IVN Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid Secretariaat: Valeriusplein 358, 2402 TW Alphen aan den Rijn

Jaargang 35 – nummer 1 – 2014

BONT ALLERLEI IVN afdeling Alphen aan den Rijn en omstreken

IVN Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid Secretariaat: Valeriusplein 358, 2402 TW Alphen aan den Rijn

Op gezonde toer, voor échte zuivel naar de boer!!

Steenwijk Specialiteit: streekproducten Melk Eieren Div. Yoghurt IJs (taarten) Boerenkaas Bio sappen Honing Kado-art.

Karnemelk Div. vla Roomboter Slagroom Div. kwark Chocolademelk Bavaroise Vlees Soezie meel Bakproducten Jam Mosterd Streekwijnen Broodmachines Geitenmelkproducten

Zie ook : www.landwinkel.nl www.zuivelboerderij.info of mail ons op: [email protected] Tevens Paardenpension

Ook kunt U bij ons terecht voor kinderpartijtjes, bedrijfsuitjes, familiefeesten, Boerenlunches, en mooie Cadeaumanden (weer eens wat anders!)

Jaargang 35 – nummer 1 - 2014

BONT ALLERLEI Uitgave van het IVN afdeling Alphen aan den Rijn en omstreken

Ik, wij gaan door

Opgericht in 1975 Redactie Henk Jan Habermehl - Jan Bal Caroline Piek – Jolanda Zwaan Eindredactie – Ria van Ofwegen, Jan Uitzetter Redactie adres: Loevestein 171 2403 JH Alphen aan den Rijn tel.: 0172 416306 e-mail: [email protected] KOPIJ vóór vrijdag 16 mei 2014 inleveren op het redactieadres.

INHOUD

OVERNAME van artikelen is toegestaan met bronvermelding. Uitlatingen in dit blad gedaan, geven niet noodzakelijk de standpunten weer van de redactie of het afdelingsbestuur. Secretariaat: Grada Hooijmans e-mail: secretaris@ivn-alphenaandenrijn Postadres: Valeriusplein 358, 2402 TW Alphen aan den Rijn Internet: http://ivn.nl/afdeling/alphen-aan-den-rijn-eo Lidmaatschap: Contributie leden € Huisgenootleden € Donateurschap v.a. €

Vorig jaar schreef ik op deze plaats ,,Ik stop ermee’’. Nu kan ik zeggen ,,Ik, wij gaan door’’. De resultaten van een belronde langs mogelijke medewerkers en enkele spontane aanmeldingen om mee te werken, hebben mij het vertrouwen gegeven om door te gaan. Tijdens mijn langere perioden van afwezigheid worden mijn taken waargenomen. Twee handenvol medewerkers moeten ervoor kunnen zorgen dat ook tijdens die perioden van buitenlands verblijf mijnerzijds de verhalen worden geschreven die een Bont Allerlei oplevert die u wilt en, om bij te blijven, moet lezen!

21,50 per jaar 9,75 per jaar 10,00 per jaar

Rabobanknummer: NL85 RABO 0301 6899 62 Contributieberekening loopt per kalenderjaar. Opzeggingen 3 maanden voor afloop van het kalenderjaar. Verdere gegevens of adressen van bestuur en coördinatoren van werkgroepen vindt u op pagina 2.

Ik, wij gaan door .......................................................................................... 3 Adressen...................................................................................................... 2 Uit het bestuur ............................................................................................. 3 Dirk van der Bijl vertrekt met goed gevoel ................................................... 4 Boodschappen maken ons rijk ...................................................................... 4 Uitnodiging ledenvergadering ...................................................................... 5 Corry Dierdorp terug in bestuur ................................................................... 5 IVN-jeugd viert jubileum met eierzoekfeest voor heel Alphen ...................... 7 Cheque van 1.000 euro voor tuin jeugd ........................................................ 8 De Fladderaars en de Vlinders...................................................................... 9 Emelies eigen fotohoekje ........................................................................... 12 Waterhoen in tuin-vogeltelling top tien....................................................... 13 Winterwandeling in de zonneschijn ............................................................ 14 Elfenbaan steeds ruiger .............................................................................. 15 Halsbandparkietenslaapplaatsentelling ....................................................... 17 De Nieuwe Wildernis................................................................................. 18 Lunchen uit de natuur ................................................................................ 18 Agenda van Activiteiten ............................................................................. 19 Het wintergevoel van Hans van Dam.......................................................... 21 Ledenoverzicht .......................................................................................... 22 Het natuurgevoel van… ............................................................................. 23 Vlinder krijgt opknapbeurt ......................................................................... 24 Stichting werkt aan verbetering financiële situatie ...................................... 25 Eet smakelijk uit je eigen achtertuin ........................................................... 27 Veluwe nieuws .......................................................................................... 28

Druk: Reproset+, Waddinxveen Foto voor- en achterblad: Caroline Piek

Het IVN laat je leren van de natuur en verrijkt daarmee je leven. Het laat je nadenken over je gedrag en motiveert tot milieubewust handelen.

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Adressen van bestuur, coördinatoren, leden van de werkgroepen en regiocontactpersonen BESTUUR Voorzitter: Vacature per maart 2014 Dirk van der Bijl tel: 0172 434783 e-mail: [email protected] Contactpersoon: Bont Allerlei, externe contacten, planologie en milieu

Penningmeester en ledenadministratie: Bart van Loon tel: 0172 515553 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] Contactpersoon: VLB, natuurtuin Koudekerk

Vicevoorzitter: Chris Groesser tel: 0172 435404 e-mail: [email protected] Contactpersoon: Gidsen Junis, Vlinders en Fladderaars

Lid: Corry Dierdorp tel: 0172 471550 e-mail: [email protected] Contactpersoon: Communicatie

Secretaris: Grada Hooijmans tel: 0172 577663 e-mail: [email protected] Contactpersoon: Lezingen, excursies, exposities en vogelwerkgroep COÖRDINATOREN EN LEDEN VAN DE WERKGROEPEN Lezingen: Loes Leeuwenburg tel: 0172 445246 e-mail: [email protected] Leden: Maria Chardon Hansje Herfst Monique Smulders Dick Warmerdam

Natuurtuin Koudekerk: Tineke van Rijn e-mail: [email protected] Bert v.d Zwaan Leden: Margriet van der Nagel

Excursies: Dick Warmerdam tel: 0172 518480 e-mail: [email protected] Leden: vacature

Vlinders en Fladderaars: Gerda Bonninga tel: 06 53403123 e-mail: [email protected] Leden: Elly Slagter Cécile Aras Femke Blasse Omar Vogel Michelle Meijer Frank van Rooijen Jenny Heemskerk Corina Vermeer Annemiek Zaal Mayelle Tuijn Corina van Vuuren Vera van der Hoorn Willemijn van Maanen Fenne Schotel Annemiek van Eeuwen Kim Hertog

Communicatie:(BA, PR, Soc. Media, Webbeheer) Corry Dierdorp tel: 0172 471550 e-mail: [email protected] Leden: Jan Uitzetter Dick de Graaf Lydia Beekhuis Suzan van Lienden Mirjam Derkse Bont Allerlei: Jan Uitzetter tel: 0172 416306 e-mail: [email protected] Leden: Henk Jan Habermehl Jan Bal Caroline Piek Ria van Ofwegen Jolanda Zwaan

Exposities: Pieter Verkade tel: 0172 445249 e-mail: [email protected] Leden: Peter van de Werken Pieter Janssen Corina Vermeer

Facebook: Mirjam Derkse e-mail: [email protected]

REGIO CONTACTPERSOON Boskoop Margriet Mutsaers e-mail: [email protected] Kaag en Braassem Dick Warmerdam e-mail: [email protected]

Vogelwerkgroep: Stef Strik tel: 0172 472748 e-mail: [email protected] Leden: Maikell Verkade Dick Warmerdam Martijn de Jong Wim Kok

tel: 0172 473516

Rijnwoude (Koudekerk aan den Rijn) Jan Bal e-mail: [email protected] Rijnwoude (Hazerswoude) Jan Kuit e-mail: [email protected]

tel: 0172 216623

tel: 0172 518480

VERENIGINGSGEBOUW De Vlinder Burg. Bruinsslotsingel 15, 2403 NC Alphen aan den Rijn

tel:0172 533296

MATERIAALBEHEER Lydia Beekhuis

tel:06 48753604

nummer 1 – 2014

tel: 0172 475316 Marijke Markenstein

Planologie en Milieu: Vacature e-mail: [email protected] Leden: Joost van Beek Hans Krüse

Webmaster: Dick de Graaf tel: 0172 422092 e-mail: [email protected]

Vrijwillig landschapsbeheer: Henk Jan Habermehl e-mail: [email protected] Lid: Wim Dieho

tel: 0172 518267

tel: 071 3412168

tel: 071 3412597

Openingstijden De Vlinder: woensdag, zaterdag en zondag; 1 april tot 31 oktober: 14.00 tot 17.00 uur; 1 november tot 31 maart: 13.30 tot 16.30 uur

-2-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. hem op de stoep stond: ,,Jan, we zoeken een eindredacteur voor BA, we denken aan jou, journalist pur sang en geïnteresseerd in de natuur’’.Toeval of niet, Jan was net boventallig geworden bij het Algemeen Nederlands Persbureau had dus tijd beschikbaar. Ook de voetbalvrienden van ARC hadden al op zijn deurtje geklopt. Gelukkig voor IVN sprak Jan ook zijn Ja-woord uit voor IVN en nog steeds is het een gelukkig huwelijk tussen ,,die twee’’.

Uit het bestuur Geen afscheid Jan Uitzetter! Dirk van der Bijl

Waarom vindt Jan het na al die jaren nog steeds leuk om eindredacteur te zijn (en te blijven)? Hij gaat er eens rustig voor zitten en steekt van wal. ,,Schrijven is m’n vak, over de natuur is dat vooral heel leuk. Ik ontmoet veel interessante en enthousiaste mensen en met hen daarover spreken is nog leuker.’’ De journalist in Jan komt hierin naar boven. Hij houdt graag de actualiteit bij. Als Jan iets leest over vlinders gaat het in zijn bovenkamer meteen tekeer: he, vlinders? Hoe zou het met de vlinderstand in Alphen zijn? Daarover doorlezen en doorpraten met mensen uit onze eigen omgeving is dan de volgende stap. Het wordt afgerond met een prettig leesbaar stukje in BA.

Jan en ik hadden het een half jaar geleden zo mooi bedacht: Jan stopt er mee als eindredacteur van Bont Allerlei en ik stop er mee als voorzitter. We beloofden elkaar toen plechtig dat het wel leuk zou zijn als Jan en ik elkaar voor onze afscheiden zouden interviewen. U herinnert zich vast wel de dreigende taal van Jan in nummer 2 2013 van Bont Allerlei; hij kopte zelfs met de vetgedrukte titel ,,IK STOP ERMEE’’. Na nummer 1 van 2014 zou het IVN het dus zonder de inzet van Jan moeten doen. ,,Het kan niet anders; ik stop ermee’’. Stad en land werd afgezocht naar een opvolger; helaas steeds zonder succes. Dan: wat schetst mijn verbazing: we schrijven 27 november 2013. Onze Algemene Ledenvergadering. Gebruikelijk is om de jaarplannen van al onze werkgroepen de revue te laten passeren; zo ook die van de werkgroep Communicatie waaronder Bont Allerlei. Er staat letterlijk in het Jaarplan BA: ,,Ook in 2014 komt het verenigingsblad vier maal uit. Er zal nog een opvolger voor de eindredacteur moeten komen.’’ Ter vergadering ontstaat er een grote grijns op het gezicht van Jan en hij meldt: ik heb heel goede hoop dat het probleem opgelost is. Vervolgens noemt hij een indrukwekkende rits namen op van vrijwilligers die van harte bereid zijn Jan te assisteren om de continuïteit van ons prachtige blad te garanderen. Hulde voor de nieuwe hulptroepen! Dus: geen afscheidsinterview voor Jan. Wel: Jan in het zonnetje zetten voor meer dan acht jaar lang (zo’n 36 uitgaven van BA) eindverantwoordelijk zijn voor ons prachtige blad. In de gezellige huiskamer van Jan nemen we elkaar dan toch de beloofde interviews af: voor mij als voorzitter wel een afscheidsinterview, voor Jan een ,,bedankinterview’’.

Dirk van der Bijl (rechts) en Jan Uitzetter

Waar ik mij over verbaas, is de enorme hoeveelheid artikelen die jaar in jaar uit in BA verschijnt. Daarom stel ik Jan de vraag: hoe kom je toch elk nummer weer aan al die onderwerpen? U lezer weet waarschijnlijk niet dat Jan voor elk nummer dat uitkomt, ons een lijst ,,mogelijke onderwerpen’’ voor het eerstvolgend nummer toestuurt. Daar staan toch al gauw zo’n veertig à vijftig onderwerpen op. Volgens Jan is het antwoord simpel: ,,We hebben zo’n driehonderd leden/donateurs, dat zijn dus driehonderd verhalen over de natuur dicht bij huis’’. Neem daarbij Jan zijn journalistieke nieuwsgierigheid en we zijn volgens mij tot in de volgende eeuwwisseling verzekerd van vele boeiende nummers van BA.

Wat heeft Jan nu al die jaren gedreven om zich met zoveel passie en inzet voor IVN in te zetten? Jan neemt mij mee naar zijn jeugdtijd. Als kind kreeg hij het natuurgevoel met de paplepel ingegoten. Geboren en getogen in een huis op de IJsseldijk bij Zwolle heeft hij menig uur in de natuur doorgebracht. Logisch ook dat hij lid werd van IVN, nu ruim dertig jaar geleden. In die tijd moest je als je lid wilde worden, ook actief zijn binnen de vereniging. Maar ja, Jan had een druk bestaan als journalist met onregelmatige werktijden, ook het gezin kostte tijd en aandacht, dus tijd over om ook nog actief lid te zijn was er niet.

Tenslotte. Jan, ik ben heel blij dat dit geen afscheidsinterview is geworden. Ik wil je als afscheidnemende voorzitter zeer bedanken voor je bijdrage aan ons prachtige blad en wens jou en jouw mensen en ons IVN nog vele mooie nummers toe. Ik zal onze geanimeerde gesprekken over IVN bij jou thuis of bij mij op het steigertje gaan missen. Hoewel, … je blijft natuurlijk altijd welkom.

Maar Jan zou Jan niet zijn als hij toch niet voor elkaar kreeg om lid te worden zonder heel actief te zijn. Bij hoge uitzondering kreeg hij van het landelijk IVN-bestuur toestemming om niet actief lid te worden. Tsja, zo ging dat in die tijd. Dus was ons Jan slapend lid, tot Wil Klaassen bij nummer 3 – 2013

-3-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. allemaal ‘wij’. We vullen elkaar aan. Wij van IVN zorgen voor een groen programma en groene mensen waarvan de stichting bij de exploitatie van de Vlinder gebruik kan maken.’’ Als we terugblikken op het reilen en zeilen van de afdeling, ,,op de mooie dingen’’, komt Dirk natuurlijk gelijk met de jeugd op de proppen. ,,Zoals dat groeit en bloeit dankzij Gerda Bonninga en haar enthousiaste mensen. Daar ben ik heel blij mee, daar kunnen we als afdeling alleen maar apetrots op zijn. Maar trots kunnen we ook zijn op onze andere vrijwilligers. We zijn een heel actieve club. Als ik in bestuur overleggingen met andere afdelingen in de provincie mijn collega’s beluister dan kan ik niet anders dan de conclusie trekken dat we toch meer dan goed ons partijtje meeblazen. Dat we met kop en schouders boven heel veel andere afdelingen uitsteken.’’ ,,Wij als IVN Alphen aan den Rijn e.o. deden al dingen waar het IVN landelijk pas later opdook. Denk aan de Scharrelkids, waarmee we als eerste kwamen. Verder zijn onze actieve vrijwilligers ook vrijwel allemaal heel professioneel bezig. Als ik andere afdelingen hoor, dan realiseer ik me pas echt goed hoeveel expertise we in huis hebben. Met hoeveel echte kennis van zaken wij met overheden kunnen overleggen over zaken als planologie en milieu en de plaats die de natuur daarin moet hebben. Wij komen met gezaghebbende adviezen, men luistert ook naar ons. Dat ik daarin als voorzitter mijn rol in heb mogen spelen, is een heel fijn gevoel’’, aldus Dirk.

