volkshuisvesting; - Governancecode Woningcorporaties; - Sectorbrede Beloningscode Woningcorporaties; - VTW Honoreringscode commissarissen; - VTW/Aedes Sectorbrede beloningscode Bestuurders Woningcorporaties - Wet Normering Topinkomens (WNT) - Voortgangsrapportages van onderhanden projecten; - Afspraken met externe belanghebbenden. Dit toezichtkader gebruikte de Raad van Commissarissen in 2014 bij het nemen van beslissingen, het beoordelen van bestuursvoorstellen en de bewaking van de strategie.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 28 van 85
29 In dit verslag legt de Raad van Commissarissen, als onderdeel van een maatschappelijk ondernemende organisatie, publiekelijk verantwoording af over de wijze waarop hij invulling heeft gegeven aan de uitvoering van zijn taken en bevoegdheden in het afgelopen jaar. Per 1 mei 2014 is drs. M.M. Meulman MBA voor een termijn van 4 jaar herbenoemd. Dit is gebeurd nadat de RvC een zorgvuldige overweging heeft gemaakt over de juiste samenstelling van de RvC. De governance van de NWS is beschreven in de volgende documenten en staat op de website van de NSW: - de statuten; - het bestuursreglement (+ integriteitsbeleid); - het reglement RvC (profielschets, rooster van aftreden); - het reglement Auditcommissie; - het reglement Remuneratie- en Benoemingscommissie; - het reglement voordracht huurdersorganisatie. 9.3 De vergaderingen van de Raad van Commissarissen De Raad heeft in 2014 in totaal 7 maal vergaderd. Daarnaast was er een vergadering met de SHN en een extra themabijeenkomst met het management van de NWS over de strategie van de NWS. Alle RvC-leden waren bij alle reguliere vergaderingen aanwezig. Naast de regelmatig terugkerende onderwerpen als kwartaalrapportages, projectenoverzichten, treasuryrapportages en risicoanalyses heeft de RvC zich in 2014 in het bijzonder bezig gehouden met de gevolgen voor de NWS van de veranderende wet- en regelgeving rondom de rol en functie van woningstichtingen en de (financiële) consequenties hiervan voor de toekomst. Verder vergadert de voorzitter van de RvC tezamen met een RvC-lid minimaal eenmaal per jaar met de ondernemingsraad. De voorzitter heeft tevens maandelijks overleg met de bestuurder. Om de toezichthoudende taak goed te kunnen vervullen, liet de Raad van Commissarissen zich regelmatig mondeling en schriftelijk door het bestuur informeren. Het betrof onder meer de financiële resultaten in relatie tot de beoogde doelen, relevante externe ontwikkelingen, de wensen en behoeften van belanghebbenden en strategische ontwikkelingen. 9.4 Wet- en regelgeving De RvC heeft zich ook in 2014 in het bijzonder gebogen over de mogelijke gevolgen voor de NWS van alle veranderingen in wet- en regelgeving, alsmede de gevolgen van de politieke discussie rondom de toekomstige gewenste maatschappelijke functie van woningstichtingen. Een discussie met doorlopend bewegende panelen, maar waaruit een duidelijke richting te ontwaren is. De reeds genomen besluiten en voornemens van het huidige kabinet zullen grote invloed hebben op het functioneren van woningstichtingen in het algemeen. Er is een sterke druk vanuit de landelijke politiek om het maatschappelijke werkgebied van woningstichtingen verder te reduceren. Daarenboven zullen de voorgenomen maatregelen van de overheid flinke invloed hebben op de financiële armslag van woningstichtingen. Voor de NWS betekenen de door de centrale overheid opgelegde grote financiële afdrachten oplopen tot € 2.800.000 per jaar in 2017 een zware last. De monitoring van de financiële positie van de NWS zal in de komende periode tegen de achtergrond van de overheidsmaatregelen hoge prioriteit houden. 9.5 Evaluatie De Raad van Commissarissen heeft in december 2014 zijn eigen functioneren gedurende het jaar 2014 geëvalueerd. Na dat over 2013 te hebben gedaan met behulp van een hierin gespecialiseerd extern bureau heeft de raad dat over 2014 in eigen beheer gedaan. Aan de hand van een vragenlijst zijn het profiel, de samenstelling en het functioneren besproken. Hieruit zijn een aantal voorstellen tot verdere verbetering voort gekomen. Hoewel de raad specialisten op diverse gebieden kent, wil de raad als een geheel opereren en niet als een team waarbinnen taken zijn gedelegeerd aan specialisten.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 29 van 85
30 De RvC heeft zich in 2014 volledig onafhankelijk van zijn taken kunnen kwijten. Alle leden besteden aandacht aan permanente educatie teneinde hun taak naar behoren uit te kunnen oefenen. De leden van de raad namen kennis van de publicaties van de Vereniging van Toezichthouders Woningcorporaties (VTW) en van Aedes. Verder woonden enkele leden van de raad speciale workshops bij van de VTW en ander aanbieders. 9.6 Honorering RvC De honorering van de commissarissen voor 2014 is vastgesteld op € 6.260 en een onkostenvergoeding van € 626 per jaar. Voor de voorzitter bedroeg de honorering in 2014 € 9.391 en bedroeg de onkostenvergoeding € 626. In 2014 is één lid herbenoemd. Deze valt onder de nieuwe regelgeving inzake de WNT. Voor dit lid van de RvC bedroeg de honorering in 2014 € 5.550 en is een onkostenvergoeding in 2014 verstrekt van € 208. De honorering van de Raad van Commissarissen houdt rekening met de maatschappelijke waarden en normen. De honorering is niet gekoppeld aan de prestaties van de Noordwijkse Woningstichting. Basis voor de honorering is de “Honoreringscode commissarissen” van de vereniging van toezichthouders woningcorporaties (VTW), alsmede de Wet “Normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector” (WNT). De werkingssfeer van deze wet voor woningcorporaties is niet alleen voor bestuurders maar ook voor leden van raden van commissarissen. De honorering voldoet aan de geldende wet- en regelgeving. 9.7 Commissies binnen de RvC Per 10 februari 2010 heeft de Raad van Commissarissen uit zijn midden de remuneratie- en benoemingscommissie en auditcommissie ingesteld. De taak van beide commissies is om de besluitvorming van de Raad van Commissarissen op beide onderdelen voor te bereiden.
Daarnaast kent de raad een communicatiecommissie, die met de bestuurder spreekt over het communicatiebeleid naar alle stakeholders. De communicatiecommissie wordt gevormd door de heer H.L.G.M. van Mierlo (voorzitter) en de heer drs. C.H. van den Bos. De remuneratie- en benoemingscommissie werkt conform het “Reglement Remuneratie- en Benoemingscommissie” dat de Raad van Commissarissen in september 2012 vaststelde. Zij doen voorbereidende activiteiten om de RvC te ondersteunen bij het selecteren van het bestuur en het opstellen en het uitvoeren van het beloningsbeleid van de NWS. Deze commissie richt zich in ieder geval op: 1. het doen van een voorstel voor selectiecriteria en benoemingsprocedure betreffende het bestuur; 2. het doen van een voorstel voor een profielschets van het bestuur; 3. het werven, selecteren en voordragen van het bestuur ter benoeming door de RvC; 4. het doen van een voorstel aan de Raad betreffende het te voeren bezoldigingsbeleid van het bestuur; in lijn met de sector brede beloningscode bestuurders woningcorporaties 5. het beoordelen van de samenstelling en het functioneren van het bestuur; 6. het doen van een voorstel aan de Raad inzake de beloning van het individuele bestuurslid ter vaststelling door de Raad, in welk voorstel in ieder geval aan de orde komen: de hoogte van de vaste beloning, de eventueel toe te kennen variabele beloningscomponenten en de secundaire arbeidsvoorwaarden; 7. het opmaken van een beoordelingsrapport van het bestuur waarin tenminste is opgenomen een evaluatie van de prestaties over het afgelopen jaar en de doelstellingen voor het komende jaar. Indien er benoemings- en selectievraagstukken zijn binnen de NWS, dan worden deze vraagstukken behandeld door de remuneratie- en benoemingscommissie. De remuneratie- en benoemingscommissie werd in 2014 gevormd door de heer drs. H.L.M. van Lente (voorzitter) en de heer drs. C.H. van den Bos (lid). De remuneratie- en benoemingscommissie is in 2014 4 maal bijeengekomen. De auditcommissie werkt conform het “Reglement Auditcommissie, dat de Raad van Commissarissen in september 2012 vaststelde. De auditcommissie ondersteunt de RvC bij het toezicht op de volgende zaken: 1. de werking van de interne risicobeheersing en controlesystemen, waaronder het toezicht op de naleving van de relevante wet- en regelgeving en de werking van de gedragscode; 2. de financiële informatieverstrekking door de corporatie;
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 30 van 85
31 3. 4. 5. 6.
de naleving van aanbevelingen en de opvolging van opmerkingen van de externe accountant; de relatie met de externe accountant; de financiering van de corporatie; de toepassing van informatie- en communicatietechnologie.
In de vergadering van 29 april 2014 was de externe accountant aanwezig voor het bespreken van de rapporten over de jaarrekeningcontrole. Volgens de accountant is één en ander in goede orde verlopen. De auditcommissie adviseert de RvC over de benoeming van de externe accountant en het beleid ten aanzien van de onafhankelijkheid van de accountant. De commissie heeft zich bij haar keuze voor de accountant laten leiden door hun deskundigheid, bekendheid met de branche en de te verwachten kwaliteit van controle en rapportage. Een andere belangrijke taak is dat de commissie de vergaderingen tussen de directeur-bestuurder en de RvC, waarin de jaarrekening, het jaarverslag en de kwartaalrapportages van de corporatie besproken worden, voorbereidt. De auditcommissie werd in 2014 gevormd door de heer Th.J.J. Olierook (voorzitter) en mevrouw drs. M.M. Meulman MBA (lid). De auditcommissie is in 2014 5 maal bijeengekomen. Andere onderwerpen besproken in de auditcommissie zijn o.a.: - de financiële gevolgen van de scheiding DAEB/niet-DAEB; - derivaten; - de voorbereidingen voor de jaarrekening; - de begroting. 9.8 Beoordeling bestuurder De remuneratiecommissie heeft met de bestuurder gesproken over zijn functioneren in algemene zin in 2013, het behalen van de afgesproken doelen voor 2014, de beloning van de bestuurder over 2014 en de beloningsafspraken voor 2015.
De beloning van de bestuurder is gebaseerd op de nieuwe beloningscode van de VTW voor bestuurders van woningstichtingen en voldoet daaraan. Ze valt binnen de overgangsregeling van aangepaste normen volgens de Wet Normering Topinkomens (WNT) en voldoet daarmee aan de geldende wet- en regelgeving. 9.9
Controle van de financiële verslaglegging
9.9.1
De positionering van de interne controlefunctie in relatie tot de externe accountant
Het bestuur is verantwoordelijk voor de volledigheid en kwaliteit van de openbaar gemaakte financiële informatie. De RvC ziet erop toe dat het bestuur deze verantwoordelijkheid op de juiste wijze invult. De keuze van de externe accountant is voorbehouden aan de RvC, maar de keuze wordt niet eerder gemaakt dan nadat daarover het advies van het bestuur is ingewonnen. De opdrachtverlening aan de externe accountant tot het uitvoeren van extra controlewerkzaamheden (niet behorend tot de standaard controlewerkzaamheden) geschiedt door de RvC, na overleg met het bestuur. De externe accountant rapporteert zijn bevindingen betreffende het onderzoek van de jaarrekening tegelijkertijd aan bestuur en RvC.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 31 van 85
32 9.10 Gegevens leden RvC In onderstaand overzicht worden de persoonlijke gegevens van de huidige leden van de RvC weergegeven.
De heer
De heer
De heer
Mevrouw
De heer
drs. C.H. van den Bos
H.L.G.M. van Mierlo
Th.J.J. Olierook
drs. M.M. Meulman MBA
drs. H.L.M. van Lente
Leeftijd
62
68
58
49
51
Functie
Voorzitter
Vicevoorzitter
Lid
Lid
Lid
Beroep
Zelfstandig ondernemer
Zelfstandig ondernemer/ Bestuurdersadviseur
Zelfstandig ondernemer
Zelfstandig ondernemer
Partner Twynstra en Gudde
Nevenfuncties
Lid RvC ASR Nederland
Voorzitter RvC Habeko Wonen
Lid RvC Wst. Woonkracht 10 Zwijndrecht
Lid RvC Stadsherstel Den Haag e.o. N.V.
Voorzitter RvC CED
Lid Bestuur St. Ned. Top 40
15 maart 2012
Naam
Non-executive member of the board Kardan N.V. Benoemd Onafhankelijk Aftredend Herbenoembaar
2 december 2009
27 augustus 2009
10 februari 2010
Ja
27 augustus 2009 Ja
Ja
Ja
Ja
1 mei 2017
1 mei 2016
1 mei 2017
1 mei 2018
15 maart 2016
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
De totale zittingsduur bedraagt conform de Governancecode van juli 2011 maximaal 2 zittingstermijnen van 4 jaar. 9.11 Onafhankelijkheid en tegenstrijdige belangen en integriteit De Raad van Commissarissen waakt ervoor dat de meerderheid van zijn leden onafhankelijk is in de zin van de in de Governancecode Woningcorporatie bepaling III.2.2 aangeduide criteria.
