IVN afdeling Alphen aan den Rijn en omstreken

Jaargang 35 – nummer 2 – 2014

BONT ALLERLEI IVN afdeling Alphen aan den Rijn en omstreken

IVN Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid Secretariaat: Valeriusplein 358, 2402 TW Alphen aan den Rijn

Op gezonde toer, voor échte zuivel naar de boer!!

Steenwijk Specialiteit: streekproducten Melk Eieren Div. Yoghurt IJs (taarten) Boerenkaas Bio sappen Honing Kado-art.

Karnemelk Div. vla Roomboter Slagroom Div. kwark Chocolademelk Bavaroise Vlees Soezie meel Bakproducten Jam Mosterd Streekwijnen Broodmachines Geitenmelkproducten

Zie ook : www.landwinkel.nl www.zuivelboerderij.info of mail ons op: [email protected] Tevens Paardenpension

Ook kunt U bij ons terecht voor kinderpartijtjes, bedrijfsuitjes, familiefeesten, Boerenlunches, en mooie Cadeaumanden (weer eens wat anders!)

Jaargang 35 – nummer 2 - 2014

BONT ALLERLEI Uitgave van het IVN afdeling Alphen aan den Rijn en omstreken

Jeugd

Opgericht in 1975 Redactie Henk Jan Habermehl - Jan Bal Caroline Piek – Jolanda Zwaan Eindredactie – Ria van Ofwegen, Jan Uitzetter

Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Een tot op de draad versleten cliché, jawel, maar toch… Als je ziet dat rond het paasweekeinde 350 kinderen afkomen op het jubileumfeest van onze florerende jeugdwerkgroep die dertig jaar bestaat, dan kun je als Alphense IVN-afdeling alleen maar blij zijn. De toch al goed florerende vereniging gaat een goede toekomst tegemoet. Logisch eigenlijk, want gelukkig zijn er altijd weer mensen die weten: ‘alles wat groeit en bloeit ons steeds weer boeit’. Ook zo’n eigenlijk niet aan te vechten cliché. Gelukkig maar!

Redactie adres: Loevestein 171 2403 JH Alphen aan den Rijn tel.: 0172 416306 e-mail: [email protected] KOPIJ vóór vrijdag 1 augustus 2014 inleveren op het redactieadres. OVERNAME van artikelen is toegestaan met bronvermelding.

INHOUD

Uitlatingen in dit blad gedaan, geven niet noodzakelijk de standpunten weer van de redactie of het afdelingsbestuur.

Jeugd ............................................................................................................... 3 Adressen .......................................................................................................... 2 Uit het bestuur ................................................................................................. 3 Stadslandbouw een droom komt uit ................................................................ 4 Laat het kind weer kind zijn ............................................................................ 5 Boskoop gaat houden van De Veenmol .......................................................... 7 Groene golf in Boskoop .................................................................................. 9 De zwarte den ................................................................................................ 10 Modderballet in natuurtuin ............................................................................ 11 Daadkracht dichtbij ....................................................................................... 12 De Fladderaars volop in de belangstelling! ................................................... 13 Agenda van Activiteiten ................................................................................ 18 Krakeelroute officieel geopend ..................................................................... 19 Wintervogels tellen met Toos en Ingrid ........................................................ 20 Ledenoverzicht .............................................................................................. 22 Het lentegevoel van ….. Hans van Dam ....................................................... 23 Het natuurgevoel van... ................................................................................. 24 Hoogstamboomgaard .................................................................................... 25 KNNV en IVN hebben veel met elkaar gemeen ........................................... 26 Natuurwandelingen Zwarte Pad Boskoop ..................................................... 28 Varen langs Windakkers Boskoop ................................................................ 28

Secretariaat: Grada Hooijmans e-mail: secretaris@ivn-alphenaandenrijn Postadres: Valeriusplein 358, 2402 TW Alphen aan den Rijn Internet: www.ivn.nl/alphen-aan-den-rijn Lidmaatschap: Contributie leden € 21,50 per jaar Huisgenootleden € 9,75 per jaar Donateurschap v.a. € 10,00 per jaar Rabobanknummer: NL85 RABO 0301 6899 62 Contributieberekening loopt per kalenderjaar. Opzeggingen 3 maanden voor afloop van het kalenderjaar. Verdere gegevens of adressen van bestuur en coördinatoren van werkgroepen vindt u op pagina 2. Druk: Reproset+, Waddinxveen Foto voor- en achterblad: Caroline Piek en Peter Maris

Het IVN laat je leren van de natuur en verrijkt daarmee je leven. Het laat je nadenken over je gedrag en motiveert tot milieubewust handelen.

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Adressen van bestuur, coördinatoren, leden van de werkgroepen en regiocontactpersonen BESTUUR Voorzitter: Dominique de Roo tel: 071 5353482 e-mail: [email protected] Contactpersoon: Bont Allerlei, externe contacten, planologie en milieu

Contactpersoon: Lezingen, excursies, exposities en vogelwerkgroep Penningmeester en ledenadministratie: Bart van Loon tel: 0172 515553 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] Contactpersoon: VLB, natuurtuin Koudekerk, materieelbeheer

Vicevoorzitter: Chris Groesser tel: 0172 435404 e-mail: [email protected] Contactpersoon: Gidsen Junis, Vlinders en Fladderaars

Lid: Corry Dierdorp tel: 0172 471550 e-mail: [email protected] Contactpersoon: Communicatie

Secretaris: Grada Hooijmans tel: 0172 577663 e-mail: [email protected] COÖRDINATOREN EN LEDEN VAN DE WERKGROEPEN Lezingen: Loes Leeuwenburg tel: 0172 445246 e-mail: [email protected] Leden: Maria Chardon Hansje Herfst Monique Smulders Dick Warmerdam

Natuurtuin Koudekerk: Tineke van Rijn e-mail: [email protected] Bert v.d Zwaan Leden: Margriet van der Nagel

Excursies: Dick Warmerdam tel: 0172 518480 e-mail: [email protected] Leden: vacature

Vlinders en Fladderaars: Gerda Bonninga tel: 06 53403123 e-mail: [email protected] Leden: Elly Slagter Cécile Aras Femke Blasse Omar Vogel Michelle Meijer Frank van Rooijen Jenny Heemskerk Corina Vermeer Annemiek Zaal Mayelle Tuijn Corina van Vuuren Vera van der Hoorn Willemijn van Maanen Fenne Schotel Annemiek van Eeuwen Kim Hertog

Communicatie:(BA, PR, Soc. Media, Webbeheer) Corry Dierdorp tel: 0172 471550 e-mail: [email protected] Leden: Jan Uitzetter Dick de Graaf Lydia Beekhuis Suzan van Lienden Mirjam Derkse Bont Allerlei: Jan Uitzetter tel: 0172 416306 e-mail: [email protected] Leden: Henk Jan Habermehl Jan Bal Caroline Piek Ria van Ofwegen Jolanda Zwaan

Exposities: Pieter Verkade tel: 0172 445249 e-mail: [email protected] Leden: Peter van de Werken Pieter Janssen Corina Vermeer

Facebook: Mirjam Derkse e-mail: [email protected]

REGIO CONTACTPERSOON Boskoop Margriet Mutsaers e-mail: [email protected] Kaag en Braassem Dick Warmerdam e-mail: [email protected] VERENIGINGSGEBOUW De Vlinder Burg. Bruinsslotsingel 15, 2403 NC Alphen aan den Rijn MATERIAALBEHEER Lydia Beekhuis e Vlinder:

nummer 2 – 2014

tel: 0172 588450 Marijke Markenstein

Planologie en Milieu: Vacature e-mail: [email protected] Leden: Joost van Beek Hans Krüse

Webmaster: Dick de Graaf tel: 0172 422092 e-mail: [email protected]

Vrijwillig landschapsbeheer: Henk Jan Habermehl e-mail: [email protected] Lid: Wim Dieho

tel: 0172 518267

Vogelwerkgroep: Stef Strik tel: 0172 472748 e-mail: [email protected] Leden: Maikell Verkade Dick Warmerdam Martijn de Jong Wim Kok

tel: 0172 473516 Webmaster, Facebook en Twitter Vervanger : Adriaan Breukel – webface2@ivn-alphenaandenrijn

Koudekerk aan den Rijn Jan Bal e-mail: [email protected] Hazerswoude Jan Kuijt e-mail: [email protected]

tel: 0172 216623

tel: 0172 518480

tel: 071 3412168

tel: 071 3412597

Openingstijden De Vlinder:

tel:0172 533296

woensdag, zaterdag en zondag; 1 april tot 31 oktober: 14.00 tot 17.00 uur; 1 november tot 31 maart: 13.30 tot 16.30 uur

tel:06 48753604

[email protected]

-2-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Uit het bestuur Bart van Loon Naamsbekendheid. De eerste 2 meldingen, van het zien van een Otter in het Zegerplasgebied, werden als eerste gemeld aan IVN, onze vereniging! Dat geeft aan dat IVN een naam heeft opgebouwd in Alphen aan den Rijn en omstreken. IVN heeft daarna de meldingen doorgeven aan het AD voor publicatie. Leuk om bij zo’n vereniging actief te zijn! Tijdens de laatste Algemene Leden Vergadering hebben we afscheid genomen van Dirk van der Bijl, die na 2 perioden van 3 jaar stopte met het voorzitterschap. In “zijn tijdperk” heeft hij heel veel goeds gedaan waardoor wij die naamsbekendheid hebben gekregen en wij zijn hem daar dankbaar voor. Onze nieuwe voorzit(s)ter, Dominique de Roo, raakt al aardig op dreef en wij gaan ervan uit dat ook zij een stempel zal weten te drukken op het voorzitterschap en onze vereniging verder zal leiden naar een nog betere naamsbekendheid. Het 30 jarige jubileum van de jeugd was een geweldig succes, veel aanloop in de Vlinder tijdens de viering van dit jubileum en veel persmomenten, de landelijke en lokale bladen, IVN Nederland Mens en Natuur en Alphen Stad FM. Wij zijn zeer trots op Gerda en haar team! Bart van Loon We zijn al weer aardig op dreef met het innen van de contributies, donaties en advertentie inkomsten, de laatste loodjes wegen zoals gewoonlijk het zwaarst. De nieuwe werkwijze met het Bezoekerscentrum, waarbij wij huur betalen en het BC betaalt voor de gidsen, werkt goed. Het geeft een duidelijker beeld voor beide organisaties.

ATTENTIE: Noteer alvast in uw agenda: 21 september 2014 RABOBANK Sponsorfietstocht! Meer informatie in de volgende BA.

Er is overleg gevoerd met de gemeente over de ramp die zich voltrok bij de Natuurtuin in Koudekerk. Het ziet er naar uit dat de tuin zich na inspanning van Bert en zijn team zich in rap tempo herstelt. Met dank aan Hans van Dam voor de zaden die uitgestrooid zijn. Samen met IVN Nieuwkoop bekijken we de haalbaarheid om weer een gezamenlijke de gidsenopleiding te starten in Januari 2015. Dick Warmerdam, coördinator van onze gidsen, bekijkt of we een cursusteam bij elkaar kunnen krijgen in samenwerking met Nieuwkoop. Ook gaan we praten met de Vogelwerkgroep in Koudekerk om te zien hoe we het beste kunnen samenwerken in de toekomst. Met de grotere “Alphen regio” zullen we gaan plannen hoe we iedereen in de regio kunnen voorzien van de nodige natuureducatie. Wij wensen u een fijne zomer.

nummer 2 – 2014

-3-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. zeker drie jaar lang kalk gebruiken.” Nieuwsgierig geworden naar zijn achtergrond vraag ik naar zijn opleiding en werkervaring. ,,Oorspronkelijk heb ik als sociaal geograaf in Amsterdam in de stadsvernieuwing gewerkt. Daarbij ging het niet alleen om het opknappen van woningen, maar ook om het verbeteren van de leefomgeving. Daarna heb ik lange tijd als marktonderzoeker en marketinganalist gewerkt. Tot slot heb ik een grote ommezwaai naar de stadslandbouw gemaakt. Ik heb daarvoor een opleiding gevolgd aan de Warmonderhof in de Flevopolder.” Met wie heb je samen dit project opgezet. ,,Een groep bewoners van de Renaissancelaan en van de Afrikalaan had al langer ideeën voor dit gebied. Samen met Pieter Janssen en met aanvullingen van IVN-ers als Hans Krüse en Kees L'Amie hebben we een plan gemaakt voor een wijktuin. Van de gemeente en met name van Wethouder Kees van Velzen hebben we veel steun gekregen. Het resultaat is dat we nu per 1 februari 2014 een overeenkomst 'om niet ' hebben voor een gebied van 2.100 m2. De gemeente geeft ons echter geen geld, dus sponsors zijn welkom.”

Stadslandbouw een droom komt uit Jolanda Zwaan Nee, geen droomtuin maar een wijktuin midden in Kerk en Zanen. Helco Mulder initiatiefnemer van dit project.,,Deze wijktuin is een eerste stap naar een landbouwproject van 1,5 hectare. In de grote steden zijn al veel stadslandbouwprojecten van de grond gekomen, in Alphen tot nu toe niet. Misschien komt dit omdat veel van dit soort projecten een link hebben met achterstandswijken. Nu is Kerk en Zanen beslist geen achterstandswijk, integendeel zelfs, maar er komt veel eenzaamheid voor. Door de crisis en scheidingen zijn ook hier mensen afhankelijk van de voedselbank.”

Wat kunnen wij verwachten in deze tuin.,,De natuurlijke haag rondom de tuin zal bestaan uit braamstruiken, frambozenstruiken en blauwe bessen; zeker ook om vogels aan te trekken. Omdat de grond nog wordt voorbewerkt poten we alvast aardappels, want dit is een echte pioniersplant. En natuurlijk fruitbomen, bloemen, groenten, keukenkruiden en nog veel meer. Bij dit hele project zijn ook imkers betrokken (Bijenvereniging Hollands Midden). Hoge bomen mogen niet worden aangeplant want dan krijgt het een meer permanent karakter.”

Helco is secretaris van de stichting De Groene Vinger en liet zijn oog vallen op een gebiedje, ingeklemd tussen de Renaissancelaan en de Afrikalaan.,,De directe omwonenden zijn zeker gebaat bij het behoud van dit gebied; hoewel de gemeente in de toekomst wel huizen wil bouwen kan dat nog jaren duren. Hopelijk wordt dit een uniek stukje Alphen dat men wil sparen.” Op mijn vraag wanneer de schop er in gaat schiet hij in de lach. “Voorlopig zijn we volop bezig de verzuurde grond neutraler te krijgen, groenten gedijen namelijk niet op zure kleigrond. Ook is er in de loop der jaren veel bemesting geweest. Er is een uitgebreid bodemkundigonderzoek uitgevoerd naar mogelijke vervuiling door Geofox en een bodemvruchtbaarheidsonderzoek door Koch/Eurolab. Daarna kon een plan van aanpak gemaakt worden om de bodemkwaliteit te verbeteren. Waarschijnlijk moeten wij nog

Omdat het best nog een groot gebied betreft, zo'n 2.100 m2, is de vraag wie dat allemaal gaat onderhouden en coördineren.,,We hebben contact gelegd met een vijftiental organisaties uit Alphen die interesse hebben getoond. We willen vooral werken met organisaties die begeleiding meenemen, bijvoorbeeld scholen, de buitenschoolse opvang, een stichting die pleegkinderen opvangt, een reïntegratiebedrijf etc. We hebben te weinig vrijwilligers om alles zelf te kunnen doen. De stichting houdt zich meer bezig met de organisatie. De boer Henk Vis, die op het achterliggende stuk zijn koeien en schapen laat grazen, zal de slootkanten onderhouden.” Helco hoopt dat zij ook nog een container van de gemeente krijgen om met slecht weer in te kunnen schuilen en om spullen in op te bergen. Om precies te zijn 1 februari heeft de gemeente zijn fiat gegeven voor dit project, maar het heeft nogal wat voeten in de aarde gehad. De onderhandelingen hebben zeker 4 maanden geduurd.,,Schrijf dat laatste maar niet op,” zegt Helco. Maar ja, dat is nu juist interessant voor de lezer.,,De gemeente wilde in eerste instantie de verantwoordelijkheid voor

nummer 2 – 2014

-4-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

bezoekers en wandelaars niet dragen. Uiteindelijk zijn we er samen goed uitgekomen. De stichting is alleen verantwoordelijk voor de eigen vrijwilligers en derden die in opdracht werken voor de stichting. Participe bood uitkomst, zij attendeerden ons op een gratis verzekering voor vrijwilligers. Daarnaast plaatsen we een bordje “betreden op eigen risico” bij de ingang. Tot slot kregen wij hulp van notaris Kroes voor het opstellen van de statuten.” Opening wijktuin: naar verwachting medio juni. Voor nog meer achtergrondinformatie, bezoek de volgende sites: www.stedennetwerkstadslandbouw.nl

Hier komt de natuurspeeltuin

www.groenalphen.com; op deze site kan men een artikel lezen over de wijktuin, geplaatst in AD.