Dirk van der Bijl vertrekt met goed gevoel Jan Uitzetter

Dirk van der Bijl neemt op 5 maart tijdens de voorjaarsledenvergadering met een goed gevoel afscheid als voorzitter van IVN Alphen aan den Rijn e.o. ,,Ik sta erachter dat destijds voor de constructie is gekozen dat iemand niet langer dan zes jaar achtereen een bestuursfunctie mag uitoefenen. ,,Het is op zich goed dat je op tijd weg moet, van tijd tot tijd ander bloed doet de club goed. Die doorstroming op zich klopt dus wel. Daarbij is het geruststellend dat we een kandidaat-voorzitter hebben gevonden waarin ik heel veel vertrouwen heb. Dominique de Roo, voormalig fractievoorzitter van GroenLinks in de Alphense gemeenteraad, past volgens mij heel goed in onze club. Dat helpt wel als je weg moet.’’ Terugkijkend op zijn periode als voorzitter wil hij geen oordeel over zichzelf vellen, ,,dat past mij niet, dat moeten anderen maar doen’’. Als ik dat bij deze dan even mag doen. Ik vind hem vooral een voorzitter die door zijn beminnelijke optreden een bindende en inspirerende factor is van IVN Alphen aan den Rijn e.o. Bewonderenswaardig vind ik zijn toespraakjes aan het begin of eind van een vergadering of andere bijeenkomsten, ter gelegenheid van een jubileum, of bij een afscheid van iemand. Zo voor de vuist weg, papiertjes om iets van voor te lezen heeft hij niet nodig. ,,Maar ik heb me van te voren wel altijd goed voorbereid hoor’’, spreekt hij tegen dat hij in die gevallen louter staat te improviseren. Als we dan toch terugkijken, beginnen we gewoon bij het begin, zes jaar terug in de tijd, ,,Voor ik kwam had IVN Alphen heel veel tijd gestoken in de realisering van het bezoekerscentrum. Dat was bij mijn aantreden in aanbouw dus aan mij de taak om er voor te zorgen dat we ons weer helemaal gingen richten op dat wat onze eigenlijke taak is, educatie over natuur en duurzaamheid; mensen op allerlei manieren enthousiast maken voor het mooie van de natuur in ons eigen Alphense IVN-gebied. Het is dan ook goed dat er een aparte stichting is die het bezoekerscentrum beheert. Ieder heeft zijn specialiteit. Het IVN is er voor het educatieve groen, de stichting is er voor de exploitatie van het gebouw.’’ Dat werken met twee besturen, een voor IVN en een voor de Stichting Bezoekerscentrum De Veenweiden, was nieuw en kostte ook best de nodige gewenning. Er zijn wel eens enige strubbelingen, maar dat is beslist geen reden om tot een andere constructie te komen. ,,Kijk wij van IVN zijn groene mensen, zij van het bezoekerscentrum zijn een ander type mensen. Hoewel, vrijwel alle bestuursleden van de stichting zijn ook donateur of lid van IVN dus zijn we eigenlijk nummer 3 – 2013

Boodschappen maken ons rijk Corry Dierdorp De C-1000 Clubactie, waaraan IVN Alphen aan den Rijn e.o. heeft meegedaan, is eind november gesloten. Door enthousiasme en medewerking van IVN-leden en andere 'boodschappers' uit de omgeving van winkelcentrum Herenhof Alphen eindigden we op plaats 10 (van de 30). We verdienden daarmee maar liefst 350 euro voor onze kas! Natuurlijk willen we met zo'n prachtig extra bedrag ook extra dingen doen. We laten nog weten wat dat gaat worden. De bedrijfsleider van C-1000 heeft al laten weten dat er ‘een volgende keer komt’, maar door de grote belangstelling zal er een keuze gemaakt worden uit de aangemelde verenigingen. Natuurlijk zal IVN Aphen aan den Rijn e.o. weer héél graag meedoen. Onze héél HARTELIJKE DANK gaat uit naar de directie en medewerkers van C-1000 Herenhof, die de actie op touw hebben gezet! En ook enorm veel dank aan alle 'scanners', van wie sommigen speciaal naar de Herenhof kwamen om IVN te steunen. Wat een clubliefde, hartverwarmend!

-4-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Uitnodiging ledenvergadering

Corry Dierdorp terug in bestuur

IVN Alphen aan den Rijn en omstreken nodigt u van harte uit voor de Algemene Ledenvergadering op woensdagavond 5 maart 2014 in gebouw De Vlinder aan de Burgemeester Bruins Slotsingel 15 te Alphen aan den Rijn Start Algemene Ledenvergadering: 19:30 uur (koffie/thee staan vanaf 19:00 uur klaar) Na de pauze: Natuur in de nieuwe gemeente: door Stef Strik AGENDA * 1. Opening en mededelingen. 2. Notulen van de ledenvergadering van 27 november 2013. 3. Vaststelling jaarverslagen 2013. 4. Bespreking financieel jaarverslag 2013. 5. Verslag kascommissie over 2013. 6. Vaststelling financieel jaaroverzicht 2013. 7. Benoeming kascommissie 2014. 8. Bestuursverkiezing.** 9. Bestuurswisseling. 10. Info Bezoekerscentrum door voorzitter Bas Wienbelt. 11. Rondvraag. 12. Sluiting.

Corry Dierdorp (rechts) met jeugdcoördinator Gerda Bonninga op de landelijke IVN ledendag 2013

In de najaarsledenvergadering op woensdag 27 november is Corry Dierdorp benoemd tot algemeen bestuurslid. Daarmee keerde Corry weer terug in het bestuur. Van april 2001 tot april 2007 was ze secretaris van IVN Alphen aan den Rijn e.o.

Pauze rond 20:30 uur. Overigens zat ze al als notulist aan de bestuurstafel sinds het vertrek in het voorjaar van 2013 van Kees Vreeswijk uit het bestuur. Corry is verder coördinator van de werkgroep Communicatie waaronder public-relations, sociale media, webbeheer en Bont Allerlei vallen. Rest nog te melden dat Corry voor haar vele verdiensten door de ledenvergadering tot erelid is benoemd. Het enige andere erelid van de afdeling is oud-voorzitter Walter van de Vorst.

Sinds begin dit jaar vormen Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude officieel één gemeente. Vanaf 21:00 uur laat Stef Strik u kennis maken met de natuur van de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn. Na afloop kan nog gezellig worden nagepraat onder het genot van een hapje en een drankje. Grada Hooijmans Secretaris * Toelichting op de agenda en bijlagen staan op de website. Tijdens de vergadering zal er een beperkt aantal exemplaren van de bijlagen aanwezig zijn. www.ivn.nl/afdeling/alphen-aan-de-rijn-eo. ** Het bestuur draagt Dominique de Roo voor als kandidaat voor het voorzitterschap. Tenminste vijf leden tezamen kunnen een kandidaat voordragen voor bestuur vacatures. Deze voordracht dient schriftelijk, voorzien van tenminste vijf handtekeningen, één week voor aanvang van de vergadering bij het bestuur te worden ingediend.

nummer 3 – 2013

-5-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. De Tol stond er samen met een ander kunstwerk (een hert op stelten), die qua kleur mooi op elkaar waren afgestemd. Het hert staat nu in een grasveld bij het winkelcentrum de Atlas in Kerk & Zanen, De Tol lag ergens opgeslagen bij de gemeente, omdat hij was aangetast door zwammen. OudIVN-voorzitter Walter van der Vorst heeft nog geprobeerd De Tol bij de Vlinder geplaatst te krijgen. Dat is niet gelukt.

De Tol is terug Hans Krüse Op 13 maart 2001 werd de rode beuk bij het postkantoor in de Julianastraat gerooid. In het kader van de vernieuwing van het stadshart stond deze 80-jarige monumentale boom in de weg en verplaatsing vond men te duur. Onze actie tot behoud van deze beuk was mislukt. Van het hout van deze boom is door Frits Garenfeldt een Tol gemaakt, die jarenlang in de ruimte tussen de Adventskerk en de toenmalige Kunstverdieping heeft gestaan en gaandeweg steeds meer verloederde.

De Tol in volle glorie blikkerend in de zon februari 2014

Vandaag, 31 januari 2014, zag ik De Tol weer terug. Hij stond helemaal opgeknapt te glimmen langs de Laan der Continenten, bij de rotonde. Wat een verrassing om hem weer terug te zien. Het was een bijna persoonlijke ontmoeting van iemand die ik lange tijd niet had gezien. Het was mijn voorstel om van het hout een kunstwerk te maken, toen het duidelijk werd dat we te weinig geld bij elkaar konden brengen om de beuk te verplaatsen. De Tol onder de zwammen en verloederd februari 2008

nummer 3 – 2013

De Tol is weer terug en nu eindelijk zichtbaar voor iedereen.

-6-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. kunnen ophalen in de Vlinder, moeten de kinderen ze opsporen. Aan de hand van cryptische omschrijvingen en de afbeeldingen van de eieren moeten de kinderen de naam van de vogel die hoort bij het gevonden nest opschrijven op de zoekkaart. Het gaat om vijftien soorten vogelnesten, van huismus tot merel, van eend tot zwaan en van kievit tot fuut. Gerda ziet al voor haar ogen dat het eierzoekfeest een jaarlijks rond Pasen terugkerend feestje gaat worden. ,,Ook bij andere gelegenheden kan het een leuke activiteit met een educatieve waarde zijn’’, vult ze nog aan.

IVN-jeugd viert jubileum met eierzoekfeest voor heel Alphen Jan Uitzetter Op 19 en 21 april viert de Alphense IVN-jeugd met een eierzoekfeest voor heel Alphen aan den Rijn het dertig jarig bestaan. De jeugdafdeling van IVN Alphen aan den Rijn e.o. is op 16 februari 1984 opgericht. ,,Maar in februari is het meestal te koud, het is niet de meest uitnodigende maand om buitenactiviteiten te doen. Vandaar dat we zijn uitgeweken naar het paasweekeinde. Dat heeft bovendien het voordeel dat we op twee dagen, de zaterdag voor Pasen en op tweede paasdag, op eierzoektocht kunnen gaan. Met zoveel mogelijk kinderen uit heel Alphen’’, vertelt Gerda Bonninga, de coördinator van de jeugdwerkgroep. Met het massale eierzoekfeest in de tuin rondom gebouw de Vlinder wil Gerda zowel de natuurorganisatie IVN als de Stichting Bezoekerscentrum De Veenweiden, de exploitant van het gebouw, in het zonnetje zetten. ,,Opdat weer meer inwoners van ‘Groot Alphen’ het bezoekerscentrum in de toekomst weten te vinden.’’ Vanzelfsprekend heeft Gerda daarbij haar oog vooral gericht op de jeugd. Al heeft ze niet te klagen over gebrek aan belangstelling. Op de lijst van de Vlinders, met 4 tot en met 7 jaar de jongste jeugdtak, staan 58 namen. ,,Die komen gelukkig niet allemaal naar onze maandelijkse zondagse activiteit, maar het maximum van 25 kinderen halen we elke keer wel en af en toe moeten we nee zeggen, want 25 is echt het maximum.’’ Voor de Fladderaars, de groep oudere kinderen (8 tot en met 12 jaar) is het maximum veertig kinderen en dat aantal is er. Er is zelfs een wachtlijst van negen kinderen.

Denk overigens niet dat er op paaszaterdag en tweede paasdag alleen maar stenen eieren op het menu staan. Nee, bij een feestje hoort ook een feestelijke versnapering. Dus zijn er voor de deelnemers en bezoekers heerlijke paaseitjes en paaskoekjes (lactosevrij). Als de kinderen klaar zijn met de zoektocht kunnen ze binnen nog paaseieren kleien of een kleurplaat maken waarbij ze ook kunnen rekenen op wat drinken en wat lekkers. Begrijpelijk dat Gerda nu al enthousiast is. Ze hoopt op een grote opkomst, op veel positieve publiciteit voor IVN en bezoekerscentrum. ,,Het past goed in het IVN-thema van dit jaar ‘Groen doet goed’. Het is ook goed om kinderen te bereiken, want onderzoek heeft uitgewezen dat 60 procent van de kinderen nog nooit actief met de natuur in aanraking is geweest. Juist die kinderen hopen we te bereiken.’’

Bij de eierzoektocht gaat het overigens niet om het opsporen van gewone kippen- of chocolade eieren. Nee, de kinderen moeten op zoek naar eieren van aardewerk, keramiek zelfs. Eieren die gemaakt zijn door Annemiek van Eeuwen, haar schoonzus Annette en haar broer. ,,Vele uren, zelfs dagen hebben ze gestoken in het maken van die eieren. Dat is echt fantastisch’’, is Gerda helemaal verrukt. ,,Het gaat ook niet om zomaar gewone eieren, maar heel bijzondere eieren van vogels die in onze directe omgeving voorkomen en broeden. Ze hebben de eieren, op ware grootte, geboetseerd, gebakken en geverfd in de ware kleuren en voorzien van de juiste pigmentvlekken. Niet van echt te onderscheiden. Ook liggen ze in de juiste aantallen in hun nestjes. Sommige vogels leggen tot wel tien eieren.’’

Om er echt een feest van te maken, heeft Gerda nog wel flink wat vrijwilligers nodig die bereid zijn de handen uit de mouwen te steken. Bel haar, 06-53403123, of stuur een mailtje naar [email protected].’’ Het eierzoekfeest is op zaterdag 19 april van 10.00 – 16.00 uur en op tweede paasdag, 21 april, tijdens de openingsuren van de Vlinder van 14.00 tot 17.00 uur.

Bij de nestjes met eieren, zoals op bijgaande foto, horen beschrijvingen van de vogels, hun nesten en hun eieren en een aantal leuke weetjes. De nestjes met eieren worden verstopt in de tuin en met een zoekkaart die de kinderen nummer 3 – 2013

-7-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Cheque van 1.000 euro voor tuin jeugd Op 23 november 2013 nemen Gerda Bonninga en Jenny Heemskerk namens het IVN Alphen aan den Rijn e.o. een cheque van 1.000 euro in ontvangst tijdens het Groen Dichterbij Event in de Rijtuigenloods in Amersfoort. Groen Dichterbij is een campagne van IVN, het Oranje Fonds, Buurtlink.nl en SME Advies en wordt mogelijk gemaakt door de Nationale Postcode Loterij. De tien organisaties met de foto’s die op de internetsite van Groen Dichterbij de meeste stemmen hebben gekregen, ontvangen hun prijs van 1.000 euro. De jury heeft nog een aantal foto's gekozen, waarvan de makers allen 500 euro ontvangen. Anouk en Melvin Groenendijk aan het planten

Trots nemen Jenny, eindverantwoordelijk voor de tuin, en Gerda, IVN-coördinator van de jeugd en BSO de PaddenPoel, namens alle kinderen de prijs in ontvangst. ,,Met deze prijs gaan wij eerst zes mooie fruitbomen aanschaffen en daarna gaan wij deze met de kinderen planten. Tijdens het goedverzorgde event doen wij weer heel veel inspiratie voor nieuwe groenideeën voor onze Vlinders en Fladderaars op. Ook hebben de icoonprojecten zich op inspirerende wijzen gepresenteerd en wordt er per provincie een icoonproject gekozen’’, zo verhalen Gerda en Jenny na afloop.

Kinderen worden rustig in de natuur, vooral als zij letterlijk met de handen in de aarde wroeten.’’ De twee besluiten met: ,,Alle eetbare groenten en kruiden die wij planten, gaan wij samen met de kinderen bereiden en opeten. Het wordt vast een heerlijke zomer. Wanneer u onze tuin wilt bewonderen, loop dan eens links de tuin van gebouw de Vlinder in en geniet van de tuin van de jeugd net als wij dat doen.’’ Inmiddels zijn we een stuk in de tijd gevorderd en zijn de fruitbomen geplant. Op woensdag 18 december gaan twee perenbomen, twee appelbomen en twee pruimenbomen de grond in. Bewust twee van elke vruchtensoort. ,,Voor de juiste bestuiving’’, legt Gerda uit. ,,We hopen dat er van de zomer heel veel mooie vruchten aan de bomen komen. Daarom hebben we zo ook nog voor de winter geplant, kunnen ze lekker lang wennen aan hun plek in onze tuin en direct gaan uitlopen als de temperaturen in het voorjaar weer omhoog gaan.’’ Bij het feestelijke planten van de fruitbomen laten de Fladderaars en Vlinders zich niet onbetuigd. Anouk Groenendijk en haar broertje Melvin planten namens de IVN-jeugdgroepen de mooie fruitbomen. Ook is er al uit eigen tuin gegeten. Als in het weekeinde van 11 en 12 januari de weerkundigen denken dat het de week erop wel eens kan gaan vriezen, smeden Gerda en haar mensen snel het plannetje om op maandag de winterandijvie te gaan oogsten en te laten opeten door de dan aanwezige kinderen van de BSO. Dat stond al in de planning, het moet nu alleen vrij direct gebeuren want andijvie en vorst zijn geen vrienden van elkaar zoals boerenkool en vorst. Gelukkig is Peter Benes die maandagmiddag de natuurgidsvan-dienst, want hij had al aangekondigd dat hij dat wilde gaan doen. Gerda: ,,Kinderen zeggen altijd dat ze andijvie niet lekker vinden. Nou dat wordt helemaal anders als ze het zelf mogen oogsten en klaarmaken. Ze hebben zelf de andijvie geoogst en fijngesneden, ze hebben zelf de door Peter meegenomen aardappels geschild en de spekjes gebakken. Zelf die stamppot gekookt. En lekker dat ze het vonden, alles is schoon opgegaan!’’