In 2009 heeft de toenmalige RvC meegewerkt aan een enquête van het Centraal Fonds inzake integriteit. In 2010 heeft de huidige RvC dit geëvalueerd. De NWS heeft in 2010 een integriteitcode en een klokkenluidersregeling opgesteld. Deze integriteitscode wordt jaarlijks tijdens de functioneringsgesprekken opnieuw doorgenomen met de medewerkers. Daarnaast heeft zij een vertrouwenspersoon aangesteld. Dit alles heeft zij gepubliceerd op haar website www.nws-online.nl. Alle leden van de huidige raad zijn onafhankelijk van de NWS. Er bestaan geen overlappingen met andere bestuursfuncties. Geen van de commissarissen is of was in het verleden in dienst van de corporatie, onderhoudt een directe of indirecte band met toeleveranciers of afnemers. Geen van de commissarissen verleent andere diensten dan die voortvloeien uit het lidmaatschap van de Raad van Commissarissen of onderhoudt banden met de NWS, hetzij direct, hetzij indirect, buiten het commissariaat. In het verslagjaar was geen sprake van (transacties met) tegenstrijdige belangen waarbij leden van de raad betrokken waren. Het regelement van de raad bevat bepalingen over mogelijk tegenstrijdige belangen. Twee leden van de RvC zijn ook actief als commissaris bij een andere corporatie. Deze corporaties bevinden zich buiten het werkgebied van de NWS, waardoor er redelijkerwijs geen kans bestaat dat zich een belangenconflict voordoet. De NWS stelt zich op het standpunt dat de sector gebaat is bij samenwerking en informatie-uitwisseling. Dubbelfuncties als hierboven genoemd kunnen daar bepaald toe bijdragen. 9.12 Activiteiten in het verslagjaar Los van de standaard onderwerpen die de RvC conform de statuten dient te behandelen, houdt de RvC een vinger aan de pols door de bestuurder te bevragen over de belangrijke maatschappelijke veranderingen en de implicaties die dat heeft voor het volkshuisvestingsbeleid en de financiële positie van de corporatie.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 32 van 85
33 De RvC acht het van eminent belang dat de bestuurder goede relaties onderhoudt met belanghouders in de gemeente. Vandaar dat de resultaten van bestuurlijk overleg met stakeholders een steeds terugkerend onderwerp van gesprek zijn tussen bestuurder en de raad. De RvC heeft in het verslagjaar de volgende besluiten genomen: - Goedkeuring herbenoeming mevrouw drs. M.M. Meulman - Goedkeuring overeenkomst tot lastgeving met private werking/onherroepelijke volmacht WSW - Goedkeuring fase 5 “3 zorgwoningen met bezigheidstherapieruimten A. van Velzenstraat” - Goedkeuring verkoop De Lighof - Goedkeuring verkoop Katwijksestraat e.o. - Goedkeuring jaarstukken 2013 - Goedkeuring afstoot MGE-eengezinswoningen - Goedkeuring begroting 2015 De RvC heeft in 2014 met het managementteam en de directeur-bestuurder themadiscussies gevoerd over risicomanagement, de aanbevelingen van de Parlementaire Enquêtecommissie Woningcorporaties en de gevolgen van de ontwikkelingen op het gebied van wonen en zorg (Wmo). Hiernaast zijn o.a. de volgende onderwerpen besproken: - Volkshuisvestelijk verslag en concept jaarrekening 2013 - Managementletter 2013 van de accountant - Assurance-rapport van de accountant - Publicaties van het CFV: Corporatie in Perspectief en Solvabiliteitsoordeel 2013 - Kwartaalrapportages - Managementletter 2013 - Stakeholdersbijeenkomst - Integriteit - Volkshuisvestelijke transfer - Huurverhoging 2014 - Plan Rederijkersplein - Borgingsplafond en borgbaarheidsverklaring WSW - Ontwikkelingen huurachterstanden - Herzieningswet - Kwestie schuurdaken Calorama - Interne controle - Het visitatierapport 2014 - Het huurbeleid bij de NWS - Verhuur woningen De Lighof - Accountantsselectie - Asset management - Concept ondernemingsplan 2015-2018 9.13 Verklaring van de Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen heeft de jaarrekening 2014 goedgekeurd, welke goedkeuring het bestuur voor haar bestuur en de Raad van Commissarissen voor haar toezicht tot décharge strekt.
Het resultaat voor belastingen van de corporatie inclusief deelnemingen over het verslagjaar bedraagt € 14.331.415 positief. Dit is inclusief € 10.637.859 aan niet gerealiseerde waardeveranderingen van de vastgoedportefeuille. De Raad van Commissarissen hield in 2014 onder meer toezicht op de zes verantwoordingsvelden van het BBSH. De Raad van Commissarissen maakt daarin duidelijk dat de corporatie een actieve bijdrage levert aan de volkshuisvesting in Noordwijk en de regio. De Raad van Commissarissen verklaart dat de corporatie het uitgangspunt “”werkzaam in het belang van de volkshuisvesting” adequaat en duurzaam invult (artikel 11 van het BBSH). De Raad van Commissarissen verklaart dat de corporatie in 2014 haar werkzaamheden binnen het statutair vastgelegde werkgebied heeft uitgevoerd.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 33 van 85
34 De Raad van Commissarissen verklaart dat het financiële beleid en beheer is gericht op financiële continuïteit en dat batige saldi worden ingezet voor de volkshuisvesting. De Raad van Commissarissen zegt alle betrokkenen, waaronder de SHN, de gemeente Noordwijk, de ondernemingsraad en de medewerkers dank voor de geleverde inspanningen bij de uitvoering van hun taken en het realiseren van de doelstellingen van de NWS. Raad van Commissarissen Noordwijkse Woningstichting Noordwijk, 19 mei 2015.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 34 van 85
35 10 Bijlagen bij volkshuisvestingsverslag 10.1
Samenvatting mutaties in de voorraad
10.2
Mutaties in verhuureenheden en overig bezit 1 Januari 2014
2014
Verhuureenheden
Mutaties verhuureenheden
vhe's
woon
vhe's
eenheden
WONEN - Zelfstandig
31 December 2014 Verhuureenheden woon
vhe's
eenheden
WONEN - Zelfstandig
woon eenheden
WONEN
Verkoop zelfstandige woonruimten
2.250
2.250
Egmonderstraat 5
-1
-1
Kapelleboslaan 47& 49
-2
-2
Abr.v.Royenstraat 42 t/m 50
-5
-5
Gasthuissteeg 25 t/m 31
-4
-4
5
5
-7
-7
zelfstandige woonruimten
2.243
2.243
Subtotaal
2.243
2.243
Nieuw in exploitatie de Lighof 1,5,7,11 & 21 Subtotaal
2.250
2.250
Wonen - Onzelfstandig
Subtotaal Wonen - Onzelfstandig
Wonen - Onzelfstandig
Maatschappelijk vastgoed
7
65
Maatschappelijk vastgoed
Maatschappelijk vastgoed
7
65
Woonwagens
6
6
Woonwagens
Woonwagens
6
6
13
71
Subtotaal
0
0
Subtotaal
13
71
2.263
2.321
Totaal Wonen
-7
-7
Totaal Wonen
2.256
2.314
Subtotaal Totaal Wonen
Niet Wonen
Niet Wonen
Niet Wonen
Maatschappelijk vastgoed
3
Maatschappelijk vastgoed
Maatschappelijk vastgoed
3
Bedrijfspanden
4
Bedrijfspanden
Bedrijfspanden
4
Garages
11
Garages
Garages
11
Parkeerplaatsen
159
Parkeerplaatsen
Parkeerplaatsen
159
Totaal Niet Wonen
177
Totaal Niet Wonen
0
Totaal Niet Wonen
177
Totaal Mutaties
-7
Totaal
2.440
2.321
1 Januari 2014
2014
Overig bezit
Mutaties overig bezit
Kavels nieuwbouw
11
Kavels nieuwbouw
Project "De Lighof"
Kantoor
De lighof 1, 5, 7, 11 en 21
1
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
-7
Totaal vhe’s
2.433
2.314
31 December 2014
-5
Overig bezit Kavels nieuwbouw
6
De lighof 3, 9, 13, 15,17 en 19
Kantoor
1
Pagina 35 van 85
36 10.3
Mutaties in verhuureenheden per categorie
DAEB verhuureenheden (vhe's)
Aantal 01-01-2014
Mutaties Aantal Mutaties DAEB naar Verkoop Aankoop Nieuwbouw 31-12-2014 Niet DAEB
Eensgezinswoning Galerijflat zonder lift Galerijflat met lift Portiekflat zonder lift Maisonettewoning Duplexwoning Woonwagens Maatschappelijk vastgoed Parkeerplaatsen Garages
1.099 266 312 372 26 36 6 10 125 10
5
Totaal DAEB
2.262
5
Niet DAEB verhuureenheden (vhe's)
Aantal 01-01-2014
Eensgezinswoning Galerijflat zonder lift Galerijflat met lift Portiekflat zonder lift Maisonnettewoning Duplexwoning Woonwagens Commercieel vastgoed Parkeerplaatsen Garages
120 2 16 1
Totaal Niet - DAEB
178
Totaal aantal verhuureenheden (vhe's) Eengezinswoning Galerijflat zonder lift Galerijflat met lift Portiekflat zonder lift Maisonnettewoning Duplexwoning Woonwagens Overig vastgoed Parkeerplaatsen Garages
1.219 268 328 373 26 36 6 14 159 11
Totaal
2.440
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
-12
1.070 266 308 373 26 36 6 10 124 10
-4 1
-1 -26
-12
0
2.229
Mutaties Aantal Mutaties DAEB naar Verkoop Aankoop Nieuwbouw 31-12-2014 Niet DAEB 22 142 2 4 20 -1
4 34 1
Aantal 01-01-2014
-22
4 35 1
1 0
26
0
0
204
Mutaties Mutaties Aantal DAEB naar Verkoop Aankoop Nieuwbouw 31-12-2014 Niet DAEB 5 -12 1.212 268 328 373 26 36 6 14 159 11 5
0
-12
0
2.433
Pagina 36 van 85
37 10.4 Verhuringen Wie zijn de nieuwe bewoners van de vrijgekomen woningen en hoe zijn de woningen toegewezen? In dit hoofdstuk zijn diverse tabellen opgenomen die een antwoord op deze vragen geven. 10.4.1
Toegewezen woningen per categorie in 2014
Doelgroep Starter < 30 jaar Starter > 30 jaar Doorstromer - huurder corporatie Doorstromer - huurder particuliere woning Doorstromer - koopwoning Bijzondere doelgroep Statushouders / COA Gebruikersovereenkomsten / Parkeerplaatsen Totaal 10.4.2
Aantal
%
22 11 35 36 13 6 11 6
15,7% 7,9% 25,0% 25,7% 9,3% 4,3% 7,9% 4,3%
140
100,0%
Herkomst van nieuwe huurders in 2014
Herkomst nieuwe huurders (excl. COA en go/pp) Noordwijk Katwijk (incl. Rijnsburg en Valkenburg) Noordwijkerhout Leiden Teylingen Hillegom Lisse Buiten regio Holland Rijnland Totaal
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Aantal
%
77 12 10 9 7 1 1 6
62,6% 9,8% 8,1% 7,3% 5,7% 0,8% 0,8% 4,9%
123
100,0%
Pagina 37 van 85
38 10.4.3
Verhuringen naar huurklasse
Verhuringen naar huurklasse: 1 persoonshuishoudens jonger dan 65 jaar in 2014 Huurklasse Inkomenscategorie ≤ € 389,05 ≤ € 21.600 ≤ € 389,05 > € 21.600 Totaal > € 389,05 en ≤ € 556,82 ≤ € 21.600 > € 389,05 en ≤ € 556,82 > € 21.600 Totaal > € 556,82 ≤ € 21.600 > € 556,82 > € 21.600 Totaal Totaal verhuringen 1 PH jonger dan 65 jaar in 2014
Aantal verhuringen 0 0 0 22 6 28 14 11 25 53
Verhuringen naar huurklasse: 1 persoonshuishoudens ouder dan 65 jaar in 2014 Huurklasse Inkomenscategorie ≤ € 389,05 ≤ € 21.600 ≤ € 389,05 > € 21.600 Totaal > € 389,05 en ≤ € 556,82 ≤ € 21.600 > € 389,05 en ≤ € 556,82 > € 21.600 Totaal > € 556,82 ≤ € 21.600 > € 556,82 > € 21.600 Totaal Totaal verhuringen 1 PH ouder dan 65 jaar in 2014
Aantal verhuringen 0 0 0 4 1 5 7 3 10 15
Verhuringen naar huurklasse: 2 persoonshuishoudens jonger dan 65 jaar in 2014 Huurklasse Inkomenscategorie ≤ € 389,05 ≤ € 29.235 ≤ € 389,05 > € 29.235 Totaal > € 389,05 en ≤ € 556,82 ≤ € 29.235 > € 389,05 en ≤ € 556,82 > € 29.235 Totaal > € 556,82 ≤ € 29.235 > € 556,82 > € 29.235 Totaal Totaal verhuringen 2 PH jonger dan 65 jaar in 2014
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Aantal verhuringen 0 0 0 0 1 1 12 1 13 14
Pagina 38 van 85
39 Verhuringen naar huurklasse: 2 persoonshuishoudens ouder dan 65 jaar in 2014 Huurklasse Inkomenscategorie ≤ € 389,05 ≤ € 29.400 ≤ € 389,05 > € 29.400 Totaal > € 389,05 en ≤ € 556,82 ≤ € 29.400 > € 389,05 en ≤ € 556,82 > € 29.400 Totaal > € 556,82 ≤ € 29.400 > € 556,82 > € 29.400 Totaal Totaal verhuringen 2 PH ouder dan 65 jaar in 2014
Aantal verhuringen 0 0 0 0 1 1 5 1 6 7
Verhuringen naar huurklasse: 3 of meer persoonshuishoudens jonger dan 65 jaar in 2014 Huurklasse Inkomenscategorie ≤ € 389,05 ≤ € 29.235 ≤ € 389,05 > € 29.235 Totaal > € 389,05 en ≤ € 596,75 ≤ € 29.235 > € 389,05 en ≤ € 596,75 > € 29.235 Totaal > € 596,75 ≤ € 29.235 > € 596,75 > € 29.235 Totaal Totaal verhuringen 3 PH of meer jonger dan 65 jaar in 2014
Aantal verhuringen 0 0 0 2 0 2 16 2 18 20
Categorie Aantal verhuringen Totaal verhuringen 1 PH jonger dan 65 jaar in 2014 53 Totaal verhuringen 1 PH ouder dan 65 jaar in 2014 15 Totaal verhuringen 2 PH jonger dan 65 jaar in 2014 14 Totaal verhuringen 2 PH ouder dan 65 jaar in 2014 7 Totaal verhuringen 3 PH of meer jonger dan 65 jaar in 2014 20 Totaal vehuringen 2014 (excl. statushouders & gebruikersovereenkom.) 109
