BONT ALLERLEI IVN afdeling Alphen aan den Rijn en omstreken

Jaargang 34 – nummer 2 – 2013

BONT ALLERLEI IVN afdeling Alphen aan den Rijn en omstreken

IVN Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid Secretariaat: Valeriusplein 358, 2402 TW Alphen aan den Rijn

Op gezonde toer, voor échte zuivel naar de

Steenwijk Specialiteit: streekproducten Melk Eieren Div. Yoghurt IJs (taarten) Boerenkaas Bio sappen Honing Kado-art.

Karnemelk Div. vla Roomboter Slagroom Div. kwark Chocolademelk Bavaroise Vlees Soezie meel Bakproducten Jam Mosterd Streekwijnen Broodmachines Geitenmelkproducten

Zie ook : www.landwinkel.nl www.zuivelboerderij.info of mail ons op: [email protected] Tevens Paardenpension

Ook kunt U bij ons terecht voor kinderpartijtjes, bedrijfsuitjes, familiefeesten, Boerenlunches, en mooie Cadeaumanden (weer eens wat anders!)

Jaargang 34 – nummer 2 - 2013

BONT ALLERLEI Uitgave van het IVN afdeling Alphen aan den Rijn en omstreken

Ik stop ermee

Opgericht in 1975 Redactie Henk Jan Habermehl - Jan Bal Bob Quanjer - Caroline Piek Franny Bronsgeest Jan Uitzetter (eindredacteur) Redactie adres: Loevestein 171 2403 JH Alphen aan den Rijn tel.: 0172 416306 e-mail: [email protected] KOPIJ vóór vrijdag 26 juli 2013 inleveren op het redactieadres. OVERNAME van artikelen is toegestaan met bronvermelding. Uitlatingen in dit blad gedaan, geven niet noodzakelijk de standpunten weer van de redactie of het afdelingsbestuur. Secretariaat: Grada Hooijmans e-mail: secretaris@ivn-alphenaandenrijn Postadres: Valeriusplein 358, 2402 TW Alphen aan den Rijn Internet: http://ivn.nl/afdeling/alphen-aan-den-rijn-eo Lidmaatschap: Contributie leden € 21,50 per jaar Huisgenootleden € 9,75 per jaar Donateurschap v.a. € 10,00 per jaar Rabobanknummer: 301689962 Contributieberekening loopt per kalenderjaar. Opzeggingen 3 maanden voor afloop van het kalenderjaar. Verdere gegevens of adressen van bestuur en coördinatoren van werkgroepen vindt u op pagina 2. Druk: Reproset+, Waddinxveen Foto voorblad: Peter Maris Foto achterblad: Caroline Piek

Het kan niet anders. Ik stop als eindredacteur van Bont Allerlei. Tot en met nummer 1 van volgend jaar wil ik nog mijn beste krachten geven aan ons blad. Dan zet ik er een punt achter. Het is te frustrerend om tijdens mijn lange perioden van afwezigheid op afstand via e-mail te werken aan Bont Allerlei. Ik heb niet echt grip op de vervaardiging ervan en mijn ‘ik-ben-lekker-vrijom-te-doen-wat-ik-wil-gevoel’ gaat er te zeer onder lijden. Aan Bont Allerlei blijven meewerken als redacteur kan altijd, ervoor als eindredacteur verantwoordelijk zijn zoals ik vind dat het moet, kan niet. Vandaar, het kan niet anders. Ik stop ermee.

INHOUD Ik stop ermee ................................................................................................... 1 Adressen.......................................................................................................... 2 Van het bestuur ............................................................................................... 3 ,,Dit past helemaal bij mij’’............................................................................. 4 ‘Rechtstreeks vanuit China’ ............................................................................ 5 IVN Alphen op Facebook ............................................................................... 6 Sponsorfietstocht Rabo ................................................................................... 6 Een bijzonder meisje... .................................................................................... 7 Grauwe Gans................................................................................................... 8 Corry Dierdorps wens: ieder kent IVN ........................................................... 9 Eetbaar Alphen werkt aan kijk op voedsel .................................................... 10 Provinciale weg bedreigt mogelijk Zaanse Rietveld ..................................... 12 ‘Een mooie uitweg over die strook ruigte’ .................................................... 13 De Fladderaars en de Vlinders ...................................................................... 14 De visdief - Passievol dineren ....................................................................... 17 Dauwtrappen op Hemelvaartsdag ................................................................. 18 Zorg voor ons landschap:dat doen we samen................................................ 19 Natuur en milieu in het Groene Hart ............................................................. 20 Heukelaars in de knollentuin......................................................................... 21 Gemeente betrekt IVN bij aanleg Natuurspeeltuin........................................ 22 Lunchen uit de natuur.................................................................................... 23 Het natuurgevoel van… ................................................................................ 26 QR-code ........................................................................................................ 27 Wandeling Kromme Aar ............................................................................... 27 Excursie naar ‘Landje van Schouten’............................................................ 28 Boekbespreking............................................................................................. 28

Het IVN laat je leren van de natuur en verrijkt daarmee je leven. Het laat je nadenken over je gedrag en motiveert tot milieubewust handelen.

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Adressen van bestuur, coördinatoren, leden van de werkgroepen en regiocontactpersonen BESTUUR Voorzitter: Vacature per maart 2014 Dirk van der Bijl tel:0172 43 47 83 e-mail: [email protected] Contactpersoon: Bont Allerlei, externe contacten, planologie en milieu

Penningmeester en ledenadministratie: Bart van Loon tel:0172 515553 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] Contactpersoon: VLB, Natuurtuin Koudekerk

Vice-voorzitter: Chris Groesser tel:0172 43 54 04 e-mail: [email protected] Contactpersoon: Communicatie, exposities, jeugd

Leden: We hebben twee vacatures die we graag opgevuld zien. Voor informatie neem contact op met onze secretaris

Secretaris: Grada Hooijmans tel:0172 57 76 63 e-mail: [email protected] Contactpersoon: lezingen, excursies, gidsen Junis COÖRDINATOREN EN LEDEN VAN DE WERKGROEPEN Lezingen: Loes Leeuwenburg tel:0172 44:52 46 e-mail: [email protected] Leden: Maria Chardon Hansje Herfst Nico Selie Monique Smulders Dick Warmerdam

Exposities: Marjan Dorsman tel:0172 58 98 61 e-mail: [email protected] Leden: Peter van de Werken Pieter Jansen Corina Vermeer Pieter Verkade Vogelwerkgroep: Stef Strik tel:0172 47 27 48 e-mail: [email protected] Leden: Maikell Verkade Dick Warmerdam Martijn de Jong Wim Kok

Excursies: Nico Selie tel:0172:42 61 67 e-mail: [email protected] Leden: Loes Leeuwenburg Dick Warmerdam Natuurtuin Koudekerk: Tineke van Rijn tel:017: 51 82 67 e-mail: [email protected] Bert v.d Zwaan tel:0172:47 53 16 Leden: Margriet van der Nagel Marijke Markenstein

Communicatie:(BA, PR, Soc. Media, Webbeheer) Corry Dierdorp tel:0172 47 15 50 e-mail: [email protected] Leden: Jan Uitzetter Dick de Graaf Lydia Beekhuis Suzan van Lienden Mirjam Derkse

Vrijwillig landschapsbeheer: Henk Jan Habermehl tel:0172:47 35 16 e-mail: [email protected] Leden Wim Dieho

Bont Allerlei: Jan Uitzetter tel:0172 41 63 06 e-mail: [email protected] Leden: Henk jan Habermehl Bob Quanjer Jan Bal Caroline Piek Franny Bronsgeest

Vlinders en Fladderaars: Gerda Bonninga tel:06 537 178 32 e-mail: [email protected] Leden: Elly Slagter Cécile Aras Femke Blasse Mariëlle Rademaker Omar Vogel Michelle Meijer Frank van Rooijen Jenny Heemskerk CorinaVermeer Annemiek Zaal Mayelle Tuijn Hanneke van Loon Planologie en Milieu: Vacature e-mail: [email protected] Leden: Joost van Beek Hans Krüse

Facebook: Mirjam Derkse e-mail: [email protected]

Leo Pennings Ad Faasse

REGIO CONTACTPERSOON Boskoop Margriet Mutsaers e-mail: [email protected] Kaag en Braassem Dick Warmerdam e-mail: [email protected]

Rijnwoude (Koudekerk aan den Rijn) Jan Bal e-mail: [email protected] Rijnwoude (Hazerswoude) Jan Kuit e-mail: [email protected]

tel:0172 216623

tel:0172 518480

VERENIGINGSGEBOUW De Vlinder Burg. Bruinsslotsingel 15, 2403 NC Alphen aan den Rijn

tel:0172 533296

MATERIAALBEHEER Lydia Beekhuis

tel:06 48753604

nummer 2 – 2013

Webmaster: Dick de Graaf tel:0172 42 20 92 e-mail: [email protected]

tel:071 3412168

tel:071 3412597

Openingstijden De Vlinder: woensdag, zaterdag en zondag; 1 april tot 31 oktober: 14.00 tot 17.00 uur; 1 november tot 31 maart: 13.30 tot 16.30 uur

-2-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. Behalve afscheid nemen op de ALV van Loes en Kees konden we gelukkig een nieuw bestuurslid benoemen; de vergadering ging unaniem akkoord met de benoeming van Grada Hooijmans als nieuwe secretaris. Grada: welkom en veel succes!

Van het bestuur Dirk van der Bijl, voorzitter

De voorzitter van het IVN vergadert niet alleen, maar trekt gelukkig af en toe ook de natuur in. Voor het schrijven van dit voorwoord ben ik in Aarlanderveen geweest om weidevogels te beschermen. Elke keer weer een groot genoegen om in het prachtige veenweidegebied aan de Achtermiddenweg te bivakkeren. Dit jaar zijn de weidevogels zo’n twee weken later dan gemiddeld begonnen met het nestelen, maar nu zijn ze volop bezig. De teller staat op negentien nesten: vijf kieviten, vier grutto’s, zes tureluurs, vier scholeksters. Boer Jaap Verduijn heeft de vlotjes voor de zwarte sterns weer uitgelegd, ze broeden nog niet maar er vlogen veertien sterns rond hun riante nestgelegenheden; af en toe landden ze er op om de boel te verkennen. Vorig jaar hadden we zestien nesten zwarte sterns, ik ben benieuwd hoeveel het er dit jaar zullen zijn. Tijdens mijn koffiepauze tegen het hek op de dijk met wijds/weids uitzicht vloog er een lepelaar over; gevolgd door een purperreiger. Wat wil je nog meer: zulke prachtige natuur vlakbij huis! Dan toch ook maar iets over vergaderen. Op de Algemene Leden Vergadering van 27 maart hebben we van twee bestuursleden afscheid genomen: Loes Leeuwenburg en Kees Vreeswijk. Loes heeft zich zes jaar lang ingezet als secretaris van het IVN waarvan ik er vijf als voorzitter heb mogen meemaken. Met grote inzet is Loes de spin in het IVN-web geweest al die jaren. Heel wat uren heeft zij er ingestoken. Enthousiast, nauwkeurig, zeer goed op de hoogte wat er allemaal speelde en altijd trouw van de partij. En alsof het allemaal nog niet genoeg was, ook nog “even” de natuurgidsencursus gedaan met natuurlijk als adoptiegebied de directe omgeving van De Vlinder. Namens alle leden wil ik Loes bedanken voor al haar werk de afgelopen jaren. Gelukkig blijft Loes actief binnen het IVN als coördinator van de lezingenwerkgroep en assisteert zij Nico Selie bij de werkzaamheden voor de excursiewerkgroep. Kees is drie jaar bestuurslid bij het IVN geweest. Omdat hij ook nog actief is op andere gebieden die veel tijd vergen, stopt Kees ermee. Kees heeft vele vergaderingen genotuleerd; alles werd foutloos opgeschreven zoals dat een oud-onderwijsman betaamt. Enthousiast en altijd vol goede en vrolijke moed. Ik kan mij niet herinneren Kees ooit een keer chagrijnig te hebben meegemaakt. Zeer betrokken was Kees bij de jeugdwerkgroep; hij is geregeld gesignaleerd bij de werkgroep Vrijwillig Landschapsbeheer en de communicatiewerkgroep. Ook de natuurtuin in Koudekerk wist hij te vinden. Kees: ook jij namens ons allen bedankt voor je inzet!

nummer 2 – 2013

-3-

Fijn dat er weer een bestuurslid bij is gekomen, maar we zijn (nog steeds) op zoek naar een bestuurslid; er hebben immers twee bestuurders afscheid genomen en er is er maar een voor teruggekomen. Heb je belangstelling of weet je iemand: meld je alsjeblieft bij ons aan. Deze voorzitter zal volgend jaar het “bijltje” erbij neergooien, mijn twee termijnen zitten er dan op. Ook hier geldt: Belangstelling? Weet je iemand die het zou kunnen en willen? Laat het weten! Verderop in ons prachtige blad staan weer vele activiteiten om de komende periode te gaan doen. Het voorjaar is wat laat op gang gekomen, maar trek eropuit, geniet van deze prachtige tijd van het jaar.

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Grada Hooijmans nieuwe secretaris

,,Dit past helemaal bij mij’’ Jan Uitzetter

Grada Hooijmans is in de voorjaarsledenvergadering van IVN Alphen aan den Rijn e.o. op 27 maart benoemd tot secretaris. Zij volgt Loes Leeuwenburg op die reglementair moest aftreden na twee bestuursperioden van drie jaar. Tegelijk met Loes Leeuwenburg trad ook bestuurslid Kees Vreeswijk af. Hij had zich niet herkiesbaar gesteld. Heel lang was onzeker of er voor Loes wel tijdig een opvolger zou worden gevonden. Oproepen in Bont Allerlei bleven onbeantwoord. De actieve zoektochten van het bestuur leverden ook niets op. Totdat daar te elfder ure Grada Hooijmans opdook. De reden dat ze zich zo laat als kandidaat meldde, was een hele simpele. Ze zag, zo vertelt ze, als een berg op tegen het feit dat ze na afloop van de bestuursvergaderingen in haar dooie eentje zou moeten terugfietsen naar haar huis in Kerk en Zanen. ,,Hier alleen door dit donkere park zag ik echt niet zitten’’, griezelt ze nog na. Wel had ze ingestemd met het overnemen van enkele secretariaatswerkzaamheden waarvoor ze niet ’s avonds de deur uit hoefde. De oplossing kwam als het ware uit de lucht vallen. Door het vertrek van Kees raakte het bestuur zijn notulist kwijt. Voor die taak werd oud-secretaris Corry Dierdorp gevraagd en toen die dat wilde doen, was het probleem voor Grada in een klap opgelost. ,,Ze woont twee straten bij mij vandaan, dus dan kunnen we mooi samen naar de Vlinder fietsen. Of met haar auto als het erg slecht weer is. Toen kon ik dus ook gewoon kiezen voor het hele pakket.’’ Grappige bijkomstigheid is wel dat het ook Corry was die Grada al eens had gepolst, net als Loes overigens nog tijdens de traditionele Nieuwjaarswandeling. ,,Eigenlijk wilde ik dat wel doen, want het secretariaat past helemaal bij mij’’, zegt Grada vol overtuiging, ,,maar ja die eenzame nachtelijke fietstochten’’. Dat zowel Corry als Loes Grada benaderden was overigens niet zo vreemd. Grada heeft er al ervaring mee. Sinds vorig jaar bekleedt ze die functie ook bij het Stiltecentrum, een andere passie van haar.