Wij lossen dit probleem op door rietkragen aan te planten om zo een natuurlijke omheining te creëren. Aan de rand van de tuin worden wilgen* geplant, deze bomen zijn aantrekkelijk voor bijen. In totaal zijn er zes scholen in Kerk en Zanen bij betrokken, evenals de buitenschoolse opvang. In de scholen zijn grote posters opgehangen waar kinderen met stickers konden aangeven wat zij graag in de tuin wilde terugzien. De voorzieningen zijn democratisch besloten: meeste stemmen gelden.”

Wie geïnteresseerd is in de opleiding biologische landbouw: www.warmonderhof.nl

Laat het kind weer kind zijn

Wat is er zoal te beleven op de verschillende eilandjes. ,,De diverse eilandjes zijn door middel van stapstenen en boomstammetjes met elkaar verbonden, zodat ze makkelijk van het ene naar het andere eiland kunnen lopen, ook een hangbrug ontbreekt niet. Verder kunnen de kinderen boompje klimmen of zich verstoppen. Rond de eilandjes is ook een 'gracht' aangelegd, zodat ze lekker in de modder kunnen trappen. Nabij het strand is een waterput gemaakt om bijvoorbeeld zandkastelen te bouwen. Op het kruip-doorsluip-door eiland is een doolhof gemaakt van wilgen, tevens zijn er van wilgen tunnels gemaakt waar de kinderen doorheen kunnen kruipen. Van losliggende wilgentenen kunnen ze zelf tenten maken. Het laatste eilandje, maar zeker niet het minste, is het smulbosje waar diverse braamen frambozenstruiken staan, zodat vogels daar hun toevlucht in kunnen zoeken. Zelfs een bloemenpluktuin ontbreekt niet.” Zijn jullie niet bang dat het een crossveldje gaat worden of dat er hangjongeren op af komen. Paul schiet in de lach. ,,Wij hebben ervoor gekozen om bewust geen picknicktafels en bankjes te plaatsen, hooguit boomstammetjes waar je op kan zitten. Wel zijn er prullenbakken. Ook ontbreekt een lichtmast. Voor crossen zijn we niet zo bang want daar is het grootste eiland toch te klein voor. Je kunt de eilandjes bereiken door een brug waar wij een klaphekje willen plaatsen zodat er niet plotseling loslopende honden op kunnen rennen. Het mag zeker geen hondenuitlaatplek worden. Bij de ingang van de speeltuin staat ook een bord met de spelregels.”

Jolanda Zwaan Vandaag heb ik een afspraak met Paul van Veen, werkzaam bij de gemeente Alphen aan den Rijn over de natuurspeeltuin in Kerk en Zanen. Hoewel de natuurspeeltuin aan de wijktuin van Helco Mulder grenst staat het toch los van elkaar. ,,De natuurspeeltuin is een ambtelijk initiatief van de gemeenteraadsleden Bas Wienbelt en Joost van Beek; de wijktuin van Helco is een burgerinitiatief’’, zegt Paul. ,,Ook hebben wij ondersteuning gehad van het IVN, met name van Hans Krüse. Financieel gezien was het niet haalbaar om er een educatief project van te maken maar dit wordt ingevuld door het lespakket natuurbasis voor lagere scholen van Avifauna.” Wat is de filosofie achter de natuurspeeltuin. Paul gaat nu op het puntje van zijn stoel zitten. ,,Wij willen kinderen stimuleren om weer buiten te spelen; helaas zitten nog veel kinderen binnen achter de tv of computer, dat is jammer. Het is voor kinderen veel natuurlijker om lekker buiten te zijn. Ze zijn nu gewend aan industrieel speelgoed, wij willen dat ze weer op een natuurlijke en creatieve manier buiten ravotten, weer lekker “vies” worden.” Het desbetreffende gebied bevindt zich tussen de Afrikalaan en de Renaissancelaan. Op welke manier zijn zowel de omwonenden als de kinderen er bij betrokken. Enthousiast begin Paul te vertellen. ,,Allereerst zijn er diverse informatieavonden geweest, waarbij omwonenden hebben aangegeven zich zorgen te maken over hun privacy die wordt aangetast. nummer 2 – 2014

Wie draagt de verantwoordelijkheid en het onderhoud van de tuin. Paul vertelt serieus , ,,De gemeente onderhoudt de natuurspeeltuin, maar mensen zijn zelf verantwoordelijk voor hun kinderen; vooral de jongere kinderen mogen daar alleen onder begeleiding komen. Het bedrijf IJreka voert de keuring van de speeltuin uit. Uiteraard mogen er geen

-5-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

scherpe punten aan de stapstenen zitten, ook de afstand tussen de boomstammetjes en stapstenen zijn aan regels gebonden en de diepte van het water is ook bepaald.” Wanneer kunnen wij de opening van deze speeltuin verwachten. ,,Half maart beginnen wij samen met de kinderen aan de tuin; ze gaan actief meehelpen. Wij verwachten deze zomer de opening van de natuurspeeltuin, de wethouder Tjeerd Hoekstra en de pers zullen daarbij aanwezig zijn.” * Omdat de natuurspeeltuin een permanent karakter heeft, dat wil zeggen dat hier in de toekomst niet meer gebouwd gaat worden, mogen hier wel bomen worden aangeplant.

Wilg trekt bijen aan De wilg is aangeplant in de natuurspeeltuin omdat deze bijen aantrekt. Toch maar even aan een imker uit Boskoop gevraagd waarom juist specifiek de wilg zo belangrijk is voor bijen. Imker W. Schouwstra staat mij welwillend te woord. “De wilg is de grootste stuifmeelproducent in het vroege voorjaar, er zitten veel proteïnen in die belangrijk zijn voor bijen na de winter. Ook de els, krokussen en sneeuwklokjes zijn belangrijk maar de wilg is de belangrijkste voedselbron. Bijen komen pas naar buiten als de temperatuur 12 graden of hoger is. Ze vliegen in het begin nog niet zo ver; ze zijn afhankelijk van de weersomstandigheden: niet teveel wind en geen regen. www.wildebijen.nl www.goudareeuwijkboskoop.bijenhouders.nl

nummer 2 – 2014

-6-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. jaar op een enkele uitzondering na nog niet, want ik heb het nog te druk met van alles en nog wat rondom de natuurtuin, maar in de toekomst wel. Ik zie bijvoorbeeld ook het IVN als een organisatie die hier voor bepaalde excursies of lezingen een mooi uitgangspunt zou kunnen vinden, samen met Hans van Dam en zijn heempad.’’ Zijn plan had Arie in een ommezien op papier. ,,Ik zag het helemaal voor me. Een heemtuin, dat kon ik er niet van maken, maar wel een beleefen natuurtuin. Passend in het Boskoopse. In een weekeinde was ik klaar.’’ De naam kwam als in een droom. ,,Ik werd een keer ’s nachts wakker en ik dacht gelijk, De Veenmol, dat moet ‘m worden.’’ Lopen we aan de hand van Arie door de toekomstige tuin met op tafel voor ons de plattegrond. Puntsgewijs, want dat is makkelijkst. Stuiten we bij het begin (1) direct op het moerasgedeelte met in de gegraven plas boomstameilandjes waar watervogels hopelijk van

Boskoop gaat houden van De Veenmol Jan Uitzetter Zwarte aarde, kale natuurvriendelijke waterkanten, hier en daar een enkele struik, aan het eind van het terrein een onregelmatig rijtje van allerlei oudere bomen, een nieuw vierkant gebouw ergens halverwege. Veel moois is er nog niet aan af te zien. Het kost heel wat verbeelding om je voor te stellen dat hier op het terrein aan het Zwarte Pad in Boskoop over drie jaar een natuurtuin in al zijn jonge kracht zal prijken. Als je gaat praten met de bedenker van die tuin, de senior-biologieleraar Arie van der Schoor van het Wellantcollege, hoef je nauwelijks meer een beroep te doen op die verbeeldingskracht. Met aanstekelijk enthousiasme schetst hij aan de hand van een plattegrond heel beeldend hoe die tuin eruit gaat zien.

zullen watertanden. Zeker als waterplantenkwekerij Aqua Sifra als sponsor heeft gezorgd voor een beplanting met inheemse water- en oeverplanten. Die ook komen bij de er tegenover gelegen (2) paddenpoel. Planten die volgend jaar padden- en kikkereiersnoeren kunnen dragen. Sponsoren uit het Boskoopse, zo leren we al virtueel wandelend, spelen in de opzet van de natuurtuin een grote rol. Niet alleen omdat daarmee de kosten van de tuin worden gedrukt, maar ook omdat de tuin eigenlijk wel mag laten zien wat de Boskoopse ondernemers zoal te bieden hebben. Waarbij de regie overigens wel ligt bij Arie als ontwerper van de, met nadruk, natuurtuin. Arie van der Schoor

De Veenmol, zo gaat de natuurtuin heten. Een in Boskoop bepaald geen geliefd insect dat tot wel 8 centimeter lang kan worden en zich ondergronds verplaatst met op molspoten gelijkende voorpoten intussen etend van plantenwortels, want die zijn zijn dagelijkse kost. En daar zitten kwekers natuurlijk niet op te wachten, want die planten zijn hun middel van bestaan. De Veenmol van Arie, zo schat ik, zullen de kwekers en andere inwoners van Boskoop de komende jaren beslist in hun hart sluiten. Dat kan zomaar een paradijsje worden, samen met het door Hans van Dam onderhouden, aangrenzende heempad en de groenontwikkeling die is voorzien verderop aan datzelfde parallel aan de spoorlijn Alphen aan den Rijn – Gouda gelegen pad. De nieuwe natuurtuin komt op de plaats van de oude kwekerij van het Wellantcollege die niet meer werd gebruikt. ,,Tegenwoordig gaan we de boer op om iets te bekijken’’, vertelt Arie (48). Die kwekerij was compleet verwaarloosd. Ongeveer halverwege het terrein van 165 meter bij 45 meter was een bijna ondoordringbaar bosje van allerlei bomen en struiken, maar vooral elzen, wilgen en bramen. Er omheen groeiden allerlei planten, natuurlijke en kweekvariëteiten door elkaar. Voor de doorsnee burger een rommeltje. Alleen vogels, insecten en kleine zoogdieren wisten het gebiedje op zijn waarde te schatten. Een spotvogelpaartje verdween uit een aan de overkant van de spoorweg gelegen parkje toen dat op de schop werd genomen en verkaste naar dat terreintje. ,,Die zal hier nu wel verdwijnen, ben ik bang, maar daar gaan we wel wat voor terug krijgen.’’ Arie kreeg van regiodirecteur Bert van Leeuwen van het Wellantcollege de opdracht om de vroegere kwekerij te herscheppen in een natuurtuin met erop het milieueducatief centrum van de school. Dat centrum, dat er al staat, zal niet alleen door de school worden gebruikt, maar in de toekomst ook door anderen geïnteresseerd in groen en milieu. ,,Dit nummer 2 – 2014

Bij 3 zien we die inbreng van het plaatselijk bedrijfsleven duidelijk terug: twee hoveniers mogen er hun visitekaartje afgeven in de vorm van een natuurlijke tuin. Die je zomaar bij je eigen woonhuis zou kunnen (laten) realiseren. Aangrenzend weer een natuurlijke waterpartij met natuurvriendelijke oevers en natuurlijke beplanting. Dan zijn we aangeland bij het milieueducatief centrum met er tegenover een verzamelplek (5) waar ook de fietsen kunnen worden gestald. Met uitzicht op (6) een wilde bloemenweide waarvoor het zaadmengsel is geleverd door Hemert en Co. ,,Een bijenmengsel, zo noem ik het, want we willen vooral een bijvriendelijke inrichting.’’ Een rijtje knotwilgen (7) en een hedera(klimop)scherm (8) vormen de begrenzing, waarbij de klimop een parkeerplaatsje aan de andere kant van de sloot afschermt. En het rijtje knotwilgen nog even op zich laat wachten omdat tot Arie’s verbazing een aantal in oktober in de grond gestoken knotwilgstaken niet zijn aangeslagen en bleken te zijn doodgegaan. Kuieren we verder, langs nummer 9. ,,Een apart geval’’, zegt Arie. Nu ligt op die plek nog een stapel stenen (,,twee volle shovelscheppen stenen van de oude school’’), straks staat daar een door Arie gemetselde ruïnemuur waarbij hij kalkmortel gebruikt in plaats van metselspecie. Zodat muurvarens en andere door Verla Plant Boskoop geleverde muurplanten en –bloemen er kunnen wortelen. In de spleten zullen ook insecten en reptielen zich hopelijk thuisvoelen. -7-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Graafwespen en –bijen zullen hun plekje weten te vinden op de ommuurde zandheuvel (10) die er naast ligt. Ook op 11 komt een onregelmatig gevormde heuvel met daarin drie egeloverwinteringsonderkomens. Die moeten in het voorjaar goed bereikbaar zijn om schoon te maken. Arie: ,,Egels richten in hun winterverblijf een enorme zooi aan, als je die niet opruimt, zoeken ze het jaar daarop gewoon een ander stekkie.’’

malige vlechtheggen in Nederland. Ook komt de vlechtheg voor in het familiewapen van Piet Hein. In Nederland kwamen voor 1940 nog veel vlechtheggen voor. Na de Tweede Wereldoorlog is veel heg gerooid en deels vervangen door prikkeldraad. In onder meer het Maasheggengebied tussen Cuyk en Vierlingsbeek zijn flinke lengtes vlechtheggen met autochtone struiken bewaard gebleven.’’

Het hele gebied, 8, 9, 10 en 11, ziet Arie ook als een soort insectentuin met daarin een zoals hij dat noemt, ,,aanplant van bomen met een verhaal’’. Hierbij komt als sponsor de Botanische kwekerij Zwijnenberg jr. om de hoek kijken. Hij levert bijvoorbeeld notenbomen, zoethoutbomen, en nog allerlei minder bekende boomsoorten. Arie daarover: ,,Allemaal erg onbekend, maar nadat ik internet heb afgegraasd, kan ik over elke boom die er komt wel een verhaal van minstens een half uur houden. Spannend voor jong, maar ook voor oud’’, vertelt Arie met van pret glimmende ogen en een glimlach van oor tot oor terwijl we zitten in het nu dus al gerealiseerde milieueducatief centrum (12). Dat gebruikt gaat worden om allerlei examens af te nemen, maar ook om activiteiten in samenwerking met natuur- en milieuorganisaties als IVN op touw te zetten.

