IVN Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid Secretariaat: Valeriusplein 358, 2402 TW Alphen aan den Rijn

Jaargang 34 – nummer 4 – 2013

BONT ALLERLEI IVN afdeling Alphen aan den Rijn en omstreken

IVN Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid Secretariaat: Valeriusplein 358, 2402 TW Alphen aan den Rijn

Op gezonde toer, voor échte zuivel naar de boer!!

Steenwijk Specialiteit: streekproducten Melk Eieren Div. Yoghurt IJs (taarten) Boerenkaas Bio sappen Honing Kado-art.

Karnemelk Div. vla Roomboter Slagroom Div. kwark Chocolademelk Bavaroise Vlees Soezie meel Bakproducten Jam Mosterd Streekwijnen Broodmachines Geitenmelkproducten

Zie ook : www.landwinkel.nl www.zuivelboerderij.info of mail ons op: [email protected] Tevens Paardenpension

Ook kunt U bij ons terecht voor kinderpartijtjes, bedrijfsuitjes, familiefeesten, Boerenlunches, en mooie Cadeaumanden (weer eens wat anders!)

Jaargang 34 – nummer 4 - 2013

BONT ALLERLEI Uitgave van het IVN afdeling Alphen aan den Rijn en omstreken

Goed nieuws

Opgericht in 1975 Redactie Henk Jan Habermehl - Jan Bal Caroline Piek - Franny Bronsgeest Jan Uitzetter (eindredacteur) Redactie adres: Loevestein 171 2403 JH Alphen aan den Rijn tel.: 0172 416306 e-mail: [email protected] KOPIJ vóór vrijdag 14 februari 2014 inleveren op het redactieadres. OVERNAME van artikelen is toegestaan met bronvermelding. Uitlatingen in dit blad gedaan, geven niet noodzakelijk de standpunten weer van de redactie of het afdelingsbestuur. Secretariaat: Grada Hooijmans e-mail: secretaris@ivn-alphenaandenrijn Postadres: Valeriusplein 358, 2402 TW Alphen aan den Rijn Internet: http://ivn.nl/afdeling/alphen-aan-den-rijn-eo Lidmaatschap: Contributie leden € Huisgenootleden € Donateurschap v.a. €

21,50 per jaar 9,75 per jaar 10,00 per jaar

Rabobanknummer: NL85 RABO 0301 6899 62 Contributieberekening loopt per kalenderjaar. Opzeggingen 3 maanden voor afloop van het kalenderjaar. Verdere gegevens of adressen van bestuur en coördinatoren van werkgroepen vindt u op pagina 2.

Het is altijd leuk om goed nieuws te kunnen melden. Goed nieuws is dat onze jeugd dankzij Eetbaar Alphen en handen spandiensten van Jan en Alleman beschikt over een tuin om door een ringetje te halen en een bom duiten wist te winnen. Goed nieuws is ook dat Junis in oktober liet weten ook volgend jaar in de Vlinder te blijven.

INHOUD Goed nieuws ................................................................................................ 1 Adressen...................................................................................................... 2 Van het bestuur............................................................................................ 3 IVN Alphen laat zich zien op ledendag en jeugd pakt vette prijs ................... 4 Koud voorjaar laat tuin en poel niet onberoerd ............................................. 7 Avifauna blijft weer wakker ......................................................................... 8 Fladderaars en Vlinders ............................................................................... 9 Fladderaars en…........................................................................................ 10 Vlinders..................................................................................................... 10 Helaas, de zomer is voorbij ........................................................................ 11 Emelies eigen fotohoekje ........................................................................... 11 Aantal huiszwaluwen Rijnstreek blijft op hoog niveau ................................ 12 Hakken, zagen, sjouwen… ......................................................................... 13 Zaanse Rietveld krijgt natuurlijke grasmaaiers............................................ 14 De vallende blaadjes... ............................................................................... 15 IVN’ers voor de PaddenPoel gezocht ......................................................... 15 Agenda van Activiteiten ............................................................................. 16 Ledenoverzicht .......................................................................................... 19 Het natuurgevoel van… ............................................................................. 21 De Vlinders zoeken versterking.................................................................. 21 Natuurbeleving in oktober .......................................................................... 22 Genieten op Herfstmarkt bij de Vlinder ...................................................... 23 Oudhollandsche bezigheden voor de vrijwilligers ....................................... 24 ‘In grote partij kun je meer bereiken’ ......................................................... 25 Woesteland kamp Les Brumes de Bretagne ................................................ 26 Borden bij de Vlinder................................................................................. 27 ‘Wat kriebelt daar’ ..................................................................................... 28

Druk: Reproset+, Waddinxveen Foto voor- en achterblad: Caroline Piek

Het IVN laat je leren van de natuur en verrijkt daarmee je leven. Het laat je nadenken over je gedrag en motiveert tot milieubewust handelen.

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Adressen van bestuur, coördinatoren, leden van de werkgroepen en regiocontactpersonen BESTUUR Voorzitter: Vacature per maart 2014 Dirk van der Bijl tel: 0172 434783 e-mail: [email protected] Contactpersoon: Bont Allerlei, externe contacten, planologie en milieu

Penningmeester en ledenadministratie: Bart van Loon tel: 0172 515553 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] Contactpersoon: VLB, natuurtuin Koudekerk

Vice-voorzitter: Chris Groesser tel: 0172 435404 e-mail: [email protected] Contactpersoon: communicatie, exposities, jeugd

Leden: We hebben twee vacatures die we graag opgevuld zien. Voor informatie neem contact op met onze secretaris

Secretaris: Grada Hooijmans tel: 0172 577663 e-mail: [email protected] Contactpersoon: lezingen, excursies, gidsen Junis, vogelwerkgroep COÖRDINATOREN EN LEDEN VAN DE WERKGROEPEN Lezingen: Loes Leeuwenburg tel: 0172 445246 e-mail: [email protected] Leden: Maria Chardon Hansje Herfst Nico Selie Monique Smulders Dick Warmerdam

Natuurtuin Koudekerk: Tineke van Rijn e-mail: [email protected] Bert v.d Zwaan Leden: Margriet van der Nagel

Excursies: Nico Selie tel: 0172 426167 Nico Selie draagt per 1 januari zijn taak over aan: Dick Warmerdam tel: 0172 518480 e-mail: [email protected] Leden: Dick Warmerdam

Planologie en Milieu: Vacature e-mail: [email protected] Leden: Joost van Beek

Bont Allerlei: Jan Uitzetter tel: 0172 416306 e-mail: [email protected] Leden: Henk Jan Habermehl Jan Bal Caroline Piek Franny Bronsgeest

Exposities: Pieter Verkade e-mail: [email protected] Leden: Peter van de Werken Corina Vermeer

tel: 0172 422092

Vogelwerkgroep: Stef Strik e-mail: [email protected] Leden: Maikell Verkade Martijn de Jong

Facebook: Mirjam Derkse e-mail: [email protected] Vrijwillig landschapsbeheer: Henk Jan Habermehl e-mail: [email protected] Lid: Wim Dieho REGIO CONTACTPERSOON Boskoop Margriet Mutsaers e-mail: [email protected] Kaag en Braassem Dick Warmerdam e-mail: [email protected]

Hans Krüse

tel: 0172 445249 Pieter Janssen

tel: 0172 472748 Dick Warmerdam Wim Kok

tel: 0172 473516

Rijnwoude (Koudekerk aan den Rijn) Jan Bal e-mail: [email protected] Rijnwoude (Hazerswoude) Jan Kuit e-mail: [email protected]

tel: 0172 216623

tel: 0172 518480

VERENIGINGSGEBOUW De Vlinder Burg. Bruinsslotsingel 15, 2403 NC Alphen aan den Rijn

tel: 0172 533296

MATERIAALBEHEER Lydia Beekhuis

tel: 06 48753604

nummer 4 – 2013

tel: 0172 475316 Marijke Markenstein

Vlinders en Fladderaars: Gerda Bonninga tel: 06 53717832 e-mail: [email protected] Leden: Elly Slagter Cécile Aras Femke Blasse Omar Vogel Michelle Meijer Frank van Rooijen Jenny Heemskerk Corina Vermeer Annemiek Zaal Mayelle Tuijn Corina van Vuuren Vera van der Hoorn Willemijn van Maanen Fenne Schotel Annemiek van Eeuwen

Communicatie:(BA, PR, Soc. Media, Webbeheer) Corry Dierdorp tel: 0172 471550 e-mail: [email protected] Leden: Jan Uitzetter Dick de Graaf Lydia Beekhuis Suzan van Lienden Mirjam Derkse

Webmaster: Dick de Graaf e-mail: [email protected]

tel: 0172 518267

tel: 071 3412168

tel: 071 3412597

Openingstijden De Vlinder: woensdag, zaterdag en zondag; 1 april tot 31 oktober: 14.00 tot 17.00 uur; 1 november tot 31 maart: 13.30 tot 16.30 uur uur

-2-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. waar nodig ondersteunen. Op het afgelopen gidsenoverleg is nu besloten om samenwerking te zoeken met Nieuwkoop en IJssel en Gouwe. Op dit overleg is het excursieprogramma voor 2014 vastgesteld wat voor velen de moeite waard zal zijn.

Van het bestuur Chris Groesser

Redactie: vele jaren is Jan Uitzetter de eindredacteur van dit mooie blad Bont Allerlei. Niet alleen redacteur maar eveneens de schrijver van vele artikelen. Jan heeft aangegeven dat hij er na 8 jaar en 34 nummers mee wil stoppen. Het exemplaar dat u nu leest zal het een na laatste zijn onder redactie van Jan. Er is dus een leuke vacature. Een functie als redacteur van BA. Heb je een journalistieke gave en wil je de, dankbare, taak van Jan overnemen schroom dan niet.

Verenigingen: zijn volgens Wikipedia een verzameling personen die zich met een bepaald doel georganiseerd hebben in een rechtspersoon. Die rechtspersoon verwijst dan naar de Nederlandse wet. Diverse verenigingen hebben verschillende doelen. Als je lid bent van een vereniging ben je het eens met het doel en wil je dit uitdragen. Zo ben ik lid van Mannenkoor Gouda's Liedertafel dat als doel heeft om de mannenkoormuziek op een zo hoog mogelijk niveau uit te dragen. Dat is ons gelukt op ons 90 jarig lustrum concert van 12 oktober voor een uitverkochte Goudse schouwburg. Aan het einde ben je trots op wat je met z'n allen hebt bereikt.

Wat Jan er desgevraagd zelf over schrijft: ,,Leuk van werken voor Bont Allerlei is voor mij als journalist in ruste het feit dat ik bezig kan blijven met een van mijn liefhebberijen, het schrijven van artikelen over iets dat mij interesseert, in dit geval de natuur. En dan vooral ook om van dichtbij mee te maken hoe IVN'ers in mijn eigen vereniging die natuur beleven. Ik interview ze niet alleen, ik laat ze daar ook zelf over schrijven. Dat kost wel tijd, maar omdat het gaat om vier nummers per jaar kun je de tijd om te schrijven en te redigeren heel behoorlijk uitsmeren zodat je met elke week een paar uurtjes een heel eind komt.’’ Meer informatie? Neem contact op met Jan via email: [email protected] of bel: 0172416306

Zo ben ik trots op IVN Alphen aan den Rijn e.o. Ik ben trots omdat we mooie dingen bereiken. Onze jeugdgroepen de Fladderaars en Vlinders met een afwisselend programma en waarvoor er een wachtlijst bestaat. De tentoonstellingswerkgroep die elke keer opnieuw de ideeën omzet in een echte expositie. Al die natuurgidsen die wandelaars meenemen om al het mooie in onze natuurgebieden te delen. De PR-werkgroep die zich inzet om ons naar een hogere plaats te krijgen in de Ten Brink Clubactie.

Bedankt: Aan een ieder die er voor zorgt dat IVN Alphen aan den Rijn e.o. de vereniging is die het uitstraalt. Actief en levendig. Geniet vooral van onze omgeving en niet te vergeten van Bont Allerlei.

Genieten: van je directe leefomgeving. Iets wat ik wilde op de zondag na het concert van mijn mannenkoor. Helaas... regen en niet zomaar een paar druppels. Op de maandag en dinsdag hierna niet veel beter. En dan de woensdagochtend: Zon. Naar buiten met de camera en genieten. Je merkt dat een ieder die je tegenkomt blij is. Een ochtend met veel vocht in de lucht en dan kun je mooie foto's maken. Zon op een bedauwd spinnenweb. Bessen waar druppels aanhangen. Schittering van de zon op bedauwde bladeren. I see skyes of blue, and clouds of white, zingt het in mijn hoofd. Het kan dan wel herfst zijn maar wat leven we in een mooie wereld.

Nieuwjaarswandeling op zondag 5 januari De traditionele Nieuwjaarswandeling van IVN Alphen aan den Rijn e.o. is op zondag 5 januari. Leden van de vogelwerkgroep zullen ons zoals al vele jaren het geval is begeleiden op ons eigen rondje meer. Daarbij kunnen we hopelijk de nodige (water)vogels bewonderen door de telescopen van de vogelaars. De wandeling begint vanaf 13.30 uur bij de Vlinder en ook al zoals de traditie wil is er na afloop warme soep om weer bij de mensen te komen als het echt winters weer is.

