IVN Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid Secretariaat: Valeriusplein 358, 2402 TW Alphen aan den Rijn

Jaargang 34 – nummer 1 – 2013

BONT ALLERLEI IVN afdeling Alphen aan den Rijn en omstreken

IVN Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid Secretariaat: Valeriusplein 358, 2402 TW Alphen aan den Rijn

Op gezonde toer, voor échte zuivel naar de boer!!

Steenwijk Specialiteit: streekproducten Melk Eieren Div. Yoghurt IJs (taarten) Boerenkaas Bio sappen Honing Kado-art.

Karnemelk Div. vla Roomboter Slagroom Div. kwark Chocolademelk Bavaroise Vlees Soezie meel Bakproducten Jam Mosterd Streekwijnen Broodmachines Geitenmelkproducten

Zie ook : www.landwinkel.nl www.zuivelboerderij.info of mail ons op: [email protected] Tevens Paardenpension

Ook kunt U bij ons terecht voor kinderpartijtjes, bedrijfsuitjes, familiefeesten, Boerenlunches, en mooie Cadeaumanden (weer eens wat anders!)

Jaargang 34 – nummer 1 - 2013

BONT ALLERLEI Uitgave van het IVN afdeling Alphen aan den Rijn en omstreken

Blij…

Opgericht in 1975 Redactie Henk Jan Habermehl - Jan Bal Bob Quanjer - Caroline Piek Franny Bronsgeest Jan Uitzetter (eindredacteur) Redactie adres: Loevestein 171 2403 JH Alphen aan den Rijn tel.: 0172 416306 e-mail: [email protected] KOPIJ vóór vrijdag 17 mei 2013 inleveren op het redactieadres. OVERNAME van artikelen is toegestaan met bronvermelding.

Blij. Blij zoals Randy Martina de Antilliaanse sprinter die op de Olympische Spelen vorig jaar in Londen op de 100 en 200 meter hardlopen meer dan heel verdienstelijk presteerde voor Nederland. ,,Ik ben zo blij man’’, zei hij na elk optreden tegen de NOS-tv-presentator van dienst. Met een grote, gezichtsbrede lach. Zo blij ben ik ook als ik zie hoe medeleden van onze club ons meenemen door de natuur; zoals onder velen meer Hans van Dam in Boskoop, Chris Groeser en Peter Benes in Alphen en Grada Hooijmaker die ons de natuur in stilte wil laten beleven. Mede-IVN’ers om ons te laten delen in de vele natuurbelevenissen in onze nabije woonomgeving. Ik kom gezichtsbreedte tekort om mijn blijheid te tonen als ik verder zie hoeveel andere medeleden mij deel willen laten nemen aan zoveel heel uiteenlopende natuurbelevingen! Kom op, beloon ze door in grote getalen te komen bij de lezingen, excursies en workshops!

Uitlatingen in dit blad gedaan, geven niet noodzakelijk de standpunten weer van de redactie of het afdelingsbestuur. Secretariaat: Vacature e-mail: secretaris@ivn-alphenaandenrijn Postadres: Valeriusplein 358, 2402 TW Alphen aan den Rijn Internet: http://ivn.nl/afdeling/alphen-aan-den-rijn-eo Lidmaatschap: Contributie leden € Huisgenootleden € Donateurschap v.a. €

21,50 per jaar 9,75 per jaar 10,00 per jaar

Rabobanknummer: 301689962 Contributieberekening loopt per kalenderjaar. Opzeggingen 3 maanden voor afloop van het kalenderjaar. Verdere gegevens of adressen van bestuur en coördinatoren van werkgroepen vindt u op pagina 2. Druk: Reproset+, Waddinxveen Foto voorblad: Gertjan Onvlee Foto’s achterblad: Wiel Arets (ijsvogel en torenvalk), Dick van Egmond (steenuil en blauwe reiger), Carl Noya (aalscholver)

INHOUD Blij… .......................................................................................................... 1 Adressen...................................................................................................... 2 Van het bestuur............................................................................................ 3 Ik ga zeker op cursus ................................................................................... 4 Gelijk prijs voor Gertjan Onvlee .................................................................. 5 Prijzen fotowedstrijd .................................................................................... 6 Junis welgemoed het vierde jaar in ............................................................... 7 ‘Stilzitten is echt niks voor mij’.................................................................... 8 De Fladderaars........................................................................................... 10 Duurzaamheid…........................................................................................ 13 Zoeken naar vossen(sporen) ....................................................................... 14 Nieuwjaarswandeling in de zon .................................................................. 15 Dijk bij Wijde Aa vol schimmels ............................................................... 17 Tuinieren voor dieren ................................................................................. 18 ‘Otter bewijst succes EHS’......................................................................... 19 Agenda van Activiteiten ............................................................................. 21 Cursus vogels in tuin en park ..................................................................... 22 Stichting blij met gift Rabobank ................................................................. 23 Speuren naar sporen ................................................................................... 23 Het natuurgevoel van… ............................................................................. 26 Koken met Franny ..................................................................................... 28 Met Chris en Peter het heempark in ............................................................ 29 Fotografieworkshop met Caroline .............................................................. 30 Januari - vlindertijd? .................................................................................. 31 Insectenhotelletje als warme broodjes......................................................... 32

Het IVN laat je leren van de natuur en verrijkt daarmee je leven. Het laat je nadenken over je gedrag en motiveert tot milieubewust handelen.

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Adressen van bestuur, coördinatoren, leden van de werkgroepen en regiocontactpersonen BESTUUR Voorzitter: Dirk van der Bijl, Ganzenveld 16, 2408 SZ Alphen aan den Rijn tel.: 0172 434783 e-mail: [email protected] contactpersoon: Bont Allerlei; externe contacten; planologie en milieu

Penningmeester en ledenadministratie: Bart van Loon, Lariksstraat 2, 2404 VW Alphen aan den Rijn tel : 0172 515553 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected]

Vice-voorzitter: Vacature

Leden: Chris Groesser, Valeriusplein 358 2402 TW Alphen aan den Rijn tel.: 0172 435404 e-mail: [email protected] contactpersoon: PR, website, info/tentoonstellingen, gidsen SKA Vacature

Secretaris: Vacature e-mail: [email protected]

COÖRDINATOREN EN LEDEN VAN DE WERKGROEPEN Natuurlezingen: Loes Leeuwenburg, Groenoord 12 2401 AE Alphen aan den Rijn tel.: 0172 445246 e-mail: [email protected] Leden: Maria Chardon Hansje Herfst Nico Selie Monique Smulders Dick Warmerdam Excursies: Nico Selie, Sluiskolk 102, 2408 PZ Alphen aan den Rijn tel.: 0172 426167 e-mail: [email protected] of [email protected] Lid: Loes Leeuwenburg Natuurtuin Koudekerk: Tineke van Rijn, Rijsenburg 17, 2402 RA Alphen aan den Rijn tel.: 0172 518267 e-mail: [email protected] Bert v.d. Zwaan, Rubenslaan 53, 2391 HD Hazerswoude-Dorp tel.: 0172 588450 Leden: Margriet van der Nagel Marijke Markenstein Vrijwillig landschapsbeheer: Henk Jan Habermehl, Prins Hendrikstraat 17, 2405 XL Alphen aan den Rijn tel.: 0172 473516 e-mail: [email protected] Leden: Wim Dieho Jeugd: Gerda Bonninga, Paltrokmolen 126, 2406 JP Alphen aan den Rijn tel.: 06 53717832 e-mail: [email protected] Leden: Elly Slagter Cécile Aras Mariëlle Rademaker Femke Blasse Michelle Meijer Frank van Rooijen Jenny Heemskerk Corina Vermeer Annemiek Zaal Omar Vogel Mayelle Tuijn

Planologie en Milieu: Vacature e-mail: [email protected] Leden: Joost van Beek Leo Pennings Hans Krüse Ad Faasse Tentoonstellingen: Marjan Dorsman, Westzijdeweg 17, 2391 JE Hazerswoude-Dorp tel.: 0172 589861 e-mail: [email protected] Leden Pieter Verkade Peter van de Werken Leny Hoogenboom Corina Vermeer Vogelwerkgroep: Stef Strik, Kromme Aarweg 3a, 2403 NB Alphen aan den Rijn tel.: 0172 472748 e-mail: [email protected] Leden: Maikell Verkade Dick Warmerdam Martijn de Jong Communicatiewerkgroep (Bont Allerlei, PR, Webbeheer): Corry Dierdorp, Zuiderkeerkring 399, 2408 HT Alphen aan den Rijn tel.: 0172 471550 e-mail: [email protected] Leden: Jan Uitzetter Dick de Graaf Lydia Beekhuis Suzan van Lienden Bont Allerlei: Jan Uitzetter, Loevestein 171, 2403 JH Alphen aan den Rijn tel.: 0172 416306 e-mail: [email protected] Leden: Henk Jan Habermehl Bob Quanjer Jan Bal Caroline Piek Franny Bronsgeest Webbeheerder: Dick de Graaf, tel.: 0172 422092 e-mail: [email protected]

REGIO CONTACTPERSOON Boskoop Margriet Mutsaers e-mail: [email protected] Kaag en Braassem Dick Warmerdam e-mail: [email protected]

VERENIGINGSGEBOUW De Vlinder Burg. Bruinsslotsingel 15, 2403 NC Alphen aan den Rijn MATERIAALBEHEER Lydia Beekhuis

nummer 1 – 2013

Rijnwoude (Koudekerk aan den Rijn) Jan Bal e-mail: [email protected] Rijnwoude (Hazerswoude) Jan Kuit e-mail: [email protected]

tel.: 0172 216623

tel.: 0172 518480

tel.: 071 3412168

tel.: 071 3412597

Openingstijden De Vlinder: woensdag, zaterdag en zondag; 1 april tot 31 oktober: 14.00 tot 17.00 uur; 1 november tot 31 maart: 13.30 tot 16.30 uur

tel.: 0172 533296 tel.: 06 48753604

-2-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Van het bestuur Oud en nieuw en afscheid Loes Leeuwenburg-van Tol, secretaris Voor jullie ligt weer een prachtig nummer van ons verenigingsblad Bont Allerlei. Deze keer wordt de voorpagina gevuld met een foto van de winnaar van de fotowedstrijd, die de Vogelwerkgroep heeft georganiseerd. Achterop dit nummer vijf genomineerde foto’s.

twee verhuizingen, ingebruikname van De Vlinder, 35-jarig bestaan van IVN Alphen aan den Rijn e.o.; gidsencursus. Na het afscheid als secretaris, blijf ik verbonden met IVN Alphen aan den Rijn als coördinator van de lezingenwerkgroep en zal ik Nico Selie assisteren bij de werkzaamheden voor de excursiewerkgroep. Op deze manier kan ik mijn steentje blijven bijdragen aan deze prachtige vereniging met zoveel gemotiveerde en gedreven mensen die zich belangeloos inzetten voor de natuur. Ik hoop velen van jullie nog regelmatig te ontmoeten bij onze lezingen en excursies.

Oud Het nieuwe jaar is al weer twee maanden oud, maar ik wil toch graag nog even terugblikken op 2012. Het was het jaar van de BIJ en dat is concreet geworden met de realisatie van het prachtige insecten-/bijenhotel in de tuin van De Vlinder. Er is heel veel werk verzet door een kleine groep actieve vrijwilligers, waarvoor nogmaals onze hartelijke dank. Er was in 2012 een gevarieerd aanbod van lezingen en excursies, waarvoor steeds meer belangstelling bestaat. Ook de belangstelling voor onze jeugdgroep de Fladderaars is blijvend hoog. Er staan zelfs kinderen op de wachtlijst. In juni vorig jaar is de gidsencursus afgerond en de meeste gidsen zijn enthousiast aan de slag gegaan binnen een van de werkgroepen. Bont Allerlei heeft in 2012 kleur gekregen (letterlijk), wat grote invloed heeft op de uitstraling van onze vereniging. Ook de belangstelling voor het Vrijwillig Landschapsbeheer neemt toe, waarbij ook jongeren zijn betrokken in het kader van maatschappelijke stage. En in november 2012 is Bart van Loon benoemd tot penningmeester, waarmee hij Mini van Dijk is opgevolgd.

Communiceren van toen tot nu Communicatie is een activiteit waarbij levende wezens betekenissen uitwisselen door op elkaars signalen te reageren. Het Latijnse woord communicare slaat terug op ,,iets gemeenschappelijk maken’’. Dat is iets dat altijd zo is geweest en dat ook niet zal veranderen.

Nieuw Kijken we vooruit naar de plannen van 2013, dan blijken ook dit jaar weer veel verschillende activiteiten op het programma te staan. Het thema voor 2013 is: Fauna in onze omgeving, wat zal worden uitgewerkt in vier tentoonstellingen in De Vlinder en in de lezingen en excursies. Nieuw zijn o.a. de workshops lunchen uit de natuur en insectenhotelletjes maken. Het aanbod van activiteiten bestaat o.a. uit: fietsen, wandelen, varen, vissen, ontbijten, vogels spotten, enz. Het totale jaarprogramma is te bekijken op de website: ivn.nl/afdeling/alphen-aan-den-rijn-eo.

De manier van communiceren verandert wel. Ten minste als we kijken naar de 'Homo Sapiens'. Van rotstekeningen, via heel veel tussenvormen, naar de moderne communicatie via e-mail. Voor ons mensen in de westerse wereld is deze vorm van communicatie vrijwel niet meer weg te denken. Dit geldt eveneens voor IVN en voor het bestuur is het belangrijk dat e-mailadressen herkenbaar zijn naar functie voor zowel de leden als ook de communicatie naar buiten. Het is belangrijk dat e-mailadressen gelijk blijven bij bestuurswisselingen. Het is de bedoeling dat ook de coördinatoren van de diverse werkgroepen gebruik gaan maken van gestandaardiseerde emailadressen. Om het gehele traject goed te laten verlopen, doen we dit in een aantal stappen. Als eerste zal het bestuur gebruik gaan maken van nieuwe e-mailadressen. Officieel zal dit ingaan op 1 april 2013. Wij stellen het echter op prijs dat de in het colofon vermelde e-mailadressen vanaf dit moment gebruikt gaan worden.

Afscheid In de komende ledenvergadering van 27 maart, zullen Kees Vreeswijk en ikzelf afscheid nemen van het bestuur. Voor Kees is dan een termijn van drie jaar verstreken en voor mij twee termijnen van drie jaar. Het was een boeiende en interessante tijd, waarin ik veel enthousiaste mensen heb leren kennen. In die zes jaar is wel het een en ander gebeurd:

nummer 1 – 2013

-3-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Penningmeester Bart van Loon te dynamisch om te nietsen

Ik ga zeker op cursus Jan Uitzetter ,,Als er weer een natuurgidsencursus gehouden wordt, ben ik de eerste. Lijkt me heel boeiend.’’ Bart van Loon (62), de nieuwe penningmeester van IVN Alphen aan den Rijn e.o., tot voor kort een onbeschreven blad bij de vereniging, nog maar sinds kort lid, is er duidelijk over. Hij had zich ook al ingeschreven, voor de cursus in Leiden die vorig jaar is begonnen. Maar dat ging op het laatste moment niet door. Die dadendrang past wel bij Bart die eenmaal met pensioen geenszins van plan was om achter de geraniums te gaan zitten. Zou ook een wel heel vreemde overgang zijn voor iemand die zo’n dynamische baan had als Bart. Voor vier Amerikaanse computerbedrijven reisde hij de hele wereld rond, vier dagen per week was hij onderweg. Werken in een hoog tempo, zoals dat past bij de computerwereld waar de ontwikkelingen elkaar razendsnel opvolgen. Het past zeker ook bij de Amerikaanse opvattingen van hoe je je werk moet doen, waar je altijd onder druk staat om te presteren. Met alleen zijn hobby’s, saxofoon spelen, hardlopen en tuinieren had hij niet genoeg om handen. Dus zocht en vond hij bij vrijwilligersorganisatie Participe vrijwilligerswerk, eerst bij die organisatie zelf daarna bij de Vlinder van de Stichting Bezoekerscentrum De Veenweiden waarvoor hij samen met IVN-bestuurslid Chris Groesser verantwoordelijk is voor de ICT; de informatie- en communicatietechnologie. Diezelfde Chris Groesser was ook de man die Bart attendeerde op de vacature voor het penningmeesterschap van IVN Alphen aan den Rijn e.o.. Na een niet heel lang beraad stelde Bart zich beschikbaar. ,,Ik ben weliswaar geen boekhouder, maar in mijn werk had ik natuurlijk wel alles te maken met budgetteren, begroten en noem maar op. Financiën dat is er bij mij wel helemaal dwars doorheen geslagen.’’ Nog even zijn hobby’s. Saxofoon leerde hij spelen nadat hij gepensioneerd was, daarvoor had hij daar nooit tijd voor. Hardlopen deed en doet hij twee keer per week, elke keer anderhalf uur. ,,Om fit te blijven. Ook als ik op reis was, bleef ik dat ritme zoveel mogelijk vasthouden. Mijn hardloopschoenen zijn de hele wereld over geweest’’, lacht hij. Met tuinieren heeft hij zich zijn hele leven al bezig gehouden. Dat is ook zijn link met natuur in ruimere zin van het woord. ,,Ik was ook al vroeg lid van de Kleine Aarde, de organisatie die duurzaamheid bij tuinieren hoog in het vaandel had staan.’’ Dat tuinieren deed hij dus van kinds af aan. ,,Ik kom uit een groot traditioneel katholiek gezin in de Haarlemmermeer. Mijn vader had een grote moestuin en daar moest in gewerkt worden. Dat heb ik altijd leuk gevonden, bezig zijn met planten. Ook op een naburige boerderij was ik vaak te vinden.’’ Zijn beroep vond hij echter niet in de groene wereld. Na zijn hbs-b diploma te hebben gehaald ging hij

nummer 1 – 2013

aan de slag op de Universiteit Leiden. In de ICT, een wereld die toen nog helemaal in de kinderschoenen stond. Bart daarover: ,,De computers deden net hun intrede in bedrijven en organisaties als universiteiten. In Leiden hadden ze een 4K-geheugen computer, een grote voor die tijd, een hele kamer vol. Het apparaat stond op een verhoogde vloer, de airco zoemde de hele dag. Hij werd gevoed met ponskaarten, we moesten hexadecimaal programmeren. Echt, als je het vergelijkt met nu dan heb je nu duizenden malen kleinere apparaten die duizenden malen sneller en meer kunnen presteren’’, glimlacht hij bij de herinnering aan het begin van de opmars van de computer. Snel ging het overigens van meet af aan wel. Toen Bart na dertien jaar Leiden verliet en ging werken voor Amerikaanse computerbedrijven op het gebied van hardware en software, waren de mainframe IBM-computers zeer geavanceerd. Hij woonde toen met vrouw en twee kinderen in Lisse. Toen de kinderen de deur uitgingen en Bart inmiddels al weer een aantal jaren geleden met pensioen ging, zochten en vonden hij en zijn vrouw in Alphen de gedroomde woning; een ruime patiobungalow aan de Lariksstraat. Strategisch gelegen, want hun dochter woonde toen nog in Rotterdam (nu in Heemstede) en hun zoon in Haarlem. De vijf kleinkinderen woonden dus niet te ver weg. ,,Mijn kinderen zeggen wel eens kom weer terug naar Haarlem, maar waarom zou ik. Dat stukje rijden naar Haarlem vind ik geen bezwaar en we wonen hier prima naar onze zin.’’ De tuin om het huis biedt voldoende uitdagingen aan de tuinier Bart en ook het IVN en het penningmeesterschap ziet hij als een uitdaging. ,,In Amerikaanse bedrijven leer je denken in uitdagingen’’, verklaart hij. Hij is nu aan het stoeien met een boekhoudpakket om de hele financiële administratie en de ledenadministratie te automatiseren. ,,Verder houden we ons als bestuur druk bezig met de vraag hoe we straks het vertrek van Loes als secretaris en Kees als bestuurslid kunnen opvangen. Opnieuw een uitdaging’’, geeft hij nog maar eens blijk van zijn Amerikaanse mentaliteit. Waarbij hij wel het goede van die mentaliteit meeneemt, ,,duidelijk gefocust zijn op de zaak waarom het gaat’’, maar zich ook voortdurend realiseert dat het bij het IVN wel draait om mensen die als vrijwilliger werken.

