Jaarrapport Ghapro 2013 Medisch Luik Stad Antwerpen
1
Hoofstuk 1. Beschrijving totaal aantal bereikte sekswerkers 2013 1.1 Aanbod medische consultaties Medisch Aanbod 2013: • Consultaties op Ghapro zelf: 3x/week (ma/wo/vrij) • Dagtoeren (privé’s, massagesalons, ...) in de stad Antwerpen, Provincie Antwerpen en Vlaams Brabant: 1x/week (di of do). In totaal 8 verschillende toeren. • Schipperskwartier: 1x/maand, outreach dag (vrijdagmiddag) • Avondtoeren:1x/week (woensdagavond) o 2x/maand: schipperskwartier o 2x/maand: bars stad/provincie o 4x/jaar: Keteltje o 1x/maand: boysproject • Toeleiding naar de medische consultaties gebeurt ook door de outreacher in het schipperskwartier. • Start telefonische permanenties Tov 2012 zijn er enkele wijzigingen geweest in het medisch aanbod: - Door een efficiëntere organisatie van de dagtoeren, werkt er nog maar 1 mobiele equipe op verplaatsing (in 2012 waren dit nog 2 à 3 teams). Er werden wel extra privé-huizen bijgezocht op deze dagtoeren. - Er werd 2 extra avondtoeren ingepland om de bars in de stad en provincie beter te bereiken. - De outreach in het Keteltje werd afgebouwd naar 4 keer per jaar. - In het najaar van 2013 werden er vaste telefonische permanenties ingepland, zodat er een beter bereik was voor telefonische vragen van sekswerkers. Gebruikte Indeling: Raamprostitutie: sekswerker werft klanten vanachter een raam/vitrine die vanaf de openbare weg zichtbaar is. De dienstverlening vindt plaats in een achter- of hoger gelegen werkruimte. Privé/thuisontvangst: Sekswerker werkt in eigen woning of huurt een huis/appartement om zijn/haar diensten aan te bieden. (alleen of met verschillende sekswerkers m/v) Verdoken Prostitutie: alle vormen van sekswerk waarbij de dienstverlening niet altijd openlijk wordt bekendgemaakt bv massagesalons, peepshow, stripclub, … (sekswerkers of eigenaars geven aan dat er ‘geen seks’ wordt gedaan). Escort: de sekswerker biedt haar diensten aan via internet, via privéhuizen, via advertenties, escortbedrijf, … Zij hebben geen vaste werklocatie (afhankelijk van wat overeengekomen werd met klant). 2
Bars: drankgelegenheden waar de sekswerker wordt aangetrokken om seksuele diensten te verlenen aan de klanten van het etablissement. Er is voorzien om de feitelijke dienstverlening te doen plaatsvinden (knuffelhoek, kamer). Enkele bars (voornamelijk in de provincie) hebben ook een raam/vitrine dat van de openbare weg zichtbaar is. Achter het raam is er zowel een bar waar sekswerker en klant kunnen drinken als een kamer voor de dienstverlening. Openbare plaatsen: sekswerkers werven klanten in op openbare plaatsen bv park, pleintjes, … of in café’s. De dienstverlening vindt elders plaats (bv auto, publiek domein, hotel, woning klant, …) Werklocatie: stad Antwerpen, provincie Antwerpen, deel Vlaams Brabant, geen vaste werklocatie (escort), andere provincie, buitenland. (nvdr De laatste 3 groepen komen op de consultatie bij Ghapro zelf)
3
1.2 Medische consultaties Jaar
2012
2013
Totaal aantal individuele contacten1
3770
3958
278 (13,6)
261 (15,2)
Aantal momenten op Ghapro (gemiddeld aantal contacten/consult)1,2
142 (14,2)
142 (15,3)
Aantal momenten op Outreach 2 (gemiddeld aantal contacten/consult)
136 (12,9)
119 (15,1)
Telefonische contacten
411
549
Totaal aantal consultatiemomenten1, 2 (gemiddeld aantal contacten/consult)
1
Telefonische contacten zijn inbegrepen in telling Een consultatiemoment = een heel of half dagdeel dat wordt voorzien om sekswerkers te ontmoeten. Details zijn terug te vinden in 1.1 Medisch Aanbod 2
Tov 2012 zien we een stijging van het aantal contacten en het gemiddeld aantal contacten op Ghapro zelf en op outreach. De toegenomen contacten op outreach is mede te wijten aan het bijzoeken van privé-huizen/massagesalons en het efficiënt inplannen van de dagtoeren.
Fig 1: Hoe werden sekswerkers bij het eerste contact bereikt (2013)
4
Sekswerkers worden bij het eerste contact vooral bereikt via outreach (54%) en in mindere mate via lotgenoten (25%). In de stad Antwerpen is het bereik bij het eerste contact ook vooral via outreach (45%) en via lotgenoten (33%). Dit is gelijklopend met de vorige jaren. Aangezien Ghapro gelegen is in het midden van het schipperskwartier, maakt er ook een grote groep van de sekswerkers werkzaam in Antwerpen ook gebruik van de consultaties op Ghapro zelf.
