INTERNATIONAAL INSTITUUT SOCIALE GESCHIEDENIS

INTERNATIONAAL INSTITUUT VOOR

SOCIALE GESCHIEDENIS

JAARVERSLAG 1947

JAARVERSLAG 1947

INTERNATIONAAL INSTITUUT VOOR

SOCIALE GESCHIEDENIS

JAARVERSLAG 1947

KEIZERSGRACHT 264

AMSTERDAM

JAARVERSLAG OVER 1947 1. B e s t u u r e n

Statuten

In de vergadering van 20 Mei 1947 werden de navolgende nieuwe bestuursleden gekozen: drs M. Kohnstam, prof. dr A. J. C. Rüter en als buitenlands lid dr Friedrich Adler. Tot voorzitter werd aangewezen Z.Exc. ir H. Vos, die deze benoeming aanvaard heeft. De nieuwe statuten werden op 7 Juli 1947 voor notaris Morra te 's-Gravenhage verleden. Op grond van de nieuwe bepalingen werden de bestuursleden, voor zover zij geen vertegenwoordigers van officiële lichamen waren, uitgenodigd hun mandaat ter beschikking te stellen. De heren Adler, Kohnstam en Riiter werden in hun functie herkozen, terwijl prof. G. D. H. Cole te Oxford als buitenlands lid benoemd werd. Op het einde van het jaar werd van Z.Exc. de Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen bericht ontvangen, dat hij krachtens art. 4 sub 6 der statuten de heren jhr dr D. P. M. Graswinckel, algemeen rijksarchivaris, en dr L. Brummel, directeur der Koninklijke Bibliotheek, als vertegenwoordigers van de Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen in het bestuur had aangewezen. Het bestuur is derhalve thans als volgt samengesteld: Z. Exc. ir H. Vos, voorzitter Prof. mr N. W. Posthumus, secretaris-directeur leden: Dr Fr. Adler Dr L. Brummel Prof. G. D. H. Cole Prof. dr P. Geyl Jhr dr D. P. M. Graswinckel Drs Max Kohnstam Prof. dr J. M. Romein Mr A. de Roos Prof. dr A. J. C. Rüter C. M. Simonsz Prof. jhr dr P. J. van Winter 2. A l g e m e n e

beschouwingen

Het jaar 1947 mag voor het Instituut gekenmerkt worden als het jaar van het uitpakken der kisten, het vervoeren naar de verschillende afdelingen en het voorlopige ordenen der verzamelingen. In het jaarverslag over 1946 Werd medegedeeld, dat circa 700 kisten waren uitgepakt — van enige ordening kon toen nog geen sprake zijn —, aan het eind van 1947 kan worden