Tweede van links Jenny Heemkerk en tweede van rechts Gerda Bonninga met de cheque van 1.000 euro

Ze vervolgen: ,,Het is fantastisch om te ervaren dat zo veel mensen zich belangeloos inzetten voor een groene omgeving en vooral om te zien dat, net als door het IVN Alphen aan den Rijn e.o., het van groot belang is dat de kinderen weer kennis nemen van de natuur, maar dat zij vooral kunnen genieten van al het moois dat de natuur ons geeft. nummer 3 – 2013

-8-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

De Fladderaars en de Vlinders De Fladderaars en de Vlinders, de jeugdgroepen van IVN Alphen aan den Rijn e.o, hebben een fantastisch 2013 achter de rug. Met als een van de hoogtepunten natuurlijk de uitreiking van de cheque van 1.000 euro als beloning voor het in samenwerking met Eetbaar Alphen gerealiseerde tuinproject bij gebouw de Vlinder. Vanzelfsprekend gingen ook de ‘normale’ maandelijkse activiteiten door; voor de Fladderaars op zaterdag en, op zondag, die van de Vlinders. Hieronder de verslagjes en foto’s ervan. Een van die activiteiten van de Vlinders werd in samenwerking met de Buiten Schoolse Opvang de PaddenPoel van Junis georganiseerd om die een forse duw in de rug te geven. Gezien het daarna gestegen gemiddelde aantal kinderen is dat een geslaagde actie geweest.

Vleermuizenmagie Vleermuizen hebben altijd iets spannends, iets magisch. Ten slotte komt Harry Potter ze ook tegen in de films. Maar vleermuizen zijn ook fascinerend. Je ziet ze bijna nooit, want pas tegen de schemer komen ze uit hun verblijven om insecten te gaan vangen. Heel veel insecten. Op zaterdag 16 november komen de Fladderaars weer bij elkaar om van alles te horen over vleermuizen. Deze diertjes eten wel een kwart tot de helft van hun lichaamsgewicht per nacht aan insecten. Ze jagen 's nachts omdat ze dan minder zichtbaar zijn voor roofvogels. Cees Dekkers, vleermuiskenner en gids, komt bij ons op bezoek. Hij vertelt aan de hand van diverse foto's van alles over de vleermuis.

Aandachtig luisteren en kijken

Een vleermuis hangt altijd onderste boven. Ook in de winterslaap. Alleen als het vrouwtje jongen baart - het zijn zoogdieren - hangt ze even aan haar duimen en vangt ze de jongen op in haar staartvlieghuid. Het jong kruipt direct na het doorbijten van de navelstreng naar de tepels van de moeder. Het vleermuisje komt kaal en blind ter wereld. Na ongeveer vier weken gaat ze voor het eerst vliegen. Er komt maar een jong per jaar. Maar

nummer 3 – 2013

vleermuizen kunnen wel 20 jaar oud worden. Vleermuizen zijn beschermde dieren. Vleermuizen kun je horen met behulp van een batdetector. Zij maken gebruik van echolocatie. De vleermuizen brengen heel hoge tonen uit. Aan de hand van de echo's weten ze insecten op te sporen en obstakels te vermijden. Moeders herkennen hun jong aan geur en geluid. In een volle vleermuizengrot vliegt ze rechtstreeks op haar jong af. Na de introductie lopen de kinderen een speurtocht in de omgeving van het bezoekerscentrum. Waarbij ze dan ook nog eens op zoek gaan naar takken, waarmee ze een toverstok, een slang of een ketting kunnen maken. Ook komen wij een vlier tegen met daarop een judasoor. Dit is een paddenstoel, die alleen op een vlier groeit. In een Bijbelverhaal wordt het oor van Judas afgesneden. En deze paddenstoel lijkt dan ook op een oor. Vandaar de naam. Later krijgen de kinderen nog een heksendiploma. (Let op: In de vitrinekast in de hal van het bezoekerscentrum de Vlinder van Stichting Bezoekerscentrum De Veenweiden staat een echte opgezette vleermuis. Kom gerust eens kijken.).

Waar slapen de vogels ‘s winters? Dit is een vraag van een van de Fladderaars op zaterdag 7 december. Weer dertig Fladderaars zijn bij elkaar in gebouw de Vlinder om op deze vraag antwoord te krijgen. Vogels slapen vooral in dichte bosschages, heggen en dichte klimops. De nesten die ze in het voorjaar bouwen, gebruiken ze alleen voor het grootbrengen van de jongen. Nestkastjes nemen ze wel als -9-

Vogelvoeders maken

schuilplaats voor lief. Maar zorg dan wel dat je het nestkastje nu nog even goed schoon maakt. Veel vogels trekken weg naar warmere gebieden, zoals Spanje en landen in Afrika. Maar de grote groepen spreeuwen, die je nu bij ons ziet, komen weer vanuit het Noorden (bijvoorbeeld Noorwegen of Rusland). Die vinden het bij ons nu een prima temperatuur en kunnen hier voldoende voedsel vinden. Onze (zomer)spreeuwen zijn juist weer naar het Zuiden gevlogen. Vogels, die bij ons blijven, eten in de zomer vaak honderden insecten per dag, maar in de winter zaden. Ze moeten wel veranderen qua voedsel, want in de winter zijn er bijna geen insecten. Vogels worden dan zelfs ‘vegetarisch’. De Fladderaars zijn de 7de verder druk bezig geweest om vogelvoeders te maken voor de bij ons overwinterende vogels. Trossen zaad van de spirea en pinda's zorgen voor mooie slingers. En met besjes van diverse struiken, een bak vol zaad en een hand vol vet, maken de kinderen de mooiste vetbollen. Een flink aantal van deze vogelvoeders worden in de tuin van de jeugd opgehangen en de rest gaat mee naar huis om in de eigen tuin veilig voor katten op te hangen. Tijdens een wandeling in de Grashof hebben de kinderen in tuinen gekeken

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

welke vogels ze nu kunnen zien en hoe hun gedrag is. Kijkend op de zoekkaarten herkennen ze duiven, merels, kool- en pimpelmeesjes, groenlingen, spreeuwen, roeken en mussen.

proces wel vijftien jaar. En een simpel plastic zakje doet er ook wel een jaar of vijftien over. De kinderen zullen zelf geen vuil meer zomaar op straat gooien en ook blijft er geen vuil over achter en rond het bezoekerscentrum.

Jeugd maakt eigen zuiveringsinstallatie

Als derde onderdeel mogen kinderen van afval iets maken. Zoekend tussen de bolletjes plastic, de diverse verpakkingsmaterialen, closetrollen, verbandmiddelen, die over de datum zijn en heel veel kleding, gaan de kinderen aan het werk. Met heel veel creativiteit en fantasie ontstaan er raceauto's, bazooka's, robots, aquaria inclusief vissen, maar ook maken de kinderen kleding: rokken, feestkleding, harnassen en ingenieuze pakken. Het is altijd ongelooflijk hoeveel plezier kinderen hebben in het creëren van deze objecten. Vol trots vertrekken de kinderen na een intensieve ochtend met hun zelf gemaakte objecten, zelfgeschepte papier en nog een quiz van vijftig vragen om thuis eens te kijken wat ouders over duurzaamheid weten.

Vol verwondering beleven de Fladderaars zaterdag 11 januari ,,de metamorfose van slootwater naar drinkwater’’. De 32 aanwezige kinderen van de IVN jeugdgroep de Fladderaars laten dit water door hun eigen ‘zuiveringsinstallatie’ heenlopen. En dan zien ze dat er schoon water uit komt. Zelfs al laten ze er nog extra melk en inkt inlopen, het resultaat is en blijft schoon water.

Zaadbommetjes

Waterzuivering

Deze zaterdag staat voor de kinderen van 8-12 jaar in het teken van duurzaamheid. Het onderwerp wordt van alle kanten belicht. De kinderen hebben zelf van kleingesneden of geknipte oude kranten, tijdschriften en eierdozen papier geschept. Dit papier mogen ze meenemen en ook krijgen ze al kant-en-klaar geschept papier mee naar huis. Omdat er bij deze beide onderwerpen nogal veel water wordt gebruikt, hebben de kinderen dit buiten gedaan. Een beetje koud, maar wel de moeite waard. Tijdens ,,de afvalrace’’ maken de Fladderaars in groepjes eerst een schilderij van afval. Vol fantasie verschijnen de mooiste natuurlijke schilderijen in het gras. Daarna opruimen en natuurlijk scheidt de jeugd het afval op de juiste manieren. Maar voordat ze het spel gaan spelen, horen ze dat het wel een miljoen jaar duurt voordat glas is afgebroken. Een banaan en kauwgom doen over dit nummer 3 – 2013

Op zondag 10 november maken de Vlinders (IVN jeugdgroep 4-8 jaar) en hun (groot)ouders honderden zaadbommetjes. Zij gaan ieder met tientallen bommetjes naar huis om deze in het voorjaar in en rond Alphen aan den Rijn te verspreiden. Een beetje ‘stiekem’ gooien in de berm, in het park, langs de kant van een sloot, op het schoolplein of rondom een boom in de straat. Spannend om dit jaar te gaan kijken of er ook daadwerkelijk allerlei bloemen groeien en bloeien en om te zien of er insecten, bijen en vlinders op af komen. Als dank voor de vele uitgebrachte stemmen op de foto van een groen buurtproject, waardoor de IVN-jeugd 1.000 euro rijker is geworden, organiseert de jeugdwerkgroep die zondag deze activiteit in de Vlinder. Tevens houdt de buitenschoolse opvang (BSO) de PaddenPoel een open dag om hun mooie en bijzondere locatie te laten zien en vooral te laten beleven. Maar ook om uit te leggen dat zij met IVN afspraken hebben over de natuurinvulling van deze BSO. Het IVN levert elke week een gids, die - 10 -

Zaadbommetjes maken gaat niet zonder vieze handen

samen met de kinderen buiten op ontdekkingstocht gaat. Maar ook hebben de kinderen in het afgelopen jaar insectenhotelletjes en mezenkastjes gemaakt. Ook worden er veel activiteiten georganiseerd in en om de natuur. De kinderen struinen samen met de gids de omgeving van de Vlinder af op zoek naar bijzondere dingen. Want weet je dat je van een rietblad een bootje kunt maken? Naar buiten, rennen, klimmen, voelen en beleven, met je neus net boven de sloot, met je handen in de aarde aan het werk in de tuin van de jeugd. En zien hoe de broccoli en de prei groeien, die je dan later kan gebruiken voor de soep. Ook op deze zondagmiddag kunnen de kinderen aan de slag: voederpotjes en houtjes in de pindakaas dopen. En ze mogen hun eigen ‘takkenkunstwerk’ maken. En natuurlijk de aarde, klei en zaden vermengen om straks de bommetjes te verspreiden.

Stempelen bij de Vlinders De Vlinders, jeugdleden van 4-8 jaar bij het IVN Alphen aan den Rijn, bestempelen op zondag 17 november een tas met behulp van natuurlijke materialen, die zij zelf gezocht hebben in de omgeving van gebouw de Vlinder. Bladeren, takjes, elzenproppen, besjes en takken. Met heel veel zorg verzamelen zij een tas vol materialen. Bovendien hebben de

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

begeleiders gezorgd voor appels en stoofpeertjes, gekocht bij Maarten in de boomgaard van park Rijnstroom. Ook zijn er aardappelen. Door te werken met verschillende stempels ontdekken de kinderen dat elk materiaal een eigen effect heeft. Bovendien mogen ze zelf snijden, na een goede instructie, met een aardappelschilmesje. Op zich is dat al een feest voor de meeste kinderen.

kleine roodborstjes maken. Dan komt Frouwke Roodborst in de tuin en Freek wordt verliefd op haar. Na het voorlezen van het boek ‘Zeg kleine Roodborst wat zing jij mooi’ antwoorden de kinderen op de vraag waarom wij eigenlijk vetbollen ophangen in de tuin.

Kerstmobiles

In eigen tuin op zoek naar stempelmaterialen

Eerst een aardappel doorsnijden, dan een figuurtje eruit snijden, insmeren met verf en dan stempelen. Spannend om te zien wat het effect is. Eerst oefenen op papier en daarna krijgen de kinderen een tas voor duurzaam gebruik. Ze mogen die tas bestempelen met textielverf. Geconcentreerd werkt elk kind aan zijn eigen tas, die zij later kunnen meenemen naar de gym of school. Ook bewonderen de kinderen tijdens de pauze nog de groente die in de tuin groeit: met hun neus bovenop de boerenkool, de winterbloemkool en de rode bietjes.

Trots naar huis met kerstmobiel Alle Vlinders, kinderen van 4-8 jaar van de IVN-jeugdgroep, gaan zondagmiddag 8 december trots naar huis met een prachtige kerstmobiel van natuurlijke materialen. Eerst gaan ze buiten rondom de Vlinder, op zoek naar takken, bladen, hulst, klimopzaden en alles wat maar bruikbaar is. nummer 3 – 2013

Aan verschillende tafels mogen ze vervolgens de mobielonderdelen maken. Een ster van (ilex)takjes. Een dennenappel versieren met glitter en besjes. Een van de begeleidsters, Annemiek, heeft voor ieder kind een kerstboom uitgezaagd, die ze mogen versieren met berkentakjes en andere materialen. Van klei maken de kinderen de mooiste kerstklokken, die zij versieren met de in het bos gevonden besjes. Ingespannen maken ze de mooiste kerstversieringen. Aan het einde van de middag wordt alles aan een mooie stok geknopt, zodat ze de mobiel thuis voor het raam kunnen hangen. Na inspanning volgt tenslotte nog ontspanning. Buiten eten de kinderen nog zelfgebakken kerstkoekjes en drinken limonade en zingen zij om in kerstsferen te komen een aantal kerstliedjes. En dan nog even rennend op zoek naar bijzondere kerstballen, die in de struiken en bomen rondom het gebouw de Vlinder zijn gehangen. De kerstballen blijken heerlijke mandarijnen te zijn.

Cupcakes voor vogels Roodborstjes leven altijd alleen en willen eigenlijk geen andere vogels in hun tuin hebben. Maar in het vroege voorjaar krijgt het mannetje Freek de kriebels in zijn buik. Hij gaat zingen en zingen. Daarmee hoopt hij dat een vrouwtje hem hoort. Hij wil graag - 11 -

Roodborstjes eten, net als veel andere vogels, in de zomer graag insecten. In de winter zijn er bijna geen muggen, vliegen en andere insecten. Dan veranderen ze van eetgedrag en gaan ze zaden eten. Dan willen ze graag eten van de vogelvoeders, die wij hebben gemaakt. Niet alleen zaadbollen, maar vetcupcakes, pindasnoeren, maar ook de heerlijke houtjes ingesmeerd met pindakaas. De tuinen en de balkons van de Vlinders hangen er na zondag 12 januari vol mee. Zeker nu het kouder wordt en de vorst op komst is, zullen de vogels ervan smullen. Na de introductie gaan 25 kinderen met hun ouders de wijk in om tuinen te bekijken. Een tuin hangt helemaal vol met vogelvoeders. De mevrouw, die er woont, komt naar buiten en vertelt dat spechten, groenlingen, mussen, spreeuwen, kauwen en heel veel andere vogels graag in haar tuin komen. Sommigen andere tuinen zijn helemaal kaal en niet erg vriendelijk voor vogels, maar gelukkig zien wij ook heel veel tuinen waar de vogels wel blij van worden. Tijdens de wandeling komen wij ook een poes tegen. Daar zijn vogels niet altijd blij mee. Want zij lusten wel graag een vogeltje. Terug in het bezoekerscentrum gaan de Vlinders hard aan het werk. Lekker met hun handen in het vet kneden en mengen met zaden en bessen. Daarvan worden vetbollen gemaakt, maar ook heerlijk ‘vette’ cupcakes, versierd met bessen en zaden voor de vogels. Het rijgen van pindasnoeren is een hit net als houtjes voorzien van vogelpindakaas en daarna onderdompelen in de zaden. De jonge Vlinders, in de leeftijd van 4-8 jaar, en hun ouders genieten weer van deze activiteit en gaan met een tas vol vogelvoeders naar huis.