Samenwerken: In september hebben we IVN Ede op bezoek gehad. Zij kwamen hun vrijwilligersdag bij ons vieren. Na een presentatie over het heempark rondom de Vlinder hebben we uiteraard een wandeling gemaakt. Na de wandeling met een van de gidsen in gesprek. Gidsen van de afdeling Ede gidsen ook in de afdeling Veenendaal en Lunteren-Barneveld. Dit bevordert de kennis van gidsen en je kunt elkaar als afdeling

nummer 3 – 2013

-3-

Bont Allerlei


IVN Alphen laat zich zien op ledendag en jeugd pakt vette prijs Diverse auteurs*

IVN Alphen aan den Rijn e.o. blijft aan de weg timmeren, vooral via de succesvolle jeugdwerkgroep. Ook op de landelijke ledendag van IVN, op 12 oktober in dierentuin Burgers’ Zoo in Arnhem, ontbreekt Alphen niet. Nadat de activiteiten van de Fladderaars en de Vlinders, de beide Alphense IVN-jeugdgroepen eerder dit jaar al ruimschoots in de schijnwerpers werden gezet in het landelijke IVN-blad Mens en Natuur, volgt een uitnodiging om toch vooral met een stand aanwezig te zijn op de minimarkt in de Arnhemse dierentuin. Op de landelijke dag krijgen alle bezoekers een IVN-boekje waarin verschillende manieren worden belicht om kinderen, Scharrelkids, buiten natuurplezier te laten beleven. Een van de artikelen is gewijd aan de slotdag van de Fladderaars.

Alerte Corry Dierdorp (rechts) zorgt er voor dat Gerda Bonninga het boek ‘Wat is jouw excuus’ krijgt

het 15.000-ste Natuurgidsendiploma uit aan Femke den Outer (44). ,,Eigenlijk zou iedereen zo’n natuurgidsenopleiding moeten volgen, anders loop je in de natuur gedachteloos voorbij aan de mooiste dingen’’, aldus Den Outer. Ook is er de aftrap van het Scharrelkids Fonds waarmee jeugdactiviteiten kunnen worden gestimuleerd die kinderen meer bij de natuur betrekken. Een vertegenwoordigster van ziektekostenverzekeraar Menzis komt met een cheque van 2500 euro. De directeur van Burgers’ Zoo zet de plaatselijke IVN-afdeling nog even in het zonnetje voor de vele jaren dat die afdeling al vrijwilligerswerk verricht in de dierentuin; ook op de ledendag.

Hoewel ziek (een stevige griep blijkt later) gaat jeugdwerkgroep coördinator Gerda Bonninga vergezeld door onder anderen Omar Vogel, een van de begeleiders van de Fladderaars, echtgenoot Ger, PR-vrouw Corry Dierdorp en Mirjam Derkse (IVN Alphen Facebook) naar de ledendag. Niet alleen om er te vertellen over haar enthousiaste werkgroep, maar ook om internetstemmen te winnen voor een prijs van Groen Dichterbij van 1000 euro.

Vanzelfsprekend komen op de minimarkt alle geledingen van IVN aan bod, bijvoorbeeld Woesteland de jongerenclub van IVN. De natuurorganisatie KNNV waarmee IVN steeds meer samenwerkt geeft acte de présence, evenals diervoederspecialist Vivara, Tringaprint (natuurafbeeldingen) en een reisbureau voor natuurreizen. Iedereen kan natuurlijk ook op eigen houtje de dierentuin in en ook is er koffie bij de ontvangst, tussen de middag een lunchpakket en een drankje aan het slot. ,,Alles was écht vlekkeloos georganiseerd!’’, aldus de Alphense afvaardiging.

Met succes, blijkt als vijf dagen later de wedstrijd eindigt. Het tuinproject van de Alphense IVN-jeugd eindigt keurig op de vierde plaats. Gerda zegt over de besteding van het geld: ,,Met dit bedrag kunnen wij alle kosten van de tuin betalen, maar ook nieuw goed tuingereedschap aanschaffen, waar we makkelijk mee in de bakken kunnen werken, een goede tuinschaar. Maar ook een aantal fruitboompjes en struiken, die insecten aantrekken. Bovendien moeten wij elk jaar mesten en nieuwe plantjes kopen. Ook moeten wij nog beslissen wat wij in het middenvak gaan planten. Hier groeit nu een groenbemester op om de grond te verbeteren. Voorlopig hebben we geen zorgen hoe wij onze plannen kunnen realiseren.’’

’s Morgens is er veel belangstelling voor drie sprekers, onder wie de Britse bioloog Stephen Moss. Hij noemt zich een natuurevangelist: ,,Meer mensen zouden zich geroepen moeten voelen om Het Goede Nieuws van de natuur te verspreiden’’. Tijdens zijn toespraak op de landelijke IVNledendag in Arnhem vertelt hij wat het met de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van een kind doet, wanneer het niet de kans krijgt om buiten in de natuur de wereld en zichzelf in die wereld te gaan ontdekken. Veel kinderen groeien te beschermd op, worden weggehouden uit de natuur omdat het daar ‘gevaarlijk’ of ‘vies’ zou zijn.

Gerda hecht er zeer aan om bij dezen allen die hebben gestemd op de jeugdtuin te bedanken. Ook roemt ze Corry Dierdorp en Mirjam Derkse die onvermoeibaar mensen en organisaties benaderden om toch vooral te stemmen op de Alphense activiteit. Ook in Arnhem laten ze zich wat dat betreft niet onbetuigd. De goed bezochte IVN-ledendag kent nog verscheidene andere hoogtepunten. Staatssecretaris Sharon Dijkstra (PvdA) van Economische Zaken wordt geïnterviewd en reikt nummer 3 – 2013

-4-

Bont Allerlei


Fotocollage Mirjam Derkse van de nieuwe jeugdtuin en de foto die goed was voor 1000 euro

Maar leren omgaan met risico's en daarin je grenzen herkennen leer je niet door thuis 'veilig' op de bank te zitten voor de tv. ,,Er belanden meer kinderen bij de Spoedeisende Hulp door een val uit hun bed, dan door een val uit een boom’’, weet hij. Wanneer een kind bijvoorbeeld in bomen klimt – eerst een kleintje en dan steeds groter – dan leert het van nature zijn grenzen kennen. In een korte YouTube-film vertelt Moss zijn verhaal op de internetsite: http://goo.gl/ZL636X.

Prijs Hallo Gerda, Wat leuk dat jullie hebben meegedaan aan de fotowedstrijd van Groen Dichterbij. Je hebt het misschien zelf ook al gezien, maar de foto van jullie groene buurtproject staat in de top 10 met de meeste stemmen. Daarmee zijn jullie een van de winnaars! Gefeliciteerd!

Een andere inleider, of inleidster eigenlijk, de zakenvrouw Esther Jacobs weet haar gehoor ook te boeien. Uitdagend stelt ze: ,,Als je niet duidelijk vraagt wat je wilt, krijg je iets anders. Wat wil jij? Wat heeft jouw afdeling nodig? Meer jongeren? Meer vrijwilligers? Meer deelnemers aan activiteiten? Meer bekendheid? Zeg het maar! Of beter: vraag het maar! Er is geen enkele reden om dat niet te doen. No excuses’’, zegt ze op de landelijke ledendag. ,,Breng je vraag in de openbaarheid. Durf te vragen! Er zijn zoveel mensen die graag antwoorden geven of een handje helpen. De wet van Sinterklaas zegt immers: ‘Als je niet duidelijk vraagt wat je wilt, krijg je iets anders’. Vragen dus en daar niet bescheiden in zijn, maar wel creatief!’’

Prijs De prijs van de fotowedstrijd is € 1.000,- voor jullie groene buurtproject en jullie foto afgedrukt op een tuinposter. De tuinposters worden tentoongesteld tijdens het Grote Groen Dichterbij Event op 23 november in de Rijtuigenloods in Amersfoort. Aan het eind van de middag kan je je cheque en tuinposter ophalen en meenemen. Tijdens dit event presenteren veel groene buurtprojecten zich en kun je allerlei workshops volgen. Neem je buren en mede-projectleden mee naar het event! Het belooft namelijk een mooie dag te worden. Je kunt hier het programma bekijken en vergeet niet je van tevoren aan te melden!

Aan het eind van haar inspiratiepraatje heeft Esther iets weg te geven: haar boek ,,Wat is jouw excuus?’’. Dus zij stelt aan de zaal de vraag: ,,Aan wie zou je dit boek willen geven?’’ Het blijft even stil. Deze vraag heeft niemand verwacht… Maar Corry Dierdorp zou Corry Dierdorp niet zijn als ze daar geen antwoord op weet: ,,Gerda Bonninga!’’ En zo ontvangt Gerda van Esther via Corry dit inspirerende boek waar IVN Alphen aan den Rijn als geheel en de jeugd in het bijzonder vast nog veel nut van zullen hebben. Dank je Sinterklaasje!

Mocht je nog vragen hebben, neem dan nog even contact met ons op. Tot ziens op 23 november! Vriendelijke groet, Len Duffhues Team Groen Dichterbij

*Dit artikel is tot stand gekomen op basis van notities van Corry Dierdorp, Mirjam Derkse en Gerda Bonninga.

nummer 3 – 2013

Het e-mailbericht dat bevestigt dat jeugd IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. 1000 euro rijker is

-5-

Bont Allerlei


Overstekend wild…

Agenda ledenvergadering Aan de leden en donateurs van IVN Alphen aan den Rijn en omstreken

Een als altijd opmerkzame Corry Dierdorp zag eind september tot haar verbazing een verkeersbord overstekend wild bij winkelcentrum de Atlas in Kerk en Zanen. Nu is die wijk best aardig groen te noemen, maar een overstekend hert, ree of wild zwijn op die plaats is toch wel heel erg onwaarschijnlijk. Op het moment van waarneming lag de slachtmaand november nog in een wat verder verschiet, dus ook op in supermarktverpakkingsmateriaal in smakelijke boutjes ingepakt wild kon het ook al niet slaan. Of had het misschien iets te maken met een nieuwe soort. Kijk maar eens naar het kunstwerk in het plantsoen vlak achter het bord. Grapje misschien?!

Beste IVN’er, IVN Alphen aan den Rijn en omstreken nodigt u van harte uit voor de Algemene Ledenvergadering op woensdagavond 27 november 2013 in gebouw De Vlinder aan de Burgemeester Bruins Slotsingel 15 te Alphen aan den Rijn Start Algemene Ledenvergadering: 19.30 uur (koffie/thee staan vanaf 19.00 uur klaar) Na de pauze: Presentatie over Microscopie/Microfotografie door: Nederlands Genootschap Voor Microscopie.

AGENDA * 1. Opening en mededelingen. 2. Notulen van de ledenvergadering van 27 maart 2013. 3. Vaststelling jaarplannen 2014. 4. Financiën: - Bespreking begroting 2014 - Vaststellen contributie - Voorstel betalen huur. 5. Bestuurssamenstelling: - Vacature voorzitter - Verkiezing algemeen bestuurslid 6. Rondvraag 7. Sluiting

Boodschappen doen en IVN helpen Zó gemakkelijk!!! IVN financieel steunen zónder dat het geld kost? Dat kan, en heel eenvoudig ook! Gewoon je dagelijkse boodschappen doen, maar dan wél bij C-1000 in de Herenhof in Alphen. Voor elke € 10 krijg je daar een bonnetje. Dat is een voucher, die geldt voor 1 stem. Die voucher scan je op een apparaat achter de kassa. Je kunt scannen voor 1 van 30 verenigingen, maar je kiest natúúrlijk voor

Pauze rond 20:30 uur. Om ca. 21:00 uur is er de mogelijkheid om de natuur eens van heel dichtbij te bekijken. Drie leden van het Nederlands Genootschap Voor Microscopie; Dhr. l’Amie, dhr. Van Es en dhr. Smits nemen u mee naar de fascinerende microwereld.

Instituut voor Natuureducatie, dus IVN. C-1000 stelt maar liefst € 10.000 beschikbaar. Dat geld wordt verdeeld op basis van het aantal stemmen per vereniging. IVN moet dus zoveel mogelijk stemmen halen.

Na afloop kan nog gezellig worden nagepraat onder het genot van een hapje en een drankje. Met vriendelijke groeten,

Dus, doe mee voor IVN ! Grada Hooijmans Secretaris

Dan kan IVN weer mooie activiteiten bieden. Deze geweldige C-1000 actie loopt t/m 30 november.

* Voor de toelichting op de agenda en bijlagen zie de website. Tijdens de vergadering zal er een beperkt aantal exemplaren van de bijlagen aanwezig zijn.

nummer 3 – 2013

Alvast hartelijk dank!

-6-

PS hamsteren mag ;-)

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. kikkers vierden uitbundig bruiloft, net als altijd een maand later dan hun bruine soortgenoten. ,,Dat is fijn voor die groene kikkers, want omdat het water dan warmer is, zakt hun dril naar de bodem, waar het veilig is.’’ Dat ook de groene kikkers flink in de bus hebben geblazen, was in de zomer goed te zien als vele tientallen kleine kikkertjes zich warmden in de zon op de rand van de poel onder de vlonder en op de bladeren van de waterlelies en andere waterplanten.

Koud voorjaar laat tuin en poel niet onberoerd

Met een bepaalde waterplant had Evert overigens de nodige moeite. ,,Ik trof op zeker moment waterhyacinten in de vijver aan. Waarschijnlijk door een onverlaat gedropt. Misschien nog wel met de beste bedoelingen ook’’, wil Evert niet uitsluiten. Net als de kinderen die een stelletje voorntjes in de poel hebben losgelaten. Al valt in het laatste geval niet uit te sluiten dat eenden of andere watervogels aan hun poten visseneitjes hebben meegenomen. Zowel met die vissen als met die planten was Evert dus allerminst blij. De plant is een Zuid-Amerikaanse sterk woekerende exoot, gewoon te koop bij tuincentra overigens, die trouwens net zo geheimzinnig verdween als hij was gekomen. ,,Na mijn zomervakantie was hij verdwenen, eruit geschept waarschijnlijk, door wie weet ik niet. Ik had ‘m willen laten staan, want een beetje winterse kou zou ‘m toch te machtig zijn geworden.’’ Van de vissen wil Evert ook nog af, want die doen zich graag tegoed aan kikker- en vooral salamandereitjes.