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 39 van 85
40 11 Verklaringen 11.1
Verklaring bestuur uitgaven verslagjaar 2014
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 40 van 85
41 11.2
Verklaring Raad van Commissarissen Jaarverslag 2014
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 41 van 85
42
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 42 van 85
43
DEEL 2: JAARREKENING 2014
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 43 van 85
44 12 Jaarrekening 12.1
Geconsolideerde balans na resultaatbestemming (in euro’s)
ACTIVA
2014
2013
Materiële vaste activa * Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie
1.143.974
1.338.523
Som van de materiële vaste activa
1.143.974
1.338.523
Vastgoedbeleggingen * Commercieel vastgoed in exploitatie * Sociaal vastgoed in exploitatie gekwalificeerd als vastgoedbelegging * Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden * Vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie
27.225.541 269.699.695 20.621.976 1.231.842
22.213.623 265.218.431 18.862.672 1.545.664
Som van de vastgoedbeleggingen
318.779.054
307.840.390
Financiële vaste activa * Deelneming in groepsmaatschappijen * Vorderingen op groepsmaatschappijen * Te vorderen BWS-subsidies * Leningen u/g
0 0 5.104 4.000.000
20.459 0 17.149 4.015.000
Som van de financiële vaste activa
4.005.104
4.052.608
323.928.132
313.231.521
0
200.360
Vorderingen * Huurdebiteuren * Gemeenten * Vorderingen op groepsmaatschappijen * Belastingen en premies sociale verzekering * Overige vorderingen * Overlopende activa
156.732 29.364 0 12.119 218.618 534.423
119.989 364 0 11.854 84.659 371.407
Som van de vorderingen
951.256
588.273
Liquide middelen
1.089.273
3.120.607
Totaal vlottende activa
2.040.529
3.909.240
325.968.661
317.140.761
VASTE ACTIVA
Totaal vaste activa VLOTTENDE ACTIVA Voorraden * Vastgoed bestemd voor de verkoop
TOTAAL ACTIVA
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 44 van 85
45 PASSIVA
2014
2013
GROEPSVERMOGEN Wettelijke Reserve Deelnemingen Overige Reserves
0 221.219.611
20.459 206.867.737
Totaal eigen vermogen
221.219.611
206.888.196
5.104
17.149
0
0
LANGLOPENDE SCHULDEN * Leningen overheid en kredietinstellingen * Verplichtingen uit hoofde van Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden
73.045.887 20.621.976
80.215.381 18.862.672
Totaal langlopende schulden
93.667.863
99.078.053
8.136.962 751.247 90.502 4.425 2.092.947
7.846.770 988.368 134.270 8.564 2.179.391
11.076.083
11.157.363
325.968.661
317.140.761
EGALISATIEREKENING * Egalisatie BWS subsidies
VOORZIENINGEN
KORTLOPENDE SCHULDEN * Schulden aan kredietinstellingen * Schulden aan leveranciers * Belastingen en premies sociale verzekering * Schulden terzake van pensioenen * Overlopende passiva Totaal kortlopende schulden
TOTAAL PASSIVA
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 45 van 85
46 12.2
Geconsolideerde winst- en verliesrekening (in euro’s) Jaarrekening 2014
Jaarrekening 2013
Bedrijfsopbrengsten Huuropbrengsten Opbrengsten servicecontracten Overheidsbijdragen Netto verkoopresultaat vastgoedportefeuille Overige bedrijfsopbrengsten
14.354.202 375.841 12.688 528.195 16.630
13.583.478 375.104 12.688 127.698 9.704
Som der bedrijfsopbrengsten
15.287.555
14.108.672
316.941
293.042
94.407 -1.517.289 40.043 1.210.284 181.441 241.926 1.847.349 36.812 333.012 4.030.488
144.216 1.142.403 39.431 1.191.825 169.298 234.929 2.157.041 34.448 363.975 2.437.656
6.815.414
8.208.264
Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille
10.637.859
-8.817.342
Bedrijfsresultaat
19.110.000
-2.916.934
220.194 1.903 1.517.289 3.441.483
233.432 1.903 -1.142.403 3.605.976
14.373.326
-5.145.172
0 -41.910
0 -47.723
14.331.415
-5.192.895
Bedrijfslasten Afschrijvingen op materiële vaste activa Overige waardeveranderingen van (im)materiële vaste activa en vastgoedportefeuille Waardeveranderingen Verkocht onder Voorwaarden Erfpacht Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Onderhoudslasten Leefbaarheid Lasten servicecontracten Overige bedrijfslasten Som der bedrijfslasten
Financiële Baten en Lasten Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Opbrengst financiële vaste activa en effecten Waardeveranderingen financiële passiva Rentelasten en soortgelijke kosten Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Belastingresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Resultaat uit deelnemingen Resultaat na belastingen
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 46 van 85
47 12.3
Geconsolideerd kasstroomoverzicht (directe methode) (in euro’s)
Saldo liquide middelen begin boekjaar Ontvangsten van huurders Ontvangsten uit vergoedingen Ontvangsten uit verkopen Overige ontvangsten
Betalingen aan werknemers Betalingen aan leveranciersonderhoud Betalingen uit hoofde van zakelijke lasten
Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest Betaalde interest Vennootschapsbelasting / BTW
3.120.607
5.736.443 13.585.767 375.104 503.052 22.392
17.926.616
14.486.315
-1.632.159 -2.172.174 -4.474.567
-1.636.941 -1.957.475 -3.091.278
-8.278.900
-6.685.694
9.647.716
7.800.621
199.071 -3.747.201 0
197.438 -3.620.016 -25.818
-3.548.130
-3.448.396 6.099.586
-1.266.618 0 0
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Ontvangen leningen en klim Aflossingen Aflossing lening BAB
2013
14.285.357 360.538 3.251.403 29.318
Kasstroom uit operationele activiteiten
Investeringen materiële vaste activa Investeringen financiële vaste activa Verkopen nieuwbouw
2014
4.352.225
-1.957.132 47.723 0 -1.266.618
1.000.000 -7.879.302 15.000
-1.909.409 0 -5.058.652 0
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
-6.864.302
-5.058.652
Mutatie liquide middelen
-2.031.334
-2.615.836
3.120.607 1.089.273
5.736.443 3.120.607
-2.031.334
-2.615.836
Liquide middelen per 1 januari Liquide middelen per 31 december Mutatie liquide middelen
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 47 van 85
48 12.4
Toelichting op kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode. Bij deze methode worden de werkelijke ontvangsten en uitgaven opgenomen. De liquiditeitspositie in het kasstroomoverzicht bestaat uit de liquide middelen onder aftrek van bankkredieten. In het kasstroomoverzicht wordt onderscheid gemaakt tussen operationele-, investerings- en financieringsactiviteiten. De kasstroom uit hoofde van de financiering is gesplitst in kasstromen met betrekking tot mutaties in de hoofdsom (opgenomen onder financieringsactiviteiten) en betaalde interest (opgenomen onder operationele activiteiten). De investeringen in materiële vaste activa worden opgenomen onder aftrek van de onder overige schulden voorkomende verplichtingen. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten.Transacties waarbij geen instroom of uitstroom van kasmiddelen plaatsvindt zijn niet in het kasstroomoverzicht opgenomen. Verloopstaat bedrijfsresultaat naar kasstroom uit operationele activiteiten: Bedrijfsresultaat 2014 Mutaties: - Huuropbrengsten - Vergoedingen - Verkopen onroerend goed - Afschrijvingen MVA - Overige waardeveranderingen MVA - Lonen en salarissen - Onderhoudslasten - Overige bedrijfslasten - Niet gerealiseerde waardeveranderingen - Rente en belastingen
14.373.326
-68.845 -15.303 2.723.208 316.941 94.407 1.492 -324.118 -34.919 -10.637.859 -328.744 -8.273.740
Kasstroom uit operationele activiteiten
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
6.099.586
Pagina 48 van 85
49 12.5 12.5.1
Waarderingsgrondslagen Algemene toelichting
Tenzij hierna anders vermeld is, berust de waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat op de grondslag van de historische kostprijs of nominale waarde. De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. De jaarrekening is opgesteld op basis van BW2 titel 9 en conform de RJ645 voor woningcorporaties en het Besluit beheer sociale huursector (Bbsh). 12.5.2
Gegevens over kapitaalbelangen
NWS Holding B.V. is een 100% dochtermaatschappij van de toegelaten instelling NWS. NWS Holding B.V. Statutaire vestigingsplaats: Aandeel in het geplaatste kapitaal: Totaal Eigen Vermogen per 31-12-2014: Resultaat 2014:
Noordwijk 100% € -17.225 € - 41.933
De volgende partij was via de 100% dochtermaatschappij NWS Holding B.V. verbonden met de rechtspersoon: Bouwkundig Adviesbureau Bollenstreek B.V. (BAB B.V.) Statutaire vestigingsplaats: Noordwijkerhout Eigen Vermogen BAB per 31-12-2014: € 0 Aandeel NWS in het geplaatste kapitaal: 0% Resultaat 2014 € - 41.910 Eind 2014 heeft een finale afrekening plaatsgevonden vanwege liquidatie van BAB B.V.. Het resultaat van 2014 is bepaald aan de hand van de eindafrekening met de aandeelhouders. De NWS Holding had een 33,3% belang in BAB B.V.. 12.5.3
Stelselwijziging
Vooruitlopend op de invoer van de Herzieningswet, waarin volgens artikel 35 lid 2 de waardering in de jaarrekening tegen de marktwaarde in verhuurde staat verplicht wordt gesteld voor woningcorporaties, heeft de Noordwijkse Woningstichting in het verslagjaar besloten om haar vastgoed in exploitatie geclassificeerd naar de categorieën sociaal vastgoed en commercieel vastgoed te waarderen tegen actuele waarde gebaseerd op marktwaarde in verhuurde staat. Voorheen werd het sociaal vastgoed gewaardeerd tegen actuele waarde gebaseerd op bedrijfswaarde. Het commercieel vastgoed werd gewaardeerd tegen actuele waarde gebaseerd op marktwaarde in verhuurde staat en de onroerende zaken verkocht onder voorwaarden (VOV) werden gewaardeerd op basis van taxatiewaarde conform de herziene RJ 645 Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting. Voor de jaarrekening 2014 heeft de wijziging dus alleen betrekking op de waardering van het sociale vastgoed in exploitatie. Conform de verslaggevingsvereisten heeft de NWS de vergelijkende cijfers over het boekjaar 2013 herrekend naar de nieuwe waarderingsgrondslagen en als zodanig verwerkt in de jaarrekening.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 49 van 85
50 Het effect van de stelselwijziging op het vermogen (vorig boekjaar) bedraagt € 141.555.592. Het effect op het resultaat (vorig boekjaar) bedraagt € 3.744.538 en is als volgt weer te geven: 2013 EIGEN VERMOGEN 31 december 2013 Effect 1 januari 2013 Herwaardering vastgoed per 1 januari 2013 Niet opvoeren voorziening onrendabele investeringen T.b.v. ontwikkeling complex De Lighof (2012) Effect in 2013 Terugdraaien herwaardering bedrijfswaarde direct via vermogen Terugdraaien comp.afschrijving bedrijfswaarde direct via vermogen Aanpassing resultaat 2013 Herrekend groepsvermogen 31 december 2013 Effect op het groepsvermogen 31 december 2013
65.332.604
134.687.811 1.434.000 136.121.811
7.630.255 -5.941.012 3.744.538 206.888.196 141.555.592
Effect van de stelselwijziging het resultaat 2013 Resultaat boekjaar: Voor stelselwijziging
-10.693.576
Terugdraaien afschrijving sociaal vastgoed Herwaardering MVA in exploitatie wel in resultaat tot bedrijfswaarde Herwaardering MVA in exploitatie tot marktwaarde
5.941.012 -7.630.255 5.433.781
Resultaat boekjaar na stelselwijziging
-6.949.038
Effect van de stelselwijziging op resultaat
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
3.744.538
Pagina 50 van 85
51 12.5.4
Balanswaardering
ACTIVA VASTE ACTIVA
Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie De onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie worden gewaardeerd op basis van de verkrijgingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Kosten voor periodiek groot onderhoud worden ten laste gebracht van het resultaat op het moment dat deze zich voordoen.