-4-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. was ik erg blij, want op je camera ziet het er altijd anders uit dan op de computer.

Gelijk prijs voor Gertjan Onvlee

Ik heb deze foto gemaakt met mijn Canon EOS 20D, met daarop de Sigma 120-400mm f/4.5-5.6 vanaf statief. Omdat het in een boom vaak toch donker is, heb ik de ISO op 800 gezet, en het diafragma op f/6.3. Ik heb voor dit diafragma gekozen omdat mijn lens bij een hoger diafragma betere resultaten geeft dan helemaal wijd open. Met deze instellingen kwam ik op een sluitertijd van 1/160sec. Dit is prima als de camera op een statief staat, maar de uil moet niet te veel bewegen. Verder fotografeer ik altijd in RAW en bewerk ik mijn foto’s in Adobe Lightroom.

Gertjan Onvlee is met zijn verwonderd kijkende ransuil (voorpagina) winnaar geworden van de fotowedstrijd van de vogelwerkgroep van IVN Alphen aan den Rijn e.o. Helaas kon de 18-jarige Leiderdorper op zaterdag 12 januari niet aanwezig zijn bij de prijsuitreiking omdat hij van zijn werkgever geen vrij kon krijgen. Gertjans vader nam de honneurs waar. Omdat hij niet aanwezig kon zijn, schreef Gertjan op ons verzoek zijn eigen verhaal; over zichzelf en hoe en waar hij de foto heeft gemaakt. Het was overigens de eerste keer dat de mbo-student deelnam aan een serieuze natuurfotowedstrijd.

Verder deel ik mijn foto’s graag met andere fotografen. Ik ben daarom aangemeld bij onder andere BirdPix en NederPix. Dat zijn heel leuke websites voor beginnende, maar ook zeker voor de meer gevorderde fotografen. Het is natuurlijk ook leuk om in contact te komen met andere fotografen en elkaar te vertellen wat je hebt gezien of kunnen fotograferen. Ik heb zelf ook een website, en een Facebookpagina. Waar u en ieder ander natuurlijk ook even een kijkje zou kunnen nemen voor nog veel meer foto’s.

,,Mijn naam is Gertjan Onvlee, 18 jaar oud, ik fotografeer nu ongeveer anderhalf jaar en woon in Leiderdorp. Het fotograferen is bij mij begonnen met mijn vader. Hij fotografeert al heel lang en heeft mij de laatste jaren flink aangestoken. Steeds de camera lenen om even een foto te maken, en de camera vervolgens niet meer teruggeven. Toch was mijn eerste eigen camera geen fotocamera. Ik ben begonnen met een videocamera om mijn hobby’s vast te leggen: zeilen, strandzeilen en toen ook nog modelbouw. Toen vast kwam te staan dat we in de zomer van 2011 naar IJsland zouden gaan, wilde ik toch wel overstappen op een fotocamera. Toen kwam er een mooi aanbod van mijn oom; de Canon EOS 20D. De camera waar ik tot nu toe al mijn foto’s mee heb gemaakt. Ik fotografeer graag vogels, maar andere vormen van (natuur)fotografie interesseren mij ook. Landschappen, dieren, vogels, het is allemaal leuk om te doen. Echt een specialiteit heb ik niet.

Facebook: http://www.facebook.com/pages/G-OnvleeFotografie/396758947073556?ref=hl Eigen website: http://onvlee-foto.weebly.com/ Tot zover het verhaal van Gertjan, hieronder op een foto genomen tijdens een vakantie in Schotland door zijn moeder.

Leiderdorp, mijn woonplaats, is ook meteen de plaats waar ik deze foto gemaakt heb. Het is natuurlijk geweldig om te weten waar ransuilen zitten en als het dan ook nog op loopafstand van je huis is, is dat helemaal fantastisch. Een aantal jaren geleden hadden we ook een stel ransuilen in het dorp, maar die zijn hem gevlogen. Als je dan te horen krijgt dat er weer uilen in Leiderdorp zijn gezien, is dat natuurlijk heel leuk. Het voordeel als de uilen zo dicht bij je huis zitten is dat je heel vaak langs kunt gaan. En dat is ook wat ik deed. Regelmatig even kijken voordat ik naar school ging. Hoe valt het licht, waar zitten ze in de boom, hoeveel zijn het er, enzovoorts. Regelmatig ben ik ook voor niets met de camera over de schouder door de straat gelopen, maar deze ochtend zat het wel mee. Deze ransuil zat mooi vrij op een tak waar ik ze wel eerder had zien zitten, maar met het verkeerde licht. Deze ochtend was het licht beter en heb ik een aantal foto’s gemaakt. Hij snapte er volgens mij niets van waarom hij zoveel aandacht kreeg, want hij keek mij een beetje verward aan… Ik had al veel houdingen gezien inmiddels. Linker vleugel strekken, rechter vleugel strekken, poetsen en slapen, heel veel slapen. Maar deze houding was ook nieuw voor mij. Toen ik thuis zag wat het resultaat was van die ochtend

nummer 1 – 2013

-5-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Prijzen fotowedstrijd

Ogenblikken in een andere dimensie

Zaterdag 12 januari werden de prijzen uitgereikt van de wedstrijd ,,Vogels in onze omgeving’’ van de IVN Vogelwerkgroep in Alphen aan den Rijn. De prijsuitreiking vond plaats in het bezoekerscentrum de Vlinder in het Zegerslootgebied, waar in de ochtend een nieuwe tentoonstelling was geopend: over vogels in de stad. Monique Smulders reikte namens de vierkoppige jury, die verder bestond uit Jan Uitzetter, Erik Taal en Andy de Bruin, de prijzen uit. De eerste prijs ging naar een markante foto van een ransuil, gemaakt door Gertjan Onvlee uit Leiderdorp. De foto werd door de jury tot winnaar gekozen met een hoge score op originaliteit en emotie. ,,De ransuil is een verrassende foto waarbij de verwondering ligt bij zowel de fotograaf, de uil èn de kijker. De uil gaat goed op in zijn natuurlijke omgeving’’, aldus de jury. De vader van Gertjan nam de prijs namens hem in ontvangst en vertelde dat de foto in een woonwijk in Leiderdorp is gemaakt. Zijn prijs: de foto van Gertjan siert het omslag van deze Bont Allerlei en voorts kreeg hij het boek Natuurnotities van Monique Smulders.Wiel Arets uit Alphen aan den Rijn mocht de tweede prijs in ontvangst nemen voor zijn creatieve en technisch perfecte foto van een ijsvogel. Hier oordeelde de jury als volgt: ,,Het moment is goed gevangen met een prachtige detaillering, zoals de waterdruppels op de borst die lijken te weerspiegelen in de lichtblauwe stippen op de rug. Er is ook een mooie symmetrie met de vis en de tak. Wiel kreeg het boek Natuurnotities van Monique Smulders. Derde werd Dick van Egmond uit Bodegraven met een foto van een steenuil die sterk scoorde op emotie en technische kwaliteit. “,,Een vogel in zijn natuurlijke omgeving. De vage, kleurige achtergrond geeft de foto een mystieke sfeer. Er is sprake van een mooie balans in de belichting van de voor- en achtergrond’’, vermeldt het juryrapport. Net als de tweede prijswinnaar heeft hij veel geduld betracht om deze foto te kunnen maken. Voor hem was er de vogelkalender Birdpix 2013.

Jan Uitzetter Sinds vrijdag 14 december 2012 heeft het woord ogenblik er voor mij een dimensie bij. Ogenblik is niet alleen maar een woord dat staat voor ‘wacht even’, maar heeft sinds die vrijdagavond ook een letterlijke betekenis. Wij, de juryleden, hebben met vier in getal tientallen foto’s beoordeeld die zijn ingezonden voor de fotowedstrijd van de Vogelwerkgroep van IVN Alphen aan den Rijn e.o. In vier van de zes door ons als beste uitverkoren foto’s spelen ogen een hoofdrol, blikkende vogelogen wel te verstaan. Maar ook vissenogen. Neem de winnende foto van de ransuil. Is die zo verwonderd over de activiteiten van de jonge Leiderdorpse fotograaf Gertjan Onvlee dat hij (of zij) de zaak eens vanuit een ander perspectief wil bekijken? Past die fotograaf beter in het beeld dat de vogel zich wil vormen door die ogen verticaal op zijn belager te richten? Hoe dan ook, de fotograaf zal verwonderd zijn geweest over het ongewone beeld. Zoals ook de kijker naar de foto verwonderd zal zijn. Ogenblikken of ogen blikken? Kijk eens naar de foto van Wiel Arets uit Alphen aan den Rijn die goed is voor de tweede prijs, dat ene berustende vissenoogje van de prooi van de ijsvogel. Het beest is er zich van bewust dat het einde der tijden is aangebroken. De ogen van de steenuil (foto Dick van Egmond uit Bodegraven) en de torenvalk (ook van Wiel Arets) zijn niet zo in het oog springend, maar op de beide andere foto’s zijn de ogen het leidende motief. Neem de reigerkop, ook van Dick van Egmond. Pal onder zijn vlijmscherp blikkende vogeloog is nog net het zieltogende vissenoog van zijn prooi te zien. Vanuit een hoek van de reigersnavel ziet de ongelukkige vis nog eenmaal zijn leefwereld. En dan de vorsende en dreigende blik van de aalscholver in bruidstooi op de foto van Carl Noya uit Alphen aan den Rijn. Als kijker deins je onwillekeurig terug voor de strengheid in de groene ogen van de vogel. Over de winnende foto zijn we het gevieren, behalve ikzelf zijn dat Monique Smulders, Andy de Bruin en Erik Taal eens en ook de andere foto’s die bij de beste van de ruim 200 ingezonden foto’s horen bestaat weinig verschil van mening. Al eliminerend houden we ten slotte 28 foto’s over en daarvan uiteindelijk 12 die we echt met rapportcijfers gaan waarderen. De winnende foto krijgt een 9 gemiddeld, nummer 2 en 3 een 8,5 waarbij we het ijsvogeltje net iets hoger aanslaan. Hetzelfde geldt voor de foto’s die eindigen op de plaatsen 4 en 5 met allebei een 8,25. Foto 6 tot en met 11 moeten het allemaal doen met een 7,75 waarbij de dwingende ogen van de aalscholver de doorslag geven voor de plaatsing op 6. De winnende foto staat afgebeeld op de voorpagina van deze Bont Allerlei, de nummers 2 tot en met 6 staan op de achterkant.

Met de onthulling van de foto’s van de winnaars, opende Monique Smulders de bijbehorende tentoonstelling. Behalve de drie winnende foto’s zijn er nog 25 foto’s te zien die in de eerste juryronde zijn geselecteerd. Aan de wedstrijd hebben 48 fotografen meegedaan die samen meer dan tweehonderd foto’s hebben ingestuurd. nummer 1 – 2013

-6-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. Toen de stichting bereid bleek om genoegen te nemen met een lagere huurprijs, viel het besluit om door te gaan met de natuur-BSO, toch een van pareltjes op het visitekaartje van de organisatie. Er zijn niet zoveel kinderopvangorganisaties in den lande die naast de reguliere opvang én een themaopvang hebben voor natuur en milieu (De PaddenPoel), én een voor sport en outdoor (BuitenSpel), én een voor kunst (Villa Kunst), én een voor verleden, heden en toekomst (Het Avontuur).

Junis welgemoed het vierde jaar in Jan Uitzetter

Dat besluit zorgde voor grote opluchting bij Barbara en Karin want die voelen zich in de kinderopvang in de Vlinder als een vis in het water. In het begin, zo herinneren ze zich nog levendig, was het echt pionieren. Met voor Karin overigens een valse start want op maandag 3 januari 2009 toen het allemaal begon, lag zij zich te verbijten in bed. Niet alleen vanwege de pijn in de rug waar ze dat weekeinde doorheen was gegaan, maar vooral vanwege het feit dat ze verstek moest laten gaan. ,,Ik vond het zo’n afgang voor mezelf. Je had me moeten zien liggen in dat bed. Zwaar de pest in.’’

Pedagogisch medewerker met een natuurtik, óf natuurliefhebber met een pedagogische inslag? Barbara Heemskerk (36) en Karin Wolvers (54) van de Alphense kinderopvangorganisatie Junis hoeven er geen seconde over na te denken. ,,Het eerste’’, klinkt het als uit een mond van de beide vrouwen die vanaf dag één de kinderopvang de PaddenPoel in gebouw de Vlinder draaien. In januari zijn ze welgemoed begonnen aan het vierde jaar van deze zogenoemde themaopvang van wat voorheen de Stichting Kinderopvang Alphen aan den Rijn (SKA) heette. De verlenging van het driejarig contract met de Stichting Bezoekerscentrum De Veenweiden met in ieder geval nog een jaar heeft er overigens wel om gespannen zoals we in Bont Allerlei van eind vorig jaar al hebben gemeld. De bezuiniging van de rijksoverheid op de kinderopvang, waardoor ouders weer meer moeten bijdragen, maakte het voor Junis financieel gezien moeilijk om door te gaan met de PaddenPoel. Het aantal kinderen dat koos voor de natuuropvang was in het eerste jaar met gemiddeld 26 kinderen meer dan bemoedigend. Maar omdat in 2009 werd gestart met heel veel 8-jarigen, kreeg de opvang in 2011 en 2012 te maken met een grote uitstroom van kinderen die naar het voortgezet onderwijs gingen. Samen met de crisis was dat een extra duw die het kinderaantal deed afnemen. Als dat door de jongste overheidsmaatregelen nog verder zou dalen, zou doorgaan met de PaddenPoel voor Junis te duur worden.

Karin (rechts) en Barbara in de PaddenPoel

Barbara, bijgestaan door een invalster, stond voor de taak om de drie kinderen op te vangen die er die eerste dag kwamen. Niet in haar eentje, wat gezien het aantal kinderen voor een buitenstaander natuurlijk best zou hebben gekund. Maar alléén voor een groep is absoluut taboe bij de kwaliteitskinderopvang die Junis onbetwist is (vorig jaar uitgeroepen tot de beste van het land). Echt pionierswerk was het, ook toen Karin na een week haar opwachting maakte, want er werd nog volop gewerkt aan de Vlinder. ,,We hadden nog geen water in ons keukentje, dat moest ik halen in het toilet. We stonden op de kale bouwvloer. Gewoon licht hadden we nog niet, we deden het met een bouwlamp. En het was koud, koud, koud…’’, bibbert Barbara bij de herinnering alleen al.

Variatie De PaddenPoel biedt een heel gevarieerd programma dat ook te bekijken is via de site van Junis; www.junis.nl. Doorklikken naar locaties en vervolgens De PaddenPoel, levert met nog een klik een maandagenda op. Dagelijks (maandag, dinsdag en donderdag) worden twee activiteiten aangeboden. Een greep uit het programma voor januari: ravotten in de tuin; vetbollen maken voor de vogels; door de verrekijker vogels spotten op de Zegerplas; winterkoekjes bakken; onder leiding van een ervaren IVN-gids maken wij een eigen insectenhotel; bewapend met handschoenen, ,,grijpers’’ en een kruiwagen gaan wij de strijd aan tegen het zwerfafval in het natuurgebied; struinen door het bos en nog veel meer, zowel voor binnen als buiten.

nummer 1 – 2013

In de loop van 2008 hadden Barbara en Karin onafhankelijk van elkaar intern gesolliciteerd bij de SKA. Ze kenden elkaar wel, hadden zelfs een tijdje samengewerkt in een reguliere opvang. Het leek hen allebei wel wat om werk en buiten zijn te combineren. Barbara, opgeleid als activiteitenbegeleider, mag graag struinen door de natuur, houdt van wandelen. Karin, onderwijzeres, was al lid van de vogelbescherming,

-7-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

werkt graag in de tuin. Voor beiden geldt; het moet niet al te aangeharkt zijn, liefst een beetje rommelig.

Nieuwsgierig geworden? Junis is gemakkelijk te bereiken via de website www.junis.nl.

Het stond hun nog niet direct helder voor ogen wat hun te doen stond met kinderen in een natuuropvang. Daarom gingen ze vanaf oktober 2008 in een werkgroepje met clustermanager Alyan van Driel en iemand van buitenaf aan het werk. Activiteiten bedenken en om de beurt als leider aan de slag in de buurt van Amigo. De andere werkgroepleden waren de op te vangen kinderen. Ook werd al gelijk contact gezocht met het IVN. Mogelijk zou die geregeld een natuurgids ter beschikking kunnen stellen, was het idee, en die organisatie zou vast ook wel het nodige weten van wat te doen met kinderen in de natuur. Aan beide verwachtingen kon de natuurorganisatie voldoen.