5
1.3 Aantal bereikte sekswerkers: indeling volgens leeftijd, geslacht en nieuw of follow-up. Jaar Aantal sekswerkers (M/V) Gemid Lft1 Modus Lft2 Mediaan Lft3 Nieuwe SW Gemid Lft Modus Lft Mediaan Lft Follow Up SW Gemid Lft Modus Lft Mediaan Lft
2012 Totaal
2013 Man
Vrouw
(90/1167)
1345
121
1224
31,5 23,0 30,0
31,7 27 30
33,6 25,0 33,0
31,5 27,0 30,0
583
56
527
30,4 27,0 28,0
29,3 20,0 33,0
30,5 27,0 29,0
762
65
697
32,7 25,0 31,0
37,3 25,0 38,0
32,3 24,0 31,0
1257
551 (37/514) 29,3 23,0 27,0 706 (53/653) 33,1 25,0 31,0
Het aantal bereikte sekswerkers nam in 2013 toe met ongeveer 7%. Vooral het bereik van mannelijke sekswerkers is fors toegenomen in 2013 (groei van 34%). De gemiddelde leeftijd van de bereikte sekswerkers in 2013 is 31,7 jaar (modus: 27 jaar, mediaan: 30 jaar). Nieuwe sekswerkers (gemid: 30,4 jaar) zijn iets jonger dan gekende sekswerkers (gemid 32,7j). Mannelijke sekswerkers (gemid 33,6 j) zijn iets ouder dan vrouwelijke sekswerkers (gemid 31,5 j). De jongste sekswerkers is 18 jaar, de oudste is 63 jaar. Figuur 2 toont de indeling per leeftijdscategorie. De grootste groep sekswerkers heeft een leeftijd tussen 25-30 jaar. Wanneer we indelen volgens nieuw en follow-up, zien we dat de grootste groep nieuwe sekswerkers < 25 jaar oud is. De grootste groep bij de gekende sekswerkers zit in de leeftijdscategorie 25-30 jaar. Mannelijke sekswerkers hebben 2 leeftijdspieken: een groep tussen 25-30 jaar en een piek > 40 jaar.
1 Gemiddelde leeftijd: som van alle leeftijden gedeeld door het aantal leeftijden. 2 Modus Leeftijd: leeftijd die het meest voorkomt. 3 Mediaan: midden van een verdeling (hier leeftijdenreeks).
6
Fig 2: Indeling volgens leeftijd.
1.4 Indeling volgens sector Jaar Raam Privé/thuis Verdoken Prostitutie (massage/peepshow) Escort Bar/Bar+Raam Openbare plaatsen TOTAAL
2012 498 (40 %) 290 (23 %) 176 (14 %) 43 (3 %) 101 (8 %) 149 (12 %) 1257 (100%)
2013 519 (39 %) 269 (20 %) 197 (15 %) 63 (5 %) 139 (10 %) 158 (12 %) 1345 (100%)
De procentuele indeling volgens sector blijft zeer gelijkaardig tov 2012, in absolute getallen, zien we wel hier en daar verschuivingen tov 2012. De grootste groep die bereikt wordt, blijft de raamprostitutie. Wanneer we kijken naar de verdeling volgens geslacht en nieuwe of follow up zien we een gelijkaardige verdeling. Enkel bij de mannelijke sekswerkers liggen de verhoudingen iets anders met een vergelijkbare verdeling over escort, openbare plaatsen en raamprostitutie. In mindere maten vinden we ook enkele mannelijke sekswerkers die werkzaam zijn in privéhuizen.
7
Fig 3: Indeling sector volgens geslacht en volgens nieuw – follow up
8
1.5 Indeling volgens nationaliteit
Figuur 4: Indeling volgens nationaliteit (2011, 2012, 2013) * Europa EU 2011/2012/2013 West: Duitsland, Engeland, Frankrijk, Griekenland, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Zweden ** Europa EU 2011/2012/2013 Oost: Bulgarije, Hongarije, Letland, Litouwen, Polen, Roemenië, Slowakije, Tsjechië
In 2013 zien we een verdere afname van het aantal belgische sekswerkers (van 23% in 2012 naar 20% in 2013. We zien een verdere stijging bij de sekswerkers afkomstig uit Europa EU Oost, Azië en Latijns Amerika. De meeste sekswerkers zijn afkomstig uit EU Oost, waarvan de grootste groep (87%) afkomstig is uit Roemenië (279) en Bulgarije (119). We zien wel dat de groep bulgaarse sekswerkers geleidelijk afneemt, terwijl de roemeense sekswerkers toenemen. De stijging in aantal van de thaise sekswerkers is mee te wijten aan het toenemende bereik in Vlaams Brabant, waar vooral thaise massagesalons terug te vinden zijn. Top 5 Nationaliteiten 2012 (N=1257 =100%)
2013 (N=1345 = 100%)
1
België (289 – 23%)
Roemenië (279 – 21%)
2
Roemenië (237 – 19%)
België (270 – 20%)
3
Nigeria (142 -11%)
Nigeria (143 – 11%)
4
Bulgarije (132 – 11%)
Bulgarije (119 – 9%)
5
Thailand (87 -7%)
Thailand (108 – 8%)
9
Fig 5: Nationaliteiten per sector
Wanneer we de nationaliteiten bekijken per sector zien we dat belgische sekswerkers vooral actief zijn als escort en in privéhuizen/thuisontvangst. Sekswerkers afkomstig uit Europa EU Oost zijn vooral actief in de raamprostitutie. Aziatische sekswerkers zien we dan meer in verdoken vormen van prostitutie (oa massagesalons). Tot slot zijn vooral de sekswerkers afkomstig uit Subsahara landen eerder actief in de straat/caféprostitutie.
10
1.6 Verdeling naar werklocatie
Fig 6: Bereikte sekswerkers per werklocatie
Het bereik in de stad Antwerpen blijft gelijkaardig tov 2012. Er is vooral een toename in bereik in de provincie Antwerpen en Vlaams Brabant. Dit heeft vooral te maken door het bijzoeken van privéhuizen tijdens de dagtoeren.
