november IVN: Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid, Dordrecht

NIEUWSBRIEF JAARGANG 10 /NUMMER 4 / november 2015

IVN: Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid, Dordrecht.

1

Bestuur Voorzitter

Cees Mastenbroek

078-6171412/06-50643592 [email protected].

Secretaris

Leo Nennie

078-6173933 [email protected].

Penningmeester

Peter van den Eijnden

078-6141849

[email protected]. Algemeen Lid

Inge Castelijn

[email protected].

Ereleden Joke Tepas Pieter Slot Wim Booij Leo Nennie Lidy van der Lans - Exler

Contactpersonen Aanvraag Elly den Hartog wandelingen Dordwijk Declaraties, Elly den Hartog contributies Gidsen Max Karelse Dirk Hubers NP De Biesbosch Griendbeheer Arie van Zanten Johan Visser Jeugdactiviteiten Leo Jansen Dordrecht Peter van den Eijnden (Jeugdgroep Juno 13+ ) Zwijndrecht Lidy van der Lans-Exler Kleuteractiviteiten Tonny Kiewiet Ledenexcursies Pieter Slot Ledenadministratie Peter van den Eijnden Nieuwsbrief Dirk Hubers Persberichten Peter Walraven Publieksexcursies Max Karelse Staatsbosbeheer Cees Mastenbroek Vogels Webpagina IVN, Afd. Dordrecht

Leo Nennie Inge Castelijn

078-6166780 [email protected]. (IVN rek. nr: NL73INGB0005233796) 078-6173895 [email protected]. 078-6174367 078-6175671 078-6172554 078-6164410 078-6141849 078-6812629 078-6350027 078-6350027 078-6141849 078-6174367 [email protected]. [email protected]. 078-6173895 078-6171412/ 06-50643592 [email protected]. 078-6173933

[email protected].

Webpagina : www.ivn.nl/dordrecht Bank (IBAN): NL73 INGB0005 2337 96 t.n.v. IVN Dordrecht te Dordrecht

2

Foto voorblad: Kaardebol, (Dipsacus fullonum), Dirk Hubers.

Inhoudsopgave: Voorblad. ……………………………………………………………………………… 1 Bestuur, Ereleden en Contactpersonen. ............................................................... 2 Inhoudsopgave …………………………………………………………………………………………………. 3 Van de voorzitter. ………………………………………………………………………………………………4 Van het Bestuur. ………………………………………………………………………………………………. 5 Van de redactie. ………………………………………………………………………………………………..5 IVN en KNNV lezingavonden voor leden en donateurs ……………………………………… 5 IVN excursies voor leden en donateurs. ……………………………………………………………..6 IVN griendwerkdagen 2015/2016 op de Kleine Rug…………………………………………... 7 Herhaalde oproep deelname IVN Hemelvaartkamp 2016……………………………………8 IVN Publieksexcursies nov. en dec. 2015 .. ……………………………………………………… 9 IVN Publieksexcursies 1e halfjaar 2016 ……………………………………………………………. 10 Aankondiging IVN/DKV activiteiten. ………………………………………………………………… 11 Aankondiging KNNV Drechtsteden activiteiten. ………………………………………………. 11 Lezingavond 28 september 2015 in ’t Weetpunt te Zwijndrecht…………….. 11 en 12 IVN en paddenstoelen………………………………………………………………………… 13 t/m 16 - IVN Publieksexcursie De Elzen, - IVN Ledenexcursie Kralingse bos, - Verslag paddenstoelen excursie Kralingse bos, - Foto impressie paddenstoelen Hooge Biezenplaat Arjan Brand IVN Schoolgidsen workshop Donckse Bos ……………………………………………..18 t/m 21 Parkbos Louterbloemen erkend als gemeentelijk monument ……….………………… 22 Groen doet goed 2015 ………………………….………………………………………………………… 23 IVN op woonparty bij Hartog wonen in Sliedrecht .…………………………………………. 24

3

Van de voorzitter Beste IVN-ers,

Dit is al weer de laatste Nieuwsbrief van 2015 met gelukkig vanuit de vereniging een aardig aanbod aan artikelen over ons recentelijk reilen en zeilen en geplande activiteiten. Na een aanvankelijk redelijk droge herfst zitten we nu (medio november) in echt grillige, herfstachtige weersomstandigheden. Grilligheden zoals we die nu meemaken hebben meer met het weer dan met klimaat te maken, maar zetten wel aan het denken: De Boerendag op de Griendheuvel kon begin september niet doorgaan door overmatige regenval en 2 maanden later leert één avondje TV in november dat:  er in november extreem hoge temperatuurrecords zijn gebroken,  er in de Oosterschelde een enorme verschuiving in de biotoop plaats vindt,  de Rijn een extreem lage waterstand heeft,  de relatief hoge nachttemperaturen een nadelige invloed hebben op het brouwproces van het Belgische Cantillon geuzenbier (tja..) foto Arjan Brand Het blijft natuurlijk erg lastig om alle nukken en grillen van het klimaatsysteem van onze planeet te doorgronden en aan korte termijn weersvoorspellingen die niet kloppen ergeren we ons. Genoeg daarover, zeker is dat de Feestdagen er aan komen, waarvoor ik eenieder namens medebestuurders, alle goeds en gezelligheid toewens! Veel leesplezier, mede namens het bestuur, Cees Mastenbroek

4

Van het Bestuur Er komt medio 2016 een terugkomdag voor de gediplomeerde watergidsen. Deze dag staat tevens in het teken van de op 11 en 12 juni 2016 te houden Slootjesdagen en is ook toegankelijk voor in waterleven geïnteresseerde leden en donateurs IVN. Het bestuur IVN Dordrecht is in overleg met KNNV Drechtsteden om te komen tot een hechte samenwerking. De eerste aanzet daartoe is het houden van gezamenlijke lezingavonden voor leden en donateurs. De eerste avond zal plaatsvinden op woensdag 20 januari 2016 en zal worden gehouden in de Vrije School aan de Dubbelmondestraat 1 te Dordrecht. De komende bestuursvergadering vindt plaats in december.