Bont Allerlei

Emelies eigen fotohoekje

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. wordt maar zelden gezien in Nederland. Ik heb ook nog nooit een parelduiker gezien en was erg benieuwd of hij er nog zat. Toen wij aankwamen was het prachtig weer om foto's te maken. De parelduiker was er gelukkig nog en hij zat lekker dichtbij, zodat ik veel mooie foto's kon maken. Ik vond hem erg mooi, ook al was hij in winterkleed, wat veel minder mooi is dan het zomerkleed. Ik heb wel meer dan honderd foto's van de parelduiker gemaakt. Na een half uurtje zijn we verder gegaan richting Kwade Hoek. Eerst zijn we naar de dijk gereden. Er waren veel vogels te zien maar ze zaten te ver om te kunnen fotograferen. Ik mocht door een vogelkijker naar de kluten en zaagbekken kijken. De kluten waren erg mooi, het was de eerste keer dat ik ze heb gezien.

In deze rubriek komt Emelie uit Leiderdorp elk nummer van Bont Allerlei met een verhaaltje en een door haar zelfgemaakte natuurfoto. Emelie is elf jaar en schiet al haar foto’s uit de hand, dat wil zeggen dat ze scherpstellen, kiezen voor diafragma en sluitertijd allemaal handmatig doet, ook als het gaat om bewegende onderwerpen als insecten of vogels. De ‘autoknop’ op haar Nikon komt er bij Emelie niet aan te pas.

Een dagje mee met een vogelexcursie Een paar weken geleden ben ik samen met mijn vader mee gegaan met de vogelexcursie van IVN in Alphen aan den Rijn. Ik moest heel vroeg opstaan, we moesten om 8 uur verzamelen. We zijn met een groep van dertien personen vertrokken naar Stellendam. Martijn van IVN had op waarnemingen.nl gezien dat daar al een tijdje een parelduiker zwom. Die nummer 3 – 2013

Na een poosje zijn we verder gereden naar een parkeerplaats. We zijn we door een moerassig gebied gelopen naar de zee. Het was erg nat en blubberig, gelukkig hadden de meesten laarzen bij zich. Er waren weinig mensen maar wel veel drieteenstrandlopers, scholeksters en andere vogels.

Scholekster

poosje stil staan om ze te bekijken. Iemand had op zijn telefoon op waarnemingen.nl gezien dat er een ijseend bij de Brouwersdam rondzwom. Toen we bij de dam aankwamen waren er veel vogelaars. Toen we erbij gingen staan zagen we een kuifduiker en een ijseend en na een tijdje zagen we ook een zeehond zwemmen.

De drieteenstrandlopers waren helemaal niet schuw ik kon heel dichtbij komen om ze te fotograferen. Ze waren schattig om te zien en bijna altijd in beweging, op zoek naar voedsel. Op de terugweg kwamen we een grote dode zeester tegen die helemaal onder het zand zat. Toen we die zeester hadden afgespoeld voelde hij als een spekkie aan en daarna hebben we hem op de foto gezet. Drieteenstrandloper

Parelduiker

We zijn verder gereden naar de Brouwersdam. Onderweg reden we door kleine dorpjes heen met veel weilanden. In de weilanden zaten duizenden ganzen. We bleven een

- 12 -

Toen we weer verder reden over de Brouwersdam zagen we een zwarte zee-eend, een steenloper, zeekoet en kuifduiker. Toen we op een gegeven moment weer uitstapten, zagen we veel busjes met vogelaars uit verschillende landen. We zagen er ook een roodkeelduiker, zaagbekken en nog meer zeehonden. Het was een leuke dag en ik hoop dat we een volgende keer weer mee mogen.

Bont Allerlei

Waterhoen in tuinvogeltelling top tien Jan Uitzetter

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. Verrukt stoot hij mij vervolgens aan. ,,Zie je dat, een grote bonte specht.’’ De prachtige vogel zit op een meter of twee, drie van ons vandaan. We kunnen hem dus uitgebreid bewonderen al duurt zijn verblijf niet lang. Het lijkt trouwens wel of de vogels op bestelling Stefs tuin, zeg maar gerust vogelparadijsje aandoen. Hij heeft nog niet gezegd dat het hem verbaast dat hij nog geen halsbandparkieten heeft gezien of zie, er strijkt een koppeltje neer op een van de takken niet ver uit de buurt van een voedersilo. ,,Ze halen de raarste capriolen uit om bij de zaadjes te komen. Ze hebben zelfs al geprobeerd om de deksels eraf te krijgen.’’

Een tussenstand van de Nationale Tuinvogeltelling zaterdagmorgen 18 januari tegen kwart voor twaalf: op plaats één in postcodegebied 2403 in Alphen aan den Rijn het waterhoen, dertig stuks. Ik zit erbij als die dertig watervogels worden geteld door Stef Strik. Hij is er zeer tevreden mee, want ,,het gaat niet goed met het waterhoentje. De aantallen zijn de afgelopen jaren sterk afgenomen. Hoe dat komt, is nog volslagen onduidelijk.’’ Toegegeven, Stefs tuin is geen doorsnee tuinvogeltellingstadstuin. Zijn vrijstaande huis in het heemgebied Zegersloot wordt niet alleen aan alle kanten omringd door tuin en sloten, maar sluit ook naadloos aan op dat heemgebied. Zodat je dus ook niet gek hoeft op te kijken dat twee fazanten prijken op Stefs telformulier dat na het half uur tellen zeventien soorten vermeldt. Om nog even terug te keren tot de watervogels; Stef telt ook nog acht krakeenden, twee kuifeenden, twaalf meerkoeten en acht wilde eenden. En een soepeend, maar die staat niet op de vogelsoortenlijst. Als we om vijf over elf met tellen beginnen, zijn de twee prachtig gekleurde mannetjesfazanten die rondscharrelen aan de overkant van de sloot die de tuin scheidt van het heempark de eerste vogels die Stef noteert. ,,Laat ik die maar vast meepikken’’, zegt hij vergenoegd. ,,Grappig overigens om te zien dat er in de winter geen enkele rivaliteit is tussen de mannetjes. Dat wordt straks in het voorjaar wel anders.’’ Over voorjaar gesproken, de temperatuur is met 8 graden Celsius op deze zaterdag bijna voorjaarsachtig te noemen. ,,Dus vogels die hier doorgaans overwinteren, zullen we niet zien’’, voorspelt Stef. ,,Het is niet koud genoeg geweest. Vogels als sijsjes, kepen, koperwieken en ook de roerdompen die vanuit Oost-Europa hier naar toekomen, heb ik deze winter dan ook niet gezien. Ook ten noorden en oosten van ons land is het niet koud geweest en bovendien is er genoeg voedsel.’’ Terwijl hij dat zo zegt, duikt wel de een na de andere vogelsoort op in zijn zij- en achtertuin die we prachtig door de ramen kunnen bekijken. De her en der aan struiken opgehangen vogelvoedersilo’s en pindaslingers zijn uitnodigend genoeg. Koolmeesjes dartelen rond het voedsel, volgens mij zijn het er wel meer dan de vier die Stef uiteindelijk doorgeeft. De pimpelmees is met een paartje nog wat slechter vertegenwoordigd, dit in tegenstelling tot de tuto’s. ,,Eh, een nieuwe soort?’’, vraag ik verbaasd. Stef met een brede grijns; ,,Nee hoor, zo noemen wij vogelaars de Turkse tortels’’. De teller stopt bij zeventien, maar ook dat kunnen er best meer zijn geweest. ,,Het lijkt wel of ze mijn adres aan elkaar doorgeven’’, grapt Stef. ,,Aan het begin van de winter zat er een paartje, nu vliegen ze af en aan.’’ nummer 3 – 2013

De twee groene vogels komen op het tellijstje, waar buiten de al genoemde vogels nog een groenling, een houtduif, twee kauwen, een merel, een roodborst en twee vinken voorkomen. Een enkele keer moet Stef met kijker of gereedstaande telescoop nog even goed kijken (groenling) om tot de precieze vaststelling van de soort te komen. De teller stopt bij zeventien soorten en een totaal van 87 vogels in een half uurtje tellen op een zachte winterse zaterdag in januari. In mijn eigen meer bescheiden stadstuin haal ik zondagmorgen op ongeveer dezelfde tijd vijf soorten en acht vogels: twee Turkse tortels, twee merels; twee koolmezen, een pimpelmeesje en een roodborstje. Terug naar zaterdag. Nadat Stef via de computer zijn telgegevens heeft doorgegeven, kijkt hij nog even naar de top tien van dat moment. Met landelijk op 1 de huismus net als in Alphen overigens waar er op dat moment 50 zijn geteld. De Alphense tussenstand is verder: 2. kauw (46); 3. koolmees (37); 4. spreeuw (33); 5. waterhoen (30); 6. Turkse tortel 29; 7. merel (22); 8. vink (17); 9. houtduif (17) en 10. pimpelmees (14). Zuid-Holland is de drukst tellende provincie, Zeeland en Groningen sluiten de rij. De Nationale Tuinvogeltelling die zich in een steeds grotere belangstelling mag verheugen heeft geen wetenschappelijke status. ,,Daarvoor doen te veel mensen met te weinig kennis van vogels mee’’, legt Stef uit. ,,De waarde ervan is vooral het aanwakkeren van de belangstelling van de mensen voor de vogels in hun eigen stadstuin.’’ Daarbij gaat het landelijk gezien overigens om een ongedacht groot grondgebied. ,,Ik hoorde Jip Louwe Kooijmans bij Vogelbescherming Nederland verantwoordelijk voor de tuinvogeltelling gisteren voor Radio 2 vertellen dat het totale areaal in groter is dan het Waddengebied.’’ Daarom is er uit de jaarlijkse telgegevens - 13 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

ook wel een indicatie te halen. Zo maakten de cijfers van de afgelopen jaren onder andere de achteruitgang van mus en spreeuw duidelijk. Van andere soorten viel de opkomst op met als sprekendste voorbeeld de halsbandparkiet.

herken je de abeel, weet Loes Leeuwenburg te vertellen. Iemand anders wijst op de mooie bruine paddenstoelen op een van de vele forse stukken boom die her en der in het Zegerslootgebied liggen. ,,Fluweelpootjes’’, weet ze. ,,En nee, zeldzaam zijn die niet, als je er een beetje op let zie je ze heel veel in dit gebied’’, aldus de mevrouw die bij de erwten- of tomatensoep na afloop van de wandeling in de Vlinder foldertjes uitdeelt van de vereniging voor veldbiologie KNNV; een organisatie waarmee IVN meer en meer gaat samenwerken. Ook de bloeiende dotters (5 januari!) vallen op.

Stef: ,,De halsbandparkiet werd op 7 oktober 2007 voor het eerst in Alphen gehoord maar nog niet gezien door Rogier Verbeek lid van de vogelwerkgroep en is nu met meer dan tweehonderd exemplaren in onze gemeente aanwezig.’’ Dat aantal werd overigens niet vastgesteld door tellingen door heel Alphen maar door een speciale halsbandparkietenslaapplaatsentellingen door Stef. Over die tellingen op zondag 22 december vorig jaar en woensdag 22 januari elders in dit nummer meer.

Winterwandeling in de zonneschijn Jan Uitzetter Stef Strik, coördinator van de vogelwerkgroep (rechts) vertelt terwijl enkele toehoorders proberen scherp te stellen op de spaarzame vogels

Zondag 5 januari 1914. Winter, maar alles groen, de thermometer ver boven nul. Op de Zegerplas zijn dan ook maar weinig watervogels te bekennen, want alle poldersloten en –waterpartijen zijn ijsvrij dus wat heb je als vogel te zoeken in de toch altijd wat drukkere stad! Pech dus, wederom voor de vogelwerkgroep van het IVN Alphen aan den Rijn, want het traditionele IVN-nieuwjaarsrondje-meer verliest daarmee de kansen op interessante watervogelwaarnemingen. Dat rondje laten we dus dit jaar maar zitten.

Zijn er dan helemaal geen vogels? Natuurlijk wel. Vogelwerkgroepcoördinator Stef Strik maakt zijn gehoor opmerkzaam op de zang van het winterkoninkje, hoort en ziet en laat ons zien: een troepje staartmezen hoog in een boom dat het kleinste inheemse vogeltje zou zijn als er aan het kogelronde lijfje niet zo’n lange staart zou zitten. Een dodaars, de kleinste Nederlandse fuut die in de Kromme Aar op- en onderduikt. Paartjes kuifeenden en de in steeds grotere getale voorkomende krakeenden. De bijzonderheden die hij en de andere vogelwerkgroepleden en natuurgidsen weten te vertellen, maken de nieuwjaarswandeling weer tot een geslaagd begin van natuurjaar 2014 van IVN Alphen aan den Rijn e.o. Niet alleen voor de deelnemers, maar ook voor de vele vrijwilligers voor en achter de schermen die van de gezichten kunnen aflezen dat iedereen het weer ouderwets naar zijn zin heeft gehad. Wordt vast herhaald, wie weet volgend jaar wel met sneeuw en ijs!

Prachtige luchten, maar nauwelijks vogels

Geen nood echter, want met zoveel natuurgidsen in de gelederen valt er altijd wel het nodige te zien en te beleven op een bekort rondje langs het water van de plas en vooral de Kromme Aar. De 47 aangemelde en dus officiële deelnemers aan de wandeling en de enkele tientallen ‘wilde’ deelnemers krijgen genoeg te zien en te horen, bijvoorbeeld over hoe je bomen kunt herkennen aan hun bast. Aan wiebertjes (zijn die keelverzachtertjes eigenlijk nog te koop?) op de boombast, nummer 3 – 2013

Vicevoorzitter Chris Groesser schrijft: ,,Hoe mooi kunnen tradities zijn. Hoe druk bezocht en voornamelijk hoe leuk.’’ Hij memoreert terecht dat er dit jaar voor het eerst twee wandelingen zijn gehouden: een voor kinderen en een voor volwassenen. Hij telde vijftig volwassenen en vijftien kinderen. ,,Ik vraag mezelf af welke nu leuker is geweest. ’’ En vanzelfsprekend is het ook hem opgevallen. ,,Dit jaar, door de relatief hoge temperatuur, geen ‘overwinteraars’ op de Zegerplas. Deze plas wordt in de winter vooral als rustplaats gebruikt. Verderop rondom de Kromme Aar wel de krakeenden, kuifeenden en een dodaars. Deze dodaars is een zeer beweeglijk en klein duikertje dat niet even voor de camera poseert. Het was een leuke, door de gidsen goed geleide, wandeling. We doen dat begin januari 2015 gewoon over.’’