11
Hoofdstuk 2. Sekswerkers werkzaam in Stad Antwerpen en districten (+ geen vaste werkplek) 2.1 Aantal bereikte sekswerkers: indeling volgens leeftijd, geslacht en nieuw of follow-up. Jaar Aantal sekswerkers (M/V) Gemid Lft Modus Lft Mediaan Lft Nieuwe SW Gemid Lft Modus Lft Mediaan Lft Follow Up SW Gemid Lft Modus Lft Mediaan Lft
2012 Totaal
2013 Man
Vrouw
(85/799)
888
113
775
30,0 25,0 28,0
29,9 27,0 28,0
33,1 25,0 32,0
29,4 27,0 28,0
362
53
309
27,9 23,0 27,0
28,6 20,0 27,0
27,7 23,0 27,0
526
60
466
31,3 24,0 29,0
37,1 25,0 38,0
30,6 24,0 29,0
884
376 (33/343) 27,4 20,0 26,0 508 (52/456) 31,9 25,0 30,0
Het aantal bereikte sekswerkers in de stad Antwerpen en districten (+ escortes) blijft ongeveer gelijk tov 2012. Tov van 2012 zien we een daling van het aantal nieuwe sekswerkers en eerder een stijging bij het aantal bereikte sekswerkers. Bij de mannelijke sekswerkers zien we wel een sterke toename bij de nieuw bereikte sekswerkers. De gemiddelde leeftijd ligt iets lager dan in de totale groep sekswerkers van Ghapro (29,9 jaar, modus 27,0 jaar en mediaan: 28,0 jaar). Figuur 7 toont de indeling per leeftijdscategorie. Ook hier behoort de grootste groep sekswerkers tot de leeftijdscategorie 25-30 jaar. Wanneer we indelen volgens nieuw en follow-up, zien we dat de grootste groep nieuwe sekswerkers < 25 jaar oud is. De grootste groep bij de gekende sekswerkers zit in de leeftijdscategorie 25-30 jaar. Mannelijke sekswerkers hebben ook hier 2 leeftijdspieken: een groep tussen 25-30 jaar en een piek > 40 jaar.
12
Fig 7: Leeftijd volgens geslacht en volgens nieuw/follow up
2.2 Indeling volgens sector Jaar Raam Privé/thuis Verdoken Prostitutie Escort Bar Openbare plaatsen Totaal
2012 56% (491) 11% (95) 11% (95) 5% (43) 2% (13) 17% (147) 884 (100%)
2013 57 % (508) 10% (88) 6% (59) 7% (62) 2% (16) 17% (155) 888 (100%)
In de stad zien we enkele veranderingen in het bereik van sekswerkers tov 2012. Er is een daling te zien in de groep ‘verdoken prostitutie’ en in minder mate privéhuizen. Mogelijke verklaringen zijn, de afname van belgische sekswerkers (die ook vaak in deze sector werken) en sluiting en/of verhuizing van enkele massagesalons/privéhuizen. Er is wel een toegenomen bereik van escortes, waaronder een grote groep mannelijke sekswerkers (50%).
13
Fig 9: Indeling sector volgens geslacht en nieuw/follow-up
14
2.3 Indeling naar nationaliteit Jaar België Europa EU 2012/2013 Totaal
2012 16,1% (142) 54,2% (479)
2013 14,1% (125) 56,3% (500)
Europa EU (West)* Europa EU (Oost)**
11,1% (98) 43,1% (381)
11,5% (102) 44,8% (398)
Europa Niet EU 2012/2013 Noord Afrika en Midden Oosten Subsahara Azië Latijns Amerika Noord-Amerika Totaal
2,6% (23)
2,3% (20)
0,8% (7)
1,8% (16)
15,3% (135) 3,1% (27) 7,8% (69) 0,2% (2) 884 (100%)
14,5% (129) 2,5% (22) 8,3% (74) 0,2% (2) 888
Ook in de stad zien we een verdere afname van het aantal belgische sekswerkers en een toegenomen bereik van de sekswerkers afkomstig uit Europa EU Oost. Er is ook een lichte toename in het bereik van sekswerkers afkomstig uit Latijns Amerika. Voor de andere nationaliteiten zijn de resultaten gelijkaardig als de voorbije jaren.
Fig 10: Indeling volgens nationaliteit (2011, 2012 & 2013) * Europa EU 2011/2012/2013 West: Duitsland, Engeland, Frankrijk, Griekenland, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Zweden ** Europa EU 2011/2012/2013 Oost: Bulgarije, Hongarije, Letland, Litouwen, Polen, Roemenië, Slowakije, Tsjechië
15
De meeste sekswerkers zijn afkomstig uit EU 2012 Oost, waarvan de grootste groep (91%) afkomstig is uit Roemenië (254) en Bulgarije (109). De tweede grootste groep is afkomstig uit België en de derde uit de Subsahara landen. Top 5 Nationaliteit 1 2 3 4 5
2012 Roemenië (219) België 142 Bulgarije 126 Nigeria 117 Nederland 41
2013 Roemenië (254) België (125) Nigeria (113) Bulgarije (109) Nederland (45)
Fig 11: Indeling volgens nationaliteit, verdeling volgens geslacht en nieuw/follow up
Wanneer we kijken naar de verdeling volgens geslacht en nieuw of follow up zien we weinig verschillen met de globale groep. Enkel voor de mannelijke sekswerkers zien we een spreiding over de verschillende nationaliteiten, met als top 3: Latijns Amerika (29), België (18) en Europa EU West (18).