Van de redactie Een volgende Nieuwsbrief willen wij rond 25 januari 2016 uitbrengen. Elke bijdrage (tekst en eventuele foto’s) is welkom. Een natuurbeleving, verslag IVN excursie en/of activiteit of vakantie er is vast wel iets om via de Nieuwsbrief met anderen te delen. Kopij vóór 20 januari 2016 aanleveren bij Dirk Hubers, via [email protected].

IVN en KNNV lezingavonden voor leden en donateurs Data: maandag 21 december 2015: afsluiting seizoen en Kerstviering Zoals te doen gebruikelijk sluiten wij het jaar af met een gezellige avond in Kerstsfeer met een hapje en drankje. Een terugblik op het afgelopen jaar en een blik vooruit naar de toekomst zullen niet ontbreken. De avond vindt plaats in de gebruikelijke locatie: de Waterjuffer bij Duurzaamheidscentrum Weizigt, Van Baerlestraat 30, Dordrecht. De avond begint om 20.00 uur, met een inloop met koffie en thee vanaf 19.30 uur. woensdag 20 januari 2016: Lezingavond voor leden en donateurs KNNV en IVN. Het bestuur IVN Dordrecht is in overleg met KNNV Drechtsteden om te komen tot een hechte samenwerking. De eerste aanzet daartoe is het houden van gezamenlijke lezingavonden voor leden en donateurs. De eerste avond zal plaatsvinden op woensdag 20 januari 2016 en zal worden gehouden in de Vrije School aan de Dubbelmondestraat 1, 3312NB Dordrecht. Aanvang 20.00 uur en inloop met koffie en thee vanaf 19.30 uur. De traditionele lezingavonden op de maandagavonden komen hierbij te vervallen. Over de inhoud van de avond wordt u tijdig geïnformeerd maar noteert u alvast de datum in uw agenda. Dirk Hubers .

5

IVN excursies voor leden en donateurs PROGRAMMA WERKGROEP ECURSIES VOOR LEDEN EN DONATEURS WINTER 2016. De werkgroep heeft de volgende excursies voor de komende maanden gepland. Reserveer alvast de data! Alle excursies worden ook nog apart per email van te voren doorgestuurd. Zondag 24 januari 2016 gaan we naar de binnengrienden van de Zouweboezem tussen Noordeloos en Lexmond in de Alblasserwaard. We vertrekken om 09.00 uur vanaf het Damplein in Dordrecht en zijn daar begin van de middag weer terug. Zelf voor koffie, thee en lunchpakket zorgen! Er is geen horeca in dit gebied, dus ook plassen dient in de natuur te gebeuren! Zondag 21 februari 2016 gaan we naar het poldergebied rond Hei- en Boeicop in de Vijfheerenlanden. We starten vanaf bezoekerscentrum de Schaapskooi en maken een ochtendwandeling door de Vijfheerenlanden. We vertrekken om 09.00 uur vanaf het Damplein in Dordrecht en zijn daar begin van de middag weer terug. Zorg zelf voor koffie, thee en een lunchpakket. We komen onderweg geen horeca tegen! VOORAANKONDIGING EXCURSIES VOORJAAR 2016 In maart staat een wandeling gepland over de Kwade Hoek op Goeree-Overflakkee. Datum is afhankelijk van de beschikbaarheid van een collega gids van de IVN afdeling ter plaatse. In de volgende IVN Nieuwsbrief meer informatie. In april proberen we naar de Sophiapolder tussen Hendrik-Ido Ambacht en Zwijndrecht te gaan. Datum is afhankelijk van de beschikbaarheid van gidsen. In de volgende IVN Nieuwsbrief meer informatie. Verder staan in de planning een bezoek aan het Eiland van Brienenoord in Rotterdam en een excursie onder begeleiding van een gids van Arke Natuurbeheer naar de Kop van het Eiland van Rozenburg. Data en meer informatie in een volgende IVN Nieuwsbrief. We zien jullie graag op een van deze komende leden en donateurs excursies verschijnen! De werkgroep Leden en donateursexcursies van IVN afdeling Dordrecht, Tonny Kiewiet en Pieter Slot.

6

IVN griendwerkdagen 2015/2016 op de Kleine Rug Beste griendknotters (m/v) Het knotseizoen breekt deze herfst weer aan. Ons wacht de uitdaging om de griend op het terrein van het NIVON natuurvriendenhuis De Kleine Rug in stand te houden. Daarmee leveren we een actieve bijdrage aan het in stand houden van natuur en cultuur op het Eiland van Dordrecht onder de rook van het nationale park De Biesbosch. Laten we er gezamenlijk iets leuks, gezelligs en ook nuttigs van te maken. De data griendwerkdagen zijn: zaterdag 12 december 2015 zaterdag zaterdag zaterdag NL Doet,