De internetencyclopedie meldt verder nog dat voor het maken van een nieuwe vlechtheg de dikkere takken van jonge struiken tot op twee derde worden doorgesneden en horizontaal gebogen. Op de omgebogen tak groeien nieuwe scheuten. Na vier tot vijf jaar is er een voldoende stevige en dichte heg. Voor vlechtheggen worden meidoorn, sleedoorn en hazelaar eventueel samen met bramen of rozen, zoals berijpte viltroos , ruwe viltroos, hondsroos, schijnhondsroos, kale struweelroos en heggenroos gebruikt. Ook kunnen gele kornoelje, kamperfoelie, mispel, kardinaalsmuts, hulst, es en vuilboom worden gebruikt. Vlechtheggen zijn belangrijk voor vele diersoorten zoals de boomkikker, de grauwe klauwier, de uil en de das. Langzamerhand is onze tocht aan het eind. Over hebben we nog 17, 18 en 19: een hoogstamboomgaard met twee rijtjes laagstamfruit. Een tamelijk groot stukje grond waar toch maar vijf bomen staan. ,,Je moet even bedenken hoe die bomen eruit zien als ze groot zijn. Dan hebben ze een kruin van 8 meter doorsnee. We hebben het dan over de Schone van Boskoop (appel, ook wel bekend als goudrenet), een kersen-, pruimen-, peren- en walnotenboom. Die boomgaard wordt deels begrensd door een takkenril die de leerlingen hebben gemaakt in januari. Een broeihoop voor ringslangen en twee composthopen zullen er ook te vinden zijn. Als laatste zien we dan een stuk van de oude kwekerij dat is blijven staan. Daarin komen soms cultuurplanten, soms wilde planten.

Insecten. Ze vormen een rode draad in het verhaal van Arie. Dat zien we direct achter het milieueducatief centrum in optima forma. Daar komt een riant insectenhotel (13), maar ook een imkerij met nu een paar korven maar op den duur, zo hoopt Arie, een echte bijenstal. Die kost echter zoveel dat het wachten is op een sponsor. In afwachting daarvan kan echter al een aardige voorzet worden gegeven en zullen de bijen, mede dankzij de medewerking van Ronald Roos volop nectar kunnen tanken van zowel natuur- als cultuurplanten. Een paar wandelpassen verder lonkt vervolgens de kruidenen specerijentuin (14). Dit jaar staat er alleen de ramanasplant, maar die gaat als groenbemester zorgen voor een vakkenplan van een kruiden- en specerijentuin geënt op het uit 1650 daterende boek ‘Den Nederlandschen hovenier' met spannende planten om te ruiken als drop-, maggi- en anijsplant. Vooral voor kinderen interessant, denkt Arie.

Ik ben inmiddels laaiend enthousiast. Ik wil met Arie de echte tuin in over een jaar of twee, drie. Of met een van de vrijwilligers die hij hoopt te vinden, want zo’n project als deze natuurtuin is natuurlijk niet te behappen voor één man, hoe enthousiast ook. Dus meld je aan bij Arie, groene vingers zijn niet nodig, enthousiasme wel. Meld je aan bij [email protected]. Van een ding kun je verzekerd zijn; je raakt actief betrokken bij wat in de zeer nabije toekomst de geliefdste Veenmol van Boskoop is!

Naderen we langzaam het einde van de tuin. Met een takkentuin op nummer 15. Klinkt onvriendelijk, maar het wordt een tuin waar de lerares bloemschikken en –binden van het Wellant haar sierlijke takken kan oogsten. Sponsor voor deze tuin is Simon Hendriksen. Dan volgt op 16 de vlechtheg, een heel insectvriendelijk project, dat een nadere beschouwing op internet waard is. Wikipedia leert ons: ,,Een vlechtheg is een dichte haag van horizontaal en verticaal groeiende takken. Julius Caesar verwijst al naar de toennummer 2 – 2014

-8-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. gespoten. Omdat bijen geen longen hebben kunnen zij er tegen maar de mijten gaan dood. Daarom is biodiversiteit zo belangrijk om de bijen in goede conditie te houden zodat ze niet ziek of zwak worden en vatbaar voor de mijt. Men wil ook graag hoveniers betrekken bij het project De Veenmol om er zo een echte insectentuin van te maken. Imkers kunnen er dan bijenkasten plaatsen. Maar als ook de hommel en wilde bijen door de mijt worden aangetast is dit ernstig”. Gif is volgens Maap niet de belangrijkste oorzaak van de bijensterfte.

Groene golf in Boskoop woensdag 9 april

Jolanda Zwaan

Marcel van der Veen heeft als project bloemrijke bermen in een kleurrijk landschap. Het project is ontstaan in Wageningen. Dit project richt zich niet alleen op honingbijen maar op alle bestuivende insecten zoals wilde bijen, hommels en zweefvliegen. Het is belangrijk om een gevarieerd landschap te bieden, nestgelegenheid, geschikte bloemen het hele jaar rond, een soort Bed and Breakfast dus. Het terrein van Heineken in Zoeterwoude, dat is zo ongeveer 100 ha groot, wil hij duurzaam inrichten. Gemeente Alphen aan den Rijn wil het gebied rond het Archeon duurzaam inrichten. Het is de bedoeling om gebiedseigen bloemmengsel in te zaaien in de bermen.

Het groene golfcafé wordt voor de derde maal georganiseerd door gemeente Alphen aan de Rijn. Ditmaal zal deze bijeenkomst gehouden worden bij natuurtuin de Veenmol in Boskoop (Zwarte Pad tweede opgang vanaf de Zijde). Kees van Velzen, wethouder Alphen aan de Rijn, opent het café. Hij legt het belang uit van de groene golf. ,,Wij willen burgers een platform bieden om hun ideeën uiteen te zetten. Op deze manier wil men particuliere groene initiatieven ondersteunen en stimuleren, vrijwilligers in contact brengen met elkaar zodat zij zich in teamverband verder kunnen ontwikkelen. In Alphen aan den Rijn zal het meer toegespitst zijn op Stadslandbouw zoals het benutten van braakliggende terreinen. Boskoop wil zich meer richten op het ontwikkelen van het Zwarte Padgebied. De gemeente ziet het dan ook als zijn taak om deze initiatieven te stimuleren”. ( zie bovenstaande artikelen).

Hans van Dam, die ook regelmatig in ons kwartaalblad BA een stukje schrijft is nu aan de beurt. Tot grote hilariteit van de aanwezigen verdwijnt hij snel in de aangrenzende zaal om vervolgens terug te komen met een oud schepje. Natuur is zijn grote passie en heeft zijn oog laten vallen op de oude kwekerij van Verlaan om te herinrichten. Hans heeft een plan gemaakt hoe hij de kale dijken en bermen opnieuw wil inzaaien; dit plan is naar de gemeente opgestuurd. Hij gebruikt ook graag planten uit oude kwekerijen. Of gaat op stap – laat het oude schepje zien- om wilde planten uit de natuur uit te graven en weer te plaatsen in de Veenmol. Daarbij zorgend dat het natuurlijke evenwicht niet wordt verstoord. Zeldzame planten laat hij staan. Daarbij rekening houdend met planten die van vocht houden, schaduw- of juist zon. Sommige planten, zoals de ratelaar, worden daar bewust neer gezet om vergrassing tegen te gaan. Het is belangrijk om de grond zo schraal mogelijk te houden, juist de grond van kwekerijen is voedselrijk door bemesting. Daarnaast geeft hij 1x in de maand met nog 2 andere gidsen van het IVN rondleidingen. Hij is erg blij met het aantal deelnemers tot nu toe.

Nu, na het drie keer te hebben georganiseerd wil de gemeente graag het stokje over geven en de organisatie van de volgende groene golf aan ons over laten De gemeente blijft echter wel een sturende taak houden. Aan het begin van de middag zijn er een drietal presentaties van verschillende onderwerpen zoals: de Natuurtuin, Heemtuin en bloeiende bermen. Men krijgt ieder tien minuten om zijn idee/project voor te dragen; daarna klinkt een toeter en mogen aanwezigen nog vragen stellen. De eerste spreker is Maap Groenendijk, imker van beroep. ,,De bij is een ontzettend belangrijk dier, wij zijn voor 7080% afhankelijk van de bij wat betreft de bestuiving van onze gewassen”. Maap vindt dat de bijensterfte in de krant schromelijk wordt overdreven. ,,Er zijn 3 belangrijke speerpunten om bijensterfte te voorkomen: – een goede opleiding voor imkers – het bestrijden van de varroamijt* – biodiversiteit; bijen hebben veel soorten planten nodig om te overleven. Wij zouden ook doodgaan als je alleen maar één soort groente eet. Voor een doorsnee bijenkast is minimaal 40 kilo stuifmeel nodig voor de bijen om te overleven en te overwinteren.

Hekkensluiter is Arie van der Schoor, onze laatste spreker, werkzaam als biologieleraar op het Wellantcollege in Boskoop. In het interview wat hij onlangs had met Jan Uitzetter – de veenmol wordt nog geliefd in Boskoop – staat beschreven hoe de Natuurtuin de Veenmol is ontstaan. Ook aan de kinderen is gedacht. Tijdens de lezingen gaan de kinderen onder de bezielende leiding van Gerda Bonninga “zaadbommetjes” maken die bestaan uit klei en zand waar een bloemmengsel in is verwerkt; de “zaadbommetjes” vallen door regen uit elkaar waardoor de zaadjes snel ontkiemen.

De bij heeft geen longen maar tracheeën*, daar leeft de varroamijt in en steekt de bij als het ware “lek”. Het is belangrijk dat de kasten een paar maal per jaar worden behandelt met een organisch zuur wat in de kast wordt nummer 2 – 2014

Daarna krijgen wij uitgebreid de tijd voor een rondleiding over het gebied de Veenmol. -9-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

De rondleidingen worden verzorgd door Hans van Dam en Arie van der Schoor. Het is zonnig, het weer werkt in ieder geval goed mee. Je kunt heerlijk wandelen in dit gebied en het ziet er uitnodigend uit. Inderdaad zie ik een heleboel bijzondere planten staan, enkele orchideeën, smeerwortel, zilverschoon, gele plomp. Men is ook bezig met een egelopvanghuis en een insectenhotel, teveel om op te noemen. Na de lezingen en de rondleiding kun je de informatiemarkt bezoeken. De deelnemers van deze markt zijn onder andere Het voedselbankproject, Food4fifty*, uiteraard het IVN, verticaal tuinieren en Helco Mulder stadslandbouw (lees het interview over de wijktuin). Dit alles onder het genot van een hapje en een (alcoholvrij) drankje. Graag wil ik deze bijzondere en nuttige middag waar veel nieuwe contacten zijn gelegd besluiten met een uitspraak van Groei & Bloei:  de varroamijt is een uitwendige parasiet die voorkomt op insecten maar zich alleen voort kan planten op het broed van de honingbijen.  Een trachee is een zeer klein ademhalingsbuisje wat voorkomt bij insecten en duizendpotigen.  gemeenteraadslid Erik van Zuylen en fractiesecretaris Sara de Waal hebben zich er in verdiept hoe een gezin van vijftig euro in de week gezond kan eten.

De zwarte den

Pinus nigra

De vrouwelijke bloemen zijn rood in paren; mannelijke bloemen zijn geel in trossen. De kegels zijn eerst groen en langwerpig, volgroeid zijn ze bruin. Een kegel doet er ruim twee jaar over om te rijpen. De schors van de boom is ruw, knoestig en donkerbruin. Het hars ruikt lekker!

Jolanda Zwaan Op zijn vele vakanties naar het buitenland had mijn vader een naaldboompje meegenomen uit Oostenrijk, (dit verdient uiteraard geen navolging). Het bleek om een zwarte den te gaan. Eenmaal in onze tuin geplant, groeide het uit tot een enorme boom waar veel vogels hun toevlucht in zochten. Naast goudhaantjes, mezen, vinken en mussen hebben wij zelfs eens bezoek gehad van een kerkuil; wat ik heel bijzonder vond. De boom kan een hoogte van dertig meter bereiken en wel tot vierhonderd jaar oud worden. De zwarte den is eigenlijk alleen als sierboom interessant. Bovendien is deze den niet erg veeleisend qua grond, goed bestand tegen luchtvervuiling en kan tegen zeewind. Intussen was onze boom zo groot geworden dat de naaste buren begonnen te klagen over gebrek aan (zon)licht in hun huis en dus werd - helaas - besloten om de prachtige den om te hakken. Gelukkig is dit in goed overleg gegaan want in die tijd bestond het programma “de rijdende rechter” nog niet. De zwarte den behoort dus tot de dennenfamilie (Pinaceae). De naalden vallen 's winters niet uit wat wel het geval is bij lariksen. De naalden zijn gepaard, lang en enigszins geruwd. nummer 2 – 2014

Toch maar even op internet opgezocht wat hier voor de regels zijn (kan per gemeente verschillen). Een boom moet worden geplant tot twee meter vanaf de erfgrens, wordt hij dichter bij de erfgrens geplant dan moet dit in overleg met de buren (in ons geval stond de boom te dicht op de erfgrens). Er bestaat ook een verjaringstermijn van twintig jaar (je moet dan wel kunnen bewijzen wanneer je de boom hebt geplant). Na twintig jaar kan het zijn dat buren dus niet meer kunnen vragen om de boom om te hakken. Het maakt ook weer verschil of de boom boven de schutting uitkomt, het kan zijn dat de verjaringstermijn pas ingaat nadat de buren de boom boven de schutting uit zien groeien. Tegenwoordig moet je altijd een kapvergunning aanvragen bij de gemeente; ook moet je rekening houden met het broedseizoen van vogels (dus niet kappen tussen april en september). De zwarte den is niet interessant voor de houtindustrie in tegenstelling tot de grove den (grenenhout). Van de grove den (Pinus sylvestris) worden diverse producten gemaakt; onder andere wierook, zeep en siroop (ook voor medicinale doeleinden). De grove den bevat etherische stoffen zoals vitamine C, hars, bitterstoffen, flavonglycosiden en terpenen. Wat ik nooit heb geweten is dat terpentine wordt gedestilleerd uit het hout en hars van de grove den.

- 10 -

Bont Allerlei

Modderballet in natuurtuin Jan Uitzetter ,,Ben je al een beetje bekomen van de schrik?’’ Ik sta vrijdag 21 februari in de natuurtuin in Koudekerk aan den Rijn en de vraag wordt me die natte morgen gesteld door een vrouw die aan de overkant van de Lutteke Rijn haar hondje aan het uitlaten is. Een mooier bewijs is er niet dat iedereen dezer dagen meeleeft met Bert van der Zwaan, die samen met Tineke van Rijn en Ria Heemskerk de natuurtuin in goede conditie probeert te houden. Dertig jaar doet Bert het al, is hij in de zomer vrijwel elke zaterdag te vinden in de tuin. Nu staat het huilen hem nader dan het lachen door het modderballet dat in de tuin is aangericht. Een levenswerk verknald door overhaast optreden door de gemeente Alphen aan den Rijn of het Hoogheemraadschap Rijnland.