16
2.4 Detail per sector 2.4.1 Bars De stad Antwerpen en districten heeft een beperkt aantal bars. Eind 2013 werd er wel extra outreach gedaan naar nieuwe bars (voor Ghapro). Dit uit zich nog niet in de cijfers van bereikte sekswerkers. In 2014 wordt deze outreach verder gezet, met hopelijk een uitbreiding van het bereik van sekswerkers in de barprostitutie. In 2013 werden er in de stad Antwerpen en districten voor deze sector 16 sekswerkers bereikt, allen vrouwen. 8 sekswerkers waren nieuw, 8 van hen waren reeds gekend bij Ghapro. De gemiddelde leeftijd van deze sekswerkers was 36,5 jaar (mediaan: 34 jaar en modus: 34 jaar). 5 van deze sekswerkers hebben de Belgische Nationaliteit, 3 komen uit Europa EU Oost, 1 uit Europa EU West, 5 uit Latijns Amerika en 2 uit Subsahara. 2.4.2 Escort Deze sekswerkers hebben geen vaste werkplek en werken in binnen of buitenland. Een deel van deze groep combineert deze werkvorm met andere werkvormen vb privéhuis. Gezien zij geen vaste werklocatie hebben, is het ook moeilijker hen te bereiken. In 2013 werden er 62 escortes bereikt waarvan 28 nieuwe en 34 gekende sekswerkers. Binnen deze groep zijn 31 mannelijke en 31 vrouwelijke sekswerkers. De gemiddelde leeftijd is 32 jaar (mediaan: 30 jaar en modus: 29 jaar). Nationaliteit Azië België Europa EU Oost Europa EU West Latijns Amerika Noord Afrika en Midden Oosten Subsahara
Aantal sekswerkers 1 28 10 9 8 3 3
17
2.4.3 Raamprostitutie Deze vorm wordt bijna exclusief in de stad Antwerpen bereikt (schipperskwartier). Enkele sekswerkers zijn werkzaam in Brussel of Gent.
Figuur 12: Sekswerkers uit raamprostitutie indeling volgens geslacht en nieuw-follow up.
In 2013 werden er 508 sekswerkers werkzaam in raamprostitutie bereikt. De gemiddelde leeftijd is 28,8 jaar (modus 22 jaar, mediaan 26 jaar). Nieuwe sekswerkers behoren eerder tot de leeftijdscategorie < 25 jaar. De grootste groep gekenden sekswerkers is > 30 jaar. In totaal is 67,5% van de sekswerkers werkzaam in de raamprostitutie jonger dan 30 jaar. Figuur 13: Indeling naar leeftijd (nieuw/follow up)
18
De grootste groep (70,5%) van de sekswerkers, actief in de raamprostitutie, is afkomstig vanuit EU 2012 Oost, waarvan 65% de roemeense nationaliteit heeft en 29% de bulgaarse.
Figuur 14: Indeling naar nationaliteit (raamprostitutie)
2.4.4 Privé en thuisontvangst Privéhuizen/thuisontvangst zijn in mindere mate te vinden in de stad Antwerpen en districten. We zien een lichte daling in bereik tov 2012. Vermoedelijk door de afname van het aantal Belgische sekswerkers werkzaam in deze sector.
Figuur 15: Sekswerkers uit privéhuizen indeling volgens geslacht en nieuw-follow up.
19
In 2013 werden 88 sekswerkers bereikt waarvan de gemiddelde leeftijd 33,1 jaar is (modus 27 jaar, mediaan 31,5 jaar). We zien 2 pieken bij de nieuwe sekswerkers: leeftijdscategorie < 25 jaar en een tweede piek op 36-40 jaar. Voor de follow-up sekswerkers zien we dat de grootste groep ligt tussen de 25-30 jaar.
Figuur 16: Indeling volgens leeftijd
Figuur 17: Indeling volgens nationaliteit
Hoewel het aantal belgische sekswerkers is afgenomen in deze categorie, blijft het de grootste groep (61%). We zien een lichte toename in het bereik van sekswerkers uit Europa EU Oost (6) en West (10) en Latijns Amerika (13). 20
2.4.5 Verdoken prostitutie (massage/peepshow/parenclub/…) Massagesalons vinden we zowel in de stad Antwerpen, districten als in de provincie Antwerpen en Vlaams Brabant. In 2013 werden er 59 sekswerkers bereikt werkzaam in de verdoken prostitutie (voornamelijk massagesalons). De gemiddelde leeftijd is 34,1 jaar (modus 29 jaar en mediaan 31 jaar). Alle sekswerkers waren vrouwelijk. Er waren 15 nieuwe sekswerkers en 44 gekende sekswerkers. Zowel de nieuwe als de gekende sekswerkers behoren vooral tot de leeftijdscategorie 25-30 jaar. Sekswerkers actief in verdoken prostitutie zijn over het algemeen wat ouder dan hun collega’s, 59% is ouder dan 30 jaar. Figuur 18: Indeling volgens leeftijd
Zoals reeds aangehaald is er een sterke daling in het bereik van sekswerkers werkzaam in de verdoken prostitutie. Mogelijke verklaringen zijn, de afname van het aantal Belgische sekswerkers werkzaam in de prostitutie (ook zichtbaar in figuur 19) en de sluiting/verhuis van enkele massagesalons (zie ook afname van Thaise nationaliteiten). De verhoudingen van nationaliteiten in deze sector is sterk gewijzigd tov 2012, met de grootst vertegenwoordigde groep afkomstig uit Europa EU Oost.
21
Fig 19: Indeling volgens nationaliteit
2.4.6 Openbare plaatsen De meeste van deze sekswerkers zijn actief in de stad Antwerpen. Zij worden bereikt via outreach door Ghapro (Keteltje) en Boysproject (mannenprostitutie). In 2013 werden 155 sekswerkers bereikt. De gemiddelde leeftijd van deze sekswerkers is 28,7 jaar (modus 27 jaar, mediaan 28 jaar).