09 januari 13 februari 12 maart eind maart

2016 2016 2016 2016

Alle griendwerkdagen vinden plaats op het terrein van het NIVON natuurvriendenhuis aan de Loswal bij het Wantij (Stadspolders) De werkdagen beginnen altijd om 9.00 uur ( met overvaren en koffie), bevatten een lunchtijd om 12.00 uur met (gratis) erwtensoep en eindigen om 15.00 uur. Zelf goede werkkleding, regenkleding en handschoenen meenemen, laarzen of waterdichte schoenen en je eigen lunchpakket. Het IVN zorgt voor het gereedschap en de verzekering. Met het oog op het laatste geldt als minimumleeftijd 16 jaar. Aanmelding vooraf. We stellen dit zeer op prijs in verband met de soep. Meld je daarom altijd uiterlijk donderdagavond voorafgaand aan de werkdag op bij Johan Visser, tel. 6 17 25 54 We wensen ieder een prettig knotseizoen toe! Coördinatoren griendwerkgroep Arie van Zanten en Johan Visser

7

Aankondiging IVN Hemelvaartkamp 2016

Herhaalde Oproep tot deelname aan IVN Hemelvaartkamp Tot op heden hebben slechts enkele mensen gereageerd op onze oproep voor deelname aan het IVN Hemelvaartkamp. Wellicht is het jullie ontgaan. Wij hopen op minstens een zelfde opkomst als voorgaande jaren en zien jullie reactie met belangstelling tegemoet. Vriendelijke groet Frans en Anne-Marie Boom (Mieke) en Max Karelse

Beste leden van IVN Dordrecht wat gezellig dat wij samen met Max het Hemelvaartskamp mogen organiseren. Wij hebben het stokje overgenomen van Elly en Chris den Hartog en Max Karelse, maar die blijft nog een jaartje om te kijken of wij het in Brabant wel goed doen. Het kamperen met jullie was ons niet vreemd omdat wij een aantal jaren mee zijn geweest. Wij hebben daar nog hele fijne herinneringen aan. Behalve “aan den Os” maar dat was een misverstand zoals jullie inmiddels wel weten en het lied geschreven door Piet Visser is en blijft natuurlijk wel een topper. Hemelvaart valt in 2016 op donderdag 5 mei en duurt voor ons tot zondag 8 mei ±12.00uur. Als jullie op woensdagmiddag al willen komen moeten jullie dat wel even doorgeven aan ons. En mocht jullie langer willen blijven of een aantal dagen eerder willen komen dan kunnen jullie dat even zelf regelen bij onderstaand adres: “Camping de Gerrithoeve”: Kollenburgsebaan 11, 5062TH Oisterwijk. Telefoon 0411-673189 Aan het programma moet nog gewerkt worden maar we beloven jullie dat wij er alles aan zullen doen om het ook hier in Oisterwijk te laten slagen. Opgeven kan nu al, zodat wij op tijd voldoende plaatsen kunnen reserveren. Stuur uw reservering naar [email protected] en vermeld daarbij het aantal personen en of je met de tent of caravan of camper komt ook of je elektriciteit wil. Helaas zien we deze Grote weerschijnvlinder niet omdat het hun vliegtijd nog niet is. Maar zoals je ziet zijn ze erg mak en komen zo op je vinger zitten. Vriendelijke groet Frans en Anne-Marie Boom (Mieke) en Max Karelse.

8

IVN publieksexcursies nov. en dec. 2015 Datum

Tijd

Locatie

za 21 nov

10.00

Zuid/Tongplaat

zo 29 nov

13.30

‘t Weetpunt

za

5 dec

10.00

Biezenplaat

za 12 dec

13.30

Dordwijk

za 19 dec

10.00

De Elzen

Thema

Gids 1

Gids2

Ganzen en andere overwinteraars Ongewone knoppen

Wil

Alice

Marja

Elise

De wind waait door de bomen Winterflora aan bomen en struiken Speuren naar sporen

Martijn

Hans

Alice

Elly

Cees

Wil

Gids 3 Martijn

Opmerkingen: De 1e Gids: - Stuurt uiterlijk op de zaterdag voor de excursiedatum een wervend persbericht, met zo mogelijk een bijpassende foto en/of logo, naar: [email protected] . - Bereidt zich voor, door het te bezoeken terrein voor te verkennen. - Neemt contact op met de 2e gids om af te spreken wie wat doet en wanneer. - Na afloop stuurt hij/zij een kort verslag (aantal deelnemers welke gidsen actief, bijzondere omstandigheden, hoeveel IVN-ers /niet IVN-ers en kinderen >12jr) van de excursie, naar: [email protected], en [email protected] . De 2e gids zorgt ervoor te weten wat van hem/haar verlangd wordt. Gegevens betreffende de activiteiten: Kleuters en kinderen: In Dordrecht elke vierde zaterdag van de maand in leslokaal de Waterjuffer bij Duurzaamheidscentrum Weizigt van 10.30 tot 12.30 uur. Informatie kleuters: Tonny Kiewiet; 078-635027 Informatie kinderen: Leo Jansen; 078-6164410 IVN - Scharrelkids Zwijndrecht Natuuractiviteiten voor de jeugd vanaf 8 jaar in Bezoekerscentrum ‘t Weetpunt - Develpad 169. Maandelijks op zaterdag van 13.00- 15.00 en op woensdagmiddag van 14.00 – 15.30 uur. Zie voor het programma 2015 en 2016 : www.natuur-zw.nl Zaterdagen info : [email protected]. -6812629 Woensdagen info : [email protected].