Interview met Alphen Stad TV, midden met bril Bert van der Zwaan rechts Bart van Loon

De feiten voor zover Bert en IVN-penningmeester Bart van Loon (contactpersoon voor Bert en de zijnen) die hebben weten te reconstrueren. Het komt er op neer dat bij een inspectie van het Hoogheemraadschap wordt geconstateerd dat in de Lutteke Rijn wortelstokken drijven van allerlei waterplanten. Die zouden komen uit de met het watertje in open verbinding staande grote vijver in de natuurtuin, vermoedt de inspecterende ambtenaar die de gemeente waarschuwt en (aan)beveelt om die vijver schoon te laten baggeren. Zonder ook maar enige vorm van overleg wordt dat karwei donderdag 13 februari uitgevoerd door een aannemer, een loonbedrijf? Bert weet het niet, maar wat hij wel constateert als hij door omwonenden is gewaarschuwd, is dat de vijver is uitgebaggerd, de bagger met de rietstengels erin op het pad en de oevers rond de vijver is gestort en dat de sporen van een graafwerktuig dwars door een veldje met daslook en armbloedig look (allebei beschermde planten) lopen, dat een prachtige kardinaalsmuts op een van de oevers is vernield. Doffe ellende maakt zich van Bert meester. ,,Jarenlang zijn we bezig geweest om te proberen de toch al te vette grond van de natuurtuin te verarmen. Al dat werk is in een klap ongedaan gemaakt. Die bagger die op de oevers is uitgestort nummer 2 – 2014

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. is hartstikke vet en voedselrijk. Ook als alle troep is opgeruimd, komt het voorlopig nog lang niet goed. Zullen er jarenlang alleen maar brandnetels groeien. Het duurt zeker tien tot vijftien jaar voor het weer een beetje in de oude staat is.’’ Hij wijst er verderop dat er niet alleen beschermde planten zijn vernietigd maar dat ook het leven van de in de vijver wonende amfibieën als kikkers en salamanders, ook allemaal beschermd, heftig is verstoord, zo ze door de ruwe werkwijze al niet zijn gestorven. De woede bij Bert is vooral heftig omdat het in de Lutteke Rijn drijvende plantmateriaal absoluut niet afkomstig is uit de vijver. ,,Dat kan helemaal niet, want die planten groeien niet in onze vijver. Het zijn de wortelstokken van gele plomp en waterlelie, die dus niet in de vijver van de Natuurtuin voorkomen. Die staan in de Lutteke Rijn en worden losgewoeld door de maaiboot van het Hoogheemraadschap. Weken, maanden nadat zo’n boot is langsgekomen, drijven die hier. Telkens komen weer nieuwe stokken boven. In alle jaren dat ik hier bezig ben, heb ik vele honderden kruiwagens afgevoerd.’’ Hij is ook verbaasd dat bij het bedrijf dat werk heeft uitgevoerd geen lichtje is gaan branden. ,,In de opening naar de Lutteke Rijn stond allemaal riet, er zou nooit uit onze vijver iets het riviertje in kunnen drijven, dat hadden ze bij een beetje nadenken zelf echt wel kunnen bedenken.’’ Hij vertelt zijn verhaal die ochtend voor de draaiende camera van Alphen Stad TV, zoals hij het eerder die week al uit de doeken heeft gedaan tegenover Sarie Katsman van AD Het Groene Hart en Annelies Karman van het Leidsch Dagblad. Dat blijft niet onopgemerkt, zo ondervinden Bart en Bert als ze contact zoeken met de gemeente Alphen aan den Rijn. Op vrijdag 28 februari heeft op het gemeentehuis in Alphen een gesprek plaats met de twee verantwoordelijke gemeenteambtenaren. Bart: ,,Ze bieden onmiddellijk namens de gemeente hun excuses aan. Dat had nooit zo mogen gebeuren, erkennen ze volmondig.’’

Tijdelijke brug over Lutteke Rijn

De oorzaak, zo blijkt uit het gesprek, is een communicatieprobleem tussen het hoogheemraadschap en de gemeente. Het Hoogheemraadschap had een brief gestuurd met een dwingend verzoek om planten te verwijderen in het water bij de natuurtuin. Door drukte rondom de gemeentelijke fusie kwam dat bij de gemeente min of meer - 11 -

Bont Allerlei tussen wal en schip terecht reden waarom het Hoogheemraadschap zou hebben besloten het dan maar zelf te (laten) doen en de kosten door te schuiven naar de gemeente. Zo blijkt uit de gemeentelijke lezing. Gelukkig blijft het niet bij een reconstructie van wat er is mis gegaan. Maandag 3 maart, zo krijgen Bart en Bert te horen, gaat men met de opruimingswerkzaamheden beginnen. Vanaf het water, zodat er in de tuin niet nog meer wordt vernield. Daarna gaat de gemeente het graspad om de vijver opnieuw inzaaien. Voor een periode van zes weken komt er een groot bord bij de tuin te staan om bezoekers te weren zodat het gras kan groeien. Na die periode zou het gras dan weer te belopen zijn. Verder biedt de gemeente ook aan om de schuine wallekanten naar het water in te zaaien met botanische zaden. Dat zal dan gedaan worden in coördinatie met Bert. De opruimwerkzaamheden verlopen naar volle tevredenheid (de foto laat een tijdelijke brug over de Lutteke Rijn zien), maar verder laat de gemeente het afweten. Herstel van de paden blijft uit, plantenzaden komen er ook al niet. Gesterkt door het eerste gesprek met de gemeente en de opruimwerkzaamheden is Bert gelukkig wel teruggekomen op zijn besluit om te stoppen met zijn werk in de Natuurtuin. Voor de eerste keer geconfronteerd met wat er was gebeurd in de tuin, liet hij door Sarie Katsman in AD het Groene Hart optekenen: ,, Zó veel vernield, 32 jaar vrijwilligerswerk naar de knoppen. Ik ben er klaar mee, dacht ik. Voorgoed. Eer alles nu weer eens in orde is, dan ben ik dik in de 80. Dat is te laat.’’ Dat de gemeente na een bemoedigende eerste reactie, het heeft laten afweten, heeft hem wel geraakt maar doet niets af aan zijn hernieuwde plezier om weer in de tuin aan de slag te gaan. ,,Ik heb zelf met Tineke en Ria de paden weer in orde gemaakt en Tineke is bij Hans van Dam uit Boskoop zaden wezen halen en deze zijn gezaaid op het talud van de oevers. Bizar is het dat ik in tot nu toe al vier kruiwagens met wortelstokken uit de vijver heb gehaald die zijn binnengedreven vanuit de Lutteke Rijn. Daar hadden we nooit last van toen het riet er nog stond.’’ Om in de toekomst te voorkomen dat weer een of andere instantie in de natuurtuin aan de slag gaat, zet de gemeente een bord bij de Natuurtuin (‘wanneer ze de gemaakte afspraak nakomen’) met daarop een samen door de gemeente en IVN Alphen aan den Rijn e.o. opgestelde tekst. Of dat ook zal helpen tegen overlast van de jeugd is maar de vraag. Hangjeugd is niet alleen verantwoordelijk voor graffiti op bomen, maar breekt daar ook takken vanaf om hutjes te bouwen. Bert hoopt met een artikel in een buurtkrantje te bewerkstelligen dat ook die jongeren respect opbrengen voor ‘zijn’ en onze, en natuurlijk toch ook, hun, natuurtuin.

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Daadkracht dichtbij H.J. Habermehl Coalitieakkoord 2014 – 2018 Alphen aan den Rijn ,,Wat is natuur nog in dit land’? (J.C. Bloem). Het woord ‘natuur’ komt in het politieke akkoord van onze gemeente helemaal niet voor. Natuur komt eerlijk gezegd in onze gemeente ook niet voor, alles is cultuur en als dat dan botanisch is, noemen we het ‘groen’. Het woord ‘groen(e)’ komt tien keer voor: Pag. 8: Groene gemeente die investeert in duurzaamheid via Green Deals (P.S. dat betekent ‘duurzaamheid’ , zeg dat dan gewoon). Pag. 17: Een groene omgeving heeft een belangrijke functie voor gezondheid, de waarde van onroerend goed en de identiteit van de wijk (groen als aanjager van de WOZwaarde. Sic!) We zijn trots op de groene dorpen, de groene stad en onze ligging in het Groene Hart (liever waren we zelf de Randstad, maar het spiegelbeeld zijn, heeft ook voordelen). betrokkenheid de vele groenvrijwilligers, die een deel van het openbaar groen in hun straat onderhouden. Het onderhoudsniveau van straten, wegen, pleinen en groen willen we op peil houden. Pag. 18: De nieuwe gemeente omvat stedelijke en dorpse omgevingen en tevens een groot veenweidegebied met groen en water. Pag. 20: We willen met Alphen aan den Rijn een ambitieuze, groene gemeente zijn die duurzaam ontwikkelt en bouwt en actief de toepassing van zonne-energie stimuleert. We sluiten Green Deals met de Alphense samenleving. Doel van de Green Deals is laten zien dat groen en groei hand in hand gaan (landgoederen financieren een gebied met groen). We richten een fonds op van 1 miljoen euro voor duurzaamheid om het sluiten van Green Deals te stimuleren. Pag. 30: (Inbreng) – Investeer in biobased economie (waarom niet gespeld ‘economy’?]) arbeid, groen, welbevinden en gezondheid. Van ons bestuur moet het groen het dus niet hebben. Dat betekent dat groenbeheer van onderop moet komen. Niet (alleen) met motorzaag en bladblazer, maar vooral door individuele of groepsgewijze inzet van betrokken burgers, niet alleen in de eigen straat of buurt, maar in die hele grote gemeente die we vormen. Ieder deel heeft er heel wat bij gekregen en dat nodigt uit om eens te gaan kijken; over de schutting hoeft niet meer, want die schuttingen zijn weg, als het goed is.

nummer 2 – 2014

- 12 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

De Fladderaars volop in de belangstelling! De Fladderaars en de Vlinders, de beide jeugdgroepen van IVN Alphen aan den Rijn e.o., hebben de afgelopen periode weer volop in de belangstelling gestaan. Met voor de jeugd, en niet alleen de IVN-kinderen maar ook andere Alphense kinderen, als onbetwist hoogtepunt de viering van het 30-jarig bestaan op paaszaterdag en tweede paasdag. Met een educatief eierzoek-spel krijgt dat feest een passend hoogtepunt. Niet alleen het feestelijk jubileum, maar ook cheque van de Woubrugse Rotary (500 euro) en een actie van Nederland.Doet.nl rondom gebouw de Vlinder levert dit voorjaar het nodige profijt op voor de IVNjeugd. Daarnaast zorgen dan ook de ‘gewone’ activiteiten op een zaterdag (Fladderaars) of een zondag in de maand (Vlinders) voor het nodige jeugdnatuurgenieten. Hieronder de verslagen, waaraan bijdragen werden geleverd door Gerda Bonninga en Jolanda Zwaan.

Jubileum met feestelijk eierenzoeken Vandaag vieren wij dat de jeugd 30 jaar bestaat. Uiteraard zo vlak voor Pasen heel toepasselijk: eieren zoeken en raden welk ei bij welke vogel hoort. Ook op 2e paasdag wordt dit nog eens dunnetjes overgedaan. In de Vlinder heerst al een gezellige drukte. Pieter Verkade is bezig buiten vlaggetjes op te hangen en Chris Groesser staat al startklaar met zijn camera. Loes Broer heeft koffie en thee gezet met wat lekkers erbij. Op borden zijn allemaal foto's en krantenknipsels te zien van voorbije jaren van het IVN met de jeugd. In de vitrines zijn vogeleieren te zien van onder andere, de kievit, spotvogel, ransuil en nog veel meer. Rond half elf zal Arjen Siebel de kinderen een verhaal vertellen, maar eerst houdt Gerda nog een inleidend praatje. Op de grond liggen gekleurde kussentjes waar de kinderen op kunnen zitten. Voor de ouders staan stoelen en krukjes klaar. Arjen, gekleed in fluwelen jas en gebloemde broek, fluistert mij nog toe: ,,ik heb niets voorbereid maar schrijf dat maar niet op”. Arjen vertelt het verhaal van de vogels die een koning zochten (sprookje van de gebroeders Grimm), hij eindigt het sprookje met het optillen van een bloempot, daaronder zit de koning van de vogels: het winterkoninkje. Bij een jubileum hoort ook een cadeau. Chris Groesser mag namens het bestuur het cadeau aanbieden en nummer 2 – 2014

Jenny Heemskerk en Elly Slagter krijgen de eer om het uit te pakken. Het is een microscoop die je kan aansluiten op de computer; zo kun je alles sterk vergroot bekijken. Daarna komt het officiële gedeelte. Arjen krijgt als dank een kistje met daarin (nep)eieren van diverse soorten vogels en wordt ook maar meteen lid gemaakt van het IVN. De eieren die gezocht moesten worden

Jan de Rijk zet Gerda Bonninga extra in het zonnetje voor haar bewezen diensten, zij heeft zich geweldig ingezet voor de jeugd. Als dank krijgt zij een pakket met biologische producten.

Cheque van Rotary Woubrugge Op woensdag 20 maart hebben Chris Groesser (bestuurslid van IVN Alphen aan den Rijn e.o.) en Gerda Bonninga (coördinator jeugdwerkgroepen) een cheque van 500 euro in ontvangst genomen. De Rotary Woubrugge heeft de afgelopen kerst een mooie kerstboom geplaatst waar organisaties een wens in mochten hangen. Daar hebben wij als jeugdwerkgroep dankbaar gebruik van gemaakt, zo meldt Gerda.

Gerda Bonninga in het zonnetje gezet

Voor de kinderen is er drinken met wat lekkers en dan … is het tijd om eieren te gaan zoeken. Op een formulier moeten ze invullen welke gevonden eieren bij welke vogel hoort. Pieter Verkade kijkt de oplossingen na, gelukkig maken de kinderen maar weinig fouten. Naast het eieren zoeken kunnen de kinderen ook knutselen met klei en een tekening maken. Ik sta de tuin van de kinderen te bewonderen; het staat er allemaal bijzonder goed bij. Wat mij betreft een geslaagde ochtend! - 13 -

Ze vertelt verder: ,,Wij willen de Sportlaan voorzien van bloemen. De kinderen gaan ook zaadbommen maken om Alphen aan den Rijn van bloemen te voorzien. Door het kappen van mooie kastanjebomen langs de Sportlaan en het planten van berkenbomen hebben de bijen het weer moeilijker gekregen om aan voedsel te komen. Kastanjes worden bezocht door de bijen en deze laan was een lustoord voor deze insecten. Berken zijn echter windbestuivers.’’ Als er geld overblijft, weet Gerda daar ook wel een bestemming voor. ,,Het restant van het geld willen wij graag besteden aan een bank in de tuin van het bezoekerscentrum. Wij kunnen dan

Bont Allerlei met de kinderen nog meer buiten aan het werk. De bank komt onder de grote wilg in de buurt van de jeugdtuin. Helaas hebben wij nog niet voldoende geld bij elkaar. Dus als je sponsor wilt zijn of sponsors kent, wij houden ons aanbevolen.’’

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. was een drukke bedoening in de ochtend om alles klaar te krijgen. Maar het allerleukste was dat ouders en kinderen alles volop hebben gekocht en vooral geproefd. De kinderen hebben genoten van het maken en het verkopen. Door dit te doen de bank in de vorm van een amfitheater want de opbrengst was maar liefst 209,50 euro.

De Vlinders genoten onder een stralende zon samen met hun ouders om zomaar bezig te zijn met natuurlijke materialen. De bomen zijn een echte aanwinst. Een uitdaging om op te klimmen, om er naar te kijken, de jaarringen te tellen. Er groeien paddenstoelen op, waar wij kabouters blij kunnen maken, maar ook elfjes wonen bij een paddenstoel. Een van de bomen heeft een holletje en daar woont vast een konijn in.

NL Doet doet tuin rondom de Vlinder De cheque wordt overhandigd

Fladderaars maken plantensoep Een van de grootste wensen van de IVN jeugdgroepen is een houten amfitheater in de tuin van het bezoekerscentrum de Veenweiden. Waarom? Om nog meer buiten te kunnen zijn. Het wordt een centraal punt in de natuuractiviteiten van de jeugd. Maar dat amfitheater kost heel veel geld. De kinderen hebben zich afgelopen zaterdag sterk gemaakt om een wilde plantensoep te maken. Maar ook bloemenboter van paardenbloemen, fluitenkruid, daslook en rode klaver.

Tijdens NL Doet hebben de kinderen vijf vogelhuisjes opgehangen en het resultaat is dat alle huisjes bewoond zijn door pimpel- en koolmezen. Ook de broedkorf naast de steiger heeft bewoners gehad Enthousiate bomenversierster

Koolmees bij nestkast . Foto Elvira Wiersema

De bult is voorzien van plantjes en deze slaan goed aan. En ook de is de entree flink opgeknapt door de oude tegels kapot te slaan en deze in te zaaien. Het groen komt er al door.

VLINDERS Bomen versieren

Kinderen verzamelen planten voor de soep

En voor de kleur nog mooie viooltjes en goudsbloemen. Ook een heerlijke kruidenkaas, rabarber/aardbeienmousse. Maar eerst is alles door de kinderen zelf geoogst uit de tuin van de jeugd of uit de tuin rondom het gebouw de vlinder. Ook werd er muntthee geschonken, een frisse limonade met munt met zelfgemaakte taarten en wraps. Het nummer 2 – 2014

Eenentwintig Vlinders, kinderen van 4-8 jaar hebben zondag 13 april 2014 de nieuwe bomen langs de zijkant van het pad naar de Vlinder versierd met heel veel KUNST. De nieuwe bomen naast de weg naar het gebouw de Vlinder zijn door de Vlinders, 24 kinderen in de leeftijd van 4-8 jaar, ingewijd. Met heel veel plezier, bloemen, takken en klei hebben de kinderen de bomen versierd met ware kunstwerken. Een slak, een rups, een gezicht, een boot, maar ook werden er bloemen geplant.