Gevat Kinderen kunnen heel gevat zijn, weten Barbara en Karin van de PaddenPoel, maar af en toe staan ze toch wel te kijken. Barbara: ,,In november hoorde ik voortdurend geklop, ergens buiten. Toen ik ging kijken, zag ik een specht die probeerde een gat te maken in de dakgoot van het gebouw. Een van de kinderen die het zag, zei droogjes, ,,kijk, we hebben een kraker…’’

,,Toen we begonnen, hadden we wel voor een half jaar aan mogelijke activiteiten uitgewerkt op papier’’, zegt Karin. ,,We konden dus wel even vooruit.’’ Het IVN leverde en levert nog steeds wekelijks een natuurgids die afwisselend op de openingstijden van de opvang (maandag-, dinsdag- en donderdagmiddag) een activiteit voor zijn of haar rekening neemt. Vaak betekent dat erop uit; in het heempark of in het bos achter de Vlinder. Spelen in de natuur, spelenderwijs er iets over leren als dat zo uitkomt. Voor wie wil, want als een kind bijvoorbeeld zin heeft om lekker lui te gaan liggen lezen, mag dat.

Oud-bouwvak(bonds)man Cees van Vliet bouwt nu insectenhotellen en nestkastjes

‘Stilzitten is echt niks voor mij’

Vrijheid, blijheid, binnen grenzen natuurlijk, want de kinderopvang is geen school. En omdat Karin en Barbara merkten dat de kinderen lang niet altijd zin hadden om mee te gaan de natuur in, maar wel te porren waren om te knutselen aan iets dat met natuur te maken heeft, staat ‘lekker met de handjes bezig zijn’ nu vaker op het programma. Zo hebben de kinderen eind vorig jaar en begin dit jaar de nodige insectenhotelletjes gemaakt. Op de middag halfweg januari dat we met Barbara en Karin praten, zijn Karins man John en IVN’er Cees van Vliet op strooptocht langs de Alphense bouwmarkten om liefst zo goedkoop mogelijk aan geschikt hout voor nestkastjes voor vogels te komen. Met succes, horen we later van een enthousiaste Karin. ,,De heer Van Harten van Bouwmaat aan de Van Foreestlaan heeft dat hout geleverd, gratis en op maat gezaagd. Fantastisch toch…’’

Insectenhotelletjes en nestkastjes bouwen. Dat is een van de dingen waarmee de voormalige bouwvakker Cees van Vliet zich nu bezig houdt. Dat doet hij in de kinderopvang de PaddenPoel als coördinator van de IVN-natuurgidsen die bij toerbeurt een keer per week actief zijn in die opvang. Bouwvakker was Cees niet zo heel lang, hij ging al jong de vakbondswereld in, uiteraard in de bouw, en hij schopte het er ver in. Dat lag toen Cees in 1960 van de lagere school afkwam niet zo in de lijn van de verwachtingen. De vader van Cees van Vliet, huisschilder, had eind jaren vijftig een groot vertrouwen in de bouw; de wederopbouw gaf vele vakmanshanden werk. In zijn grote Harmelense gezin, acht kinderen, was doorleren niet aan de orde. Vader Van Vliet stuurde zijn jongens naar de ambachtsschool, om een bouwvak te leren en zo snel mogelijk als vakman aan het werk te gaan. De oudste zoon moest maar timmerman worden, de tweede draafde op voor het vak schilder en Cees zou later maar als metselaar de kost moeten gaan verdienen. Zo oordeelde vader Van Vliet. Zodat Cees als 15-jarige inderdaad als metselaar op de steiger stond.

De PaddenPoel trekt op maandag rond de zestien kinderen, op dinsdag gemiddeld twaalf, de donderdag blijft daar wat bij achter. Het aantal jongens en meisjes, van acht tot twaalf jaar (de laatste klas van de basisschool), is ongeveer gelijk. Barbara en Karin zouden gemiddeld wel wat meer kinderen willen zien. Daarbij hopen ze onder andere op de kinderen die al naar de PaddenPoel gaan. ,,Soms maken die hun schoolvriendjes of –vriendinnetjes enthousiast. Zo hadden we in het begin eens een heel groepje kinderen van de vrije school. Nu hebben we er een aantal van de montessorischool. Verder mogen kinderen ook één keer een vriendje of vriendinnetje meenemen. Je hoopt dan dat zo’n jongen of meisje het zo leuk vindt dat ze terugkomen.’’ De kinderen komen vanuit heel Alphen; als dat uitdrukkelijk door hun ouders is toegestaan zelfstandig te voet of op de fiets. Of anders van school gehaald en gebracht door taxibedrijf Van Oosten. nummer 1 – 2013

Cees liet het niet bij het hanteren van de troffel alleen. In zijn vrije tijd stortte hij zich als vrijwilliger op het vakbondswerk. Dat zag en ziet hij min of meer als een verplichting, niet alleen als werkende iets betekenen voor de samenleving, maar ook je talenten vrijwillig voor die samenleving inzetten in je vrije tijd. Dat vakbondswerk bleek hem te liggen en al gauw verruilde Cees het bestaan van metselaar voor dat van beroepskracht bij de vakbeweging, toen nog bij het NKV, een van de twee voorlopers van de vakcentrale FNV. Jongerenwerker was

-8-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

zijn eerste betaalde baan in de vakbeweging, de functies van regiobestuurder, bondsbestuurder en hoofdbestuurder volgden.

middelbare scholieren in het Nieuwkoopse Plassengebied de waterkwaliteit te gaan onderzoeken.’’ Voordat hij daadwerkelijk aan de slag ging bij de PaddenPoel stelde hij zich eerst uitvoerig op de hoogte. Samen met zijn voorganger en Karin en Barbara, de pedagogische medewerkers van kinderopvangorganisatie Junis, stelde hij vast dat de belangstelling voor natuurwandelingen in de winter tanende was. De oplossing, actief natuur gerelateerd knutselen. ,,We kwamen op het idee om insectenhotelletjes te gaan maken. Medecursiste Gerda Bonninga had er bij de Fladderaars erg veel succes mee, dus waarom wij niet.’’ De hotelletjes zijn inmiddels klaar. Nu wordt gewerkt aan vetstokken, een idee van een van de kinderen zelf. ,,In een tak van zo’n 15 centimeter doorsnee boor je gaten en die vul je met een mengsel van vet en zaden.’’ Dat viel overigens nog even tegen, want in natte takken kan je niet boren, ontdekte Cees. ,,Weer wat geleerd’’, zegt hij laconiek en gelukkig had natuurgids Jan Kuijt nog wel een aantal droge takken liggen. ,,En daar ging het prima in’’, laat Cees later nog even weten.

Na 20 jaar vakbondswerk was hij aan een nieuwe uitdaging toe en of het zo moest zijn kreeg hij de vraag voorgelegd of hij niet een gezamenlijk landelijk scholings- en werkervaringsproject van vakbonden, werkgeversorganisaties in de bouw en het ministerie van Sociale Zaken wilde opzetten. Binnen een half jaar tilde Cees een organisatie met 24 man van de grond. Toen dat project na tien jaar niet meer nodig was, vroeg men Cees als directeur van de stichting Arbouw, de organisatie die verantwoordelijk is voor de naleving van de arbeidsomstandigheden in de bouw. ,,Als werknemer heb ik nooit hoeven solliciteren, dat werd als vrijwilliger wel anders’’, lacht hij. Met zijn 60ste had Cees willen stoppen, het werd een paar jaartjes later, maar na een arbeidzaam leven van meer dan 45 jaar, vond hij het welletjes. Maar stilzitten, nee dat niet. Een Alphense wethouder benaderde hem om samen met anderen de Alphense Dierenbescherming uit het slop te halen. Die dreigde aan onderling geruzie ten onder te gaan. ,,Wat ik daar allemaal heb meegemaakt…’’ Zijn toon is veelzeggend genoeg, meer details mag hij ons besparen, want wij willen vooral weten hoe hij terecht kwam bij het IVN. ,,Ik was er al langer lid van, net als van de Vogelbescherming, Natuurmonumenten en het ZuidHollands Landschap. Maar ik had het altijd te druk. Toen ik gepensioneerd was, ben ik eerst mijn licht maar eens gaan opsteken bij Participe. Via hen kwam ik terecht bij Natuurmonumenten in Nieuwkoop, in het toen nieuwe bezoekerscentrum. Daar ben ik nu baliemedewerker en excursieleider. Daar moest ik trouwens nog wel eerst een vaarbewijs voor halen. En toen ik in Bont Allerlei las over de laatste natuurgidsencursus, dacht ik gelijk dat ga ik doen. Niet om het papiertje te halen overigens, want ik wist vooraf al dat ik onmogelijk het hele programma zou kunnen afwerken. Mijn vrouw en ik wilden ook samen zoveel mogelijk genieten van onze vrije tijd.’’ Voor het diploma kwam hij zoals verwacht niet in aanmerking. ,,Maar ik heb wel heel veel opgestoken waar ik nu profijt van heb. Bovendien hadden we een heel gezellige groep, als ik ergens niet uitkom, kan ik bij genoeg mensen aankloppen voor advies.’’

Cees van Vliet (links), coördinator van de IVN-natuurgidsen die bij de PaddenPoel actief zijn hier in overleg met Jan Kuijt

Op het programma staat nog het maken van nestkastjes. Het hout ervoor heeft hij al binnen. ,,Samen met John Wolvers, de man van Karin, hebben we een strooptocht gemaakt langs de bouwmarkten. Van Harten van Bouwmaat stelde ons gratis prachtig hout beschikbaar en heeft het zelfs voor ons op maat gezaagd in een uurtje of twee. Dus dat wordt helemaal leuk. Voor we al die karweitjes af hebben, is het al april en dan gaan we weer naar buiten. Bijvoorbeeld met een laken. Dat leg je onder een struik, je schudt aan de takken en dat wat op het laken terechtkomt kun je binnen mooi met een microscoop bekijken.’’ En zo heeft hij nog wel de nodige activiteiten in gedachten om de PaddenPoel-jeugd lekker bezig te houden.

Door mee te doen aan de cursus kwam hij ook bij IVN in beeld, zeker toen Wim Dekker, de coördinator van de IVNgidsen bij de PaddenPoel, te kennen gaf dat hij ermee wilde stoppen. Cees, die op zijn wekelijkse polderstruintochten ook al was gestuit op Henk Jan Habermehl en zo actief werd bij het knotten en zagen van de werkgroep vrijwillig landschapsbeheer, liet zich gemakkelijk overhalen. ,,Voor mezelf had ik een ding vooraf vastgelegd. Als ik als vrijwilliger aan de slag zou gaan, moest dat iets met educatie zijn. Als je kunt bijdragen aan het overbrengen van kennis is dat alleen maar hartstikke mooi. Immers met kennis van iets en vakmanschap sta je een stuk steviger in de maatschappij. Wat is er leuker dan kinderen een beetje wegwijs te maken in de natuur of, zoals bij Natuurmonumenten, met nummer 1 – 2013

Zoals gezegd, stilzitten is er niet bij voor Cees, die zich weet bijgestaan door Peter Benes, Dick Belderbos, Marjan Dorsman, Vera van de Hoorn en Jan Kuijt. ,,En als we door omstandigheden even heel erg omhoog zitten, zijn er altijd nog wel een paar anderen waarop ik een beroep kan doen.’’

-9-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

De Fladderaars Takkenwerk in het Zegerplasgebied

natuur nooit bij elkaar in de buurt komen. Maar alles kan en mag bij deze opdracht.

De jeugdwerkgroep De Fladderaars van het IVN Alphen aan den Rijn e.o. heeft zaterdag 3 november natuurlijke sporen achtergelaten in het ,,bos’’ in de nabijheid van het bezoekerscentrum de Vlinder. Er zijn voor de kinderen vier verschillende activiteiten georganiseerd, die allemaal te maken hebben met takken. De kinderen gaan in groepen aan het werk. De eerste groep bouwt een takkentoren. Door zoekwerk vinden de kinderen materialen in het bos waarmee ze de toren kunnen gaan maken. De bedoeling is door samen te werken met plezier en veel creativiteit een bouwwerk te realiseren, dat stevig blijft staan met behulp van natuurlijke materialen. Een bouwwerk dat nog wel een paar weken in het bos kan blijven staan en waar andere kinderen weer mee kunnen gaan spelen. Heel enthousiast hebben de kinderen deze activiteit aangepakt. Klauteren in bomen, sjouwen met takken, voor heel veel kinderen een flinke uitdaging.

De tweede groep moet een eigen natuurlijke wereld scheppen. Ter inspiratie mogen zij hierbij gebruik maken van poppetjes en dieren. De bedoeling is dat zij met behulp van de materialen die ze in de omgeving vinden een eigen ,,wereld’’ maken voor deze dieren en figuren. Met heel veel fantasie gaan de kinderen alleen of in groepjes aan de slag. Een huis voor een spin, smurfen in het bos, maar ook dino's die een schaap aanvallen. Ook zien wij een kat in een boom en een aantal insecten, die in de nummer 1 – 2013

vrijwilligers hebben de aanwezige Fladderaars en hun begeleiders een super ochtend; een fijne natuurlijke ochtend waarbij de fantasie wordt geprikkeld en de kinderen flink worden uitgedaagd.

Speuren naar sporen

De derde groep gaat met behulp van takken, bladeren en walnoten aan de slag en zij maken een natuurlijk dartbord. Nadat zij met elkaar het dartbord hebben gemaakt, spelen ze een wedstrijd en komt er een heuse winnaar uit de bus, na een zelfbedacht puntensysteem. De vierde groep heeft in het bos een waar kunstlaantje gemaakt. Met klei en diverse natuurlijke materialen plaatsen de kinderen door goed te kijken naar de bomen ware bosgeesten op de stammen van de bomen. Op een grote kei wordt een kasteel en een elfenhuis achter gelaten. Maar ook superspinnen, lieve konijntjes, kleine muisjes en eekhoorntjes met een voorraad nootjes vinden een mooi plaatsje op de takken van de bomen. Ogen van eikeldopjes, mondjes van rozebottels, haren van bladeren en takken. De kinderen leven zich goed uit. Gelukkig werkt het weer nog mee. Wel is het koud, maar de hele ochtend is het droog. Heerlijk genieten van de natuur in Alphen aan den Rijn. De kinderen ontdekken dat spelen in de natuur heel leuk kan zijn en dat je met weinig materialen en kosten heel veel plezier kunt hebben. Door een roulatiesysteem hebben alle kinderen de vier activiteiten gevolgd. Dankzij de goede voorbereiding van de - 10 -

Op de zonnige en besneeuwde zaterdagochtend van 8 december zijn de Fladderaars ware speurders. Eerst krijgen zij een spoedcursus speuren om te leren waarop zij moeten letten en zoals Winnie de Poeh zegt: ,,Het is goed te weten wat je moet zoeken voordat je gaat zoeken’’. Sporen zijn dingen in de natuur die de dieren achterlaten, zodat wij weten dat zij er zijn geweest. Sporen zijn veelomvattend: poep, braakballen, veren, huid, maar ook holen en nesten. Ook zien wij vraat- en tiksporen van spechten. Een van de begeleiders geeft eerst een presentatie in het bezoekerscentrum de Veenweiden, het vaste honk van de IVN jeugdwerkgroep De Fladderaars. Natuurgids Monique Smulders heeft in oktober al met de begeleiders van deze kinderen een vooronderzoek gedaan en een fantastische presentatie met voorbeelden gemaakt. Daarom weten wij nu waarom we het spelletje Haasje over zo heet, maar ook dat een kat zijn nagels intrekt, waardoor zijn spoor heel herkenbaar is. Sporen van de Galloways zijn talrijk: schuursporen, een wissel, haren, maar vooral veel poep! Ze weten nu ook dat een eend zijn poten naar binnen zet en daarom zo waggelt. De Fladderaars hebben het onderscheid geleerd tussen een ekster-, merel-, pimpelmees-, ekster- en een ooievaarsnest. Na de introductie binnen, gaan de kinderen na de pauze gewapend met vergrootglas, meetlat, observatie- en verzamelpotjes op stap in de omgeving van het bezoekerscentrum en de Kromme Aar. We zien muizen- en vogelsporen en zelfs een fazantenspoor. Dat dieren gek zijn op

Bont Allerlei hazelnoten weten wij al, maar dat ieder dier op zijn eigen manier een hazelnoot openmaakt, dat is iets nieuws voor ons allemaal. Ook zien wij natuurlijke ooievaarsnesten, maar

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. dan op de knieën of hurkend over de grond, want rook gaat omhoog en ben je laag bij de grond dan kan je best nog veel zien.’’ Ook laat Mike enkele kinderen ervaren hoe het zicht is in

meegenomen (bij het duiken uit de sloot gevist). Met de hydraulische knijper en schaar mogen alle kinderen een stuk van de fiets afknippen. Stoer gaan ze aan de slag en het is toch wel erg spannend om te doen. Ook zijn deze apparaten heel zwaar om vast te houden. Op deze manier laat brandweerman Ruud zien, hoe zij een auto kunnen openknippen bij een ongeluk, of als een auto in de sloot is beland. Ook mogen de kinderen de helm, met een kijkklep van goud, opzetten. Deze helm draagt de brandweer als bescherming voor het hoofd. Altijd dragen de mannen een beschermende bril, los of in de helm geïntegreerd. Met de speciale pakken kunnen zij ook in de vlammen lopen. In de kazerne heeft iedere brandweerman een eigen plek voor de kleding. Ook hebben zij altijd een lamp bij zich en communicatiemiddelen. Alles is altijd tip top in orde en alles hangt altijd op dezelfde plek. Zij moeten blindelings kunnen grijpen en direct naar een calamiteit kunnen. Maar voordat zij vertrekken, moeten zij zich eerst in de brandweerkleding hijsen.

ook nesten van deze vogels, waarbij de mens een beetje geholpen heeft. De sneeuw maakt het ons makkelijker om al deze sporen te vinden. Deze unieke zaterdagochtend is zonovergoten, de bomen zijn kaal, maar besneeuwd. De Fladderaars hebben er zin in om als ware detectives aan de slag te gaan. Aan het einde van de ochtend ontvangen zij een speurdersdiploma.

Brandweer op bezoek Brandweermannen Mike en Ruud in hun brandwerende en goed zichtbare pakken komen op 19 januari de 35 aanwezige Fladderaars van de jeugdwerkgroep van het IVN vertellen hoe zij moeten handelen bij brand. ,,Natuurlijk als het kan zo snel mogelijk naar buiten. Is er veel rook, nummer 1 – 2013

een rokerige omgeving. Je ziet dan eigenlijk niets. De kinderen krijgen een masker op en moeten dan maar proberen naar buiten te komen. Op de tast naar buiten, best spannend. Ander verhaal: wat doe je als je onder het ijs komt? Dat is natuurlijk ook heel actueel op dit moment. Want onder het ijs (en onder water) zie je bijna niets. Mike is naast brandweerman ook nog duiker. Hij vertelt dat hij altijd met een lijn in verbinding staat met de brandweermannen aan de kant. Tijdens het duiken krijgt hij vanaf de kant commando's of hij naar links of naar rechts moet. Tenslotte zijn er onder water geen verkeersborden of wegbelijning. ,,Je moet alles op de tast doen en daarom moet je geholpen worden door je collega's.’’ Ruud staat buiten bij een echte brandweerwagen. Omdat de bluswagen in de kazerne moet blijven, hebben de heren een oude fiets - 11 -

Bij een grote brand halen ze water uit de sloten, vijvers of putten in de straat. Maar er is ook altijd bluswater in de auto. Brandweerman is een spannend en gevaarlijk beroep. Maar ook een dankbaar beroep. Als een kind, dat bijna verdronken is, na een paar weken komt bedanken, dan weten zij waarom zij dit moeilijke werk doen. Na het bezoek hebben de Fladderaars nog een kaars versierd met echte bijenwas. Na afloop krijgen de kinderen nog een sticker, ballonnen en een vouwplaat mee van een brandweerauto.