- 14 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Boswachter Ron van Wetten beziet het met vreugde

Elfenbaan steeds ruiger Jan Uitzetter en Jolanda Zwaan

De Elfenbaan, de groene strook tussen de rijksweg Bodegraven – Leiden (N11) en de spoorlijn tussen deze beide gemeenten, wordt steeds ruiger. ,,Expres’’, zegt boswachter Ron van Wetten van de stichting Zuid-Hollands Landschap, de beheerder van de strook. ,,Dat ruiger worden van de Elfenbaan is wat we nu voor ogen hebben. Eerst gingen onze gedachten uit naar bloemrijk grasland, dat hebben we ook geprobeerd, maar het gebied is er niet geschikt voor wegens de vette rivierklei. Dat hebben we losgelaten. Pitris en biezen zijn nu de opvallendste planten. Verder laten we de natuur zijn gang gaan, wel binnen grenzen overigens. Want in de strook liggen ook allerlei leidingen en kabels van nuts- en telecommunicatiebedrijven, dus hoogopgaande diepwortelende beplanting is taboe. Bovendien moet er nog al eens gegraven worden.’’ Bomen zijn trouwens ook om landschappelijke redenen niet welkom en ook al te veel struikgewas ziet Ron liever niet. ,,Al heb ik niets tegen braambosjes, want die zijn goed voor een gevarieerd vogelleven.’’ De strook moet passen in het weidelandschap, maar door zijn variëteit aan begroeiing wel contrasteren met de eenvormige weiden en akkers aan de zuidkant van N11. Waarbij zich tussen Bodegraven en Leiden heel verschillende landschapjes manifesteren. ,,De hele Elfenbaan is met zijn verscheidenheid aan gebiedjes iets unieks voor de regio’’, meent Ron. Zelfs is Ron heel gecharmeerd van het deel van de strook tussen Koudekerk en Leiden waar de pony’s lopen. ,,Maximaal dertig’’, zegt hij. Waarom dat zo’n leuk deel is los van de pony’s? ,,Door hun aanwezigheid, het grazen, de mest, krijg je een grotere verscheidenheid in het gebiedje en dat trekt van alles aan, vlinders en andere insecten, vogels, kleine zoogdieren, roofvogels.’’ Weer heel andere natuurelementen spelen een hoofdrol in het stukje Elfenbaan bij Zwammerdam, waar de ondiepe waterplassen weer een

heel andere vogel-, insecten- en kleine zoogdierenbevolking trekken. Ook de oeverzwaluwenwand bij Koudekerk wil Ron niet ongenoemd laten. ,,Die doet het jaar in jaar uit heel goed. Elke winter halen vrijwilligers van de vogelwerkgroep Koudekerk-Hazerswoude de gaten schoon en brengen ze weer nieuw zand aan en komen de oeverzwaluwen weer terug. Zo rond de vijftig nesten jaarlijks. Ik zou nog wel zo’n wand willen hebben.’’ Ron wil verder ook graag imkers met hun bijenkasten verwelkomen. De Elfenbaan is een stuk van de natuurcompensatie voor de N 11 en eigenlijk bedoeld als een verbindingszone in de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) tussen de duinen bij Leiden en het veenweidegebied bij Bodegraven en Reeuwijk. Achtereenvolgende bezuinigingen van de kabinetten Balkenende en Rutte 1 hebben vertraging opgeleverd voor een minder robuuste EHS. Los nog daarvan kent de Elfenbaan een paar knelpunten in het bijzonder bij Alphen aan den Rijn: de containerhaven en het kruispunt bij het BP station en het tuincentrum Groenrijk de Bosrand. Dat zijn onneembare hindernissen voor kleine zoogdieren, zoals hermelijnen (meerdere keren waargenomen, onder anderen door IVN-natuurgids Cees Dekkers) die van oost naar west en andersom willen trekken. Over de gemeente Alphen is hij overigens niet ontevreden als het gaat om de begrenzing van de woonwijk Kerk en Zanen. ,,De gemeente had bij die wijk ook tot dicht aan de weg kunnen bouwen en als afscherming geluidsschermen kunnen neerzetten. Nu liggen er een flinke geluidswal en sportvelden tussen woningen en weg, dat is heel wat beter.’’

Volgen en bereiken Wie het doen en laten van boswachter Ron van Wetten wil volgen, kan daarvoor op twitter terecht. Hieronder zijn twitteraccount en e-mailadres voor het geval iemand hem wat wil vragen. Via de website van het Zuid-Hollands Landschap kun je verder de nodige facebookpagina’s vinden twitter.com/#!/BoswachterRon e-mail: [email protected] www.zuidhollandslandschap.nl

nummer 3 – 2013

Boswachter Ron van Wetten

Met de Elfenbaan hebben we het grootste natuurgebied genoemd dat het Zuid-Hollands Landschap binnen de grenzen van de IVN-afdeling Alphen aan den Rijn e.o. onze regio beheert (de grond is van Rijkswaterstaat). Kleiner is de Spijkerboorse Kade. Het Landschap, elk provincie heeft er een, beheert en bezit voornamelijk kleine natuurgebieden en landgoederen die niet passen bij de grote natuur- en landschapsorganisaties Natuurmonumenten en - 15 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. Een belangrijk onderdeel van zijn werk is voorlichting geven aan bijvoorbeeld scholen en geïnteresseerde groepen mensen. Daarnaast is er ook oog voor diverse recreatiemogelijkheden, wandeltochten worden uitgezet, tafels en banken geplaatst om te kunnen picknicken. Daarbij leunt de stichting sterk op de inzet van vrijwilligers, die zeer waardevol zijn voor de organisatie reden waarom er veel tijd wordt besteed aan begeleiding en aansturing. Vrijwilligers helpen bij snoeien en het snoeisel opruimen, maaien, knotten van bomen; samen met de boswachter geven ze excursies en educatie en zijn ze ook goed voor onderhoud van borden en meubilair (houtbewerking) valt hier onder. Voor Ron staat natuurlijk ook surveilleren op het programma. Dat laatste lijkt mij (Jolanda) ook wel interessant. ,,Of hij wel eens een wietplantage op zijn gebied is tegengekomen’’, vraag ik hem, waarop hij in de lach schiet. Misschien heb ik teveel tv gekeken.

De Elfenbaan bij Zwammerdam richting Bodegraven

Staatsbosbeheer. Ron is boswachter in de deelregio Bollenstreek (van de regio Kust) en dat wat in de toekomst deelregio Leiden en omstreken gaat heten (van de veel grotere regio Veenweiden met bijvoorbeeld ook de Krimpenerwaard). Verder is er ook nog een regio Eilanden (met onder andere Oostvoorne) waaronder vanzelfsprekend de Zuid-Hollandse eilanden vallen. Naast Ron als boswachter is er nog een toezichthouder/handhaver (buitengewoon opsporingsambtenaar) in ‘zijn’ deelregio’s actief. Wij ontmoeten Ron begin januari in Warmond op het terrein van het Huys te Warmont. Op dat landgoed lopen wij direct door naar een prachtig kasteeltje, maar helaas, ons gesprek met Ron zal hier niet plaatsvinden omdat dit ‘optrekje’ compleet met slotgracht en al wordt bewoond door particulieren. Wij worden doorverwezen naar de oranjerie, maar daar is geen spoor van Ron, behalve dan een vergeeld blaadje met een telefoonnummer. Na één belletje komt hij al na enkele minuten aangereden in zijn terreinwagen. Dat is nou het beeld dat ik, Jolanda, van een boswachter heb. Ron legt uit dat een oranjerie een kas is waar de adel vroeger zijn exotische planten, meegenomen van verre reizen, kon laten overwinteren. Aan de zuidkant van het gebouw zijn dan ook veel grote ramen. Op de bovenverdieping, direct onder de hanenbalken is de ruimte waar de vrijwilligers koffie drinken en Ron kantoor houdt. Mijn geromantiseerd beeld, dat ik heb van een boswachter, heeft weinig te maken met de moderne tijd. Het werk van een boswachter is veelomvattend. Uiteraard moet hij de flora en fauna inventariseren. Op mijn vraag of er actie wordt ondernomen als er een soort dreigt te verdwijnen in zijn gebied is hij kort. ,,We laten de natuur zijn gang gaan. Wel komt er een maaibeleid om bijvoorbeeld orchideeën te beschermen. Struiken worden gesnoeid en weggezaagd om het landschap open te houden. Hopelijk komt dan wel de braamstruik weer terug, die biedt namelijk bescherming aan kleine vogels.’’

nummer 3 – 2013

Jeugdige lezers die geïnteresseerd zijn geraakt in het beroep boswachter wijzen we op het bestaan van een 4-jarige mboopleiding op het Wellant College in Gouda; richting bos- en natuurbehoud. Doorstroming naar een hbo-opleiding is mogelijk.

Zuid-Hollands Landschap is grootste ‘landschap’ Met 50.000 beschermers, zoals de twaalf provinciale landschappen hun leden noemen, is de stichting ZuidHollands Landschap de grootste van de landschappen. Zij zijn wat inkomsten betreft verder afhankelijk van giften, donateurschap, sponsors, erfenissen, de Nationale Postcodeloterij, provinciale subsidie en de inkomsten voor het beheer van grond van andere eigenaren. Ook organiseert de Zuid-Hollandse stichting jaarlijks een 'boomstammetjesdag', waar je als beschermer 5 euro betaalt voor drie kruiwagens vol boomstammetjes (snoeihout) voor de open haard. Op zo’n boomstammetjesdag kun je ter plekke beschermer worden, zodat je met een goed gevulde kofferbak weer thuis komt. Alle inkomsten zijn hard nodig voor onderhoud, maar ook om terreinen te kopen of in beheer te krijgen. De stichting Zuid-Hollands Landschap is gevestigd in Delft. Het Zuid-Hollands Landschap beheert ruim honderd natuurgebieden met een totale oppervlakte van meer dan 4.000 hectare. Ook beheert de stichting negen landgoederen en meer dan vijftig gebouwen, waarvan een gedeelte officieel monument is. Over haar taken zegt de stichting kort en bondig op haar website: ,,Wij stellen natuur en waardevol landschap veilig, bieden er recreatiemogelijkheden en zorgen voor het behoud van monumenten op onze terreinen. Dat doen we al sinds 1934! Voorlichting, educatie en fondsenwerving behoren ook tot onze taken.’’ Bij het ZuidHollands Landschap werken in totaal 34 medewerkers. Ruim tweehonderd vrijwilligers steken bij de uiteenlopende werkzaamheden de helpende hand toe.

- 16 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Halsbandparkietenslaapplaatsentelling Jan Uitzetter

Halsbandparkietenslaapplaatsentelling. Hoeveel mooier wil je het hebben als kop boven een artikel in Bont Allerlei. Ik moest even aan vroeger denken. Vooral in het Duits had je van die prachtig stapelwoorden, de mooiste die ik me nu nog herinner: Hohendruckdampfkesselmitvolautomatischenschreialarmapparatus*. Maar deze, halsbandparkietenslaapplaatsentelling mag er ook wezen. Er verschijnt in Word geen rood kronkeltje onder, dus het is goed Nederlands. Toch nog altijd 37 letters telt halsbandparkietenslaapplaatsentelling, ik weet niet of dat wel past op een Scrabblebord. Stef Strik, coördinator van de vogelwerkgroep van IVN Alphen aan den Rijn e.o. krijgt het woord niet alleen zonder te haperen over zijn lippen, hij doet er zelfs aan mee. Op zondag 19 januari, de tweede dag van de Nationale Tuinvogeltelling is hij ’s middags vanaf ongeveer half vijf te vinden bij een bosje in de buurt van de Da Vinci-flat net over het spoor in Kerk en Zanen. Al eerder deze winter, op zondag 22 december vorig jaar, heeft hij er ook geteld. Hij komt dan tot tweehonderd vogels. En dan te bedenken dat de halsbandparkiet pas voor het eerst op 27 oktober 2005 werd waargenomen in Alphen aan den Rijn. Dat wil zeggen vogelaar Rogier Verbeek hoorde er een in de buurt van de golfbaan, maar kreeg de vogel niet in het vizier en kon hem ook later niet gevonden krijgen.

December 2013 sliepen hier tweehonderd halsbanparkieten

soorten te noemen’’, legt Stef uit. (Hij telt bij de Geerplas, die deel uitmaakt van de Langeraarse Plassen, ook de grote zilverreigers en aalscholvers op hun slaapplaatsen.) De halsbandparkiet, een papegaaiachtige uit tropisch Afrika ten noorden van de evenaar en Zuid-Azië, is ooit naar Europa gehaald als volièrevogel. Ontsnapte of bewust vrijgelaten vogels blijken zich hier goed te kunnen handhaven en vermenigvuldigen zich tot vele tienduizenden exemplaren in West-Europa; voor het merendeel te vinden in en rond grote steden. In de jaren zeventig van de vorige eeuw vestigt de soort zich als broedvogel in Den Haag en Amsterdam. Van lieverlee breidt de vogel zijn areaal uit en nu zijn er slaapplaatsen in Aalsmeer, Purmerend, Haarlem, Utrecht, Maarssenbroek, Leiderdorp en sinds vorig jaar dus Alphen aan den Rijn. In 2012 tellen waarnemers een totaal van 10.670 halsbandparkieten; de meesten in Den Haag en Amsterdam met bijna 4.000 vogels elk. Dat de halsbandparkiet zich bij voorkeur in stedelijke gebieden ophoudt, heeft volgens Stef alles te maken met de gewoonte van mensen om in de winter hun stadsvogels te voederen. Vooral pinda’s zijn ook in trek bij de halsbandparkieten. ,,Als dat wintervoedselaanbod er niet was, zouden ze hier waarschijnlijk weinig kans hebben’’, denkt Stef. In de lente en zomer weten ze zich prima te voeden met in de natuur voorkomende zaden, fruit en bladen bloemknoppen. ,,Dat laatste maakt de vogel minder geliefd bij fruittelers. Niet alleen omdat ze knoppen vreten, maar ook omdat ze, als ze zich te goed doen aan fruit, uit elke vrucht maar een paar happen nemen om vervolgens los te gaan op een volgende.’’

Nu, in 2014, is de opvallend groen gekleurde vrij grote (42 centimeter lange) halsbandparkiet met zijn lange puntige staart en rode snavel een in Alphense parken en tuinen veel geziene vogel. De mannetjes hebben een band die rond de nek roze is en bij de keel zwart. In troepjes van zeven tot meer dan tien vogels zwerven ze door stadstuinen en parken. ,,Ze zouden dan ook moeilijk te tellen zijn, ware het niet dat de parkieten zich buiten de broedtijd in grote groepen op vaste slaapplaatsen verzamelen. Gedrag dat van meer vogels bekend is, denk maar aan kauwen, spreeuwen, reigers, aalscholvers en bruine kiekendieven om maar een aantal nummer 3 – 2013

In een rapport van het wetenschappelijk vogelonderzoeksinstituut Sovon ‘Halsbandparkieten in Nederland in de winter van 2012/2013’ van de hand van Olaf Klaassen samengesteld in opdracht van Team Invasieve Exoten van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit, staat waarom de halsbandparkiet zich in de wetenschappelijke belangstelling mag verheugen. ,,Exoten, waartoe de halsbandparkiet behoort, kunnen immers schade veroorzaken, zeker indien de aantallen sterk blijven toenemen. Een juiste informatie over aantallen en - 17 -

Bont Allerlei verspreiding is noodzakelijk om de omvang van dit potentiële probleem te kunnen beoordelen.’’ We horen van Stef al dat niet alle mensen evenveel op hebben met de halsbandparkiet. ,,Of ze een bedreiging vormen voor inheemse vogels is speculatief, er is relatief weinig van bekend. Gevallen van directe agressie zijn niet bekend. De nijlgans bijvoorbeeld, ook een exoot, duldt geen enkele andere gans in zijn buurt. Halsbandparkieten zijn holenbroeders en verdrijven andere holenbroeders als spechten en boomklevers uit hun holen. In de gebieden waar de halsbandparkiet broedt, zouden al minder boomklevers zijn waargenomen. Verder onderzoek zal moeten uitwijzen of de aanwijzingen kloppen dat de boomkleverpopulatie terugloopt.’’ Voor de volledigheid: Stef vindt op 19 januari de halsbandparkieten niet op dezelfde plaats als in december. Te laat om nog te kunnen tellen, merkt hij dat de vogels zijn verkast. ,,De kolonie is zo'n 500 meter zuidwaarts verschoven, langs het Weteringpad, maar nu bij de woningen van het Frankrijkpark, dat land ligt ook zuidelijker... Het waren er 162. Die andere veertig hebben kennelijk een andere slaapplaats gevonden of zich aangesloten bij de groep uit Leiden of Zoetermeer. Stef sprak nog met een bewoonster van het Frankrijkpark en een hondenuitlater. ,,Beiden gaven aan dat de kolonie dit jaar voor het eerst hier is neergestreken. De bewoners hebben er geen last van, maar vinden de vogels mooi en leuk...’’ *fluitketel (Of de Duitse spelling helemaal juist is, weet ik niet. Naamvallen vond en vind ik maar een nodeloze complicerende factor in taal, welke dan ook.).

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. dat ik gewoon niet kan geloven dat ,,De Nieuwe Wildernis’’ is gefilmd in ons eigen kikkerlandje. Het initiatief om van ieder verkocht kaartje 2 euro aan IVN of het Bezoekerscentrum te doneren, komt van Walter van de Vorst, oud IVN-afdelingsvoorzitter, nu werkzaam als Parkfilmhuismedewerker. Mocht er in de toekomst weer een natuurfilm vertoond worden dan voelt het Parkfilmhuis er wel voor om nogmaals zo'n actie te ondernemen. Wat mij betreft is dit een geslaagde actie, ik vind het Parkfilmhuis een mooie en gezellige omgeving om vaker naar toe te gaan. Ze zijn er goed in geslaagd om een huiskamersfeer te creëren. En nu... tromgeroffel, ik mag namens Corry Dierdorp bekendmaken wat de opbrengst van deze actie is: Van de bezoekers hebben 42 mensen gehoor gegeven aan deze actie, dat heeft dus 84 euro opgeleverd voor IVN en het Bezoekerscentrum. We zijn niet ontevreden en waarschijnlijk krijgt dit een vervolg. Wie weet mogen wij u begroeten bij een volgende natuurfilm in het Parkfilmhuis.