Jan Uitzetter

Het koude voorjaar hebben tuin en poel niet onberoerd gelaten. Lang niet alles waarop Pieter Janssen (tuin) en Evert Mol hadden gehoopt, kwam uit. Al was er wel een heel bijzonder spektakel toen gedurende een weekeinde in april het weer zich van een bijkans zomerse kant liet zien. ,,Dat weekeinde hebben honderden kikkers, padden en salamanders in de poel en sloot achter de Vlinder gepaard dat het een aard had. Het was je reinste seksorgie’’, verhaalt Evert met een lachend gezicht. Dat gelijk daarna betrekt. ,,Dat paringsfeest was ook niet onopgemerkt gebleven bij de ooievaars. Zodat van de enorme slierten dril in het water van poel en sloot maandag nog maar 10 procent over was. De ooievaars hadden een ongekend vreetfestijn aangericht’’, foetert hij. ,,Maar’’, wagen we voorzichtig, ,,ooievaars horen toch ook bij de natuur?’’ Dat kan Evert natuurlijk niet ontkennen. ,,Maar het is echt niet natuurlijk dat hier rondom de kinderboerderij zoveel paartjes ooievaars leven. Die ’s winters ook niet meer weg gaan omdat ze worden gevoerd door mensen en anders wel bij Avifauna waar je tegen voedertijd van de grote watervogels geen lantaarnpaal ziet waarop geen ooievaar zit. Wachtend op het sein dat het eten wordt opgediend. Hier is sprake van onbalans. Bij mij, in de polders achter Kerk en Zanen zie je maar één paartje ooievaars, dat is normaal.’’ Een koud voorjaar dat heel lang duurde, dat zijn uitwerking dus niet miste, maar toch tevredenheid bij Pieter en grote tevredenheid zelfs bij Evert want ,,met de paddenpoel gaat het voortreffelijk’’. Daar moest Evert overigens wel de nodige tijd en energie insteken, juist ook door de lage temperaturen. ,,Door die kou konden de algen maar blijven bloeien omdat de zuurstofplanten zich pas veel later dan gewoonlijk ontwikkelden. Dat zag je ook in de sloten en grotere vijvers. Voor mij betekende dat echter dat ik tot half juli met grote regelmaat handmatig hele plakken algen heb moeten wegscheppen. Daarna was het goed.’’ Uiteindelijk is het de bedoeling dat de poel grotendeels een zelfreinigend systeem is. Zoals gezegd konden bruine kikkers, padden en salamanders pas anderhalve maand later dan gewoonlijk aan de slag om voor nageslacht te zorgen. Waarvan al in het allerprilste stadium van dril dus het meeste verdween in ooievaarsmagen, maar waar toch genoeg van overbleef om er voor te zorgen dat de mensen van de tuinonderhoudsploeg tot ver in de zomer vele jonge kikkertjes en padden tegenkwamen bij hun werkzaamheden. Ook de groene nummer 3 – 2013

Evert Mol (links) en Pieter Janssen

Misschien kan hij ze te pakken krijgen en uitzetten in de sloot achter de Vlinder als hij voor het invallen van de winter nog een keer in zijn waadpak de poel in moet. ,,Al zou de poel zo zelfvoorzienend zijn als maar kan dan nog blijft menselijk ingrijpen nodig. Ik moet een groot deel van het riet en de lisdodden uittrekken. Ook het te veel aan -7-

Bont Allerlei


zuurstofplanten als waterpest en hoornblad moet ik verwijderen. Zou ik dat niet doen, dan zou je door de verlanding over een jaar of tien over de poel kunnen lopen, op zijn best zou het dan een soort moeras zijn en dat willen we niet. We willen een paddenpoel.’’ Die Evert qua soortenrijkdom aan planten nog verder hoopt te verfraaien door er zelf gekweekte oeverplanten in te zetten als zwanenbloem, leverkruid en enkele soorten orchideeën. ,,Al is het maar de vraag of dat gaat lukken, want het is hier allemaal zware klei wat de klok slaat en die planten zijn veen minnend…’’

Avifauna blijft weer wakker

Met die klei kunnen we mooi een bruggetje slaan naar Pieter die dit jaar door omstandigheden meer te vinden was in de tuin dan Kees l’Ami. ,,Maar die blijft wel de eerste man’’, verzekert Pieter. ,,De tuin is aangelegd volgens een visie’’, zo legt hij uit. ,,De tuin en trouwens de poel ook, vormen een geheel met de Vlinder, het expositiecentrum van de Stichting De Veenweiden. In die tuin willen we dus zoveel mogelijk die planten en plantengemeenschappen laten zien zoals je die zou kunnen aantreffen in het veenweidegebied. En helaas, veen is hier niet te bekennen, integendeel we hebben heel vette klei en dat maakt het eigenlijk wel lastig.’’ Door zorgvuldig beheer (maaisel bijvoorbeeld afvoeren) probeert de tuinwerkgroep er alles aan te doen om te zorgen dat de tuinbodem verschraalt. Een proces van vele jaren, zo weten ze. Dat het weer in de eerste helft van het jaar zijn invloed had op de tuin, zal niemand verbazen. ,,Alles bleef zo’n vier weken achter, hetgeen op zich overigens niet zo’n probleem is. Maar dat mensen er over klaagden dat er toch wel erg veel gras rondom de Vlinder was, valt terug te voeren op dat koude voorjaar. Bij de tuintjes voor de jeugd was zaad voor een bloemrijk grasland gezaaid. Daar is dus niets van terechtgekomen door de kou en toch ook de grondsoort.’’ Dat bloemrijk grasland hoopt men volgend jaar te creëren in de buurt van het insectenhotel, terwijl bij de prachtige jeugdtuin (waarover elders meer) weer net als in het begin rogge en andere graansoorten moeten komen. Met korenbloemen en klaprozen… Om in de buurt van het insectenhotel meer licht tot op de bodem laten doordringen, gaat de gemeente de bomen kandelaberen, een snoeien uitdunmethode waardoor de bomen meer de vorm van een kandelaar krijgen. Daar is trouwens ook Evert mee in zijn sas. ,,Dat gaat mij in de herfst schelen in het bladeren uit het water vissen, dat afgevallen blad is een ongewenste meststof in ‘mijn’ vijver.’’ De heuvels bij de poel ondergaan ook een verandering. ,,Heuvels horen natuurlijk in een veenweidegebied niet thuis, maar we moesten alle grond die we hier hebben verzet voor de vijver op ons eigen gebied laten. Dus die heuvels bestempelen we tot cultuurgebiedje en gaan we proberen ze zo af te graven en in te richten dat ze kunnen dienen als broedplaats voor insecten en kleine amfibieën.’’ Dat was oorspronkelijk ook de bedoeling, maar van de bakstenen die schrijver dezes er zelf eigenhandig in aanbracht, is niets meer te zien; helemaal overwoekerd. Laten we tot slot nog even melden dat pinksterbloem en dagen nachtkoekoeksbloem spontaan hun opwachting hebben gemaakt bij de slootkant. ,,Daar gaan we met het maaien rekening mee houden, want die slootkant zag er dit jaar best verrassend leuk uit’’, zegt Pieter. nummer 3 – 2013

-8-

Stichting vogelpark Avifauna, Rotary Club Alphen aan den Rijn en ongeveer twintig andere vrijwilligers plus standhouders van groene organisaties als het Bezoekerscentrum de Vlinder, de Fladderaars van IVN en de Vogelwerkgroep zetten op vrijdagavond 23 augustus hun schouders onder een wereldavond met een ongeëvenaard progamma. Hoogtepunten zijn een serie van toffe activiteiten voor kinderen, een adembenemende vliegshow van de grote Stellers zeearend, boeiende lezingen over de zeearenden in de Oostvaardersplassen en roofvogels in onze omgeving. Met als afsluiting van de avond een spetterende vlottenrace over de grote vijver tussen de teams van Rotary Alphen, Avifauna en de jonge vlottenbouwers om uit het nest gevallen arendjes te redden.

Meer dan 1400 enthousiaste bezoekers genoten met volle teugen en zorgden ervoor dat Staatsbosbeheer op 4 oktober onder grote belangstelling drie Schotse Hooglander ossen kon uitzetten in het Zaanse Rietveld. De drie ossen gaan ervoor zorgen dat het gebied open blijft en niet volgroeit met riet en wilgen.

Bont Allerlei


Fladderaars en Vlinders Tuin van Fladderaars is klaar! De moestuin van de jeugd en van de BSO de Paddenpoel staat er deze zomer erbarmelijk bij. Kinderen hopen te kunnen oogsten maar de sla is opgevreten door de slakken. Tranen van verdriet omdat ze geen sla mee naar huis kunnen nemen. De bietjes zijn te klein gebleven, hooguit 1 centimeter gegroeid, de plantjes hebben zich niet goed kunnen ontwikkelen in de zware klei. Samen met de gemeente Alphen aan den Rijn hebben wij in het project ‘Eetbaar Alphen’ een oplossing gevonden.* Er zijn zestien bakken neergezet voor de kinderen. In een ander gedeelte van de tuin wordt de grond verrijkt en het meest rechtse gedeelte van de tuin wordt een experiment. Daarop hebben wij karton gelegd en nu hopen wij dat diverse organismen dit karton gaan verteren, waardoor ook deze grond verbetert. In het karton zijn gaten gemaakt zodat er vruchtstruiken en -planten kunnen komen (zoals aardbei, braam, framboos). Wij hebben volop medewerking gekregen van de diverse medewerkers van de gemeente Alphen aan den Rijn om dit project tot een succes te maken.

Wat zijn de 32 Fladderaars op zaterdag 14 september trots op dit resultaat! Verse aarde in de bakken, de paden zijn voorzien van houtsnippers, de grond is losgemaakt, er is gepoot, geplant en water gegeven (hoewel dat gezien de regen van vrijdag 13 op zaterdag 14 september niet nodig was). In de tuin staan nu bieten, winterandijvie, veldsla en broccoli (brokolie staat er op het erbij staande label) werkelijk te pronken. Voor de kleur hebben wij ook hei en herfstasters geplant. Ook zijn er nog aardbeienplanten in een bak gezet. Deze planten zijn door Djinn, een van de Fladderaars, zelf gekweekt. Maar ook bessen, druiven en kruisbessen; het wordt volgend jaar een waar eetfestijn bij de jeugd. Door met de handen in de aarde te wroeten en te zien hoe de planten opgroeien, leren kinderen heel veel over de voedselketen. Maar vooral is het genieten van het samen buiten werken, ondanks een opgelopen wespensteek door een van de kinderen. Omdat niet alle kinderen tegelijkertijd in de tuin kunnen werken, zijn er twee groepen gemaakt zodat iedereen aan de beurt komt. Dinky van Berkel vertelt de kinderen allerlei wetenswaardigheden over het leven van de vlinder in al zijn levensfasen. Omar Vogel heeft een echte levende neushoornkever bij zich. Wij hebben vandaag veel hulp gehad van vaders en onze begeleiders. Eerder in het traject hebben IVN’ers van de tuingroep, de leerlingen van de derde klas van het Groene Hart Lyceum en een aantal begeleiders van

nummer 3 – 2013

-9-

de jeugd ons goed bijgestaan. Dat begint al op zaterdag 31 augustus als zeven volwassenen en drie kinderen als dijkers aan het werk zijn. Alle planten en ander groen wordt uit de tuin gehaald. Planten die we weer willen poten, leggen we natuurlijk apart. We zwoegen op de spijkerharde uitgedroogde kleigrond. Op de dinsdag erna zijn wij aan de slag geweest met drie groepen 3 (= 70) leerlingen van het Groene Hart Lyceum, die een introductiedag hebben. We krijgen elke groep ongeveer een uur. Dus 3 uur arbeid door zo'n 35 leerlingen voor de tuin. De andere leerlingen hebben de omgeving van de Vlinder schoongeprikt. De tuingrond is nu kaal, losgeprikt, gefreesd waarbij Ger Bonninga en Hugo van der Meer een kleine handig freesmachientje gebruiken. Al is nog wel de nodige lichaamskracht vereist, want zo gemakkelijk geeft de klei zich niet gewonnen. *De gemeente Alphen aan den Rijn vindt dat voedsel een sterk element in onze leefomgeving is en besteedt hier heel veel aandacht aan. Bewoners van Alphen kunnen - samen met buren, collega’s en vrienden - actief participeren bij de inrichting en onderhoud van hun directe leefomgeving. Er zijn vele mogelijkheden: een schooltuin, een mini-moestuin in openbare groenstroken, een stadsboerderij, het kopen van producten uit de regio of het bij-vriendelijk inrichten van tuinen. En nu hebben ze ons geholpen! (zie ook facebook: Facebookpagina Eetbaar Alphen)

Bont Allerlei


Fladderaars en… Herfstspeurtocht De tweede bijeenkomst van de Fladderaars dit nieuwe seizoen op zaterdag 12 oktober kent een geweldige opkomst. Er komen 34 kinderen, ondanks de slechte weersvoorspelling en de plensbuien van de dag ervoor. Maar we gaan naar buiten, de speurtocht is uitgezet, dus regenkleding en laarzen aan en ze zijn er klaar voor. Michelle vertelt eerst wat de herfst doet met de bomen, waarom de bladeren verkleuren, hoe je kunt zien hoe oud een boom is en wat er zoal te vinden is in de natuur aan zaden, bessen en vruchten.

gaan met een loep kijken wat er leeft onder de schors van een omgevallen boom en natuurlijk gaan we bladeren, bessen, kastanjes en hazelnoten zoeken. Na de pauze wisselen we weer, zodat iedereen aan alle onderdelen meedoet. Als afsluiting doen we per groep nog een quiz met als verrassing voor iedereen een lekkernij verstopt in de grote wilg. Dankzij het weer, het blijft de hele ochtend droog, kunnen we weer een geslaagde ochtend aan de lijst toevoegen.

Vlinders Rupsen eten en poepen de hele dag Rupsen poepen, eten, poepen en eten... De Vlinders, de IVN jeugdclub voor kinderen van 4-8 jaar, gaan deze zondagmiddag 15 september op zoek naar vlinders. Eerst wordt er voorgelezen uit het boek ,,Rupsje nooit genoeg’’. Na het voorlezen krijgen de kinderen veel te horen en vooral te zien over het leven van een vlinder.