9

IVN Publieksexcursies 1e halfjaar 2016 Datum

Tijd

Locatie

Thema

za 02 jan za 09 jan

10.00 Biezenplaat 13.30 Dordwijk

Winter Koud

za 16 jan

10.00 Zuid/Tongplaat

Gids 1

Gids 3

Inge Elly

Alice

Wintergasten en opvetters Alice

Richard

Martijn

za 06 feb. 10.00 Biezenplaat za 13 feb. 13.30 Dordwijk

Winterlandschap Hans Winterkleuren en verhalen Alice

Martijn Elly

Wil

za 20 feb. 10.00 De Elzen

Lente in zicht

Cees

Annelies

Wil

za 05 mrt 10.00 Biezenplaat za 12 mrt 10.00 Dordwijk

Lentebode Stinzeplanten

Martijn Co

Hans Elly

Wil

za 19 mrt

9.00 Oosthaven

Voorjaarsvogels

Richard Wil

zo 20 mrt

13.30 Arboretum

za 26 mrt

Nieuwe Lente en een Marja nieuw geluid 10.00 Zuidplaatje/Tongplaat Gefladder tussen knoppen Alice en rietstengels

za 02 apr 9.00 Biezenplaat za 09 apr 13.30 Dordwijk za 16 apr

Martijn Cees

Gids2

Blauwborst !!!!! Voorjaar

8.00 Bijenmarkt

Annelies Wil

Martijn

John Co

Hans Elly

Mike

Cees

za 23 apr 10.00 Tongplaat

Vogelpraatjes

Alice

Wil, Leo J. Marionnel John Martijn

5 t/m 8 mei

Oisterwijk

Frans

Max

za 14 mei 10.00 Dordwijk

Landgoed in bloei

Co

Cees

za 21 mei 10.00 Zuid/Tongplaat za 28 mei 10.00 Oosthaven

Moeras en getijdeplantjes Wil Bloemen en kruiden Co

Alice Richard

Martijn

za 04 juni 5.00 Oosthaven za 11 juni 10.00 Dordwijk

Vroege vogels Zomers Dordtwijk

John Cees

Peter (Wil)

Mike

za 18 juni 10.00 De Elzen

Kriebelbeestjes

Cees

Wil

zo 26 juni 10.00 Scheffersplein

Muurplanten

Pieta

Annelies

Hemelvaartkamp

John

Zie voor opmerkingen, taakverdeling gidsen en gegevens betreffende de activiteiten de voorgaande bladzijde onder publieksexcursies nov. en dec. 2015.

10

Aankondiging IVN/DKV activiteiten Bij het uitkomen van de Nieuwsbrief is nog geen programma betreffende de IVN/DKV activiteiten voor 2016 bij de redactie bekend.

Aankondiging KNNV Drechtsteden activiteiten KNNV Drechtsteden Excursie – en lezingen programma t/m december 2015 Natuurwandeling op de Tong- en Zuidplaat, vrijdag 20 november 2015 09:00 Vrij. 20 nov. Lezing door Henk de Jong. vrijdag 20 november 2015 20:00. De zaal is 19:30 open Winterwandeling in de Noordwaard zaterdag 12 december 2015 09:00 | Zuid-Holland Voor gedetailleerde informatie over deze excursies en de lezing wordt doorverwezen naar de site van KNNV Drechtsteden: www.knnv.nl/drechtsteden.

Lezingavond 28 september 2015 in ’t Weetpunt Zwijndrecht

Rond de veertig bezoekers hebben gehoor gegeven aan de uitnodiging voor de lezingavond van 28 september. En daar is alle reden toe. Twee jubilarissen, Nel van Male en Johan Booij en ons pasbenoemde erelid Lidy van der Lans-Exler worden in het zonnetje gezet en Bas Pijl en Ron Stevense houden een lezing over de Hooge Nesse. Voorzitter Cees, heet allen hartelijk welkom en richt zich tot de jubilarissen: Nel is 25 jaar lid van het IVN. In ’93-’94 volgde zij de IVN Natuurgidsencursus met de Wantijoevers als adoptieterrein. Al jaren is zij actief door te assisteren bij IVN-kinderactiviteiten bij Weizigt. Als waardering ontvangt zij de zilveren IVN-speld.

11

Johan is 40 jaar lid van het IVN. Actief in Weizigt met kinderactiviteiten, paddenstoelenwandelingen en als gids op Dordwijk. Ook was hij examinator van de schoolgidsencursus. Hij ontvangt de gouden IVN-speld. Dan is de beurt aan Lidy. In 1994 behaalde zij haar diploma IVN Natuurgids met als adoptieterrein Munnikendevel. Na eerst geassisteerd te hebben bij de kinderactiviteiten in het park Weizigt is zij onder de IVNvlag met kinderactiviteiten in ’t Weetpunt gestart. Hoewel de Stichting natuur & Landschap een schitterende locatie als ’t Weetpunt had waren de kinderactiviteiten van Lidy een zeer welkome aan- en invulling van het programma van de SN&LZW. Al vrij snel werd het tekort aan natuur-activiteiten in Zwijndrecht door haar herkend en aangepakt. Lidy kenmerkt zich door een innerlijke drang het gevoel voor de natuur bij de kinderen aan te wakkeren door het aanbieden van programma’s. Haar energie is zichtbaar in de veelvoud van door haar geïnitieerde activiteiten. Het project Schoolgidsen is een echte topper, waarmee jaarlijks duizenden kinderen worden bereikt. Een kanjer zoals Lidy laat zich niet vangen door regelgeving, procedures en door anderen bedachte regels, zij gaat haar eigen weg, loopt voor de troepen uit met prima resultaten en als gevolg daarvan een reden om tot erelid benoemd te worden. Uit handen van de voorzitter ontvangt zij de zilveren IVN-speld en een oorkonde behorende bij het erelidmaatschap.. Bas Pijl van het Ingenieursbureau Drechtsteden bijt het spits af van de lezingen over de Hooge Nesse. Hij geeft een toelichting op een drietal “zichtlijnen” die in het gebied op de ontwerptafel liggen. Twee van deze zichtlijnen moeten uitzicht bieden aan de rivier. Ook diverse recreatieve functies komen aan bod. Daarnaast is gesproken over de inrichting van een frisbee-golfbaan. Frisbee-golf is een vrij nieuwe sport die is over komen waaien uit Amerika. In plaats van het slaan met een golfstick en bal wordt geworpen met een frisbee. En net als bij golf zijn er holes, maar dan in de vorm van een soort prullenbak waar de frisbee in moet worden gegooid.