Vastgoedbeleggingen Een vastgoedbelegging is een onroerende goed (of een deel daarvan) die wordt aangehouden om huuropbrengsten of waardestijging, of beide, te realiseren. De volgende onroerende goederen worden niet beschouwd als vastgoedbelegging: • Onroerende zaken die worden aangehouden voor verkoop, als onderdeel van de gewone bedrijfsvoering; • Onroerende zaken in aanbouw of in ontwikkeling ten behoeve van derden; • Onroerende zaken voor eigen gebruik. Op vastgoedbeleggingen wordt niet afgeschreven. Commercieel vastgoed in exploitatie Het commercieel vastgoed omvat woningen in exploitatie met een huurprijs boven de huurtoeslaggrens, het bedrijfsmatig vastgoed (niet zijnde maatschappelijk vastgoed) en het overige commercieel vastgoed. Het commercieel vastgoed in exploitatie wordt gewaardeerd op basis van actuele waarde gebaseerd op marktwaarde in verhuurde staat. Het commerciële vastgoed in exploitatie wordt bij de eerste verwerking tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs gewaardeerd en daarna tegen marktwaarde in verhuurde staat met in acht neming van relevante feiten en omstandigheden van de markt waarop de toegelaten instelling actief zijn en bepalingen zoals opgenomen in het BBSH. De marktwaarde in verhuurde staat wordt vastgesteld aan de hand van courante prijzen op een actieve markt voor gelijksoortige onroerende zaken op dezelfde locatie en in dezelfde staat. Winsten of verliezen ontstaan door een wijziging in de actuele waarde van het commercieel vastgoed worden verantwoord in de winst- en-verliesrekening van de periode waarin de wijziging zich voordoen, onder de categorie “niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille”. Daarnaast wordt ten laste van de resultaatbestemming een herwaarderingsreserve gevormd. De herwaarderingsreserve betreft het ongerealiseerde positieve verschil tussen de marktwaarde in verhuurde staat en de kostprijs. Sociaal Vastgoed in exploitatie gekwalificeerd als vastgoedbelegging Sociaal vastgoed omvat woningen in exploitatie met een huurprijs onder de huurtoeslaggrens, het maatschappelijk vastgoed en het overige sociale vastgoed. De huurtoeslaggrens is een algemeen huurprijsniveau dat jaarlijks per 1 juli door de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt vastgesteld. Ultimo 2014 bedraagt deze grens € 699,48 (2013: € 681,03). Maatschappelijk vastgoed is bedrijfs-onroerend goed dat is verhuurd aan maatschappelijke organisaties, waaronder zorg-, welzijn-, onderwijs en culturele instellingen en dienstverleners en tevens is vermeld op de bijlage zoals deze is opgenomen in de Beschikking van de Europese Commissie d.d. 15 december 2009 aangaande de staatssteun voor toegelaten instellingen. De NWS kwalificeert het sociaal vastgoed als vastgoedbelegging en waardeert het vastgoed vanaf 2014 tegen actuele waarde gebaseerd op marktwaarde in verhuurde staat (was actuele waarde gebaseerd op bedrijfswaarde). Het sociale vastgoed in exploitatie wordt bij de eerste verwerking tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs gewaardeerd en daarna tegen marktwaarde in verhuurde staat met in acht neming van relevante feiten en omstandigheden van de markt waarop de toegelaten instelling actief zijn en bepalingen zoals opgenomen in het BBSH. De marktwaarde in verhuurde staat wordt vastgesteld aan de hand van courante prijzen op een actieve markt voor gelijksoortige onroerende zaken op dezelfde locatie en in dezelfde staat. Winsten of verliezen ontstaan door een wijziging in de waarde van het vastgoed worden verantwoord in de winst- enverliesrekening van de periode waarin de wijziging zich voordoen, onder de categorie “niet-gerealiseerde
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 51 van 85
52 waardeveranderingen vastgoedportefeuille”. Daarnaast wordt ten laste van de resultaatbestemming een herwaarderingsreserve gevormd. De herwaarderingsreserve betreft het ongerealiseerde positieve verschil tussen de marktwaarde in verhuurde staat en de kostprijs. Onroerende zaken Verkocht onder Voorwaarden Onroerende zaken die in het kader van een regeling Verkocht onder Voorwaarden (VOV) zijn overgedragen aan een derde en waarvoor de woningcorporatie een terugkoopverplichting kent, worden aangemerkt als financieringsconstructie. De betreffende onroerende zaken worden gewaardeerd tegen actuele waarde, zijnde de met de koper overeengekomen contractprijs (eerste waardering) en daarna de marktwaarde op basis van VOV. Voor de in de regeling overeengekomen overdrachtswaarde wordt aan de creditzijde van de balans een terugkoopverplichting opgenomen. Deze terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd en getoetst aan de bij de overdracht ontstane verplichting, rekening houdend met de contractvoorwaarden. Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor de eigen exploitatie Dit betreffen complexen in aanbouw die zijn bestemd om te worden ingezet als vastgoed in exploitatie zijnde een vastgoedbelegging. Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie als vastgoedbelegging wordt bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen uitgaafprijzen en toegerekende kosten van het werkapparaat uit hoofde van voorbereiding, toezicht en directievoering onder aftrek van een eventuele bijzondere waardevermindering. Voorts wordt rente tijdens de bouw toegerekend. De geactiveerde rente wordt berekend tegen de gemiddelde rentevoet over het totale vreemde vermogen. Voor onroerende zaken waarvoor specifieke financiering is aangetrokken wordt de interestvoet van deze specifieke financiering gehanteerd. Indien de bijzondere waardevermindering hoger is dan de waarde van de onroerende zaken in ontwikkeling, wordt de onroerende zaak op nihil gewaardeerd en wordt een voorziening aan de creditzijde van de balans opgenomen. Ingenomen grondposities worden onder deze post verwerkt tegen verkrijgingsprijs en bijkomende kosten of lagere opbrengstwaarde. Rentetoerekening vindt eerst plaats nadat ontwikkelactiviteiten zijn gestart. Mutaties in de reële waarde van vastgoed in ontwikkeling bestemd voor exploitatie als vastgoedbelegging worden verantwoord in de winst- en-verliesrekening van de periode waarin de wijziging zich voordoen, onder de categorie “niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille”.
Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen De deelnemingen, waarin invloed van betekenis op het zakelijk en financieel beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd op de netto vermogenswaarde, doch niet lager dan nihil. In dit geval wordt er een voorziening gevormd. Deze waarden worden berekend op basis van de grondslagen van de NWS. Te vorderen BWS-subsidies De te vorderen subsidies ingevolge het Besluit Woninggebonden Subsidies (BWS) worden jaarlijks verminderd met de ontvangen termijnen en verhoogd met de rente over het jaarlijks resterende saldo. Overige financiële vaste activa (leningen u/g en effecten) De overige financiële vaste activa (waaronder effecten), die bestemd zijn om de uitoefening van de werkzaamheid van de onderneming duurzaam te dienen, worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere marktwaarde. Indien er bij de verstrekking van leningen of de verwerving van obligaties sprake is van disagio of agio, wordt dit gedurende de looptijd ten gunste respectievelijk ten laste van het resultaat gebracht. De onder financiële vaste activa opgenomen overige vorderingen omvatten leningen u/g en obligaties die tot de vervaldag zullen worden aangehouden. Deze vorderingen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Latente belastingvorderingen en -verplichtingen Een voorziening voor latente belastingvorderingen en -verplichtingen wordt getroffen met behulp van de verplichtingenmethode voor tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde van activa en verplichtingen en hun belastinggrondslag, en ook wanneer er sprake is van voorwaartse verrekenbare verliescompensatie. De berekening van de latente belastingvorderingen en -verplichtingen geschiedt tegen de op het einde van het verslagjaar geldende belastingtarieven of tegen de in komende jaren geldende tarieven, voor zover reeds bij wet vastgesteld. Latente belastingvorderingen en -verplichtingen binnen dezelfde fiscale eenheid worden alleen gesaldeerd indien de NWS daartoe een afdwingbaar recht heeft en het voornemen om op netto basis af te rekenen. Latente belastingvorderingen, met inbegrip van die voortvloeiend uit voorwaartse verliescompensatie, worden gewaardeerd indien het waarschijnlijk is dat er fiscale winst beschikbaar zal zijn waarmee verliezen kunnen worden gecompenseerd en verrekeningsmogelijkheden kunnen worden benut. Ultimo 2014 is het echter onvoldoende
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 52 van 85
53 waarschijnlijk dat in de verrekeningsperiode voldoende fiscale winsten zullen worden gerealiseerd. Belangrijke ontwikkelingen die de komende jaren van invloed zijn op de fiscale resultaatontwikkeling zijn: • De afwaardering van de WOZ-waarde van het vastgoed ten laste van het fiscaal resultaat • Het al dan niet fiscaal aftrekbaar worden van de verhuurdersheffing en saneringssteun • De dotaties aan de fiscale onderhoudsvoorziening, die de komende jaren naar alle waarschijnlijkheid de uitputtingen zullen overtreffen. De actieve latenties zijn derhalve gewaardeerd op nihil. Belastinglatenties worden gewaardeerd op netto contante waarde. Op grond van RJ 272.712 worden de nominale latenties toegelicht:
Materiële vaste activa en Vastgoedbeleggingen Vastgoedbeleggingen Verkocht onder Voorwaarden Financiële vast activa / lening``en u/g Langlopende schulden Verplichtingen VoV Voorziening Onderhoud Fiscale verliesverrekening
commercieel
fiscaal
verschil
latentie 25%
296.925.236 20.621.976 4.000.000 -73.045.887 -20.621.976 0 0
380.439.989 0 4.134.139 -74.592.160 0 9.613.434 3.524.286
83.514.753 -20.621.976 134.139 -1.546.273 20.621.976 9.613.434 3.524.286
20.878.688 -5.155.494 33.535 -386.568 5.080.494 2.403.359 881.072
Het betreft een voorlopige inschatting daar waar het de fiscale waardering betreft. Bij de aangifte vennootschapsbelasting 2013 zal de juiste fiscale waardering bepaald worden. De passieve latentie voor de fiscale onderhoudsvoorziening is niet on Balance verantwoord, omdat geen betrouwbare schatting kan worden gemaakt van de contante waarde van de latentie op “ingreepniveau”.