We maken vier groepjes, twee ervan blijven bij de Vinder en gaan eerst een schatkist maken waar de gevonden zaden, bladeren enzovoorts in bewaard kunnen worden of gaan helpen de aanhanger met boomschors leeg te halen en te verspreiden over de paden van onze tuin. We gaan ook nog bloembollen poten en ons eigen insektenhotel vullen. Groep 3 en 4 beginnen aan de herfstspeurtocht met opdrachten. Een van de opdrachten is hoe meet je met behulp van een driehoek de hoogte van een boom. De driehoek wordt voor een oog gehouden en dan moet je zorgen dat de boom van de top tot aan de grond tussen de hoeken van de driehoek valt door verder of dichterbij de boom te gaan staan. Daarna meet je de afstand die je van de boom afstaat en je weet de hoogte van de boom! We nummer 3 – 2013

Daarna gaan we allemaal naar buiten. Onze “Vlinders” gaan gewapend met netten en potjes op zoek naar vlinders. Om veel vlinders te kunnen spotten moet het eigenlijk wat warmer zijn. Om goed te kunnen vliegen hebben zij minstens een temperatuur nodig van ongeveer 14 à 15 graden. Wij zien koolwitjes, geaderd witje, een zandoogje, maar ook diverse nachtuiltjes. Naast vlinders zien wij nog allerlei andere insecten zoals libellen, waterjuffers, bijen, cicaden (in de volksmond wel “spuugbeestje” genoemd) en een hele grote sprinkhaan. Ook zijn er padjes en kikkertjes. Het is één grote ontdekkingstocht voor onze jongste jeugdleden. Ook een groot aantal ouders gaat samen met de

- 10 -

kinderen mee op ontdekkingstocht. Ook voor hen gaat een insectenwereld open. Een mama is bang voor kikkers, maar zoonlief komt gewoon met een kikker in zijn handen aan. Zij zoeken en genieten mee met de kinderen. Na de zoektocht bekijken de kinderen dode insecten met een vergrootglas. Ze kunnen ook nog een rups vouwen en een vlinder schilderen. Het is een leuke en leerzame middag.

Spannende spinnen Zo klein als ze zijn hebben heel veel Vlinders op zondag 13 oktober een vogelspin vastgehouden. Soms wat bibberend, maar ze hebben het toch maar gedaan. Eerst heeft Kim een verhaal voorgelezen over een spinnetje, dat het altijd druk heeft.

Daarna heeft Omar een en ander verteld over het leven van een spin, het aantal poten en specifiek een (zie volgende pagina)

Bont Allerlei


Slot Vlinders vorige pagina

Helaas, de zomer is voorbij Het is al weer oktober geworden, de zomer is weer voorbij, dat vind ik niet zo leuk. Ik ben in de zomervakantie vier weken in Heesch geweest. Dat klinkt lang, maar ik vond het veel te kort. Het was lang mooi weer en ik heb veel leuke dingen gedaan. Met mijn ouders en broertje heb ik een lange fietstocht gemaakt door de Munse heide. De Schotse Hooglanders (soort grote koeien) lagen midden op

Emelies eigen fotohoekje

het fietspad, we kwamen er bijna niet langs. Later kwamen we een andere groep koeien tegen bij de waterplas. Die plas is aangelegd door Staatsbosbeheer voor de koeien om te drinken en af te koelen. Ik ga er graag naar toe want er zitten soms vogels en vaak staan de koeien tot hun buik in het water. Het is een goede plek om te fotograferen. We zijn langs de imker geweest om honing en jam te kopen. Er waren ook veel kaarsen van was die maakte de imker zelf, de jam en honing ook. We mochten de honing ook proeven en de honing die we het lekkerst vonden, kochten we en deden we in de fietstas. Toen we terugfietsten, gingen we naar een andere plas net iets buiten de hei. Daar staat een oude legerbasis die nu word gebruikt als vleermuizenrustplaats. In die waterplas zijn veel larven van de alpenwater-salamander. Die zijn erg zeldzaam. Er zijn veel kleurrijke soorten libellen en vlinders. We hebben daar ook de koninginnepage gezien, dat is een van mijn favoriete vlinders.Ook zijn er herten dat zie je aan de sporen in het zand.

In deze rubriek komt Emelie uit Leiderdorp elk nummer van Bont Allerlei met een verhaaltje en een door haar zelfgemaakte natuurfoto. Emelie is twaalf jaar en schiet al haar foto’s uit de hand, dat wil zeggen dat ze scherpstellen, kiezen voor diafragma en sluitertijd allemaal handmatig doet, ook als het gaat om bewegende onderwerpen als insecten of vogels. De ‘autoknop’ op haar Nikon komt er bij Emelie niet aan te pas.

nummer 3 – 2013

In de herfstvakantie ben ik met mijn vader naar Heesch geweest voor de jaarlijkse bosbouwdag. Dan worden de dode en zieke bomen omgezaagd en de struiken gesnoeid. Het was prachtig weer, 's morgens vroeg hebben we een lange wandeling van ongeveer 3,5 uur door het bos gemaakt om paddenstoelen te fotgraferen. In het begin van de ochtend was er weinig licht om te fotograferen maar we zijn later die ochtend terug gegaan om een mooie paddenstoel die dichtbij was te fotograferen, maar dan met beter licht.Er waren heel veel paddenstoelen en ze zagen er grappig uit. We hebben veel vliegenzwammen - 11 -

vogelspin. Na de inleiding worden de kinderen in drie groepjes verdeeld. Een groepje mag de vogelspin vasthouden. Een ander groepje gaat bij Vera aan de slag om te zien dat een spin niet van water houdt en dan met een beetje wind een mooie draad maakt. Een leuke proef, die ook nog best spannend is. En ook mogen de kinderen een mooie spin maken van kastanjes. Het is zo te zien weer een supermiddag!

gezien. Die zijn makkelijk te herkennen aan de rode hoed met witte stippen. We hebben er ongeveer tweehonderd gezien. We vonden het erg opvallend dat er hele grote en hele kleine waren en sommige waren helemaal gestippeld en andere niet. Er waren ook heel veel andere paddenstoelen die ik heb gefotografeerd maar waar ik de naam helaas niet van weet. Aan het einde van de wandeling zat ik helemaal onder de modder omdat ik bij het fotograferen van paddenstoelen een laag standpunt moet nemen om een mooie compositie te maken. Tijdens de bomendag ging ik tussendoor tamme kastanjes zoeken voor kastanjepuré en voor mijn tamme ratjes. Vlak voordat we naar huis gingen, probeerden we de goudvissen uit de vijver bij de caravan te vangen omdat ze met een strenge winter dood kunnen gaan. We hebben er vier van de zes gevangen en in het aquarium gedaaan. De andere twee vangen we dan maar een andere keer.Als het voorjaar wordt, laten we ze weer los in de vijver. Ik hoop dat het weer snel voorjaar is, dat vind ik het leukste seizoen. Tot de volgende keer,

Emelie

Bont Allerlei


Aantal huiszwaluwen Rijnstreek blijft op hoog niveau Stef Strik

In de laatste twee weken van juli en in de maand augustus van 2013 hebben weer de jaarlijkse huiszwaluwnesttellingen plaatsgevonden. De zwaluwenwerkgroep telt de Rijnstreek in zijn geheel. De vogelwerkgroepen van het IVNNieuwkoop, IVN Alphen aan den Rijn en de vogelwerkgroepen Koudekerk/Hazerswoude en Teylingen hebben de tellingen weer zorgvuldig uitgevoerd. Het aantal in 2013 door de werkgroep getelde huiszwaluwnesten is bijna 1250 stuks, waarvan er 1000 in de Rijnstreekgemeenten liggen.

Per fiets van telpunt naar telpunt

Dit jaar is ook weer aandacht besteed aan de oeverzwaluw. Ook deze zwaluw is door bescherming van nestplaatsen permanent aanwezig in onze streek en mag als vaste broedgast worden aangemerkt. Er is een goed bezette kunstwand aanwezig langs Rijksweg 11 bij Hazerswoude. Daarnaast zijn er meerdere ,,natuurlijke’’ wanden aangelegd. De oever bij Golfclub Zeegersloot is deels ingezakt en daardoor niet geschikt geweest voor vogels. In 2013 wordt een herstelproject uitgevoerd.

Landschapsbeheer ZuidHolland heft zichzelf op

De geliefde nestplaats van huiszwaluwen

Sinds 2004 heeft het totaalbestand zich stevig hersteld. Jarenlang is gestreefd naar het totaal aantal van 1000 zwaluwnesten binnen de Rijnstreek, hetgeen in 2013 wederom is gehaald. Er zijn in totaal ruim 1250 nesten geteld. Toch lijkt er een neerwaartse lijn zichtbaar te worden ten opzichte van piekjaar 2010. Dit is ook de landelijke trend. Oorzaken liggen buiten het bereik van de zwaluwenwerkgroep: klimaatverandering, moeilijk te overbruggen trekroutes en voedselgebrek in overwinteringsgebieden. Voedsel en broedgelegenheid lijken in de Rijnstreek voldoende voorhanden te zijn.

Landschapsbeheer Zuid-Holland beëindigt per 31 december 2013 al haar activiteiten. De stichting ziet zich hiertoe genoodzaakt door de aanzienlijke verlaging van de vaste financiële ondersteuning door de provincie Zuid-Holland, in combinatie met teruglopende inkomsten uit projecten van rijks- en andere overheden. Dit heeft gevolgen voor de ondersteuning van het onderhoud van natuur en landschap in de provincie Zuid-Holland. Een groot gedeelte van de huidige taken van Landschapsbeheer Zuid-Holland zal komen te vervallen. De provincie zal de haar nog beschikbare middelen op een andere manier gaan inzetten, aldus de stichting Landschapsbeheer in een persbericht. In Bont Allerlei nummer 2 van dit jaar besteedden we nog aandacht aan de stichting in het kader van de serie over andere natuur- en milieuorganisaties in ons gebied. In dit nummer zult u overigens vergeefs zoeken naar een nieuwe natuur- en milieuorganisatie in ons werkgebied. De redactie had willen spreken met iemand van de stichting Zuid-Hollands Landschap. Daartoe zou een afspraak worden gemaakt met boswachter Ron van Wetten maar het kwam er niet van. In de week voor de herfstvakantie was hij geveld door de griep, de herfstvakantie was ook een echte vakantieweek voor Ron en de maandag erop, we zouden opnieuw een poging wagen, gooide de eerste fikse herfststorm roet in het eten. Boswachter Ron had heel wat anders aan zijn hoofd. Als de stichting tussentijds niet wordt wegbezuinigd, maken we er in nummer 1 van volgend jaar kennis mee.

Tabel van de zwaluwennesten in de Rijnstreek over 20 jaar

nummer 3 – 2013

- 12 -

Bont Allerlei


Hakken, zagen, sjouwen… Henk Jan Habermehl Ambivalent, dat is het woord dat de werkdag van het Vrijwillig LandschapsBeheer zaterdag 2 november kenmerkt, zoek maar op in het woordenboek, voor de meeste lezers dus op de I-pad te vinden. ’s Morgens op weg over de verstilde Kortsteekterweg kwam ik langs een enorme treurwilg die door de woedende storm van maandag afgebroken is. De stam was vorige week nog als een rots in de branding, maar bleek nu volkomen vermolmd en hol. Een zware kastanje verderop vertoonde eveneens in de kern rotting en ontbinding. In de krant had ik zojuist gelezen dat aan de Erasmus Universiteit surveillanten niet ouder mochten zijn dan zeventig jaar omdat ze dan niet meer alert genoeg zijn; terwijl zij als geen ander weten hoeveel formules en woorden op de bovenbenen van geplooirokte meisjesstudenten geschreven zouden kunnen worden. Plooirok, daarvoor moet je ook in het woordenboek zoeken.

Op de terugweg was de lucht grijs, nog net niet loodgrijs, maar toch getuigend van de sfeer van J.C. Bloem: ‘Het regent en het is november; Weer keert het najaar en belaagt het hart, dat droef…’ Het Futenbos telt nu weer open plekken, snoeien doet groeien en bloeien, maar wanneer deze bomen/wortelstelsels uit de winterslaap ontwaken, omvat de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn een heus woud en wat is dan een broekbos tussen jaagpad en Kortsteekterweg nog? Een postzegel met een guldenopdruk, maatschappelijk minder waard, maar cultuur-historisch toch een juweeltje.

De elzen langs de randen van het broekbos tussen het jaagpad en de Kortsteekterweg etaleerden Hollands glorie en welvaren uit de tijd dat de boerenbank nog betrouwbaar heette: dik, stevig, vol in blad, fors, vol, robuust, pront (streekroman-woorden). En die moesten/mochten we omzagen in het kader van natuurbehoud/natuurbeheer. Na een vlugge morgenkoffie met cake snelden we het moerasbos in en even later werd er gezaagd en gesjouwd zoals bazen hun werknemers zelden zien doen. Muisarmen en kramp ondanks arbo-verantwoorde tafels en –stoelen verdwijnen als sneeuw voor de zon wanneer je mensen met een wagen vol elzenstammen laat kruien richting hun eigen aanhanger. Natuurbehoud, natuurbeheer, prima, maar geen mooier geluid dan met elkaar een elzenstam van 12 meter hoogte over het evenwichtspunt heen trekken en dan door de kruinen van nevenstaande bomen horen breken. Mea culpa, mea maxima culpa. Morgenochtend komt de penitentie: met rugpijn uit bed kruipen in de richting van de boterham met biologische chocoladevlokken.