Ron Stevense houdt een uitvoerig betoog over de natuurwaarden van de Hooge Nesse voorzien van prachtige foto’s. Wekelijks brengt hij een bezoek aan het gebied en houdt daarbij met name de vogelstand nauwkeurig bij. In de loop der jaren heeft het gebied zich ontwikkeld tot een waar paradijs voor de natuurliefhebber. Ron adviseert namens SN&LZW als het gaat om inrichting van dit gebied om te voorkomen dat bestaande natuurwaarden worden aangestast. De gastvrije ontvangst in ’t Weetpunt maakte het geheel tot een avond waar ik en ik denk velen met mij met plezier op terugkijken. Dirk Hubers

12

IVN en paddenstoelen IVN Publieksexcursie, De Elzen

Op 10 oktober hield IVN Dordrecht een geslaagde paddenstoelenexcursie in De Elzen. Met zo’n 50 enthousiaste deelnemers, waarvan de helft kinderen, werd de excursie een herfsttopper. De kinderen kregen vooraf een Scharrelkids Paddenstoelen zoekkaart en na afloop een expert-button. De weersomstandigheden waren zoals het bij de herfst hoort: grijs en vochtig, maar ideaal voor de paddenstoelen. Bijgaande foto toont de beïnkte handen na het contact met de kale inktzwam.

Overigens neemt de soortenrijkdom in dit relatief jonge bos gestaag toe en verwondert de deelnemers steeds weer. Groetend, Cees Mastenbroek

13

IVN Ledenexcursie Kralingsebos 25 oktober 2015 Zondag 25 oktober jl. was er een ledenexcursie in het Kralingsebos te Rotterdam onder leiding van Pieter Slot, het onderwerp was “paddenstoelen zoeken”, nou dat is niet echt de juiste titel in het Kralingsebos., je struikel erover. Een klein (heel klein dus) ploegje stond zondagmorgen op de afgesproken tijd op de parking van het Damplein in Dordt en in het Kralingsebos sloten zich nog wat personen aan. Vanaf het pannenkoekenrestaurant “de Nachtegaal” zijn we direct overgestoken het bos in en ik denk na 5 meter was het al raak. Elke keer als er wat te spotten was en je keek achterom dan was dat pannenkoekenrestaurant nog steeds in zicht. Ik denk dat we totaal ongeveer 1000 meter in ruim twee uur hebben gelopen zoveel was er te zien. Ik heb niet de gespotte paddenstoelen genoteerd maar ze staan wel denk ik in het bekende notitieboekje van Pieter. Na een ontspannen en leerzame tocht zijn we afsluitend een pannenkoek wezen eten en daarna weer huiswaarts gegaan. Pieter en Tony bedankt. Rien den Hollander

14

Verslag Paddenstoelen excursie zondag 25 okt 2015 Kralingse bos Rotterdam. Op zondag 25 september waren we bijeen met 7 personen om onder leiding van Pieter Slot en Tonny Kiewiet de wondere wereld van de paddenstoelen te bezoeken. Het was een mooie zonnige dag en na de inleidende woorden van Pieter gingen wij gewapend met de paddenstoelengids, een loep, een spiegeltje en fototoestel het Kralingse bos in. Al snel vonden we diverse paddenstoelen. Van de vele soorten die we hebben gezien, in het totaal zijn er 40 genoteerd., wil ik er enkele van bespreken. De vraag werd gesteld of we paddenstoelen wel of niet mochten plukken. In hoeverre berokken ik de schimmel schade als ik paddenstoelen pluk. Natuurlijk leidt een schimmel schade als je er een deel (de paddenstoel) van weghaalt, maar die schade is meestal indirect. De paddenstoel is slechts een klein deel van het hele organisme en in feite niet meer dan een hulpmiddel bij de voortplanting. De paddenstoel is over het algemeen een kort leven beschoren, omdat deze snel verrot, door maden, eekhoorns of slakken worden opgegeten of door bijv. wilde zwijnen uit de bodem worden gewoeld. Of ze eerdere of later aan hun eind komen maakt voor de schimmel zelf niet zoveel uit. Indirect is er natuurlijk wel schade, omdat een eenmaal geplukte paddenstoel in de het algemeen niet langer nuttig is voor de voortplanting van de schimmel. Maar om het objectief te houden zou ik willen zeggen; Niet plukken, tenzij............. .Wie zich er echt in wil verdiepen in de mycologie, zal er niet aan ontkomen om ze te plukken voor nauwkeuriger onderzoek.