Grada Hooijmans secretaris

programma waarbij nadrukkelijk werd gewezen op de waarde van die natuur. Haar moeder probeerde Grada daarbij de namen van vogels en planten bij te brengen, maar daar had en heeft ze niet zoveel mee. ,,Ik geniet er gewoon van, hoe mooi het is. Het verwondert me ook telkens weer die schoonheid. Als ik kennis zou hebben, elk beestje en plantje bij de naam zou weten te noemen, zou ik minder genieten van die schoonheid, ben ik bang.’’ Vandaar dat ze dan ook niet van plan is om zich net als haar voorgangster Loes aan te melden voor een natuurgidsencursus.

Grada, 30 jaar geleden in Alphen aan den Rijn geboren, werd in 2008 IVN-lid. Dat had alles te maken met de bouw van de Vlinder. ,,Daar werden toen gastvrouwen en –heren voor gevraagd en dat zag ik helemaal zitten. Ik ben toen ook maar in een moeite door lid van het IVN en van Natuurmonumenten geworden’’, vertelt ze. Liefde voor de natuur werd haar al als kind bijgebracht door haar ouders. Geregeld stonden wandelingen in de natuur op het nummer 2 – 2013

Haar voorkeur genieten heidelandschappen en bossen ,,waarin je kunt verdwalen’’. Om er vervolgens verrassend aan toe te voegen: ,,Als ik heel eerlijk ben hou ik niet zo van -4-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

het landschap in het Groene Hart’’. Om er enigszins verschrikt aan toe te voegen: ,,Moet dat er eigenlijk wel in?’’ Ja dus, want er is nog hoop. Toen ze een tijdje terug samen met Loes bij de ingebruikneming van een nieuw vogelscherm in het gebied van Kruiskade en Spookverlaat was, kon het landschap haar toch wel bekoren. ,,Dat scherm staat op een kleine bult. Als je daar vandaan achterom kijkt over het omringende landschap met zo’n mooie Hollandse wolkenlucht erboven, dan moet ik zeggen dat dat toch ook wel schoonheid in zich bergt.’’

beroepshalve in China, maar de beelden zijn gewoon thuis opgenomen, de woorden echter niet minder welgemeend. Loes bedankt hij voor de twee bestuurstermijnen als secretaris, die zij als spin in het web heeft vervuld. Ze heeft heel veel webdraadjes samengesponnen, veel nieuwe draadjes uitgezet en álle draadjes afgehecht. Kortom, heel veel bijgedragen voor IVN. Hij wenst haar een prettige verdere IVN-carrière. Ook voor Kees heeft Dirk waarderende woorden over de nauwgezette manier waarop hij heeft genotuleerd en de inzet waarmee hij zijn bestuurslidmaatschap heeft vervuld. Ook de werkgroepen VLB, Natuurtuin en Jeugd, die Kees ‘onder zijn vleugels’ had, heeft hij veel aandacht gegeven. Dirk dankt hem heel hartelijk voor al zijn inzet.

Het secretariaatswerk, zo is ze zich bewust, gaat haar wel de nodige tijd kosten. ,,Ik moet me natuurlijk nog helemaal verdiepen in het werk. Alle e-mails en brieven gericht aan onze afdeling komen natuurlijk bij mij binnen en ik moet dan besluiten wat er mee te doen. Doorsturen, beantwoorden, enzovoorts. Verder moet ik de agenda voor de vergaderingen maken en natuurlijk moet ik me ook echt inlezen in het reilen zeilen van de club. Loes heeft me dertien dikke ordners gegeven over het verleden. Dus ik kan even vooruit.’’ Tijd om zich daar over te buigen, heeft ze overigens wel, want Grada heeft geen werk. ,,Er is niets op mijn pad gekomen dat geschikt voor me is’’, verklaart ze. ,,Gelukkig kan ik door mijn secretariaatswerk voor het IVN en het Stiltecentrum en als gastvrouw in de Vlinder toch wat betekenen voor de maatschappij.’’ Stiltecentrum en natuur heeft ze inmiddels ook weten te koppelen, want vanaf april organiseert ze vanuit de Vlinder stiltewandelingen in het heempark de Kromme Aar. ,,Het Stiltecentrum bestaat sinds 2005’’, vertelt ze. ,,Het is te vinden in de voormalige grafkapel achter de Adventskerk in het centrum. Het initiatief kwam destijds vanuit de protestantse kerk in de Bron. Maar het is niet specifiek een Christelijk stiltecentrum, iedereen kan er terecht, gelovig of niet-gelovig. Voor even een moment van stilte bij jezelf, om te mediteren, om een kaarsje op te steken om iemand te herdenken, om je gedachten op een rijtje te zetten. Dat is ook de bedoeling van de stiltewandeling in de natuur.’’

Corry Dierdorp (rechts) vindt dat Loes Leeuwenburg en Kees Vreeswijk wel een ‘chapeau’ hebben verdiend. Op de achtergrond kijken penningmeester Bart van Loon en de nieuwe secretaris Grada Hooijmans goedkeurend toe

Met het Stiltecentrum gaat Grada zeker door. ,,We gaan wat meer aan de weg te timmeren. Het centrum staat nog iets teveel in de kinderschoenen.’’ Door gaat ze ook als gastvrouw bij de Vlinder. ,,Dat vind ik nog steeds heel erg leuk en gezellig.’’ De vraag of ze na een eerste termijn van drie jaar ook door zal gaan als secretaris, vindt ze nog wat te vroeg om te beantwoorden. ,,Eerst maar eens drie jaar en dan zien we wel weer.

Kees hecht eraan te zeggen dat hij zijn IVN-tijd als heel prettig en gezellig heeft ervaren. Eerst als notulist, daarna als bestuurlid/notulist. Hij heeft bijzonder genoten van de Jeugdgroep en het VLB-werk. Jammer dat IVN en ander vrijwilligerswerk samen te veel is geworden.

‘Rechtstreeks vanuit China’ Rechtstreeks vanuit China. Zo lijkt het op de voorjaarsledenvergadering als voorzitter Dirk van der Bijl op het scherm afscheid neemt van de twee aftredende bestuursleden secretaris Loes Leeuwenburg en Kees Vreeswijk en Grada Hooijmans verwelkomt als nieuwe secretaris. Dirk zit op het moment van die vergadering wel nummer 2 – 2013

-5-

Loes vertelt dat in haar IVN-tijd veel gebeurd is: twee verhuizingen, het 35-jarig jubileum, het volgen van de gidsenopleiding met succesvolle afronding en de bouw, inrichting en samenwerking met het Bezoekerscentrum. Het heeft haar mooie jaren en leuke contacten opgeleverd. Ze heeft alle vertrouwen in haar opvolgster Grada en wenst haar veel succes. De bestuursleden bedankt ze voor de goede samenwerking en de leden voor het vertrouwen dat ze heeft gekregen. Als blijk van dank voor het vele notuleerwerk dat Kees haar uit handen heeft genomen, overhandigt Loes hem een boekje. Nu gaat ze aan de slag als coördinator voor de werkgroep Lezingen en als assistent voor de werkgroep Excursies.

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. De manier van communiceren verandert wel. Tenminste als we kijken naar de 'Homo Sapiens'. Van rotstekeningen, via heel veel tussenvormen, naar de moderne communicatie via e-mail. Voor ons mensen in de westerse wereld is deze vorm van communicatie vrijwel niet meer weg te denken. Dit geldt eveneens voor IVN en voor het bestuur is het belangrijk dat e-mailadressen herkenbaar zijn naar functie voor zowel de leden als ook communicatie naar buiten.

IVN Alphen op Facebook IVN Alphen aan den Rijn e.o. is tegenwoordig ook te vinden op facebook. Bestuurslid Chris Groesser daarover: ,,In de bestuursvergadering van 10 april hebben wij een deel van de sociale media omarmd als een deel van onze public relations. We zien dit als een aanvulling op publicaties op onze website, de website van het groene hart, de gedrukte media en presentaties die we doen via de IVN Kramen op diverse locaties.

Omdat het belangrijk is dat e-mailadressen gelijk blijven bij bestuurswisselingen gaat het bestuur van IVN Alphen aan den Rijn over op het gebruik van e-mailadressen die eindigen op @ivn-alphenaandenrijn.nl . Vanaf nu zien wij als bestuur graag dat je de volgende e-mailadressen gaat gebruiken:

De sociale media die IVN Alphen aan den Rijn gebruikt zijn twitter en facebook. Deze media zijn deels gelijk maar op een ander punt geheel verschillend. Op zowel twitter als facebook heb je volgers en wat dat betreft zijn ze gelijk. Volgers zijn over het algemeen mensen die geïnteresseerd zijn in datgene wat je wilt vertellen. Met twitter verstuur je korte berichten, vergelijkbaar met sms op de mobiele telefoon, naar je volgers.

Voorzitter: [email protected] "Dirk van der Bijl" Secretaris: [email protected] "Grada Hooijmans" Penningmeester: [email protected] "Bart van Loon" Bestuurslid: [email protected] "Chris Groesser" Ledenadministratie: [email protected] "Bart van Loon"

Wat wij vooral versturen zijn aankondigingen van lezingen en excursies die worden georganiseerd en in deze berichten wordt verwezen naar de pagina op de IVN-website. Volgers op twitter kunnen dit oppakken en doorsturen. Leuk om te melden is dat dit doorsturen ook gebeurt. Het is een vorm van adverteren maar dan zonder kosten. Facebook is heel anders van opzet. Hierop kun je complete artikelen kwijt. Je volgers kunnen hierop reageren en aanvullingen geven.

Sponsorfietstocht Rabo Om vast in uw agenda te noteren: 22 september. Die eerste zondag in de herfst staat de Rabo sponsorfietstocht op de kalender. Door deel te nemen aan die tocht kunnen fietsers afhankelijk van de gereden afstand geld verdienen voor hun vereniging, in ons geval dus IVN Alphen aan den Rijn e.o. De fietstocht voert door het gebied van Rabobank Rijnstreek over afstanden van 20, 40 of 60 kilometer. De deelnemers aan de kortste afstand fietsen 3 euro in de verenigingskas, 40 kilometer is goed voor 6 euro per fietser en de deelnemers die 60 kilometer onder de wielen laten doorglijden zien 10 euro op de IVN-rekening bijgeschreven. Een vereniging kan maximaal 1000 euro bij elkaar fietsen. De fietstocht is overigens niet alleen voor IVN-leden; u kunt ook uw kinderen, kennissen, vrienden en buren laten meerijden om onze verenigingskas te spekken.

Met facebook zijn we kortgeleden begonnen. Om facebook tot een succes te maken, wil ik jullie medewerking vragen. Er worden op onze facebook-pagina aankondigingen gedaan van de lezingen en excursies. Een vervolg op deze aankondigingen zijn, kleine verslagen van lezingen en excursies. Ook verhalen van vrijwillig landschapsbeheer en natuurtuin Koudekerk, om er een paar te noemen, zijn van harte welkom. Verhalen hoeven niet groot te zijn. Veelal aangevuld met een aantal foto's zeggen vijftig woorden meer dan vijfhonderd zonder foto's. Verhalen kunnen gestuurd worden aan Mirjam Derkse: [email protected] Ik hoop op jullie medewerking.’’

E-mailadressen bestuur Chris Groesser Communicatie is een activiteit waarbij levende wezens betekenissen uit wisselen door op elkaars signalen te reageren. Het Latijnse woord communicare slaat terug op ,,iets gemeenschappelijk maken’’ Dat is iets wat altijd zo is geweest en wat ook niet zal veranderen. nummer 2 – 2013

-6-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Een bijzonder meisje...

voortdurend scherp en stelt ze ook handmatig voortdurend de belichting bij. De automaat komt er bij haar niet aan te pas.’’ Boven het aquarium in de huiskamer in Leiderdorp hangt een schitterend voorbeeld van haar kunnen; een zwerm kievieten met in hun midden twee smienten en op de lage horizon een prachtig in het zonlicht schitterend wit landhuis, met er boven de veelgeroemde Hollandse wolkenlucht.

Jan Uitzetter

Toen ze begon met fotograferen was het vastleggen van insecten als libellen en vlinders haar grootste uitdaging. Lastig, vlinders zitten nooit stil, opper ik voorzichtig. ,,Nou gaat best wel’’, spreekt ze me tegen. ,,Alleen koninginnenpages niet, die blijven maar wegvliegen. Die zijn stom’’, zegt ze beslist. Maar ze kreeg er toch een te pakken, op de foto dan, al moest ze daarvoor wel op kousenvoeten door drassig land rennen zich schrammend aan de ruige begroeiing.

Een bijzonder meisje. Met die kwalificatie doe je de 11jarige Emelie Aarts uit Leiderdorp helemaal niets te kort. Ik ken geen enkel meisje van die leeftijd dat zo begeesterd als zij op jacht gaat in de natuur. Jongens ook niet trouwens. Op jacht, nee, niet gewapend met pijl en boog maar met een professionele spiegelreflexcamera, een Nikon D80. Met op de body een vaste 500 mm lens, of een zoomlens van 80 – 400 mm, of een micro-macrolens. Al naar gelang de beoogde jachtbuit; vogels, paddenstoelen, insecten als vlinders en libellen, planten. Hoe jong ze ook nog is, je kunt haar gerust een routinier noemen. Nog maar 4 was ze toen ze al met een camera rondstruinde. Een nepcamera eerst, maar lang liet ze zich niet foppen. Al voor haar 5-de was die vervangen door een echt toestel. Vader Chris herinnert zich uit die tijd nog een bezoek aan de dierentuin in Emmen. ,,Elk beestje moest erop, niet een uitgezonderd.’’ Beide liefhebberijen, fotograferen en natuur heeft ze overigens niet van vreemden. Haar vader is haar trouwe metgezel op natuurwandeltochten. Zijn opa was tuinbaas op het landgoed waarop nu het hoofdkantoor van Natuurmonumenten in ’s Graveland staat. Opa kende van planten en dieren niet alleen de Nederlandse, maar ook de Latijnse naam uit zijn hoofd. Zijn natuurliefde gaf hij door aan Chris. De fotogenen erfde ze van haar grootvader van moeders kant, de Leidse beroepsfotograaf Wilbert Devilee, die haar ook zijn afgedankte maar nog altijd zeer bruikbare camera’s gaf.