VLOTTENDE ACTIVA Voorraden Vastgoed bestemd voor verkoop bestaat uit de woningen en overige ruimte die in aanbouw en bestemd voor de verkoop zijn, aankopen en nog te verkopen van bestaand MGE bezit. Deze zijn gewaardeerd tegen de werkelijke investeringen of lagere verwachte opbrengstwaarde. Vorderingen Vorderingen worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde van de tegenprestatie. Vorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, veelal gelijk aan de nominale waarde. Afzonderlijk is vermeld het bedrag uit hoofde van vorderingen op deelnemingen waarin de rechtspersoon invloed van betekenis kan uitoefenen, onderscheiden naar kort- en langlopend. Huurdebiteuren Waardering geschiedt tegen nominale waarde, rekening houdend met een voorziening voor mogelijke oninbaarheid gebaseerd op een statische benadering. Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekeningcourantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 53 van 85
54 PASSIVA EGALISATIEREKENINGEN Egalisatierekening BWS In de egalisatierekening BWS is dat deel van de toegezegde BWS-subsidies opgenomen dat nog niet aan het resultaat is toegekend. Aan de egalisatierekening wordt rente toegevoegd op basis van het subsidierendement. Deze egalisatierekening is derhalve op contante waarde gewaardeerd. Jaarlijks wordt het voorgecalculeerde subsidiebedrag ten gunste van de post ‘overheidsbijdragen’ van de winst- en verliesrekening gebracht. VOORZIENINGEN Voorziening Onrendabele Investeringen Nieuwbouw Bij complexen in aanbouw dient het onrendabele deel van de investering ten laste van het resultaat en in mindering van de inmiddels geactiveerde stichtingskosten gebracht te worden. Indien de stichtingskosten nog niet toereikend zijn wordt het restant in de Voorziening Onrendabele Investeringen Nieuwbouw opgenomen. Ook voor nieuwbouwprojecten waarvoor nog geen aannemingsovereenkomst is getekend, maar waarvan met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid (intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd) aangenomen wordt dat het project doorgang vindt, moet de te verwachten onrendabele investering reeds zichtbaar worden gemaakt door middel van het opnemen hiervan in de eerder genoemde voorziening. De voorzieningen zijn tegen nominale waarde gewaardeerd. LANGLOPENDE SCHULDEN Leningen overheid en leningen kredietinstellingen Langlopende schulden worden gewaardeerd tegen de kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt tezamen met de verschuldigde rentevergoeding zodanig bepaald dat de effectieve rente gedurende de looptijd van de schulden in de winst- en verliesrekening wordt verwerkt. De aflossingsverplichting voor het komend jaar van de langlopende schulden is opgenomen onder de kortlopende schulden. Verplichtingen uit hoofde van Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden De verplichting tot terugkoop van woningen is opgenomen tegen de contractprijs. De contractwaarde is de vastgestelde terugkoopprijs. Dit is een percentage van de marktwaarde van de woning. KORTLOPENDE SCHULDEN Kortlopende schulden worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde van de tegenprestatie. Kortlopende schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, veelal gelijk aan de nominale waarde. Pensioenlasten De pensioenverplichtingen van de Noordwijkse Woningstichting zijn ondergebracht bij het ASW/SPW. Het ASW/SPW kan worden aangemerkt als een bedrijfstakpensioenfonds. Deze regeling wordt gekwalificeerd als een toegezegde pensioenregeling. Doordat in geval van een tekort bij het bedrijfstakpensioenfonds de Noordwijkse Woningstichting geen verplichting heeft anders dan hogere toekomstige premies is deze regeling verwerkt als zijnde een toegezegde bijdrageregeling. Dit houdt in dat in de winst- en verliesrekening een pensioenlast wordt opgenomen gelijk aan de in dat jaar verschuldigde premie. Uitgestelde beloningen Verplichtingen uit hoofde van uitgestelde beloningen dienen volgens RJ 271.403 in de jaarrekening te worden opgenomen. Uitgestelde beloningen zijn beloningen van personeel die betaalbaar zijn op termijn (langer dan een jaar) onder voorwaarde van voortduring van het dienstverband. De Noordwijkse Woningstichting heeft deze beloningen berekend en geconstateerd dat sprake is van een niet materiële omvang. De uitgestelde beloningen zijn daarom niet in de balans opgenomen.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 54 van 85
55 12.5.5
Resultaatbepaling winst- en verliesrekening
Het resultaat wordt bepaald met inachtneming van de hiervoor vermelde waarderingsgrondslagen. Het resultaat wordt bepaald als verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd; verliezen zodra zij voorzienbaar zijn.
Bedrijfsopbrengsten Huuropbrengsten Deze opbrengsten betreffen de netto huren die op het boekjaar betrekking hebben, na aftrek van de huurderving. Dit is exclusief de vergoedingen voor leveringen van zaken en diensten. Overheidsbijdragen Onder deze post zijn de volgende elementen opgenomen: - vrijval uit de egalisatierekening rijksbijdragen; - overige overheidsbijdragen. Voor zover de overige overheidsbijdragen nog niet zijn ontvangen is de bijdrage berekend op grond van de regelingen. Netto verkoopresultaat vastgoedportefeuille Dit betreft het saldo van de behaalde verkoopopbrengst minus de marktwaarde in verhuurde staat. Winsten worden verantwoord op het moment van levering (passeren transportakte). Eventuele verliezen op nieuwbouw koopprojecten worden verantwoord zodra deze voorzienbaar zijn. Overige bedrijfsopbrengsten Hieronder worden onder andere verantwoord de aan derden doorberekende kosten.
Bedrijfslasten Afschrijvingen op materiële vaste activa De afschrijvingen op materiële vaste activa ten dienste van de exploitatie worden gebaseerd op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode op basis van de geschatte economische levensduur. Afschrijving van het actief vindt plaats tot de restwaarde is bereikt. Overige waardeveranderingen van materiële vaste activa en vastgoedportefeuille De overige waardeveranderingen worden gebaseerd op de waardering van de betreffende activaposten. De onder deze post verantwoorde bedragen hebben betrekking op een afboeking dan wel terugneming van een bijzondere waardevermindering. Waardeveranderingen Verkocht onder Voorwaarden Hier wordt opgenomen de jaarlijkse mutatie van de actuele waarde van het onroerend goed Verkocht onder Voorwaarden. Erfpacht Jaarlijks wordt voor het gebruik van de grond onder de verhuureenheden van drie complexen erfpacht in rekening gebracht op basis van canons. De eenmalig afgekochte meerjarige erfpachtcontracten maken deel uit van de vervaardigingsprijs en zijn daarmee onderdeel van de materiele vaste activa in exploitatie en/of vastgoed beleggingen. Lonen en salarissen Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst- en verliesrekening voorzover zij verschuldigd zijn aan werknemers. Risico op toekomstige arbeidsongeschiktheid is afgedekt door middel van een collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering. Pensioenlasten In de winst- en verliesrekening zijn de pensioenlasten opgenomen gelijk aan de in dat jaar verschuldigde premie. Onderhoudslasten Onder deze post worden alle direct aan het verslagjaar toe te rekenen kosten van onderhoud verantwoord. Het onderhoud wordt onderscheiden in de kosten van derden en de kosten eigen dienst. In de winst- en verliesrekening zijn de kosten van de eigen dienst opgenomen onder lonen en salarissen, sociale lasten en overige bedrijfslasten.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 55 van 85
56 Overige bedrijfslasten Hieronder worden verantwoord de overige kosten die zijn gemaakt in het kader van de gewone bedrijfsvoering. Het gaat hierbij onder meer om huisvestingskosten, bestuurskosten, algemene kosten, overige personeelskosten, belastingen, verzekeringen en levering goederen en diensten. Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille zijn winsten of verliezen, die ontstaan door een wijziging in de waarde van de vastgoedbeleggingen.
Financiële baten en lasten Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Als rentebaten worden verantwoord de (te) ontvangen rentevergoedingen op banktegoeden, deposito’s en overige liquide middelen. Tevens is hier opgenomen de geactiveerde rente met betrekking tot de materiële vaste activa in ontwikkeling, de z.g. post “toegerekende rente nieuwbouw”. Hiervoor wordt met de rentevoet gerekend, die gebaseerd is op de gemiddelde rentevoet van de aangetrokken leningen ten behoeve en ten tijde van de ontwikkeling van het materieel vast actief. Opbrengst financiële vaste activa en effecten Hieronder wordt de rente met betrekking tot de vorderen subsidies BWS verantwoord. De NWS heeft geen effecten of belang in en geen financiële instrumenten Waardeveranderingen financiële passiva Hier wordt opgenomen de jaarlijkse mutatie van de terugkoopverplichting verkopen onder voorwaarden. Rentelasten en soortgelijke kosten Onder deze post zijn opgenomen de rentelasten met betrekking tot de schulden, de toegerekende rente aan de egalisatierekeningen, alsmede de kosten met betrekking tot het afsluiten van langlopende leningen. Belastingresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening De belasting over het resultaat wordt berekend over het resultaat voor belastingen in de winst- en verliesrekening, rekening houdend met beschikbare fiscaal compensabele verliezen uit voorgaande boekjaren (voor zover niet opgenomen in de latente belastingvorderingen) en vrijgestelde winstbestanddelen en na bijtelling van niet-aftrekbare kosten. Tevens wordt rekening gehouden met wijzigingen die optreden in de latente belastingvorderingen en latente belastingschulden uit hoofde van wijzigingen in het te hanteren belastingtarief. Met ingang van 1 januari 2008 is er sprake van een integrale vennootschapsbelastingplicht. De Belastingdienst, Aedes en een aantal andere partijen hebben begin 2009 het overleg over de nieuwe vaststellingsovereenkomst (VSO-2) afgerond. De NWS heeft deze VSO-2 ondertekend. Bij het opstellen van deze jaarrekening is uitgegaan van de afspraken uit de VSO-2. Door de onzekerheden, alsmede mogelijke interpretatieverschillen is er continu sprake van voortschrijdend inzicht met mogelijk materiële consequenties. De NWS volgt deze ontwikkelingen op de voet en betrekt deze bij de bepaling van de fiscale positie in de balans en de resultatenrekening. Resultaat uit deelnemingen Als resultaat van deelnemingen waarin invloed van betekenis wordt uitgeoefend op het zakelijke en financiële beleid, wordt opgenomen het aan het de woningcorporatie toekomende aandeel in het resultaat van deze deelnemingen. Dit resultaat wordt bepaald op basis van de bij de Noordwijkse Woningstichting geldende grondslagen voor waardering en resultaatbepaling.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 56 van 85
57 12.5.6
Kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de directe methode. Winstbelastingen, ontvangen en betaalde interest worden opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. 12.5.7
Groepsverhoudingen en grondslagen voor consolidatie
De Noordwijkse Woningstichting staat aan het hoofd van een groep rechtspersonen. In de consolidatie worden de financiële gegevens van de Noordwijkse Woningstichting en haar groepsmaatschappijen opgenomen. Dit betreft alle maatschappijen waarmee de NWS een organisatorische en economische eenheid vormt. Integraal in de consolidatie worden opgenomen deelnemingen waarin beslissende zeggenschap op het beleid kan worden uitgeoefend. De NWS vormt geen fiscale eenheid met de NWS Holding B.V. Een overzicht van de gegevens vereist op grond van de artikelen 2:379 en 2:414 BW is onderstaand opgenomen: Geconsolideerde maatschappij: Naam Statutaire zetel NWS Holding B.V. Noordwijk
Aandeel in geplaatst kapitaal 100%
Niet geconsolideerde maatschappij: Naam Statutaire zetel BAB B.V. Noordwijkerhout
Aandeel in geplaatst kapitaal 33,33%
In 2014 hebben er geen activiteiten meer plaatsgevonden in de niet geconsolideerde maatschappij BAB B.V.. In december 2014 is BAB B.V. geliquideerd. Ultimo 2014 heeft de NWS Holding geen deelnemingen meer.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 57 van 85
58 12.6
Toelichting op de geconsolideerde balans (in euro’s)
Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Beginsaldo - Aanschafwaarde - Afschrijving Boekwaarde 1 januari
2014
2013
3.694.845 -2.356.322
3.349.766 -2.063.280
1.338.523
1.286.486
Mutaties boekjaar - Investeringen - Desinvesteringen aanschafwaarde - Afschrijvingen
122.392
345.079
-316.941
-293.042
Saldo mutaties
-194.549
52.037
3.817.237 -2.673.263