Wie werkt krijgt lekkers Tijdens de vlotte koffiepauze duiken er plotseling twee jonge meiden op die iedere werker een papieren tasje aanbieden met daarin een toastplankje met een mesje, een potje tapenade, een flesje wijn en een pak Melba-toast; gewoon langs die Kortsteekterweg, in onze oranje tent, in het kader van ,,Hoe was jouw dag?’’ Nou, dat is gewoon lekker leuk! De gewone man beleeft nog eens wat! Bij deze de waardering van Henk Jan Habermehl en zijn mensen. nummer 3 – 2013

De werkdag van 12 oktober 2013 viel precies tijdens een krappe dag droog weer tussen twee periodes van overvloedige neerslag waarbij de sluizen van de hemel inderdaad royaal geopend werden. Een groot aantal hopen/schoven riet van twee seizoenen, en zònder bagger, lachten de werkers toe; riet zo mooi droog en lang dat je bijna je dakpannen op Marktplaats zou zetten. Fantastisch dat aan het einde van de werkdag 95% van het struweel verwijderd was, met kruiwagens naar de Compierekade en met de schouw naar de slangenberg (waar knorren die serpenten trouwens?). Onze werkers van het oude ambt zaagden driftig de overjarige knotwilgen weer kaal en na verloop van tijd verhieven de rillen zich of het een ADOstadionmat moest worden. We mochten ook nieuwe collega’s ontmoeten: wie door de coöptatie komt, is toch een begenadigd persoon!

- 13 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. Hoewel het wellicht een gek gezicht is, trekken de jonge dieren zich niets aan van de kou en dartelen zij gewoon door het veld. Hebben de Schotse Hooglanders jongen, dan is het verstandig om wat extra afstand te houden. Er gaan verhalen van mensen die over een hek moesten duiken om aan de toorn van de moeder te ontkomen. Overigens zijn dit slechts incidenten en staan de runderen het grootste gedeelte van de tijd vreedzaam te grazen en trekken zij zich niets aan van wandelaars en fietsers.

Zaanse Rietveld krijgt natuurlijke grasmaaiers Caroline Piek Tekst en fotografie

Al sinds de jaren ’80 kun je Schotse Hooglanders tegenkomen in Nederlandse natuurgebieden. De runderen functioneren als natuurlijke grasmaaier en maken onderdeel uit van een duurzaam beheer van natuurorganisaties als Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Door hun manier van grazen, het lostrappen van grond en bemesting krijgen bijvoorbeeld kruiden een kans om in het Zaanse Rietveld te groeien. Door de verspreiding van zaden die in hun lange vacht blijven hangen, zorgen de Schotse Hooglanders voor het voortbestaan van veel planten.

Het was vorige maand een speciale dierendag in Alphen aan den Rijn! Staatsbosbeheer heeft op vrijdag 4 oktober namelijk drie Schotse Hooglanders losgelaten in het Zaanse Rietveld. Met een benefietavond van Rotary Club Alphen aan den Rijn en Vogelpark Avifauna is genoeg geld bijeengebracht om de drie jonge ossen in het Groene Hart te laten grazen. Nu lopen er wel eens koeien en schapen in het gebied rond, maar de Schotse Hooglanders deinzen niet terug voor onze Hollandse winters en kunnen het hele jaar door buiten grazen. Zoals de naam al suggereert komen de robuuste runderen oorspronkelijk uit Schotland en zijn het echte bikkels die wel tegen wat wind, kou en regen kunnen. Met hun lange, ruige vacht die uit twee lagen bestaat en roodbruin, zwart of crèmekleurig is, zijn de Schotse Hooglanders bestand tegen temperaturen van -35 C tot +35 C! De robuuste runderen zijn imposante verschijningen in het Zaans Rietveld. Kijkend naar de hoorns die tot wel 90 centimeter lang kunnen zijn, kun je een stier eenvoudig van een koe onderscheiden. Bij een stier krullen deze namelijk naar beneden en bij een koe staan de hoorns omhoog.

De Schotse Hooglanders nemen hun nieuwe gebied eens in zich op alvorens als dierlijke grasmaaier aan de slag te gaan

Vogels kunnen zich op hun beurt de buik vol eten aan alle insecten die de bloeiende weiden aantrekken. De Schotse Hooglanders zijn blijkbaar niet echt culinaire fijnproevers, aangezien zij zich in de winter graag tegoed doen aan boombast. Bomen waar de bast vanaf is gevreten gaan langzaam dood en bieden dan een schuilplaats voor veel insecten, waar vogels als spechten profijt van hebben. Met andere woorden… Schotse Hooglanders zorgen voor een explosie van leven in een natuurgebied.

Nieuwsgierig snuffelend gaat deze Schotse Hooglander in het Zaanse Rietveld een nieuw graasgebied tegemoet

Schotse Hooglanders zijn echte familiedieren en je komt ze dan ook altijd tegen in groepen. De leiding van de kudde ‘ligt in handen’ van een oude koe die de familieleden naar de beste graasplekken van het natuurgebied leidt. Koeien kunnen het hele jaar zwanger raken en als gevolg daarvan kan het zomaar zijn dat de kalfjes ter wereld komen in een dik pak sneeuw terwijl het vriest dat het kraakt.

nummer 3 – 2013

Wie de Schotse Hooglanders van dichtbij wil bekijken, kan een wandeling maken door het Zaanse Rietveld. Degenen die dit niet aandurven, kunnen een rondje om het begrazingsgebied lopen. In het weideseizoen lopen de ossen tussen de koeien van een boer die hier grasland van Staatsbosbeheer pacht. Kun je niet genoeg krijgen van de grote grazers, breng dan eens een bezoek aan het heempark in het Zegerslootgebied waar je zomaar oog-in-oog kan komen te staan met een kudde Galloways. Dit neefje van de Schotse Hooglander heeft dan geen lange horens, maar is minstens zo’n imposante verschijning. - 14 -

Bont Allerlei

De vallende blaadjes...


IVN’ers voor de PaddenPoel gezocht

Jolanda Zwaan Mijn buurvrouw zei vroeger altijd: "Jolanda, als de blaadjes gaan vallen, word ik zo somber". Oké, ik word ook niet vrolijk van grijze luchten en guur najaarsweer, maar vandaag is het zonnig, rustig herfstweer en ga ik op bezoek bij vrienden die op een boerderij wonen. Als ik het erf oploop, hoor ik gekraak van blaadjes en noten onder mijn voeten. Later komt er nog iemand op visite die voor haar zoontje van acht kastanjes wil rapen. Tja, wie heeft vroeger geen figuurtjes gemaakt van kastanjes. Opgetogen als kleine kinderen beginnen we beukennootjes en kastanjes te rapen, de oogst is zeer groot dit jaar! Met mijn ,,schatten’’ keer ik huiswaarts om een mooi herfststuk te maken. De witte paardenkastanje Aesculus hippocastanum is eenhuizig wat betekent dat zowel de mannelijke als de vrouwelijke bloemen op één boom huizen. Hij behoort tot de zeepbomenfamilie Sapindaceae. De bloei vindt plaats in mei en heeft een eindstandige bloempluim die ,,kaars’’ wordt genoemd. De schors is roodbruin tot grijsbruin van kleur en schubbig. De vrucht is een driekleppige doosvrucht, de stekelige bolster bevat een of meer kastanjes. Hoewel de kastanjes voor ons vanwege de looistoffen oneetbaar zijn, eten dieren ze graag. De tamme kastanje, die voor ons wel eetbaar is, is echter niet verwant aan de paardenkastanje maar behoort tot de napjesdragerfamilie evenals de beuk. Economisch gezien is de paardenkastanje niet interessant maar de boom wordt voornamelijk gebruikt vanwege zijn fraaie uiterlijk als aanplant in lanen. De boom kan wel tot 30 meter hoog worden en zeer oud. De beuk Fagus sylvatica behoort dus tot de napjesdragerfamilie Fagaceae; het napje bevat twee nootjes en wordt gevormd door vruchtbladen en schutbladen. Als de nootjes rijp zijn opent het vruchtje zich in vier delen en vallen de nootjes op de grond. Vooral eekhoorns, gaaien en bosmuizen zijn er gek op. De bladeren zijn glanzend groen en hebben een golvende bladrand. De stam is glad en grijs. In tegenstelling tot de paardenkastanje is de beuk wel bruikbaar voor de meubelindustrie. Ook de beuk is eenhuizig, de vrouwelijke en mannelijke bloemen verschijnen tegelijkertijd met de jonge blaadjes. Beukenbomen kunnen 46 meter hoog worden en leeftijden behalen van wel 250 jaar.

De BSO de PaddenPoel huurt van de Stichting Bezoekerscentrum De Veenweiden de locatie voor de buitenschoolse opvang van een aantal schoolkinderen. Zij komen op maandag, dinsdag en donderdag van 15.30- 18.30 uur bij elkaar in het linker gedeelte van de Vlinder. Deze BSO is ,,een speciale’’ en daar werkt het IVN aan mee. Het IVN heeft toegezegd elke week een uur ,,een gids’’ te leveren om de kinderen iets in en over de natuur bij te brengen. Maar het hoeft niet altijd een gespecialiseerde natuurgids te zijn. Het mag ook iemand zijn die heel graag met kinderen en met natuurlijke materialen ,,knutselt’’. Dit jaar staan de volgende zaken nog op het programma; een bezem maken, natuurvoeders maken voor in de tuin bij de PaddenPoel, maar ook de insectenhotels moeten nog af. Het blijkt ook dat de jongens het leuk vinden om een vogelhuisje te timmeren. De kinderen vinden het ook fantastisch om soep te maken en straks uit de tuin te eten. Wat is er niet leuker dan een appeltaart te maken van de appels uit de bomen, die je zelf geplukt hebt. Kinderen komen na schooltijd en zijn vaak moe. Willen niet altijd meedoen, maar als het leuk is, komen ze vanzelf. Vanuit de jeugdafdelingen van het IVN zijn er ideeën genoeg. Je hoeft het niet alleen te doen. Er wordt een basisplan gemaakt. Profiel Iemand met een groot hart voor de natuur en heel veel liefde voor de kinderen. Kan je bijvoorbeeld minimaal 1x in de 6-8 weken op een van bovengenoemde dagen van 16.00-17.15 uur iets voor de PaddenPoel betekenen, neem dan contact op met de coördinator vanuit het IVN voor de PaddenPoel: Gerda Bonninga: 06 - 73717832

Tot slot enkele volkswijsheden: - Draag altijd een paardenkastanje in je zak, dan kun je geen reumatiek krijgen. - Veel harde noten op het hout, maakt de winter hard en koud (slaat op de hoeveelheid beukennootjes en kastanjes). nummer 3 – 2013

- 15 -

Bont Allerlei


Agenda van Activiteiten Data van activiteiten onder voorbehoud Telefonische informatie vooraf gewenst Datum

Tijd

Activiteit

Informatie

Half okt. tot wo/za/zo 12-01 14-16.30

Tentoonstelling

‘Wat kriebelt daar?’ (kriebelbeestjes) Pieter Verkade

27-10

Vogelexcursie Info Aanmelden Start Natuurwerkdag Info Plaats Info Aanmelden Plaats Excursie Vogelexcursie Info Aanmelden Start Jeugdactiviteit 8-12 jr Info Start Jeugdactiviteit 4-8 jr. Info Aanmelden Start Jeugdactiviteit 8-12 jr. Info Start Vogelexcursie Info Aanmelden Start Jeugdactiviteit 4-8 jr. Info Aanmelden Start Natuurwerk Info Plaats Vogelexcursie Info Aanmelden Start

Puinhoop Katwijk en Meijendel Martijn de Jong [email protected] P-plaats Golfclub Zegersloot, Alphen Vrijwillig Landschapsbeheer Henk-Jan Habermehl/Wim Dieho Tegenover Korsteekterweg 16, Alphen Spoorzoeken in stad en polder Loes Leeuwenburg [email protected] De Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen bij Sporenlezing, Kromme Aargebied Hondsbossche Zeewering en De Putten Maikell Verkade [email protected] P-plaats Golfclub Zegersloot, Alphen De Fladderaars Heksendiploma Gerda Bonninga De Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen De Vlinders Stempelen Gerda Bonninga [email protected] De Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen Fladderaars Vogelvoeders maken Gerda Bonninga De Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen Oostvaardersplassen Martijn de Jong [email protected] P-plaats Golfclub Zegersloot, Alphen Vlinders Kerstversiering Gerda Bonninga [email protected] De Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen Vrijwillig Landschapsbeheer Henk-Jan Habermehl/Wim Dieho Nog niet bekend Amsterdamse Waterleidingduinen Stef Strik [email protected] P-plaats Golfclub Zegersloot, Alphen

Film Info Aanmelden Wandeling Info Aanmelden Start Tentoonstelling Info Meer activiteiten in 2014

De Nieuwe Wildernis www.parkfilmhuis.nl [email protected] Nieuwjaars-SOEPwandeling Uitnodiging volgt Gegevens volgen De Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen Natuur in de nieuwe gemeente Pieter Verkade Zie t.z.t. website ivn.nl/afdeling/alphen-aan-den-rijn-eo

02-11

05-11

09-11 10-11

16-11

17-11

07-12

08-12

08-12

14-12

29-12

07-15 uur

09.00 tot 14.30 20-22 uur 10-12 08-17 uur

09.15 tot 11.30 uur 14.00 tot 15.45 uur 09.15 tot 11.30 uur 09-17 uur

14.00 tot 15.45 uur 09.00 tot 14.30 10-15 uur

2014 02 tot 08-01 05-01

18-01

wo/za/zo 14-16.30

nummer 3 – 2013

Lezing

- 16 -

0172-445249 [email protected] carpoolen natuurwerkdag.nl/meedoen 0172 473516 / 0172 415858 Kosten lezing: Leden/donateurs € 4, niet-leden € 6 Excursie gratis [email protected] carpoolen 06 53717832 jeugd.ivnalphenaandenrijn@gm ail.com 06 53717832 € 2,50 per keer incl. drinken voor ouder en kind

06 53717832 jeugd.ivnalphenaandenrijn@gm ail.com [email protected] carpoolen 06 53717832 € 2,50 per keer incl. drinken voor ouder en kind

0172 473516 / 0172 415858

[email protected] carpoolen Parkfilmhuis doneert IVN € 2 per entreekaart Zie invulbon in dit blad. Activiteitenprogramma jan.t/m maart is tijdens nieuwjaarswandeling beschikbaar 0172-445249

Bont Allerlei


Feestdagencadeau nodig? Geef een IVN-Natuurbon!