De gekraagde aardster Geastrum triplex

De gekraagde aardster Geastrum triplex De (gekraagde) aardster behoort tot de groep buikzwammen. Heeft een gesloten bolvormig vruchtlichaam met 6 tot 10 naar onderen omgerolde slippen. In de bol zitten de sporen die als ze rijp zijn door een iets gewimperde opening naar buiten komen. Als je tegen de bol aantikt komt er een wolkje sporen vrij. We hebben geprobeerd dit vast te leggen, maar de

15

tijdvertraging van het fototoestel was te groot om dit moment vast te leggen. Deze paddenstoel behoort tot de groep van saprofieten, leeft dus op dood materiaal zoals afgevallen bladeren, dood hout en mest.

Judasoor (Echte) Hirneola auricula-judae

Judasoor (Echte) Hirneola auricula-judae De Judasoor behoort tot de groep Trilzwammen. Het zijn steeltjeszwammen die over het algemeen in tamelijk vormloze gelantineuze klodders op het hout groeien.(Gele trilzwam, Oranje druppelzwam) Er zij echter ook soorten met korstvormige of zelfs waaiervormige vruchtlichamen. De sporen worden voor en groot deel op het buiten oppervlak gevormd (Moeilijk waar te nemen). Judasoor heeft een vruchtlichaam afstaand of hangend, schelp of oorvormig gevormd. Judasoor komt voor op takken en stammen van de vlier, ook op andere loofbomen en struiken. Hij behoort tot de parasietengroep dat wil zeggen leven in een levende plant of dier en wordt in het algemeen beschouwd als een ziekte, maar komt ook voor als saprofiet. Trilzwammen kunnen dank zij hun gelatineuze consistentie bij nat weer snel veel water opnemen en dat vrij lang vasthouden. Hierdoor kan een korte regenperiode al voldoende zijn om sporenvorming op gang te brengen. Bij langdurige droogte schrompelen ze in tot haast onherkenbare vliezen, om weer na een zware regenbui tot oorspronkelijke grootte te zwellen. Het jaar rond vooral op vlier voorkomende Judasoor (= auricula-judae) moet ons herinneren aan het verraad van Christus door Judas, die zich later aan een vlierstruik zou hebben verhangen. Er zijn veel mooie paddenstoelen gezien. De excursie was boeiend en werd afgesloten met het eten van pannenkoeken in het pannenkoekenrestaurant de Nachtegaal. Dik Slottje IVN Lid afd. Dordrecht.

16

Fotoimpressie paddenstoelen excursie Hooge Biezenplaat 5 november 2015 door Arjan Brand

17

IVN Schoolgidsen workshop Donckse bos Op zaterdag 3 oktober mocht ondergetekende de collega's IVN schoolgidsen een tweede workshop aanbieden. "Herfst in het Donckse Bos" was het thema en vanzelf kwamen er diverse onderwerpen aan bod in het bijzonder de paddenstoelen. Dit 22 ha grote parkbos behorend bij "Huys ten Donck" is een toplocatie om paddenstoelen in allerlei vormen te bestuderen. De soorten de juiste naam geven, is minder gemakkelijk. Bij twijfel heb ik mij dan ook tijdens deze workshop zeer voorzichtig opgesteld. De geschiedenis van het "Huys ten Donck" werd beknopt voor de nieuwkomers herhaald. Er zongen enkele roodborstjes. Het lijken standvogels: immers zomer en winter zijn ze aanwezig. Maar onze roodborstjes verlaten in de nazomer / herfst Nederland richting Frankrijk en roodborstjes uit Scandinavië nemen hun plaats in. Zo lijkt er niets veranderd. Later deden ook nog winterkoninkjes een duit in het zakje: met hun hoge trillers strooiden zij lustig in het rond. Korte kreten van de bonte specht en het lachen van een groene specht werden ook gehoord. De fraaie halsbandparkieten lieten zich ook niet onbetuigd . Schoolgidsen hebben wat aan leuke weetjes en /of verhalen die vooral voor kinderen interessant zijn. Net als de bij de vorige workshop werd met het oog op ons werk met kinderen een sprookje van de La Fontaine (17e eeuw) verteld: "De eik en het riet." Voor iedereen was dit sprookje nog onbekend. Van te voren had ondergetekende twee rietstengels van buiten het Donckse Bos gehaald (In het Bos mag geen materiaal geplukt worden) en naast mijn favoriete Hollandse zomereik met een omtrek van 4.57 meter en hoogte van ruim 28,5 meter een indrukwekkende verschijning. Dit sprookje heeft nog een moraal, een diepere betekenis en verschillende pedagogen hebben dit oude Franstalige verhaal ter lering herverteld. Ik gebruik hier een Vlaamse vorm van Luc Cielen

DE EIK EN HET RIET Luc Cielen

Eens woei een hevige storm doorheen het bos, Hij rukte en beukte, sloeg vele takken los. De hoge bomen, ontworteld, vielen om En vele reuzenbomen stonden krom. Een torenhoge eik met machtige takken Waaide om en moest in ‘t water zakken. Hij stroomde mee in de rivier En zag rondom het wuivend wier. Ook zag hij op de oever staan Het ranke hoog bepluimde riet. Dat was ondanks de storm blijven staan. De eik is stomverbaasd als hij dat ziet. "Hoe heb jij de storm kunnen overleven ? Zegt hij, zelfs ik, de machtige eik, Ben niet in stand gebleven." "Dat is toch niet verwonderlijk, Fluisterde het riet, Omdat jij weerstand aan de storm bood Ging jij terneer en ligt hier dood. Maar wij, dat wist jij niet, Wij konden buigen voor de wind, Zo komt het dat jij ons nu nog staande vindt.”