Lunchen uit de natuur Workshop zaterdag 8 juni van 10 – 13 uur

Bronnen: Wikipedia, internetencyclopedie en het Sovonrapport ‘Halsbandparkieten in Nederland in de winter van 2012/2013’.

De Nieuwe Wildernis Jolanda Zwaan Hoewel ,,De Nieuwe Wildernis’’ al enige tijd in de bioscopen gedraaid heeft, wordt deze prachtige Nederlandse natuurdocumentaire rond de jaarwisseling ook in het Parkfilmhuis vertoond. Omdat er van ieder verkocht kaartje bij het Parkfilmhuis en een ingevulde flyer 2 euro naar IVN Alphen aan den Rijn e.o. of de Stichting Bezoekerscentrum De Veenweiden gaat, lijkt het mij een mooie gelegenheid om deze film te gaan bekijken. Voor de gezelligheid vraag ik een vriendin mee. Haar reactie is echter niet ‘positief’. ,,Je denkt toch zeker niet dat ik naar een vos ga zitten kijken terwijl ik nog dit jaar in Afrika de big five heb gezien. Misschien vind je me blasé...’’ ,,Eh... nou misschien wel een beetje, ja...’’, reageer ik verrast. Uiteindelijk ga ik met vrienden die al twee keer in Afrika zijn geweest naar deze film. Zij hebben blijkbaar geen moeite om naar ordinaire vossen en konikpaarden te gaan kijken. Omdat in de media al uitgebreid verslag is gedaan van deze natuurdocumentaire, rest mij alleen maar te zeggen nummer 3 – 2013

Deze workshop is bedoeld voor mensen die van planten en kruiden houden en van gezond en lekker eten. De begeleidsters Hansje Herfst en Betty Petterson bespreken eerst eetbare wilde planten die we volop aantreffen in onze omgeving. Waar moet je op letten bij het oogsten en wat kan je ermee doen? Daarna gaan begeleidsters en deelnemers naar buiten om wilde planten te plukken en te proeven. Van de oogst bereidt de groep een heerlijke lunch waarin de oogst van die ochtend wordt verwerkt. En dan smullen maar! In de voorbereiding op deze cursus hebben Betty en Hansje heel wat recepten geprobeerd. De toppers waren daslookpesto (daslook uit eigen tuin want het is een beschermde inheemse plantensoort) en wilde-plantenflapjes. De recepten voor de lunch zijn opgenomen in een foldertje. Na de workshop kan elke cursist dus ook thuis aan de slag gaan. De workshop vindt plaats op zaterdag 8 juni van 10 – 13 uur en wordt gegeven door Sterappels voedingsadvies; Hansje Herfst, Betty Petterson. Kosten: € 7,50 p.p., contant te voldoen bij de workshop Aanmelden verplicht i.v.m. max. aantal deelnemers (15): [email protected] Plaats: gebouw ‘De Vlinder’, Burg. Bruins Slotsingel 15, 2403 NC Alphen a/d Rijn, (bij de kinderboerderij in recreatiegebied Zegersloot-Noord, Alphen aan den Rijn) Meer informatie is te krijgen bij Loes Leeuwenburg 0172445246

- 18 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Agenda van Activiteiten Data van activiteiten onder voorbehoud Telefonische informatie vooraf gewenst Datum t/m 27 april Wo 12 febr.

Zo 23 febr.

Za 1 maart

Wo 5 maart Za 8 maart

Za 8 maart

Zo 9 maart

Zo 23 maart

Di 25 maart

Za 5 april

Za 12 april Za 12 april

Za 12 april

Zo 13 april Zo 13 april

Tijd

Activiteit

Tentoonstelling Info Plaats 15.30Krakeelroute 17.00 Info Aanmelden Plaats 09.30Excursie 17.00 Info Aanmelden Startplaats 10.00Natuurbeheer 14.00 Info Aanmelden Start 19.30Alg. Ledenverg. …. Info Plaats 09.15Jeugdactiviteit 11.30 Info Jeugd: Fladderaars Aanmelden Plaats 09(.30)Natuurbeheer Vrijwillig 14.30 Landschapsbeheer Info Aanmelden Plaats 14.00Jeugdactiviteit 15.45 Info Aanmelden Plaats 08.00Excursie 17.00 Info Aanmelden Startplaats 20.00Natuurlezing 22.00 Info Aanmelden Plaats 10.00Natuurbeheer 14.00 Info Aanmelden Start 09(.30)Natuurbeheer 14.30 Info 09.15Jeugdactiviteit 11.30 Info Aanmelden Plaats 10.00Workshop 13.00 Info Aanmelden Plaats 10.00Workshop 13.00 Info Aanmelden Plaats 10.00Excursie 12.00 Info Startplaats 14.0016.30

nummer 3 – 2013

Informatie ‘Natuur in de nieuwe gemeente’ Pieter Verkade 0172-445249 Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen Opening wandelpad Karin Bliekendaal KBliekendaal@ [email protected] Kaagenbraassem.nl rest.De Dyck,Woudsedijk-Z 43,Woubr. 071-3327335 Vogelexcursie IJsselmeer en omstr. Stef Strik [email protected] [email protected] P-plaats Golfclub Zegersloot, Alphen carpoolen Rietveld, Alphen Peter Benes [email protected] [email protected] P-plaats Rietveldsepad, bij tunnel N11 Met info natuurgebieden ‘Groot Alphen’ v.a. 19 uur koffie/thee [email protected] Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen Jeugdgroep ‘Fladderaars’ 8-12 jr. Gerda Bonninga Gerda Bonninga 06-53403123 [email protected] Aanmelden alleen eerste keer Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen H.J. Habermehl/Wim H.J. Habermehl/Wim Dieho Dieho Alleen eerste keer, zie tel. hiernaast Wisselend, per keer info Jeugdgroep ‘Vlinders’ 4-8 jr. Gerda Bonninga [email protected] Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen Verrassingsexcursie Vogelwerkgroep, Martijn de Jong [email protected] P-plaats Golfclub Zegersloot, Alphen Eet smakelijk uit je achtertuin Loes Leeuwenburg/Monique Smulders [email protected] Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen Rietveld, Alphen Peter Benes [email protected] P-plaats Rietveldsepad, bij tunnel N11 (onder voorbehoud) H.J. Habermehl/Wim Dieho Jeugdgroep ‘Fladderaars’ 8–12 jr. Gerda Bonninga [email protected] Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen Lunchen uit de natuur Loes Leeuwenburg/Hansje Herfst [email protected] Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen Lunchen uit de natuur Loes Leeuwenburg/Hansje Herfst [email protected] Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen Vogels kijken Zaans Rietveld, Alphen Stef Strik/Martijn de Jong P-plaats Rietveldsepad, bij tunnel N11

- 19 -

0172-473516 0172-415858 Vrijwillig Landschapsbe

06-53403123 Aanmelden per keer € 2,50 per keer incl. drinken [email protected] carpoolen 0172-445246

[email protected]

0172-473516 0172-415858 06-53403123 Aanmelden alleen eerste keer

0172-445246 € 12,50 p.p.

0172-445246 € 12,50 p.p.

[email protected]

Bont Allerlei Zo 13 april

14.0015.45

Za 19 april

10.0016.00

Zo 20 april

08.0017.00

Ma 21 april

14.0016.00

Zo 27 april

12.0014.00

Zo 27 april

15.0017.00

Di 6 mei

19.3022.00

Za 10 mei

11.0016.00

Za 10 mei

09.1511.30

Zo 11 mei

08.0010.30

Zo 11 mei

14.0015.45

Zo 11 mei

08.0017.00

Za 17 mei

14.3016.00

Zo 18 mei

11.0016.00

Za 24 mei

n.n.b.

Zo 25 mei

15.0017.00

Za 7 uni

10.0012.00

Di 10 juni

20.0022.00

nummer 3 – 2013

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. Jeugdactiviteit Info Aanmelden Plaats Jubileum Jeugd Info Plaats Excursie Info Aanmelden Startplaats Jubileum Jeugd Info Plaats Kanotocht Info Aanmelden Startplaats Natuurwandeling Info Aanmelden Startplaats Natuurlezing Info Aanmelden Plaats Lentemarkt Info Plaats Jeugdactiviteit Info Aanmelden Plaats Excursie Info Aanmelden Startplaats Jeugdactiviteit Info Aanmelden Plaats Excursie Info Aanmelden Startplaats 2 Excursies Info Aanmelden Startplaats Evenement Info Plaats Bijz. bijeenkomst Info Aanmelden Excursie Info Aanmelden Startplaats Vaarexcursie Info Aanmelden Natuurlezing Info Aanmelden Plaats

Jeugdgroep ‘Vlinders’ 4-8 jr. € 2,50 per keer incl. drinken Gerda Bonninga 06-53403123 [email protected] Aanmelden per keer Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen Fladderaars/Vlinders/alle andere kind.! Gratis Gerda Bonninga jeugd.ivnalphenaandenrijn@gmai Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen l.com 06-53403123 Vogels A’damse Waterl. Duinen Stef Strik Stef Strik [email protected] [email protected] P-plaats Golfclub Zegersloot, Alphen Fladderaars/Vlinders/alle andere kind.! Gratis Gerda Bonninga jeugd.ivnalphenaandenrijn@gmai Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen l.com 06-53403123 Dick Warmerdam/Gert-Jan Schouten [email protected] Boerd.Verduyn, Achtermiddenweg 3 2445 AA Aarlanderveen Rondom Kromme Aar Dick Warmerdam/ Chris Groesser [email protected] Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen Vogelgeluiden herkennen Zie ook 11/5 Loes Leeuwenburg/Stef Strik [email protected] Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen Met activ. voor volwass. en kinderen Pieter Verkade In/om Vlinder, Br.Slotsingel 15, Alphen Jeugdgroep ‘Fladderaars’ 8–12 jr. Gerda Bonninga [email protected] Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen Vogelgeluiden herkennen, zie ook 6/5 Loes Leeuwenburg/Stef Strik [email protected] n.n.b. Jeugdgroep ‘Vlinders’ 4-8 jr. Gerda Bonninga [email protected]’ Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen Vogelwerkgr.: Steltlopers Waterland Maikell Verkade [email protected] P-plaats Golfclub Zegersloot, Alphen Apart voor volwass. en jeugd (6-12 jr.) Dick Warmerdam/Gerda Bonninga [email protected] Vlinder, Bruins Slotsingel 15, Alphen Schaapscheerdersfeest Kinderboerd. [email protected] Zegersloot-Noord, Alphen Prov. IVN-Ledendag in Den Haag IVN Zuid-Holland/Zeeland [email protected], 070 302 30 30 Natuurbeleving voor speciale groepen Dick Warmerdam/Chris Groesser [email protected] De Vlinder, Br. Slotsingel 15, Alphen Windakkers, Boskoop Dick Warmerdam/Kees van der Kooij Kees v.d.K. 0172-218598 of 06-48225633 Bomen in de zomer Loes Leeuwenburg/Monique Smulders [email protected] De Vlinder, Br. Slotsingel 15, Alphen

- 20 -

06-17718203 Aanmelden vóór 24/4 € 5 p.p. ter plekke betalen

06-17718203

0172-445246 [email protected]

0172-445249

06-53403123 Aanmelden alleen eerste keer

0172-445246

06 53403123 Aanmelden per keer

[email protected] carpoolen Jeugd gemakkelijke kleding 06-17718203 06-53717832 vóór 15 mei

0172-422303

ivn.nl/zuidholland 070-3023030 06-17718203

06-17718203 vóór 5 juni 0172-445246

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Het wintergevoel van Hans van Dam Mijn wintergevoel is anders dan je van een natuurliefhebber zou verwachten. Ik ben een zomermens, de winterkou kan me gestolen worden. Het liefst zou ik als een egel in winterslaap gaan. Dat doe ik natuurlijk niet, achterstallig werk, orde in administratie, inhaalslag bij het lezen van natuurbladen, verzamelen van natuurweetjes, voorbereidingen van de natuurwandelingen en muziek, heel veel muziek, dat is mijn winterbeleving. Nee, ik zit niet achter de geraniums, die planten stinken en ontnemen me het zicht van onze doorkijkwoning. Niets in de natuur rond het huis ontgaat me. Maar wat is dit toch een saaie winter! Vogels moeten creperen van de honger. Winter is voor mij vorst, een dik pak sneeuw, berijpte bomen en liefst onbegaanbare wegen. Ik ben weleens jaloers als ik de sneeuwhoogten lees van de Alpen in Oostenrijk, maar heb de prikkel niet daar heen te gaan. Winter is voor mij wekenlang vorst, zodat de vogels creperend van de honger, de woonwijken opzoeken. Ik hang pas vetbollen en pindaslingers op als het echt winter is en geniet aan de warme kant van het raam van het schouwspel. Vroeger stapte ik bij een pak sneeuw op de fiets, nam mijn fototoestel mee en maakte mooie foto’s van plekken in het Gouwebos en het door sneeuw betoverende landschap op alledaagse plekken in Boskoop. Maar na twee albums vol winterfoto’s met kleine gedichten is die prikkel weg. Schaatsen deed ik vroeger in de polders van de Krimpenerwaard, niet op ijsbanen, te druk, ik heb nooit begrepen dat daar muziek bij moet. Ik ben gestopt met schaatsen toen mijn kinderen riepen, papa waar blijf je nou? Maar wat is dit toch een saaie winter!

Ik zal geen opsomming maken van de hele lijst, maar op de boomkwekerijen bloeien kruiden als kleine veldkers, vroegeling, klein kruiskruid, kleine brandnetel, rode- en witte dovenetel alsof het lente is. In de plantsoenen bloeit het Roberts kruid, langs de bermen staan nog volop bloeiend duizendblad, reukloze kamille en geel raapzaad. In gazons pakken madelieven de kans om uitbundig te bloeien in de maailoze periode. Een wandeling op het heempad is in januari nog een boeiende belevenis. Waar blijft de winter? Tuinvogeltelling. Vandaag, zondag 19 januari, buiten valt er motregen, het is 10 graden, wat is dit toch voor winter. Net 3 uur VARA’s Vroege Vogels beluisterd. Het programma heeft er een uur bij gekregen en dat is er vooraf aan toegevoegd. Mooi, maar ik moet wel een uur eerder mijn bed uit. Het programma staat vandaag in het teken van de jaarlijkse tuinvogeltelling. Daar doe ik uiteraard aan mee, al sinds de tijd dat er nog mussen en spreeuwen waren. Saaie boel dit jaar. In Vroege Vogels leggen ze uit wat wel en niet meegeteld mag worden. De twintig meeuwen die tussen de takken door zichtbaar rond de flat circuleren mogen niet worden meegeteld. Huismussen, door kauwtjes weggepest, zijn er niet meer. De spreeuwen zijn verhuisd sinds hun boom, een Hollandse iep, door ziekte is gesneuveld, naar een rij hoge metasequoia’s langs de Puttelaan, waar ze een zangkoor hebben gevormd. Daarvoor terug hebben we sinds dit jaar een groepje van vijf halsbandparkieten. Die mag ik niet meetellen, want ze zitten op hoorafstand elders in de wijk in een boom. Een groep nijlganzen maakt uitdagend rondjes boven de rand van het Gouwebos, meetellen mag niet, het zijn geen tuinvogels en het Gouwebos is mijn tuin niet. Blijft over, een mager resultaat: twee eksters, twee Turkse tortels, drie merels, een roodborst, twee koolmezen, twee pimpelmezen, een vink, vier kauwtjes en een kritische vrouw die vindt dat mijn telling niet eerlijk is.

Veertig bloeiende planten. De winter kan komen, volkstuin gespit, ecoparkje Zwanenwater op orde en stormschade hersteld, heempad klaar voor de winter, zaadplan voor het nieuwe seizoen klaar. Wachten op de winter. Maar die winter komt niet, begin januari, drie wandelingen rond Alphen leverde maar liefst veertig bloeiende plantensoorten op. De laatstelingen van de herfst gaan vlekkeloos over in de eerstelingen van het voorjaar.