6

JAARVERSLAG OVER 1947

medegedeeld, dat alle kisten die uit Duitsland en Oostenrijk terugkwamen, dwz. ongeveer 3000 kisten, werden uitgepakt, verdeeld, naar de landen geordend en dat in de afdelingen, waar de grote landen zijn ondergebracht, reeds een grove systematische ordening werd aangebracht. De afdeling Duitsland is gedeeltelijk zelfs reeds fijner geordend naar het vroegere systeem van wijlen dr. Stein. Het uitpakken van een groot aantal kisten met boeken uit de schepen was uitermate tijdrovend, omdat zich hierin houtwol, stro, stukken van archieven, losse brieven, brochures, boeken en losse pagina's dooreen bevonden, waaruit moeizaam datgene, wat aan het Instituut had toebehoord en van waarde was, moest worden geschift. In de maand Juni kwamen nog ongeveer 350 kisten met periodieken uit Klagenfurt terug. In de maanden Februari en November werden er respectievelijk 26 en 24 kisten uitgezocht uit de grote massa boeken, die in de Universiteisbibliotheek te Amsterdam was binnengekomen. Deze laatste arbeid is nog niet geheel gereed. Er bevinden zich daar ongetwijfeld nog boeken, die aan het Instituut toebehoren. Als algemene indruk is nu wel vast te stellen, dat het materiaal der verschillende afdelingen voor een zeer groot deel is teruggevonden. De heer Lehning stelde vast, dat in de afdeling Frankrijk het meeste wel weer aanwezig is. Alleen ontbreken daar nog enige periodieken uit de tijd der Franse revolutie, maar waarschijnlijk zullen deze zich bevinden bij de grote verzameling tijdschriften, die in de gang van de derde verdieping ligt opgestapeld en op kastruimte wacht. De heer Blumenberg, die de Duitse afdeling voor de oorlog slechts oppervlakkig kende, meent dat daar niet veel kan ontbreken. Deze verzameling is evenals vroeger weer buitengewoon rijk, de onderafdelingen betreffende de boerenoorlog, 1848, Marx, Engels, Lasisalle en de Soz. dem. Partei Deutschlands mogen ongeveer compleet worden genoemd. Ook de Engels-Nederlandse afdeling bevat wel grotendeels datgene, wat daar vroeger aanwezig was. Hierbij moet in het oog worden gehouden, dat wegens gebrek aan goede opslagruimte geen enkele van de kisten, die uit Engeland terugkwamen, is uitgepakt, zodat het meest kostbare materiaal nog in de verschillende afdelingen moet worden geplaatst. In het voorjaar van 1948 zal het uitpakken van deze laatste kisten ter hand worden genomen, omdat nu grote kasten weer van planken en goede sloten zijn voorzien, waarin de archieven kunnen worden ondergebracht. Wat de afdeling Rusland betreft, ook daar is weer een grote massa materiaal aanwezig en de indruk van de heren Sapir en Nicolajevsky, die


7

beide deze zomer het Instituut bezochten, is, dat ook daar weer zeer veel is teruggekeerd. Van de kleine landen: België, Scandinavië, Spanje, Italië enz. werd al het materiaal voorlopig in groepen bijeengezet. Wij menen dus, dat het Instituut zich, voorzover het de verzamelingen in Amsterdam en in Engeland betreft, buitengewoon gelukkig mag prijzen, ook omdat de circa 750 kisten met periodieken, die nu uitgepakt en opgestapeld liggen, wel het grootste deel van deze verzameling zullen bevatten. Van de afdeling in Parijs daarentegen is helaas niets verder ontdekt. De heer B. Souvarine, die te Parijs is teruggekeerd, zal daar de belangen van het Instituut behartigen en onderzoeken of zich bij de grote verzamelingen, die naar Frankrijk werden teruggebracht, eigendommen van het Instituut bevinden. Dit zal echter met grote moeilijkheden gepaard gaan. Verder verheugt het ons te kunnen mededelen, dat ook een aantal politieke en vakbondsarchieven geheel of gedeeltelijk zijn teruggevonden (bijlage 1). Het valt echter nog niet precies na te gaan, welke van deze archieven ontbreken. Wel is de kist met het brievenarchief van F. Domela Nieuwenhuis weer te voorschijn gekomen. Het persoonlijke archief van dr. Max Nettlau, dat zijn memoires, brieven en waarschijnlijk enige niet uitgegeven manuscripten bevatte, alsook het archief van F. van der Goes en het archief van de S.D.A.P., dat tot 1916 geordend was en zeer veel waardevol materiaal bevatte, zijn helaas nog niet teruggevonden. 3. C a t a l o g i s e r i n g Zodra de ordening van de teruggekomen boeken het toelaat, zal met de dringend nodige catalogisering een aanvang worden gemaakt. Zoals bekend, is hetgeen van den catalogus gereed was, door den oorlog verloren gegaan. Door het in het Instituut doorgevoerde kabinettensysteem is het evenwel reeds thans mogelijk betrekkelijk snel het door een bezoeker aangevraagde werk te vinden. 4. T o e z e n d i n g

periodieken

Het Instituut ontvangt nu 487 periodieken, verdeeld over de verschillende landen als volgt: Dagbladen Week- en maandbladen Nederland 14 215 4 Indonesië 38 4 België 29 1 Engeland 92 3 Frankrijk 3 Italië