- 14 -

Na de pauze maakten de kinderen hun eigen broeikasje om een zonnebloem in te laten groeien. Deze kweken ze thuis op en over vier weken plaatsen zij de bloem in de tuin van de jeugd om in september te horen wie de mooiste en/of grootste zonnebloem heeft.

Het kriebelt bij de Vlinders ,,Die worm die poept gewoon op mijn vinger!” roept Darian. Dat het leven van een worm vooral uit eten en poepen bestaat komt nog niet in hem op. Dat het een van de functies van de worm is om alles wat opgeruimd moet worden in de natuur om te zetten in prima compost. Dat gaat nog wat te ver. Maar zien hoe een worm kronkelt, gangen maakt in de grond in een wormenkast, dat is al spannend genoeg. Een slak vasthouden als je nog geen vier jaar bent en deze bekijken met een loep is een geweldige ervaring. Ondanks het slechte weer hebben de kinderen allerlei kriebelbeestje bekeken en bewonderd. De kinderen hebben in de stromende regen een aantal wasbakken vol geschept met aarde uit de omgeving van het bezoekerscentrum en met elkaar bekeken.

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Rupsen gevangen

Op een grote stronk zaten tientallen naaktslakken en verschillende soorten pissebedden. Een pad en een heuse tijgerslak waren bijzondere vondsten. De slakken hielden een slakkenrace om te zien wie het eerste uit een van de bakken kon ontsnappen. Na de grote ontdekkingstocht mochten de kinderen zich uitleven met klei en lege slakkenhuizen. De mooiste slakken ontstonden uit het niets. De Vlinders komen een keer in de maand op zondagmiddag bij elkaar om met de ouders te genieten van alles wat de natuur te bieden heeft.

Twee weken geleden ben ik lekker een weekje naar de caravan geweest. Ik vond het heel fijn om alles weer terug te zien na een half jaar en werd heel vrolijk van alle vogelgeluiden om me heen.De koolmees broedt nu voor het derde jaar achter elkaar in de omgekeerde bloempot die vlak bij onze vijver staat, ik heb stiekem even gekeken toen hij weg was en heb negen eieren geteld.Ik hoop dat de jonge koolmeesjes volwassen worden, net als vorig jaar. De bonte vliegenvangers zijn er ook weer, er zijn twee koppels die ruzie maken om de nestkastjes en het territorium. Op het terras broedt ook een winterkoninkje, hij heeft zijn nest vlak bij de ingang van de caravan gemaakt. Ik hoop dat hij niet verstoord is door ons.

Wanneer een kind nu al een slak durft op te pakken en beet te houden, neemt het kind deze belevenis mee in zijn verdere leven. En zal daardoor meer openstaan voor nieuwe ervaringen in de natuur

Alpenwatersalamander

Het is heel leuk om te kijken naar het gedrag van de salamanders in de paartijd.

Emelies eigen fotohoekje Rhodondenderon met hommel

Emelie

Voorjaar 2014 Hallo allemaal, De winter is gelukkig weer voorbij, al hebben we dit jaar weinig sneeuw en ijs gehad. Ik heb dit jaar minder zeldzame wintergasten gezien dan vorig jaar, ik denk omdat we een zachte winter hebben gehad.

nummer 2 – 2014

aquariumzand overheen gelegd. Ik heb wat waterplanten gezocht en die in het bakje gepoot. Toen het bakje klaar was ben ik met een groot schepnet beestjes gaan vangen in het ven. Ik heb van alles gevangen zoals larven van de keizerlibelle, kikkers, allerlei verschillende kevers en ook twee zeldzame alpenwatersalamanders, die komen alleen in schone vennen voor. Ik had geluk, het waren een mannetje en een vrouwtje. Om ze goed te kunnen bekijken heb ik ze een paar dagen in het aquarium gestopt. Ook hebben we ze een naam gegeven.Het mannetje heet Kammie vanwege zijn grote kam waarmee het vrouwtje probeerde te versieren en het vrouwtje Piepert vanwege de piepgeluiden die ze maakte toen ik ze ving.

Mijn opa heeft ongeveer 30 jaar geleden een rhododendron geplant. De struik is echt heel groot geworden, hij heeft meer dan 500 paarse bloemen waar heel veel bijen en hommels op af komen. Vorig jaar heeft een lijster er een nest in gemaakt. Hij was erg schuw, wij keken stiekem om een hoekje of hij op het nest zat ,soms niet maar gelukkig kwam hij telkens wel weer terug.’ Op koningsdag zijn we naar Oss geweest om te kijken of er nog wat leuks te vinden was op de rommelmarkt. We vonden een klein aquarium, helemaal compleet en heel goedkoop. Mijn vader heeft wat zand uit het ven gehaald en er een laagje - 15 -

Tijdens fietstochten door een groot natuurgebied in de buurt zijn we dit jaar ook weer van alles tegengekomen, Twee nesten van zwarte spechten, een goudhaaantje, meerdere roodborsttapuiten en nog veel meer. De nachtzwaluw heb ik wel gehoord maar niet gezien. Ik hoop dat ik die een keer te zien krijg want dat is nog nooit gelukt. Ik heb voor het eerst een grote gele kwikstaart gezien maar helaas vloog hij weer weg voordat ik hem kon fotograferen, van de witte kwikstaart heb ik wel een mooie foto kunnen maken.

Witte kwikstaart

Bont Allerlei We kwamen ook een mierenhoop tegen van de grote rode bosmier, ik heb wel een half uur gekeken naar de mieren. Sommige bleven heen en weer lopen en anderen met hele grote kaken stonden als een soldaat op wacht. Ik gooide kleine stukjes chips in de buurt van het nest om te kijken wat de mieren daarmee doen.Met de macrolens heb ik foto's van de mieren gemaakt. Volgende keer ga ik op een afstand staan van het nest om te kijken of de groene specht komt, die eet mieren en laat ze gif spuiten tussen zijn veren tegen parasieten. Als ik geluk heb kan ik dan mooie foto's van hem maken. Jammer dat de vakantie weer voorbij is, ik had best nog een paar weken willen blijven. Tot de volgende keer, Emelie

Veluwenieuws Ellen Roest Zo mede IVNers, op het moment dat ik dit schrijf is de lente in alle heftigheid losgebarsten. Ik weet niet hoe het u vergaat maar ik wordt daar erg blij van en krijg er nieuwe energie van. Wat een feest van kleuren, geel van paardenbloemen, witte madeliefjes,allerlei tinten groen van jong blad, koolmezen die af en aan vliegen met nestmateriaal. spechten roffelen om het hardst om indruk te maken. De eerste hommels en vlinders fladderen rond, kortom allerlei nieuw jong leven start. Nu de zon zo schijnt gaan de mensen er massaal op uit; fietsen, wandelen weer lekker bezig in de tuin. Ik weet niet hoe het met u gesteld is maar ik voel ook een bijna onbedwingbare drang om er op uit te gaan. Heerlijk is het om weer plannen te maken voor de inventarisatie van een aantal oude akkertjes die natuurmonumenten nu nog inzaait met tarwe en gerst voor de reeën en edelherten. Langs de rand zijn er veel kruiden en akkerbloemen. We gaan dus specifiek nummer 2 – 2014

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. letten op de flora en vlinders. Het lijkt mij heel leerzaam want mijn planten en kruiden kennis is niet zo groot. Maar ik denk dat dat aan het einde van het seizoen wel is veranderd en ik een stuk wijzer ben geworden. Aan de andere kant van het wandelpad is ook een hele grote akker die Natuurmonumenten helemaal heeft laten verschralen en waar je bij een mooi uitkijkpunt ’s avonds de reeën, edelherten en zwijnen kunt spotten. Ik heb er zelfs al een aantal malen een vos gezien. Overdag zie je er vaak de andere grote grazers van Natuurmonumenten lopen; schotse Hooglanders en 2 soorten Spaanse koeien en een kudde pony’s .Die oude landbouw enclave heet Oud Reemst en ligt aan de N310 (Harderwijkerweg) de doorgaande weg tussen Otterlo en Arnhem, daar staat ook de werkschuur van NatuurMonumenten. Er zijn diverse wandelingen die vanaf Oud Reemst starten, dus kom gerust een keer wild spotten. Bent u ook zo nieuwsgierig naar de jonge dieren die gevolgd worden door diverse webcams in nesten en holen? Ik wel en ik doe me best om ze bij te houden, maar dat lukt me niet altijd. Wat ik u niet wil onthouden is een prachtige ontmoeting die ik 2 jaar terug heb gehad, daar moest ik aan denken toen ik de webcam: volg de vos had aanstaan.

Een bijzondere ontmoeting Heerlijk, na een warme dag een stukje fietsen. Het bos is verstild, af en toe ritselt een vogel door de bladeren. Je hoort hier en daar krekels en sprinkhaantjes. Al turend door de kijker speur ik het veld af,…geen ree te zien, zelfs de zwijnen zijn nog in dekking. Dat ze er zijn staat vast er zijn verse wroetplekken genoeg als stille getuigen. Bij de uitkijktoren is het druk en rumoerig, gauw verder fietsen dus. Aan de rand van het veld staat een zwijn. Voorzichtig mijn fiets neerleggen en onder de beuken het dier benaderen…..de wind is mij gunstig gezind, ik kan onopgemerkt tot aan het hek komen, zo’n 20 meter van het zwijn. Het gaat schemeren het licht wordt diffuus. Het silhouet van het - 16 -

zwijn steekt scherp af tegen het gele Jacobskruiskruid. Dan weer verder fietsen. Verderop betrap ik een reebok tijdens het laveien (grazen) ik probeer hem voorzichtig te benaderen maar zijn reuk en zicht zijn erg scherp, hij vertrouwd het niet helemaal. Steeds bewaard hij dezelfde afstand tussen ons. Opeens steekt hij zijn gewei in de grond, veegt langs de struiken en schudt zijn kop. De kluiten vliegen in het rond. De reebok bakent daarmee zijn territorium af door zijn geurklier die op zijn kop zit. Het is tenslotte juli dus paartijd voor de reeën. Ik fiets voldaan na zoveel moois weer verder; wat een heerlijk ritje! Opeens valt mijn blik links tussen de nomen op een voort sluipende gedaante. In een sukkeldrafje komt het richting fietspad. Die gaat oversteken dacht ik, maar nee het draaft een stukje over het fietspad. Dan blijft het staan, ik probeer wanhopig mijn fototoestel scherp te stellen en wat foto’s te nemen, maar er is te weinig licht. Ik vergeet bijna adem te halen als het naast het fietspad met een muizensprong tussen de varens in springt om een muis of kever te vangen. Dan loopt het weer verder over het fietspad en ik volg op gepaste afstand. Ik waarschuw met mijn hand fietsers die mij achterop rijden, ze blijven staan. Het draalt wat tussen de bomen en struiken om vervolgens naar de picknicktafels te gaan om daar onder de tafels en banken te kijken of er nog iets te halen valt. Hoorbaar smakkend schooiert het rond. Dan even plotseling als het kwam verdwijnt het achter een heuveltje uit het zicht. Ik blaas mijn half ingehouden adem uit:…..ppfff wat een bijzondere ontmoeting met een jonge vos! Een ontmoeting om nooit te vergeten.

Jonge vos

Bont Allerlei

Harry Potter bezems maken ,,Dit is het leukste wat ik ooit heb gedaan”, geeft een van de Fladderaars aan. Onder de stralende zon hebben 37 Fladderaars op zaterdag 8 maart een geweldige ochtend. Van de staken van de els maken zij een bezemsteel, voorzien van door hen zelf ingebrande initialen. Het bezemgedeelte wordt gemaakt van berkentakken. Met (Stanley)messen, tangen, hamers, ijzerdraad, raffia, wilgentakjes en touw worden de bezems in elkaar gezet.

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. Na de pauze snoeien de kinderen fruitbomen en maken zij de vogelhuisjes schoon, ook in de tuin wordt gewerkt. Een aantal kinderen maakt nog zaadbollen voor de vogels. De omgeving van de Vlinder wordt schoongemaakt met vuilgrijpers. Al het vuil (drie zakken vol) voeren we netjes af. Na het maken van de bezems houden wij nog een bezemrace. Een fijne ochtend, die ondanks het 'messenwerk', met maar één pleister plakken, goed is verlopen. * Met geriefbosje wordt een klein bos aangeduid waar vroeger het hakhout vandaan werd gehaald dat in en rond huis werd gebruikt (bron: Wikipedia).

Rara wat was dit?

nog verlengen. Je kunt heel goed zien dat de muis een knaagdier is. De ondertand komt dan telkens als deze is afgeknaagd een stukje naar boven. Stef Strik, uilenkenner, vertelt ons dat wij in ons land zes soorten uilen kennen. Hij laat ons fantastische foto's zien. Uilen zitten stil in de boom, gecamoufleerd door hun schutkleuren zodat ze amper opvallen voor mens en muis. Ook kunnen uilen door hun speciale veren geruisloos vliegen. Aan het einde van de ochtend wordt na gedegen onderzoek de buit op een stoere plank geplakt. Trots gaan de kinderen met het resultaat naar huis: ribben, boven- en onderkaken, ruggenwervels, bekkenbotjes, vogelpootjes en een enkele keer de pootjes van een mol. De kinderen met hun Harry Potter bezems

Maar eerst laat Jenny Heemskerk allerlei oude gebruiksvoorwerpen zien, die ook van natuurlijke materialen gemaakt zijn. Gebruiksvoorwerpen die wij mogen lenen van het Streek Oudheidkundig museum in Reeuwijk. Een bezem, een kippenmand, een mand voor appels en divers gereedschap. Tegenwoordig gaan wij voor een bezem naar de Hema, Blokker of Marskramer, maar vroeger moesten de mensen alles zelf maken. Het hout haalden ze uit de geriefbosjes*. Wij hebben de staken uit het Hengstenbos gehaald. Dit is een gebiedje aan het Windepad naar Ter Aar. nummer 2 – 2014

Uilenballen pluizen Als ware rechercheurs onderzoeken de Fladderaars op zaterdag 8 februari de maaginhoud van een kerkuil. Met een loep, meetlint, penseel, tandenborstel, pincet en cocktailprikkers pluizen de kinderen heel secuur de uilenbal van een kerkuil uit elkaar. Ze verzamelen de buit eerst in een petrischaaltje. In een aantal uilenballen zitten wel vier schedeltjes, dat wil dus zeggen dat de uil vier muizen heeft gevangen en in zijn geheel heeft doorgeslikt. Een mooie ontdekking is dat de voortand van de onderkaak nog heel lang is. Zodoende kunnen de kinderen de tand - 17 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Agenda van Activiteiten Gegevens van activiteiten onder voorbehoud. Telefonische informatie vooraf gewenst. Datum

Tijd

Activiteit

t/m augustus

Wo/za/zo 14.0017.00 10.3015.30

Tentoonstelling Info Plaats Polderdag Info Plaats Open Boerderij Info Plaats Vaarexcursie Info

Do 29 mei

Vr 30 mei

Za 7juni

10.0016.00 10.0012.00

Aanmelden Di 10 juni

Za 14 juni

Za 14 juni

20.0022.00

12.0024.00

09.3015.30

Zo 15 juni

14.0015.45

Zo 15 juni

10.0012.00

Zo 22 juni

14.0016.00

Zo 22 juni

15.0016.30

Za 28 juni

Za 5 juli

11.0013.00

14.0016.00

Za 12 en zo 13 juli

11.00 13.00 15.00

Za 26 juli

11.0013.00

nummer 2 – 2014

Natuurlezing Info Aanmelden Plaats Vogelexcursie Info Aanmelden Plaats Jeugdactiviteit Info Plaats Jeugdactiviteit Info Aanmelden Plaats Excursie Info Plaats Start Wateractiviteit Info Plaats Excursie Info Aanmelden Plaats Excursie Info Start Excursie Info Start Rondleiding tuin Info Plaats Excursie Info

Informatie/bijzonderheden Eetbaar Groen Pieter Verkade De Vlinder, Br. Slotsingel 15, Alphen Camping Polderflora Fam. Vergeer Rietveldsepad 4B, 2409 AA Alphen Boerderij De Vooruitgang, Fam. Verduyn Achtermiddagweg 3, Aarlanderveen Windakkers, Boskoop Dick Warmerdam/Kees van der Kooij vóór 5 juni: 0172-218598 / 06-48225633 of [email protected] Bomen in de zomer. Zie excursie 15 juni Loes Leeuwenburg/Monique Smulders [email protected] De Vlinder, Br. Slotsingel 15, Alphen Nachtzwaluwen Plateaux-Hageven Stef Strik [email protected] P-plaats Golfclub, Kr. Aarweg 5, Alphen Fladderaars, Eindactiviteit Gerda Bonninga Nog even geheim Vlinders, Spetterend water Gerda Bonninga [email protected] De Vlinder, Br. Slotsingel 15, Alphen Bomen in de zomer. Zie lezing 10 juni Dick Warmerdam/Monique Smulders Weteringpark, Alphen P-plaats Windjammer, Alphen Via Kalkovenweg, ingang bij Bosbeton Waterbeestjes zoeken en herkennen Dick Warmerdam, Rik Duijts, Evert Mol De Vlinder, Br. Slotsingel 15, Alphen Kromme Aargebied, Zegersloot-Noord Chris Groesser/Peter Benes [email protected] De Vlinder, Br. Slotsingel 15, Alphen Natuurwandeling Zwarte Pad Boskoop Dick Warmerdam/Hans van Dam Natuurtuin Veenmol naast Heempad Dammekade (tussen Alphen-Bodegr.) Dick Warmerdam/Kees v.d. Kooij Voshol 2, 2411 NP Bodegraven Open Imkerijdagen Boskoop Hans van Dam/Jenny Heemskerk M. Groenendijk, Zuidkade 93, Boskoop Natuurwandeling Zwarte Pad Boskoop Dick Warmerdam/Hans van Dam - 18 -

0172 445249

0172 588827 IVN-infokraam 0172 571165 IVN-infokraam 06 17718203 Startplaats volgt bij aanmelding.