Emelie Aarts, camera in de aanslag

Opa is ook altijd bereid zijn leergierige kleindochter de fijne kneepjes van het vak bij te brengen. ,,En wat ik haar eenmaal heb uitgelegd, vergeet ze nooit meer.’’ Als voorbeeld noemt hij het gebruik van een spiegel om te kunnen komen tot een goed uitgebalanceerde belichting van een onderwerp. Trots liet ze mij bij de opening van de fototentoonstelling van de vogelwerkgroep van IVN Alphen aan den Rijn e.o. begin dit jaar in de Vlinder een fotoboekje zien met op het omslag een prachtig scherp afgebeelde hagedis. ,,Mijn vader heeft er met een spiegel voor gezorgd dat die zo mooi belicht is’’, was haar achteloze verklaring voor de zeer geslaagde foto. Trucjes en zo, leert ze van haar grootvader. ,,Maar ik hoef haar niets bij te brengen op het gebied van compositie, of wat de beste manier is om een vogel af te beelden, of een groepje paddenstoelen. In dat laatste geval gaat ze zonder daarbij na te denken gerust op haar buik liggen om die in beeld te brengen terwijl wij grote mensen op z’n best een beetje door de knieën gaan. Verder is haar handelingssnelheid heel hoog. Als ze bij voorbeeld een zwerm vliegende vogels met haar camera volgt, stelt ze nummer 2 – 2013

Gaandeweg ging ze steeds meer vogels fotograferen. In Avifauna bijvoorbeeld waarvoor de familie die behalve uit vader en dochter ook bestaat uit moeder Daniëlle en jonger broertje Stefan, een jaarkaart heeft. Maar ook en vooral in het vrije veld maakt ze haar foto’s, nu nog vooral in de natuurgebiedjes in de polders vlakbij Leiderdorp maar ook in de Groene Jonker en in de omgeving van de stacaravan van de familie in het Noord-Brabantse Heesch. Trots vertelt ze over een bijzondere foto die ze maakte in de Groene Jonker. ,,Ik was met papa op pad en we vroegen ons af of we een snor zouden zien. Dat zou iets heel bijzonders zijn, want die zie je niet zoveel. En terwijl we het erover hadden, hoorde ik er een’’, doet ze gelijk het zachtsnorrende geluid van de vogel na. ,,Daardoor kon ik hem ook fotograferen. Het is niet een bijzonder mooie vogel’’, zegt ze, terwijl ze met vaardige vingers zoekt op de tablet naar de bewuste foto. ,,Maar hij zou, juist omdat die zich zo zelden laat betrappen, niet misstaan op een vogelkalender’’, zegt haar vader. Met die tablet gezellig naast me genesteld op de bank laat ze me de ene mooie foto na de andere zien, waarbij ze de vogelnamen achteloos uit haar mouw schudt. Soms verontschuldigt ze zich omdat de foto niet van voor tot achter scherp is. Waarvoor dan een heel plausibele verklaring is. Of voor een tak die naar haar oordeel een storend element is in haar foto. ,,Ja, die tak was er nou eenmaal, ik kon hem niet op tijd wegkrijgen.’’ Dat soort

-7-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. toernooien worden georganiseerd tot aan een Nederlands en zelfs wereldkampioenschap toe. In haar leeftijdscategorie werd ze bij het Nederlands kampioenschap zesde, een prestatie van formaat. Met dank aan C. Joh. Kieviet, schrijver van de boeken over Dik Trom, stel ik vast: ‘Emelie is een bijzonder meisje, en dat is ze.’

storende elementen komen trouwens maar zelden voor. ,,Ik let altijd heel goed op de achtergrond en de omgeving. Die moeten rustig zijn, niet afleiden van het onderwerp.’’ Over haar kritisch oordeel over de belichting en wat daar eventueel aan te doen, hadden we het al. In haar rugtasje dat ze op haar ‘strooptochten’ meeneemt zit dan ook altijd een spiegeltje waarmee papa of mama op aanwijzingen van Emelie zorgen voor de meest uitgekiende belichting van een onderwerp. En haar vader is ook niet te beroerd om dienst te doen als statief zoals die ene keer dat zijn dochter letterlijk op zijn hoofd en schouders stond om met haar lens het inwendige van een uilenkast vast te leggen. Met een leuke foto van een verrast uilskuiken als resultaat.

Emelie’s fotohoekje

Grauwe Gans Eindelijk weer wat mooier weer! In de winter kan ik ook wel leuke foto's maken, dan zie ik leuke trekvogels zoals de smient. Deze tijd van het jaar vind ik ook erg leuk, het broedseizoen, we gaan weer fijn naar onze caravan in Brabant, daar hebben we een hele grote tuin in een bos. De lijster heeft daar een nest met mooie blauwgroene eitjes. De koolmees zit weer te broeden in onze bloempot en de bonte vliegenvangers zitten weer in de nestkastjes! Ik ga daar veel wandelen en de camera neem ik mee, libellen, bloemen en vogels kan ik mooi fotograferen. Ik ga nu ook heel vaak met mijn vader of opa naar Avifauna, Vlietlanden of de Groene Jonker of hier bij ons thuis in de buurt wandelen en dan kan ik leuke foto's maken zoals deze foto van de Grauwe Gans bij de Groene Jonker, niet zeldzaam, wel mooi!

Hagedis in juiste licht dankzij spiegel

Honderduit kan Emelie vertellen. Ze lacht en steekt haar duim op als ik veronderstel dat ze later natuurfotograaf wil worden. Overigens laat ze het niet alleen bij fotograferen. Zo verzamelt ze insecten die ze in speciale bewaardoosjes met een speldje op de bodem heeft geprikt. ,,Jammer dat ze zo verkleuren, maar ja dat gebeurt nou eenmaal’’, stelt ze vast. Ook met de namen van de insecten heeft ze geen moeite. Moeite heeft ze wel eens met het vastprikken ervan. Vooral als het diertje, zoals de gele veldmier, maar een paar millimeter klein is. Overigens hebben alle verzamelde insecten, op een na, op natuurlijke wijze het loodje gelegd. En het ene insect dat ze hebben laten inslapen, verlosten ze daarmee van een al aan de gang zijnde doodsstrijd. Vogels fotograferen is een ding, maar vogelveren verzamelen is ook een van de hobby’s van Emelie. Als de familie weer eens op bezoek gaat bij Avifauna, waar ze zo ongeveer kind aan huis zijn, gaat er steevast een grijpertje mee dat in sommige huishoudens vooral wordt gebruikt om dingen op te pakken die achter de radiator van de centrale verwarming zijn gevallen. Met dat grijpertje pakt ze uitgevallen veren van de vogels. Niet altijd zonder gevaar, vertelt ze. Want toen ze een veer van de sneeuwuil wilde bemachtigen, ging de uil er op zitten en toen Emelie toch doorging met haar pogingen om de veer in handen te krijgen, was een pik in haar vinger de laatste vruchteloze verzetsdaad van de ‘stomme’ uil. De veer prijkt tussen de veren in de grote verzamelmap.

Ik vind foto's van vliegende vogels heel leuk om te maken, dat is een beetje moeilijker omdat het onderwerp beweegt en ik met de hand scherpstel. Deze foto is genomen met een sluitertijd van 1/2000sec en het diafragma is 5.6. De isowaarde is 320 en het brandpunt is 400mm. Foto's maken vind ik makkelijk en ik ga steeds meer leren over mijn camera, dat is best moeilijk! Ik vind het wel leuk en belangrijk omdat ik dan steeds mooiere foto's maak. Onderwerpen genoeg, dus tot de volgende keer,

We zouden uren kunnen doorpraten, bijvoorbeeld over iets heel anders, het wereldwijd bekende kaartspel Pokémon. Voor mij gaat er een wereld open als ik hoor dat er grote nummer 2 – 2013

Emelie

-8-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Corry Dierdorps wens: ieder kent IVN Jan Uitzetter Nee, het IVN verkopen zoals een beleefde werkstudent je het lidmaatschap van een omroepvereniging ergens in de buurt van de Aarhof probeert aan te praten, is niet wat Corry Dierdorp doet. Wel ijvert ze al jaren onvermoeibaar om het IVN bij zoveel mogelijk mensen onder de aandacht te brengen. In de hoop dat ze ooit misschien een keer lid worden. Vriendelijk staat ze, vaak vergezeld door Lydia Beekhuis en nu ook nieuwkomer Suzan van Lienden, met een kraam met IVN-materialen op tal van plaatsen waar veel mensen langs komen. Ook zorgt ze ervoor dat de naam van de vereniging met grote regelmaat opduikt in de kolommen van de plaatselijke pers om een lezing of excursie aan te prijzen. Verder is ze er voor verantwoordelijk dat elk kwartaal een folder uitkomt waarin al die activiteiten staan opgesomd, een folder die niet alleen is te vinden in de Vlinder, maar ook bij het Brugwachtertje, in het stadhuis, in bibliotheken en op de nodige andere publieke plaatsen.

studiemateriaal en deed zo de nodige kennis op, ook al omdat ze de onderwerpen interessant vond. Eenmaal gestopt met werken, koos ze het IVN om vrijwilligerswerk te doen. Begrijpelijk gezien haar achtergrond. Corry groeide op in een klein dorpje in de kop van Noord-Holland waar ze hele dagen buiten speelde; struinen door weilanden, slootje springen, slakkenraces houden. ,,Gewoon een streep op de muur zetten en dan slakken op de muur zetten en kijken welke slak als eerste over de streep kwam’’, lacht ze over die jeugdherinneringen. Het IVN Alphen aan den Rijn e.o. kreeg in Corry een kei van een secretaris, die zich ruim zes jaar met hart en ziel inzette voor de vereniging. De communicatiewerkgroep waarvan ze nu coördinator is en die behalve PR ook Bont Allerlei en het webbeheer omvat, bestond in die dagen nog niet. Die kwam er pas nadat Corry het secretariaat na de twee termijnen van drie jaar statutair moest neerleggen. Dat wil overigens niet zeggen dat er niets aan PR werd gedaan. Ook toen al was er sprake van kramenwerk. ,,Heel belangrijk want zo komen mensen van je bestaan te weten, al is het effect ervan heel moeilijk te achterhalen.’’ Bovendien konden nieuwe leden er op rekenen dat de secretaris persoonlijk bij elk nieuw lid aan huis kwam om er een welkomstpakket af te geven met daarin de recente folders en de nieuwste Bont Allerlei.

Volgens Corry is de officiële definitie van PR, ‘public relations’ of z’n Nederlands wat krom ‘publieke relaties, het stelselmatig bevorderen van het wederzijds begrip tussen een organisatie en haar publieksgroepen. Van Dale geeft als omschrijving ,,(het aanknopen en onderhouden van) goede betrekkingen met de kring van personen waarmee men zakelijk of ambtshalve te maken heeft’’. Goede PR begint dus met als organisatie bekendheid verwerven onder andere ,,Mensen moeten je leren kennen. Je moet daarbij niet opdringerig te werk gaan, want dat boezemt afkeer in. Als ze je leren kennen doordat ze je her en der op feestelijke markten en bij activiteiten als het schaapsscheerdersfeest bij de Kinderboerderij tegenkomen, raken ze mogelijk geïnteresseerd. Gaan ze het leuk vinden dat ze bij dingen die ze zelf aardig vinden ook het IVN telkens tegenkomen.’’

Vier leden van de Werkgroep PR, v.l.n.r. Corry Dierdorp, Jan Uitzetter, Lydia Beekuis en Dick de Graaf

Aanvankelijk werd Corry in haar praktische werk alleen maar bijgestaan door Lydia. De redactie van Bont Allerlei en webbeheerder Dick de Graaf gingen en gaan zelfstandig hun eigen gang. Inmiddels hebben Corry en Lydia voor het kramenwerk dus versterking gekregen in de persoon van Suzan. Een zeer welkome uitbreiding zoals iedereen kan zien die de lange lijst markten en andere activiteiten bekijkt die in een jaar tijd kunnen rekenen op de IVN-kraam.

Op dat moment breekt een volgende fase aan, interesse wekken. ,,Je moet dan mensen een prettig beeld schetsen van wat IVN is en doet. Welke activiteiten en lezingen de vereniging voorschotelt aan de leden. Het sluitstuk ligt dan bij de mensen zelf en dat duurt vaak een poos. Vind ik dit zo leuk dat ik ook bij die club wil horen? Dan is het vervolgens aan de vereniging om de verwachtingen waar te maken. Om te komen met een gevarieerd pakket van excursies, lezingen en tentoonstellingen.’’

Een andere zeer welkome personele aanwinst is Mirjam Derkse. ,,Zij heeft zich met name gestort op Facebook. Zij is daar heel enthousiast ingedoken en daar ben ik ontzettend blij mee, want hoe je het ook wendt of keert, de sociale media als Facebook en Twitter zijn heel belangrijk, zeker als je bijvoorbeeld als vereniging naar verjonging van je ledenbestand streeft.’’ Waarbij Corry gelijk opmerkt dat

De kneepjes van het PR-vak leerde Corry in haar werkzame leven. Ze was management-assistente bij de opleidingen marketing en PR van een opleidingsinstituut. Ze hielp onder andere bij het updaten van het nummer 2 – 2013

-9-

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

eigenlijk niet is opgetekend op wie de afdeling IVN Alphen aan den Rijn e.o. zich richt. ,,Is dat inderdaad jonge volwassenen, of jeugd, of allebei? Ik moet dat toch maar eens vast gaan leggen in overleg met het bestuur. In dat plan moet staan op welke doelgroepen we ons richten, hoe we dat doen, tegen welk budget en vooral ook, wat willen we wanneer hebben bereikt.’’ Onderwijl gaat ze onverdroten door met het gewone werk, waarbij het versturen van persberichten een steeds groter beslag op haar tijd legt. ,,We organiseerden al heel veel en nu zijn daar ook nog Hans van Dam in Boskoop en Chris Groesser en Peter Benes in het Zegerslootgebied met hun veelheid aan natuurwandelingen bijgekomen.’’ Die berichten gaan overigens niet alleen naar dag- en nieuws- en advertentiebladen in het werkgebied van de afdeling, maar ook naar verschillende websites, zoals Groene Hart, Dichtbij.nl en het provinciale IVN. Voor laatstgenoemde organisatie zit Corry trouwens ook in de PR-commissie. Al met al zorgen Corry en haar mensen ervoor dat het de goegemeente in Alphen en omgeving nauwelijks kan ontgaan dat ze zich kan aansluiten bij een actieve natuurvereniging.