8


Luxemburg Oostenrijk Palestina Polen Scandinavië Ver. Staten en Zuid-Amerika Zwitserland

5

1 2 1 1 11 28 34

28

459

1

Over enige groepen verdeeld geeft dit het volgende beeld: Social. Comtnun. 4e Inter. Vakbondsbladen Nederland België Engeland Frankrijk Italië Oostenrijk Scandinavië Ver. Staten Zwitserland

26 5 14 11 2 3 3 4 9

9 3 1 5 1

2

4

6 3 15

77

21

7

207

1 1 1

115 23 4 41

5. H e t g e b o u w Daar de Duitsers een groot deel der boekenkasten en stellingen hadden weggevoerd, terwijl een zeer groot aantal der planken in de nog aanwezige kasten ontbrak, is in 1947 hout aangevraagd voor het vervaardigen van nieuwe kasten. Wij kregen 5 m3 toegewezen, 2 m3 kon vrij gekocht worden, zodat reeds 7 m3 in het gebouw werd verwerkt. Voor 1948 hebben wij reeds een toewijzing voor 8 m3 ontvangen, zodat op het eind van dit jaar de meeste kasten en stellingen wel weer aangevuld zullen zijn. In de vorige barre winter had het gebouw veel last van lekkage, wat bij de grote massa's opgestapelde boeken veel last veroorzaakte. De Gemeente Amsterdam heeft zich echter bereid verklaard het grote onderhoud van het gebouw voor haar rekening te nemen, zodat nu binnenkort het dak en de goten nagezien zullen worden en de voor- en achtergevel in het voorjaar geschilderd, terwijl dan tevens het zink onder enige raamkozijnen wordt vernieuwd. Het zal noodzakelijk zijn zo .spoedig mogelijk enige meubelen voor de afdelingen aan te schaffen. Het mocht ons alleen voor de studiezaal en de kamer der bibliothecaresse gelukken overgordijnen te krijgen.


6. D e

9

werkzaamheden

Het gehele personeel heeft in het jaar 1947 veel tijd moeten besteden om in de overstelpende chaos der uitgepakte boeken enige ordening te brengen. De studiezaal is nu weer bijna als voor de oorlog ingericht, de meeste naslawerken zijn weer volledig aanwezig, van enkele ontbreken nog een of twee delen, maar het is zeer wel mogelijk, dat ook die nog in het gebouw teruggevonden worden. Hier mag zeker een woord van waardering niet ontbreken voor de uitermate vermoeiende arbeid van het uitpakken der kisten en het verdelen der boeken over het gehele gebouw, waaraan het gehele personeel met zo grote ijver heeft geholpen. De heer Blumenberg is daarmee reeds bezig geweest vanaf eind 1945, terwijl de andere functionarissen naar gelang van hun aanstelling evenzeer medehielpen. Met het verdelen van de periodieken over de verschillende magazijnen moet gewacht worden tot er meer .stellingen aanwezig zijn, maar ook dit zal nog een tijdrovende en vermoeiende arbeid worden. Het is wel vanzelfsprekend, dat bij deze vele en zware werkzaamheden nog geen tijd gevonden kon worden voor catalogisering. Alleen de nieuw aangekochte boeken werden op kaart gebracht. 7. D e

bibliotheek

De bibliothecaresse heeft er zich verder op toegelegd de gratis toezending van kranten en tijdschriften uit te breiden, zodat het Instituut op het ogenblik weer 459 periodieken ontvangt. Daar in de loop der beide laatste jaren vele kranten en tijdschriften in binnen- en buitenland werden opgeheven, was het niet gemakkelijk deze afdeling op peil te houden en nieuwe adressen te ontdekken. Het zal nodig zijn bij een eventueel verblijf in het buitenland zich persoonlijk in verbinding te stellen met allerlei groepen, zodat het Instituut weer van bredere lagen materiaal krijgt toegezonden. Het meeste komt nu binnen van socialistische en vakbondsgroepen (zie bijlage 2). Dank zij een uitgebreide correspondentie mocht het Instituut ook dit jaar weer talrijke geschenken ontvangen. 8.