Loes L. 0172 445246 Kosten: leden/donateurs € 4, niet-leden € 6. Excursie gratis

[email protected] Carpoolen, kosten delen. 06 53403123 Gewijzigde tijden! Oude kleren! 06 53403123 Per keer aanmelden € 2,50 per kind incl. drinken Dick Warmerd. 06 17718203 Ook deelname los v.d.lezing Jonge kinderen onder begel. Dick Warmerd. 06 17718203 Schepnetjes aanwezig Dick Warmerd. 06 17718203

Dick Warmerd. 06 17718203 Hans van Dam 0172 214775 Rolstoelgebruikers welkom Dick Warmerd. 06 17718203 Voshol = zijstraat Hoogend.l. Imkerijdagen: 10.00-16.00 u. Hans van Dam 0172 214775 Rondleiding in bloementuin

Dick Warmerd. 06 17718203

Bont Allerlei

Zo 27 juli

Zo 24 aug.

Di 26 aug.

Plaats Excursie Info Aanmelden Plaats Excursie Info Aanmelden Plaats Excursie Info Aanmelden Plaats Excursie Info Plaats Excursie Info Start

Natuurtuin Veenmol naast Heempad Kromme Aargebied, Zegersloot-Noord Chris Groesser/Peter Benes [email protected] De Vlinder, Br. Slotsingel 15, Alphen Kromme Aargebied, Alphen Chris Groesser/Peter Benes [email protected] De Vlinder, Br. Slotsingel 15, Alphen Vleermuizen Loes Leeuwenburg/John Pietersen [email protected] De Vlinder, Br. Slotsingel 15, Alphen Vleermuizen Dick Warmerdam De Vlinder, Br. Slotsingel 15, Alphen Natuurwandeling Zwarte Pad, Boskoop Dick Warmerdam/Hans van Dam Natuurtuin Veenmol naast Heempad

n.n.b.

Reservedag

n.n.b.

Vrijwilligersdag Info Plaats

Voor IVN-BC Vrijwilligersdag Zie 31 aug. Uitsluitend voor vrijwilligers IVN-BC Lydia Beekhuis/Grada Hooijmans Nog niet bekend.

Excursie Info Plaats

Meervleermuizen, Waddinxveen Dick Warmerdam/ Anne-Jifke Haarsma Adres hoort u bij de lezing op 26 aug.

15.0016.30

15.0016.30

20.0022.00

Vr. 29 aug. 20.30

Za 30 aug.

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

11.0013.00

Hans van Dam 0172 214775 Geschikt voor rolstoelers Dick Warmerd. 06 17718203

Dick Warmerd. 06 17718203

Met excursie op 3 sept. Loes L. 0172 445246 Totaalkosten lezing+excursie: leden € 4, niet-leden € 6 Dick Warmerd. 06 17718203

Dick Warmerd. 06 17718203 Hans van Dam 0172 214775 Geschikt voor rolstoelers

Za 30 aug. Zo 31 aug.

Wo. 3 sept.

20.15

06 48753604 / 0172 577663 GEKOPPELD AAN LEZING 26/8 Dick Warmerd. 06 17718203

Noteer alvast in uw agenda: 24 september 2014 Rabobank Sponsorfietstocht.

Krakeelroute officieel geopend Woubrugge 12 februari

,,Denkend aan Kaag en Braassem zie ik grote polders, met daarin verspreid een boerderij….” Met een eigen versie van het gedicht ‘Denkend aan Holland’ van Hendrik Jan Marsman, opende wethouder Jan Uit den Boogaard woensdagmiddag 12 februari de Krakeelroute in Woubrugge. Tientallen belangstellenden waren woensdagmiddag naar restaurant De Dyck gekomen, één van de opstappunten van de Krakeelroute. Daar vertelde natuurgids Dick Warmerdam over de geschiedenis van de omliggende polders. Vervolgens werd iedereen naar buiten geleid waar Jan Uit den Boogaard, alias Mister Lover Lover, in hartjespak een gedicht voordroeg aan de natuur. Dit alles met een knipoog naar komende Valentijnsdag. Na zijn strofes kon het publiek officieel de eerste stappen zetten op het boerenlandpad van 7,3 kilometer door de Vierambachtspolder. nummer 2 – 2014

,,Het is een unieke mogelijkheid om onze polders van dichtbij te leren kennen. Het leuke aan het boerenlandwandelen is, is dat je van de gebaande paden afwijkt en daardoor natuur ziet die je vanaf de normale weg niet tegenkomt”, zegt Jan Uit den Boogaard. ,,De opening is met een knipoog gedaan, maar dat maakt het niet minder serieus. Met het gedicht wil ik ook mensen er op wijzen dat we met de natuur om moeten gaan zoals met onze geliefden: voorzichtig en met respect.” De Krakeelroute is onderdeel van het wandelroutenetwerk Rijn- en Veenstreek. Dit netwerk wordt momenteel uitgebreid met routes die grotendeels over boerenlandpaden gaan. Alle ontwikkelingen zijn te volgen op de www.boerenlandwandelen.nl. Aan dit netwerk werken de gemeenten Nieuwkoop, Alphen aan den Rijn en Kaag en Braassem.

- 19 -

Bont Allerlei

Wintervogels tellen met Toos en Ingrid Jan Uitzetter Ze spitsen hun oren, even maar. ,,Scholeksters. Daar ergens aan de overkant.’’ Toos Woortman en Ingrid Koedijk weten het zeker. ,,Die zien we misschien straks nog wel, als we aan de andere kant zijn.’’ Ik ben op vrijdag 14 februari met Toos en Ingrid op stap, op hun voorlaatste teldag van deze winter van vogels op en rondom de Zegerplas. Het meer zoals de meeste Alphenaren zeggen. Een zeer informatief rondje meer dat door trimmers binnen een half uur wordt gelopen, door gewone wandelaars in een uur en door ons in ruim twee uur. Maar wij komen dan ook niet met als doel lopen voor de broodnodige lichaamsbeweging. Dat is alleen maar een extraatje op deze wat winderige, droge winterdag. Wij, Toos en Ingrid, komen om de vogels te tellen; ik mag met ze mee. Twee Nieuwjaars-winterwandelingen geleden zag ik Toos voor het eerst. Ze viel me op. Een oudere vrouw met een wandelwagentje waarin geen kleinkind zat, maar een telescoop met statief. ,,Dat is me te zwaar om daar kilometers mee te sjouwen’’, was toen haar simpele uitleg. Niet alleen haar Swarovski-telescoop met statief liggen erin, maar ook nog andere zaken, zal ik de loop van de frisse ochtend ontdekken. We beginnen het rondje in de hoek bij de flats aan de Saffierstraat. Langs de bungalows met uitzicht op het meer is het al snel stilstaan geblazen. We zien vogels, wilde eenden, meerkoeten en een enkele dodaars op het water, maar we horen ook vogels in het struikgewas en de tuinen tussen meer en huizen. De heggenmus horen we wel, maar zien we niet. Een enkele pimpel, waarmee de beide dames in hun vogeltaaltje de pimpelmees bedoelen (ja, de kool is inderdaad de koolmees), zien we wel. Net als een paar kraaien. Staan, luisteren, de kijkers erbij, verder lopen. En in het stukje meer ten noorden van de waterzuivering, dat ooit de eerste aanzet van de vaarwegomlegging van de Oude Rijn was zodat de met kerosine geladen binnenvaarttankers niet meer door de binnenstad hoefden te varen, zien we kuifeenden en krakeenden. Op een van de palen bij Wet and Wild ontwaren we twee aalscholvers. ,,Meestal zitten er daar een stuk of vijf, zes’’, lijken Toos en Ingrid wat teleurgesteld. Verder maar weer. Terwijl trimmers en hondenuitlaters ons meestal vriendelijk groeten, een enkele keer ons wat verwonderd monsteren, laten in de buurt van de Kromme Aar de scholeksters zich horen. Kennelijk hebben ze niet op ons kunnen wachten, want een vlucht van 26 of 28 vogels, daar zijn Toos en Ingrid het nog niet direct over eens, strijkt zo op een kleine honderd meter van ons neer. ,,Dat is echt een verrassing, we hebben er wel eens twee of vier gezien, maar zoveel, dat is echt uniek’’, zijn de dames het eens. En als we even verderop op een bankje genieten van de geheimen die het wandelwagentje ons ook nog te bieden heeft (een thermoskan met koffie, suiker, melk en een nummer 2 – 2014

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. koekje), komen ze af en toe in kleinere troepjes luid roepend voor ons langs vliegen. ,,Heb je ons wel gezien’’, lijken ze te vragen. Nou wis en drie. Tot dan toe tellen we aan de hand van zien en horen kleine aantallen vogels. Zien doen we vooral wilde eenden in de tientallen, meerkoeten ook ongeveer zoveel, eksters, kraaien, merels en meesjes wat minder. Horen doen we vooral heggenmussen en een roodborstje en een groene specht in de buurt van de begraafplaats. ,,Die mogen we echter niet meetellen, die zit aan de andere kant van de sloot, dat hoort niet bij ons telgebied. Maar ik wil hem wel zien’’, zegt Toos. In haar telescoop duikt hij echter niet op, ook niet een eind verderop als we er duidelijk een horen op de golfbaan die uiteraard ook buiten het telgebied rond de Zegerplas valt. Gelukkig worden we wel van het paartje knobbelzwanen dat zoevend over onze hoofden aan zijn rondje meer begint. Om in een veel kortere tijd dan wij zelfs met een speedboot hadden kunnen realiseren, te landen aan de overkant. Vliegend tellen ze niet mee, op het water wel. Dus komt het duo samen met een eenzame zwaan die op dat moment rustig voorbij Wet and Wild peddelt op de tellijst die Ingrid nauwgezet bijhoudt.

Toos (links) en Ingrid

Na de koffiepauze is het tijd voor het grotere werk. Midden op de plas dobberen grote groepen watervogels. De telescoop gaat op het statief en terwijl Ingrid en ik de omgeving in de gaten houden, zwenkt Toos met kleine bewegingen de telescoop van links naar rechts. ,,430 smienten’’, meldt ze na een minuut of vijf. ,,Straks aan de andere kant nog maar eens controleren.’’ Want ze tellen zeer gewetensvol, zo blijkt aldoor onderweg. Aan de andere kant aangekomen zorgen ook de smienten, net als eerder de scholeksters, voor een verrassing. In drie groepen komen er vanaf de zuidelijke oever vogels binnenvallen. Smienten, ziet Toos door haar telescoop. Toos en Ingrid leggen gezamenlijk vast dat het er zo’n honderd zijn, waardoor het getal van 530 smienten op het telformulier kan worden ingevuld.

- 20 -

Bont Allerlei Het rondje zit er dan bijna op. In maart is er nog een te gaan. Dan hebben Toos en Ingrid de jaarlijkse wintervogeltelling weer achter de rug. Vanaf oktober hebben ze elke maand willen tellen. Noodgedwongen moesten ze in oktober de telling laten schieten. ,,Beestenweer met heel veel wind en regen’’, is de verklaring Voor mij komt op 14 februari zo rond het middaguur een eind aan een zeer leerzame ochtend. Aan de hand van hun verenpakje kan ik vrij veel vogels thuisbrengen. Nu weet ik ook enig onderscheid te brengen in het gezang van vogels als het winterkoninkje en de heggenmus. Of dat lang zal beklijven, is echter de vraag, bedenk ik als ik thuiszittend toch wel een dik uur probeer weer leven in de van kou verstijfde handen en vingers te krijgen. Want het is dan wel een mooie morgen om vogels te zien en horen, als je van tijd een foto maakt van de vrouwen en de vogels sluipt de kou gewoon je bloedvaten binnen. Dan stijgt je bewondering voor Toos en Ingrid nog meer, want het weer moet wel heel erg bar en boos zijn als zij een keer verzaken. Ook bij echte diepe vrieskou gaan ze op pad, juist dan, omdat als alle watertjes in de polder dichtgevroren zijn het op de plas wemelt van de watervogels.