Eetbaar Alphen werkt aan kijk op voedsel Jan Uitzetter

Sommige stadskinderen hebben geen idee hoe voedsel tot stand komt. Melk komt van de fabriek, het enige verschil tussen een aardappel en broccoli is de kleur. Zulke kinderen halen voor veel hun voorgeschotelde groenten de neus op. Hoe anders zou dat kunnen. ,,Kinderen die tomaten kweken eten tomaten. Wat je plant, verzorgt en ziet opgroeien, leert je dat het niet zo vanzelfsprekend is dat er voedsel in de supermarkt ligt. Dat maakt je duidelijk dat je er echt wat aan moet doen om over voedsel te kunnen beschikken. Dat is een heel belangrijk opvoedkundig aspect.’’ Aan het woord is Sven Thorissen, strategisch adviseur ruimtelijke ontwikkeling bij de gemeente Alphen aan den Rijn en verantwoordelijk voor Eetbaar Alphen waarmee de gemeente daadwerkelijk wil werken aan de bewustwording van de voedselvoorziening. De gemeente steekt de helpende hand toe als scholen schooltuintjes willen realiseren. Of als een groepje buurtbewoners een stukje openbaar groen wil omtoveren in een gezamenlijk stadsmoestuintje, met stukjes grond voor jong en oud. Zodat kinderen bijvoorbeeld hun

nummer 2 – 2013

Sven Thorissen in de stadstuin bij het vroegere Scala

eigen aardbeitjes kunnen telen en ouderen hun eigen vergeten groenten waarvan ze als kind smulden maar die in de schappen van supermarkt of groenteboer niet of maar mondjesmaat te vinden zijn. Zo begon het begin vorig jaar ook in de Stromenbuurt in de wijk Ridderveld. Een bewoner aan het Volkerak had uitzicht op een flinke snipper gemeentelijk groen, onderhoudsvrij dus tamelijk fantasieloos beplant. ,,Daar zou ik wel beter weg mee weten, meende deze Alphenaar die in België op een stukje grond zijn tuindershobby uitleefde. Hij klopte bij de gemeente aan met zijn plan om samen met buurtgenoten, jong en oud, een stadstuintje aan te leggen en dat te beheren. Toen is het balletje gaan rollen.’’ Visiedocument Eetbaar Alphen is gestoeld op een filosofie die veel verder gaat dan de uitgifte van stukjes openbaar groen aan mensen die graag met hun buren een moestuintje willen hebben in het openbaar gebied. Thorissen werkte bij zijn komst een paar jaar geleden alweer, eerst aan de gemeentelijke bedrijventerreinontwikkeling en nadat die was afgehandeld aan de structuurvisie van de gemeente Alphen aan den Rijn. Die visie, omarmd door het college van burgemeester en wethouders, wordt in de loop van dit jaar voorgelegd aan de gemeenteraad. ,,Daarin hebben we de kracht van Alphen aan het licht willen brengen via de drieeenheid van de intense stad, de vitale dorpen en het waardevolle landschap. Dat landschap kent, zo menen wij, heel wat gezichten, het is niet alleen van belang als natuurgebied of in cultuur-historisch opzicht. Nee, dat landschap is meer dan een soort landschapsmuseum. Heel veel meer.’’ Alphen werd gezien als een soort onopvallende grijze muis, een kleurloos dorpje in het Groene Hart, zo kregen Thorissen en zijn collega’s te horen toen ze zich zetten aan het ontwikkelen van een structuurvisie. ,,Wij wilden kleur bekennen, bijvoorbeeld door het contrast tussen stad en landschap te versterken. Dat biedt dan mogelijkheden om te benadrukken dat het landschap niet alleen een soort museum is, maar dat er heel veel potentie zit in het productieve ervan. Denk aan de voedselproductie met in de centraal gelegen

- 10 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

stad de afzet van streekeigen producten. Maar denk ook aan duurzame energie, zonnepanelen, windturbines, biomassa en andere hernieuwbare energiebronnen en grondstoffen. Het sleutelwoord is biobased economy, de transitie van gas naar gras en van petro naar agro.’’ De in Rotterdam wonende Alphense ambtenaar schetst vervolgens het beeld van wat hij een waardepiramide noemt. ,,Die is aan de voet heel breed, veel massa maar uiteindelijk weinig toegevoegde waarde. Maar als je vanuit een ander principe begint met het van bovenaf afpellen kun je zaak omdraaien. Je kunt denken aan het kweken van bloemen, narcissen bijvoorbeeld om die in winkels te verkopen. Maar uit diezelfde plant kun je ook een hoogwaardige stof (galanthamine) halen waarmee je medicijnen tegen Alzheimer kunt maken. Denk ook aan planten die van belang zijn voor voeding, voor vezels. Verder is de chemische industrie naarstig op zoek naar grondstoffen uit hernieuwbare bronnen. Daar moet je op inspelen bij je landschapsontwikkeling.’’ In het kader van de structuurvisie is Alphen nu nadrukkelijk op zoek naar de verbinding tussen stad en buitengebied. ,,In het buitengebied vindt de productie plaats, in de stad moet de verwerking van die producten kunnen plaatshebben, en vanuit de stad het vervoer ervan. We hebben in Alphen een sterke vervoerssector en de nodige verwerkende bedrijven dus is de link tussen stad en buitengebied niet alleen het openstellen van boerenwandelpaden, maar ook inzetten op een hele sterke productieve sector.’’

Met Eetbaar Alphen wil de gemeente zoals gezegd daadwerkelijk werken aan de bewustwording van de voedselverzorging. Ook de economische factor van landbouw in de hele gemeente Alphen wil Thorissen niet ongenoemd laten. ,,De boeren in het buitengebied leveren streekproducten van hoge kwaliteit die ze zelf op de markt in de stad aan de man brengen. Zij krijgen dan een maximale opbrengst voor hun producten. De consument kan zich er gemakkelijk van vergewissen of dat wat hij koopt ook de beweerde kwaliteiten heeft, of er bijvoorbeeld echt sprake is van biologisch tuinieren. Hij hoeft alleen maar op zijn fiets te stappen en kan er langs gaan om het productieproces te bekijken.’’ Terug naar de stadslandbouw. Een van de belangrijkste elementen in die stadslandbouw zoals in de Stromenbuurt en bij het leegstaande gebouw van het Scalacollege aan de De Smethstraat is de sociale component. ,,Je bent als buren met elkaar bezig in de openbare ruimte, je komt elkaar tegen, houdt een oogje in het zeil, je eigent je als het ware de openbare ruimte toe. Je voelt je heel verantwoordelijk voor je gezamenlijke moestuintje.’’ In haar keuze voor het openbaar groen kan ook de gemeente zelf bijdragen aan Eetbaar Alphen. Thorissen daarover: ,,Bij de gedwongen vervanging van de zieke kastanjebomen kan de gemeente kiezen voor productief groen als bijvoorbeeld linden met als product lindenbloesemthee, of notenbomen, tamme kastanjes. Denk bij struiken aan hazelaars of bramenstruiken.’’

Het boek de Hongerige stad van de Britse schrijfster Carolyn Steel inspireerde Thorissen om aan de slag te gaan met Eetbaar Alphen. De schrijfster kiest in haar boek voor een gehele nieuwe benadering van allerlei actuele problemen rond de manier waarop we eten. Ze volgt het spoor van ons voedsel van het platteland tot de stad via markten en supermarkten, keukens en eettafels, afvalverwerking en terug en vraagt zich af hoe wij voedsel kunnen benutten als een manier om onze steden beter te ontwerpen en leefbaarder te maken. Een recensent in de Observer oordeelt: ,,De hongerige stad is een onheilspellend, levensecht vervolg op Animal Farm, waarbij de plot door de tijd op zijn kop wordt gezet op een manier die zelfs George Orwell niet kon hebben voorzien.’’ Van de manier waarop voedsel in het verre verleden de stad is binnengekomen en werd verwerkt, vind je in alle steden voorbeelden te over, legt Thorissen uit. ,,De Kalverstraat in Amsterdam was niets meer of minder dan de straat waardoor de runderen de stad werden ingeleid om er te worden verhandeld en geslacht. Ook straatnamen als Vismarkt of Havermarkt wijzen terug naar het verleden. De schrijfster neemt Londen als voorbeeld en laat overtuigend zien welke rol de beschikbaarheid en aanvoer van voedsel heeft gespeeld op de ontwikkeling van die stad. Maar ze maakt ook duidelijk hoe fragiel bijvoorbeeld in deze tijd het logistieke systeem is. Als alles soepel verloopt, is er niets aan de hand, maar als alleen maar het vervoer in staking gaat, dan houdt Londen het drie dagen vol. Na die drie dagen zijn de schappen leeg.’’

nummer 2 – 2013

En om dichtbij huis te blijven, in het project Eetbaar Alphen passen ook uitstekend de tuintjes bij de Vlinder waarin de jeugdgroep de Fladderaars en de kinderen van de Paddenpoel kunnen tuinieren. Cees van Vliet, de coördinator van IVN-natuurgidsen bij de buitenschoolse opvang, wil daar dit jaar echt werk van maken en ook de Fladderaars zullen zich niet onbetuigd laten. Tenslotte noemen we nog de insectenhotels zoals die vorig jaar en dit jaar onder andere zijn gemaakt door IVN’ers. ,,Wij hebben als gemeente het bijenconvenant ondertekend. Bijen spelen immers een belangrijke rol in de voedselketen’’, merkt Thorissen daarover op. Zin om zelf aan de slag te gaan: Sven Thorissen is te bereiken via het e-mailadres [email protected]., tel 14 0172 of https://www.facebook.com/EetbaarAlphen - 11 -

Bont Allerlei

Provinciale weg bedreigt mogelijk Zaanse Rietveld Jan Uitzetter

De werkgroep Planologie en milieu van IVN Alphen aan den Rijn e.o. maakt zich grote zorgen over provinciale plannen om een weg (in delen) aan te leggen die vanaf de snelweg A12 (Utrecht – Den Haag) bij Zevenhuizen moet lopen naar de N11 (Leiden-Bodegraven) en die in elk geval ligt ten westen van de plaatsen Waddinxveen en Boskoop. Hoe en waar die aan te leggen weg moet aansluiten op de N11 (of misschien zelfs wel op de ook nog te bouwen Máximabrug) is volstrekt onduidelijk. Provincie- en gemeentebestuurders hebben half maart de nodige varianten voorgeschoteld gekregen. Ook de agrariërs van het sierteeltgebied rond Boskoop en Waddinxveen praten volop mee. Natuurorganisaties als IVN en zelfs Staatsbosbeheer weten echter van niets, terwijl enkele van de varianten forse aanslagen betekenen op natuurgebieden als het Zaanse Rietveld, de Kruiskade en het Bentwoud. Hans Krüse van de werkgroep kan er niet over uit. ,,De provincie Zuid-Holland heeft een hoop varianten voorbereid. De belangen van de landbouw, de sierteelt domineren. Natuur- en andere belangen zijn volstrekt afwezig.’’ Hij betwijfelt bovendien of die plannenmakerij wel zo nodig is. Volgens de provincie veroorzaakt het verkeer in de het sierteeltgebied rond Boskoop-Waddinxveen de nodige overlast. Ook de transporteurs die regelmatig in het gebied moeten zijn, zouden steen en been klagen. Voor aan- en afvoer moeten ze dikwijls dwars door de kernen van Boskoop en Waddinxveen over hefbruggen die steeds vaker en langer open zouden staan na de ingebruikneming van de containerhaven in Alphen aan den Rijn. Een van de varianten op de provinciale tekentafels laat dan ook een zuidelijke randweg bij Boskoop zien die van de westelijke verbindingsweg tussen Boskoop en Waddinxveen over de Gouwe naar de weg Gouda-Alphen (de N 207) leidt. Hans houdt het erop dat die optie niet al te realistisch is, want de scheepvaartsector zit zeker niet te wachten op een nieuwe brug en de aanleg van een aquaduct zoals bij Alphen is te duur. Al is er voor de aanleg van wat de provincie de corridor A207-zuid noemt wel een bedrag van 40 miljoen euro beschikbaar. Hans hekelt de aanpak die de provincie volgt bij de realisering van het project. ,,Het is allesbehalve duidelijk wat er uiteindelijk komt. Dat komt omdat de provincie de weg stukje bij beetje aanlegt, het is goed beschouwd een soort salamitactiek. Het zuidelijkste stuk van de weg, het nummer 2 – 2013

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. zuidelijkste deel ten westen van Waddinxveen, hebben ze al binnen. Nu praten ze met Boskoop en Waddinxveen over hoe verder. En dus praten ze ook met de sierteeltsector want die is in de gemeenteraden van beide gemeenten goed vertegenwoordigd, vooral door VVD’ers en CDA’ers.’’ Het stuk tussen Waddinxveen en Boskoop staat nu op de rol. Op het variantenkaartje staan twee mogelijkheden: direct langs de bestaande weg tussen Waddinxveen en Boskoop of een nieuwe weg verder naar het westen. Die laatste doorkruist het Bentwoud. ,,Dat begint zich net een beetje te ontwikkelen, is door de provincie al fors verkleind vanwege de bezuinigingen op natuur en dan zou er een weg doorheen moeten komen. De natuur zit volstrekt in de verdrukking, alles moeten wijken voor de belangen van de landbouw en de sierteelt’’, foetert Hans. Als bij Boskoop zoals verwacht niet de variant derde brug over de Gouwe wordt gekozen, gaat het via een wirwar aan voorgestelde varianten richting de N11. Dat kan zijn door bijvoorbeeld de Bentwoudvariant door te trekken oostwaarts van Hazerswoude-Dorp richting de N11. Maar ook staan twee mogelijkheden op papier die vanuit de westkant van Boskoop naar de N11 direct ten zuiden van Alphen aan den Rijn gaan. De meest westelijke van die twee sluit aan op de Leidse Schouw in het verlengde waarvan de Máximabrug is gedacht en doorkruist daarbij het natuurgebied Kruiskade. Een bij noord-Boskoop op allerlei mogelijke nogal bochtige manieren te realiseren variant leidt in alle gevallen uiteindelijk door het Zaanse Rietveld alvorens op de N11 te stuiten. Er zou intussen ook nog een variant over de Compierenkade zijn bedacht. ,,Als het zover komt, gaan we daar natuurlijk dwars voorliggen’’, zegt Hans. ,,Het Zaanse Rietveld maakt deel uit van de Ecologische Hoofd Structuur en als je daar inbreuk op wilt maken, moet er een Milieu Effect Rapportage komen. Dan moet je als bestuurder duidelijk maken dat het absoluut noodzakelijk is dat de weg wordt aangelegd en dat er absoluut geen alternatieven zijn. Een alternatief over de Compierenkade is voor ons ook niet bespreekbaar. Los nog daarvan, als IVN-werkgroep hebben wij er heel hard voor geijverd dat het Zaanse Rietveld er zou komen. Het is echt ons kindje.’’ Dat de provincie in haar denken kennelijk niet schuwt om natuurgebieden te doorkruisen verbaast Hans eigenlijk niet. ,,Dit plan is echt helemaal uit de koker van de VVD, de gedeputeerde in kwestie is Ingrid de Bondt, en past ook in hun denken. Het sierteeltgebied is een Greenport met een groot economisch belang. Dat moet goed worden ontsloten vinden ze bij de VVD, zonder dat er te veel agrarische grond mee gemoeid is. Doe maar door het natuurgebied, is de simpele redenering.’’ Volgens Hans zijn politici en agrariërs op dit moment ,,de kaarten aan het schudden. Ze zeggen te werken met modellen, maar die kun je natuurlijk naar hartenlust manipuleren. Wij als behartigers van natuurbelangen zien ons geconfronteerd met een flinke dreiging en zijn in de verdediging gedrukt. We bereiden ons voor op stevig verzet’’, waarschuwt hij de provinciale plannenmakers!

- 12 -

Bont Allerlei

‘Een mooie uitweg over die strook ruigte’

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. tegenvoeters voor een kortstondig leven in een vensterbank boven de centrale verwarming, vooral in Duitsland, want daar dieselt de economie lekker door; geen winterstop meer, geen rust, Radio 538 op volle sterkte, en een bemoedigend woord slechts in het Pools. Is dat nog natuur? Is dat nog agrarisch? Is dat nog teelt die siert?

Henk Jan Habermehl

De opdracht bij het vak biologie om een herbarium samen te stellen bracht me vijfenvijftig jaar geleden naar het Spijkerboor. De exclusievere bladeren waren te verzamelen uit de zeer aangeharkte tuinen van de dorpsnotabelen –en dan tikte de dienstbode je verontwaardigd weg-, maar voor echte inheemse planten moest je toch in het Bedelaarsbos of op het Spijkerboor zijn. Het slordige asfaltpad over de Compierenkade was slechts één fietsstuur breed en elkaar tegemoet passeren vereiste ervaring als een bakkenist bij motor-met-zijspan-races. De Spijkerboorse kade had een dubbele functie: gemeentegrens Boskoop-Alphen en poldergrens Rietveld-Nesse; in de praktijk lag de kade er gewoon stil te liggen; behalve een enkele aanwonende met de hond en in rauw herfstweer wat snoekers kwam niemand er. De bomen en struiken waren sinds de Hongerwinter niet meer gekapt of gesnoeid en de flora tierde hier welig en verborg en beschermde kruipende, sluipende en zwemmende schepsels. Het was veelal bukken en struinen geslagen. De kade was het einde van de verkaveling vanaf Boskoop en de geriefbosjes aan de Alphense kant waren de uiteinden van de cope-percelen vanaf de Oude Rijn, het groene laagveengebied met koeien en nog eens koeien. Aan de Boskoopse kant strekten de windakkers zich groeiend en bloeiend uit, tenminste tot half november, dan viel de winter in en bleef de volle-grond-teelt maandenlang verstijfd achter als een witte taiga. Vanaf het dorp en vanaf de Otweg strekten de smalle stroken, één- of hoogstens tweebreed, in de luwte van elzenhagen, zich uit. Kleine familiebedrijven met steeds andere specialiteiten. Het transport ging per bakfiets of met een bok of schouw, zeker voor natte kwekers, naar de dwarssloot waar de handel direct in vrachtauto’s geladen werd naar de bestemming of per treinwagon vanaf Alphen en later vanaf de Otweg. Voor dat verladen op een verzamelplaats moesten weer heel wat draaien met de steeds aanwezige kanthaak omgegooid en weer gesloten worden.