Studiezaal

De studiezaal is ongeveer in zijn oude vorm hersteld. Er zijn weer kasten ingericht met de geschiedenis van het socialisme en de belangrijkste socialistische werken uit verschillende landen, er is weer een overzicht gegeven

10


van het plan van de arbeid en het socialisatievraagstuk, verder een kast met algemene historische werken en mémoires, en een algemeen overzicht van de filosofie, sociologie en pers. Een uitgebreider overzicht is gegeven van het Rusland na 1917 en de nieuwere internationale politiek, omdat deze kwesties in het middelpunt der belangstelling staan. De nieuwe aanwinsten liggen zoals vroeger ter inzage. Uit het binnenkomende krantenmateriaal is een keuze gedaan, zodat weer een tachtigtal week- en maandbladen in de tijdschriftenkasten zijn ondergebracht. Van de naslawerken laat de studiezaal weer een prachtige collectie zien: de catalogue général des livres imprimés de la bibliothèque nationale is tot deel 161 (1939) aanwezig, de Encyclopaedia Brittannica, de Encyclopaedia of Social Sciences, Handwörterbuch der Staatswissenschaften, The english catalogue of books, een aantal delen van de catalogus van het British Museum, de grote Brockhaus, de Brinkman, en vele andere. Het curieuse hierbij is dat de Duitsers doorgegaan zijn met het aankopen van naslawerken, zodat het Instituut zelfs met enkele is verrijkt. 9.

Geschenken

1 VAN DE HEER L. J. KLEYN, AMSTERDAM

Een zeer belangrijke collectie boeken en brochures, tezamen een kleine 800 stuks, die gedeeltelijk afkomstig is uit de nalatenschap van Jan de Roode. Zie hierachter onder A, blz. 19. 2 VAN DR. D. DE LANGE, UTRECHT

Een groot aantal boeken en brochures, o.a. op het gebied van Nederlandse sociale toestanden en arbeidsverhoudingen, boeken en brochures betreffende Nederlands-Indië, boeken en brochures betreffende Rusland; een aantal jaargangen van politieke binnen- en buitenlandse tijdschriften en bladen, w.o. Bevrijding jg. 1-12, De Internationale jg. 1935; Klassestrijd jg. 1-3; Révolution Prolétarienne 1926-1939; De Nieuwe Weg jg. 4-10; verder nog een aantal boeken over verschillende onderwerpen, waarvan wij noemen: Trevor-Roper; The last days of Hitler; Moyersoen; Prosper Poulenc en de politiek van zijn tijd; Gisevius, Bis zum bittern Ende; Hewlett Johnson, Socialisme in het zesde deel van de wereld. 3 VAN MEVROUW A. MEYERS-DE LIEME, ROTTERDAM

Ongeveer zeventig boeken uit de nalatenschap van haar broer, de heer E. de Lieme. Zie hierachter onder B, blz. 19. 4 VAN DR. B. SAPIR, N E W YORK

Een aantal boeken over actuele onderwerpen, waarvan wij noemen:


11

L. Schwarzschild, The coming world; Regionalism and world organization; H. B. Lary, The United States in the world economy; M. K. Whiteleather, Main Street's new neighbours; Edward S. Corwin, The constitution and world organization; G. W. Qray, Science at war; O. B. de Huszar, New perspectives on peace; S. Arne, United Nations Primer; H. H. Muzumdar, The United Nations of the world; Aldous Huxley, Qrey eminence; K. Heiden, Der Führer; John Dos Passos, State of the Nation; Summary of the world federation plan. 5 VAN DE HEER G.