18

De eik, geveld door de storm, komt met uit de grond gerukte wortels jammerlijk aan zijn einde. Het riet ruist met zijn pluimpjes in de wind, wiegt, buigt, breekt niet en overleeft. De moraal van het verhaal: stevigheid maakt star, stijf en overmoedig. Standvastigheid is zwakte. Wees dus flexibel, buigzaam, anders breek je. Al heb je gelijk, probeer niet het ten koste van veel te krijgen. Ter demonstratie boog ik het riet. Een sterke constructie. Aardse torens hebben nooit de verhouding tussen doorsnee en hoogte kunnen evenaren. Stomverbaasd keken de gidsen hoe ik -terwijl de stengel stevig met een assistente stil werd gehouden- een blad wel 180 graden kon laten draaien om de stengel. Het blad zit namelijk niet vast aan de knoop waar het ontspringt, maar een knoop lager. Ertussen zit een flexibele koker die het blad kan laten torderen. (=draaien om de lengteas) Zo kan het riet de weerstand tegen de wind verkleinen en hangen alle blaadjes in één richting..... Mooi geregeld! Prachtig om aan kinderen te demonstreren. Het lijkt een goocheltruc. De hulst zat overal boordevol prachtige bessen. Wat opvalt, is dat de bovenste blaadjes minder stekelig zijn dan de onderste. Waarom? Tegen vraat; er zijn hier geen giraffes. De vraag is hoe de plant dit zo goed weet. Het is een echt mastjaar: veel eikels, beukennootjes en besjes! De week voor de workshop was een zeer droge week: niet zo goed voor de paddenstoelen. Maar achteraf ben ik nog eens gaan catalogiseren . Wij hebben zeker gezien: 1) Kluifzwammen 2) dikrandtonderzwammen, 3) een platte tonderzwam die was roestbruin vanwege eigen sporenpoeder ; vroeger maakte men van de hoed een middel om vuur te ontsteken (tondel), 4) één biefstukzwam, 5) ridderzwam (nagekeken: de krulzoom-ridderzwam) , 6) bundelzwammetjes, 7) mycena's met tere steeltjes, 8) nagekeken: de dunne sprietjes waren geen beginnende koraalzwam, maar een draadknotszwam met 2 mm dikke, geelokerkleurige, net dunne plantenuitlopers. 9) kleurige russula's met roze. rode of paarsrode hoeden. 10) steenkoolzwarte houtknotszwammen behorend tot de zakjeszwammen, vrij stevig, beslist geen trilzwam, soms zijn ze vingervormig: " Dodemansvingers" een beetje luguber !; 11) elfenbankje, 12) bultzwammen, 13) jonge geschubde inktzwam, eetbaar in jong stadium, 14) witte porseleinzwammen, 15) vezelkop, 16) prachtvlamhoed, 17) gekraagde aardsterren, in het begin uivormig!, buitenwand scheurt in 5 tot 10 slippen; net als een sinaasappel waar je aan de bovenkant in de schil kerft en die vervolgens omvouwt. De sporen ontsnappen door een centraal gaatje in de ingesloten bol. Een regendruppel kan al zorgen dat er duizenden sporen ontsnappen, 18) korstzwammen, En diverse door mij niet zeker te determineren soorten.

19

Biefstukzwam. Eetbaar, maar smaakt wat zurig. Gezien tijdens workshop

Stekelkopamaniet Zeldzaam - prachtig uiterlijk

Grootsporige truffelknotszwam slechts 15 mm groot. Vergelijk beukennootje ernaast. Zeldzaam.(rode lijst) Parasitaire paddenstoel; leeft van in de grond verborgen hertentruffel.

20

Olijfkleurige slijmkop Uiterst zeldzaam. Toch alles bij elkaar een leuk aantal. Pieta ontdekte nog enkele bollen: sponszwammen volgens haar. En toen kwam Jan Plaisier, een fotograaf die vrijwel elke week paddenstoelen vereeuwigt en al vele nieuwe soorten ontdekt heeft op ons pad. Hij pakte een stuk hout met daarop uiterst kleine zwammetjes die alleen met loepjes goed te bekijken waren. Enthousiast verdrong men zich om de lilliputters. Voor wie verder geïnteresseerd is: op internet publiceert Jan Plaisier zijn foto's. Wij zagen nog herfstkastanjes, een kleine kastanjesoort die later bloeit en aparte vruchten draagt. Het blad lijkt op dat van de paardenkastanje. Prachtige herfstkleuren van een aan de kardinaalsmuts verwante struiken met dezelfde kurkvormige ribbels aan de takken. Deze krijgen een nieuwe functie als rupsen het blad wegvreten: bladgroenkorrels komen in die kurklijsten en zo wordt de assimileerfunctie van het blad overgenomen. In de grote vijver zwommen naast meerkoetjes en wilde eenden: krak- en tafeleenden. De schoolgidsen bewogen behoedzaam en konden zo de vogels goed bewonderen. Als je kinderen vraagt: "Wanneer komen de knoppen aan de bomen?', krijg je steevast als antwoord: "In de lente". Veel volwassenen maken die fout ook nog. Wij hebben aan vele bomen de knoppen goed kunnen ontwaren, of het nu de dunne, scherpe knoppen van de beuk zijn of de fraai zwarte knoppen van de es. Bij de hazelaar zie je ook al de manlijke katjes die pas het volgend jaar eind januari en in februari met hun gele stuifmeel zullen gaan strooien bij het minste zuchtje wind. Het was weer goed toeven in het Donckse Bos. Heb je een jaarlijks familiegebeuren, dan is het aantrekkelijk met elkaar hier door het bos al keuvelend te lopen. Eén van de schoolgidsen had al plannen om met kleuters hier te gaan wandelen. (Dit is inmiddels ook gebeurd - fijne reacties) Voor velen zal het vast niet de laatste keer zijn. Het was mij weer een waar genoegen,