Cadeauformulier

voor iemand die alles al heeft ... voor iemand die niet nóg meer spullen wil .... voor iemand die van natuur houdt!

Naam gever: ______________________________ Adres: ___________________________________ Pc/woonplaats: ____________________________

Zó gemakkelijk is het: vul thuis het formulier in of mail de gegevens naar [email protected] voor; - een IVN-natuurbon voor een of meer interessante lezingen. Het tarief is € 4 per bijeenkomst voor een IVN-lid en –donateur en € 6 euro per bijeenkomst voor niet-IVN’ers. Lezingen bestaan meestal uit een bijeenkomst. De bonnen gelden voor het hele jaar 2014; - óf een bon voor een IVN-lidmaatschap van € 21,50 per kalenderjaar, incl. 4x Bont Allerlei, 4x Mens en Natuur en korting op lezingen en cursussen; - óf voor een huisgenootlidmaatschap van € 9,75 per kalenderjaar, incl. korting op lezingen en cursussen; - óf voor een donateurschap van € 10, € 20 of meer per kalenderjaar, incl. 4x Bont Allerlei en korting op lezingen en cursussen.

Tel. en/of e-mail: ___________________________ geeft als cadeau 

.. x cadeaubon à € …..voor IVN-lezingen



lidmaatschap à € 21,50 per kalenderjr.



huisgenootlidmaatschap à € 9,75 per kalenderjr.



donateurschap à € 10, 20 of ....... per kalenderjr.

aan Dhr/Mw: ______________________ (voorletters) Voornaam:_______________________________ Achternaam: _____________________________ Adres:__________________________________ Pc/plaats:________________________________ Tel.: (optioneel)___________________________ E-mail adres : (opt.)________________________ Geboortedatum: (opt.)______________________ Het IVN-cadeautasje graag afleveren op: Afleverdatum: _____________________________ Afleveradres: _____________________________ Afleverplaats: _____________________________ Datum: __________________________________ Handtekening: ____________________________

Extraatjes  Als je iemand verrast met een IVN-cadeau, dan zorgen wij voor een leuk tasje. Dat is gevuld met de nieuwste IVN-documentatie, een interessant klein boekje over een natuuronderwerp en natuurlijk de bon voor het gekozen cadeau. Vanzelfsprekend kan je aangeven waar en wanneer wij dat cadeautasje kunnen bezorgen. Hieronder kan je daarvoor de gegevens kwijt.  Als je een IVN-cadeau geeft, heb je meteen iemand met wie je samen naar een activiteit kunt gaan.  Als je de bon invult, is het verder zorgeloos, de rekening komt vanzelf jouw kant op ;-)

Dit formulier sturen aan IVN Alphen a/d R. e.o. Valeriusplein 358, 2402 TW Alphen a/d Rijn of gegevens mailen naar [email protected]

Vragen? Neem contact op met Corry Dierdorp, 0172 471 550 of [email protected] of Bart van Loon, 0172 515 553 of [email protected] nummer 3 – 2013

- 17 -

Bont Allerlei

nummer 3 – 2013


- 18 -

Bont Allerlei


Ledenoverzicht Aanpassingen in het ledenbestand Standdatum 19 oktober 2013 We heten van harte welkom: Dhr.W. Helversteijn Mw. D. de Roo Dhr. T. Janssens

Lid landelijk Lid Lid

per 28-09-2013 per 12-10-2013 per 17-10-2013

Tot onze spijt hebben onze vereniging verlaten: Dhr. F. van Rooijen Mw. M. Huinink

Donateur Donateur

Aantal Leden: Aantal Huisgenootleden: Aantal Donateurs: Totaal

per 16-10-2013 per 11/10/2013

221 32 36 289

Wijziging in je e-mailadres, telefoonnummer of huisadres? Geef het door aan de ledenadministratie via ledenadmin@ivn-alphenaanrijn of 0172 515553

nummer 3 – 2013

- 19 -

Bont Allerlei


Vogelwerkgroep vliegt mee met trekvogels Stef Strik

Van 14 tot 22 september 2013 zijn de IVN vogelwerkgroepen Alphen aan den Rijn en Nieuwkoop op excursie geweest naar Andalusië. Onder leiding van Stef Strik zijn de beste vogelplekken in oostelijk Andalusië bezocht. Er zijn maar liefst 125 verschillende vogelsoorten waargenomen. In een buitengewoon goede sfeer werden zeldzame en minder zeldzame vogels geobserveerd met behulp van kijkers en telescopen. Zon en opwinding deden de temperatuur stijgen tot ver voorbij de 30 graden…

vele duizenden flamingo’s spotten we ook steltkluut, kemphaan, ,,onze’’ kievit, watersnip en andere steltlopers. Voor het modern opgezette bezoekerscentrum scharrelt een enkele brilgrasmus. In natuurpark Sierra Andújar, nabij Jaen, verblijven we bij Merche Coco Pérez (uit Zwammerdam) in Villa Matilde. De Iberische klapekster laat zich hier goed zien, net als de monniksgier met een spanwijdte van 2,5 meter! Aan de hand van een handige vogel-app op de telefoon van een van de deelnemers kunnen we de roep van de bergfluiter goed determineren. Een langs vliegende groep blauwe eksters kijkt verstoord toe.

Er is gekozen voor bergachtig gebied, maquis, meren en estuaria om zoveel mogelijk biotopen aan te doen. De Sierra Tejeda, Almijarra en Alhama National Park ligt in de zuidelijke uitlopers van de Sierra Nevada en herbergt de nodige vogelsoorten als rotszwaluw, zwarte tapuit en blauwe rotslijster. De bergen zijn ruig en verlaten. De typisch Catalaanse witte dorpjes in de valleien bieden wat schaduw en verkoeling.

De reis eindigde nabij Tarifa in Huerta Grande, een mooi verblijf in Natuurpark Alcornocales. In de Ojén-vallei genieten we van de vele roofvogels die vanaf hier thermiek zoeken om de oversteek naar Afrika te maken. Vooral de slangenarend en dwergarend zijn talrijk en scheren vlak over onze hoofden langs. In de verderop gelegen rijstplantages van La Janda treffen we van heel nabij een grauwe kiekendief. Vele honderden zwarte ibissen vinden in dit gebied hun voedsel, samen met vele ooievaars, afkomstig uit Noordwest Europa. Het was weer een bijzonder geslaagde reis met vele mooie vogelmomenten.

Iets meer landinwaarts, ten westen van Malaga, ligt het meer Laguna de Fuente de Piedra, die de op een na grootste flamingokolonie van Europa herbergt. Naast de

nummer 3 – 2013

- 20 -

Bont Allerlei


Het natuurgevoel van… Jenny Heemskerk Wat is je favoriete natuurplek in Alphen en omgeving en waarom? Mijn favoriete plek is afhankelijk van het seizoen. In de herfst/winter ga ik graag samen met mijn man Jack naar de AWD (Amsterdamse waterleiding duinen) om te wandelen, vooral tijdens de bronstijd van de vele damherten is het daar heel spectaculair, maar als er sneeuw ligt zijn de duinen op zijn mooist. Ik kan dan echt genieten van de rust en de ruimte. In het voorjaar lopen we het liefst in polder Bloemendaal (Waddinxveen) ons adoptiegebied tijdens onze cursus voor natuurgids. Het opbloeien van de planten en de aankomst van de weidevogels, vooral de zwarte stern, blijven we volgen. In de zomer verblijven we op ons eigen stekkie op een recreatiepark in Waddinxveen, we hebben hier een grote tuin en hebben uitzicht op de polder, waar de koeien nog de hele zomer buiten lopen. Wat is je favoriete activiteit in de natuur en waarom? Het liefst ben ik met mijn handen bezig, tuinieren en zo. Ik vind het ook een uitdaging om van de tuin van de Fladderaars een echte moestuin te maken, waar de kinderen ook in bezig kunnen zijn. Ook bij het realiseren van het insektenhotel heb ik mij uit kunnen leven, vooral het samen werken om iets op te zetten vind ik erg leuk. Wat is je favoriete plant of dier en waarom? Mijn favoriete vogel is de fuut. Deze heeft een vaste stek bij ons in de sloot naast onze caravan. Het baltsritueel en het verzorgen van de jongen is uniek en voor ons van dichtbij te volgen. Beide vogels zijn maanden bezig met het vangen en voeren van vis aan de jongen en ze maken dankbaar gebruik van onze visplek waar de vissen regelmatig gevoerd worden. Wat is de laatste IVN-activiteit waaraan je hebt deelgenomen en wanneer? Afgelopen zomerseizoen heb ik samen met Hans van Dam de wandelingen op het heempad in Boskoop als natuurgids meegelopen om de mensen, naast de enorme kennis van Hans op het gebied van wilde planten, een iets bredere kijk op de natuur te geven. Het is erg inspirerend om met een groep gelijkgestemde mensen samen de natuur te beleven en ik wil dit ook zeker blijven doen. Heb je tips of wil dingen noemen die nog zouden kunnen gebeuren? Kinderen zoveel mogelijk de natuur laten beleven, zoals afgelopen voorjaar waarin ik 2 maal een verjaardagsfeest heb mogen begeleiden. Ikzelf heb in mijn jeugd altijd buiten kunnen spelen en dat is eigenlijk voor ieder kind heel belangrijk en daar wil ik graag mijn steentje aan bijdragen Van welke IVN’er wil jij het natuurgevoel weten? Van Gert-Jan Schouten die tegelijk met ons de natuurgidsencursus heeft gevolgd. nummer 3 – 2013

Jenny Heemskerk, midden links, samen met de Fladderaars, vaders van de Fladderaars en Mayelle Tuyn aan het werk in de tuin

De Vlinders zoeken versterking De Vlinders, een van de jeugdwerkgroepen van IVN Alphen aan den Rijn e.o., zoekt versterking. Wij zoeken twee vrijwilligers, die een keer in de maand op zondagmiddag van 14.00-15.45 uur 24 kinderen in de leeftijd van 4-8 jaar (groep 1 tot en met groep 4 van de basisschool) willen begeleiden. Een keer per jaar wordt het programma opgesteld. En voor elke activiteit zijn twee begeleiders verantwoordelijk om dit te gaan organiseren. We hebben totaal tien activiteiten per jaar. Op dit moment hebben wij vijf vrijwilligers, maar als wij met meer zijn, hoef je er niet altijd te zijn. Elke maand worden er ongeveer vijftig kinderen aangeschreven. Het gemiddelde aantal kinderen dat komt ligt rond de twintig. Ook mag er een ouder bijblijven. Profiel vrijwilliger Iemand die graag met kinderen omgaat, maar ook iemand die de natuur een heel warm hart toedraagt. Kennis van de natuur hoeft niet diepgaand te zijn, maar als een aantal van de volgende kernwoorden bij je passen, dan ben je van harte welkom; meedoen, beleven, ruiken, genieten, verwonderen, plezier in het buitenzijn. Vind je het leuk om samen met de kinderen met je neus op de grond met een spiegeltje onder een paddenstoel te kijken of op je knieën in het voorjaar op de steiger boven de sloot te zitten om kikkervisjes te zoeken. Of van een tak een spannend stokdier te maken en met de kinderen te ontdekken hoe een spin zijn draad maakt… Zoek dan contact met ons: Gerda Bonninga, 06 - 53717832 of stuur een mail: [email protected]. - 21 -

Bont Allerlei


Natuurbeleving in oktober Hans van Dam (Heempadbeheerder Boskoop)

Zondagmorgen 8 uur, de radio staat op1: VARA’s Vroege Vogels begint, de eerste klanken zijn van Vivaldi. Mijn zondagritueel, stoel voor het raam, uitkijkend op mijn 40 jaar oude ecologisch parkje, een tuinreservaat, ontbijt en koffie naast me. De onderwerpen worden aangekondigd. De hemel is blauw, twee Turkse tortels zitten verliefd op een tak. Een koolmees inspecteert het nestkastje. Een paar gaaien vechten om een eikel, die valt op de grond. Opwarming Vroege Vogels begint over tuinreservaten, hun idee, je kunt je er voor aanmelden. Mozart klinkt door de luidsprekers. De fenolijn meldt dat er nog volop vlinders zijn, klopt, op mijn bloeiende klimop zie ik een paar atalanta’s, een boomblauwtje en een gehakkelde aurelia. En veel bijen.

Kantelpunten Een mooi stuk Telemann brengt ons naar het volgende onderwerp. Een wetenschapper vertelt ons dat de zeespiegel van 26 tot misschien wel 82 centimeter kan stijgen. Die natte as van de Ecologische Hoofdstructuur komt dus vanzelf, we kunnen die miljoenen besparen. Een paar eksters komen de rust verstoren. Ik mag die rovers niet, zij zorgden ervoor dat de huismus uit de wijk is verdwenen. Volgens Nico de Haan zijn ze mooi en slim. Een volgende wetenschapper legt uit wat de kantelpuntentheorie inhoudt. Tropische bossen veranderen in savannes, ijsmassa’s in water, warme golfstromen veranderen van richting. Moessons verlaten vaste tijden, worden heftiger of slaan zelfs over. Een groep nijlganzen vliegt luidruchtig over, van slaapplaats naar foerageergebied. Ganzen zijn in gevaar, er zijn er teveel volgens jagers. Volgens mij zijn er teveel jagers, maar afschieten mag niet. Na een muziekje van Schubert komt de volgende wetenschapper. Ruim 95 procent van de wereldbevolking beïnvloedt het klimaat nadelig. In Azië kan je zonder mondkap de straat niet meer op. In onze streek legt men alsmaar meer asfalt aan, het natuurgebied Zaanse Rietveld wordt bedreigd.