DENIKE, N E W YORK

Een aantal nieuwe Amerikaanse uitgaven, w.o.: E. Johnston, America unlimited; A. Basch, A price for peace; S. Chase, Where's the money coming from?; dez., Goals for America; F. R. Dulles, The road to Teheran; W. T. R. Fox, The super-powers; R. A. Griffin (ed.), School for the citizen soldier. 6 VAN KOOPERATIVA FÖRBUNDETS BOKFÖRLAG, STOCKHOLM

De volgende eigen uitgaven: Kriget 1939-1945, 3 dln; G. Hilding Nordstrom, Sveriges Social-Demokratiska Arbetareparti 1889-1894; E. K. Louhikko, Vi gjorde revolution; Svensk utrikes politik under andra varldskriget; W. Berge, Kartellerna ett. Varldshot; K. Stechert, Tre Ganger mot England; Neumann-Rück, Kolossen pa stalföttner; H. Tingsten, Svensk utrikes debatt mellan varldskrigen; F. Rück, Sovjet Unionen oc Komintern; dez., Fred utan Sakerhet 1919-1939; W. Strzelewicz, Kampen om de Manskliga Rattigheterna; A. Montgomery, Svensk ekonomisk historia 1913-1939; S. U. Palme, Stand och Klasser i forna Dagars Sverige; Julian Huxley, Manniskornas rike pa jorden. 7 VAN DE ALGEMENE NEDERLANDSE METAALBEWERKERSBOND, AMSTERDAM

Fraai gebonden jaargangen van tijdschriften: Die Arbeit 1924-1932, Gewerkschaftarchiv 1924-1932, Internationales Jahrbuch für Politik und Arbeiterbewegung I-IV, Gewerkschaftszeitung 1924-1932, Correspondenzblatt 1910-1913, 1919-1923. 8 VAN DE HEER M. ZWALF (INTERNATIONAL TRANSPORT WORKERS' FEDERATION), LONDEN

Een aantal congresverslagen van de 3e Internationale, verscheidene jaargangen van de Internationale Pressekorrespondenz, verslagen van de Russische Communistische partij, een serie uitgaven betreffende SowjetRusland, vele congresverslagen van de Franse, Engelse, Duitse en Nederlandse sociaal-democratische partijen en vele brochures, w.o. een aantal belangrijke van Herman Gorter.

12


9. VAN HET WERELD-VERBOND VAN VAKVERENIGINGEN, PARIJS

Een grote zending eigen publicaties, waaronder: World Trade-Unions Movement (ook in de Franse taal) vanaf April 1946, het Information Bulletin (ook in het Frans) vanaf Januari 1946; rapporten en resoluties van het congres in Praag, September-October 1945, de tijdens dit congres aangenomen statuten; rapporten en resoluties van het congres te Praag, Juni 1947. Ongetwijfeld zullen wij ook verder weer geregeld het materiaal, dat het W.V.V. uitgeeft, gratis toegezonden krijgen. 10 VAN DE OPENBARE LEESZAAL EN BIBLIOTHEEK, AMSTERDAM

Een twintigtal boeken, waarvan wij vermelden: T. A. Hobson, The social problem; F. Keiler, Immigration and the future; W. Aylott Orton, Labour in transition; H. Hermans, Handboekje voor R.K. Werkliedenvereenigingen; O. Kunze, Schutz der alteren Angestellten; M. Turmann, Problèmes sociaux du travail industriel; P. Redfern, The story of the C. W. S. (Coöperative Wholesale Society); C. Bonnett, Employers' associations in the U.S.; A. J. Stilting, Werkloosheid; L. C. A. Knowles, The industrial and commercial revolutions in Great-Britain during the nineteenth century; W. Kaskel, Das neue Arbeitsrecht; A. Dissinger, Das freigewerkschaftliche Organisationsproblem; B. E. Lowe, The international protection of labour; J. H. Botha, Die arbeidsvraagstuk van Suid Afrika; F. X. Zahnbrecher, Die Arbeitgebernachweise in Deutschland. 11 VAN DE HEER IR. V. W. VAN GOGH, AMSTERDAM

Industrial relations, final report and testimony submitted to Congress by the Commission on industrial relations, vols. II, IV, V, VI, VIII, IX, X; Recent economie changes in the United States, 2 vols.; Business cycles and unemployment; Wright and Hobhouse, An outline of"local government and local taxation in England and Wales. 12 VAN DR. OTTO BRAUN, ASCONA.