Zaanse Rietveld met op de achtergrond Boskoop

Nu moet al die massale serieproductie, met name van de Westkanters, afgevoerd worden naar de N 11- die zelf meer golft dan een Boskoopse akker. Tegenwoordig is een weg geen strookje asfalt meer van 4.00 m. Nee, dat moet twee maal twee, en veiligheidshalve een verhoogde middenstrook, en een royale vluchtstrook, daarna op afstand bomen, dan een brede berm, breed genoeg voor machinaal slootonderhoud; kortom, eventueel kunnen er ook 737’s landen. Wegen parallel als Boskoopse sloten aan bestaande wegen als N 207, N 209, de HSL en de A 4. En waar moet die ontsluiting voor de Westkanters dan naar de N 11 komen? Over het Spijkerboor, over het Bedelaarsbos, door het nieuwe natuurgebied Zaanse Rietveld; over die strook ruigte. ,,Maar daar onderhoudt het IVN sinds 1980 deze fraaie natuurrand, dat kan toch niet?”. ,,Kom, kom. Het is wel een feit dat die liefhebbers dus al 33 jaar gratis hebben kunnen genieten; nu zijn anderen aan de beurt. Hier een leuke pot met lavendel voor thuis.’’

Toen in modernere tijden de vrachtauto’s de tuinen qua lengte en qua breedte leken te gaan evenaren, moesten er wegen komen, wegen die de windakkers gingen opeten, wegen die qua gewicht bijna jaarlijks opgehaald moesten worden. De volle grond werd ingeruild voor fabrieksmatig geproduceerde compost; bukken werd verboden, dus kwamen er kweektafels op ARBO-hoogte; de griffels kwamen met tienduizenden tegelijk per vliegtuig van onze nummer 2 – 2013

- 13 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

De Fladderaars en de Vlinders Zoals gebruikelijk besteden we weer ruim aandacht aan de voorbije activiteiten van de beide succesvolle IVN jeugdwerkgroepen; de Fladderaars en de Vlinders. Laatstgenoemde groep, voor ‘jonkies’ van 4 tot en met 7 jaar, kreeg volop aandacht in het landelijke IVN kwartaalblad Mens en Natuur. Voor Gerda Bonninga en haar enthousiaste werkgroepsleden een meer dan verdiende pluim op de hoed!

Fladderaars ontdekken een geheim Het thema voor de zaterdagochtendactiviteit op 9 februari van de Fladderaars, de jeugdwerkgroep van het IVN, was ,,van graan tot brood (of misschien wel een pannenkoek)’’. Alle Fladderaars malen graankorrels tot meel. Daarna hebben zij ook nog het kaf van het koren gescheiden. Het malen van het graan doen de kinderen met vier ouderwetse koffiemolens uit (over)grootmoeders-tijd. Met diverse soorten biologisch graan gaan ze fanatiek aan de slag. Het is voor de Fladderaars een feest om met de oude molens, die het nog prima doen, aan de slag te gaan. Na het malen ontdekken ze het geheim om een goed brood te kunnen bakken: namelijk gist... Gist is een verzamelnaam voor een grote groep eencellige schimmels. Voor het rijzen van brood wordt een bepaalde soort schimmel gebruikt: bakkersgist of broodgist. Broodgist zorgt ervoor dat brood rijst, doordat het koolstofdioxide (ook vaak koolzuurgas of CO2 genoemd) uitademt. Dat is hetzelfde gas dat in frisdrank zit. Als je de fles met frisdrank openmaakt, komen de gasbelletjes naar boven.

In tegenstelling tot frisdrank is deeg een taaie massa. Daardoor kunnen de gasbelletjes hieruit niet zo gemakkelijk ontsnappen. Ze duwen het deeg omhoog, waardoor het deeg rijst. Na

nummer 2 – 2013

het bakken zie je in brood dan ook altijd ,,gaatjes’’ of wel luchtbelletjes zitten. Begeleiders Omar en Jenny hebben 's nachts als echte bakkers een heerlijk brood gebakken om tijdens de pauze op te eten; een lekker stuk vers brood belegd met heerlijke natuurlijke honing. Met het gemalen mail moeten de kinderen in groepjes van vier aan de slag om pannenkoeken te gaan bakken. Maar ze moeten wel alles zelf doen: afwegen, beslag maken, bakken, voorzien van beleg en daarna ook nog opeten. Een aantal kinderen neemt ook nog een pannenkoek mee naar huis voor een broertje of zusje. De laatste activiteit is om van brooddeeg (niet om te eten, maar wel om te boetseren) een mooi Valentijns hart te maken of een bakje voor de paaseieren. Maar ook iets anders maken, is goed. De kinderen mogen dit thuis afbakken. Bovendien krijgen zij alle recepten van de ‘bakdag’ mee naar huis.

Koe heeft lange tong Door weer en wind gaan de Fladderaars op 9 maart op bezoek bij vee- en kaasboerderij Brentano's IJvervrucht van Ben en Marjon Verkleij aan de Ridderbuurt. Na de natte en hele koude fietstocht worden zij met open armen ontvangen om van Marjon alles over het kaasmaken te horen en te zien krijgen. Naast dat zij kaas mogen proeven, heeft boerin Marjon ook nog heerlijke cake gebakken voor alle kinderen en begeleiders. Na het verhaal over de kaas mogen de kinderen de stallen in. Jammer genoeg is het buiten bij de schapen minder aantrekkelijk wegens de gestaag vallende regen. Boer Ben vertelt dat een koe wel 100 liter per dag drinkt (denk je eens in dat je 100 pakken melk op een dag moet drinken). Als je die aantallen hoort, begrijp je ook waarom het zo hard klettert in de stal als een koe zijn plas - 14 -

doet. Bovendien poept hij ook nog eens in de twee dagen een kruiwagen vol.

In de stal is ook een ziekenboeg. Deze is voor de koeien die ziek of gewond zijn. Heel veel koeien verwachten op korte termijn een kalfje. Een koe heeft geen tanden in haar bovenkaak, maar wel een superlange tong. De tong slaat zij om het gras en deze pluk snijdt zij met de mooie onderrij tanden af. Een koe eet heel veel hooi en krachtvoer en 's zomers in de wei lekker vers gras. Het kalf krijgt meestal de naam van de moederkoe. Dus Klara13 krijgt een dochter Klara14. De boer (her)kent alle koeien op de boerderij. Dat is knap, want het zijn er wel meer dan honderd. In een andere stal staat een flink aantal lammetjes bij elkaar. Eentje is er nog heel klein (en zelfs wat bang). Deze is eind februari geboren. Dat kun je zien op het label op het rechteroor. Bang zijn is niet verwonderlijk met dertig springende kinderen in het hooi. Op deze boerderij wordt heel goed omgegaan met de weidevogels. Alle kinderen krijgen ook nog een kaartje mee met alle weidevogels in Nederland. Een handig naslagwerkje om mee te nemen. Ook is er veel aandacht voor het milieu op deze boerderij. Na een fantastische ochtend moeten wij nog wel op de fiets terug naar het bezoekerscentrum. En daarna ook nog op de fiets naar huis. Echte bikkels zijn deze Fladderaars.

Bont Allerlei

Kluten spotten De Fladderaars, jeugdleden van het IVN Alphen aan den Rijn, spotten op 13 april met verre- en telescoopkijkers vogels in het Zaanse Rietveld. Ondanks de koude ochtend zijn er 34 kinderen in de leeftijd van 8-12 jaar naar deze mooie plek gekomen waar zij samen met de begeleiders en vogelaar Martijn de Jong achter het vogelkijkscherm op zoek gaan naar bijzondere (weide)vogels. Het spotten levert een mooi resultaat op: kluten, brandganzen, kieviten, scholeksters, slob- en pijlstaarteenden, maar ook een gewone eend en een meerkoet. Onderweg horen en zien de kinderen vogels in de bomen, zoals vinken, winterkoninkjes, mussen, koolmezen en puttertjes. Vogelaar Martijn vindt het geweldig dat er zoveel kinderen belangstelling hebben in de natuur en dat zij op jonge leeftijd al zoveel vogels herkennen.

Alle kinderen hebben de geluiden in kaart gebracht, die zij gehoord hebben. Kinderen hebben een zuiver gehoor: een boer, de wind, het kraken van iemand die over het pad loopt, een jager, een trein, maar ook de vogels en een eenzame kikker. Tijdens de wandeling hebben de Fladderaars gelijk de route schoongemaakt. Een vuilniszak vol met allerlei mensensporen hebben zij opgeraapt met nieuwe grijpers. Het vuil is meegenomen en op een verantwoorde wijze afgevoerd.

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. zaterdag 18 mei. Terwijl de vlo onder de microscoop ligt, kunnen zij via de beamer op het scherm het darmkanaal zien, maar ook hoe het dier, meestal van angst, aan het poepen gaat. Hij drukt het met kracht uit zijn lijf. Dit zijn zaken die je met het blote oog niet kunt zien.

Als ware onderzoekers gebruiken de kinderen vergrootpotjes, de binoculair, loepjes en zoekkaarten. Heel veel diertjes halen de 32 kinderen uit het water. Een bootsmannetje, dat de vorm van een boot heeft en altijd op zijn rug zwemt en daardoor bijna niet opvalt. Maar ook libellenlarven, die als ware aanvallers bijna alles in de sloot opvreten wat zij tegenkomen. Dit noem je predators. Zij kunnen, dank zij hun gestroomlijnde lichaam heel snel hun prooi benaderen, door het uitstuwen van water uit hun achterlijf en het uitklappen van hun onderlip. Op hun menu staan allerlei insecten, maar ook kikkervisjes en soms zelfs vissen. Maar ook vinden wij echte bloedzuigers in het water, die zich voortbewegen met twee zuignappen. Een heel grappig gezicht, want ze verplaatsen een zuignap zo ver naar voren, dat hun lichaam heel lang en smal wordt en daarna brengen ze de andere zuignap weer naar voren, zodat zij weer heel dik en kort worden.

Wel eens een poepende watervlo gezien? Heb je ooit wel eens een watervlo zien poepen? De Fladderaars, jeugdleden van 8-12 jaar van het IVN Alphen aan den Rijn, wel! Zij ontdekken dit nummer 2 – 2013

- 15 -

Vergroot lijken de waterbeestjes soms ware monsters. Maar soms zijn ze het ook. Libellenlarven leven wel drie jaar onder water om alleen maar te groeien en te eten. Ook maken die zaterdag de kinderen van takken een bootje en proberen ze kikkers letterlijk voor het lapje te houden. Echter de kikkers laten zich niet zien. De deelnemende kinderen hebben ondanks de kou mooie ontdekkingen gedaan en angsten overwonnen. Want zomaar een ,,spannend en onbekend’’ waterdiertje uit de blubber halen is voor vele kinderen heel bijzonder. Zelfs je handen vies maken is voor een aantal al heel eng. Het onderwaterleven lijkt saai, maar is toch heel indrukwekkend en spannend.

Vlinders stellen vast: mijn stokdier doet het! Aan het einde van de activiteit op 10 maart sjezen 22 Vlinders over de hindernisbaan met hun zelfgemaakte stokdieren. Dit is de derde activiteit van deze jonge kinderen (4 tot 7 jaar) op de zondagmiddag. Deze activiteit is er vooral op gericht dat je met heel weinig kosten en veel natuurlijke materialen leuke dingen kunt doen. Stokdieren maken in allerlei vormen en gedaantes. Allereerst gaan de kinderen op zoek naar een goede stok, die voldoet aan alle eisen: dik genoeg, goede lengte, met of zonder zijtakken. Met een kritische blik speuren zij de omgeving van het bezoekerscentrum af. De tweede hindernis is het uitzoeken van een goede sok, waarmee je je eigen superdier kunt gaan maken. Na het

Bont Allerlei vullen van de sok met heel veel stro, mogen de kinderen naar binnen om hun fantasiedier te maken. De keuze is reuze: een dolfijn, olifant, konijntje, cavia. Een grote leeuw, een paard of een kameel... De fantasie gaat los en de kinderen gaan samen met hun ouders aan de slag. De ogen worden gemaakt van eikendopjes of eikeltjes. Dennenappels worden omgetoverd tot oren. Echte schapenwol wordt gebruikt voor een loslopend schaap. Eindelijk kunnen we daarna gaan beginnen aan de hindernisbaan. Vele obstakels worden genomen: een rondje om de boom, als een echte ridder te paard moet er een blikje omgestoken worden met een tak. Maar ook moeten de kinderen achteruit op hun stokdier. Na een spannende strijd zijn alle kinderen binnengekomen. Een van de Vlinders meldt: "Mijn stokdier doet het nog ook!". Het is voor ouders en kinderen een heerlijke middag.

Vlinders vinden een waterschorpioen! Twintig Vlinders, jeugdleden van 4 tot 8 jaar van het IVN Alphen aan den Rijn e.o., zijn op 12 mei gewapend met netten, potjes, emmers en zoekkaarten op de koude zondagmiddag toch op onderzoek gegaan naar slootdiertjes. Door de koude zijn er helaas relatief weinig slootdiertjes en de kikkers laten zich helemaal niet zien. Gelukkig hebben we in mei tijdens het sporenonderzoek al heel veel kikkerdril gevonden. Dat zijn ondertussen al kikkervisjes geworden. Samen met Evert Mol, kenner van heel veel slootdiertjes en reptielen, zijn de kinderen op zoek gegaan en hebben ze toch heel veel verschillende diertjes uit het water geschept. Eerst leren zij de basisregels hoe je met de diertjes om moet gaan. Bijvoorbeeld door altijd eerst je handen nat te maken. Op deze manier beschadig je de diertjes het minst. Ook leren ze hoe ze het beste kunnen scheppen met het

nummer 2 – 2013

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. net.

ontdekken

De oogst is toch geweldig: een waterschorpioen (indrukwekkend), een klein salamandertje, bloedzuigers, diverse soorten slakken, watertorretjes, wantsen, kreeftjes, waterpissebedden. En natuurlijk ook kikkervisjes, zelfs een poepende! Wat de kinderen uit het water hebben gehaald, gaan zij daarna met behulp van zoekkaarten opzoeken. Zo komen zij er achter welk dier zij hebben gevonden. Zelfs deze jonge Vlinders vinden het werken met zoekkaarten geweldig. Daarna gaan de kinderen met een rood lapje op zoek naar de groene kikker. Helaas laat deze zich wegens de kou niet zien. Wij willen de kikker voor het rode lapje houden, maar hij houdt ons voor het ‘lapje’ door niet te voorschijn te komen. De kinderen hebben ondanks de kou mooie ontdekkingen gedaan en angsten overwonnen. Want zomaar een spannend waterdiertje uit de blubber halen, is voor vele kinderen heel bijzonder. En tenslotte is het al heel leuk om zo aan de slootkant te ‘rommelen’ en te ontdekken wat er allemaal onder water leeft.