3.694.845 -2.356.322
1.143.974
1.338.523
2014
2013
Commercieel vastgoed in exploitatie Sociaal vastgoed in expl. gekwalificeerd als vastgoedbelegging Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie
27.225.541 269.699.695 20.621.976 1.231.842
22.213.623 265.218.431 18.862.672 1.545.664
Saldo per 31 december
318.779.054
307.840.390
Eindsaldo - Aanschafwaarde - Afschrijving Boekwaarde per 31 december
Alle materiële vaste activa worden lineair afgeschreven. De afschrijvingstermijnen bedragen respectievelijk voor: Grond Gebouw Kantoorpand Installaties Inrichting Automatisering Wagenpark
n.v.t. 40/50 jaar 25 jaar 25 jaar 10 jaar 3 jaar 7 jaar
Vastgoedbeleggingen
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 58 van 85
59 Het verloop van deze posten is als volgt: Materiële vaste activa
Commercieel vastgoed in exploitatie
Sociaal vastgoed in expl.gekwalifi ceerd als vastgoedbele gging
Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden
Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie
Saldo per 31 december 2013 - Verkrijgingsprijzen - Herwaarderingen
14.014.530 8.199.093
104.967.618 160.250.813
18.862.672 0
1.545.664
139.390.484 168.449.906
Boekwaarde 1 januari 2014
22.213.623
265.218.431
18.862.672
1.545.664
307.840.390
213.721 990.000 -575.449
0
770.585 -990.000 -94.407 0 0 0
984.306 0 -669.856 195.600 0 46.415
0
0 8.864.910 1.517.289
Mutaties 2013 - Investeringen - Overboekingen projecten - Desinvesteringen - Mutatie MVA VOV door verkoop uit voorraad - Mutatie MVA VOV door aankoop naar voorraad - Mutatie MVA VOV door directe aankoop/verkoop - Overboeking vanuit Voorziening Onrendabele Investeringen - Mutatie actuele waarde - Waardeveranderingen VOV - Overboeking tussen sociaal en commercieel (verkrijgingprijs) - Overboeking tussen sociaal en commercieel (herwaardering)
195.600 0 46.415
1.028.071
7.836.839 1.517.289
Totaal
2.119.023
(2.119.023)
1.864.824
(1.864.824)
0
0
0
5.011.918
4.481.264
1.759.304
-313.822
10.938.664
Saldo per 31 december 2014 - Verkrijgingsprijzen - Herwaarderingen
16.133.553 11.091.988
103.476.867 166.222.828
20.621.976 0
1.231.842 0
141.464.238 177.314.816
Boekwaarde per 31 december
27.225.541
269.699.695
20.621.976
1.231.842
318.779.054
Saldo mutaties
0
WOZ-waarde Alle vaste activa zijn juridisch en economisch in vrije eigendom van de Noordwijkse Woningstichting behoudens de grond onder de verhuureenheden van de complexen 1308 - Wilhelminahofje, 1320 - St. Jeroen en 1321 - Albertus van Velzenstraat. Op deze gronden rust een erfpachtcanon. De definitieve WOZ-grondslag 2014 van de vastgoedbeleggingen bedraagt € 457.008.000 (waardering 1-1-2013 op basis van bezit 31-12-2013). Verzekering De materiele vaste activa en de vastgoedbeleggingen zijn verzekerd tegen uitgebreide brand- en stormschade op basis van een verzekering eigendommen van woningcorporaties. Hierbij is niet de verzekerde som van belang, maar is het aantal eenheden bepalend. Ook het kantoorpand is hierin opgenomen. Wagenpark : WA + uitgebreid casco Inventaris: Kantoorpand : Uitgebreid brand/storm
€ 70.000 € 325.000 Opgenomen in de opstalpolis totaal bezit
Verkoop Woningen In 2014 is gefaseerd begonnen met de verkoop van de woningen in de Egmonderstraat / Katwijksestraat. Het betreft 17 woningen uit bouwjaar 1929. In 2014 is 1 woning verkocht. De planning is dat de laatste van deze woningen verkocht zal worden in 2017.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 59 van 85
60 t/m
Toegerekende rente aan MVA in ontwikkeling cumulatief Complex 1330 De Lighof (voorheen Witte MAVO)
2014 61.154
2013
25.160
35.994
In het boekjaar 2014 is voor onroerende zaken in ontwikkelingen voor het project “De Lighof” een bedrag van € 61.154 aan bouwrente geactiveerd met een gemiddelde rente van 3,98% zijnde de gemiddelde rente van de in de periode van ontwikkeling van dit complex aangetrokken leningen. Commercieel en Sociaal vastgoed in exploitatie Het Vastgoed in exploitatie wordt gewaardeerd op basis van de actuele waarde. Voor de waardering van de vastgoedbeleggingen is gebruik gemaakt van een externe taxateur. De waarderingen zijn opgesteld conform de RJ 645 gebaseerd op een DCF van 15 jaar. Na afloop van die 15 jaar wordt een eindwaarde bepaald op basis van twee scenario’s: door exploiteren of uitponden (verkopen). Waardering vindt plaats op basis van de hoogste waarde. Bij de discounted cashflow berekening voor de marktwaarde in verhuurde gelden zowel voor het sociale vastgoed als het commercieel vastgoed de volgende (gemiddelde) uitgangspunten:
Huurinkomsten Jaarlijkse huurverhogingen Jaarlijkse huurderving Scenario uitponden of door-exploiteren Onderhoudslasten per vhe Jaarlijkse stijging onderhoudskosten Verhuur & beheerlasten per vhe Jaarlijkse stijging verhuur & beheerlasten Overige exploitatielasten per vhe Jaarlijkse stijging exploitatielasten Taxatiewaarde bij verkoop (inschatting taxateur) Exploitatietermijn min. Disconteringsvoet bij door-exploiteren Rendementseis (exit yield) door-exploiteren Disconteringsvoet bij uitponden Rendementseis (exit yield) uitponden Moment van discontering
2014
2014
2014
Eengezinswoning
Appartement
Overige
marktconform inflatie 0,40% hoogste waarde 1.056 3,00% 275 3,00% 455 3,00% actueel 15 jaar 6,70% 7,40% 7,40% 6,10% postnumerando
marktconform inflatie 0,40% hoogste waarde 1.012 3,00% 300 3,00% 350 3,00% actueel 15 jaar 6,90% 8,00% 8,10% 7,70% postnumerando
marktconform inflatie 0,00% hoogste waarde variabel 3,00% variabel 3,00% variabel 3,00% actueel 15 jaar 7.75% 7,50% 8,00% 7,75% postnumerando
De verkrijgingsprijs van de vastgoedbeleggingen (commercieel vastgoed en sociaal vastgoed in exploitatie) bedraagt € 119.610.420. De vastgoedbeleggingen zijn ultimo 2014 gewaardeerd op € 296.925.236. Het verschil is de herwaardering van het vastgoed in exploitatie en bedraagt ultimo 2014 € 177.314.816. In 2014 zijn per saldo 25 woningen en één gekoppelde parkeerplaats van DAEB naar NDAEB overgegaan. Criteria voor de jaarverslaggeving is de huurprijs. Indien de huurprijs boven de liberalisatiegrens ligt van € 669,48 wordt de woning gezien als commercieel vastgoed in exploitatie. Onder de grens van € 699,48 wordt de woning gezien als sociaal vastgoed in exploitatie. In 2014 hebben 28 woningen bij de huurverhoging op 1 juli 2014 een huur gekregen die boven de liberalisatiegrens ligt, veroorzaakt door het toepassen van de inkomensafhankelijke huurverhoging. Bij mutatie zijn 7 woningen, waaronder één gekoppelde parkeerplaats, van sociaal vastgoed in exploitatie overgegaan naar commercieel vastgoed in exploitatie. Daarentegen hebben in 2014 10 woningen, die eerst een huur hadden boven de liberalistatiegrens, bij mutatie een nieuwe huur gekregen die onder de liberalisatiegrens ligt, deze zijn als zodanig van commercieel vastgoed in exploitatie overgegaan naar sociaal vastgoed in exploitatie. Gesaldeerd is er € 3.983.847 aan sociaal vastgoed geherclassificeerd als commercieel vastgoed in exploitatie, bestaande uit € 2.119.023 aan verkrijgingsprijzen en € 1.864.824 aan niet gerealiseerde waardeveranderingen. In 2014 zijn 11 woningen verkocht en 5 nieuwbouwwoningen toegevoegd aan het sociaal vastgoed in exploitatie.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 60 van 85
61 De actuele waarde van het sociaal vastgoed en commercieel vastgoed in exploitatie is met € 8.864.910 toegenomen. De waardeverandering van het commercieel vastgoed in exploitatie is ontstaan door een hogere waardering van de commerciële voorraad per 1 januari (€ 1.028.071) en de toename van het aantal vhe’s met een huurprijs hoger dan € 699,48 per maand. Het betreft hier gesaldeerd 25 woningen met een totale waarde van € 3.983.847 (gemiddeld € 159.354 per woning). De totale bedrijfswaarde van de vastgoedbeleggingen bedraagt € 145.838.277. Dit bestaat uit sociaal vastgoed in exploitatie met een bedrijfswaarde van € 123.867.100 en commercieel vastgoed in exploitatie met een waarde van € 21.971.177. Onroerende en roerende zaken Verkoop onder Voorwaarden Het betreft hier het totale ingeschatte aankoopwaarde van woningen waarvoor de NWS een koopverplichting heeft. De woningen zijn juridisch geen eigendom. In 2014 zijn de onroerende en roerende zaken Verkocht onder Voorwaarden opnieuw gewaardeerd op basis van WOZwaarden. Dit heeft in 2014 geleid tot een waardestijging van de Verkoop onder Voorwaarden ten opzichte van 2013. Ultimo 2013 stond één MGE-woning in voorraad. Deze is begin 2014 doorverkocht. In 2014 zijn daarnaast twee woningen door de NWS aangekocht en weer doorverkocht.
2014
2013
Aantal MGE-woningen met terugkoopplicht NWS
104
104
Aantal eenheden per 1 januari in onroerende zaken VoV Aantal eenheden in voorraad per 1 januari
103 1
102 2
104
104
1 2 -3
2 2 -3
0
1
Aantal eenheden per 31 december in onroerende zaken VoV Aantal eenheden in voorraad per 31 december
104 0
103 1
Aantal MGE-woningen ultimo
104
104
Mutaties in jaar Voorraad per 1 januari Aankopen voor doorverkoop Verkopen middels doorverkoop In voorraad 31 december
Vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie In 2014 zijn 5 van de 11 woningen van project De Lighof opgeleverd en in exploitatie genomen. De overige 6 woningen, oorspronkelijk bedoeld voor verkoop, worden verder afgebouwd en begin 2015 in exploitatie genomen. Een deel van de in het verleden gemaakte ontwikkelkosten voor project Rederijkersplein is afgeboekt (€ 94.407). Inmiddels is weer actief met de planvorming gestart.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 61 van 85
62 Financiële vaste activa
2014
2013
Deelneming in groepsmaatschappijen Te vorderen BWS-subsidies Leningen u/g
0 5.104 4.000.000
20.459 17.149 4.015.000
Saldo per 31 december
4.005.104
4.052.608
Van de financiële vaste activa zal € 5.104 als BWS-subsidie binnen 12 maanden worden ontvangen. Het verloop van deze posten in het boekjaar is als volgt: Deelneming in groepsmaatschappijen
2014
2013
20.459
68.182
-20.459 0
-42.000 -5.723
0
20.459
2014
2013
17.149
28.758
Mutaties in het boekjaar: - rente 3,75% - ontvangen bijdragen
643 -12.688
1.079 -12.688
Saldo per 31 december
5.104
17.149
Leningen u/g
2014
2013
4.015.000
4.015.000
-15.000
0
4.000.000
4.015.000
Stand per 1 januari Resultaat deelneming a.g.v. liquidatie BAB B.V. Correctie deelneming 2013 Saldo per 31 december Het totale resultaat uit liquidatie deelneming BAB bv bedraagt € 41.910. Het verschil van € 21.461 is ten laste gegaan van de eigen reserves. Te vorderen BWS-subsidies Dit betreft complex 1140 - de Branding Saldo per 1 januari
Stand per 1 januari Mutaties: Lening BAB bv aflossing vanwege liquidatie Saldo per 31 december Specificatie leningen u/g Achtergestelde lening aan SLS Wonen Leiden € 4.000.000. Fixe lening, einddatum 1 juli 2021, rente 4,504%.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 62 van 85
63 VLOTTENDE ACTIVA
Voorraden Vastgoed bestemd voor verkoop
2014
2013
Stand per 1 januari
200.360
505.714
Verkocht in 2014 MGE-woningen (1x)
-200.360
-505.714
Aangekocht in 2014 MGE-woningen (0x)
0
200.360
Stand per 31 december
0
200.360
2014
2013
Huurdebiteuren Gemeenten Belastingen en premie sociale verzekering Overige vorderingen Overlopende activa
156.732 29.364 12.119 218.618 534.423
119.989 364 11.854 84.659 371.407
Saldo per 31 december
951.256
588.273
Vorderingen
De specificatie van deze posten is als volgt. Huurdebiteuren De huurdebiteuren kunnen als volgt naar tijdsduur en aantal huurders worden gespecificeerd: Periode
tot 1 maand 1 tot 2 maanden 2 tot 3 maanden 3 tot 4 maanden groter dan 4 maanden Totaal
Huurachterstand 2014
2013
29.662 16.940 971 9.739 99.420
22.872 15.338 363 4.051 77.365
156.732
119.989
De huurachterstand bedraagt ultimo boekjaar 10,91% van de bruto maandhuur ( 2013 was: 8,72%).
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 63 van 85
64 Gemeenten
2014
2013
Overige vorderingen
29.364
364
Saldo per 31 december
29.364
364
2014
2013
Omzetbelasting Loonheffing Vennootschapsbelasting (holding)
0 0 12.119
0 0 11.854
Saldo per 31 december
12.119
11.854
2014
2013
25.414 93.152 38.469 61.583
0 56.930 27.729 0
218.618
84.659
2014
2013
a. Vooruitbetaalde assurantiepremie b. Te vorderen op huurders c. Te vorderen rente lening u/g d. Overige overlopende activa
2.593 1.617 90.080 440.133
2.291 308 90.080 278.728
Saldo per 31 december
534.423
371.407
Een deel daarvan betreft subsidie zonnecollectoren (€ 29.000); ultimo maart 2015 is € 28.000 voldaan. Belastingen en premie sociale verzekering De specificatie is als volgt:
Overige vorderingen Verzekeringen (schade uitkeringen) Servicekosten Debiteuren Derden Saldo per 31 december
Overlopende activa
Liquide middelen 2014
2013
Direct opvraagbaar - Kas - Banktegoeden - Banktegoed NWS Holding B.V.