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

De Vlinders Vlinders nieuwe kindergroep Met kop en schouders kwam de naam ,,de Vlinders’’ bovendrijven in een zoektocht naar een naam voor de jongste jeugdgroep van IVN Alphen aan den Rijn e.o. Vlindernet was een mooie tweede. Het verkleinwoord Vlindertjes liet coördinator Gerda Bonninga na een suggestie vallen om te voorkomen dat kinderen van 7 niet meer willen komen. Vanaf dit jaar heeft IVN Alphen twee jeugdgroepen: de Fladderaars (die hun maandelijkse activiteiten hebben op zaterdagen van 9.15-11.30 uur) en die is gericht op kinderen van 7,5 tot en met 12 jaar en de Vlinders (die een keer in de maand op zondagmiddagen van 14.00-16.00 uur welkom zijn) en die bedoeld is voor kinderen van 4 tot en met 7 jaar.

Vlinders vliegen uit Op de prachtige zonnige, maar vrieskoude zondagmiddag van 13 januari is de IVN jeugdgroep De Vlinders voor kinderen van 4-7 jaar van start gegaan. Vlinders houden van zon, dus is het een prachtig begin. ,,Deze nieuwe jeugdgroep voorziet duidelijk in een behoefte’’, constateert Gerda Bonninga coördinator van zowel De Vlinders als De Fladderaars, de groep voor kinderen van 8 tot en met 12 jaar. Gerda meet die behoefte af aan het grote aantal aanmeldingen. ,,Er staan nu al bij de start 28 kinderen aangemeld. Aan de eerste activiteit hebben 20 kinderen meegedaan.’’ Vogels helpen Het thema van de eerste middag is: ,,De Vlinders helpen de vogels de winter door’’. Tot nu toe is er deze winter nauwelijks een koude dag te bekennen. ,,Maar als wij vanochtend wakker worden, is alles wit van de vrieskou. Dus een mooi moment om met de kinderen voor de vogels aan het werk te gaan.’’ De jonge Vlinders

nummer 1 – 2013

maken samen met hun ouders een voedselcontainer van lege melkpakken: gaten geprikt, stokjes er door zodat de vogels gemakkelijk bij het voedsel kunnen. Maar er moet natuurlijk ook nog voedsel in. Dit voedsel zoeken de kinderen in het bos tijdens een vogelspel. In dat spel gaan ze samen met hun ouders op zoek naar vogelkaartjes in het bos achter het bezoekerscentrum de Vlinder. Hierop staan namen van vogels met een foto erbij. Zo leren de kinderen ook nog heel wat vogels kennen.

zodat de vogels langs komen om te eten.’’ De verslagen van de activiteiten van De Vlinders en De Fladderaars zijn ook terug te vinden op Facebook.: voorlopig van allebei de groepen nog op de Facebook-pagina van de Fladderaars. ,,Wil je lid worden, zoek dan contact met Fladderaars IVN [email protected]. Hierop zullen wij de verslagen en foto's plaatsen, die je dan kan downloaden of delen’’, aldus coördinator Gerda Bonninga.

Binnen zijn er ook vogels, maar dit zijn vogels van karton, die vragen van de kinderen beantwoorden. Zij vertellen de kinderen wat zij voor voedsel eten, waar ze wonen en hoe hun nest er uit ziet.

Vlinders op poeponderzoek

Met het allerlaatste onderdeel kunnen de kinderen zich volledig te buiten gaan. Door stokjes in te smeren met pindakaas en daarna in zaden te dopen, maken zij een heerlijke mobiel voor de vogels. ,,Wij vragen ons soms wel af wie de pindakaas het lekkerst vinden: de kinderen of de vogels.’’ Na een welbestede zondagmiddag gaan de kinderen moe maar voldaan met hun ouders naar huis. Enthousiast om hun gemaakte attributen thuis in de tuin of op balkon te hangen. ,,En nu maar hopen dat het lang koud blijft,

- 12 -

Na het voorlezen van het prentenboek: ,,Over een kleine mol die wil weten wie er op zijn kop gepoept heeft’’ spreken de begeleiders van de jeugdgroep de Vlinders op zondag 10 februari met de kinderen over sporen. De keutels en drollen in het boek zijn natuurlijk allemaal sporen, waardoor je kunt weten dat er bijvoorbeeld een paard op een bepaalde plaats is geweest zonder dat je het paard ziet. Maar natuurlijk zijn er ook andere sporen: pootafdrukken van dieren, een nest in de boom, schraapsporen op een boom, een molshoop, een veer, een ei. Maar ook een leeg flesje, een sigarettenpeuk, een snoepjespapier.

Bont Allerlei Sporen, die laten zien dat de mens op een plaats is geweest. Gewapend met vuilstokken om het vuil op te rapen, dat wij tegenkomen, gaan de kinderen, van de IVN jeugdwerkgroep van 4-7 jaar, zelf op zoek naar sporen. De activiteit kan niet op een mooier tijdstip plaatsvinden: zonnig, droog, niet al te koud en buiten is het bovendien ook nog sneeuwwit. Allemaal ingrediënten die meehelpen om de activiteit tot een succes te maken. Eenentwintig kinderen gaan samen met hun ouders op zoek naar sporen. En we vinden er heel veel. Maar ook lopen zij een speurtocht door ,,het bos’’. Daar voeren zij met elkaar allerlei opdrachten uit, zoals met je ogen dicht lopen, terwijl je je vasthoudt aan een touw. Best heel eng, maar je moet vertrouwen dat je touw je helpt. Dat je touw jouw spoor is dat je volgt. Tijdens het spoorzoeken ontmoeten de kinderen ook nog de Galloways, die staan te grazen. Ook worden ze net bijgevoederd. Zo kunnen wij deze grote grazers goed bestuderen. Een stukje vacht dat zij soms aan de bomen achterlaten, is ook een spoor. Ook als zij met de poten in de dikke vette klei lopen, zien wij een mooi spoor.

Aan het einde mogen de kinderen, na een koekje en een drankje, kleien. De kinderen mogen een mooie drol maken van klei, voorzien van granen en andere resten uit de natuur. Het resultaat is een bonte verzameling drollen: groot/klein, dik/dun, een mooi opgerold exemplaar of een echte koeienvlaai. Maar ook hele lieve kleine konijnenkeutels. Moe maar voldaan gaan de kinderen daarna met hun ouders weer naar huis.

nummer 1 – 2013

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Werkgroepsleden de Vlinders

zeventiger jaren ontstond het systeem van wijkers en blijvers. A propos, weet u nog blijvers te vinden?

De coördinatie van de jongste jeugdwerkgroep de Vlinders is in handen van Gerda Bonninga. De groep telt de volgende leden: Corina van Vuuren; Willemijn van Maanen; Vera van der Hoorn; Marieke Postma; Annemiek van Eeuwen; Fenne Schotel en Kim Hertog.

Om concreter te worden: ik heb met verbijstering de aanplant van esthetische bomen, Italiaanse populieren?, in minieme plantgaten in de asfaltvlakte van het nieuwe busstation bekeken (nee, ik ga niet opscheppen over het aantal busstations dat ik hier al heb zien verschijnen en verdwijnen). Ik begrijp dat de groenpotjes leeg moeten vóór de fusie, maar hoeveel jaar zullen deze bomen een wellicht zieltogend bestaan moeten lijden? En als ze wèl tot wasdom komen, worden ze te dik, staan ze in de weg, leveren ze gevaar op, niet in het minst door de op de rails vallende blaadjes die het spoorwegverkeer ontwrichten.

Duurzaamheid… Henk Jan Habermehl

Duurzaamheid, levensloopbestendige plekken, toekomstgericht handelen en andere dogma’s. Wie de nieuwbouwschool uit zijn jeugd ziet afbreken omdat die ‘volkomen uit de tijd’ is, schaft meteen het vieren van de eigen verjaardag af. Ik begin steeds argwanender allerlei termen te analyseren. ‘Natuurbeheer’ vond ik altijd al een contradictio in terminus. Vrijwel nergens zie ik dat een omgewaaide boom op natuurlijke wijze tot natuurstof vergaat. Trouwens, dat omwaaien wordt al als fout beschouwd. Had het KNMI geen kleurcode moeten afkondigen? Had de beherende organisatie niet vooraf voor stutten en schoren moeten zorgen? Aftreden die directeur, en zeker zonder bonus. Natuur hoort te groeien, bloeien en overgaan. Beheren is maar beknotten. Ja, ik weet het, alles is eindig, nee, dat is onjuist: voor alles is een nieuwe fase. De negentigjarige kastanjes in Rijnstroom leverden gevaar op voor geparkeerd blik, de vlakwortelende populieren langs fietspaden jagen de gemeente in de armen van te dure asfalteerbedrijven. Hoelang mag een mens pensioen beuren, hoe lang mag een boom functioneel leven? In de

- 13 -

En toch gaat het Vrijwillig LandschapsBeheer onverdroten voort met het beheer van bomen en struiken. Ver doorgeschoten essen krijgen een nieuw leven (in het politiekcorrecte/therapeutische jargon: ’ een nieuwe uitdaging’) als knot-es. We werken net als bepaalde vissen tegen de stroom in: waar toch geen bos van een miljoen kwam, hebben we een herinneringsbosje geplant, zonder zelfs een stille tocht te houden. Zo hebben we in januari en in februari aan het einde van de Ridderbuurt gewerkt aan het opbloeien van een nieuw natuurgebied dat de trotse naam bos mèt boomgaard gaat dragen. Die boomgaard wordt trouwens gekoesterd door een collegasekte. Nieuw in dit landschap zijn de takkenrillen, eerst zijn het een soort Hadrianuswallen tegen… ja, tegen wie of wat? Dan vestigen zich allerlei vliegende, kruipende en knagende schepsels er in die de schaarse tweevoeters argwanend bezien, en terecht. Het licht dat nu overvloedig de bodem verwarmt, doet een Rubensiaanse flora ontstaan totdat de vele rijke boomscheuten opnieuw een lommerrijk milieu creëren. Houd moed, echt, het voorjaar komt weer.

Bont Allerlei

Zoeken naar vossen(sporen)

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. dan bestaat de kans dat de vos net is langs gelopen. De pootafdrukken zijn eenvoudig te onderscheiden van het spoor van een hond. Trek je een verbindingslijn langs de bovenkant van de buitenste teenkussentjes, dan valt deze achter de voorste twee teenkussentjes. Bij een hond loopt deze lijn juist over deze kussentjes.

Tekst en foto’s Caroline Piek en Peter Maris

Laatst liepen Peter en ik als ware CSI-onderzoekers door de duinen. Het doel van onze speurtocht was vossen. Om deze dieren te ontmoeten, heb je enig geluk nodig. Vaak zie je nog net een wit puntje van de staart, terwijl het dier vliegensvlug het hazenpad kiest. Ik heb het dan wel over de echt wilde exemplaren, die geen etiket ‘rugzakvos’ hebben en niet zijn overgeschakeld op een dieet van hondenbrokken, brood en sultana.

Penetrante afbakening Vossen zijn van nature schuwe dieren die zich niet snel laten zien, maar je kunt het lot natuurlijk wel een handje helpen. Het territorium van de vos bestaat uit een aantal vaste plekken waar hij jaagt, slaapt, drinkt en dergelijke en deze zijn verbonden door allerlei paadjes. Loop je door zo’n gebied, dan kan je de aanwezigheid van een vos bespeuren doordat het dier uitwerpselen, urine en aangevreten prooien achterlaat. Ruik je een penetrante lucht, dan is de kans groot dat de vos daar recentelijk zijn territorium heeft afgebakend. Wat staat er op het menu? Vind je uitwerpselen met een ‘puntje’ aan het uiteinde, dan heb je te maken met vossenkeutels en niet met een ordinaire hondendrol. Op het menu van de vos staan vooral konijnen, maar ook vogels, muizen, mollen en bessen. Aan de resten van haren, nagels, veren en zaden in uitwerpselen, kun je precies zien wat een vos heeft gegeten. Kom je grijs-witte keutels tegen, dan stond er waarschijnlijk konijn op het menu. De grijze kleur wordt veroorzaakt door vermalen botten en onverteerde haren van de prooi. Ook kom je vaak donkere uitwerpselen tegen waarin je de bessen (van de duindoorn) nog ziet zitten. Hele oude keutels zijn vaak wit verkleurd. Vind je botjes en/of haren, dan is de kans groot dat een vos op die plek een vreetfestijn heeft gehouden. Vaak eet de vos het voorste deel van het konijn op, waarna het dier de restjes als een soort doggy bag voor later begraaft. Op hongerige momenten weet de vos dan precies waar hij moet zijn om de winter door te komen. Vos op het spoor Tijdens zo’n zoektocht naar vossen is het slim om ook eens je blik op de grond te richten. Hier vind je namelijk de meeste aanwijzingen voor de aanwezigheid van deze dieren. Ben je er eenmaal mee bekend, dan ben je een vos letterlijk en figuurlijk al snel op het spoor. Vooral als het heeft gesneeuwd, zijn de pootafdrukken eenvoudig te vinden én te volgen. Is er nog geen nieuwe sneeuw in het spoor gevallen, nummer 1 – 2013

Uiteindelijk werd onze speurtocht beloond en spotten wij een vos op een open stuk in een duinpan. Jammer genoeg was het dier even verrast als wij en was de vogel al snel gevlogen.

- 14 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Nieuwjaarswandeling in de zon 53 aangemelde deelnemers, maar spontaan komen waarschijnlijk nog wel twintig mensen meer. Van de aangemelde mensen zijn er twintig geen lid, twee worden dat na de rondgang rond de Zegerplas. De traditionele IVN Nieuwjaarswandeling rond de plas, waar leden van de Vogelwerkgroep vertellen over de vogels op en rond het water, is een succes. Alle dagen voor de 6e januari en de dagen erna zijn grauw en somber, maar de zondag doet zijn naam alle eer aan. Die zonnestralen en een nauwelijks merkbaar windje in de goede hoek zorgen voor een aangename temperatuur. Zodat niet alleen IVN’ers het meest gewaardeerde Alphense rondje lopen, maar ook honderden andere Alphenaren.

Dat zachte weer en het feit dat alle polderwatertjes gewoon open zijn, zorgt voor een minimale vogelbevolking op de plas. Zo zit er maar één eenzame smient midden op het water, alleen maar te zien door de kijker of telescoop, waar er twee weken geleden nog 6000 zaten. Van de overige 5999 komen er nog enkele tientallen, verdeeld over drie groepen, een rondje hoog boven het water trekken. Maar wellicht afgeschrikt door de IVN-wandelaars en de vele andere Alphenaren, strijken ze niet neer. Wel zien we nog tafeleenden, zo genoemd omdat ze onder hun rode koppen aan hun flanken een vierkant, tafelvormig wit stuk tonen. Ook laten zich twee doodaarzen zien. Eigenlijk ‘dotaarsen’ verklaart vogelaar Stef Strik hun naam. Aan hun achterste, hun aars hebben de kleinste Nederlandse futen een dotje witte veren. Halsbandparkieten, een nijlgans zijn de exoten die we onderweg zien. In een polder richting Aarlanderveen ontwaren we een zilverreiger. In een bosje vlakbij de begraafplaats komt zelfs de in Alphen zeldzame boomklever (die het meer houdt op bossen in zandigere delen van Nederland) in beeld. Maar daar moeten we het dan mee doen. Niet erg overigens, want bovenal is de wandeling en de bak soep (erwten of tomaat) na afloop vooral geslaagd als eerste ontmoeting na de jaarwisseling van mensen die groen hoog in het vaandel hebben staan. En, zoals secretaris Loes Leeuwenburg voorafgaand aan de wandeling al had verteld, mensen die er ook alles aan zullen doen om zoveel mogelijk Alphenaren op allerlei manieren ook in 2013 te laten genieten van die natuur. Bekijk daarvoor het programma voor het eerste kwartaal maar eens!