Pimpelmees, foto Monique Smulders

Het parkje waar ik de waarnemingen tel is niet mijn tuin maar een gemeenteparkje voor ons huis. De kauwtjes vlogen over de bomen naar het grasveld achter die bomen, net buiten mijn gezichtsveld. Was het parkje er niet had ik ze wel mogen tellen. De heggenmus die altijd in mijn tuin zit, liet zich niet zien, de gaaien zijn op wintervakantie, de specht heeft elders een timmerklus, de staartmezen die vorig jaar zo veel aanwezig waren ontbreken, de zanglijster houdt deze zondag z’n snavel op elkaar en de winterkoning is elders op bezoek. Klein kruiskruid

nummer 3 – 2013

- 21 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Ledenoverzicht Aanpassingen in het ledenbestand. Bestandsdatum 31 januari 2014. Tot onze spijt hebben onze vereniging verlaten: Dhr. T. Vliegen Lid per 20-11-2013 Dhr. C Dekkers Lid per 31-12-2013 Mw. M Akerboom Lid per 31-12-2013 Dhr. C. van Vliet Lid per 31-12-2013 Dhr Rob Bloemhof Donateur per 24-10-2013 Mw. E Hoogendoorn-Keppel heeft haar lidmaatschap omgezet in een donateurschap per 1-1-2014. Overleden Huisgenoot lid: Lid:

Dhr . D. Leeuwenburg Dhr. Kraayeveld

Aantal leden: Aantal huisgenootleden: Aantal donateurs: Totaal:

Aantal Fladderaars (8-12 jr):

nummer 3 – 2013

215 31 37 283

40

Wijziging in je e-mailadres, telefoonnummer of huisadres? Geef het door aan de ledenadministratie via ledenadmin@ivn-alphenaanrijn of 0172 515553 + 9 op de wachtlijst

- 22 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Het natuurgevoel van… Gert-Jan Schouten

Wat is je favoriete plek in Alphen en omgeving en waarom? Mijn favoriete plek is mijn landje aan de Aarlanderveense Wetering dat ik veertig jaar geleden in een opwelling op een veiling heb gekocht. Het ligt midden in de Noord- en Zuideinderpolder in Aarlanderveen over het water te bereiken en door de jaren heen heb ik daar mijn rust gevonden en mijn zinnen verzet. In 2013 heb ik het grootste gedeelte geschonken aan de Stichting Landschapsfonds Alphen aan den Rijn (SLA) om zeker te zijn dat de natuurelementen van het landje ook in de toekomst veilig gesteld zijn. Het wordt nu extensief beweid en een of twee keer per jaar gemaaid. Zwanenbloemen, kattenstaarten, moerasspirea, watermunt enzovoorts komen er talrijk voor. En door het later maaien kwam ook de kale jonker er verleden jaar voor. Wat is je favoriete activiteit de natuur en waarom? Ik ga er meestal een keer per week heen om het gras te maaien, wilgen en elzen te knotten en om de sloten te onderhouden, distels te trekken en brandnetels in toom te houden. Kortom niks belangrijks te doen dan genieten van de natuur. Thermosfles met koffie mee, verrekijker en een klapstoeltje. Wat is je favoriete plant of dier en waarom? De favoriete plant is ongetwijfeld de dotterbloem (Calthea palustra) in het voorjaar aan de slootkant gecombineerd met de baltsende kieviten in de lucht. Maar de verschillende soorten reigers boeien mij ook. De normale blauwe reigers die hoog in de bomen broeden maar zeker ook de purperreiger die foeragerend overvliegt naar zijn broedgebied in de Nieuwkoopse Plassen, niet hoog in de bomen maar meer lager in het struikgewas en in de winter de witte zilverreiger die solitair de slootkanten afstruint en die zich avonds verzamelen op hun slaapplaatsen in het noorden van de Nieuwkoopse Plassen. Zowel de purperreiger als de zilverreiger komen op de rode lijst voor om nog maar te zwijgen van de zwarte stern kolonie die ook in de nabijheid aanwezig is. Wat is de laatste IVN-activiteit waaraan je hebt deelgenomen en wanneer? Na het stoppen van mijn arbeidsactiviteiten heb ik in 20112012 de natuurgidsencursus van IVN Alphen –Nieuwkoop gevolgd en daaruit is een groep voortgekomen, de zogenoemde Heukelgroep, onder voorzitterschap van John van der Hoeven, die zich bezighoudt met het determineren van planten. Tot welke familie, geslacht of soort behoort een door een ieder meegebrachte plant. Voor de buitenstaander gekkenwerk maar heel fascinerend als je met dit virus besmet bent.

nummer 3 – 2013

Heb je tips of wil dingen noemen die nog zouden kunnen gebeuren? Zondag 27 april, de dag na Koningsdag organiseer ik als IVN-natuurgids een kanotocht vanaf de Kano-boerderij van Jaap Verduijn, Achtermiddenweg 3a, Aarlanderveen. De zwarte sterns kwamen altijd 30 april op Koninginnedag terug in Nederland maar of zij weten dat wij nu een Koning hebben die jarig is op 27 april is de vraag. Maar het wordt in ieder geval een mooie tocht langs de zuidgrens van de Nieuwkoopse Plassen met rustpunt aan het riviertje de Meije op het Veldzichtpad in Zwammerdam. Zondag 14 september is er een wandeling vanaf de Varkenskade in de Ridderbuurt. Zo is er nog veel te ontdekken in en rondom Alphen aan den Rijn.(aanmelden: [email protected]). Van welke IVN´er wil jij het natuurgevoel weten? Van de vrouw die door het bestuur is voorgedragen om Dirk van der Bijl als voorzitter op te volgen, Dominique de Roo. De voorzitter van onze Heukel groep wordt waarschijnlijk de voorzitter van IVN Nieuwkoop en ik ben benieuwd wat onze a.s. voorzitter van IVN Alphen met het determineren van planten heeft daarom geef ik graag de pen aan haar door.

Alle natuursoorten van 2014 De spreeuw, het papegaaizwammetje, de eekhoorn, de zwartblauwe rapunzel, de driehoeksbaldakijnspin en de vijf inheemse soorten salamanders zijn de natuursoorten van 2014. Dat is eind vorig jaar bekendgemaakt in het VARA radio 1 programma Vroege Vogels. De vijf inheemse soorten salamanders zijn de ernstig bedreigde vuursalamander; de enige ons land voorkomende landsalamander. Verder gaat het om de kleine watersalamander, Alpenwatersalamander, kamsalamander en vinpootsalamander; alle vier echte watersalamanders. In een van de volgende nummer van Bont Allerlei zullen we aandacht besteden aan de spreeuw en hoe het met deze vogel is gesteld in onze contreien.

- 23 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Vlinder krijgt opknapbeurt Het gebouw de Vlinder van de Stichting Bezoekerscentrum De Veenweiden heeft een opknapbeurt en een kleine, maar niet onbelangrijke verandering van de inrichting ondergaan. Architect Pieter Verkade en zijn ‘bouwmaat’ Jan de Rijk laten half november overtuigend zien (en horen) dat ze weten hoe je met hamer en spijkers moet omgaan. Intussen hanteert schilder Dirk Scheer met al even vaardige hand de verfroller om de binnenmuren van beide zalen lekker op te frissen. Waarbij hij de ondermuur van de linker zaal, drie keer per week in gebruik bij buitenschoolse opvang de PaddenPoel, voorziet van een gemakkelijk afwasbare kleurloze muurvernis. Dat laatste is een niet onbelangrijk detail, want waar kinderen spelen, kan licht een vieze veeg op een muur komen en dat is niet bevorderlijk als je als stichting de zaal ook aan andere partijen wilt verhuren. Daar is ze uitdrukkelijk mee bezig, want de afgelopen periode leefde ze lang in onzekerheid of kinderopvangorganisatie Junis het contract voor de PaddenPoel wel of niet wilde verlengen. De Vlinder beschikt al over een paar eigenschappen, die het gebouw uitermate geschikt maken voor uiteenlopende soorten gebruikers; het is een echt multifunctioneel gebouw en zowel met de schilderbeurt als de kleine bouwkundige ingreep is die multifunctionaliteit nog verder verbeterd en vergroot, legt Pieter uit. ,,In overleg met Junis is in het achterste deel van de linker zaal een scheidingswand/bergkast opgetrokken.’’ In en achter die kast is bergruimte voor allerlei spullen zoals de stoelen die tevoorschijn worden gehaald bij een vergadering. En bijvoorbeeld verrijdbare ladenblokken van mensen die een dag of verscheidene dagen komen werken in de Vlinder, daar als het ware kantoor houden. ,,Door die scheidingswand is er bovendien een aantal hoekjes bijgekomen waar kinderen zich alleen of met zijn tweeën of drieën even kunnen afzonderen van de groep. Daar hebben ze soms behoefte aan heb ik begrepen van Karin van de PaddenPoel’’, vertelt Pieter. Terwijl Pieter en Jan daarmee in de weer zijn, is Dirk druk met afplakken en schilderen. ,,Na ruim vier jaar is dat echt wel nodig voor een intensief gebruikt gebouw’’, meent hij. In totaal verwerkt hij in die novemberweek 20 liter lichtgekleurde latex muurverf, 5 liter grondverf, 10 liter lakverf voor alle lichte houtwerk en nog 5 liter afneembare lakverf voor de bruine wanden. ,,Allemaal op waterbasis, dat moet natuurlijk wel want anders zou ik in een gebouw als de Vlinder dat onder andere staat voor duurzaamheid toch wel heel erg verkeerd bezig zijn’’, lacht Dirk. Al met al is het weekje dat het drietal heeft vrijgemaakt in zijn agenda zeer nuttig besteed. ,,Dat zouden andere mensen ook eens moeten doen, een weekje vrijmaken in de agenda om eens wat te doen in en om ons bezoekerscentrum’’, meent Pieter. Een bezoekerscentrum dat wacht op uitbreiding van het aantal gebruikers en dat veel te bieden heeft. Vrije parkeerplaatsen dichtbij; een veelheid aan aansluitmogelijkheden in zowel vloer als muren voor nummer 3 – 2013

V.l.n.r. Jan de Rijk, Pieter Verkade en Dirk Scheer

elektriciteit en communicatienetwerken (wifi, internet, telefoon, enzovoorts). En de aanwezigheid van een keukentje betekent dat ook in de inwendige mens aan zijn of haar trekken kan komen. Kortom, voor wie met enige regelmaat een tijdelijke werkplaats nodig heeft is de Vlinder een uitgelezen plek. Zegt het voort!

Natuurwandelingen 2014 Zwarte Pad in Boskoop Hier volgt het kalendertje van de natuurwandelingen over het Zwarte Pad in Boskoop met Jenny Heemskerk en Hans van Dam zoals die de komende periode op de agenda staan. Het heempad in Boskoop is dit jaar onderdeel van meerdere nieuwe natuurpercelen in het Zwarte Pad gebied. Startpunt is (tenzij anders vermeld) Natuurtuin De Veenmol. Dit nieuw te ontwikkelen gebied ligt naast het Heempad Verlaan. Vanaf het station vijf minuten lopen, spoorweg Zijde oversteken en direct linksaf. Na 100 meter vind je de natuurtuin. Tijdens de wandelingen zijn diverse varianten te bedenken: Ringdijk, Contactweide, Scoutingterrein, Fruittuin, Schooltuinen, Tunnelkavel, Volkstuinen, Rietveld en Heempad. In het najaar mogelijk een tweede bomenroute door Snijdelwijk. Hier volgen data, tijden en startpunten. Wandelingen duren plm. 1 ½ à 2 uur. Informeer bij regen of de wandeling doorgaat: 0172-214775 (Hans van Dam). zondag 2 maart -14.00 uur; Bomen in de winter (per fiets). start: Rosarium zaterdag 29 maart -11.00 uur; Nieuw leven. start: brug Heempad zaterdag 26 april - 11.00 uur; Stinzenflora en vogelzang. start: De Veenmol zaterdag 24 mei - 11.00; uur; Natuurtuin en heempad. start: De Veenmol Meer over het Heempad is te vinden op www.countrygazette/ heempad en in de publicaties van IVN Alphen aan den Rijn e.o.

- 24 -

Bont Allerlei

Stichting werkt aan verbetering financiële situatie De Stichting Bezoekerscentrum De Veenweiden werkt op allerlei manieren aan een verbetering van de financiële situatie. Die leek in de loop van vorig jaar hachelijk te worden, omdat een van de grote gebruikers van gebouw de Vlinder, kinderopvangorganisatie Junis, de buitenschoolse opvang (BSO) de PaddenPoel dreigde te sluiten. Onder andere doordat buitenschoolse opvang voor ouders door overheidsbeleid duurder werd, daalde het aantal kinderen dat naar de PaddenPoel kwam tot onder het door Junis vereiste aantal voor een rendabele exploitatie. Door een overeenkomst waarbij de huurprijs afhankelijk werd gemaakt van het aantal bezoekende kinderen kon de stichting Junis binnen boord houden. Meer duidelijkheid in het financiële plaatje komt er ook, zo verwacht de stichting, door een verzakelijking van de relatie stichting en IVN. Om met dat laatste te beginnen: de verbintenis tussen de Stichting Bezoekerscentrum De Veenweiden en IVN Alphen aan den Rijn e.o. is met ingang van dit jaar op een meer zakelijke leest geschoeid. Voortaan betaalt IVN voor het gebruik van gebouw de Vlinder voor activiteiten als lezingen en vergaderingen. De stichting betaalt IVN voor de diensten van gidsen. Dat is niet alleen zo als de stichting een natuurgids nodig heeft voor een incidentele activiteit, maar ook als de inzet van een gids nodig is voor realisering van de natuurcomponent van de buitenschoolse opvang van Junis in de PaddenPoel. Dat laatste is een keer per week het geval. De verzakelijking van de relatie is goedgekeurd op de najaarsledenvergadering van IVN in november. De stichting hecht er veel waarde aan in verband met haar financiële beleid. De financiële zorgen van de stichting zijn dit jaar overigens wat verminderd omdat de kinderopvang beter is gaan draaien. Secretaris Cees Claessen van de stichting daarover: ,,Zoals bekend aarzelde Junis over de voortzetting van de PaddenPoel in gebouw de Vlinder omdat het aantal kinderen door allerlei oorzaken was verminderd. Ze wilden alleen blijven als wij iets deden met onze prijs, dat we die zouden aanpassen bij het aantal kinderen. Minder kinderen, minder geld en andersom, meer kinderen, meer geld.” Voor de stichting was er eigenlijk geen keuze. Niet meegaan in de op zich begrijpelijke wens van Junis zou het einde van de PaddenPoel betekenen en dus helemaal geen inkomsten meer.

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. opvangen. De grote verdienste van dat koppel, Gerda en Karin, is dat ze erin zijn geslaagd het gemiddelde aantal kinderen op te voeren van twaalf per keer tot zeventien. Daardoor zijn wij als stichting voor zeker een half jaar verzekerd van hogere inkomsten.” En soms heb je dan ook zomaar ineens een leuke meevaller. Dan komt er een bedrag van 1000 euro uit de lucht vallen. Zo opende accountants-adviesorganisatie Grant Thornton vorig jaar een nieuw kantoor. Gasten die bij de officiële opening werden genodigd, kregen het verzoek om niet te komen met de gebruikelijke fles wijn of plant, maar een bedrag te storten op een speciale bankrekening. Voor twee goede doelen. Cees: ,,Dat waren de kinderboerderijen in Alphen en het bezoekerscentrum. Dat bedrijf heeft affiniteit met ‘groen’ zodat wij zonder ook maar enige inspanning te hoeven leveren een cheque van 1000 euro aangeboden kregen. Dat we dat erg op prijs hebben gesteld, moge duidelijk zijn.”

Internetsite BC goed voor je groene hart Goed voor je groene hart. Dat motto is vanaf nu leidend voor Stichting Bezoekerscentrum De Veenweiden. Dat blijkt ook uit de totaal vernieuwde website van de stichting. Volgens secretaris Cees Claessen voldeed de structuur van de vroegere website niet helemaal aan de verwachtingen en dekte de inhoud maar een deel van de lading. Wie de huidige website bezoekt, zal merken dat die inhoudelijk aanmerkelijk veranderd is. ,,Als bezoekerscentrum richten we ons op het gehele veenweidegebied rond Alphen aan den Rijn. Dat is uitgestrekter dan het werkgebied van IVN Alphen aan den Rijn e.o.. Maar kenmerkender nog, wij houden ons niet alleen bezig met natuur, samen met IVN, maar ook met cultuur en recreatie. We vestigen niet alleen de aandacht op de natuuractiviteiten, maar ook op allerlei andere zaken die je kunt beleven in het Groene Hart. Dus vind je er adressen van bijvoorbeeld kaasboerderijen waar je als bezoeker een kijkje kunt nemen, nemen we wandel- en fietstochten op die in het veenweidegebied zijn uitgezet en alles wat er verder gebeurt, als het maar goed is voor je groene hart. De site krijgt er een beetje een VVV-karakter door’’, weet Cees.