Figuur 20: Sekswerkers werkzaam in openbare plaatsten, indeling volgens geslacht en nieuwfollow up.
22
Figuur 21: Indeling volgens leeftijd
Bij de nieuwe sekswerkers zien we dat de grootste groep jonger is dan 30 jaar (78%). De grootste piek bij de gekende sekswerkers is tussen de 25-30 jaar (49%).
Figuur 22: Indeling volgens nationaliteit
De grootste groep van deze sekswerkers is afkomstig vanuit de Subsahara. De andere nationaliteiten zijn in mindere mate vertegenwoordigd. We zien wel een toename in het bereik van sekswerkers uit Noord-Afrika en Midden-Oosten en Europa Niet EU, het betreft hier vooral mannelijke sekswerkers.
23
2.4.7 Mobiele equipe en specifieke doelgroepen. Zoals reeds aangegeven wordt het grootste deel van de sekswerkers bereikt door de sekswerkers te bezoeken op de werkplek. Onderstaande tabel geeft het aantal contacten per sector weer voor 2012 en 2013. De tabel geeft een duidelijk overzicht van het toegenomen bereik door de uitbreiding in de bartoers en dagtoeren. Ook het bereik van de sekswerkers die ’s avonds werken in het schipperskwartier is licht gestegen. Voor de outreach overdag ligt de situatie iets anders, deze sekswerkers komen ook gemakkelijk naar de dagconsultaties. Wanneer een test wordt afgenomen op de werkplek, zullen zij in tegenstelling tot de sekswerkers van ’s avonds, gemakkelijker de week nadien deze resultaten tijdens de consultatie afhalen. 2013
2012
Aantal contacten (gemiddeld aantal Aantal contacten per momenten moment)
Sector
Aantal contacten (gemiddeld aantal contacten per moment)
Aantal momenten
Bars
250 (13,9)
18
129 (11,7)
11
SK dag
79 (6,6)
12
111 (8,5)
13
SK avond
527 (22)
24
458 (20,8)
22
Toeren dag
807 (16,5)
49
937 (14,2)
66
Specifieke doelgroepen: De outreach naar het Keteltje werd afgebouwd in 2013. Toch zien we in de totale groep een goed bereik van deze sekswerkers, zij komen dan ook gemakkelijk naar de gewone consultaties, mede door de mond aan mond reclame binnen de Subsahara populatie (41% bereikte ons via lotgenoten). Er werd nog 4 keer in 2013 naar het Keteltje gegaan, met een gemiddelde van 5,75 contacten per keer. Dit ligt in dezelfde lijn als 2012 Tabel: aantal bereikte sekswerkers tijdens de outreach naar het Keteltje 2009 2010 2011 2012 2013
Aantal momenten/jaar 11 12 11 12 4
Aantal contacten 101 (gemid: 9,2) 83 (gemid: 6,9) 85 (gemid:7,7) 70 (gemid: 5,83) 23 (gemid: 5,75)
24
Nieuw 32 27 28 26 9
Follow Up 16 29 27 25 14
In 2013 werd de samenwerking met Boysproject verder gezet. Eén keer per maand wordt er een medische consultatie georganiseerd tijdens de Drop-in op het project zelf. Het is ook mogelijk dat deze mannelijke sekswerkers, al of niet onder begeleiding van de hulpverleners van het Boysproject, naar de medische consultaties op Ghapro komen. Het totaal aantal bereikte mannelijke sekswerkers (via het Boysproject) is daarom niet exact te bepalen (niet alle sekswerkers zeggen dat ze verwezen zijn, sommige sekswerkers zijn ook al langer gekend bij ghapro vb raamprostitutie, …) In 2013 werden er 12 consultatiemomenten georganiseerd, waarbij we een forse toename in bereik tijdens deze consultaties zien. In totaal werden er 64 unieke personen gezien, waarvan 38 nieuwe en 26 gekende sekswerkers zijn. Door het toegenomen bereik tijdens de consultatiemomenten, werden er geen preventielesjes gegevens aan deze kwetsbare doelgroep. De mannelijke sekswerkers die hier bereikt worden, behoren ook niet meer tot 1 doelgroep, maar zitten verspreid over de verschillende sectoren (escortes, openbare plaatsen, raamprostitutie) Tabel: aantal bereikte sekswerkers tijdens het Drop-in moment in Boysproject 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Aantal momenten/jaar 23 21 24 25 21 22 17 12 12 12 12
Aantal contacten gemid 5,3 (2-14) gemid 5,7 (1-9) gemid 6,8 (2-14) 154 (gemid 6,61) 71 (gemid 3,38) 63 (gemid: 2,86) 63 (gemid 3,7) 50 (gemid: 4,2) 58 (gemid: 4,8) 52 (gemid: 4,3) 105 (gemid 8,75)
25
Nieuw 36 18 36 ? ? 11 9 13 5 10 38
Follow-Up 11 22 25 ? ? 18 13 9 18 18 26
Hoofdstuk 3. Medische activiteiten 3.1 Aantal geteste sekswerkers 2009
2010
2011
2012
2013
(% bereikt)
(% bereikt)
(% bereikt)
(% bereikt)
(% bereikt)
473 (44,8%)
454 (45,3%)
520 (48,1%)
386 (33,1%)
318 (26,0%)
hiv
866 (76,1%)
860 (79,8%)
956 (82,5%)
1018 (81,0%)
1130 (84,0%)
gonorroe
848 (74,5%)
837 (77,6%)
933 (80,5%)
998 (79,4%)
1132 (84,2%)
chlamydia
849 (74,6%)
837 (77,6%)
931 (80,3%)
1002 (79,7%)
1130 (84,0%)
syfilis
868 (76,3%)
868 (80,4%)
960 (82,8%)
1025 (81,5%)
1136 (84,5%)
hepatitis B2
478 (42%)
457 (42,4%)
513 (44,3%)
454 (36,1%)
499 (37,1%)
PAP
1 2
1
enkel bij vrouwelijke sekswerkers (N=1224) enkel 1e controle (eenmaal beschermd, geen controles meer nodig)
We zien een lichte toename van het aantal sekswerkers dat zich laat testen voor hiv, syfilis, gonorroe en chlamydia (84%). Voor het cervixuitstrijkje zien we nog een verdere daling, vermoedelijk is het verderzetten van het nieuwe screeningschema hiervan het gevolg. Sekswerkers jonger dan 21 jaar worden niet meer getest. Sekswerkers met een normaal uitstrijkje, zonder hpv infectie worden pas na 2 jaar opnieuw getest (tov vroegere jaarlijkse screening).