Ledendag IVN Zuid-Holland De jaarlijkse dag voor leden/donateurs van IVN-afdelingen in Zuid-Holland wordt georganiseerd bij de afdeling Voorne Putten Rozenburg in het prachtige bezoekerscentrum Tenellaplas van het Zuid-Hollands Landschap. Deze IVN ZH-dag is op zaterdag 20 april van 10.00 – 17.00 uur in Oostvoorne. Het programma wordt nog uitgewerkt, maar ziet er globaal zo uit: nummer 1 – 2013

Ontvangst met koffie/thee Nieuws, presentaties, gespreksonderwerpen Lunch Excursie, waarschijnlijk in het duingebied (mooi buitenkansje voor ons!!) Afsluiting met drankje/sapje Ben je geïnteresseerd, meld je dan (eventueel onder voorbehoud) aan via [email protected]. Later krijg je dan de definitieve uitnodiging en het uitgebreide programma. We kijken natuurlijk ook of en hoe we kunnen carpoolen (en zonodig de kosten daarvan delen). Verder is de dag gratis. - 15 -

Bont Allerlei

Een zwaluw maakt nog geen… Stef Strik, coördinator zwaluwenwerkgroep Rijnstreek

De maand augustus is voor de zwaluwenwerkgroep Rijnstreek de drukste maand. De huiszwaluwnesttellingen worden uitgevoerd! De huiszwaluwtellingen worden gedaan in de hele Rijnstreek. Het is een samenwerkingsproject tussen de vogelwerkgroepen Alphen, Nieuwkoop, Koudekerk/Hazerswoude en Teylingen. De tellers en een enkele telster gaan met de fiets op pad in hun telgebied, teneinde de nesten van de huiszwaluwen aan de huizen te tellen. De telgebieden bevinden zich zowel in de bebouwde omgeving als op het platteland. Voordeel van zwaluwen tellen ten opzichte van andere broedvogels is dat je er niet vroeg uit hoeft. De huiszwaluwnesten bevinden zich aan de gevels van huizen, bedrijfsgebouwen en andere bouwwerken. Ze broeden niet binnen, zoals boerenzwaluwen. Huiszwaluwen maken een kleien nestje, bij voorkeur op een stenen gevel met een witgeschilderd overstek. Wit heeft de voorkeur om te voorkomen dat bij een warme zomerdag de aanhechting aan de woning te warm wordt waardoor de klei uitdroogt en het hele nest naar beneden valt. De huiszwaluwen worden sinds 1991 geteld. Aanvankelijk was het geen verdienstelijke bezigheid, omdat het aantal zwaluwnesten jaarlijks een afnemende tendens liet zien. Tot 2005. Vanaf dat jaar is het aantal broedparen weer exponentieel toegenomen en de laatste jaren is zelfs het aantal nesten van 1991 weer overschreden. Er worden in de Rijnstreek meer dan 1000 bewoonde huiszwaluwnesten geteld. Iedere teller geeft de gegevens van zijn gebied door. Bij twijfel over de juistheid van de gegevens wordt soms met de modernste middelen een controle uitgevoerd, zo kan met Google Earth de bewuste woning aan een nadere studie worden onderworpen! Jarenlange tellingen hebben naamsbekendheid van de werkgroepleden opgeleverd. Een bewoner zal het uit het hoofd laten om nesten met een hogedrukspuit te verwijderen.

nummer 1 – 2013

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. Dat is niet uit te leggen als de zwaluwtellers het erf op fietsen… Bij de huisvesting rukt ook kunststof op. Er worden steeds meer kunstnesten opgehangen om het de huiszwaluwen makkelijker te maken. Kunstnesten zijn bij allerlei tuincentra verkrijgbaar. Het onderzoek naar huiszwaluwen is van belang, omdat het aantal aanwezige zwaluwen ten opzichte van vijftig jaar geleden sterk is teruggelopen. Onderzoek geeft inzicht in de oorzaken van achteruitgang. De oorzaken liggen overigens vaak in het buitenland: de omstandigheden in de overwinteringgebieden en de gevaren tijdens de trek. Gebrek aan voedselaanbod vanwege veranderde landbouwmethoden in Nederland heeft waarschijnlijk ook grote gevolgen gehad voor het zwaluwenbestand in Nederland. Voldoende geschikte huisvesting en bescherming van de nesten is wel een van de aspecten waar de zwaluwenwerkgroep iets aan kan doen en ook doet. Mensen attent maken op de bijzonderheid van een zwaluwnest aan de gevel. Het wit houden van het overstek en het aanbrengen van mestplankjes indien er overlast is bij de bewoners van het pand. Indien er in de omgeving van een kolonie geen of te weinig klei voorhanden is om een nestkommetje te kunnen bouwen, dan verzoeken we de bewoners ergens op het erf een stukje natte klei neer te leggen om de vogels een handje te helpen. Als we het over zwaluwentellingen hebben, dan gaat het voornamelijk om de huiszwaluwen en oeverzwaluwen. Boerenzwaluwen worden niet geteld. Deze nestelen binnen in boerenschuren. Dat vergt veel werk en bovendien heeft de moderne boer liever niet dat vogelaars van stal naar stal lopen met het oog op de verspreiding van dierziekten. De gierzwaluw broedt in Alphen en omliggende dorpen onder dakpannen. Omdat de oudervogel het nest soms slechts een paar maal per dag bezoekt en in een flits onder de dakpannen schiet, is het een ondoenlijke zaak de nesten te tellen. Het in kaart brengen van de bestaande kolonies kan wel, zodat bij sloop of verbouwing passende maatregelen kunnen worden getroffen om de broedkolonie een alternatief te bieden (nestkasten). Anders dan de huis-, oever- en boerenzwaluw is de gierzwaluw geen echte zwaluw, maar vormt een aparte familie binnen het vogelrijkdom (Apus Apus). De zwaluwenwerkgroep Rijnstreek kijkt uit naar de eerste zwaluw van 2013…

- 16 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. letterlijk. Een woestijn kenmerkt zich door gebrek aan leven en dat is in grote delen van Nederland nu het geval. Het boekje gaat uit van de bodemstructuur als bron van leven. Ik noem enkele observaties van de schrijver.

Dijk bij Wijde Aa vol schimmels John van der Hoeven Beste lezers, het is echt erg, verschrikkelijk, wat ik heb te vertellen. Als u een sterke maag heeft, lees dan verder. Ga anders naar een volgend artikel, want het is niet te verteren! Ik liep vorig jaar over de nieuw opgehoogde dijk langs de Wijde Aa. Nieuwe grond, die moet ik ruiken en proeven. Ik haalde er mijn hand door en was geschokt. Ik nam tientallen kilometers schimmel waar in het handje dat ik had opgenomen. Gadverdamme, schimmels! Dat vereiste recherchewerk naar de dader die dat op zijn of haar geweten had. Ik nam mij voor dit nauwgezet en met volharding te doen. Het bleek echter makkelijker dan ik had gedacht. Als je namelijk van Ofwegen naar Woubrugge loopt, kom je een bord tegen van de provincie waarop de werkzaamheden worden aangekondigd. Ik zag daar een logo van het IVN. Nu kent Woubrugge niet veel IVN’ers. Ik moest op zoek naar een van de actiefste en kwam al snel bij Dick Warmerdam uit. Na een uur van diepgaand en intensief verhoor zwichtte hij en bekende zijn ‘misdaad’. Hij had gezorgd dat deze schimmel op de dijk werd aangebracht. De reden die hij hiervoor had, gaf te denken. De rietorchis, die er voor het ophogen stond, moest worden gered door de schimmel aan te brengen. Deze leeft namelijk in symbiose met de rietorchis. Afgelopen jaar stonden er inderdaad vijftig exemplaren. Hoe zit dat eigenlijk met die schimmel? Orchideeën hebben doorgaans stoffijn zaad. Deze heel kleine zaden kunnen gemakkelijk door de wind over grote afstanden worden vervoerd. En zo kunnen ze relatief gemakkelijk nieuwe geschikte groeiplaatsen koloniseren. Op die plaats moet dan wel de voor de kieming noodzakelijke schimmel aanwezig zijn, omdat het zaad zonder de schimmel niet kan uitgroeien. Voorts kost het vaak vele jaren om tot een volwassen vruchtdragend exemplaar uit te groeien. In de Benelux staan vele orchideeën bekend als fijnproever. Ze stellen gemiddeld hoge eisen aan hun groeiplaats. Ze leven vaak in mutualistische symbiose met een schimmel (in de vorm van een mycorrhiza) waarmee ze voedingsstoffen uitwisselen. Orchideeën kennen de meeste soorten ter wereld, namelijk rond de 20.000 soorten (*).

Punt 1. Een enkele gram gezonde grond bevat een honderd meter schimmel en honderden miljoenen microben! Haal uw hand door de grond en u heeft uw eigen toekomst in de hand. Punt 2. Belangrijk voor een goed bodemleven is een goede wortelstructuur. Bijvoorbeeld heeft een roggeplant in gezonde grond een haarwortelstructuur die een lengte laat zien van 600 kilometer door 13 miljoen haarworteltjes. In de bio-industrie is het bodemleven zodanig verziekt, dat het aantal wortels gering is. Vooral door het toedienen van nitraten. Punt 3. Regenwormen spelen voorts een belangrijke rol. Wij kennen in Nederland 33 soorten. Zij zijn belangrijk voor de structuur van de grond, maar ook de bemesting hiervan doordat ze voortdurend eten en dat weer uitscheiden. Op een hectare grond leven tot 2000 kilo wormen ondergronds en die eten 2000 kilo voedsel. Hun gewicht is meer dan het bovengrondse koeiengewicht. In een slechte bioindustriebodem bevinden zich relatief zeer weinig wormen. Punt 4. Door ploegen van gronden die al deze eigenschappen niet hebben, breng je juist lagen naar boven en andere naar onderen, die daar juist niet thuis horen, waardoor verdichtingen van de grond ontstaan, slecht voor de microben, schimmels en regenwormen. Een dode grond. Punt 5. Drijfmest is een verrottingsproduct dat vaak wordt gebruikt om akkers en weiden te bemesten. Het is volkomen giftig zegt de schrijver. Gerijpte mest, onder zuurstofrijke omgeving gerijpt bij de biologische bouw, geeft de bodem leven. Voedingsstoffen hieruit spoelen niet weg, want ze worden gebonden in de aarde. Punt 6. Het oppervlaktewater is verziekt door wateroplosbare nitraten door de bio-industrie. Compost en gerijpte mest van de biologische bouw spoelen niet uit, maar worden gebonden in de aarde. Ik denk dat de schrijver een gekleurd beeld geeft van de werkelijkheid, maar als slechts een kwart waar is, dan geeft dat te denken. Een en ander heeft mij er toe gezet in de toekomst niet anders dan biologische producten te kopen, althans dat is het streven. Ik doe een oproep aan de lezer mij te vertellen dat het niet zo’n vaart loopt. Dan slaap ik beter. * Wikipedia ** De geheimen van een vruchtbare bodem door Erhard Hennig, 208 pagina’s

Schimmels? Waar dienen die voor en wat doen ze. Deze vraag was voor mij aanleiding tot nader onderzoek. Mijn vriendin Sonja stelde mij een boekwerkje ter hand, dat misschien iets meer licht op de zaak zou werpen (**). Ik ben werkelijk geschokt door de inhoud van het boekje. Hoewel het stamt uit 1994, denk ik dat de inzichten nog steeds geldig zijn. Het verbazingwekkendst vind ik dat er kennelijk nog weinig met die inzichten is gedaan. Mijn slotsom is dat we in Nederland in een woestijn leven, nummer 1 – 2013

- 17 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Tuinieren voor dieren Monique Smulders

Als je vanuit je luie (tuin)stoel dieren wilt waarnemen in je eigen tuin, dan kun je dat soms al met kleine aanpassingen in je tuin bereiken, als je tenminste al een beetje groen in je tuin hebt. Tuinieren voor dieren begint met begrip van ecologie: dit is de wetenschap die de relaties bestudeert tussen organismen en hun omgeving of, in gewoner Nederlands, de wetenschap die kijkt naar de manier waarop planten en dieren samenleven in een bepaald gebied.

•

Hiervoor moeten we ons even verdiepen in het voedselweb. Planten hebben voedsel nodig in de vorm van zonlicht, water en mineralen uit de grond. Hiermee kunnen ze groeien en zaden of vruchten produceren waarmee ze zich kunnen voortplanten. Dieren profiteren hiervan door (delen) van planten te eten: een ree eet bladeren en grassen en een wild zwijn gaat op zoek naar eikels en beukennootjes. Een rups eet bladeren, een vlinder drinkt nectar uit de bloemen en de bij verzamelt stuifmeel. Andere dieren beschouwen deze plantenetende dieren weer als een lekker hapje: vogels eten bijvoorbeeld insecten. Een vos verschalkt een konijn of eet de resten van een dode ree. Zo zorgt de natuur voor evenwicht.

• •

• •

Om zo veel mogelijk dieren in onze tuin te krijgen moeten we zorgen voor een voedselweb: door een juiste beplanting zorgen we voor voedsel voor de planteneters en we trekken insecten aan die op hun beurt weer voedsel vormen voor andere dieren. Naast voedsel hebben dieren nog andere dingen nodig: beschutting om hun voedsel op te eten, te rusten en te overnachten. En natuurlijk ruimte om te broeden. Dan is het fijn als de tuin ook voldoende voedsel biedt voor de nakomelingen. Groot voordeel voor u is dat er een mooi evenwicht in uw tuin ontstaat en de hoeveelheid insecten in toom wordt gehouden. Een paartje broedende koolmezen verschalkt maar liefst 30 kilo insecten in één seizoen. Lieveheersbeestjes zijn dol op luizen en padden zijn een prima hulp bij het bestrijden van mieren. En een zanglijster is dol op slakken en hoe hij deze verorbert is ook nog eens mooi om te zien. Informatie over de soorten planten die een goede basis zijn voor een diervriendelijke tuin zijn te vinden op websites als www.tuinreservaten.nl, www.vlinderstichting.nl en www.uwtuinvolvlinders.nl. Verschillende instanties, waaronder IVN, willen het aantal natuurlijke tuinen vergroten en de opmars van de ‘stenen tuin’ een halt toeroepen. De volgende tien tips helpen om van uw tuin een tuinreservaat te maken, een stapsteen voor dieren in uw omgeving. nummer 1 – 2013

•

•

• • •

Een natuurlijke vijver met een geleidelijke oever, als drinkplaats voor vogels en egels maar ook leefgebied voor kikkers en padden, salamanders en larven van libellen. Vissen eten het nageslacht van deze dieren in rap tempo op, dus die horen in zo’n natuurlijke tuinvijver eigenlijk niet thuis. Kleine vijvers worden alleen bezocht door bruine kikkers. Deze soort kwaakt niet.; Struiken en bomen met vruchten, bessen en noten, zodat vogels in de herfst en winter voldoende te eten hebben; Zo min mogelijk bestrating, hierdoor zakt regenwater sneller in de grond waardoor er minder wateroverlast is. Natuurlijk is er zo ook meer leefgebied voor dieren; Klimplanten en struiken met doornen naast of tegen een gevel, hier vinden vogels broedgelegenheid en kunnen ze schuilen tegen wind en kou; Natuurlijke beschutting waar egels onderdoor kunnen (veel egels kunnen tuinen niet in omdat er onder de schutting geen ruimte is). Als u kiest voor een houten schutting beplant deze dan bijvoorbeeld met klimop. Dat is een prima schuilplaats voor vogels en insecten en klimop bloeit in het begin van de winter als er nergens anders meer voedsel is; Een soortenrijke beplanting met structuur. Vlinders kunnen pas vliegen als ze opgewarmd zijn tot boven de 30 graden. Door hoge en lage beplanting te combineren ontstaan er windbeschutte hoekjes waar ze in het zonnetje op temperatuur kunnen komen; Inheemse planten voor rupsen, vlinders en bijen. Onze dieren zijn aangepast aan planten die hier van nature voorkomen. Exotische planten bieden vaak onvoldoende voedsel. Dubbele bloemen bevatten nauwelijks voedsel, dus kies voor enkelbloemige soorten; Composthoop waar natuurlijk afval op een natuurlijke manier wordt verwerkt. Het is de beste bemesting voor uw tuin; Rommelhoekjes met bladeren en takkenhopen, waar kikkers, padden en salamanders, maar ook vogels en insecten kunnen schuilen; Nestkastjes voor vogels, zoogdieren en insecten; als broedgelegenheid en schuilplaats.

Als u niet alles in uw tuin kunt toepassen, maakt u gewoon een selectie. Alle beetjes helpen! - 18 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Arjen Siebel districtshoofd Staatsbosbeheer

Natuur en milieu in het Groene Hart

‘Otter bewijst succes EHS’

Niet alleen plaatselijke IVN-afdelingen zoals de onze houden zich in onze regio het Groene Hart bezig met natuur en milieu. Tal van andere organisaties werken elk op hun manier mee aan natuurbehoud, niet alleen lokaal, provinciaal of landelijk maar zelfs wereldwijd. Ons voormalig redactielid Ton Vliegen, stagiair vanuit de Natuurgidsencursus, leek het een goed idee om deze organisaties eens in kaart te brengen en aan ons voor te stellen. Deze keer is dat Staatsbosbeheer, in het IVN-gebied Alphen aan den Rijn e.o. actief in natuurgebieden als het Zaanse Rietveld en het Spookverlaat.

Jan Uitzetter ,,De otter die recent is opgedoken in de Oostvaardersplassen in Flevoland is het meest overtuigende bewijs van het nut van de Ecologische Hoofd Structuur (EHS). Natuurlijk zijn er meer factoren, bijvoorbeeld de verbetering van de kwaliteit van de oppervlaktewateren, maar zonder die EHS was de otter er nooit in geslaagd om vanuit de kop van Overijssel, waar hij enkele jaren geleden is uitgezet, naar de Oostvaardersplassen te komen.’’ Dat is de stellige overtuiging van Arjen Siebel, hoofd van het district ZuidHolland West van Staatsbosbeheer, het district waarin het grootste deel van het werkgebied van IVN Alphen aan den Rijn e.o. is gelegen.