,,Vandaar dat we in de tweede helft van vorig jaar een energieke poging hebben ondernomen om het kindertal bij de BSO op te vijzelen. Gerda Bonninga, de coördinator van de jeugd van IVN en van de gidsen voor de PaddenPoel en pedagogisch medewerkster Karin Wolvers van de BSO organiseerden de nodige activiteiten voor kinderen en hun ouders om duidelijk te maken dat de PaddenPoel toch wel een heel bijzondere BSO is in vergelijking met de andere nummer 3 – 2013

- 25 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Het piefje van Stef Paul van Hoek en John van der Hoeven

Onderstaand is een gruwelijk verslag mensen. Het gaat over een avontuur van zes IVN’ers in Andalusië, Spanje, vogels kijken. We zijn met zijn zessen vertrokken, Stef Strik, Dick Warmerdam, Paul van Hoek, Hans Takke, Sonja Reuser, en ik, John van der Hoeven. Stef Strik is de organisator en onze gids, een fanatieke vogelaar. Ik geloof zelfs dat hij in de top tien van Spanje staat met de meeste gedetermineerde vogels. Hij heeft in de buurt van Malaga een eigen woning waar we gebruik van kunnen maken. Stef kent elk plekje in de provincie, elk bergweggetje waar je vogels kunt spotten. We zijn met twee auto’s en ik bestuur de volgauto. Geregeld remt Stef met rokende banden en slaat rechtsaf een bergweggetje in, zo onopvallend dat je er zo voorbij zou rijden. Hij rijdt zo’n weggetje tja, hoe zal ik het zeggen, nogal doelgericht in. Nu moet u weten dat de meeste weggetjes daar uit zand, kiezel en forse keien bestaan. Ik kan Stef niet bijhouden, dus kies maar mijn eigen tempo. Ik zie echter wel dat hij geregeld vervaarlijk afzwaait van de normale loop van de weg en soms richting ravijn stuitert. Natuurlijk aan het vogels spotten. Als hij er een ziet, dan remt hij ook plotseling. Wij stoppen achter hem in een wolk van stof, verbrand rubber en een mist van remolie. Vaag zien wij zijn hand ergens naar toewijzen dat waarschijnlijk een vogel is. Die hebben we nooit gezien. Het zal u niet verbazen dat Stef uiteindelijk zijn auto ingeleverd heeft met een halve kofferbak met losse onderdelen. Stef is zeer gedreven. Niet te stoppen. Van ’s morgens vroeg tot 's avonds 21.00 uur is het vogelen geblazen met daartussendoor aanzienlijke aantallen kilometers over bovengenoemde weggetjes. Dergelijke ritten brengen ons naar plekjes, die je alleen in sprookjes kunt veronderstellen. Elk moment verwacht je dat er een elfje of gnoom te voorschijn kan komen. Stef belooft soms bijvoorbeeld de alpengierzwaluw en die is er dan ook op de aangegeven plek.

Die gaat nog een kilometertje lopen voor een paar meeuwen. Paul gaat mee. Wij niet. Paul is in ieder geval niet gauw uit het veld geslagen. Nadat hun auto is gekraakt en zijn tas en die van Hans zijn gestolen, loopt hij vrolijk verder in zijn enige korte broek en overhemd, het enige dat nog rest, en eindigt met de opmerking: ,,Het is voor het eerst dat ik in korte broek in een vliegtuig zit’’. We hebben veel vogels gezien, meer dan honderd soorten. Meest indrukwekkend vind ik de gieren, aas-, vale- en monniksgieren. Als ik die gieren zie, begrijp ik het een en ander dat ik de week tevoren heb meegemaakt. Sonja en ik hebben die week ervoor een wandelreis bij SNP (dochter van de ANWB) geboekt door hetzelfde gebied. Dat is nogal gevaarlijk om te doen. Bijvoorbeeld: we lopen we op een berg langs een kanaaltje dat bedoeld is om bevloeiingswater naar de bassins van beneden gelegen boeren te leiden. Plotseling houdt het pad op en kun je slechts over het 30 cm brede randje van het kanaaltje lopen met links een afgrond van 60 meter loodrecht en rechts een bergwand. Als ik daarna de gieren zie, begrijp ik dat je nooit iets hoort over iemand die er vanaf is gestort. Sonja is overigens nergens bang voor, niet voor dat ravijn. Alleen als ik wil keren op een helling met de auto, dan vreest ze een deukje. Persoonlijk vrees ik dat het gebrek aan verbeeldingskracht is. Of heb ik er teveel van?

Het meest verbazingwekkende aan hem is zijn kennis van de vogels en de snelheid waarmee hij zijn telescoop kan richten. Hij heeft namelijk geen verrekijker, maar alleen zijn telescoop. Deze weet hij razendsnel te richten. Op mijn verbaasde vraag hoe hij dat klaarspeelt, laat hij een piefje zien dat er op is gemonteerd. Hij richt eerst met dat piefje en kijkt dan pas door de scoop. Thuis gekomen blijk ik ook zo’n piefje te hebben. En verdraaid, het werkt uitstekend. Overigens blijkt dat officieel een korrel te heten. Het gezelschap was buitengewoon plezierig. Allemaal mensen die zichzelf niet al te serieus nemen, dus veel humor en zelfironie gelardeerd met anekdotes. Neem nou Paul. Even gedreven als Stef. Aan het einde van de reis zijn de meesten moe en vinden ze het wel best. Zo niet Stef. nummer 3 – 2013

Natuurlijk is het zo dat nieuwsgierige mensen zoals wij, elke dag een wetenschappelijke vraag beantwoorden. Bijvoorbeeld waarom een gekko tegen een muur of plafond kan blijven kleven en er op kan wandelen. Onder ons zijn er enkelen die veronderstellen dat dit door zuignapjes kan. - 26 -

Bont Allerlei Lijkt mij onwaarschijnlijk gezien de ruwe ondergronden waarop we de gekko zien lopen. Recherche geeft aan dat dit mogelijk is door de ‘vanderwaalskrachten’. Dat zijn subatomaire krachten die door wederzijdse aantrekkingskracht van atomen wordt veroorzaakt, heel klein. De gekko heeft haren op zijn poten en daarop weer zijhaartjes, miljoenen stuks, zeer fijn, die elk vanderwaalskrachten oproepen. Samen geteld zijn de krachten zo groot, dat je de gekko niet van de muur kunt trekken zonder hem uiteen te scheuren. Wij hebben het destructief bewijs achterwege gelaten. Overigens hebben we ook veel tijd ingeruimd voor de inwendige mens. We lunchen steeds met enkele halve liters bier en veel tapas. Ook het diner is aan de decadente kant. Gelukkig is één en ander goed betaalbaar in Spanje. Soms is het zelfs zo erg, dat ik (Paul) mij wel eens afvraag of ik niet met een culinaire reis bezig ben. Heel anders dan bijvoorbeeld het verblijf een aantal jaren geleden in het Zweedse Falsterbö. Maar als ik mag kiezen, dan toch maar dit. Voordeel is nu ook, dat Stef goed bekend is met de Spaanse keuken en precies weet wat we lekker vinden. Samenvattend is het een geweldige reis. We zouden het zo weer doen!

Eet smakelijk uit je eigen achtertuin Maria Chardon, Hansje Herfst en Monique Smulders

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. ware productiekampioen die soms meerdere courgettes per week oplevert en dat een hele zomer lang. Natuurlijk hebben we meer zaai- en teelttips voor de kleine tuin of zelfs balkon. Maria Chardon deelt haar ervaringen uit de landelijke tuin met meer ruimte voor de grotere groentesoorten zoals kool, artisjok, tuinbonen en een boomgaard. Groenten verbouwen in het buitengebied heeft weer andere uitdagingen. Er is meestal ruimte genoeg om te zaaien of plantjes te poten. Maar heb je jonge plantjes in je tuin staan, dan zijn er al gauw kapers op de kust. Vooral de worteltjes van die plantjes smaken menig klein zoogdier erg goed. Geniet je de ene dag nog volop van de net opgekomen plantjes, de volgende dag kunnen ze zijn aangevreten. We hebben tips om hiermee om te gaan. Ieder jaar is het weer afwachten wat de oogst van de fruitbomen zal zijn. Wat kunnen wij doen om die oogst te beïnvloeden? Het derde deel van de lezing wordt verzorgd door Hansje Herfst. Veel planten komen aanwaaien in je tuin en niet iedereen is altijd even blij met deze ‘onkruiden’. Je kunt je er aan gaan ergeren en met de schoffel en spade aan de gang. Een andere manier is de plant te laten uitgroeien en hem te verwerken in gerechten. Dat (on)kruiden ook heerlijk smaken zullen we je laten proeven. Hoe je zelf enkele veel voorkomende (on)kruiden kunt oogsten en verwerken komt aan bod in deze lezing. Wist je dat het gevreesde onkruid zevenblad ooit door de Romeinen bewust is aangeplant om Romeinse soldaten onderweg van voedzame groente te voorzien? Eigenlijk is zevenblad dus een vergeten groente. Een andere vergeten groente is de aardpeer. Een erg gemakkelijke te kweken groente die we nader zullen bespreken en proeven. Tenslotte zal kort worden ingegaan op andere vergeten groenten. Aanmelden: [email protected]

Lezing in De Vlinder 25 maart, 20.00-22.00 uur Hoeveel groente kun je telen in een stadstuin van 80 vierkante meter waarin je ook nog een vijver, een terras en een bloemenborder wilt hebben? Een bakje bieslook en een kropje sla? Mis! Monique Smulders begon drie jaar geleden met haar gecombineerde moes/siertuin en eet in de zomer minimaal drie tot vier keer per week uit eigen tuin (met twee personen). Elke vierkante centimeter wordt benut: fruit klimt langs de schutting en sperziebonen slingeren zich langs de pergola omhoog. Eetbare bloemen, zoals de Oost-Indische kers zijn niet alleen mooi om te zien, maar fleuren een boterham met kaas of een salade op. Munt, marjolein en bieslook plezieren niet alleen de eter, maar ook de bijen en hommels die hun nectar halen in de bloemetjes. Met een paar pootaardappels in een compostzak teelt u al gauw een paar aardappelmaaltjes en een emmer is prima om worteltjes in te zaaien. Heeft u zin om zelf aan de slag te gaan, breng dan een plastic pot van minimaal 10 centimeter, gevuld met potgrond, mee. Ter plekke zaaien we dan een courgette, een nummer 3 – 2013

Kampen en reizen KNNV vanaf nu ook open voor IVN’ers De samenwerking tussen IVN en de Vereniging voor Veldbiologie KNNV groeit, zeker op afdelingsniveau. IVN is blij dat KNNV nu heeft besloten om vanaf 2014 het reisen kampeerprogramma van KNNV ook open te stellen voor IVN-leden. Nieuwsgierig? Het reisprogramma en de voorwaarden voor inschrijving zijn te vinden op www.knnv.nl. onder het kopje ‘Reizen’. Natuurbeleving en natuurstudie staan centraal op de KNNVkampen. Elke dag zijn er een of meer excursies met wisselende aandachtsgebieden; soms planten, dan weer vlinders of vogels. Leuk om mee te doen, maar geen dagelijkse verplichting. Elke avond worden de ervaringen van de dag uitgewisseld en komt er een voorstel voor het programma van de volgende dag. Men verblijft met een groep van 20 tot 45 mensen op een gereserveerd deel van een rustige camping.

- 27 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Veluwe nieuws Ellen Roest

Ik hoor u zowat denken? Wat heeft dat met Alphen aan den Rijn te maken. Wel, ik zal me eerst even voorstellen; ik ben Ellen Roest,56 jaar getrouwd met Wim Roest en officieel wonend in Alphen aan den Rijn. Al jaren lang ben ik lid van IVN weliswaar van IVN Ede omdat ik door omstandigheden een groot deel van het jaar daar in de buurt woon. Maar omdat ik ook af en toe mee wil met excursies van IVN Alphen ben ik gezinslid geworden. Ik ben zolang ik me kan heugen gek op bossen geweest, wel vreemd als je bedenkt dat ik in de Zaanstreek ben geboren en getogen, waar veel laagveenpolders zijn. Als kind was ik altijd buiten en gek op natuur en beesten, kortom alles wat groeide en bloeide. Het lijkt mij leuk om u als lezer van Bont Allerlei op de hoogte te houden van natuurnieuws uit de Veluwe. Vanuit de stacaravan in Otterlo ben ik binnen 50 meter in het natuurgebied Planken Wambuis. Een favoriet gebied waar je van alles vindt; bos, heide, stuifzanden, oude landbouwgronden, uitkijkplekken, grafheuvels, enzovoorts. Doordat ik een paar keer mee op excursie was met een IVNgids en daar zo van genoot, vroeg de gids of ik niet lid wilde worden van de IVN natuurwerkgroep Otterlo die allerlei inventarisaties deed voor Natuurmonumenten (beheerder van Planken Wambuis). Het leek me prachtig maar ik bracht er tegen in dat ik nergens verstand van had laat staan iets zou kunnen ontdekken en een naam geven. Dat was niet erg zo werd mij verteld, het gaat voornamelijk om het plezier en de beleving. We leren van elkaar, de ene houdt van vogels en weet er veel van, de andere van vlinders een volgende van insecten en reptielen. Ieder deelt zijn kennis en zo steken we van elkaar veel op, probeer het maar eens. We zien iets, noteren het met GPS-coördinaten en de gegevens worden aan allerlei instanties doorgegeven en Natuurmonumenten past zijn beleid van het gebied erop aan.

Eekhoornnest

maart de eekhoornnesten in een klein maar druk bezocht recreatiegebied in Otterlo zelf voor de gemeente Ede. U zult wel denken… eekhoorn nest? Jazeker, eekhoorns hebben zelfs meerdere nesten. Ze hebben een hoofdnest en vaak vijf à zes reservenesten. Deze nesten bevinden zich hoog in de boom, vaak dicht tegen de stam in de vork van een vertakking of in de kroon. Het is ongeveer zo groot als een voetbal (zo’n 30-50 cm) en bol. Als het in ,,gebruik’’ is als (kraam)nest dan zie je vaak plukjes mos of ander nestmateriaal uitsteken. Reden dat we in februari of maart de aantallen nesten tellen is dat de onderbegroeiing nog niet zo dicht is en de nesten dus goed zichtbaar zijn. De kleine rode vlugge klimmer houdt geen echte winterslaap en leeft alleen. In december tot februari is de paartijd en in juni nog een keer. Er worden na zes weken twee tot zes jongen geboren in het kraamnest die kaal en blind zijn. Na vier weken gaan de oogjes open en krijgen ze langzaam aan meer haar. Tien weken lang drinken ze melk bij de moeder en na drie maanden zijn ze zelfstandig en jaagt de moeder hun weg. De vos, roofvogels en boommarter zijn de vijanden van de eekhoorn. Een eekhoorn eet voornamelijk eikels, dennenappels en noten, maar ook paddenstoelen en rupsen en af en toe een jong vogeltje. Als er bijna geen eten is te vinden, eet hij ook boomschors en bladeren. Met een vriendelijke groet van de Veluwe, tot de volgende Bont Allerlei!

Zo gezegd, zo gedaan. Het is inmiddels zo’n twaalf jaar terug dat ik daarmee begonnen ben en ik vind het nog steeds geweldig! Inmiddels ben ik coördinator van de inventarisatiegroep. Ik overleg met Natuurmonumenten welk deel er geïnventariseerd moet worden, waar specifiek op gelet moet worden, stel in overleg de inventarisatiedatums vast, verwerk alle gegevens en zorg dat die bij Natuurmonumenten terecht komen en organisaties zoals de Vlinderstichting. Verder houd ik de tellers op de hoogte en schrijf stukjes hierover in onze IVN-gids en persberichtjes. Kortom ik heb mijn draai gevonden bij IVN en geniet er van. Als u dit leest dan hebben we de eerste inventarisatie van 2014 al weer achter de rug. Elk jaar tellen we in februari of nummer 3 – 2013

- 28 -

Sieraden van de natuur

Fotografie Caroline Piek (www.carolinepiek.nl)