Schutkleuren

- 16 -

De Vlinders ondervinden op zondag 14 april zelf wat het nut is van schutkleuren. Allereerst zijn alle kinderen al in schutkleuren naar de activiteit gekomen. Tijdens de introductie in het bezoekerscentrum van de stichting de Veenweiden zien de kinderen een aantal foto's. Een van de kinderen vraagt waarom wij een foto laten zien van steentjes. Maar wij vragen de kinderen nog eens goed te kijken en dan zien alle kinderen ook een kuiken. Alle kinderen kunnen goed vertellen dat het kuiken niet opvalt tussen de stenen en dat roofvogels hen dan niet zien. Ook zien zij een tijger, maar ook een roerdomp in het riet, een kikker en een slang, een bladkever en een sprinkhaan. Alle dieren vallen nauwelijks op in hun natuurlijke omgeving. Altijd gaan wij met de kinderen naar buiten, ook nu op deze mooie zonnige zondagmiddag. De kinderen krijgen de opdracht om afbeeldingen van dieren in felle en in schutkleuren te gaan zoeken in het ‘speelbos’ achter het gebouw de Vlinder. Ook moeten zij allerlei materialen zoeken om een natuurlijke muts te gaan maken. Na het drinken en een koekje gaan de kinderen hard aan de slag om een muts te maken, die hen een natuurlijk uiterlijk geeft. Ook worden de kinderen geschminkt. Allemaal zijn ze prachtig om te zien. Daarna verstoppen de kinderen zich allemaal en gaat de leiding naar hen op zoek. Dat is een hele klus omdat zij volledig passen in de natuur. Terug op de steiger bij de Vlinder zien wij een aantal kikkers in schutkleuren tussen het riet. We moeten erg goed kijken om de kikkers te zien in het lage water. Ook zien wij heel veel kikkerdril in de sloot. De kinderen liggen op hun buik om maar zoveel mogelijk te kunnen zien van alle dieren in het water.

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

De visdief Passievol dineren Peter Maris

Luid kwetterend scheert een visdiefje over de sloot heen, zijn sierlijke vlucht lijkt op een dans. Van de linkeroever danst de vogel naar de rechteroever en weer terug. Met de snavel en ogen strak op het water gericht beweegt hij zich met een aanzienlijke snelheid alsof de duivel hem op de hielen zit. Schel gekrijs klinkt van een tiental meters verderop en dat verklaart een hoop. Mevrouw visdief verwacht eerst een driegangenmaal op deze prachtige zomeravond voordat wordt overgegaan tot slaapkamertaferelen. Plotseling trekt het visdiefje de handrem aan en in een sierlijke stijgende bocht stopt hij midden in zijn vlucht. Biddend als een torenvalk hangt hij boven het water met zijn blik strak op het water gericht. Perfect gesynchroniseerd met een nog hardere krijs van zijn aanstaande klapt hij de vleugels in om naar beneden te storten. Vanuit het opspattende water komt hij omhoog met een spartelende vis in zijn snavel. Vol trots vliegt hij naar zijn enthousiaste partner die de vis met veel plezier in ontvangst neemt.

Man visdief stelt niet teleur en de foto op het omslag vertelt het vervolg

Onze industrieterreinen bieden grote oppervlaktes grinddaken waar de vogel graag op nestelt. In Alphen aan den Rijn zitten er twee grote kolonies op de daken van Zeeman en Dirk van den Broek. In de zomer kun je hier de visdiefjes af en aan zien vliegen met voer voor hun jongen. Aangezien de jonge visdiefjes geen nestvlieders zijn, hoeven de ouders niet bang te zijn dat de kleintjes naar beneden kukelen en de daken geven een perfecte bescherming tegen roofdieren zoals vos en bunzing. De roofvogel blijft over als enige vijand. En uit eigen ervaring met de broer van de visdief, de noordse stern, kan ik melden dat je als roofdier wel erg hongerig moet zijn, wil je doorzetten tijdens de vijandige duikvluchten die sterns doen bij de bescherming van hun nesten. Hoewel klein van formaat is de stern totaal onbevreesd in zijn aanval en hij pikt je zonder moeite zo op het hoofd. Visdiefjes (Sterna hirundo) worden zo'n 35 centimeter lang en vormen met hun slanke bouw, zwarte kop en gevorkte staart een heel mooie verschijning in ons polderlandschap. Het visdiefje lijkt erg op zijn familielid de noordse stern (S. paradisaea). Het verschil is het beste te zien aan de snavel. Terwijl het visdiefje op de snavel een zwarte punt heeft, is die van de stern geheel oranjerood. Het is bijna onmogelijk om dit te zien als de vogels voorbij komen scheren. Een tweede kenmerk van de visdief is dat de punten van de vleugels voorbij de staartpunten reiken, waarbij bij de noordse stern de staartpunten zelf verder reiken.

Vrouw visdief roept luid om maaltje vis

Elk natuurmens heeft zo'n zijn favoriete lentesoorten. Voor sommige zijn het rietgorzen, blauwborsten of de lepelaar die de lente aankondigen, maar als de visdiefjes weer over de poldersloten scheren, is voor mij de lente echt begonnen. In onze winter verblijven de visdiefjes in Afrika en rond begin april komen zij weer terug naar Nederland om hier te blijven tot in november. Visdiefjes broeden het liefst op kwelders, strandvlaktes, lage duintjes, grindbanken in rivieren of eilandjes. Echter is deze natuur hier in de regio schaars of totaal afwezig. Op een kunstmatig eilandje op het Spookverlaat na zijn visdiefjes al snel aangewezen op de Nieuwkoopse Plassen. Maar de visdief heeft hiervoor een oplossing gevonden. nummer 2 – 2013

Visdiefje dansend boven Nederlandse poldersloten na winterverblijf in Senegal 4500 kilometer zuidelijker

- 17 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Deze staartveren betekenden ooit bijna de ondergang voor de visdiefjes. Aan het begin van 20ste eeuw schoot men de vogels omdat de veren in vrouwenhoedjes werden gedragen. In 1907 ondernam de vogelbescherming actie en dit leidde tot een vogelwet om de dieren te beschermen. Door bejaging en het rapen van eieren tijdens de Tweede Wereldoorlog kregen de visdiefjes een tweede klap te verduren. Na teruggekrabbeld te zijn, zorgden watervervuiling en pesticiden voor de derde en laatste klap. In de jaren 60 waren er nog maar 5000 broedparen over, sindsdien is hun aantal weer gestegen en tegenwoordig broeden er ongeveer 19.000 in Nederland. Desondanks is de soort in 2004 als kwetsbaar gekenmerkt op de Nederlandse rode lijst.

droogmakerij (-5m NAP) en de overige polders zijn echte polders (circa -2 m NAP). Er zijn hier zes verschillende waterpeilen (polderpeilen). Hier is verteld hoe de polders ontstaan zijn en hoe door menselijk handelen diverse polderpeilen tot stand komen.

Laten we hopen dat hun aantal blijft toenemen en dat de soort zich nog lang kan handhaven in onze polders. Uiteindelijk blijft het toch prachtig om in april een vogel te mogen begroeten die zojuist 4500 kilometer heeft gevlogen vanuit Senegal om hier te broeden.

Dauwtrappen op Hemelvaartsdag Dick Warmerdam

Bij rustig weer en wisselende bewolking verzamelen op Hemelvaartsdag om 6.00 uur 32 deelnemers zich bij Café Klein Giethoorn om vroeg in de ochtend mee te gaan wandelen in het Zaanse Rietveld. Op Hemelvaartsdag voor dag en dauw op stap gaan heet dauwtrappen, vooral in het oosten des lands lang een traditie.

Over het erf en tuin van een boomkweker steken we met een noodbrug de sloot over om aan de achterkant van het weiland te starten om in het Spookverlaat terecht te komen. Er zijn volop vogels in de polder. Door hun gedrag is het duidelijk dat er al diverse vogels aan het broeden zijn. Ook de wielewaal laat zich horen. Als deze zomergast weer gearriveerd is, dan zijn alle andere zomergasten ook weer in Nederland. Het Spookverlaat is een prachtige postzegel van 25 ha natuurgebied dat ontstaan is als natuurcompensatie uit de ruilverkavelingstijd. Hier zitten diverse vogels in de bomen en waterwild op de plassen. De flora laat het afweten. Die is drie tot vier weken later dan andere jaren. Ook in de slootkant van de Papevaart is geen bloem te bekennen. In het land zijn wel de bekende soorten als pinksterbloem, boterbloem, paardenbloem, enzovoorts. De echte koekoeksbloem heeft zijn knop nog in de grond als bescherming tegen het koude voorjaar en in de gele lis is nog geen bloemknop te bekennen terwijl het nu eigenlijk de tijd is om volop bloeien. Aan het einde van de prachtige wandeling kunnen we in alle rust napraten en genieten van een ontbijt, buiten op het terras van Café Klein Giethoorn.

De eerste stop is bij de Rietveldsemolen uit 1648.Op deze plaats komen de Rietveldsepolder, Ambachtspolder, Oostgeerderpolder en Boterpolder samen. Een soort drielandenpunt van polders. Hier is goed het verschil te zien tussen een polder en droogmakerij. De Boterpolder is een nummer 2 – 2013

- 18 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Zorg voor ons landschap:dat doen we samen Jan Uitzetter

De kop, het motto van Landschapsbeheer Zuid-Holland is regiomedewerker Marleen van der Lee uit het hart gegrepen. Samen en dan het liefst man en vrouw, jong en oud. ,,Ik droom ervan dat niet alleen zoals nu meestal wat oudere mannen, maar ook jongeren en dan vooral vaders en moeders met hun kinderen buiten aan het werk zijn. Samen werken aan behoud en herstel van ons karakteristieke ZuidHollandse Landschap. Vooral van de kinderen hoop je dan dat ze er zoveel plezier aan beleven dat ze er heel hun verdere leven mee bezig zullen blijven.’’ Marleen is een van negentien beroepskrachten van de in Waddinxveen zetelende stichting die niet minder dan 4700 vrijwilligers van ruim 120 Zuid-Hollandse organisaties in natuur en landschap met raad en daad bijstaan. Of het nu gaat om een cursus snoeien en knotten, of praktische lessen weidevogelbescherming, om verzekeringen of ARBOondersteuning: Marleen en haar collega’s staan niet alleen klaar om te begeleiden maar steken ook zelf de handen uit de mouwen. ,,Niets liever dan dat’’, glimlacht de enthousiaste Ridderkerkse die met succes in Delft een studie hbo Plattelandsvernieuwing volgde. ,,De zaagdagen die we zelf organiseren of de activiteiten die groepen op touw zetten, zijn de leuke buitenklussen die in mijn gebied voor mijn rekening komen.’’ Dat ze hoopt dat ze samen met kinderen en hun moeders kan zorgen voor ons landschap spreekt haar overigens niet zomaar aan. ,,Als je nu al ziet dat kinderen het leuk vinden om mee te helpen met zagen voor de natuur, hoe trots ze zijn als ze een in hun ogen hele dikke boom hebben omgezaagd, polsdik zien wij, dan wil je dat alleen maar verder aanmoedigen. Je legt ze uit dat dit landschapsonderhoud heel belangrijk is voor de vogeltjes en de vlinders en dan hoop je dat de boodschap bijblijft dat je tijd moet nemen om ervoor te zorgen dat je kunt blijven genieten van natuur en landschap. Dat je ze voor altijd hebt gewonnen voor ons ideaal, zorg voor landschap dat doen we samen.’’ Bij veel van de bijstand die de medewerkers van Landschapsbeheer Zuid-Holland verlenen, staat de praktijk voorop. Bij snoeien en knotten horen ook lessen in motorkettingzagen. Maar de medewerkers gaan bijvoorbeeld ook met vrijwilligers op stap om hen de verschillende bomen te leren herkennen, hen te wijzen op groeikenmerken en ze vertellen er dan gelijk bij wat de betreffende bomen aan onderhoud nodig hebben. Wilgen bijvoorbeeld elke drie jaar knotten opdat ze niet gaan scheuren. De natuur zijn gang nummer 2 – 2013

Marleen van der Lee (foto Floris Scheplitz)

laten gaan is niet aan de orde. ,,Want’’, zo legt Marleen uit, ,,het gaat niet om vrije natuur, maar om cultuurlandschap en dat heeft onderhoud nodig. Als je niets doet aan een boerengeriefhoutbosje bijvoorbeeld dan wordt het maar een rommeltje in plaats van een waardevol landschapselement en is het einde van het liedje dat mensen vinden dat het moet worden opgeruimd.’’ Allerlei vormen van bijstand voor uiteenlopende groepen, zoals ook bijvoorbeeld onze eigen IVN-werkgroep vrijwillig landschapsbeheer, staan op het programma. Het uitlenen van snoei- en knotgereedschappen is ook een kerntaak net het als het tegen scherpe prijzen beschikbaar stellen van specifiek Zuid-Hollands plantmateriaal zoals hoogstamfruitbomen, waarbij de regiomedewerker van de stichting op het eigen erf desnoods uitleg komt geven. Of vlotjes leveren waarop de zwarte stern kan broeden in bijvoorbeeld het plassengebied van Nieuwkoop en waterlopen in Aarlanderveen en ook elders in de provincie zoals in de Alblasserwaard. Die bijstand is er overigens niet alleen op verzoek, de stichting organiseert door het jaar heen ook zelf de nodige werkdagen, in de hoop dat steeds weer nieuwe vrijwilligers zich aanmelden en meer landschapselementen het juiste onderhoud krijgen. Weidevogelbescherming staat ook op een belangrijke plaats op het te-doenlijstje van Marleen en haar collega’s, waarbij Marleen verantwoordelijk is voor het noordelijke deel van de provincie; ruwweg ten noorden van een denkbeeldige lijn die loopt van de Meije in het oosten tot het en met het zuiden van Den Haag in het westen. ,,We ondersteunen nieuwe mensen die gaan tellen met advies, hoe doe je dat, waar moet je op letten. We zorgen voor bamboestokjes die je in het gras bij een nest kan zetten opdat de boer ruim om dat stokje en dus het nest heen maait. Tegenwoordig zetten we trouwens - 19 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

steeds meer in op het helemaal niet meer maaien van hele of gedeeltelijke percelen. Voor weidevogelbescherming en duurzaam slootkantbeheer krijgen boeren subsidie en als het nodig is helpen we bij de papierwinkel.’’ Daarnaast zijn er dan nog de nodige zogenoemde soortenwerkgroepen die op ondersteuning kunnen rekenen. Dan gaat het om vogels als uilen, zwaluwen, zwarte sterns. Boeren krijgen bijvoorbeeld uitleg wat ze moeten doen om boerenzwaluwen en huiszwaluwen te laten kiezen voor hun erf om er te nestelen.

Eens in de zoveel maanden staat het Bezoekerscentrum op zijn grondvesten te schudden wat betekent dat de enthousiaste schoonmaakploeg ook bekend als The BC CleanTeam weer op een maandagochtend aan de slag is gegaan met doekjes, bezems, zwabbers, emmers en ragebollen. Onder het motto: ,,veel lullen en veel poetsen’’ nam het team maandag 11 maart het gebouw van onder tot boven eens flink onder handen.