26
3.2 Resultaten screening chlamydia, gonorroe, syfilis en hiv In 2013 zien we dat het voorkomen van syfilis en hiv gelijkaardig blijft met de vorige jaren. Voor chlamydia en gonorroe daarentegen zien we een sterke stijging. Deze stijging is vooral te wijten aan de bijkomende screening thv keel en anus die werd opgestart in 2013 (figuur 23) Figuur 23: Voorkomen van soi (chlamydia, gonorroe, syfilis en hiv) van 2009 tot 2013
%= aantal positieve testen/aantal geteste sekswerkers
Figuur 24 geeft het voorkomen van gonorroe en chlamydia, waarbij er werd gecorrigeerd (keeltesten en anale testen werden niet geïncludeerd), zodat de resultaten te vergelijken zijn met de vorige jaren. Vooral bij chlamydia zien we een groot verschil in voorkomen.
Figuur 24: Voorkomen van chlamydia en gonorroe met correctie voor anale en keeltesten.
27
Gonorroe In 2013 zien we algemeen een lichte toename van gonorroe (van 1,6% naar 2,3%, na correctie 1,9%). Wanneer we de verschillende testlocaties vergelijken, zien 125we dat anale en urine stalen (voornamelijk afgenomen bij mannen), het meeste risico hebben om positief te zijn. Wel moeten we opmerken dat het aantal vaginale stalen 10 keer hoger ligt dan het aantal anale, urine en keelstalen, deze gegevens zijn dus niet helemaal te vergelijken. Het voorkomen ligt ongeveer gelijk voor nieuwe en follow-up sekswerkers.
Figuur 25: aantal positieve testen voor gonorroe tov aantal negatieve testen per testlocatie (anaal, vaginaal, keel, urine).
Chlamydia Chlamydia blijft de meest voorkomende soi bij sekswerkers. Voor 2013 zien we een forse toename (van 8,7% naar 10,1%), die eerder miniem is na correctie (9,0%). Het verschil zit vooral in de afname van anale en keelstalen in 2013. Als we de verschillende testlocaties vergelijken, zien we dat de anale stalen (voornamelijk afgenomen bij mannen), het meeste risico hebben om positief te zijn. Wel moeten we opmerken dat het aantal vaginale stalen 10 keer hoger ligt dan het aantal anale, urine en keelstalen, deze gegevens zijn dus niet helemaal te vergelijken. Nieuwe sekswerkers hebben wel meer kans op een infectie met chlamydia (voorkomen van 11,4%), terwijl dit veel lager ligt bij gekende sekswerkers (voorkomen van 4,9%).
28
Figuur 26: aantal positieve testen voor chlamydia tov aantal negatieve testen per testlocatie (anaal, vaginaal, keel, urine).
Syfilis De interpretatie van laboratoriumonderzoek voor syfilis is meer complex. Voor 2013 werden er 12 testen als positief beschouwd (voor 11 sekswerkers), de prevalentie van syfilis blijft hierbij eerder laag (ongeveer 1%). Gezien sommige titers voor syfilis eerder laag zijn, wordt er rekening gehouden met volgende items: - anamnese: onveilige sekscontact, oude gekende syfilis al of niet behandeld, … - klinisch onderzoek: eventuele symptomen van syfilis (ulcera, rash, …) - laboratoriumonderzoek: resultaten van vorige onderzoeken bij Ghapro (of elders wanneer gekend). Van de 11 positieve sekswerkers werden volgende stadia onderscheiden: 6 sekswerkers hadden een recente syfilisinfectie, enkele van hen vertoonde hierbij ook symptomen (ulcera). 3 sekswerkers werden beschouwd als een latente syfilis (= oude onbehandelde syfilis). Voor 2 sekswerkers vermoeden we dat het om een positieve syfilistest gaat, maar zij keerden niet meer terug voor de resultaten, dus verdere uitklaring van de resultaten was niet mogelijk. Eén test werd als negatief beschouwd, maar ook hier is het resultaat niet zeker, omdat de sekswerker de resultaten niet kwam ophalen. Ook voor syfilis hebben nieuwe sekswerkers (voorkomen 1,4%) meer kans op infectie dan gekende sekswerkers (voorkomen 0,4%). Hiv De incidentie (aantal nieuwe infecties) van hiv blijft laag bij sekswerkers (0,5%). In 2013 kregen 5 mannen en 1 vrouw een nieuwe hiv-diagnose. Enkele sekswerkers kregen al een hiv-diagnose in het verleden (en worden hiervoor opgevolgd in een ARC). De totale prevalentie voor hiv in 2013 bij onze sekswerkers is 1,2%. Alle positieve testen in 2013 werden afgehaald. Zowel nieuwe als gekende sekswerkers hebben evenveel kans om hiv op te lopen. Gezien de kleine groep van sekswerkers, is het moeilijk om veel uitspraken te doen rond hiv en sekswerk. Wel kunnen we veronderstellen dat mannelijke 29