Een heel legertje scholeksters wil worden geteld

Toeval brengt ‘telstel’ bij elkaar Bij toeval ontmoeten Toos en Ingrid elkaar. De beide Alphense dames zijn lid van de vogelwerkgroep Koudekerk/Hazerswoude e.o. Toos wordt dat halverwege de jaren negentig van de vorige eeuw, nadat ze haar echtgenoot Jack vergezelde op een driedaagse zakenreis naar Texel. ,,Ik heb er een fiets gehuurd en bij een van mijn tochtjes op het eiland zag ik, toen ik op een bankje zat uit rusten, zomaar een lepelaar boven mijn hoofd vliegen. Ik dacht dat die vogels alleen maar te zien waren in dierentuinen. Ik deelde mijn verbazing met een jong stel dat een eind verderop zat met een verrekijker. Die waren natuurlijk helemaal niet verbaasd. ‘Een eindje verderop is een lepelaarskolonie’, zeiden ze. Ze lieten mij ook door hun kijker kijken naar andere vogels. Er ging een wereld voor mij open.’’ Iets soortgelijks overkwam Ingrid. Die ging op huwelijksreis naar Florida en ontdekte daar tot haar verrukking wel acht of negen soorten reigers, de ene soort nog mooier dan de andere. ,,Hier ben je met twee, drie wel zo’n beetje klaar.’’ Zo vond ze er in Amerika een liefde bij; voor vogels. Ook zij nummer 2 – 2014

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. kwam terecht bij de vogelwerkgroep KoudekerkHazerswoude. Waar ze Toos ontmoette die toe net bezig was zich te bekwamen tot vogeltelster onder de hoede van Jan Kuijt. Zijn enthousiasme kennend is het dus allerminst verbazingwekkend dat Toos telster werd. ,,Ik hou er niet van om af en toe alleen maar mijn gezicht te laten zien, ik wil ook actief zijn’’, zegt ze en ze ging dus vogels tellen. (,,En is ook nog een tijd secretaris geweest’’, vult Jack aan.). Ze mocht haar eigen gebied kiezen en de soort telling. Het werd de wintervogeltelling rond de Zegerplas en na enkele jaren werd Ingrid (,,ik wil graag alles wil weten, ik ben erg nieuwsgierig’’) haar maatje. Dat tellen doen ze heel serieus, waarbij Ingrid van de details is en een ware pietje-precies. Toos: ,,Als ik net 3000 smienten op de plas heb geteld, dan ziet Ingrid er dichtbij de plek waar staan ook nog twee en die moeten dan wel op het telformulier’’, lacht Toos. 3000 of 3002, maakt dan niet zo veel verschil, maar voor Ingrid telt het. Bij dat tellen gaat Toos vooral af op wat ze ziet, enkel al het kijken naar de vogels geeft haar voldoening. Ingrid houdt de aantallen zorgvuldig bij en is aanvullend als het gaat om vogelgeluiden. ,,Ik hoor veel beter dan ik zie’’, verklaart ze. Vogels die ze niet zien maar die hoorbaar wel in het telgebied aanwezig zijn, komen pas op het telformulier nadat ze de nodige moeite hebben gedaan om ze toch te zien. Lukt dat niet dan geeft Ingrids gehoor de doorslag, Overvliegende vogels tellen niet mee. De resultaten van de tellingen stuurt Toos via internet door naar Sovon Vogelonderzoek Nederland. Die organisatie organiseert landelijke vogeltellingen voor natuurbeheer, beleid en onderzoek. Toos: ,,Of ik nu 3.000 of 3.500 smienten tel, is op zich niet zo interessant. Maar het instituut is wel degelijk geïnteresseerd in de resultaten van jaarlijkse tellingen van vogels in een vast gebied, op een vast tijdstip, waarbij ook de weersomstandigheden worden gemeld. Als de watertjes in de polders dichtgevroren zijn dan komen op de Zegerplas zomaar 10.000 of meer Smienten, op de surfplas bij Reeuwijk zelfs wel 25.000 smienten. Met zo’n winter als we nu hebben haal je de duizend geeneens.’’ Uit al die aangeleverde gegevens weet Sovon wetenschappelijk verantwoorde aanbevelingen te destilleren voor overheden; landelijk, provinciaal en gemeentelijk. Toos: ,,Op basis van die voortdurende stroom van telgegevens kwam naar voren dat natuurgebied de Wilck heel belangrijk was als overwinteringsgebied voor de smienten en kleine zwanen. Vooral dat laatste heeft ertoe geleid dat de Wilck tot beschermd gebied werd verklaard.’’ Toos noemt als voorbeeld ook de ganzendiscussie. ,,De aantallen ganzen die hier ’s zomers blijven, groeien. Maar als je daar echt een mening over wilt vormen en er beleid op wil loslaten, moet je wel weten om hoeveel ganzen het gaat.’’ Twee voorbeelden om maar duidelijk te maken dat vogeltellingen niet alleen een boeiende vrijetijdsbesteding zijn voor vrijwilligers als Toos en Ingrid, maar onmisbaar zijn om een op natuurbehoud gericht overheidsbeleid vorm te kunnen geven.

- 21 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Ledenoverzicht Aanpassingen in het ledenbestand. Bestandsdatum 19 april 2014. We heten van harte welkom: Dhr. R. Bloemhoff Mw. S, Bremeer – van Herk Dhr. R. Haakmeester Dhr. D. Jaspers Dhr. J. Jaspers Dhr. A. Siebel Mw. E. Hamelink

Aantal leden: Aantal huisgenootleden: Aantal donateurs: Totaal:

Aantal Fladderaars (8-12 jr):

nummer 2 – 2014

Donateur Lid Lid Lid Huisgenoot Lid Lid landelijk

219 33 38 290

per 24-10-2013 per 14-04-2014 per 17-03-2014 per 17-03-2014 per 17-03-2014 per 19-04-2014 per 30-04-2014

Wijziging in je e-mailadres, telefoonnummer of huisadres? Geef het door aan de ledenadministratie via ledenadmin@ivn-alphenaanrijn of 0172 515553

wachtlijst

- 22 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Het lentegevoel van ….. Hans van Dam Wanneer begint de lente? Volgens de kalender begon het dit jaar op 20 maart om 17.57 uur. Weerkundigen houden gemakshalve 1 maart aan. De eerste opwarmende zonnestralen beleef ik als ‘naturel drugs’. De tuinstoelen gaan naar buiten en net als een reptiel word ik na opwarming superactief. De lente zelf heeft z’n eigen regels, die begon al in december, na een verbond te hebben gesloten met de herfst: ,,we geven de winter geen kans”. Planten reageerden, raapzaad, kamille en tientallen andere planten bloeiden gewoon de winter door.

Soms zijn er waarnemingen en dan denk ik, hé, die hoorde ik twee weken geleden al. Vogels zijn dit jaar niet vroeger, weten zij in Afrika veel dat het hier al lente is. De mens gluurt wel maar communiceert niet met de natuur. Bij de RAVON begon de lente op 19 februari, toen de eerste paaiende beekprikken werden gevonden. Mijn eerste amfibie waarnemingen zijn meestal dramatisch. De eerste doodgereden pad zag ik al in februari, de eerste kikkerdril half maart. Ringslangen vonden we zonnend in de graskant op 9 april. Het is prachtig om de volgorde van de vogelzang te volgen. De zanglijster begon al in december, de roodborst zingt als hij zin heeft en als die wintergast weg is komt de zwartkop er in zijn plaats. Na de tjiftjaf volgt de fitis, de tuinfluiter en met wat geluk pas in mei de spotvogel. Het mooiste lentegevoel is de vogelzang en als je na enige oefening de geluiden herkent, dan kan je de ogen gaan gebruiken voor de plantjes.

Een dotterbloem op het heempad presteerde het om vanaf oktober zonder onderbreking tot eind april bloemen voort te brengen. Robertskruid, in de luwte bij mijn voordeur op het noorden, stond in januari al in bloei en ziet er vitaal genoeg uit om bloeiend de zomer te halen. Fluitenkruid, dagkoekoeksbloem en berenklauw overwinterden bloeiend. De eerste korenbloem en bolderik bloeiden al op 21 maart. Zij verdienen allemaal de ereprijs van deze prachtige lente. Beleef de lente buiten, in de natuur.

Fitis

Fluitenkruid

Ontregeld Een natuurmens raakt ontregeld door deze seizoenomstrengeling. Schaatsliefhebbers moesten genoegen nemen met bewegende beelden op TV. Winterklussen worden uitgesteld tot de volgende winter. Vetbollen, in december gekocht, werden pas in maart opgehangen. Ik hang ze op als de winter invalt maar die viel niet in. Vetbollen, 2 aan een touwtje gebonden, gooi ik zo hoog mogelijk in de boom. Een vink in de naastgelegen boom deed verschrikt zijn eerste vinkenslag. Het klonk me in de oren als: die-diedie-die DIE IS GEK! Mijn lentegevoel als vogelaar begint als de eerste tjiftjaf zich laat horen. Dat was dit jaar op 10 maart. Ik ben niet zo’n vogelaar die alle eerstelingen noteer en doorgeef aan de fenolijn van Vroege Vogels, daar ben ik te chaotisch voor. nummer 2 – 2014

Nieuw leven Heel enthousiast word ik als in het vroege voorjaar al die jonge blaadjes weer zie komen. Ik kan honderd uit praten over al die kleine groene blaadjes omdat ik uit voorkennis al weet hoe ze heten, hoe ze groeien, bloeien en welke kleur ze krijgen. Voorkennis, in de zakenwereld zou je gestraft worden, maar ik mag er ongeremd over praten. Mijn zelfingenomenheid wordt afgestraft door de woekeraars, die ook willen leven en groeien. Legers van kleefkruid en haagwinde steken hun kopjes boven het gras uit en pakken de dichtbijstaande planten om daar kronkelend overheen te groeien. Als je even niet oplet nemen de woekeraars de regie over, het gevecht om de beste plaats. Veel werk, ook dat is voorjaar. Lente betekent tuin omspitten, zaadplan uitvoeren, de eerste snoei en het beheersbaar houden. Wees vriendelijk voor de natuur, verricht geen onnodig werk, de natuur kan veel zelf. Het is ongekend dat al die kleine groene blaadjes in enkele maanden tijd tot forse planten gaan uitgroeien. Wat hebben we een mooie lange lente, van mij mag dit tot juli gaan duren. Wat een rijk gevoel om deze passie voor planten te hebben. Mijn enthousiasme en kennis te kunnen delen met zoveel mogelijk bezoekers van het heempad in Boskoop.

- 23 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Het natuurgevoel van... Jolanda Zwaan Wat is je favoriete plek in Alphen en omgeving en waarom? Mijn favoriete plek in Alphen en omgeving zijn de Nieuwkoopse plassen. Tijdens mijn middelbare schooltijd zat ik in Nieuwkoop op school, wat betekende dat ik iedere dag een half uur heen en terug moest fietsen. Dwars door de polder, dus ik heb bijzondere dingen gezien, zoals de roerdomp en bilzekruid (daar ga ik nog een keer over schrijven). Menigmaal kwamen wij te laat op school omdat de koeien moesten oversteken van het ene naar het andere weiland (in Alphen kwam je te laat omdat de brug openstond). Als wij een tussenuur hadden gingen wij vaak naar de Meije om te picknicken. Onze biologieleraar heeft mij echt liefde voor de natuur meegegeven, bovendien had de beste man een geweldig gevoel voor humor. Vanwege de groene omgeving waren er vaak buitenactiviteiten en zaten we met onze knieën in het gras naar plantjes en insecten te zoeken.

Jolanda Zwaan

Mijn interesse was gewekt en ben mij er toen steeds meer in gaan verdiepen. Wat is de laatste IVN-activiteit waaraan je hebt deelgenomen en wanneer?

Harig eetbaar wilgenroosje (bron Wildpluk)

Wat is je favoriete activiteit in de natuur en waarom? Het liefst ga ik wandelen, want dan ervaar, zie, ruik en hoor ik toch het meest. Bovendien heb ik dan uitgebreid de tijd om bij ieder plantje stil te staan of omhoog naar de bomen te staren als ik een vogel hoor zingen (hoewel die zich - althans bij mij - zelden laten zien). In de natuur heb ik altijd het gevoel dat de tijd stil is blijven staan; vooral als je het gegons van bijen en andere insecten hoor. Wat is je favoriete plant of dier en waarom? Mijn voorkeur gaat niet speciaal uit naar een speciale plant of dier maar ik houd erg veel van wilde planten. Deze liefde is ontstaan door mijn buurvrouw; ik zag haar als kind regelmatig madeliefjes eten en - de minst geliefde plant bij iedere tuinder – zevenblad. Volgens haar zijn deze planten erg gezond en vooral het zevenblad bevat veel vitamine C. nummer 2 – 2014

Recentelijk heb ik niet deelgenomen aan een IVN-activiteit maar ik ben wel op het groene golfcafé aanwezig geweest waar ik werd aangestoken door het enthousiasme van de deelnemers daar. Ik ga dan ook vast en zeker een keer mee met een natuurgids om in Boskoop het Heempad te bewonderen. Heb je tips of wil je dingen noemen die nog zouden kunnen gebeuren? Wat ik zelf een ontzettend leuk programma vind is te zien op de BBC; het heet Springwatch, Autumn- en Winterwatch. De exacte data weet ik niet maar ik zou zo zeggen: houd je tvgids in de gaten. Op een luchtige, laagdrempelige en humoristische manier wordt de natuur voor je dichterbij gehaald. Je kunt meekijken met de verborgen camera naar vogels en zoogdieren. Verschillende biologen geven uitleg over allerlei soorten onderwerpen. Van welke IVN'er wil jij het natuurgevoel weten? Van Dominique de Roo, onze nieuwe voorzitter

- 24 -

Bont Allerlei

Hoogstamboomgaard Jolanda Zwaan Vandaag, op een zonovergoten ochtend in april, interview ik Mila Binnekamp, Peter Bennes en Kees Langejan over hun project de hoogstamboomgaard in de Ridderbuurt 'de brongaard'. De boomgaard bevindt zich recht tegenover de boerderij Bron Hoeve. Hoe is dit project ontstaan? ,,Eigenlijk zijn we hiervoor gevraagd door gemeente Alphen aan den Rijn. Wij hadden eerst het terrein achter Stef Strik zijn huis in gedachte voor een boomgaard, maar dat bleek te nat. Waarna de gemeente ons dit terrein in beheer gaf; er stonden toen al fruitbomen”.

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. achtergronden met ons meewerken, zijn er ook diverse opvattingen. Sommigen wilden op de antroposofische toer, of geheel biologisch. Maar we zijn er met elkaar wel uitgekomen. Iemand had het idee geopperd om tussen de bomen door bloemen te planten wat heel gezellig staat maar de grond is daarvoor niet geschikt. Wilde bloemen hebben juist een schrale grond nodig terwijl de bomen om bemesting vragen. Ook kwamen wij erachter dat bloemen vlakbij de stam planten niet de juiste manier is.” Peter is duidelijk: ,,maar we gebruiken geen gif”. Omdat men toch liever geen kunstmest gebruikt, mag men nu van de boer Paul van Leeuwen, mest gebruiken van zijn schapen; hoewel dat wel langzamer werkt. Jan Uitzetter wil weten wat voor nut de zwarte draden aan de bomen hebben .

Van wie hebben jullie de kennis gekregen om een boomgaard aan te leggen en te onderhouden? ,,Van Maarten Dekker – hij heeft het beheer over een hoogstamboomgaard in Park de Rijnstroom - hebben wij de kneepjes van het vak geleerd”. Ook heeft Peter een cursus fruitbomen snoeien gevolgd bij Landschapsbeheer Zuid Holland. Maarten heeft ons veel uitgelegd over winter snoei, bemesting, de boom in de juiste vorm snoeien en bodemonderzoek”. Uiteraard ook een typisch Nederlandse vraag: wie betaalt dit allemaal? ,,Wij hebben veel steun van Ron Agenent gekregen (één van de coördinatoren bewonersparticipatie Alphen aan den Rijn) die veel voor ons heeft mogelijk gemaakt. De bomen zijn aangeschaft bij De Bosrand, ook het gereedschap en alle daarbij komende kosten worden door de gemeente vergoed”. Ondertussen drinken wij aan de picknicktafel gezellig onze koffie en thee met een lekker plak appelcake erbij. Kijk, je moet het nuttige met het aangename weten te combineren. Boven ons in de walnotenboom kwinkeleren tjiftjafs, meesjes , vinken en nog een aantal vogels die wij geen van allen thuis kunnen brengen, uit volle borst. Om het compleet te maken zijn er ook nog een stel houtduiven aan het bakkeleien. Maar er moet ook nog gewerkt worden dus verder met het interview.

Hoogstamboom met draden

Peter vertelt dat de takken zo breed mogelijk worden gehouden, ,,om zoveel mogelijk zonlicht op te vangen” vult Mila aan. ,,De takken worden door middel van draad gedwongen zo breed mogelijk te kunnen uitgroeien en verharden, pas als de takken zijn uitgehard worden de draden weg gehaald.. Het heeft wel het effect van leibomen. Ook mogen de bomen niet te hoog worden, we hebben namelijk hoogstamfruitbomen waarvan de stam ongeveer 1 meter 80 is. Je moet er nog wel bij kunnen met een trap”. Waarna ik opmerk dat het wel een vreemd gezicht is om omgekeerde bloempotjes aan de boom te zien hangen.

Waar vinden jullie zoal vrijwilligers? ,, Ach”, zegt Mila: ,,echt overal en nergens, buren, mensen van het IVN, van scholen. We hebben een vaste kerngroep maar de groep vrijwilligers verandert door omstandigheden nog wel eens. We kunnen altijd nieuwe vrijwilligers gebruiken”.

Peter weet te vertellen dat het natuurlijke bestrijding tegen insecten is en ander soort gespuis. ,,In de omgekeerde bloempotjes zit stro waar oorwurmen zich graag in verbergen, want oorwurmen zitten graag in een vochtige omgeving. Oorwurmen leven onder andere insectenlarven. Een natuurlijke manier van bestrijding dus. In de boom zelf zitten speciaal gekweekte luizen die op hun beurt weer de spint bestrijdt.