Arjen Siebel in het Zaanse Rietveld

Alphenaar Siebel, jaren geleden IVN-lid in zijn woonplaats, ziet de aanleg van de EHS als een van de belangrijkste middelen om een halt toe te roepen aan de vermindering van de biodiversiteit. ,,Door de EHS zal die biodiversiteit te nummer 1 – 2013

handhaven zijn, misschien zelfs te verbeteren. Onder het vorige kabinet kwam de realisering van de EHS ernstig onder druk te staan; voor fikse delen werd besloten deze niet af te maken en dat tast de essentie aan: het onderling verbinden van waardevolle gebieden. Er werd zeer fors bezuinigd op natuur door Rutte 1, met Rutte 2 ziet het er iets beter uit, al is het van zeer fors, naar fors’’, geeft hij aan dat natuurbeheer toch min of meer een ondergeschoven kindje blijft. En voor Zuid-Holland, als dichtst bevolkte en drukste provincie van Nederland toch al een moeilijk hoofdstuk in het EHS-verhaal, ziet de toekomst er onverminderd heel somber uit. Het provinciebestuur is vanaf 2014 volledig verantwoordelijk voor het natuurbeleid. De uitvoering was dankzij de wet WILG al in een 7-jarige opdracht bij de provincie weggezet; met het decentralisatieakkoord van 2011 is de regie volledig overgeheveld naar de provincies. ,,De provincie zegt het geld niet te hebben om alle resterende projecten uit te voeren. Een paar zaken worden nog wel afgerond, op een langere termijn overigens, maar veel nieuw te realiseren werken zijn volgens de verantwoordelijke gedeputeerde van de baan. Dat is wel heel erg rigoureus. Dat in tijden van grote bezuinigingen ook natuurbeheer een tandje terug moet, snap ik. Maar op zeker moment helemaal niets meer doen, gaat in mijn ogen veel te ver.’’ Dat het niet goed ging met de natuur in Nederland, maken enkele cijfers duidelijk. In 1950 telde Nederland nog 1400 soorten hogere planten. Daar zijn er zeventig van verdwenen en zijn er 500 in aantal of oppervlakte ernstig op achteruitgegaan. In dezelfde periode liep het aantal soorten broedvogels met een derde terug. ,,Denk alleen maar eens aan de veldleeuwerik, vroeger overal te vinden, nu nagenoeg verdwenen’’, noemt Siebel een voorbeeld. Zijn organisatie is net als Natuurmonumenten en de provinciale landschappen een grote beheerder van natuurgebieden in Nederland en de EHS gaat hem dan ook een zeer ter harte. ,,Robuuste verbindingen tussen de verschillende natuurgebieden zijn nodig. Net zo goed als de mens niet zonder snelwegen kan, kunnen grotere dieren niet zonder die EHS. Daarnaast zullen trouwens voor bijvoorbeeld insecten en planten ook Bweggetjes noodzakelijk zijn. Zoals het belang van de Elfenbaan langs rijksweg 11, in beheer bij het ZH Landschap voor vlinders bijvoorbeeld duidelijk heeft gemaakt.’’ In Alphen aan den Rijn kennen we Staatsbosbeheer natuurlijk in de eerste plaats als beheerder van het Zaanse - 19 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Rietveld aan de zuidkant van Alphen. Ietsje verderop vinden we in Hazerswoude het Spookverlaat en Kruiskade. Wat kleinere gebieden zijn te vinden in De Wilck, prachtige gebieden met smienten, kleine zwanen en héél veel broedende weidevogels, echt een parel. Ook de oude reigerkolonie op de zuidelijke oever van het Braassemmermeer en ten noorden van Langeraar de Geerpolder zijn het vermelden waard. En dan zijn er hier en daar wat kleinere natuursnippers zoals een stukje vochtig hooiland met orchideeën nabij het kleine haventje aan de Wijde Aa bij Woubrugge. Het regiokantoor van Arjen staat in Amsterdam, maar de Alphenaar is meer te vinden in de werkschuren van de organisatie in zijn district die in Noordwijk en het Haagse Bos staan. Het duingebied bij Noordwijk is het grootste van de gebieden waarvoor Siebel verantwoordelijk is. Om die verantwoordelijkheid te kunnen uitoefenen, beschikt hij over drie soorten medewerkers. ,,Dat zijn de beheerders van een gebied en zijn medewerkers, die bijvoorbeeld beslissen over het blessen, een begrip dat in het bosarme Zuid-Holland niet zo bekend is. Daarbij bepaalt de beheerder welke bomen bij het noodzakelijk uitdunnen van een bos absoluut moeten blijven staan omdat ze bijvoorbeeld bepalend zijn, of omdat er horsten van roofvogels of holen van spechten in zitten.’’ ,,Dan hebben we nog twee in functie verschillende soorten (junior) boswachters. De ene is de meer traditionele boswachter die inventariseert welke kwaliteiten er allemaal zijn in zijn gebied of wat er beter kan. Zij zijn als het ware het ecologisch geweten en soms heel deskundig op een speciaal onderdeel. Zo hebben we als organisatie bijvoorbeeld iemand die heel veel weet van libellen, en iemand anders die heel veel kennis heeft van mieren en insecten. Als een van onze boswachters constateert dat in zijn gebied iets niet goed lijkt te gaan met libellen, ‘vliegen’ we die deskundige in om te kijken wat er aan de hand is en wat er aan te doen valt. Gelukkig hebben we binnen de organisatie heel wat van die experts. We moeten die ook hebben omdat we als een van de grootste natuurbeheerders kwaliteitsverplichtingen hebben. Ik durf de stelling aan dat er bij Staatsbosbeheer heel wat topecologen werken’’, zegt hij met trots.

Veelzijdig Veelzijdig. Die kwalificatie past uitstekend bij Arjen Siebel. De 43-jarige Alphenaar volgde liefst drie met succes afgeronde studies. Hij mag zich bosbouwkundig ingenieur noemen, is rentmeester en bestuurskundige (Vrije Universiteit Amsterdam). Hij werkte zes jaar in het bedrijfsleven bij de toenmalige Heidemij (nu Arcadis geheten) en Oranjewoud. ,,Dat is goed om te leren werken’’, lacht hij. Daarna maakte hij de overstap naar de rijksoverheid waar hij na een functie bij de dienst landelijk gebied en die van beleidsmedewerker bij het toenmalige ministerie van LNV uiteindelijk als districtshoofd belandde bij Staatsbosbeheer. In januari kon Alphen nog een facet van zijn veelzijdigheid aanschouwen, of beter aanhoren, want toen stond hij als verhalenverteller op het podium van de kleine zaal van theater Castellum.

nummer 1 – 2013

Voor het publiek is de boswachter voorlichting en recreatie belangrijk. In Bont Allerlei nummer 3 stelden we u al voor aan een van hen, Jenny van Leeuwen die onder andere is te vinden in het Zaanse Rietveld. ,,Zij organiseren excursies, geven natuureducatie op basisscholen, proberen via berichten in dag- en weekbladen in hun regio de aandacht te vestigen op de gebieden en wat zich daar op zeker moment afspeelt, Denk bijvoorbeeld aan de vogeltrek. Zij dragen onze organisatie uit en hebben, ook heel belangrijk, een antennefunctie. Zij hebben contact met het publiek, horen wat er leeft.’’ Daarmee is zijn opsomming overigens niet compleet. ,,Naast medewerkers in vaste dienst zijn we ook trots op een hele grote groep mensen die als vrijwilliger een bijdrage leveren. Dat kan zijn als excursieleider, als vrijwilliger in beheer en ook als vrijwilliger op het gebied van monitoring. Landelijk zijn ongeveer 4000 (!) vrijwilligers aangesloten. Zij zijn belangrijke ambassadeurs van Staatbosbeheer: mensen met hart voor natuur, die daar hard aan willen meewerken.’’ Aan het slot vat Arjen nog eens samen waarvoor Staatsbosbeheer staat. ,,Staatsbosbeheer staat voor beschermen, beleven en benutten. Zij beschermt natuur en landschap als het groene erfgoed dat we lenen van onze kinderen, Staatsbosbeheer benut daarbij de duurzame producten, die het beheer oplevert en bovenal wil ze dat alles zoveel als mogelijk door zoveel mogelijk mensen laten beleven.’’

Over Staatsbosbeheer ,,Natuur waar je je mee verbonden voelt. Daar maakt Staatsbosbeheer zich sterk voor. Een Nederland waar we natuur en landschap koesteren, maar waar ook plaats is voor beleven en benutten. Het zit in onze natuur.’’ Zo staat te lezen op de site van de organisatie. Staatsbosbeheer beheert ruim 260.000 hectare Nederlandse natuur. Van die natuurgebieden is 92 procent vrij toegankelijk. In de andere 8 procent is de natuur te kwetsbaar. Daarom zijn die gebieden niet of nauwelijks te bezoeken. De organisatie vindt dat natuur dicht bij mensen moet zijn en blijven. ,,Daar willen we op een ondernemende en duurzame manier voor zorgen. We beschermen de natuur, benutten de producten die eruit voortkomen, en willen graag dat alle Nederlanders genieten van 'buiten'-beleven.’’ Die ambitie heeft de organisatie vertaald naar drie doelstellingen: ,,Natuur, landschap en cultuurhistorische waarden beschermen. We richten ons op het in stand houden van een zo groot mogelijke verscheidenheid aan Nederlandse landschappen en ecosystemen – voor huidige en toekomstige generaties. Natuurbeleving mogelijk maken. Iedereen is van harte welkom om te genieten van de natuur. De interesse in de samenleving voor groen, landschap, klimaat en zingeving groeit. De recreatieve functie van natuur wordt daarom steeds belangrijker. Natuurproducten benutten. Staatsbosbeheer levert milieuvriendelijke en vernieuwbare grondstoffen. Zoals hout en biomassa. Maar ook zijn er ontwikkelingen op het gebied van grondstoffen en wind- en zonne-energie.’’

- 20 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Agenda van Activiteiten Data van activiteiten onder voorbehoud Telefonische informatie vooraf gewenst Datum Tijd Activiteit IVN - afdeling Alphen aan den Rijn e.o. www.ivn.nl/alphenaandenrijn/ Werkdag: Vrijwillig LandschapsBeheer (VLB). 16-03-13 09:00 Locatie: Informatie over de locatie of bij twijfel over doorgaan: 13-04-13 tot (voorbehoud) 14:30 Wim Dieho of Henk Jan Habermehl. Activiteit: Tentoonstelling: Gefladder in de stad. 02-01-13 13:30 Info: Open op woensdag-, zaterdag- en zondagmiddag. tot tot Locatie: BC De Vlinder, Burg. Bruins Slotsingel 15, Alphen. 27-03-13 16:30 Activiteit: Tentoonstelling: Waterleven en Poelen. 03-04-13 14:00 Info: Open op woensdag-, zaterdag- en zondagmiddag. tot tot Locatie: BC De Vlinder, Burg. Bruins Slotsingel 15, Alphen. 30-06-13 17:00 Activiteit: Werken in de IVN-Natuurtuin. Info: Tineke van Rijn en Bert van der Zwaan. Locatie: Lagewaard, Koudekerk aan den Rijn. Excursie: Kruiskade. Jan Kuijt en Nico Selie. 17-03-13 14:00 Info: Nico Selie (na 18:00 uur). tot Start: Ooievaarsnest bij het Spookverlaat. 16:00 Lezing: Vogels in tuin en park. Excursie: 23 maart. 19-03-13 20:00 Info: Dick Warmerdam. tot Locatie: BC De Vlinder, Burg. Bruins Slotsingel 15, Alphen. 22:00 Excursie: Vogels in tuin en park. Lezing: 19 maart. 23-03-13 10:00 Info: Dick Warmerdam. tot Start: Wordt bekendgemaakt op lezing 19 maart. 12:00 Excursie: Nieuw Leven. 23-03-13 14:00 Info: Hans van Dam. tot Start: Heempad Verlaan, 300 m van station Boskoop. 16:00 Excursie: Poldertocht. Gert-Jan Schouten. 06-04-13 14:00 Aanmelden: Nico Selie (18 u)/[email protected] tot Start: Kano-oversteekplaats, Ziende in Nieuwkoop. 16:00 Lezing: Bomen herkennen in straat en park. Exc.: 13 april. 09-04-13 20:00 Info: Loes Leeuwenburg. tot Locatie: BC De Vlinder, Burg. Bruins Slotsingel 15, Alphen. 22:00 Excursie: Bomen in Weteringpark. Lezing: zie 9 april. 13-04-13 10:00 Info: Nico Selie (na 18:00 uur). tot Start: Ingang Weteringpark. 12:00 Activiteit: Onderwaterbeestjes. 13-04-13 09:15 Info: Gerda Bonninga. Jeugdactiviteit. tot Start: BC De Vlinder, Burg. Bruins Slotsingel 15, Alphen. 11:30 Excursie: Herken de bladeren. 13-04-13 11:00 Info: Hans van Dam. tot Start: Heempad Verlaan, 300 m van station Boskoop. 13:00 Excursie: Fiets- en wandeltocht Elfenbaan. Cees Dekkers. 14-04-13 13:15 Info: Nico Selie (na 18:00 uur). tot Start: BC De Vlinder, Burg. Bruins Slotsingel 15, Alphen. 16:00 Excursie: Dammekade. Kees v.d. Kooij. 20-04-13 14:00 Info: Nico Selie (na 18:00 uur). tot Start: Boer de Wit, Voshol 2, 2411 NP Bodegraven. 16:00 Excursie: Vogelexcursie in het Zaans Rietveld. M. Verkade 21-04-13 10:00 Info: Nico Selie (na 18:00 uur). tot Start: BC De Vlinder, Burg. Bruins Slotsingel 15, Alphen. 12:00 Excursie: Natuurwandeling langs de Kromme Aar. 21-04-13 15:00 Aanmelden: Nico Selie (18 u)/[email protected] tot Start: BC De Vlinder, Burg. Bruins Slotsingel 15, Alphen. 17:00 nummer 1 – 2013

- 21 -

Informatie

0172 415858 0172 473516 0172 533296 0172 589861 0172 533296 0172 589861 0172 518267 0172 588450 0172 426167

06 17718203

06 17718203

0172 214775

0172 426167

0172 445246

0172 426167

06 53717832

0172 214775

0172 426167

0172 426167

0172 426167

0172 426167

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Meer blauw langs het pad. Hans van Dam. 0172 214775 Heempad Verlaan, 300 m van station Boskoop. Rood wordt de hoofdkleur. 04-05-13 Hans van Dam. 0172 214775 Heempad Verlaan, 300 m van station Boskoop. Wandeling door de wijk: Weteringwijk. 05-05-13 Nico Selie (na 18:00 uur). 0172 426167 Ingang Weteringpark, rotonde Kalkovenweg. Dauwtrappen in het Rietveld op Hemelsvaartdag. 09-05-13 Nico Selie (18 u)/[email protected] vóór 0172 426167 7 mei 12:00 uur. Start: Café Klein Giethoorn, Hazerswoude-Dorp. Activiteit: Vogels spotten. 18-05-13 09:15 Info: Gerda Bonninga. Jeugdactiviteit. tot 06 53717832 Start: BC De Vlinder, Burg. Bruins Slotsingel 15, Alphen. 11:30 Lezing: Over De Groene Jonker. Excursie: 25 mei. 21-05-13 20:00 Info: Loes Leeuwenburg. tot 0172 445246 Locatie: BC De Vlinder, Burg. Bruins Slotsingel 15, Alphen. 22:00 Excursie: De Groene Jonker. 25-05-13 10:00 Info: Nico Selie (na 18:00 uur). tot 0172 426167 Start: Groene Jonker, Hogedijk, Zevenhoven. 12:00 Excursie: Oevervegetatie maakt inhaalslag. 25-05-13 09:00 Info: Hans van Dam. 11:00 0172 214775 Start: Heempad Verlaan, 300 m van station Boskoop. 13:00 Excursie: Natuurwandeling langs de Kromme Aar. 26-05-13 15:00 Aanmelden: Nico Selie (18 u)/[email protected] tot 0172 426167 Start: BC De Vlinder, Burg. Bruins Slotsingel 15, Alphen. 17:00 IVN Vogelwerkgroep Alphen aan den Rijn www.vwgalphen.nl/ Voor alle excursies Info: Martijn de Jong ([email protected] of 06 27354050) Excursie: Vrije invulling, bepaald door waarneming.nl. 14-04-13 10:00 Opgave: Uiterlijk 11 april 2013. tot Start: Parkeerplaats Golfclub Zegerslootgebied, Alphen. 12:00 Excursie: Zangvogels op de Veluwezoom. 05-05-13 06:00 Opgave: Uiterlijk 2 mei 2013. tot Start: Parkeerplaats Golfclub Zegerslootgebied, Alphen. 14:00 27-04-13

11:00 en 13:00 09:00 11:00 13:00 14:00 tot 16:00 06:00 tot 09:00

Excursie: Info: Start: Excursie: Info: Start: Excursie: Info: Start: Excursie: Aanmelden:

Cursus vogels in tuin en park Stef Strik en Gert-Jan Pieterse De titel ‘Vogels in tuin en park’ zal velen doen denken aan vogelgidsen van Thijssen, Johnsson en andere schrijvers. De meeste mensen zien ook vooral vogels in hun eigen woonomgeving. Niet iedereen heeft zin om erop uit te trekken om speciaal vogels te gaan kijken. Daarentegen heeft men wel interesse in de vogels die in eigen tuin en omgeving voorkomen. Daarom biedt het IVN een korte cursus aan waarin de meest voorkomende vogelsoorten uit uw tuin besproken zullen worden. Niet allen een beschrijving aan de hand van beeldmateriaal, maar ook geluid en gedrag van de vogels zullen aan de orde komen. Daarnaast zal aangegeven worden op welke manier u zelf meer vogels in uw tuin kunt krijgen. Tijdens de cursusavond en excursie worden de tuin- en parkvogels behandeld die in Alphen aan den Rijn en omstreken in de bebouwde kom voorkomen. Welke soorten zijn er meer, welke soorten zijn er minder? Kom luisteren en kijken tijdens deze korte cursus! De theorie is in de Vlinder, de excursie begint bij dit gebouw. Aanmelden: via [email protected]. dinsdag 19 maart 2013, 20:00-22.00 uur (theorie) zaterdag 23 maart 2013, 10.00-12.00 uur (excursie)

nummer 1 – 2013

- 22 -

Bont Allerlei

Stichting blij met gift Rabobank De Stichting Bezoekerscentrum De Veenweiden is bijzonder in haar nopjes met een gift van 3500 euro van het Rabobank Rijnstreek Fonds. Jan de Rijk en Cees Claessen kregen op 13 november op een bijeenkomst die de bank had belegd in Avifauna te horen dat het door de stichting ingediende plan in de categorie educatief volledig is gehonoreerd. Dat betekent dat de stichting met de 3500 euro de plannen voor 100 procent kan financieren. Voor het beschikbaar gestelde bedrag kan de stichting het volgende doen: - informatiepanelen plaatsen in de heemtuin; - informatieborden bij het insectenhotel neerzetten; - een passend folderrek aanschaffen voor het bezoekerscentrum en - de bibliotheek aanvullen met werken over de veenweiden en het Groene Hart. ,,Dat alles zal bijdragen aan de uitbreiding van onze informatiefunctie aan bezoekers van ons centrum en van de heemtuin’’, aldus de stichting. ,,Omdat wij midden in de samenleving staan en betrokken zijn bij onze lokale gemeenschap stort Rabobank Rijnstreek ieder jaar een deel van haar winst in het Rabobank Rijnstreek Fonds. Hiermee steunen wij initiatieven die gericht zijn op versterking van het maatschappelijke, economische, sociale of culturele leven zonder dat wij een tegenprestatie verwachten’’, zo meldt de website van het fonds. In totaal werd een bedrag van 47.122,23 euro verdeeld onder 21 organisaties.

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. zwijnen in Limburg. Vossen, konijnen en damherten in de Hollandse duinen. Naar hazen in de polder en edelherten in de Oostvaardersplassen. Maar er zijn ook veel sporen die je elke dag tegen kunt komen in je eigen tuin of woonplaats: vraatsporen aan noten en dennenappels, gallen, braakballen, veren en allerlei prooiresten. En wat is er mooier dan zoeken naar loopsporen (prenten) in de sneeuw op een zonnige winterdag. Als je zoekt naar sporen, is wandelen nooit meer saai. Zelfs het dagelijkse ommetje in een park of langs een plantsoen kan een speurtocht worden. Dit boekje is een introductie in spoorzoeken voor jong en oud. Het leest prettig en van elk spoor zijn één of meer duidelijke foto’s opgenomen. Het is een prima voorbereiding op een wandeling, maar het boekje is ook gemakkelijk mee te nemen in rugzak of jaszak. En wie liever thuisblijft, kan in gedachten meespeuren en genieten van de levendige verhaaltjes.’’ Het boek heeft 101 pagina’s, vele foto's waarvan veertig in kleur en nog een groot aantal zwart-wit afbeeldingen. Het is te koop voor € 14.95 + verzendkosten, kijk voor meer informatie op: http://www.koopmijnboek.nl/moniquesmulders Bestellen kan via bovenstaande website, maar is nog makkelijker via: http://www.mijnbestseller.nl/magento/8713219056097.html omdat je hier geen wachtwoord hoeft aan te maken.