1.047 1.079.976 8.250
1.347 3.110.970 8.290
Saldo per 31 december
1.089.273
3.120.607
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 64 van 85
65 EIGEN VERMOGEN 2014
2013
Wettelijke en statutaire reserves Overige reserves Resultaat Boekjaar
0 206.867.737 14.351.874
20.459 212.012.909 -5.145.172
Saldo per 31 december
221.219.611
206.888.196
2014
2013
20.459
68.182
-41.910 21.451
-42.000 -5.723
0
20.459
Overige reserves
2014
2013
Saldo per 1 januari
206.867.737
212.012.909
14.373.326 -21.451
-5.145.172
221.219.611
206.867.737
Wettelijke en statutaire reserves Saldo per 1 januari Resultaat deelneming a.g.v. liquidatie BAB B.V. Correctie t.l.v. eigen vermogen vanwege liquidatie BAB B.V. Saldo per 31 december
Jaarresultaat na resultaat bestemming Correctie t.l.v. eigen vermogen vanwege liquidatie BAB B.V. Saldo per 31 december
Het eigen vermogen bestaat voor een overgroot deel uit niet gerealiseerde herwaarderingen van het vastgoed. Voor zowel sociaal vastgoed in exploitatie als commercieel vastgoed in exploitatie betreft dit de herwaardering van verkrijgings- of vervaardigingsprijs uitgegaan van initiële verkrijgings- of vervaardigingsprijs tot marktwaarde in verhuurde staat.
Stand per 31 december voorgaand boekjaar Overige reserves Naar vergelijkbare cijfers 2013
Mutaties 2014 via winst- en verliesrekening Als gevolg van overheveling sociaal naar commercieel Als gevolg van desinvesteringen Resultaatbestemming TOTAAL mutaties 2014 Stand per 31 december 2014
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Herwaardering Sociaal vastgoed
Herwaardering Comm vastgoed
Overig
Totaal
50.167.359 110.083.454
8.161.645 37.448
6.983.140 31.434.691
65.312.144 141.555.593
160.250.813
8.199.093
38.417.831
206.867.737
-1.864.824 -1.772.949 9.609.788
1.864.824 1.028.071
0 1.772.949 3.714.015
0 0 14.351.874
5.972.015
2.892.895
5.486.964
14.351.874
166.222.828
11.091.988
43.904.795
221.219.611
Pagina 65 van 85
66 EGALISATIEREKENING Egalisatie BWS subsidies Saldo per 1 januari - rente - ontvangen bijdrage Saldo per 31 december
2014
2013
17.149
28.758
643 -12.688
1.079 -12.688
5.104
17.149
VOORZIENINGEN De post voorzieningen onrendabele top nieuwbouw bedraagt € 0,00. Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie als vastgoedbelegging wordt bij eerste verwerking gewaardeerd tegen uitgaafprijzen. Als zodanig wordt geen voorzienig getroffen voor onrendabele top nieuwbouw omdat erop dit moment geen projecten intern geformaliseerd / extern gecommuniceerd zijn.
LANGLOPENDE SCHULDEN 2014
2013
Leningen overheid Leningen kredietinstellingen Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden
0 73.045.887 20.621.976
0 80.215.381 18.862.672
Saldo per 31 december
93.667.863
99.078.053
2014
2013
Saldo per 1 januari (incl. kortlopende verplichting)
88.062.151
93.132.426
Mutaties in het boekjaar: - aflossingen - opgenomen
-7.879.302 1.000.000
-5.070.275
Aflossingsbestanddeel volgend boekjaar (kortlopende verplichting)
-8.136.962
-7.846.770
Saldo per 31 december
73.045.887
80.215.381
Deze post is als volgt samengesteld:
Het verloop van deze posten is als volgt. Leningen overheid en kredietinstellingen
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 66 van 85
67 Rentevoet en aflossingssysteem De gemiddelde rentevoet van de uitstaande leningen overheid en kredietinstellingen bedraagt circa 4,06% (was 2013: 3,99%). Een lichte stijging vanwege de aflossing begin 2014 van een roll-over lening (€ 5 mln.) met een lage rente (2013: 0,2%). De leningen van overheid en kredietinstellingen worden op basis van annuïteiten of ineens afgelost (fixe leningen). Het aflossingsbestanddeel in het komende boekjaar bedraagt € 8.163.962. Onderverdeling langlopende schulden op basis van looptijd: Resterende looptijd > 1 jaar Resterende looptijd > 5 jaar
73.045.887 46.455.715
Zekerheden In het verslagjaar heeft de NWS het WSW gevolmachtigd om, in voorkomende gevallen, een hypotheek te vestigen op het gehele bezit. Van deze volmacht heeft het WSW gedurende het verslagjaar geen gebruik gemaakt. Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden Saldo per 1 januari Mutaties in het boekjaar: bij/af: Aan en verkopen zelfde jaar bij: Verkocht (2014: 1 uit voorraad; 2013: 4x; waarvan 2 uit voorraad) bij: Waardeverandering MGE aangekocht (2014: 0x; 2013: 3x) Saldo per 31 december
2014
2013
18.862.672
19.699.525
242.015 1.517.289
883.500 -1.142.403 -577.950
20.621.976
18.862.672
2014
2013
8.136.962 751.247 90.502 4.425 2.092.947
7.846.770 988.368 134.270 8.564 2.179.391
11.076.083
11.157.363
2014
2013
KORTLOPENDE SCHULDEN Deze post is als volgt samengesteld. Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen Schulden terzake van pensioenen Overlopende passiva Saldo per 31 december Het verloop van deze posten is als volgt. Schulden aan kredietinstellingen De specificatie is als volgt: Rekening Courant Aflossingsbestandsdeel volgend boekjaar (langlopende schulden)
8.136.962
7.846.770
Saldo per 31 december
8.136.962
7.846.770
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
0
Pagina 67 van 85
68 Schulden aan leveranciers 2014
2013
Leveranciers inzake onderhoudskosten/nieuwbouw
751.247
988.368
Saldo per 31 december
751.247
988.368
2014
2013
Omzetbelasting Loonheffing Vennootschapsbelasting
31.569 58.933 0
77.195 57.321 -246
Saldo per 31 december
90.502
134.270
De specificatie is als volgt:
2014
2013
Stichting ASW
4.425
8.564
Saldo per 31 december
4.425
8.564
2014
2013
Niet vervallen rente Vooruit ontvangen huur Servicekosten Overige overlopende passiva
1.797.452 112.736 82.694 100.065
1.863.823 144.838 61.775 108.955
Saldo per 31 december
2.092.947
2.179.391
De specificatie is als volgt:
Belastingen en premie sociale verzekering De specificatie is als volgt:
Schulden terzake van pensioenen
Overlopende passiva
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 68 van 85
69 12.7
Niet in de balans opgenomen verplichtingen
Erfpachtovereenkomsten voor volgende complexen: Complex 1308 - Wilhelminahofje Complex 1320 - St. Jeroen Complex 1321 - Albertus van Velzenstraat Deze overeenkomsten zijn aangegaan voor onbepaalde tijd / levensduur van de opstallen. De vergoeding bestaat uit een jaarlijks geïndexeerd canon (2014: € 40.043). Obligo aan het WSW, uit hoofde van door het WSW gewaarborgde leningen, bedraagt ultimo 2014: € 3.174.548 (2013: € 3.197.502). De NWS heeft de volgende verplichtingen uit jaarlijkse onderhoudscontracten: Betreft hier de voornaamste contracten. - All-in servicecontracten cv-installatie: - Servicecontracten liftinstallaties 2014: - Service en onderhoudscontracten ICT 2014:
€ 140.000 € 16.000 € 78.500
Voor de onderstaande projecten lopen de volgende verplichtingen. Het betreft verplichtingen op het niveau van samenwerkingsovereenkomst tot werkelijk aangegane contracten minus de reeds gedane uitgaven. Eind 2012 is het project De Lighof gestart. Dit project omvat bouw van 11 woningen op het terrein van de van de voormalige Witte Mavo. Oplevering heeft in maart 2014 plaats gevonden. 5 Van de 11 woningen zijn direct in exploitatie genomen. Na aanvullende werkzaamheden zullen de laatste 6 woningen begin 2015 in exploitatie genomen worden. Het bedrag aan openstaande verplichtingen is nihil. Finale financiële afwikkeling zal in 2015 plaatsvinden. Overige Verplichtingen uit hoofde van ambtsjubilea voor de komende 10 jaar bedragen ca. € 22.500.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 69 van 85
70 12.8
Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening (in euro’s)
BEDRIJFSOPBRENGSTEN Huuropbrengsten
Te ontvangen netto huur: - Woningen en woongebouwen - Onroerende zaken niet zijnde woningen Totaal Af: - Huurderving wegens leegstand - Oninbaar - Overige derving Totaal
2014
2013
14.100.136 303.014 14.403.150
13.414.390 216.963 13.631.353
-43.491 -5.458
-36.651 -11.224
14.354.202
13.583.478
Analyse van de huuropbrengsten a. de huurverhoging per 1 juli 2014 van gemiddelde 4,1% (2013 was 4,4%) b. de huurverhoging wegens verbetering en energieprogramma c. de harmonisatie van de huur bij nieuwe contracten tot het beleidsbepaalde % van de maximaal redelijke huur d. in exploitatie nemen van complex De Lighof Analyse van de huuropbrengsten in getallen Huuropbrengsten jaarhuur prolongatie 01 2014 Huurverhoging 2014 Nieuw complex De Lighof Opbrengst uit harmonisatie en verbetering energiemaatregelen
14.011.141 305.734 22.243 64.032 14.403.150
De huurderving bedraagt 0,34% (2013: 0,35%) van de te ontvangen huur. Een deel hiervan was veroorzaakt door leegstand vanwege groot onderhoud (27%) en moeilijke verhuur van duurdere woningen en parkeerplaatsen. Opbrengst servicecontracten 2014
2013
Te ontvangen vergoedingen inzake leveringen en diensten Ontvangsten inzake het service-abonnement
319.885 55.955
320.384 54.720
Totaal
375.841
375.104
Overheidsbijdragen 2014
2013
Bijdragen van de gemeente in het exploitatietekort: - Jaarlijkse bijdrage
12.688
12.688
Totaal
12.688
12.688
Betreft BWS-subsidie voor complex 1140
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 70 van 85
71 Netto verkoopresultaat vastgoedportefeuille 2014
2013
320.047 221.420 -13.272
146.632 0 -18.934
528.195
127.698
2014
2013
In rekening gebrachte administratiekosten Pachtopbrengsten perceel Herenweg
13.719 2.911
6.793 2.911
Totaal
16.630
9.704
2014
2013
Afschrijvingen op onroerende en roerende zaken t.d.v. de exploitatie
316.941
293.042
Totaal
316.941
293.042
2014
2013
Afboeken voorbereidingskosten oud project Rederijkersplein Afboeking op ontwikkelkavels
94.407 0
0 144.216
Totaal
94.407
144.216
2014
2013
-1.517.289
1.142.403
-1.517.289
1.142.403
Resultaat uit verkoop afgezet tegen marktwaarde Bestaand bezit (3 woningen) Verkoop 9 woningen Stille Zuie Aankoop 2x /verkoop 3x MGE-woningen
Overige bedrijfsopbrengsten
BEDRIJFSLASTEN Afschrijvingen op materiële vaste activa
Overige Waardeveranderingen op materiele vaste activa en vastgoedportefeuille Afboeken onrendabele investeringen
Waardeveranderingen Verkocht onder Voorwaarden
Mutatie (2014 toename van de waarde)
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 71 van 85
72 Erfpacht 2014
2013
Complexen Bronckhorststraat, Wilhelminahofje, St. Jeroen
40.043
39.431
Totaal
40.043
39.431
2014
2013
- Salarissen - Uitkering ziektewetverzekering - Ingehuurd personeel
1.210.284 0 0
1.178.877 -29.532 42.480
Totaal
1.210.284
1.191.825
aantal medewerkers
formatieplaatsen (fte)
2 6 9 6 3
1,75 4,83 6,99 6,00 2,84
26
22,41
Lonen en salarissen
Personeel Onderverdeling (eind 2014) - Directie incl. secr. ondersteuning / PR en P&O - Financiën / Control / ICT - Wonen Woondiensten algemeen - Vastgoed TD uitvoerend + toezicht - Vastgoed bedrijfsbureau + management Totaal
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 72 van 85
73
Bezoldiging topfunctionarissen
Naam
Functie
Dienstverband
Dienstverband
duur
omvang
Beloning
Door
Belastbare
werkgever
kosten Vergoedingen
betaalde
Voorzieningen betaalbaar op termijn
SV-premies A.J. Uilkema
Directeur-Bestuurder
Gehele jaar
Vast
€ 122.862
C.H. van den Bos
Voorzitter RvC
Gehele jaar
€ 10.017
H.L. van Mierlo
Vicevoorzitter RvC
Gehele jaar
€ 6.886
TH.J.J. Olierook
Lid RvC
Gehele jaar
€ 6.886
M.M. Meulman
Lid RvC
Gehele jaar
€ 5.758
M. van Lente
Lid RvC
Gehele jaar
€ 6.886
€ 11.097
€ 25.374
Sociale lasten 2014
2013
- Sociale lasten
181.441
169.298
Totaal
181.441
169.298
2014
2013
Afdracht SPW
241.926
234.929
Totaal
241.926
234.929
2014
2013
Dagelijks- en mutatieonderhoud (excl. eigen dienst) Planmatig en precyclisch onderhoud
1.206.885 640.464
1.136.212 1.020.829
Totaal
1.847.349
2.157.041
Pensioenlasten
Onderhoudslasten
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 73 van 85
74 Specificatie onderhoud
2014
2013
785.632 316.947 196.320 59.007 -151.021
690.569 341.165 221.870 27.113 -144.505
1.206.885
1.136.212
640.464
1.020.829
2014
2013
80.406 -43.594
58.448 -24.000
36.812
34.448
2014
2013
Overige goederen, leveringen en diensten: Kosten service-abonnement
292.456 40.556
330.031 33.944
Totaal
333.012
363.975
2014
2013
Overige personeelskosten Bestuurskosten (inclusief vergoeding commissarissen) Huisvestingskosten Algemene kosten Belastingen en polderlasten Verzekeringen Contributie AEDES Kosten VWDB / VWHR Heffing Centraal Fonds / Verhuurdersheffing KWH Overige lasten
170.460 57.786 95.468 584.397 963.752 37.868 19.306 1.075 2.065.695 13.146 21.535
150.443 48.584 116.663 749.854 654.104 39.375 22.532 40.748 578.641 10.736 25.976
Totaal
4.030.488
2.437.656
Klachtenonderhoud Mutatieonderhoud Onderhoud installaties (cv/WW/lift e.d.) Ondersteunende OH-uitgaven Af: doorbelaste uren eigen dienst Totaal Planmatig onderhoud De kosten van de Technische Dienst Uitvoerend en Toezicht zijn in de winst- en verliesrekening verantwoord onder lonen en salarissen, sociale lasten en overige bedrijfslasten. Leefbaarheid
Kosten leefbaarheid Af: doorbelaste uren eigen dienst Totaal
Lasten servicecontracten
Overige bedrijfslasten
In 2014 heeft de gemeente Noordwijk de heffingsgrondslag rioolbelasting gewijzigd van gebruiker naar eigenaar van de woning; de aanslag in 2014 bedroeg € 320.245. Dit heeft geleid tot een verhoging van de post belasting en polderlasten in 2014. In 2014 heeft de NWS € 1.604.024 betaald aan verhuudersheffing. In 2013 was dat € 66.091.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 74 van 85
75 Accountantshonoraria In het boekjaar zijn de volgende bedragen aan honoraria door Deloitte Accountants B.V. en aan haar gelieerde vennootschappen aan ons in rekening gebracht.