Volgen jullie een bepaald beleid voor het onderhoud van de boomgaard? ,,Omdat er verschillende vrijwilligers met diverse

Op de vraag hoeveel fruitbomen er ongeveer staan in de boomgaard zijn de meningen verdeelt ,,laten we het maar op 50 houden” zegt Peter”.

nummer 2 – 2014

- 25 -

Bont Allerlei En, een niet onbelangrijke vraag: is de oogst rendabel? ,,Nou”, zegt Mila. ,,Vorig jaar was er van de gehele oogst niets meer over. In een weekend helemaal kaal geplukt”. Peter lacht: ,,er was nog precies een appeltje blijven liggen, uit coulance waarschijnlijk. Hoewel dit een openbare ruimte is willen we het toch zoveel mogelijk afschermen voor publiek. Daarom is er ook een haag geplaatst bestaande uit gele kornoelje, hazelaar, sleedoorn en veldesdoorn; ook wel boerenhaag genoemd. Daarnaast staat er sinds kort ook een hek. Er komt nog een bord te staan met daarop de spelregels. Als je per se de tuin in wilt komen lukt het je toch wel”. Wat gaan jullie doen met deze oogst en dat van komende jaren? ,,We willen misschien wel een gedeelte aan de voedselbank geven, of voor de herfstmarkt bij de Vlinder. Hopelijk kunnen we er ook kinderen bij betrekken voor de fruitpluk, maar dat zien we nog wel”.

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

KNNV en IVN hebben veel met elkaar gemeen Op zoek naar een natuur- en/of milieuorganisatie in het werkgebied kwam ik dit keer uit bij de KNNV, de vereniging voor veldbiologie. Niet toevallig overigens, want KNNV en IVN, werken meer en meer samen, zowel landelijk als plaatselijk. Beide organisaties hebben zoveel met elkaar gemeen, dat het moeilijk is om de verschillen aan te geven. Corry van Kralingen-Kroon en Jan Westgeest, respectievelijk voorzitter en secretaris van KNNV Leiden e.o. beamen dat volmondig. Ze kunnen het weten, want zij zijn net als veel andere KNNV’ers ook IVN-lid.

Op dat moment nadert er een jonge vrouw op een fiets die afstapt om foto's te gaan maken. ,,Kijk", grapt Jan, de vrijwilligers komen je als het ware tegemoet lopen”. Het blijkt Brechtje de Boer te zijn van de gemeente, ontwerpster openbare ruimte. Zij heeft dit project onder haar beheer en wil eens komen kijken hoe het er bij staat. Met z'n zessen lopen we de boomgaard in om foto's te maken. Ondertussen bekijk ik nog even wat voor soorten fruitbomen er zoal in de tuin te zien zijn. Er zijn verschillende rassen appel- en perenbomen, pruimenbomen, walnoot-en pecanbomen te bewonderen. Mila laat ons zien waar de wel (daarom heet de boerderij Bron Hoeve) zich bevindt, om die reden is daar de bodem richting sloot afgegraven, zodat de grond minder drassig wordt. Na enig overleg wordt besloten dat we Brechtje ook een keer gaan interviewen voor Bont Allerlei. ,,Zolang het maar niet over politiek gaat”, zegt ze. Opgewekt nemen we afscheid van elkaar. Kom eens kijken bij deze boomgaard, of nog beter: help een handje mee als vrijwilliger. Het is zeer beslist geen straf om op deze idyllische plek te werken.

Corry van Kralingen – Kroon en Jan Westgeest

Corry, in Leiden ook de coördinator van de plantengroep: ,,Bij de KNNV gaan we dieper op zaken in. Wij spreken bijvoorbeeld niet over lezingen maar studieavonden waar onderwerpen wetenschappelijk worden uitgediept. Bij onze excursies gaan we met kruipsnelheid, soms ook letterlijk kruipend door het stukje terrein dat we in beeld willen brengen. Want elk plantje moet wel worden gedetermineerd; ter plekke of als we er echt niet uitkomen, nemen we dat plantje of een kenmerkend deel ervan mee om andere deskundigen in onze afdeling te kunnen raadplegen.’’ Dat de veldbiologen inderdaad diep op de materie ingaan, blijkt ook wel als je Daucallium+, het afdelingsblad van de Leidse afdeling, doorbladert. Geen lekker leesvoer, maar droge, feitelijke verhandelingen en opsommingen. Waarmee de fijnproever overigens vast wel raad weet. Dat KNNV en IVN heel goed met elkaar door een deur kunnen blijkt niet alleen landelijk, maar ook plaatselijk met Leiden wel als een heel mooi voorbeeld. De beide plaatselijk afdelingen komen drie keer jaar met een gezamenlijk ledenblad uit; digitaal of op papier, al is dat wel iets duurder. Ook staat deelname aan elkaars activiteiten open en waar nodig en mogelijk werken de beide afdelingen samen, bijvoorbeeld om op te komen voor kwetsbare natuur. Opgeschreven aantekeningen, moeten nog geredigeerd:

Bloempotjes voor insectenbestrijding

nummer 2 – 2014

- 26 -

Bont Allerlei De afdeling Leiden van KNNV telt ongeveer 160 leden, van wie er ook enkele bij het IVN Alphen aan den Rijn e.o. op de ledenlijst staan zoals Jeanette Theunissen en Jordan Blaauw (is hij wel IVN-lid?). De Leidse afdeling is het dichtst bij Alphen gelegen; ook Gouda en de Bollenstreek hebben een KNNV-afdeling. Die zijn net als de afdelingen van IVN autonoom, dat wil zeggen ze hebben een eigen bestuur, een eigen programma en weten zich onderdeel van een landelijke organisatie, die afdeling-overstijgende projecten voor haar rekening neemt. Bij het KNNV zijn dat bijvoorbeeld natuurkampeerreizen en natuurreizen waaraan, als voorbeeld van de samenwerking, ook IVN-leden kunnen deelnemen. Net als IVN-afdelingen kennen de meeste KNNV-afdelingen ook werkgroepen. Leiden heeft een plantenwerkgroep, mossenwerkgroep (gecoördineerd door Jeanette Theunissen), een vogelwerkgroep, een paddenstoelenwerkgroep en een natuurbeschermingscommissie. Die laatste werkgroep probeert in voorkomende gevallen te lobbyen bij de overheid bijvoorbeeld om wat zorgvuldiger om te gaan met het polderlandschap; denk aan het wat natter houden van polders ten behoeve van bijvoorbeeld de weidevogels. Ook voerde en voert de commissie de nodige processen tegen gemeentelijke, provinciale en als het moet landelijke overheid. Ook voor eenlingen met een bijzonder natuurproject biedt een KNNV-afdeling ruimte. In Leiden is een vissenmonitoringsproject in de Havenwijk-Zuid daar een mooi voorbeeld van. (zie kader). Een mooi voorbeeld van wat de KNNV afdeling Leiden doet is een zich over veel jaren uitstrekkend plantenonderzoek in de waterleidingduinen van drinkwaterbedrijf Dunea gelegen tussen Monster en Katwijk ten zuid-westen van Leiden. Samen met Dunea, dat als bedrijf gehouden is aan een verantwoorde winning van drinkwater, inventariseert en monitoort de plantenwerkgroep het gebied. Daarmee is twaalf jaar geleden begonnen. Zorgvuldig wordt bijgehouden welke planten in het gebied staan en hoeveel. ,,Eens in de vier jaar lopen we daar telkens dezelfde route en houden we dat bij. Daardoor weet je wat er is veranderd in het gebied. Als er ongewenste veranderingen lijken te zijn, kun je uitzoeken wat er mis gaat en kun je ingrijpen. Dat is actief beheer. Zoals ook het rooien van struiken en het weer laten terugkeren van natte duinvalleien actief beheer is. Daardoor tref je nu de Parnassia weer in grote aantallen aan in de duinen, die echte duinplant was bijna helemaal verdwenen en neemt ook de variatie weer toe. Zo duikt ook de Moeraswespenorchis weer op.’’ Dat het terugbrengen van de duinen niet altijd direct op bijval kan rekenen, kan Corry zich voorstellen. ,,Als je naar het landschap van je jeugd teruggaat, hoort dat er nog net zo bij te liggen als je terugkomt. Als de graafmachines in de duinen in de weer zijn, begrijpen mensen dat in eerste instantie niet. ‘Het was toch mooi…’ Wat Dunea echter beoogt is het duinlandschap weer terug te brengen in de oude staat.’’ Ze doceert vervolgens een stukje duinhistorie. ,,In de loop van honderden jaren zijn de duinen gebruikt voor allerlei vormen van kleinschalige landbouw. De boeren brachten mest op hun landjes, onder andere daardoor nummer 2 – 2014

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. verschraalde de duinvegetatie. Nu die kleinschalige landbouw is verdwenen maken wij en andere natuurclubs er zich sterk voor dat het duingebied weer teruggebracht in zijn oorspronkelijke staat. Zoveel mogelijk, want tegen ongewenste bemesting door luchtvervuiling staan we met zijn allen machteloos. Maar desondanks, bijna verdwenen planten komen terug en het mag ook weer stuiven in de duinen.’’ Dat de KNNV verder gaat in zijn belangstelling (wekken) voor de natuur in de directe omgeving dan de doorsneeIVN’er, blijkt ook uit het gegeven dat veel van de ‘lesgevers’ bij een door IVN georganiseerde natuurgidsencursus afkomstig zijn uit KNNV-gelederen. ,,Wij hebben, of beter gezegd, wij pretenderen daarvoor de kennis in huis te hebben’’, zegt Jan. ,,Op onze studieavonden gaan we diepgaand in op allerlei onderwerpen, discussiëren we met elkaar om elkaar scherp te houden. We hebben een paar leden die werken bij Naturalis. Zij maken het gemakkelijk om wetenschappers te benaderen om een lezing te houden of zich te buigen over een vraagstuk waar we zelf met onze eigen deskundigheid niet uitkomen.’’ De verschillende werkgroepen hebben zo hun eigen activiteiten, maar een paar keer per jaar zijn er ook algemene excursies. ,,Dan lopen verschillende specialisten met elkaar een gebied af en kijken ze naar de vogels, de paddenstoelen, de planten, eigenlijk naar alles wat er leeft. Ook excursies in een heemtuin of op een landgoed, en daar hebben we er heel wat van in Leiden en omgeving, staan met enige regelmaat op het programma. Jaarlijks is er dan bovendien nog een biodiversiteitsdag waarbij alle natuuraspecten aan bod komen en waar we met kleine groepjes mensen bepaalde dingen doen.’’

Kieivtsbloem

Meer KNNV Nieuws KNNV en IVN KNNV Leiden een van de oudste afdelingen Met de respectabele leeftijd van 112 jaar (opgericht 27 december 1901) is de afdeling Leiden van de Koninklijke Nederlandsche Natuurhistorische Vereniging op een- of twee jaar na de oudste van ons land. De oudste is de afdeling Amsterdam waar oprichter Jac. P. Thijsse zijn domicilie had. De Leidse afdeling ging in de eerste jaren van haar bestaan als Leidsche Zoölogische en Botanische Vereniging Darwin door het leven. De doelstelling staat in het jubileumnummer - 27 -

Bont Allerlei ter gelegenheid van het 110-jarig bestaan van Daucallium, het afdelingsblad, kort en bondig omschreven. In verenigingsverband natuurbeleving, -onderzoek en – bescherming bevorderen. Dat het allemaal niet loodzwaar hoeft te zijn, bewijst overigens de naam van het blad. Latinisten zullen al wel gezien hebben dat die naam een samentrekking is van de woorden Daucus en Allium, ofwel in gewoon Nederlands Peen en Ui.

KNNV en IVN Samen op natuur(kampeer)reis KNNV landelijk kent een kampeer- en reiswerkgroep. Die organiseert natuurkampen en natuurreizen in binnen- en (soms verre) buitenland. Het kampeer- en reisprogramma staat sinds vorig jaar ook open voor IVN-leden. Bij kampeerreizen staan de deelnemers met zijn allen bij elkaar op een veldje; tent, caravan, camper, het kan allemaal. Ook kunnen deelnemers kiezen voor een huisje of een stacaravan op de camping of een pension of hotelletje in de buurt. De deelnemers gaan dagelijks op excursie en vaak ’s avonds nabesproken. Ook verdere determinering van verzameld plantmateriaal kan op het programma staan. De reizen gaan zoals gezegd naar (soms verre) buitenlanden. Zo staat voor dit jaar een reis naar Frans Guyana op het programma. Ook bestemmingen in Zuid-Amerika en Azië kunnen langskomen. Zo ging Corry met KNNV op reis naar Kazachstan. Om er te genieten van de ontzaglijk weidsheid op in de woestijn- en steppengebieden. ,,Geweldig als de horizon niet meer is dan een rechte streep.’’ Maar Kazachstan had ook heel veel mooie en bijzondere planten en vogels te bieden. Uiteraard zorgde deskundige begeleiding ervoor dat de deelnemers er ook veel van te zien kregen. Voor meer informatie: zie de website van KNNV

Natuurwandelingen Zwarte Pad Boskoop met Jenny Heemskerk en Hans van Dam. Het Heempad in Boskoop is dit jaar onderdeel van meerdere nieuwe natuurpercelen in het Zwarte Pad gebied. Startpunt is (tenzij anders vermeld) Natuurtuin De Veenmol. Dit nieuw te ontwikkelen gebied ligt naast het Heempad Verlaan. Vanaf het station vijf minuten lopen, spoorweg Zijde oversteken en direct linksaf. Na 100 meter vind je de natuurtuin. Tijdens de wandelingen zijn diverse varianten te bedenken: Ringdijk, Contactweide, Scoutingterrein, Fruittuin, Schooltuinen, Tunnelkavel, Volkstuinen, Rietveld en Heempad. In het najaar mogelijk een 2e bomenroute door Snijdelwijk. nummer 2 – 2014

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. Hier volgen data, tijden en startpunten. Wandelingen duren plm. 1½ à 2 uur. Informeer bij regen of de wandeling doorgaat: 0172-214775 (Hans van Dam). zaterdag 28 juni 11.00 uur natuurtuin Start: De Veenmol

Bijen op de

weekend 13 en14 juli 10.00-16.00 uur Open Imkerijdagen Maap Groenendijk Zuidkade Boskoop (met rondleidingen over de natuurtuin). zaterdag 26 juli eetbaar, giftig

11.00 uur Start: De Veenmol.

zaterdag 30 augustus 11.00 uur en insecten Start: De Veenmol

Geur, kleur,

Zomerbloemen

zaterdag 20 sept. 11.00 uur Natuurlijke Oevers Snijdelwijk Start: Contactweide Snijdelwijklaan Boskoop. zaterdag 25 okt. 11.00 uur herfsttinten Start: De Veenmol

Laatbloeiers en

zaterdag 8 nov. 11.00 uur Bomen in herfstkleur (per fiets) onder voorbehoud Start: Rosarium. Meer over het Heempad is te vinden op www.countrygazette/ heempad en in de publicaties van IVN Alphen aan den Rijn.

Varen langs Windakkers Boskoop IVN maakt op zaterdag 7 juni een bijzondere vaartocht langs de windakkers in Boskoop. Deze windakkers zijn een begrip: het zijn smalle houtwallen die sinds jaar en dag beschutting geven aan de ‘tuinen” (kwekerijen) Ze zitten dan ook vol natuur: veel vogels en planten vinden er ongestoord hun plekje. Bijzonder is dit vanaf het water te beleven terwijl IVN-natuurgids Kees van der Kooy er al varend over vertelt. De start is om 10.00 uur en de tocht duurt ongeveer 2 uur. Een handreiking moet genoeg zijn om in en uit de boot te kunnen stappen. Tips: neem een verrekijker mee, een kussentje en evt. een paraplu. Deelname is gratis, maar vooraf aanmelden is verplicht. Dit kan tot uiterlijk 5 juni 12 uur bij Kees van der Kooij, 0172218598 of 06-48225633. U krijgt dan bericht over de opstapplaats. Kijk ook op de website ivn.nl/alphenaandenrijn en op facebook: facebook.com/ivn.alphenaandenrijn.

- 28 -

Vogels in de natuur

Fotografie Peter Maris (www.petermaris.com)