Speuren naar sporen Na ,,Natuurnotities van stad en land’’ is er een tweede boek van mijn hand verschenen: ,,Speuren naar Sporen’’. Zo laat IVN Natuurgids Monique Smulders onS weten. ,,Ik heb mijn kennis over diersporen in een toegankelijk en handzaam boekje verwerkt. Zoals de meesten van jullie weten, geef ik regelmatig lezingen over diersporen voor IVN. Sommige bezoekers van die lezingen vertelden mij dat ze het moeilijk vinden om uit de bestaande, uitgebreide en complete diersporengidsen de juiste informatie te filteren. Om die beginnende sporenzoekers op weg te helpen heb ik een persoonlijke selectie van veel voorkomende sporen opgenomen in het boek.’’ Een korte omschrijving van haar boek: ,,Monique Smulders schrijft over diersporen in de stijl van Jac. P. Thijsse. Het lijkt of je zelf met haar mee gaat op ontdekkingstocht en intussen leer je veel over de dieren en sporen waar je naar zoekt. Je speurt met haar naar bevers, dassen en wilde nummer 1 – 2013

- 23 -

Bont Allerlei

nummer 1 – 2013

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

- 24 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Ledenoverzicht Aanpassingen in het ledenbestand Standdatum 6 februari 2013 We heten van harte welkom: Mw L. Wanders (Linda) Dhr H. Mulder (Helco) Mw A.B. Kölker (Diana) Mw M. Weishaupt (Marieke) Mw B. Hotting Dhr G. Van Veen (Gert) Mw Y. De Veth (Yvonne) Dhr J. Molog (Jaap) Dhr A.J.A. Breukel (Adriaan) Dhr R. Kraayeveld (Rob) Mw M.C.A. Derkse (Mirjam)

Lid Lid Lid Lid Lid Weer lid Lid Lid Lid Lid Lid

Tot onze spijt zullen onze vereniging verlaten: Mw A. v.d. Broek-de Groot (Ans) Lid Dhr P. Roos (Piet) Lid Dhr A. Bajema (Anne) Lid Mw J. Visser-van Meel Huisgenootlid Dhr J. Visser (Jacques) Lid

Hazerswoude-Rijndijk Alphen a/d Rijn Boskoop Alphen a/d Rijn Alphen a/d Rijn Alphen a/d Rijn Alphen a/d Rijn Alphen a/d Rijn Alphen a/d Rijn Alphen a/d Rijn Oude Wetering

per 29-10-2012 per 29-10-2012 per 29-10-2012 per 29-10-2012 per 31-10-2012 per 18-12-2012 per 06-01-2013 per 06-01-2013 per 19-01-2013 per 21-01-2013 per 05-02-2013

Hazerswoude-Dorp Alphen a/d Rijn Roelofarendsveen Alphen a/d Rijn Alphen a/d Rijn

per 01-01-2013 per 01-01-2013 per 01-01-2013 per 01-01-2013 per 01-01-2013

Het IVN-lidmaatschap wordt omgezet in een donateurschap door: Dhr R. Vrugt (René) Lid don. Alphen a/d Rijn Mw M. Huinink (Myreille) Lid don. Alphen a/d Rijn Dhr W. Dekker Lid don. Alphen a/d Rijn

per 01-01-2013 per 01-01-2013 per 01-01-2013

Het donateurschap wordt omgezet in een IVN-lidmaatschap door: Mw J. Hamelink (Klazien) Don.  lid Alphen a/d Rijn

per 01-01-2013

Aantal leden Aantal huisgenootleden Aantal donateurs

213 30 43

Totaal

286

Aantal Fladderaars (8-12 jr)

40 + 12 op de wachtlijst

Wijziging in je e-mailadres, telefoonnummer of huisadres? Geef het door aan de ledenadministratie via ledenadmin@ivn-alphenaanrijn of 0172 515553

nummer 1 – 2013

- 25 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Het natuurgevoel van… Gerda Bonninga Wat is je favoriete natuurplek in Alphen en omgeving en waarom? Samen met mijn man loop ik regelmatig een rondje meer. Dan vaak pakken wij nog even de Kromme Aar mee en zo langs de Vlinder, waar wij even een blik werpen op het insectenhotel, soms even binnenlopen bij het bezoekerscentrum en via de andere kant van het meer weer terug naar huis. Het is vaak een vast rondje vanuit ons huis van 1,5 uur stevig doorstappen. Maar het verveelt nooit. Ook komen wij heel graag in het Zaanse Rietveld en de Groene Jonker (Nieuwkoop). Het is heerlijk om daar te genieten van de rust en de vogels. Met kijkers, vogel- en plantenboeken trekken wij er dan op uit. Het verbaast ons telkens hoeveel mensen er met kijkers rondlopen en genieten van de vogels in deze gebieden. Wat is je favoriete activiteit in de natuur? Voor ons is dat wandelen en fietsen, gewoon het buiten zijn. Ook met de kleinkinderen gaan wij graag naar buiten. Het leuke is dat de kleinkinderen van 6 en 3 jaar nu ook al diverse vogels herkennen, zoals de specht, het roodborstje, de groenling en de vink. Natuurlijk zijn wij op dit moment heel veel bezig met de insectenhotelletjes. Zoals de meesten wel weten hebben wij het initiatief genomen voor dit insectenhotel in samenwerking met het bezoekerscentrum de Veenweiden. En wat trekt dat hotel, ontworpen door Jordan Blaauw, een aandacht. Altijd als wij daar zijn loopt er wel iemand langs, die er naar kijkt of die er een opmerking over maakt. Dit hotel heeft in het afgelopen jaar wel een grote impact op ons leven gehad. Een jaar geleden wist ik nog niets over solitaire bijen. Nu is het zelfs zo dat ik er lezingen over geef. Samen met Michele Meijer, Peter Benes, Jenny en Jack Heemskerk en mijn man hebben wij heel wat uren in dit grote insectenhotel en de vele kleine hotelletjes zitten. Bij elkaar zijn er toch wel meer dan 100 kleine hotelletjes verkocht. Het is niet alleen het maken en vullen van deze insectenhotelletjes, maar ook zorgen dat we voldoende materialen hebben. De hele berging staat bij ons vol met dozen bamboe, riet, vlier, berenklauw. We scheuren emmers vol met krantensnippers om er papier-maché van te maken. Met een verfmenger maken wij daar met water en behangerslijm een prutje van om de boel vast te zetten. Nu bereiden wij de zondagmiddag workshops voor. Een leuke activiteit voor opa of oma met een van de kleinkinderen, vaders of moeders met de kinderen, maar het blijkt ook een leuk cadeau te zijn om weg te geven. Alphen wordt door het IVN voorzien van insectenhotelletjes.

om te zien. Qua planten geniet ik vooral van het voorjaar. Wanneer al het groen weer uitloopt. En sinds de gidsencursus kijk ik met andere ogen, IVNogen. Planten die ik vroeger niet zag, zie ik nu. Ik woon al 20 jaar in Berendrecht en vorig jaar ontdekte ik dat er in park Rijnstroom hazelnootbomen staan. En elk jaar komt er in het voorjaar langs de vijverkant een moerasaronskelk op. Nooit gezien, maar sinds de start van de cursus heeft deze plant mij al twee keer verrast. Ik zie in het park ook spechten, boomklevers, maar ook een sperwer, die zijn prooi vangt. En natuurlijk geniet ik van de solitaire bij. Na het ophangen van mijn eerste hotel in de tuin ben ik elke keer dat ik thuiskwam uit mijn werk het werk van deze dieren gaan bewonderen. Hoe vaak ze aanvliegen om een nestje te maken en dan zich omdraaien en achterste voren in het holletje gaan om er een eitje in te leggen. Wat is de laatste IVN activiteit waaraan je hebt deelgenomen en wanneer? De allerlaatste activiteit is de Nieuwjaarswandeling, waarbij het ook nog leuk is om elkaar weer eens te zien. Verder hebben wij natuurlijk maandelijks onze activiteiten met de jeugd. Vanaf 1 januari hebben wij twee jeugdgroepen: de Vlinders (kinderen van 4-7 jaar) en de Fladderaars van 7,5 12 jaar. Met het team begeleiders genieten wij er elke keer van om met de kinderen in de natuur bezig te zijn. Samen met Monique Smulders hebben wij in november met de begeleiders ook naar sporen gezocht. Daarna hebben wij de activiteit ook met de kinderen gedaan. Een superochtend om ,,te speuren naar sporen’’ en dan nog in de sneeuw.

Wat is je favoriete plant of dier en waarom? Met dieren, zoals honden en katten, ben ik niet opgegroeid en ik heb daar minder mee. Maar loop ik in een bos en zie ik een ree, een zwijn, dan ben ik onder de indruk. De ringslang bij de Vlinder, maar ook de smient in de polder vind ik mooi nummer 1 – 2013

- 26 -

Bont Allerlei Heb je nog tips of dingen te noemen, die nog zouden kunnen gebeuren? Geef je op voor de IVN-gidsencursus. Dit is zo leuk om te doen en je leert er zoveel van. Bovendien leer je heel veel gelijkgestemden kennen. Wij missen vooral de bijeenkomsten en vooral de zaterdagen dat wij naar buiten gingen om te ontdekken wat wij allemaal in theorie hadden geleerd. En geef je vooral op voor een workshop insectenhotelletjes maken en zorg ervoor dat deze dan vooral in de buurt van bloemen worden opgehangen. Van welke IVN-er wil jij het natuurgevoel weten? Peter Verheggen. Peter is onlangs lid geworden van het IVN en hij is vader van een van de Fladderaars. Ik ben heel benieuwd naar zijn natuurgevoel.

Trots op eigen insectenhotel Op de koude, witte zondag 20 januari, warmen veertien volwassenen en kinderen zich alvast op voor de zomer. Zij maken hun eigen insectenhotel om in de komende zomer heel veel gasten in hun tuin te ontvangen. In het bezoekerscentrum de Veenweiden ontvangen de gastvrouwen de deelnemers aan de workshop met warme thee en koek. Eerst is er een korte introductie door IVN-gidsen over het leven van de solitaire bij. Die heeft het moeilijk en kan maar weinig nestjes vinden. Zij zoeken graag rieten daken, oude schuurtjes, gaten in de grond, maar ook nestmateriaal in de vorm van oude resten van planten. Echter door de verstedelijking is er weinig nestgelegenheid. Daarom zetten wij ons bij het IVN in voor deze solitaire bijen.

Na dit ‘natuurlesje’ gaat iedereen heel hard aan het werk: zagen, knippen, boren, vullen, plakken, lijmen, vijlen en schuren. Het lijkt wel een echte werkplaats zo hard wordt er nummer 1 – 2013

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. gewerkt door iedereen. De kinderen worden geholpen door (groot)ouders, waardoor het een echte gezinsactiviteit is. Vlier, stengels van de berenklauw, wilg, bamboe en riet worden op maat gemaakt. Daarna wordt het geheel in een wijnkistje vastgemaakt met behulp van papier-maché. En zoals te zien is op de foto zijn de kinderen vol trots op hun zelf gemaakte hotel. Op zondag 17 maart is de laatste van de in totaal drie workshops insectenhotelletjes bouwen. Opgeven voor de workshop: bij het bezoekerscentrum aan de balie of stuur een mail naar [email protected]. Je inschrijving is pas definitief als je een bevestigingsmail van Gerda Bonninga hebt ontvangen.

Klein Hoefblad Jolanda Zwaan Mij spreekt de blomme een tale, mij is het kruid beleefd, mij groet het altemale, wat God geschapen heeft! Guido Gezelle Ieder jaar weer, als ik voor het eerst die kleine gele bloemetjes zie word ik helemaal vrolijk. Eindelijk komt de lente eraan! In maart, soms al eerder, zie je de kleine gele bloemetjes verschijnen; het klein hoefblad. De stengels zijn met kleine bruine schubben bedekt; de blaadjes komen pas na de bloei. Hij groeit het liefst op kale grond waar nog weinig andere begroeiing is. Deze plant behoort tot de composieten, waartoe ook de paardenbloem en het madeliefje behoren. Een composiet is een plant met uit vele bloempjes samengestelde bloemhoofdjes. De bestuiving vindt plaats door solitaire bijen (grasbij, vierbandgroefbij) en vliegen. De Latijnse naam - tussilago fanfare - betekent hoestverdrijver. In een oud kruidenboek vond ik het volgende recept voor een hoestdrank: 1 handvol verse bladeren van het klein hoefblad of 30 gram gedroogde bladeren; een halve liter water, honing en/of citroen naar smaak. Breng de bladeren en het water aan de kook, laat het zachtjes koken tot het met de helft verminderd is. Zeef het mengsel en breng op smaak met honing en/of citroen. Drink deze hoestdrank regelmatig. Persoonlijk geef ik liever de voorkeur aan een hoestdrank gekocht bij de apotheek. Bronvermelding: Oude Volksgeneeskunde Karen Thesen; Readers Digest veldgids Wilde planten voor de natuurliefhebber. Jolanda Zwaan is gastvrouw bij bezoekerscentrum De Vlinder - 27 -

Bont Allerlei

Koken met Franny Berkenwijn Het winterweer lijkt meer en meer onvoorspelbaar te worden. Kunnen we nu al lenteklokjes verwachten, of gaan we nog even een nieuwe, kale tijd tegemoet? Zelfs met oud en nieuw al groeiden bij ons de aardbeien. Wat kan nog voorspeld worden voor de komende tijd? Was het idee eigenlijk over klein hoefblad te schrijven, ik hou het toch liever bij iets waarvan ik weet dat ik het de afgelopen weken kon zien, de komende weken ga zien en ook de komende jaren nog kan zien.

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. Zodra je pot of fles voldoende gevuld is, en dit kan, als je op het juiste moment tapt, tot een liter per dag zijn, haal je die weg. Thuis dek je het potje of de fles af , met een hydrofiel doekje bijvoorbeeld, en zet je het op een warme, indien mogelijk zonnige, plek. Binnen enkele dagen al gaat het sap fermenteren, waardoor het van zichzelf al zoete sap nog zoeter wordt en ook direct langer houdbaar geworden is. Je kunt dan heerlijk zo een glaasje berkenwijn drinken. Waarom je dat zou doen? Behalve de gunstige invloed op de nieren, zou de berk (het verse sap) goed zijn voor je haar, het zou helpen tegen lusteloosheid (wie voelt de voorjaarsmoeheid al opkomen?) en berk zou de eetlust opwekken. De geur alleen al heeft zijn effect op het humeur. Hoe heerlijk is berkengeur al niet? Bij het schrijven van dit artikel lijkt het nog iets te vroeg, maar over een paar weken wordt dit recept, ook hier nog nieuw, zeker uitgeprobeerd. Voor verdere inspiratie en veel uitgebreider uitleg met mooie plaatjes; het blad Landleven van maart 2013 en de website http://www.smulweb.nl/artikelen/146030/De-berkeboomrecepten.

We kwetteren, tjilpen en tweeten wat af…

Dat wil niet zeggen dat het onderstaande recept geschikt is voor alle jaargetijden. De berk staat er dan wel heel het jaar rond, de sapstromen lopen juist in het voorjaar het hardst door de boom heen. Wanneer je je oor tegen de bast legt, hoor je het zelfs gaan. Dit is trouwens ook iets dat leuk is om met de kinderen uit te proberen; probeer bij verschillende soorten bomen de sapstromen te onderscheiden. Hoor je iets? En bij welke boom hoor je het meest? Waar het minst? Al goed, een recept dus met berk. Wat kunnen we maken? Ten eerste moeten we het sap aftappen. Maak in een boom een wigvormige inkeping. Overdrijf niet, het sap is niet heel lang houdbaar, dus ook al kan de boom best wat hebben; een enkele inkeping volstaat. Vang het sap op in een potje of fles. Het sap moet wel helder zijn en als je weinig tot geen oogst hebt, ben je waarschijnlijk nog iets te vroeg. nummer 1 – 2013

Vogels doen het met name. Van het roepen van hun naam tot aan de meest melodieuze melodieën. We hebben het nu over de tjiftjaf, de koekoek, en ook degenen die niet zo duidelijk hun naam roepen. Met al dat geroep, gesnater en gekwetter communiceren ze met elkaar. Via korte berichten weliswaar, maar ze doen het. Hoe mooi het ook kan zijn, laten we de melodieuze zangers op dit moment even voor wat ze zijn. Ook wij mensen communiceren sinds een paar jaar via korte berichtjes. Wel elektronisch, via onze pc of telefoon, en het heet twitter. Heel veel mensen doen het en je kunt hiermee, aan de mensen die graag willen weten wat jij 'tweet', laten weten wat je bezighoudt. IVN Alphen aan den Rijn blijft niet achter en twittert ook. We kwetteren over onze lezingen en excursies, over de nieuwe tentoonstellingen en de belevenissen van onze jeugdleden, en over alles wat wij als IVN Alphen aan den Rijn willen laten weten. Wil dit alles gehoord worden dan heb je 'volgers', twitteraars die naar jou luisteren, nodig en op het moment van dit schrijven zijn we de tweehonderd gepasseerd. We willen eigenlijk veel meer volgers en daarom: Volg ons en vertel het aan een ieder die het wil horen. Wij zijn te horen via twitter.com met als roepnaam @IVNAlphenadRijn.