Subsidie, het woord is gevallen. De activiteiten van de stichting worden gefinancierd door de provincie, en verder door de Nationale Postcodeloterij en opdrachtgevers als waterschappen, gemeenten en particulieren. Dat in deze tijden van bezuiniging de subsidiekraan ook bij de provincie teruggedraaid wordt, merken ze natuurlijk ook bij de stichting. Marleen wil er niet dramatisch over doen. ,,Dingen worden anders’’, zegt ze nuchter. ,,We zullen inventief moeten zijn, de boer op moeten om andere doelgroepen te vinden.’’ Positief noemt ze het dat de voortdurende inzet van vele vrijwilligers bij natuur- en milieuorganisaties natuur en landschap wel positief in beeld zijn. Dingen worden anders. De activiteiten van de stichtingen Landschapsbeheer Zuid-Holland in Waddinxveen, ZuidHollands Landschap in Rotterdam en Erfgoedhuis ZuidHolland in Delft overlappen elkaar deels. ,,We vissen voor een deel in dezelfde vijver’’, zegt Marleen. Het is de bedoeling dat de drie organisaties de verschillende taken beter op elkaar gaan afstemmen. ,,We gaan dan ook verhuizen, we trekken bij elkaar in. Onze gezamenlijke hoofdvestiging komt in Delft.’’ Een van de praktische gevolgen voor het samengaan is dat Landschapsbeheer ZuidHolland dat nu alleen beschikt over de vestiging in Waddinxveen nu ook in voorkomende gevallen kan werken vanuit de verschillende regiokantoren van het Zuid-Hollands Landschap.

De harde kern van het CleanTeam bestaat uit: v.l.n.r. Grada, Thea, Lida, Riet en Jeanne. Ook Jan en Pieter zijn geregeld van de partij. Natuurlijk wordt er af en toe even gepauzeerd met wat lekkers erbij zoals de slagroomtaart die de laatste keer namens het BC-bestuur door Bas Wienbelt werd afgeleverd. Volgende keer zal begin van de zomer zijn, weer met stofvrije hoekjes en blinkende ramen als resultaat.

Stiltewandeling

Natuur en milieu in het Groene Hart Niet alleen plaatselijke IVN-afdelingen zoals de onze houden zich in onze regio het Groene Hart bezig met natuur en milieu. Tal van andere organisaties werken elk op hun manier mee aan natuurbehoud, niet alleen lokaal, provinciaal of landelijk maar zelfs wereldwijd. Ons voormalig redactielid Ton Vliegen, stagiair vanuit de Natuurgidsencursus, leek het een goed idee om deze organisaties eens in kaart te brengen en aan ons voor te stellen. Deze keer stellen we de stichting Natuurbeheer ZuidHolland uit Waddinxveen aan u voor. De stichting ondersteunt vrijwilligers bij het op orde houden van het gecultiveerde Zuid-Hollandse landschap.

The BC CleanTeam nummer 2 – 2013

Op een zonnige zondag in april was de eerste stiltewandeling in het Zegersloot-gebied georganiseerd door Grada Hooijmans, secretaris van IVN Alphen aan den Rijn e.o., gastvrouw in de Vlinder en secretaris van het Stiltecentrum in Alphen. Als ze erop terugkijkt zegt ze: ,,Fijn was de opkomst van bijna twintig mensen. Tijdens de wandeling is het natuurlijk niet helemaal stil om je heen maar daar gaat het ook niet om, het is meer de stilte die je in je zelf kunt ervaren. Om de mensen niet meteen helemaal in het diepe te gooien, gaf ik aan het begin een korte inleiding en ook een gedachte om mee te nemen: ‘Niet de stilte, maar wat zich daar in ontvouwt’. De eerste tien minuten is het voor mijzelf ook even wennen om stil te zijn maar op een gegeven moment komt de ontspanning en kan ik mijn gedachten laten rusten. Leuk ook om later reacties van te horen zoals: ‘Bijzonder wat stilte toch weer voor uitwerking heeft’. Na afloop nog met een aantal wandelaars wat ervaringen uitgewisseld in het bezoekerscentrum en ook al een volgende stiltewandeling gepland voor zaterdag 20 juli, deze keer 's ochtends zodat we het ontwaken van de natuur kunnen meebeleven. Start 11 uur vanaf De Vlinder en het duurt circa een uur.’’

- 20 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. Overigens bestaan ook nog naaktzadigen. Die hebben er twee of meer.

Heukelaars in de knollentuin

We gaan ook in op het verschil tussen een bol en een knol. Een bol is afpelbaar, terwijl een knol massief is. Een bol bestaat uit een kort ondergronds stengeldeel met dicht opeen geplaatste rokken (eigenlijk verdikte bladeren), onder de microscoop goed te zien. Knollen kennen weer drie verschijningvormen: wortelknol (speenkruid), wortelknolletje (wikke) of stengelknol (aardappel). Laten we de zinkers maar even buiten beschouwing laten.

John van der Hoeven

Ik word regelmatig gevraagd naar het nut van het Heukelen. Aan de hand van een voorbeeld wil ik duidelijk aantonen dat het wel degelijk zin heeft. Onlangs werd ik op een receptie voorgesteld aan Godefried van Havezaathe. Diegene die hem aan mij voorstelde, maakte zich onmiddellijk uit de voeten, wat over het algemeen een veeg teken is. Zo te zien was het een bankier. Die haal je er zo uit. Hij begon direct over zijn tonnen bonus. ,,Nou, ik heb mijn tunnetjes beunus al binnen heur, hahaha.’’. ,,Bent U bankman’’, vroeg ik. Neen, neen, beste kerel, ik heet geen Bankman, maar Van Havezaathe was het antwoord. Ik begon omstandig uit te leggen hoe een varen zich door middel van een prothallium vermenigvuldigt en binnen 20 seconden was ik van hem af. Kijk, dat is nou het nut van Heukelen! Kievitsbloem (Wikipedia)

Na deze leerzame exercitie mogen we eindelijk in Heukels’ duiken op zoek naar een gewoon sneeuwklokje (Galantus nivalis), behorende tot de leliefamilie. We hebben moeite te vinden waar de klepel hangt. We betrappen Gert-Jan er regelmatig op dat hij terugheukelt. Met moeite kunnen wij hem dat beletten. Dat kun je tenslotte ook niet bij een onbekende plant. Kenmerkend is dat er twee kransen kroonbladeren zijn, elk met drie gelijke bladeren. De binnenste hebben een sikkelvormig groen vlekje. De bloemkroon kent geen randstandige klieren. Dat moesten we even verwerken. Hij is tweeslachtig, heeft onderstandig vruchtbeginsel en kent zes meeldraden. Lenteklokje (Wikipedia)

Het gaat vandaag, maandag 4 maart, over stinzenplanten. De definitie is eenvoudig. Stinzenplanten zijn gebiedsvreemde planten die op een hofstede als tuinplant zijn geïntroduceerd. Het zijn veelal bollen- of knollenplanten. Gelukkig doet Vera ook mee, anders zouden we zonder heerlijke koekjes komen te zitten. Gert-Jan opent met een foto van een aronskelk, waarbij ik aan groot hoefblad moet denken, maar het is wel degelijk een aronskelk. Dat is een hele familie met wel twee soorten. Je hebt de gevlekte (Arum maculatum) en de Italiaanse (Arum italicum). We besluiten op de Italiaanse. Gert-Jan volgt een cursus over de evolutie van het plantenrijk. Wij krijgen er wat van mee. Zo zijn er éénzaadlobbigen en tweezaadlobbigen. De éénzaadlobbigen kennen drie of zes kroonbladeren. Tweezaadlobbigen een ander aantal. De éénzaadlobbigen hebben een enkel kiemblad (het eerst verschijnende blad uit de kiem). Tweezaadlobbigen kennen meestal twee kiembladeren. nummer 2 – 2013

Er blijken nog twee klokjes te zijn: lenteklokje (Leucojum vernum) en zomerklokje (Leucojum aestivum). Dan is de wilde kievitsbloem aan de beurt (Fritillaia meleagris). Deze staat op de rode lijst, maar het blijkt dat Gert-Jan deze gewoon bij een tuincentrum heeft gekocht. Er is enige discussie of deze een bol of een knol heeft. Het blijkt onder de microscoop een bol te zijn, echter met wat bijknolletjes (wortelknolletjes?) Een belangrijke vraag is of de stempels aan het vruchtbeginsel zijn aangehecht. Dat geeft wat hoofdbrekens. De stempels staan vrij. Mooi is te zien dat er twee helmhokken in de helmknop zitten. Hier is de microscoop weer een mooi hulpmiddel. Michelle blijkt er handig in te zijn de juiste beelden tevoorschijn te toveren, dus die moeten we er vooral bijhouden.

- 21 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Gemeente betrekt IVN bij aanleg Natuurspeeltuin Jan Uitzetter

De plaats bij het Kavelpad waar de natuurspeeltuin moet komen

De gemeente Alphen aan den Rijn betrekt het IVN bij de aanleg van een natuurspeeltuin in de wijk Kerk en Zanen. Die speeltuin moet komen op het nu nog braakliggende terreintje omsloten door de Afrikalaan en het Kroospad. Op dat grotendeels door sloten omringde veldje grazen wat pony’s en op een punt ervan staat een braamstruik waarin altijd een troepje mussen druk zit te kwetteren. In het najaar van vorig jaar nam de gemeenteraad het besluit om de Natuurspeeltuin aan te leggen. Hans Krüse van de werkgroep planologie en milieu is al benaderd door de gemeente om zijn advies te geven maar eind maart moest nog een afspraak voor een eerste gesprek worden gemaakt.

omringende plaatsen waar al een natuurspeeltuin is’’, besluit hij. En als je even googelt op het woord natuurspeeltuin zie je dat je vanuit Alphen gemakkelijk op een dag een rondje kunt maken langs natuurspeeltuinen in Leiderdorp, Den Haag en Rotterdam.

Natuurspeeltuin jaren zeventig

Toch maar eens bij Hans te biecht om eens te horen waar zijn gedachten zo naar uitgaan. ,,Vanzelfsprekend verwachten ze van mij dat ik natuurelementen aandraag en dan kom ik natuurlijk gelijk met water, want alle kinderen vinden spelen met water leuk. Water is er natuurlijk al, de omringende sloten, maar die moeten dan wel kind- en natuurvriendelijker worden bijvoorbeeld door natuurvriendelijke oevers te maken. Ook het graven van een of meerdere poelen zou ik adviseren, dan krijgt het landje gelijk wat meer reliëf. Om diezelfde reden moeten er hier en daar ook stukjes grond worden opgehoogd. In elk geval moet het geheel geen platte pannenkoek zijn, dat oogt niet goed.’’ Natuurlijk moeten er ook bosjes komen. ,,Er moeten takken zijn zodat kinderen simpele takkenhutten kunnen bouwen. En er moeten niet alleen struiken komen maar ook bomen.’’ Zelf herinner ik me dat zo’n vijftig jaar geleden Gerard Mostert, de plantsoenenbaas in mijn toenmalige woonplaats Zwolle, het liefst wat door slootjes en prikkeldraad moeilijk te benaderen vruchtbomen plantte op speelplekken. ,,Want wat is er mooier dan appeltjes jatten’’, zei hij lachend ter verklaring. Ideetje Hans? Zelf pleit hij in elk geval wel voor het behoud van de bramenstruik die aan het eind van de zomer in elk geval zorgt voor smakelijke vruchten. Samen met vlechtheggen met daarin onder andere sleedoorn en meidoorn, die omdat ze net als de braam stekelig zijn en dus uitermate geschikt zijn om een ondoordringbare afscheiding te vormen. Die afscheiding moet er hoe dan ook komen en met deze struiken en daaronder stapels dood hout, zogenoemde houtrillen, zijn ook insecten, vogels, egels en andere kleinere dieren dolgelukkig, weet Hans. Eén goede bijdrage mag de gemeente zeker van hem verwachten. ,,Ik zal zeker voorstellen om een excursie te organiseren naar een paar nummer 2 – 2013

Bij het woord natuurspeeltuin moet ik denken aan Gerard Mostert, begin jaren 70 hoofd van de afdeling plantsoenen van de dienst Openbare Werken in Zwolle. Ik was beginnend journalist bij de Zwolsche Courant, Gerard een voor die tijd eigenzinnig hoofd plantsoenendienst. Maar plantsoenendienst dat mocht je niet zeggen, het was maar een afdeling van de dienst Openbare Werken Gerard legde in de nieuwe Zwolse wijken zijn geniale originaliteit aan de dag. Alle gemeentelijke beplanting moest inheems zijn. Een tulp kwam er niet in, want niet Hollands maar Turks! (Leuk dus dat er zo’n bloem is vernoemd naar Geert Wilders, Gerard, weet ik vrijwel zeker, zou er smakelijk om hebben gelachen.). Gerard moest ook speeltuintjes en dergelijke laten aanleggen. Voor de kleinsten ging hij naar kleuterschooltjes met allerlei miniatuurspeeltuinwerktuigjes. De kindertjes mochten het zelf neerzetten op een maquette; Gerard noteerde alles en de grootste gemene deler van wat de kleuters wilden, kwam er. ,,Dan kwam er dus altijd veel zand, tot ergernis van de moeders want die kinderen liepen dat zand maar het huis in. ‘Nou dan stofzuig je toch nog een keertje extra’, zei ik dan. Moest je ze zien kijken.’’

- 22 -

Voor de oudere kinderen had hij ook wat in petto. Moeilijk toegankelijke boomgaarden, prikkeldraad, slootjes en zo. Om in de herfst appeltjes te kunnen jatten, moesten de tieners er echt wel wat voor doen. De appels en het andere fruit hing er, plukklaar, maar zie er maar eens bij te komen zonder kleerscheuren! ,,Je moet het een beetje spannend maken’’, aldus Gerard. En hij keek erbij alsof hij nog het liefst in het plukseizoen een boze boer verscholen op het eilandje had geposteerd.

Bont Allerlei

Lunchen uit de natuur Zie je het jezelf al zo doen? Lunchen uit de natuur? Niet? Kom dan op zaterdag 8 juni naar de workshop Lunchen uit de natuur. Wie weet dat de natuur meer dan vroeger nog je grootste vriend wordt. Laat ik als eindredacteur verder het woord geven aan Hansje Herfst die de workshop verzorgt. ,,In deze cursus bespreken we enkele eetbare wilde planten die we volop aantreffen in onze omgeving. Waar moet je op letten bij het oogsten en wat kan je ermee doen? We gaan naar buiten om de wilde planten te plukken en te proeven. Daarna bereiden we samen een heerlijke lunch waarin we de oogst van die ochtend verwerken. En dan smullen maar. In de voorbereiding op deze cursus heb ik heel wat recepten met wilde planten uitgeprobeerd. Dit werd door mijn gezin niet altijd in dank afgenomen. De afgelopen weken zaten mijn gezinsleden wat argwanend aan tafel; wat zou moeders vandaag weer bij elkaar gescharreld hebben. Soms werd er gemopperd over de smaak ‘te veel natuur’, taai, en ik ben geen konijn! Maar er waren gelukkig ook toppers zoals de daslookpesto (daslook uit eigen tuin want het is een beschermde inheemse plantensoort) en de wilde planten flapjes.