Libel op tentscheerlijn

Atalanta op bloeiende klimop

Vroege Vogels is te gast op Terschelling, waar het jaarlijkse Springtij Festival plaatsvindt. Het Springtij Festival staat in het teken van milieu, innovatie en duurzaamheid. Twee winterkoninkjes dartelen speels door de klimop en komen twee meter hoger tevoorschijn. Een blaadje dwarrelt naar beneden, losgeraakt door een tjiftjaf, op zoek naar insecten. Wetenschappers waarschuwen ons voor de opwarming van de aarde. Moeten we ons zorgen maken? Wetenschappers spreken elkaar tegen. Maar wie VPRO’s Klimaatjagers op TV volgt, weet dat het een serieus probleem is. Merels genieten van rijpe lijsterbessen in de tuin van de buren. Ik drink een tweede kop koffie. Laten we maar voor het zekere kiezen, zuinig zijn op het milieu en de CO2 uitstoot verminderen. Ik kijk naar buiten, de bladeren zijn dankzij CO2 nog diep groen, het lijkt nog zomer. Een paar graden warmer, zo gek nog niet.

nummer 3 – 2013

Kijk, een libel vertoont zijn vliegkunsten, knap om zonder vaart te verminderen stil te staan en van richting te veranderen. De bijen proeven ongestoord van nectar op de klimop. Het paradijs is mogelijk Pianoklanken maken plaats voor de volgende spreker. Het gaat over duurzame innovaties, producties en consumpties. Onzinnige subsidies moeten we afbouwen. We moeten onze biologisch geteelde producten van dichtbij betrekken. Wegwerp wordt hergebruik. Consumeren wordt consuminderen. Eigendom wordt gemeenschappelijk bezit. Een groep meeuwen cirkelt boven de boomtoppen. Het is voedertijd bij de nabij gelegen flat. Overtollig brood wordt goed bedoeld vanaf het balkon gegooid. Viswater vervuilt. Wubbo Ockels is de volgende spreker, hij vertelt emotioneel hoe hij met kanker omgaat. Maar ook mooie woorden in Vroege Vogels, je kan alleen maar winnen door optimistisch te zijn, ook in de natuur. De jaarlijkse Brandarisprijs wordt aan hem uitgereikt. Met een stukje ‘live’ muziek gaan we naar de volgende spreker. Het paradijs op aarde is mogelijk, maar we moeten het wel zelf doen. - 22 -

Bont Allerlei Een nieuw geloof is nodig, geloof in het leven, een leven zonder oorlogen. Verzoening en respect in verschillen. Het evenwicht moet terug. Systeemfouten moeten worden aangepakt. Een mooie droom Het slotmuziekje sluit Vroege Vogels af. De zon prikkelt me om naar buiten te gaan. In de zon droom ik nog even over al die mooie woorden. Misschien moet er iets aan onze DNA worden veranderd om dat moois te bereiken? Naar boven kijkend zie ik twee buizerds op grote hoogte cirkels draaien. Genietend van mijn eigen paradijs op een mooie zondagmorgen. Een week later, zelfde tijd, zelfde Vroege Vogels, zelfde boomtoppen en stoel voor het raam. Een grauwsluier hangt over de boomtoppen. Overal plassen, geen vogel te zien. Wel een zondvloed van 80 millimeter regen in 24 uur tijd. Is de moesson een werelddeel te ver? Is het kantelpunt aangebroken? VARA’s Vroege Vogels ontving onlangs de Eurekaprijs voor wetenschapscommunicatie. Kennis en liefde voor de natuur gaan al 35 jaar samen op dezelfde zender, Radio 1, elke zondagmorgen tussen 8 en 10 uur. Voor mij betekent dat al 35 jaar het juiste zondagmorgengevoel. Het is de voeding van mijn liefde voor de natuur, de spirit om me daar van week tot week mee bezig te houden en het houdt mijn kennis actueel op peil. Muziek, natuur en wetenschap samen, dat is mijn Paradijs.

Genieten op Herfstmarkt bij de Vlinder

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. de ecologische mengelmoestuin, van Bommel met grappige houtwaren, tuin en groenvereniging Groei en Bloei, tuinontwerper Pieter Janssen of de viltproducten van Annemarie Koop, waren dit jaar de tulpenbollen van de Lions serviceclub en de keramiek van Louis Stams uit Zoetermeer nieuw op de markt. Beide nieuwkomers vielen in de smaak. Om 13.30 was de voorraad tulpenbollen van Lions zelfs helemaal uitverkocht.

Cécile Aras (links) heeft succes met klompjesschilderen

Minstens zo’n groot succes waren de pompoenen van Volkstuinvereniging Ridderspoor en de klompjes die binnen in De Vlinder door de kinderen versierd en beschilderd werden. Cécile Aras heeft zelden zoveel klompjesschilders aan het werk gezien! Met plezier kijken we als bezoekers en vrijwilligers, die er hun schouders onder zetten, terug op een succesvolle markt. Met de netto-opbrengsten kunnen we de onderhoudskosten van De Vlinder weer een maand of wat bekostigen.

De nieuwe wildernis De nieuwe wildernis is een veelbesproken en door veel filmcritici geprezen natuurfilm opgenomen in de Oostvaardersplassen. De film is begin januari te zien in het Parkfilmhuis (op 2 januari en 4 januari om 20.30 uur, op 5 januari om 14.30 uur en op 7 januari om 13.30 uur.). Het gaat om een win-win actie van Parkfilmhuis, IVN Alphen aan den Rijn e.o. en bezoekerscentrum de Vlinder. Als IVN en bezoekerscentrum de film in hun kringen promoten, krijgt het filmhuis extra bezoekers. Het filmhuis keert 2 euro uit aan IVN of bezoekerscentrum, naar gelang de herkomst van de bezoeker. Elders in dit nummer een afbeelding van de flyer.

Op de eerste zaterdag van oktober was het voor jong en oud in en rond de Vlinder echt genieten op de herfstmarkt. In het heerlijke herfstweer stonden de kramen langs het pad naar het bezoekerscentrum. Men kon er gezellig snuffelen naar leuke spulletjes, er werd informatie gevraagd en uiteraard graag gegeven, er waren demonstraties en natuurlijk volop knutselwerk voor de kleintjes. Naast de Fladderaars van IVN en de bekende kramen van het Tuincentrum Lekkerkerker,

nummer 3 – 2013

- 23 -

Bont Allerlei


Oudhollandsche bezigheden voor de vrijwilligers Cécile Aras

Natuurlijk is er dit jaar weer een uitje geweest voor gastvrouwen en gastheren van de Stichting Bezoekerscentrum De Veenweiden én voor IVNvrijwilligers. We blijven daarvoor dicht bij huis; we komen op zaterdag 7 september bijeen bij onze eigen vertrouwde Vlinder. Rond drie uur zijn er al heel wat mensen en staan drankjes en hapjes klaar. Aan de ‘bar’ bij Thea kun je een drankje bestellen en lekker buiten vertoeven. Het weer gaat al richting najaar, dat merken we aan de sombere grijze lucht. Als het een beetje gaat waaien, denk ik nog: het kan wel eens gaan regenen… Uiteindelijk geen drup gezien, wel zo fijn, zo kunnen we de hele middag buiten zijn.

Een grote groep kiest voor het midgetgolfen; hierbij is geen uitleg nodig. Ook voor ieder een bekend spel op de camping of bij partijtjes. Mij lijkt het wel leuk om dit weer eens te gaan doen. Als kind ben ik vaak bij Amigo gaan midgetgolfen en ik wil dit graag weer eens proberen. De derde groep waagt zich aan een (nieuw) avontuur. Die gaat klootschieten. Enige instructie krijgen we van Jan, die een complete uitrusting van kloten en klootzakken heeft meegenomen. Klootschieten is heel bekend in het oosten van het land, daardoor hebben weinigen van ons ‘westerlingen’ ooit zo’n kloot in handen gehad. Het is nog een hele techniek om de bal voorbij de bal van de tegenstander te werpen of rollen. Enige obstakels in het spel, zoals bomen, struiken, Galloways, vlaaien en mensen maken het niet gemakkelijk. Vroeger speelde men dit na de kerkdienst, de mannen mochten van hun vrouwen niet direct de kroeg in en hun geld daar opzuipen. Om tijd te rekken werd er eerst een spel gespeeld, waarmee de mannen uren zoet konden zijn. Bij het midgetgolfen moeten de teams even georganiseerd worden, maar daarna kunnen we dan ook echt beginnen. In mijn team speel ik tegen Ger, Marijke en Ali. Na een paar banen staat Ger al voor, en niet zo’n beetje ook. Uiteindelijk heeft hij 32 punten gehaald over dertien banen, ik kom met 44 niet eens in buurt. Misschien moet ik toch wat vaker gaan oefenen. Na een uurtje golfen moeten we helaas al stoppen. Als een groep kinderen gaan we nog op zoek naar de leukste banen die we nog even snel kunnen doen. Eenmaal terug komt iedereen weer bij elkaar voor een drankje. De klootschieters zijn nog onderweg, dat is ook moeilijker te regelen qua tijd. Mensen zoeken elkaar op en praten over vakantie, werk, onderwijs, dieren, planten, IVN en nog veel meer. Na een tijdje stijgen er heerlijke rookgeuren op, afkomstig van de barbecue. Jan heeft via zijn voetbalvereniging Alphense Boys bbq’s geregeld en al het eten. Er zijn zelfs twee koks meegekomen, die in de hitte en rook staan te grillen en braden. Ook aan salades, brood en boter is gedacht. Zelfs voor de vegetariërs onder ons zijn er spiesjes!

Jan de Rijk van geeft na dit begin uitleg over de drie verschillende ‘Oudhollandsche’ spelen die we kunnen gaan spelen. Het spel pétanque (jeu de boules) is voor iedereen begrijpelijk, wie heeft dit nou niet op de camping gespeeld? Een kleine groep mensen gaat aan de slag met de zilveren ballen.

nummer 3 – 2013

Ik had graag een foto willen toevoegen aan dit verhaal, maar ik had tijdelijk geen camera. Ik ging ervan uit dat velen foto’s zouden maken…, maar niemand heeft een foto gemaakt! Vandaar deze prachtige ouderwetse foto’s.

- 24 -

Bont Allerlei

‘In grote partij kun je meer bereiken’ Jan Uitzetter

,,In een grote partij als bijvoorbeeld het CDA kun je meer bereiken dan in wat ik een getuigenispartij noem als bijvoorbeeld GroenLinks. Natuurlijk betekent dat ook dat je niet alles kunt binnenhalen wat je zou willen, maar je kunt toch wel wat bereiken, zeker samen met andere IVN’ers in andere grote partijen.’’ Aan het woord Joost van Beek (61) aan de vooravond van de op 13 november te houden verkiezingen in Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude voor de gemeenteraad van de nieuwe fusiegemeente Alphen aan den Rijn die op 1 januari een feit zal zijn. Joost, in zijn actieve IVN-periode volop ijverend voor planologie en milieu (hij zat in de werkgroep met die naam), heeft op een aantal onderwerpen op dat vlak niet zijn IVNidealen kunnen verwezenlijken. ,,Je moet’’, zo zegt hij, ,,als fractie toch wel één geheel vormen, anders begrijpt je achterban je niet meer. Een enkele keer kreeg ik toch wel de ruimte om voor mijn eigen standpunt uit te komen. Zo stemde ik als enige uit mijn fractie voor de motie van GroenLinks om Alphen aan den Rijn te bestempelen tot schaliegasvrije gemeente. Die motie heeft het overigens niet gehaald…’’ Als hij toch zijn zegeningen wil tellen, komt hij onder andere op de proppen met de Groene Vinger in Kerk en Zanen, de langgerekte groene zone die vanuit de polders de wijk inpriemt en waar geen woningbouw komt, maar plaats wordt ingeruimd voor een natuurspeeltuin en stadslandbouw. ,,Daarin stond ik overigens niet alleen, ook IVN’ers als Bas Wienbelt en Louise Harmsma van de VVD ijverden daar voor. En omdat je in een grote partij zit, krijg je dan ook echt iets voor elkaar, vooral ook omdat je in het huidige duale stelsel als gemeenteraad veel meer kunt betekenen dan vroeger toen het college van burgemeesters en wethouders de wet dicteerde en de raad maar had te volgen.’’ Hij geeft overigens wel toe dat er aan het duale stelsel in Alphen nog wel het een en ander mankeert, dat het nog niet ideaal is. Achter de schermen samen werkend met Bas Wienbelt kreeg hij ook voor elkaar dat de rugstreeppaddenaffaire uiteindelijk naar ieders tevredenheid is opgelost. Hans Krüse, van de IVN-werkgroep planologie en milieu had mij dat eerder al verteld. Ook een bezuiniging op natuur- en milieueducatie is van tafel. ,,Wij vinden dat voorlichting op het gebied van natuur en milieu moet doorgaan en hebben onze medefractieleden van het belang daarvan kunnen overtuigen.’’ Op andere voor het IVN heikele zaken moeten ze wel bakzeil halen, andere dan milieu- en natuurbelangen spelen dan een doorslaggevende rol. ,,Denk bijvoorbeeld aan de Máximabrug. Die komt er, al denk ik dat de gevreesde grote rondweg er door geldgebrek nooit zal komen. Maar die brug nummer 3 – 2013

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. is een gegeven. Ik kan alleen proberen te zorgen dat de landschappelijke inpassing zo goed mogelijk zal zijn, met bomen, struiken, natuurvriendelijke oevers.’’ De grote windmolens waar Alphen lang zijn geld op heeft gezet, maar die de provincie uiteindelijk niet wil, wil zijn partij loslaten. ,,We zijn daarin omgegaan, eigenlijk zijn we er te lang in blijven hangen. Nu willen we voluit gaan voor zonne-energie. Alle gemeentelijke en openbare gebouwen komen als het aan ons ligt vol te liggen met zonnepanelen, we moet elk plekje aanpakken. Denk aan scholen, aan de SWA, het busstation. We hebben ons de afgelopen jaren wat milieu betreft te veel gefocust op de Coupépolder of het voormalige NAF-terrein aan de Prins Hendrikstraat. We hebben te weinig naar de toekomst gekeken’’, trekt Joost het boetekleed aan. Al met al ziet hij een nieuwe raadsperiode met zijn partij met vertrouwen tegemoet. Verwijten dat de partij zijn oren te veel zou laten hangen naar de agrarische sector begrijpt hij wel, maar onderschrijft hij niet. ,,Ook agrariërs zijn met groen bezig, de onderstroom in mijn partij is wat dat betreft goed.’’ Tot slot merkt hij nog op: ,,We zitten straks in een gemeente waarin een Bentwoud ligt, maar ook een sierteeltsector waar we als Nederland trots op zijn. Een hele uitdaging om daarvoor te mogen werken en te ijveren voor de belangen van natuur en milieu.’’