- 28 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Met Chris en Peter het heempark in Jan Uitzetter In Boskoop leidt Hans van Dam de komende maanden zeer geregeld geïnteresseerde natuurliefhebbers mee het Heempad Verlaan op. Zodat je door de loop van voorjaar, zomer en herfst de veranderingen kunt zien die zich in de natuur voltrekken. In Alphen aan den Rijn doet IVNbestuurslid en natuurgids Chris Groessser samen met collega-natuurgids Peter Benes iets soortgelijks, zij het een stuk minder frequent. Maar als je met al hun zes excursies meegaat, krijg je ook een uitstekende indruk van de natuurontwikkeling in de verschillende seizoenen. Chris en Peter hebben daarvoor het heempark langs de Kromme Aar ‘tot hun beschikking’. Een park dat ze kennen als hun broekzak. Chris volgde samen met onze fotograaf/redacteur Caroline Piek een jaar lang de natuurontwikkelingen in het heempark op de voet in het kader van hun beider met succes afgeronde studie natuurgids in 2011 bij IVN Den Haag. Nog altijd gaat Chris gewapend met fotocamera met grote regelmaat het heempark in. Net als Peter die ook menig vrij uurtje geniet van het vele moois dat er voor de aandachtige natuurliefhebber valt te genieten in het park. ,,Elke maand heeft zijn eigen kenmerken. Die zie je terug in het park aan wat er bloeit, welke vogels er zijn, de vlinders en libellen, de voorjaars- en zomerpaddenstoelen, als je ze kunt vinden ten minste’’, vertelt Chris. Wat je wanneer precies kunt vinden, kan hij niet aangeven. ,,Dat hangt van zoveel omstandigheden af. Als het voorjaar bijvoorbeeld snel inzet en ook doorzet dan zal bijvoorbeeld de balts van de futen eerder plaatshebben dan wanneer het een koud en nat voorjaar is. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de bloei van een oeverplant als een dotter. Dus voorspellen wanneer er wat te zien is, is onmogelijk.’’ Wel durven Chris en Peter de garantie te geven dat er elke maand wat boeiends te zien is. Chris glimlachend: ,,Daar durven we onze hand wel voor in het vuur te steken. Dat heeft te maken met de grote variatie aan biotopen in het heempark rondom de Kromme Aar. Allereerst dat veenriviertje zelf, met zijn watervogels, libellen, zijn waterplanten. Dan zijn er de hoogteverschillen tussen dat riviertje en de broekbosjes op de oevers, de soms steil oplopende kanten. Hele stukken laag gelegen en daardoor nat, andere stukken daarentegen hoger en droger met eiken en beuken. En daar weer buiten het ruige grasland. Kortom een heel grote variatie in wat in feite maar een betrekkelijk klein gebied is.’’ Om er zo uitgebreid mogelijk van te kunnen genieten, staat vanaf april tot en met september maandelijks een excursie gepland. Om vooral te kunnen laten zien dat in de loop van het jaar de natuur aan veranderingen onderhevig is. Op de zondag van de derde volle week gaan de mannen op pad; concreet op 21 april (Chris); op 26 mei (Peter); op 23 juni (Chris); op 21 juli (Peter); op 25 augustus (Chris) en op 22 nummer 1 – 2013

september (Peter). Het vertrek vanaf de Vlinder voor de ongeveer anderhalf uur durende excursie is 15.00 uur. Hoe er precies wordt gelopen, wordt per keer bepaald. ,,Een of twee dagen te voren ga ik het gebied in om te kijken wat er waar te zien is en aan de hand daarvan stel ik de route vast.’’ Door de aard van het gebied zijn de rondleidingen van Chris en Peter niet geschikt voor rolstoelers. De paden zijn niet verhard en als het een beetje zompig weer is zijn stevige waterdichte wandelschoenen of laarzen beslist onontbeerlijk. Chris heeft overigens ook nog twee stads(park)wandelingen op zijn programma staan. Op zondag 5 mei is dat een excursie in het Weteringpark. Zondag 1 september neemt hij belangstellenden mee op een wandeling rondom de Lupinehof. Hou de kwartaalfolders en de IVN-website in de gaten voor nadere details.

Stiltewandelingen met Grada Als vrijwilliger bij het Bezoekerscentrum de Vlinder en het Stiltecentrum lijkt het mij, Grada Hooijmans, leuk om die twee interesses (natuur en stilte) te combineren door middel van het organiseren van stiltewandelingen. Een stiltewandeling is voor iedereen die eens op een andere manier wil genieten van de natuur, stilte en samenzijn. Door de stilte sta je meer open voor de omgeving waarin je beweegt en maak je verbinding met de natuur door zien, horen, ruiken en ervaren. Tegelijkertijd blijf je dicht bij jezelf en schept het een gevoel van verbondenheid met anderen. Doel is onder andere ontspanning, rust, stilte in jezelf vinden en je verbinden met de natuur (en het is gewoon leuk).

- 29 -

Bont Allerlei Bij aanvang van de wandeling geef ik een korte uitleg en halverwege is er ook een moment dat we even zullen stoppen. Prettig aan meegaan met een georganiseerde wandeling is dat je niet zo op de route of de tijd hoeft te letten en dus meer bij je eigen beleving kan blijven. Na afloop kan er nog even met elkaar nagepraat worden in het bezoekerscentrum. De eerste stiltewandeling is op zondag 7 april om 14:00 uur. Duur circa één uur. Vertrek vanaf de Vlinder. Aanmelden is niet nodig en deelname is gratis.

Het heempad op met Hans Hans van Dam neemt je dit jaar graag heel wat keren mee het Heempad Verlaan op. Dat pad is gemakkelijk te vinden. Vanaf het station van Boskoop loop je naar de Zijde, daar steek je het spoor over om dan gelijk linksaf te gaan het Zwarte Pad op. Na een meter of 100 zie je dan het heempad aan je rechterhand. Voor de tijd tot het verschijnen van de Bont Allerlei eind juni, staan de volgende data genoteerd: zaterdag 23 maart 14.00 uur, Nieuw leven; zaterdag 13 april 11.00 uur, Herken de bladeren; zaterdag 27 april 11.00 en 13.00 uur, Meer blauw op het pad; zaterdag 4 mei 09.00, 11.00 en 13.00 uur, Rood wordt de hoofdkleur; zaterdag 25 mei 09.00, 11.00 en 13.00 uur, De oevervegetatie maakt een inhaalslag; zaterdag 15 juni 11.00 en 13.00 uur, Geneeskrachtige planten. Bij regen gaan de rondleidingen niet door of vinden plaats op de zondag erna. Ze nemen een tot anderhalf uur in beslag.

Fotografieworkshop met Caroline Geniet jij ook zo van al die prachtige bloemen en insecten in het heempark, maar lukt het niet om deze mooi op de foto te zetten? Onze eigen natuurfotograaf Caroline Piek helpt jou deze zomer verder op weg met een workshop macrofotografie voor beginners. De heemtuin en het omringende heempark de Kromme Aar staan in de zomer prachtig in bloei met onder andere klaprozen, korenbloemen, vlinderstruiken en nog veel meer! Op al dat lekkers komen natuurlijk ook de nodige insecten af, zoals hommels, vlinders en libellen. Op zondag 7 juli gaat Caroline in de ochtend samen met maximaal vijf deelnemers het veld in om al dat moois te fotograferen. De workshop is voor vroege vogels, want deze begint voor een optimaal gebruik van licht om 8.00 uur.

nummer 1 – 2013

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. Vooraf aan het praktijkgedeelte krijg je theoretische uitleg over macrofotografie. Wees overigens niet bang; dit wordt geen droge theoretische lezing. Aan de hand van eigen foto’s geeft Caroline uitleg over de basiselementen van een goede foto, namelijk compositie, belichting en scherpte. Hoe creëer je sfeer met een creatief gebruik van scherptediepte? En hoe zorg je ervoor dat alle aandacht in jouw foto naar die mooie bloem gaat? Het zijn slechts enkele van de vragen die aan bod komen. Regelmatig zet Caroline ook twee foto’s naast elkaar om het verschil te laten zien tussen hoe het wel en niet ,,moet’’. Na de korte theoretische uitleg is het tijd om zelf aan de slag te gaan. Door het kleine aantal deelnemers heeft Caroline alle tijd om persoonlijke feedback en tips te geven tijdens het fotograferen. Zij neemt ook haar eigen camera mee, zodat zij eenvoudig kan laten zien hoe zij een onderwerp zou benaderen. Caroline deinst er trouwens niet voor terug om languit op de grond te gaan liggen voor een foto, dus wees gewaarschuwd! Trek vooral gemakkelijke kleding en schoenen aan die vies mogen worden. Van de deelnemers wordt verwacht dat ze over enige basiskennis van diafragma, sluitertijd en dergelijke beschikken. In het theoretische gedeelte gaat Caroline kort op deze punten in, maar het is wel de bedoeling dat je zelf weet hoe je deze instellingen wijzigt op jouw camera. Belangrijk is ook dat je geen dure macrolens nodig hebt om deel te nemen aan de workshop. Mensen met macro voorzetlenzen en compactcamera’s met macrofunctie zijn ook van harte welkom. Let er wel op dat je de sluitertijd en het diafragma moet kunnen aanpassen op een compactcamera. Caroline geeft feedback en eventuele verbeterpunten voor jouw beste foto’s op zondag 14 juli. Die middag bespreekt zij per deelnemer de vijf beste foto’s die vooraf thuis zijn geselecteerd en bewerkt. Het is de bedoeling dat je bestanden meeneemt op een USB-stick, zodat Caroline deze kan vertonen via de beamer. Op die manier leer je niet alleen van jouw eigen foto’s, maar ook van het beeldmateriaal van de overige deelnemers. Vanuit haar werk als beeldredacteur bij een beeldbank is Caroline gewend om fotografen zowel technisch als inhoudelijk van feedback te voorzien. Zij vindt het geweldig om andere enthousiaste fotografen verder op weg te helpen. Volgens Caroline is het ook zonder opleiding mogelijk om goed te leren fotograferen. Als autodidact spreekt zij uit ervaring. Al van jongs af aan fotografeert zij bloemen en planten bij haar ouders in de tuin. Tegenwoordig werkt zij als freelance fotograaf voor onder anderen tuinontwerpers en hoveniers. Locatie: Theorie in bezoekerscentrum de Vlinder, praktijk in heemtuin en heempark de Kromme Aar Data: 7 en 14 juli Tijd: 7 juli 8.00 uur - 12.00 uur 14 juli 15.00 uur - 17.00 uur Kosten:€ 75,- incl. BTW (inclusief koffie, thee en iets lekkers en handout met theoretische uitleg) Website: www.carolinepiek.nl Aanmelden via: [email protected]

- 30 -

Bont Allerlei

Januari - vlindertijd? Dinky van Berkel

In de wintermaanden dagvlinders? Dat ligt niet voor de hand, hoor ik u denken. Toch hoorde ik eind januari een bericht van een oplettende vlinderaar die eindelijk zijn winterbanden om wilde leggen. In de al de gehele zomer gereedliggende banden trof hij een aantal overwinterende vlinders aan. Alvorens met zijn auto aan de slag te kunnen, moest hij een kleine vos, een dagpauwoog en twee nachtvlinders (roesjes) evacueren. Er is een aantal soorten dagvlinders die als volwassen dier overwinteren. In Alphen aan den Rijn zijn dat voornamelijk de citroenvlinder, kleine vos, gehakkelde aurelia en de dagpauwoog. In feite kan iets dergelijks u dus ook overkomen. Bij dezen een oproep aan iedereen die spullen buiten of in een open schuur gaat gebruiken of gaat opruimen: kijkt u eerst goed of er onder of er in geen vlinder zit die probeert in de beschutting te overwinteren.

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. bruin met crèmewit gevlekte vlinder heeft in een paar jaren tijd bijna heel Nederland ingenomen. Inmiddels is het de meest talrijke vlinder in het Zegerslootgebied. Landelijk gezien leek 2012 als een matig vlinderjaar de boeken in te gaan. Bijna alle gewone soorten werden minder gezien dan voorgaande jaren. Dit is grotendeels aan het weer te wijten. Toch kan het zijn dat u een hele andere indruk over het vlinderjaar 2012 had. In de periode dat de budleija's of wel vlinderstruiken bloeiden, waren de kleine vossen en dagpauwogen op hun top, waardoor de struiken haast als vanouds vol zaten met vlinders.

argusvlinder atalanta bont zandoogje bruin zandoogje boomblauwtje citroenvlinder dagpauwoog distelvlinder gehakkelde aurelia groot koolwitje klein geaderd witje klein koolwitje kleine vos landkaartje

1991 16 4 0 7 0 1 13 3

1996 0 10 0 1 4 0 37 56

2001 10 12 0 0 0 0 16 1

2006 1 15 16 0 7 4 8 2

2011 0 4 260 0 0 0 7 1

2012 0 10 275 0 8 0 1 0

0

3

31

37

17

24

1

3

11

17

7

29

71

101

113

104

64

78

37 52 0

70 68 36

9 18 42

94 13 8

43 15 10

110 6 50

Wanneer u boft en u treft een vlinder aan: verplaats een dagvlinder dan voorzichtig door hem tussen twee gestrekte vingers bij de vleugels vast te pakken en zo te verplaatsen naar een vergelijkbaar beschut maar veilig plekje. Meestal grijpt het dier zich meteen weer vast als hij nieuwe grond onder de voeten voelt. Een nachtvlinder is niet op die manier vast te pakken. Die kunt u met een kwastje heel voorzichtig in een potje vegen en zo overbrengen naar een veilige plek. Let op dat de nieuwe plek niet veel warmer is dan de oorspronkelijke plek. Anders zou de vlinder kunnen denken dat het voorjaar begonnen is en door actief te worden kostbare energie verspelen. Hoe is het eigenlijk met de dagvlinders in Alphen gesteld? Enkele vrijwilligers van Vlinderwerkgroep Alphen aan den Rijn en omstreken, tellen trouw een aantal vlinderroutes om de aantalontwikkeling van dagvlinders bij te houden. In het tabelletje treft u een overzichtje van de route in het Zegersloot-Noord gebied.

Kleine vos

Direct valt op dat er niet iets eenduidigs te schrijven is over dagvlinders als groep. Er moet per soort gekeken worden hoe het er voor staat. Een paar ontwikkelingen vallen op. Er werden eerst geen landkaartjes en geen gehakkelde aurelias geteld in het Zegersloot gebied, omdat het vrij kaal was. Het park was toen nog maar net aangeplant en er waren nog geen bomen en forse struiken. Ook valt op dat het bruin zandoogje en de argusvlinder fors achteruit zijn gegaan. Het bruin zandoogje wordt helemaal niet meer gezien, in heel Alphen niet. Dit laat zich verklaren door het verdwijnen van de laatste bloemrijke graslandjes uit onze gemeente.

Het leukste zaaltje van Alphen Uitstekende en betaalbare steengrill Voor reserveringen 0172 - 430842

In positieve zin valt het bont zandoogje op. Dat is een vlinder die in 2002 voor het eerst in de route gezien is. Deze nummer 1 – 2013

- 31 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. Overigens is niet netto 700 euro opgehaald, want: ,,Let wel van dit mooie bedrag gaan nog materiaalkosten af, die wij uitgegeven hebben. Het bedrag wordt dus wel iets minder, maar er blijft genoeg over. Een gedeelte van de opbrengst is voor een uitnodigend bord aan de weg bij het insectenhotel om mensen binnen te lokken. De rest: misschien kunnen wij er nog iets tastbaars mee doen. Deze beslissing is niet aan mij, maar mede aan het bestuur van het IVN.’’ Tot slot meldt ze nog: ,,Wij danken het Vrouwennetwerk voor de gastvrije ontvangst. Ook deze dames waren overdonderd door de opbrengst. Ik was er even helemaal stil van’’ zegt Gerda en ze voegt er aan toe, ,,en dat gebeurt niet gauw’’.

Insectenhotelletje als warme broodjes ,,Nadat Jenny, Ger, Jack, Michelle en ikzelf in het totaal 62 insectenhotelletjes hebben gemaakt in de afgelopen weken, hebben wij er privé een paar verkocht, zes afgeleverd in de Vlinder, omdat er iemand vier hotelletjes wil kopen. Maar het allerleukste nieuws is dat wij (Jenny en ik) vanavond bij het Vrouwennetwerk zijn geweest om de dames enthousiast te maken voor de solitaire bij. Dat is gelukt!’’ Dat schrijft jeugdcoördinator Gerda Bonninga op de getalsmatig mooiste trouwdag van vorig jaar 12-12-2012.

Presentatie drie coördinatoren op ledenvergadering

Gerda vervolgt: ,,Na een lezing over de jeugdwerkgroep De Fladderaars en ons werk daarvoor en daarna een mooi verhaal over de solitaire bij hebben de dames 54 hotelletjes gekocht, we hebben zes inschrijvingen voor de workshops (al betaald) en bovendien wij ontvingen een sponsorbedrag voor het goede doel. Totale opbrengst voor deze avond: 700 euro voor het IVN. Ikzelf was compleet overdonderd door dit bedrag en ook Jenny, die de hotelletjes heeft uitgedeeld aan de betrokkenen.’’

IVN afdeling Alphen aan den Rijn en omstreken telt elf zeer actieve werkgroepen. De coördinatoren van drie van die werkgroepen zullen op de algemene ledenvergadering op woensdag 27 maart uit de doeken hoe ze hun taken verrichten. Henk Jan Habermehl zal iets vertellen over de werkzaamheden van het Vrijwillig Landschapsbeheer die zijn ‘thuisbasis’ heeft aan de Spijkerboorsekade. Corry Dierdorp vertelt over de Communicatiewerkgroep en dan met name over de public relations (PR). Gerda Bonninga belicht de activiteiten van de jeugdgroep de Fladderaars en de nieuwe jeugdgroep voor de jongste jeugd de Vlinders. De vergadering, zoals gebruikelijk in gebouw De Vlinder, begint om 19.30 uur met het huishoudelijke deel (het gebouw is vanaf 19.00 uur open). Op de agenda staan onder andere: Vaststelling van de jaarverslagen van de werkgroepen, bespreking van het financieel jaarverslag 2012 en vaststelling van het financieel jaaroverzicht 2012. De agendapunten en bijbehorende documenten zijn te vinden op de website ivn.nl/afdeling/alphen-aan-den-rijn-eo. Voorts zijn twee bestuursleden aftredend. Secretaris Loes Leeuwenburg heeft haar twee termijnen erop zitten en is dus niet herkiesbaar. Bestuurslid Kees Vreeswijk is aftredend en stelt zich niet herkiesbaar. Er zijn geen kandidaten voorgedragen voor de opvolging van Loes en Kees. Tenminste vijf leden kunnen in een door hen ondertekende schriftelijke verklaring vóór het begin van de vergadering een voordracht indienen voor bestuursvacatures.

In haar e-mail meldt Gerda ook hoe het Vrouwennetwerk bij het IVN terechtkwam. ,,Marjolein van Ippel, een van de netwerksters, heeft haar dochter bij de Fladderaars en op deze manier zijn wij in beeld gekomen bij het vrouwennetwerk en voorgedragen voor de goede doelenavond van deze club. We moeten nu weer aan de slag, want we moeten nog naleveren en ook een aanvulling maken voor de Vlinder. Jenny gaat hiervoor lobbyen en hulp vragen. Zelf heb ik nu even geen tijd met de verhuizing van het bedrijf waar ik werk. Deze verhuizing is mijn verantwoordelijkheid.’’ Na deze blije boodschap zal haar volgende opmerking niet aan dovemans oren gericht zijn geweest. ,,En wij hebben nog materiaal nodig. Wie dus zaterdagochtend naar het landschapsbeheer gaat, zorg voor mooie takken van vlier, els, berk en wat we verder maar kunnen gebruiken: dikte 3-4 cm. Jenny en Jack zullen er ook zijn.’’ nummer 1 – 2013

- 32 -

Zelf Australische papegaaien voeren in de Lori Landing Bezoek het Cubaans brakwater moeras met flamingo’s Ontdek de schatten van het regenwoud in de Filipijnenhal Spectaculaire vogeldemonstraties Te gekke speeltuin met jungle- en woestijngebied

GEFLADDER