2014
2013
30.855 12.221 41.824 50.623
21.780 12.100 7.865 46.413 31.543
135.523
119.701
2014
2013
Waardeveranderingen Vastgoedbeleggingen zie toelichting bij balansmutaties vastgoedbeleggingen
10.637.859
-8.817.342
Totaal
10.637.859
-8.817.342)
2014
2013
Liquide middelen Rente lening ug SLS Toegerekende rente nieuwbouw
14.874 180.160 25.160
17.278 180.160 35.994
Totaal
220.194
233.432
2014
2013
Rente m.b.t. te vorderen subsidie BWS
1.903
1.903
Totaal
1.903
1.903
2014
2013
Mutatie 2014 (verhoging van de verplichting)
1.517.289
-1.142.403
Totaal
1.517.289
-1.142.403
Onderzoek van de jaarrekening 2012 Onderzoek van de jaarrekening 2013 BBSH rubriek B, C en KSO Adviesdiensten op fiscaal terrein Andere diensten (niet controle diensten; ondersteuning bezwaar WOZ en rioolheffing) Totaal
Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille
Rentebaten en soortgelijke opbrengsten
Opbrengst financiële vaste activa en effecten
Waardeveranderingen Financiële Passiva
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 75 van 85
76
Rentelasten en soortgelijke kosten 2014
2013
Rente leningen kredietinstellingen Egalisatierekening BWS
3.439.580 1.903
3.604.073 1.903
Totaal
3.441.483
3.605.976
2014
2013
Vennootschapsbelasting
0
0
Totaal
0
0
Belastingresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 76 van 85
77 Toelichting vennootschapsbelasting Afdracht op basis van het fiscale resultaat is op nihil geschat op basis van het saldo van de nog te verrekenen compensabele verliezen per ultimo 2014. In de toelichting is een cijfermatige aansluiting opgenomen van de belastinglast of -bate met het product van resultaat voor belastingen en het toepasselijke belastingtarief. Belastbaar bedrag Het belastbaar bedrag is als volgt te berekenen: 14.373.326
Enkelvoudig resultaat uit gewone bedrijfsvoering voor belastingen
-41.910
Bij: enkelvoudig resultaat voor belastingen van deelnemingen Geconsolideerd resultaat uit gewone bedrijfsvoering
14.331.416
voor belastingen Bij: 94.407
Mutatie actuele waarde
-1.517.289
Waardeverandering financiële passiva
110.978
Niet aftrekbare deel afschrijvingen
0
Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedport.
7.955
Vrijval agio leningen u/g
-1.303.949 Af: BWS subsidie
12.688
Verkoopresultaat tot fiscaal (saldo alle verkopen)
160.214 367.981
Verkoopresultaat woningen (i.v.m. toepassing HIR)
-41.910
Resultaat deelneming Waardeverandering Verkoop onder Voorwaarden
-1.517.289
Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedport.
10.637.859 309.635
Afschrijving disagio leningen o/g
9.929.178 3.098.289
Fiscaal resultaat
461.671
Bij: Saneringsheffing 2014 Bij: beperkt aftrekbare kosten
4.400
Belastbaar bedrag over 2014
3.564.360
Mutatie Voorziening voor Onderhoud (toename)
0 3.564.360
Fiscaal resultaat 2014
Belasting boekjaar De belasting volgens de winst- en verliesrekening is als volgt te berekenen 20,0% over 25% over Verschuldigde vennootschapsbelasting Terugnemen belasting 2014 vanwege compensabel verlies 2012 Belasting in Commercieel Resultaat
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
200.000
40.000
3.364.360
841.090 881.090 -881.090 0
Pagina 77 van 85
78 Situatie per balansdatum Compensabele verliezen ultimo 2014 Saldo compensabel verlies 2013
7.088.646 -3.564.360
Mutatie: fiscaal resultaat 2014
3.524.286
Saldo compensabel verlies 2014 na verrekening 2014
Resultaat uit deelnemingen 2014
2013
Resultaat BAB B.V.
-41.910
-47.723
Totaal
-41.910
-47.723
2014
2013
Resultaat volgens de Winst- en Verliesrekening
14.331.415
-5.145.172
Toe te voegen aan de Overige Reserves
14.331.415
-5.145.172
0
0
Overige gegevens Resultaatbestemmingsvoorstel
Totaal
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 78 van 85
79 12.9
Enkelvoudige balans na resultaatbestemming (in euro’s)
ACTIVA
ENKELVOUDIG
2014
2013
Materiële vaste activa * Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie
1.143.974
1.338.523
Som van de materiële vaste activa
1.143.974
1.338.523
Vastgoedbeleggingen * Commercieel vastgoed in exploitatie * Sociaal vastgoed in exploitatie gekwalificeerd als vastgoedbelegging * Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden * Vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie
27.225.541 269.699.695 20.621.976 1.231.842
22.213.623 265.218.431 18.862.672 1.545.664
Som van de vastgoedbeleggingen
318.779.054
307.840.390
Financiële vaste activa * Deelneming in groepsmaatschappijen * Vordering op groepsmaatschappijen * Te vorderen BWS-subsidies * Leningen u/g
-17.225 37.347 5.104 4.000.000
24.708 15.895 17.149 4.015.000
Som van de financiële vaste activa
4.025.226
4.072.752
323.948.254
313.251.665
0
200.360
Vorderingen * Huurdebiteuren * Gemeente * Vorderingen op groepsmaatschappijen * Belastingen en premies sociale verzekering * Overige vorderingen * Overlopende activa
156.732 29.364 0 247 218.618 534.423
119.989 364 0 0 84.659 371.407
Som van de vorderingen
939.384
576.419
Liquide middelen
1.081.023
3.112.317
Totaal vlottende activa
2.020.407
3.889.096
325.968.661
317.140.761
VASTE ACTIVA
Totaal vaste activa VLOTTENDE ACTIVA Voorraden * Vastgoed bestemd voor de verkoop
TOTAAL ACTIVA
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 79 van 85
80 PASSIVA
2014
2013
GROEPSVERMOGEN Wettelijke Reserve Deelnemingen Overige Reserves
0 221.219.611
20.459 206.867.737
Totaal eigen vermogen
221.219.611
206.888.196
5.104
17.149
LANGLOPENDE SCHULDEN * Leningen overheid en kredietinstellingen * Verplichtingen uit hoofde van Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden
73.045.887 20.621.976
80.215.381 18.862.672
Totaal langlopende schulden
93.667.863
99.078.053
8.136.962 751.247 90.502 4.425 2.092.947
7.846.770 988.368 134.270 8.564 2.179.391
11.076.083
11.157.363
325.968.661
317.140.761
EGALISATIEREKENING * Egalisatie BWS subsidies
VOORZIENINGEN
KORTLOPENDE SCHULDEN * Schulden aan kredietinstellingen * Schulden aan leveranciers * Belastingen en premies sociale verzekering * Schulden terzake van pensioenen * Overlopende passiva Totaal kortlopende schulden
TOTAAL PASSIVA
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 80 van 85
81 12.10 Enkelvoudige winst- en verliesrekening (in euro’s) Jaarrekening 2014
Jaarrekening 2013
Bedrijfsopbrengsten Huuropbrengsten Opbrengsten servicecontracten Overheidsbijdragen Netto verkoopresultaat vastgoedportefeuille Overige bedrijfsopbrengsten
14.354.202 375.841 12.688 528.195 16.630
13.583.478 375.104 12.688 127.698 9.704
Som der bedrijfsopbrengsten
15.287.555
14.108.672
316.941
293.042
94.407 -1.517.289 40.043 1.210.284 181.441 241.926 1.847.349 36.812 333.012 4.030.512
144.216 1.142.403 39.431 1.191.825 169.298 234.929 2.157.041 34.448 363.975 2.437.656
6.815.438
8.208.264
Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille
10.637.859
-8.817.342
Bedrijfsresultaat
19.109.976
-2.916.934
220.195 1.903 1.517.289 3.441.483
233.432 1.903 -1.142.403 3.605.976
14.373.302
-5.145.172
0 -41.933
0 -47.525
14.331.369
-5.192.697
Bedrijfslasten Afschrijvingen op materiële vaste activa Overige waardeveranderingen van (im)materiële vaste activa en vastgoed portefeuille Waardeveranderingen Verkocht onder Voorwaarde Erfpacht Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Onderhoudslasten Leefbaarheid Lasten servicecontracten Overige bedrijfslasten Som der bedrijfslasten
Financiële Baten en Lasten Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Opbrengst financiële vaste activa en effecten Waardeveranderingen financiële passiva Rentelasten en soortgelijke kosten Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Belastingresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Resultaat uit deelnemingen Resultaat na belastingen
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 81 van 85
82 12.11 Toelichting op enkelvoudige balans en winst- en verliesrekening (in euro’s) Algemeen De grondslagen voor waardering en resultaatbepaling voor de enkelvoudige jaarrekening zijn gelijk aan de grondslagen die worden vemeld in de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening. Geconsolideerde vennootschappen worden gewaardeerd op de netto vermogenswaarde. Het resultaat uit deelnemingen komt overeen met het merendeel in het verlies van het boekjaar van de desbetreffende vennootschappen.
2014
2013
24.708
72.233
Mutaties Resultaat deelneming BAB B.V. Overige resultaat Correctie resultaat BAB B.V. 2012
-41.910 -23 0
-42.000 198 -5.723
Saldo per 31 december
-17.225
24.708
NWS Holding Stand per 1 januari
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 82 van 85
83
DEEL 3: OVERIGE GEGEVENS
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 83 van 85
84 13 Overige Gegevens 13.1
Resultaatbestemming
Het resultaat ad € 14.373.326 is ten gunste van de overige reserves gebracht.
13.2
Gebeurtenissen na balansdatum
Er zijn geen gebeurtenissen na balansdatum welke een materiële invloed hebben op de jaarrekening.
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 84 van 85
85 13.3
Controle verklaring accountant jaarrekening 2014
F:\Management\jaarrekeningen\Jaarrekening 2014\Jaarstukken NWS 2014 def.doc
Pagina 85 van 85