sekswerkers meer risico hebben om met hiv-besmette klanten of privépartners in contact te komen. Conclusie Als algemene opmerking geldt dat de herkomst van een nieuwe soi-infectie niet altijd kan worden vastgesteld: op het werkveld of in de privésituatie. De toename van het aantal chlamydia en gonorroe-infecties geeft wel aan dat de safe sex boodschap belangrijk blijft. Een infectie met een soi gaat ook niet altijd gepaard met klachten en is ook niet altijd zichtbaar, waardoor er een groter risico is op verdere verspreiding. Goed informeren van de sekswerkers over soi, infectierisico’s, condoomgebruik, … is een van de belangrijke taken binnen het medische team van Ghapro. Volgende topics worden hierover geregistreerd: safe sex algemeen (867 keer), gebruik van glijmiddel (368 keer), wat te doen na een klapcondoom (444 keer). Er moet benadrukt worden dat dit een onderrapportage is, want het is niet altijd mogelijk om de registratie goed bij te houden tijdens een drukke consultatie. Ook wordt er aandacht besteed aan het juiste condoomgebruik. Via filmmateriaal of met een oefenmodel wordt het juiste gebruik van het mannencondoom uitgelegd of kan de sekswerker zelf oefenen. In 2014 wordt het testen op diverse locaties (anaal, urine, vaginaal, keel) verder geëvalueerd. Ook naar mannelijke sekswerkers dient er extra aandacht te gebeuren in kader van safe sex boodschap en infectie-risico.
30
3.3 Hepatitis A, B en C Hepatitis B 495 sekswerkers werden bij het eerste contact getest op hepatitis B. Bijna de helft (49,5%) heeft geen antistoffen voor hepatitis B en komt in aanmerking voor vaccinatie. Een op vier is vroeger gevaccineerd (25,5%). 2,8% van deze sekswerkers is drager van het virus en werd geïnformeerd en zo nodig verwezen. 21,4% van de geteste sekswerkers had immuniteit voor hepatitis B na infectie en had geen verdere opvolging nodig. Resultaat hepatitis B (1e screening)
Aantal sekswerkers (%)
Geen immuniteit (vaccinatie mogelijk)
247 (49,5%)
Immuniteit dragerschap)
na
infectie
(geen 107 (21,4%)
Immuniteit na infectie (met dragerschap)
14 (2,8%)
Immuniteit na vaccinatie
127 (25,5%)
Totaal gekende resultaten
495 (99,2%)
% = aantal sekswerkers met resultaat X / totaal aantal geteste sekswerkers
In 2013 kregen 276 sekswerkers minimaal 1 vaccinatie voor hepatitis B. In 2013 hebben 16 sekswerkers bijkomende (wanneer onvoldoende antistoffen na 0-1-4 schema) of een diagnostische vaccinatie voor hepatitis B gekregen. 94 sekswerkers werden getest na vaccinatie, waarbij 91,4% een volledige immuniteit verkregen hadden. 9 van de sekswerkers vertoonden geen antistoffen na volledige vaccinatie (0-1-4 schema) én bijkomende vaccinatie (gelijktijdig 2 vaccinaties voor hepatitis b en dit herhaald na 2 maanden). Zij behoren tot de groep van non-responders en werden hierover geïnformeerd. Hepatitis A In 2013 werd het proefproject ‘vaccinatie voor Hepatitis A’ bij M$M verdergezet. Er werden 52 sekswerkers getest. 15 sekswerkers kwamen in aanmerking voor vaccinatie. 7 van hen kregen hun eerste vaccin in 2013 en 3 ook het tweede (opmerking: tussen 2 vaccinaties moet men 6 maanden wachten, waardoor niet alle schema’s binnen 1 jaar afgemaakt kunnen worden). Gezien het grote aantal sekswerkers dat reeds beschermd is voor hepatitis A, zal dit aanbod niet meer worden verder gezet in 2014. Sekswerkers die nog bezig waren met het vaccinatieprogramma zullen wel hun vaccinatieschema afmaken in 2014. Hepatitis C Hepatitis C is geen standaardtest en wordt enkel bepaald wanneer er een risico is gelopen (gekend Hep C contact, IV drugsproblematiek, …). Er werden 5 sekswerkers getest voor hepatitis C, geen enkele test was afwijkend. Al deze sekswerkers kregen hun resultaat.