Ger Bonninga in gevecht met de klei

Op deze foto is Ger Bonninga verwikkeld in een gevecht met de klei. Samen met Hugo van der Meer was hij deze zomer flink in de weer om van de jeugdtuin bij de Vlinder een plaatje te kunnen maken. Op deze foto, gemaakt op 3 september, de dag waarop leerlingen van het Groene Hart Lyceum bij de Vlinder aan het werk waren, is Ger met een freesmachientje (te leen gegeven door de gemeente) de strijd met de kleikluiten aangegaan. Het ziet er ontspannen uit, maar het is zwaar werk, omdat de uitgedroogde klei zich niet zomaar gewonnen geeft.

- 25 -

Bont Allerlei


Woesteland kamp Les Brumes de Bretagne Cécile Aras

Op donderdag 25 juli begon ik weer aan een nieuw Woesteland-avontuur. Voor degenen die vorig jaar mijn verhaaltje niet hebben gelezen (zie Bont Allerlei nummer 4 2012), Woesteland is de landelijke jongerenorganisatie van IVN, die in zomer en winter diverse jongerenkampen organiseert. Vaak staan er ook weekendjes of uitjes op het programma. Kinderen vanaf 12 jaar mogen mee, ook ‘oudere jongeren’ tot ongeveer 35 jaar kunnen meedoen. Het doel is om jongeren in de natuur bezig te laten zijn, natuur te beleven en ook iets terug te doen voor de natuur. Dit jaar heb ik gekozen voor een zomerkamp in Bretagne. Het kamp duurt tien dagen en de groep bestaat uit ongeveer twintig mensen. We verzamelen ’s ochtends in Amsterdam, vanaf hier vertrekken wij met de bus naar Lille. Vanuit Lille reizen we verder met de trein naar Parijs en vanaf Parijs naar Quimper. Een lange reis dus, die de hele dag in beslag neemt. Zodoende leren wij elkaar, al voordat we aankomen, een beetje kennen, wel zo leuk. Ook wordt er veel geslapen, want reizen maakt moe. Eenmaal in Quimper aangekomen, worden we opgehaald en naar onze locatie gebracht.

Hooien

houten planken lakken voor een nieuwe schuur en het plaatsen van deuren in het nieuwe gastenverblijf. De dagen daarna komen er steeds allerlei kleine klussen bij waardoor er veel afwisseling is in het werk, dat is echt fijn. Als kampthema hebben wij ‘Koning Arthur en de ridders van de ronde tafel’. In dit gebied van Bretagne heeft Koning Arthur geleefd, een zeer interessant persoon, met Merlijn als zijn persoonlijke leermeester. De eerste dag krijgen we ’s ochtends een rondleiding en zien ook de moestuin. Althans…dat wat voor een moestuin moet doorgaan. Alles is overwoekerd door gras en onkruid. Hier gaan we een enorme klus aan krijgen! Sinds dit jaar heb ik mijn eigen moestuintje, dus ik weet al het een en ander van groentensoorten, planten, bemesten en wieden. Dat komt wel goed van pas, vooral omdat de gewassen niet netjes bij elkaar staan, dan kan ik de plantjes toch herkennen. Verderop in de moestuin is wel een geordend gedeelte, daar hoeft alleen maar onkruid verwijderd te worden zodat de planten goed kunnen gaan groeien. Op deze boerderij leeft men zoveel mogelijk zelfvoorzienend, niets mag dus worden weggegooid. Al het groenafval komt op de composthoop terecht, het overige afval wordt strikt gescheiden. Veel onkruid zoals: melganzenvoet, paardenbloem, brandnetels en komkommerkruid wordt niet weggegooid, maar gebruikt in salade, soep, of stoofschotels. De mensen leven echt van wat er op het land groeit, juist daarom werken we voorzichtig in de tuin. Ze hebben op dit moment weinig groenten die geoogst kunnen worden. Gelukkig komt er heel veel in op, zoals: prei, courgette, ui, pompoen, tomaat, bonen, aardappels en aardpeer.

Het Bretonse landschap

‘Domaine Bio de Kerjean’; hier gaat het allemaal gebeuren. De komende acht dagen zullen we verblijven op deze biologische boerderij van Jean-Yves en Michelle, de Franse boer en boerin, die ons hartelijk welkom heten. De volgende ochtend krijgen we wat meer uitleg over onze taken hier op de boerderij en het dagprogramma. Het belangrijkste dat moet gebeuren is het werken in de moestuin, broodbakken,

nummer 3 – 2013

Naast de grote hoeveelheid groenten die ze zullen gaan oogsten, zal ook over een paar weken de grote fruitoogst beginnen. Op het land staan veel appelbomen, perenbomen, bramenstruiken, frambozenstruiken en een enorme kiwi boom. Ze eten hier zelf veel van, wat overblijft wordt gekookt tot jam, compote of siroop. Dit wordt verkocht op de markt. De boer Jean-Yves gaat drie keer per week naar de markt om zijn biologische geitenkaasjes, broden, groenten en jams/compotes te verkopen.

- 26 -

Bont Allerlei


Naast werken doen wij ook andere dingen. Zo hebben we iedere ochtend, middag en avond een gezellige maaltijd met de hele groep. We eten gezonde biologische producten van de boerderij, of kopen ze in de supermarkt. Voor zo’n grote groep koken is best een uitdaging, maar gelukkig is er een kookboek voor kampen, met veel goede recepten en tips. ’s Avonds laat maken we een kampvuur, waarbij we gezellig kunnen kletsen en warm worden. Op zondag zijn we een lange wandeling gaan maken door de bossen en heuvels, prachtig om de omgeving van Pleyben te zien. Zo groots, groen en schoon!

Borden bij de Vlinder Jenny Heemskerk en Gerda Bonninga van de Vlinders en de Fladderaars, de jeugdwerkgroepen, hebben in november 2012 een lezing gegeven over de solitaire bijen voor de leden van het vrouwennetwerk. Men wilde een positieve bijdrage leveren aan het jaar van de bij en iets doen voor de jeugd van het IVN.

Op een andere dag zijn we in duo’s liftend naar Huelgoat gegaan. Hier kan je de enorme rotspartijen bekijken en beklimmen. Ook speelde zich hier de Athur-legende af, met de laatste rustplaats van Arthur.

Bretonse dansavond

Een ander uitje is de Bretonse dansavond in het dorpje. Tussen de kerk en de Creperie in zijn mensen aan het volksdansen. Na eerst gekeken te hebben nodigen de mensen ons uit om mee te dansen. Sommige dansen gaan helemaal mis, vooral de jongens hebben moeite met het tempo. De dorpelingen zijn erg aardig en helpen ons met het leren van de pasjes. Sommige dansen leren we wel snel, er wordt gevraagd of we dit soms vaker hebben gedaan?! Het is een gezellige avond, we lachen veel. Daarna moeten we nog een uur teruglopen naar de boerderij, ik heb pijn aan mijn voeten, dus ik ben blij als we eindelijk weer ‘thuis’ zijn. Het was een fijn kamp, ik heb veel geleerd, veel gedaan en veel plezier gehad. Ook m’n Frans is weer helemaal geupdate. Au revoir!

Gerda vertelt dat ze met veel enthousiasme een lezing voor de dames hebben gegeven met daarbij mooie foto's. ,,Wij hebben hen ingewijd in het bijzondere leven van de solitaire bij en vooral de manier waarop deze bijen eitjes leggen.Voor deze lezing ontvingen wij een bedrag van 250 euro. Dit bedrag was bestemd voor een mooi informatiebord bij het insectenhotel. Bovendien verkochten wij deze avond voor 500 euro aan insectenhotelletjes. De winst kwam ten goede aan de jeugd en aan het IVN. Daarvan hebben wij onder andere het kleine bord bij de tuin van de jeugd kunnen laten maken en bovendien financierden wij van dit bedrag de eindactiviteit.’’ Gerda meldt tenslotte nog dat Pieter Janssen de borden heeft ontworpen, onder supervisie van Pim Hopman en dat Jan de Rijk heeft gezorgd dat de standaarden, waarop de borden zijn geplaatst, werden gerealiseerd. ,,Het heeft even geduurd, maar het resultaat mag er zijn’’, besluit Gerda.

nummer 3 – 2013

- 27 -

Bont Allerlei

‘Wat kriebelt daar’


Jaarthema exposities 2014: Alphen ziet groen

Tot en met 12 januari 2014 is in De Vlinder de expositie ‘Wat kriebelt daar’ te zien. De meeste kriebelbeestjes zijn volstrekt ongevaarlijk. Je kunt ze van dichtbij bekijken en je kunt ze gerust op je handen laten kriebelen. Maar er zijn ook enkele “rotbeestjes” die je beter met rust kan laten en liever niet moet opzoeken, zoals: limonadewespen en kleine beestjes die juist naar mensen toekomen, om bij hen een klein beetje bloed te zuigen. Die beestjes kun je inderdaad maar beter mijden. Maar, zoals gezegd, het overgrote deel van de kriebelbeestjes kun je gerust op je hand laten springen, schuifelen, kruipen, krioelen of kriebelen. Werkelijk overal wonen kleine beestjes. Want echt overal is voor hen iets eetbaars te vinden. De een vindt zijn voedsel in het water, de ander juist in de grond, de derde vreet bladeren van een plant en de vierde lust knoppen van een boom. De vijfde probeert rondvliegende beestjes te vangen en de zesde zoekt de grootste dieren op om bij hen een klein beetje bloed te zuigen.

De tentoonstellingswerkgroep heeft voor 2014 als jaarthema gekozen: ‘Alphen ziet groen’. De eerste expositie die met dit jaarthema verband houdt is: Natuur in de nieuwe woonkernen In deze expositie wordt de natuur nader belicht van een aantal, dat zich bevindt in de woonkernen Boskoop, Benthuizen, Hazerswoude en Koudekerk. Dit zijn veelal gebiedjes die door de bewoners van Alphen aan den Rijn nog niet echt zijn ontdekt. Het gaat dan om de bijzondere flora en fauna van deze gebiedjes, die we ook met een fietstocht of excursie kunnen bezoeken. Op dit moment wordt er een inventarisatie gemaakt. De tweede expositie die met het jaarthema verband houdt wordt: Eetbaar groen In deze expositie gaat het over allerlei eetbaar groen als: Fruit en kruiden, vergeten groenten, eetbaar groen uit de natuur, stadsboerderijen, volkstuinen, vogelvriendelijke tuinen, enzovoorts. Met de voorbereiding van de expositie beginnen we begin 2014. Namens de tentoonstellingswerkgroep: Pieter Verkade

Sponsorfietstocht Rabobank goed voor 90 euro

Er zijn vele soorten kriebelbeestjes, zoals: bloembezoekers, bladeters, afvaleters, zespoters, achtpoters, veelpoters, nulpoters, sprinkhanen (foto), oorwormen, wantsen, luizen, muggen, enzovoorts. Speciale aandacht gaat in deze expositie uit naar hoofdluizen en teken. Vele beestjes worden op deze expositie in beeld gebracht met hun enorme variatie aan kleuren en vormen. Ook is er een prachtige grote kunst-kruisspin opgehangen die is gemaakt door Annemiek van Eeuwen een van de leidsters van de “Fladderaars”

nummer 3 – 2013

De Rabobank sponsorfietstocht op zondag 22 september heeft IVN Alphen aan den Rijn e.o. 90 euro opgeleverd. Door mee te fietsen over afstanden van 15, 20, 40 of 60 kilometer konden leden van allerlei verenigingen in het gebied van Rabobank Rijnstreek met hun familieleden en sympathisanten geld bij elkaar fietsen voor de eigen verenigingskas. De routes waren uitgezet via de bekende fietsknooppunten wat het vinden van de juiste weg een stuk gemakkelijker maakte. Het bedrag (90 euro) dat dit jaar voor IVN bij elkaar is gefietst, is bestemd voor het drukwerk zoals de Bont Allerlei en promotiemateriaal. ,,Aan de deelnemers: Hartelijk bedankt voor jullie inzet!’’, laat secretaris Grada Hooijmans weten. Peter, Kees en Truusje waren gedrieën goed voor een derde van het bedrag. Truusje schreef 'n verslagje... ,,Kees en Peter zijn lange-afstandsfietsers. Doen iedere zomer een flinke trip van een paar weken, denk dan aan circa 1800 kilometer. Ik fiets zelf ook wel aardig veel, maar met die mannen meefietsen doe ik alleen maar onder gunstige weersomstandigheden. En die waren er zondag; er was weinig wind. Koffie mee, krentenbolletjes. Af en toe stoppen om vogels te kijken. De Rabobank had nu de tocht uitgezet via de knooppunten en dat fietst erg gemakkelijk. Ideaal eigenlijk als je het systeem eenmaal door hebt. We hebben heerlijk gefietst, 60 kilometer. Volgende keer weer hoor. Bedankt Truusje!’’ - 28 -

Oerrund in Alphen

Fotografie Caroline Piek (www.carolinepiek.nl)

IVN Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid Secretariaat: Valeriusplein 358, 2402 TW Alphen aan den Rijn

Recommend Documents