Met vriendelijke groet,

Bruin Moes

21

Parkbos Louterbloemen erkend als gemeentelijk monument Op initiatief van IVN Natuurgids Inge Castelijn heeft de gemeente Dordrecht het Parkbos Louterbloemen aangewezen als gemeentelijk monument. De aanwijzing van Parkbos Louterbloemen tot gemeentelijk monument is een erkenning dat Louterbloemen onderdeel is van de rijke historie aan buitenplaatsen op het Eiland van Dordrecht. In de 17de en 18de eeuw had het Eiland van Dordrecht circa 30 buitenplaatsen en z’n 15 grotere pachthoeves. Het restant van Louterbloemen is weliswaar niet gaaf, maar wel zeldzaam, aangezien de meeste buitenplaatsen inmiddels verdwenen zijn. Bij het grote publiek is Louterbloemen vooral bekend van het gelijknamige dierenasiel en industrieterrein van Dordrecht-West. Het parkje was, tot voor kort, nauwelijks toegankelijk. Het parkbos met oude beuken en linden is een oase van rust in een omgeving van steen, beton en staal, waar vleermuizen en vogels van profiteren. In het historische parkbos komen ook verschillende soorten stinzenplanten voor. In 1854 legde reder, uitgever en politicus Pieter Blussé van Oud-Alblas de buitenplaats Louterbloemen aan. Hij was een groot liefhebber van bloeiende planten. Vandaar ook de naam voor zijn buitenplaats. Na al die jaren is daar, met name in het voorjaar als de blauwe anemonen massaal bloeien, nog iets van terug te vinden. Nieuwsgierig naar Louterbloemen? In augustus 2016 organiseert IVN Dordrecht weer een wandeling naar Louterbloemen. Kijk daarvoor op onze website www.ivn.nl/dordrecht .

Louterbloemen Wilt u eerder een mooi historisch landgoed bezoeken, kom dan naar de maandelijkse IVN wandeling op Landgoed Dordwijk. Hierbij is aanmelding verplicht. Inge Castelijn

22

Groen doet goed 2015 Groen doet Goed is een samenwerkingsverband tussen tien Zuid-Hollandse gemeenten en alle organisaties die terreinen beheren in Zuid-Holland. Samen zorgen ze ervoor dat kinderen tussen 4 en 12 in de grote steden de natuur binnen en buiten de stad vaker gaan beleven. Groen doet Goed maakt zich zorgen over kinderen in grote steden. Bijna 60% van de ZuidHollandse kinderen woont in de stad. Steden worden steeds compacter en de natuur is voor kinderen steeds moeilijker te bereiken. Daarnaast brengen kinderen steeds meer tijd door op de computer, iPad en mobiele telefoon. Met andere woorden, nog nooit eerder in de geschiedenis van de mens groeiden zo veel kinderen zo ver weg op van de natuur. IVN Zuid-Holland heeft de provinciale projectorganisatie in handen van het programma. In Dordrecht is Duurzaamheidscentrum Weizigt de lokale trekker, samen met:      

Biesboschcentrum Dordrecht Sportbedrijf Dordrecht Dienst gezondheid en Jeugd Stichting Hattrick / Hattrick Outdoor Stayokay Dordrecht IVN Dordrecht

Als IVN-afdeling hebben we op woensdagmiddagen, in de zomer en de herfst, een aantal activiteiten ondersteund met thema’s als waterbeestjes, eten uit de natuur, paddenstoelen zoeken, spannende zoektocht naar herfstelementen en een familiedag. Deelnemende kinderen werden per bus vanaf school naar de activiteitenlocatie gebracht, voor IVN Dordrecht was dat het Biesboschcentrum a/d Baanhoekweg. Het gaf veel voldoening om te zien hoe kinderen die eerst enigszins aarzelend begonnen ineens erg enthousiast werden en ons na afloop hartelijk bedankten. Bij deze mijn dank ook aan diegenen die zich er als vrijwilliger voor hebben ingezet. Los van de voldoening leverde onze inzet ook nog een bijdrage op voor IVN uit een provinciaal subsidiepotje, waarvoor aankopen zijn gedaan voor de kinderactiviteiten en begeleiders. Ik stel voor om ook aan de vervolgactiviteiten in 2016 onze medewerking te gaan verlenen. Cees Mastenbroek

23

IVN op woonparty bij Hartog Wonen in Sliedrecht

In de avond van 3 november jl. heeft IVN Dordrecht zich gepresenteerd op een gezellige woonparty bij Hartog Wonen in Sliedrecht. De aanleiding was deelname aan een eerdere IVN-excursie door degene die de woonparty organiseerde. Er werd ons een studio/woonkamer toegewezen waar er ruimte was om onze stand op te bouwen en een banner neer te zetten. Marionnel en ondergetekende vormden de stand bezetting. Ook andere ondernemers/organisaties waren uitgenodigd. Bezoekers werden bij binnenkomst verwelkomd met een lekker drankje en er was voor elke aanmelding een goodiebag beschikbaar. Er zijn ruim 400 bezoekers geregistreerd die avond, weliswaar lag hun eerste interesse bij de meubelen, niettemin konden we een groot aantal daarvan strikken voor uitleg over IVN en onze activiteiten. Leuk om een keer meegemaakt te hebben, misschien ook eens iets om bij tuincentra te doen. Cees Mastenbroek

24