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. cursus kan zo elke cursist ook thuis aan de slag gaan met het bereiden van gerechten met wilde planten.’’ Tot zover Hansje. Lekker gemaakt? Hieronder de gegevens. Workshop: Lunchen uit de natuur Wanneer: zaterdag 8 juni 10.00 – 13.00 uur Door: Sterappels voedingsadvies; Hansje Herfst, Betty Petterson Waar: gebouw ‘de Vlinder’, Burg. Bruins Slotsingel 15, 2403 NC Alphen a/d Rijn, (bij de kinderboerderij in recreatiegebied Zegersloot, Alphen aan den Rijn) Kosten: € 7,50 Aanmelden verplicht: Aantal deelnemers: Meer informatie:

[email protected] maximaal 15 personen Loes Leeuwenburg tel. 0172-445246

Het heempad op met Hans Hans van Dam neemt je graag vele malen mee het Heempad Verlaan op. Dat pad is gemakkelijk te vinden. Vanaf het station van Boskoop loop je naar de Zijde, daar steek je het spoor over om dan gelijk linksaf te gaan het Zwarte Pad op. Na een meter of 100 zie je dan het heempad aan je rechterhand. Tot dat nummer 3 van Bont Allerlei ergens in augustus uitkomt, staan de volgende excursies gepland: zaterdag 29 juni 11.00 en 13.00 uur, Tafeltje dek je voor hommels en bijen; zaterdag 13 juli 11.00 en 13.00 uur, Jakobsladder en Jakob kruiskruid; zaterdag 27 juli 11.00 en 13.00 uur, Parende waterjuffers; zaterdag 10 augustus 11.00 en 13.00 uur Eigenwijze zwanenbloemen; zaterdag 24 augustus 11.00 en 13.00 uur, Schietende zaden. Bij regen gaan de rondleidingen niet door of vinden plaats op de zondag erna. Ze nemen een tot anderhalf uur in beslag.

Ik vond het heerlijk om door de tuin te lopen en hier wat dovennetel, daar wat zevenblad, wat paardenbloemen en wat hondsdraf te oogsten. Vooral nu in de moestuin nog zo weinig te halen viel, bleek er toch heel wat eetbaars in de tuin. Gisteren stond rucola-stamppot bij ons op het menu maar ik bleek geen rucola meer te hebben. Even in de tuin wat bladeren van de paardenbloem geoogst, klein gesneden en door de stamppot gedaan. Ik kreeg aan tafel geen vragen dus heb ik ook niets gezegd. De stamppot viel in de smaak. Soms moet je niet teveel uitleg geven over wat gegeten wordt maar je gezin ermee verrassen. Inmiddels zijn de recepten voor de lunch geselecteerd en is een foldertje gemaakt waarin ze staan beschreven. Na de nummer 2 – 2013

Ledendag Het landelijk IVN meldt: ,,Er komt dit jaar definitief een nieuwe Ledendag: op zaterdag 12 oktober in Burgers’ Zoo, Arnhem. Een wervelend programma met sprekers, apart kinderprogramma, workshops en een uitgebreide informatiemarkt. De deelnemersprijs is 10 euro, met naast het uitgebreide programma-aanbod: toegang tot de dierentuin, consumpties en een lunchpakket. Er volgt nog uitgebreide informatie, de inschrijving start in juni via de website. Reserveer de datum alvast in je agenda!’’ - 23 -

Bont Allerlei

nummer 2 – 2013

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

- 24 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Ledenoverzicht Aanpassingen in het ledenbestand Standdatum medio mei 2013 We heten van harte welkom: Mw F.ATeeling Mw J Hoefnagel Mw G Colin Mw T. Vermeulen Mw A.M. Bos

Lid Landelijk Lid Landelijk Lid Lid Lid

Alphen aan den Rijn Alphen aan den Rijn Alphen aan den Rijn Alphen aan den Rijn Boskoop

per 16-3-2013 per 3-4-2013 per 5-4-2013 per 19-4-2013 per 9-5-2103

Tot onze spijt zullen onze vereniging verlaten: Mw C. Kroes Mw Kuiper Thumshira Dhr R. Doornhein Mw C. van der Veer Mw de Blois-Zandvliet Dhr J. de Blois

Lid Donateur Lid Lid Donateur Lid

Aantal Leden Aantal Huisgenootleden Aantal Donateurs

216 31 41

Totaal

288

Aantal Fladderaars (8-12 jr)

Woubrugge Alphen aan den Rijn Zwammerdam Alphen aan den Rijn Alphen aan den Rijn Alphen aan den Rijn

per 5-2-2013 per 15-2-2013 per 25-2-2013 per 26-2-2013 per 2-3-2013 per 2-3-2013

40 + 12 op de wachtlijst

Wijziging in je e-mailadres, telefoonnummer of huisadres? Geef het door aan de ledenadministratie via ledenadmin@ivn-alphenaanrijn of 0172 515553

Natuurgebied bij Spookverlaat, komt hier de nieuwe weg doorheen? Zie ‘Provinciale weg bedreigt mogelijk Zaanse Rietveld’

nummer 2 – 2013

- 25 -

Bont Allerlei

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o.

Het natuurgevoel van… Peter Verheggen

een workshop met z´n allen als verjaardagscadeau voor mij. Verder veel klimplanten langs de muren, een (te) grote vuurdoorn voor de vogels, een vlinderstruik en veel voer voor de vogels in de winter.

Kijk papa, daar! Wat is dat? Mijn zoon wijst naar een vogel die boven het water hangt en pijlsnel omlaag duikt. Dat is een visdief, zeg ik. Er vliegen en duiken op dat moment een stuk of vier visdieven boven de plas op de hoek Archeonlaan en Rietveldsepad. Hij is echt onder de indruk en ik vind het ook prachtig. Echte natuurbeleving in de eigen wijk. Kerk en Zanen heeft een mooi buitengebied en mooie groene lopers die vanuit het buitengebied helemaal door de wijk heengaan. Het Weteringpad, het Kroospad, het Rietveldsepad, het Bedelaarsbos, de Compierenkade, de Kruiskade en het Bospark. Allemaal prachtige groene gebieden die het voor ons mooi maken om in Kerk en Zanen te wonen! Ik wil dit gevoel ook graag op onze kinderen overbrengen. Hen bewust te maken van hun omgeving en de mooie dingen die er te zien zijn en te beleven vallen. De Galoways bijvoorbeeld langs het Weteringpad doen het goed bij de kinderen. Onlangs was er weer een nieuwe ervaring. Kauwtjes die met hun snavels zaten te pikken op een aantal runderen. Zoiets zie je normaal alleen op televisie bij neushoorns op de Serengetivlakte waar vogels hen van parasieten verlossen. Bij onze Galoways hou ik het erop dat ze blij zijn om van hun losse, kriebelende wintervacht af te komen en de kauwtjes die blij zijn met de heerlijk zachte bekleding voor hun nest.

IVN biedt ons mogelijkheden om nog bewuster de omgeving te ervaren. Ik ben vorig jaar pas lid geworden. Mijn dochter ging met een vriendin mee naar ‘de Fladderaars’. Helemaal geweldig! Zelf ga ik geregeld naar de lezingen ’s avonds en we hebben met het hele gezin aan de paddenstoelenexcursie meegedaan. We willen eigenlijk nog meer! Werken aan en in het landschap. Snoeien, sjouwen, lekker samen in de buitenlucht bezig en ook nog voor onze mooie omgeving zorgen. Maar dat is op zaterdag en dus is tot nu toe nog niet gelukt met alle voetbalwedstrijden, paardrijlessen en fladderaars… IVN- nieuwkomer Peter en ik, Jan Uitzetter, verzinnen begin juli samen nog wel wie het stokje overneemt. Dochterlief beziet de natuur graag vanuit bomen

Bij het Kroospad stond onlangs midden over het fietspad een hele groep mensen naar een sloot te kijken. Een zwanennest met zeven kuikens! Mijn zoon is er niet weg te slaan… Even verderop, het is nu echt duidelijk voorjaar, twee superfelle waterhoenmannetjes met elkaar in gevecht. Ze’ vliegen’ een paar keer stevig tegen elkaar op. Even later vliegen er nog een paar krijsende scholeksters over. Maar ook thuis, ons piepkleine patiotuintje is zo natuurvriendelijk mogelijk ingericht om ook zo veel mogelijk natuur te beleven. Het insectenhotel dat we bij de IVN hebben gemaakt is onze laatste aanwinst. Gemaakt in nummer 2 – 2013

Geen agenda U mist in dit nummer de Agenda van Activiteiten. A: Zijn er in de zomermaanden nauwelijks activiteiten. B. Ben ik niet wat je noemt erg handig met het invullen van schema’s. Vandaar dat ik deze ene keer verwijs naar onze website: http://ivn.nl/afdeling/alphen-aan-den-rijn-eo en naar de nieuws- en advertentiebladen waarin de meeste activiteiten worden gemeld. Met excuses voor het eventuele ongemak, Jan Uitzetter, eindredacteur.

- 26 -

Bont Allerlei

QR-code

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. het heempark op z’n mooist. De getoonde foto’s heb ik eerder in april gemaakt.

Jan Uitzetter Je ziet ze steeds meer, die mozaïekachtige zwart-witte blokjes bijvoorbeeld in advertenties. Als je er je smarttelefoon (of I-pad) geladen met een bepaalde applicatie op gericht houdt, krijg je meer informatie over het bijbehorende product op je beeldschermpje. Dat blokje is een QR-code; een bepaald type tweedimensionale streepjescode die in 1994 is ontwikkeld door Denso Wave, een dochteronderneming van het Japanse bedrijf Denso, zo meldt Wikipedia. Ontluikende esdoorn en hieronder kastanjeknop

De letters QR zijn een afkorting van Quick Response (,,snel antwoord’’).De code werd ontwikkeld om snel decodeerbaar te zijn. QR-codes waren oorspronkelijk bedoeld voor het identificeren van auto-onderdelen, maar worden inmiddels algemeen gebruikt in tijdschriften, op bushaltes en op visitekaartjes. In Nederland is de code terug te vinden op de e-tickets van de NS, maar ook steeds vaker op posters. Hierbij de door Chris Groesser vlot gemaakte codes voor het IVN Alphen aan den Rijn e.o. Ik vraag me af of het zinvol is om de codes voor de Stichting Bezoekerscentrum De Veenweiden en het IVN op te nemen in een folder op de voordeur van de Vlinder. Zodat mensen die stuiten op een dichte deur toch een indruk kunnen krijgen van de beide organisaties.

Wandeling Kromme Aar Chris Groesser Het is altijd een verrassing, hoewel je weet hoeveel aanmeldingen er zijn, om te weten wie de mensen zijn met wie je gaat wandelen. Met zes aanmeldingen op 21 april voor de Kromme Aarwandeling konden er nog wel wat wandelaars bij en dat lukte. ,,Even aan m'n vader vragen’’ en weg was hij om dit te doen. Even snel als hij verdween, kwam hij terug met het antwoord ,,Het mag’’. Het gezelschap was zeer enthousiast en onze jongste wandelaar is een absolute vogelkenner. Een van de wandelaars wilde alles weten hoe hij goede foto's kon maken van dieren zonder ze te verstoren. Nu is deze vorm van fotografie er een die zeer veel geduld vergt of, en soms gebeurt dat, een kwestie van geluk. Al jaren broeden er zeven ooievaarsparen. Vandaag, en ik had mijn fotocamera natuurlijk niet bij me, hebben we het paringsritueel van de ooievaars kunnen aanschouwen. Vele vogels gehoord en gezien, vlinders als de kleine vos en de dagpauwoog en veel meer. De volgende wandeling is op zondag 26 mei en dan is nummer 2 – 2013

- 27 -

Bont Allerlei

Excursie naar ‘Landje van Schouten’

IVN afdeling Alphen aan den Rijn e.o. gelopen, waar we nog een steenuilennestkast hebben bewonderd, die onze eigen Vogelwerkgroep daar heeft opgehangen. Al met al kunnen we terugkijken op een leuke, interessante, leerzame en ontspannen excursie naar het ‘landje van Schouten’.

Boekbespreking Loes Leeuwenburg

,,Per roeiboot naar de ringdijk van de Drooggemaakte polder. Dan verder naar het ‘Landje van Schouten’.’’ Deze tekst staat in de IVN Lentefolder 2013. Op zaterdag 9 april is het zover. Veertien mensen hebben zich aangemeld om deze poldertocht mee te maken onder leiding van Gert-Jan Schouten, kersverse IVN Natuurgids. Alle deelnemers zijn netjes op tijd aanwezig en na een korte wandeling langs de Ziende, komen we aan bij de roeiboot van Gert-Jan. We worden met drie tegelijk overgezet naar de andere kant van het water, wat bij het in- en uitstappen wat hilariteit teweeg brengt wegens het schommelen van de boot. Nadat iedereen aan de overkant is beland, vertelt Gert-Jan over het ontstaan van de polder en het verschil in hoogte, dat wordt veroorzaakt doordat een van de polders, na te zijn drooggemalen, ook nog eens is ontveend.

Jolanda Zwaan, gastvrouw van De Vlinder, heeft al met enige regelmaat uit haar zelf een bijdrage geleverd aan de Bont Allerlei hetgeen ik, Jan Uitzetter, als eindredacteur zeer op prijs stel. Ook denkt ze mee aan wat mogelijk een verdere verrijking van de inhoud zou kunnen zijn. Zo komt ze nu met de volgende suggestie: ,,Is het misschien een idee voor Bont Allerlei om een rubriek te maken waar lezers hun tips kunnen geven welke natuurboeken/gidsen zij een aanrader vinden? In ieder geval komt hier de mijne’’: Voor mijn verjaardag kreeg ik een boek van Hans Dorrestijn Dudeljo! Hans Dorrestijn ken ik alleen als cabaretier, maar in De Wereld Draait Door promootte hij zijn nieuwe boek: Dudeljo. Het blijkt dat hij al verscheidene natuurboeken op zijn naam heeft staan. Dudeljo is een geestig en vlot geschreven boek waarin hij zijn belevenissen beschrijft over zijn vogelreizen. Naast de nodige zelfspot weet hij ook zijn medemens scherp te analyseren. Op haast lyrische wijze beschrijft hij vele vogelsoorten maar de wielewaal loopt als een rode draad door het boek heen. Kortom: een leuk boek voor de echte vogelliefhebber en totaal anders dan wat je van een natuurboek verwacht. Het enige nadeel van dit boek is dat ik nog dagenlang het liedje: kom mee naar buiten allemaal, dan zoeken wij de wielewaal in mijn hoofd had. Het boek bevat 230 bladzijden en 16 kleurenfoto's. ISBN 978908896229 Een ultrakorte boekbespreking, maar hoe dan ook een aardige suggestie. Wie zich geroepen voelt, volgt haar. Ik ben benieuwd!

Over de dijk naar het ‘Landje van Schouten’. Er staat nog een stevige, koude wind, maar gelukkig schijnt wel de zon, die de wandeling veraangenaamt. Bij het landje aangekomen, vertelt Gert-Jan dat hij in een opwelling het stukje grond op een veiling heeft gekocht en eigenlijk niet zo goed wist wat hij ermee aan moest. Er staat een schuurtje op en een ijzeren ‘prieeltje’ met daarin een picknickbank en vuurkorf. Stichting Landschapsbeheer Alphen aan den Rijn, heeft advies gegeven over het natuurvriendelijker maken van de oevers en het kappen van een aantal bomen, die eigenlijk niet in het landschap thuis horen. Tot onze verrassing ligt er aan de slootkant een nest, vermoedelijk van ganzen, met vijf eieren erin. We hebben de ganzen kennelijk verjaagd. Daarom zijn we na een half uurtje weer opgestapt en via het weiland weer naar de weg nummer 2 – 2013

- 28 -

Zelf Australische papegaaien voeren in de Lori Landing Bezoek het Cubaans brakwater moeras met flamingo’s Ontdek de schatten van het regenwoud in de Filipijnenhal Spectaculaire vogeldemonstraties Te gekke speeltuin met jungle- en woestijngebied

Uit volle borst

Fotografie Caroline Piek (www.carolinepiek.nl)