31
3.4 Screening voor baarmoederhalskanker In 2013 werden er 329 uitstrijkjes voor baarmoederhalskanker uitgevoerd bij 318 sekswerkers. In de loop van 2013 werd er door het laboratorium overgeschakeld op een nieuw afnamesysteem, waardoor sommige resultaten niet volledig zijn. Momenteel worden volgende principes toegepast: - screening vanaf 21 jaar - wanneer normale cytologie en hpv negatief: herhaling na 2 jaar - zo afwijkende cytologie en/of hpv positief: herhaling na 6 maanden of 1 jaar. Zo nodig verwijzen. Resultaten screening baarmoederhalskanker HPV negatief
HPV positief
HPV onbekend
TOTAAL
NILM
177
49
3
229 (69,6%)
ASCUS
6
25
0
31 (9,4%)
LSIL
4
53
1
58 (17,6%)
HSIL
3
7
0
10 (3,0%)
Cytologie onbekend
0
1
0
1 (0,3%)
TOTAAL
190 (57,8%)
135 (41,0%)
4 (1,2%)
329 (100%)
70% van de uistrijkjes vertoont geen afwijkingen (NILM), waarvan 22% drager is van HPV. Algemeen kunnen we zeggen dat 41% van de sekswerkers geïnfecteerd is met HPV. Deze beide waarden zijn gelijkaardig als de bevindingen uit de masterproef ‘Prevalentie van hr-HPV en distributie van genotypes bij vrouwelijke sekswerkers in Antwerpen’, waar de resultaten van 1471 uitstrijkjes werden geanalyseerd (periode: 6/2006-6/2010). Hier vinden we ook een HPV prevalentie van 43% en een uitstrijkje zonder afwijkingen (NILM) bij 72% van de sekswerkers. Van de afwijkende uitstrijkjes4 vinden we vooral atypische (ASCUS) en laaggradige (LSIL) letsels terug, bijna al deze uitstrijkjes testen ook positief voor het HPV-virus. Deze sekswerkers krijgen eventueel een controle uitstrijkje na 6 maanden of bij herhaling van de resultaten worden zij verwezen naar de gynaecoloog voor verdere oppuntstelling. Hooggradige letsels (HSIL) komen zelden voor, deze sekswerkers worden onmiddellijk verwezen naar de gynaecoloog voor verdere oppuntstelling. Gezien het verhoogde risico op infectie met HPV bij sekswerkers en de verspreiding naar de algemene bevolking toe, zal Ghapro er in 2014 een pilootproject starten om 150 sekswerkers te vaccineren met het HPV-vaccin. 4
Er zijn verschillende stadia van celveranderingen ter hoogte van de cervix door infectie met HPV-virus. Afhankelijk van het stadium is er een ander opvolgingsbeleid. Beperkte celveranderingen (ASCUS en LSIL) kunnen terug normaliseren en de HPV-infectie kan verdwijnen.
32
3.5 Medische doorverwijzing Het is soms mogelijk dat sekswerkers verder worden doorverwezen naar de reguliere gezondheidszorg. Dit kan naar aanleiding van een afwijkende test, vastgesteld tijdens de medische consultaties (bv hiv, afwijkende test baarmoederhalskanker, …), vanwege zwangerschap/abortus, … Maar het is ook mogelijk dat sekswerkers met niet-beroepsgerelateerde klachten langskomen (bv rugpijn, griep, …). Zij worden dan verwezen naar oa de huisarts. Bij medische verwijzing is het mogelijk dat het sociale team van Ghapro mee wordt ingezet ter ondersteuning en/of begeleiding. Bv ivm kosten, mutualiteit,… Tabel: aantal medische verwijzingen in 2013 Huisarts
108
Gynaecoloog
65
Abortus
31
Helpcenter
12
Specialist
13
Zwangerschap (gynaecoloog/prenataal 12 steunpunt Kind en Gezin) ITG
10
Hepatoloog
8
Dokters van de Wereld
6
Tandarts
4
Radiologie
5
Free Clinic
1
Psycholoog
1
Collega-organisaties (Pasop. Espace P, 2 …) TOTAAL
278
Er werden ook 32 verwijzingen naar het sociale team geregistreerd. Het betreft verwijzingen met een concrete vraag. Het is niet altijd zeker dat sekswerkers ook gebruik maken van dit aanbod. Ook is dit een onderrapportage, gezien het sociale team ook regelmatig wordt vernoemd, zonder dat er een concrete vraag is bij de sekswerker.
33
Hoofdstuk 4. Projecten – GVO materiaal Klanten: Sinds enkele jaren geven sekswerkers aan dat de vragen naar onveilige seks sterk toenemen. Het initiatief tot sensibiliseren van klanten ligt op dit moment echter uitsluitend bij de sekswerker. Dit is volgens ons niet wenselijk en wij menen dat er een maatschappelijke opdracht ligt in het sensibiliseren van de klanten van sekswerkers om geen onveilige seks meer te vragen. Ghapro nam in 2013 het initiatief tot overleg met dr. Koen de Schrijver en dr. Ruud Mak van het toezicht Volksgezondheid Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid om deze signalen verder mee op te volgen. Daarnaast werd de website van Sensoa “seksualiteit.be” aangevuld met het thema betaalde seks. Hierbij werd ook specifiek de klant aangesproken met volgende thema’s: prostitutie- seks met een sekswerker en veilig vrijen en prostitutie. Zo werd al een eerste kleinschalige sensibiliseringscampagne opgestart. Deze campagne blijft nu beperkt tot Nederlandssprekende klanten. Aangezien de doelgroep sekswerkers een internationaal gegeven is trekken deze sekswerkers ook klanten aan van dezelfde origine. Een Nederlandstalige campagne heeft dan ook geen vat op deze doelgroep en zal dus een diverse aanpak nodig hebben. Ghapro is als expertisecentrum betrokken bij het proces van het Nationaal hiv actieplan. Het thema klanten werd dan ook opgenomen als urgent actiepunt. In hoeverre deze actiepunten verder geconcretiseerd worden zal afhangen van de coördinatie van het Nationaal hiv actieplan.
Gvo materiaal: Safe sex en anticonceptiecounseling blijven belangrijke thema’s die dagelijks bespreekbaar worden gesteld. Aangezien het internationale karakter van de doelgroep, het verschil in educatie moet het materiaal toegankelijk zijn. Daarom werden nieuwe brochures ontwikkeld met als thema: anticonceptie, en duidelijke handleidingen rond het juiste gebruik van de pil, vaginale ring, pleister en prikpil. Daarnaast werd een nieuwe strip ontwikkeld waarin de verschillende anticonceptiemiddelen op een laagdrempelige manier bespreekbaar worden gesteld.
34