Een aantal mappen bevattende correspondentie uit zijn ambtsperiode als minister in Duitsland. 13 VAN DE HEER W. BLUMENBERG, AMSTERDAM

Jahrbuch der S.P.D. 1946 en 26 andere nieuwe politieke publicaties uit Duitsland. 14 VAN HET RUILBUREAU DER KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK, DEN HAAG

Een twintigtal boeken afkomstig uil Venezuela, w.o.: C. Parra-Parez, Paginas de historia y de polémica; Gen. Paez, Autobiografia; Andrés Ponte, Fray mauro de Tovar; Resumen de Ja Historia de Venezuela; Actas del Cabildo de Caracas.

JAARVERSLAG OVER

13

1947

15 VAN PROF. MR. N. W. POSTHUMUS, AMSTERDAM

Een groot aantal boeken uit eigen bezit. Zie hierachter onder C, blz. 20. 16 VAN DE HEER JULIUS BRAUNTHAL, LONDEN

Het eigen werk: The paradox of nationalism; Uit de serie Left Book Club: Michael Young, Labour's plan for plenty; F. Schlotterbeck, The darker the night, the brighter the stars; N. Barou, British trade-unions; R. Hill, Struggle for Germany; W. H. McNeill, The Greek dilemma; Bartley C. Crum, Behind the silken curtain; Von Schuschnigg, Austrian requiem; Keppel-Jones, When Smuts goes; B. Bhattacharya, So many hungers. 17 VAN N.V.

D E ARBEIDERSPERS, AMSTERDAM

Drie eigen uitgaven: J. B. Priestley, Zonlicht op Zaterdag; Ciano's dagboek 1939-1943; M. Sluyser, De partij (S.D.A.P.). 18 VAN EDITIONS SOCIALES, PARIJS

Zeventien boeken, o.m. Stalin, Les questions du Leninisme, dl I en II; Gorki, Molotov, Vorochilov e.a., Histoire de la révolution russe, dl I en II. 19 VAN JOHNS HOPKINS UNIVERSITY PRESS, BALTIMORE

W. S. Sanderlin, The great national project; D. E. Emerson, Richard Hildreth; J. McLean, William Rufus Day, Suprème Court Justice from Ohio. 20

VAN HET INTERNATIONAL LABOUR OFFICE, N E W DELHI

Een vijftal rapporten van de Preparatory Asiatic Regional Conference of the International Labour Organisation. 21

VAN DE VOLKENBOND, GENÈVE

22

VAN DE SOCIÉTÉ POPULAIRE D'ÉDITIONS, BRUSSEL

Zeven rapporten. Edgar Lahmand, Batir une Belgique nouvelle; Fernand Demany, On a volé 64 millard!; Edgar Lahmand, Pour la rénovation du pays. 23

VAN HET NEDERLANDSE GENOOTSCHAP

VOOR INTERNATIONALE

ZAKEN,

DEN HAAG

Eigen publicaties: J. F. Engers, Het Indonesische vraagstuk en de Amerikaanse pers; J. H. Boas, Het Indonesische vraagstuk en de Britsche pers; Mr. Dr. C. Smit, Het verdrag tussen Nederland en België van 19 April 1839; H. J. H. Jansen, De internationale organisatie van het Europeesch vervoer (Ecito); G. J. de Voogd en Mr. C. W. van Santen, Volkenbond en Vereenigde Naties. 24

VAN DE BIBLIOTHEEK EN DOCUMENTATIEDIENST DER P.T.T., DEN HAAG

Een vijftiental brochures en boeken over verschillende economische, sociaal-economische en historische onderwerpen.

14 25

JAARVERSLAG OVER VAN DE HEER W.

1947

SPIEKMAN, AMSTERDAM

Drie nieuwe Oostenrijkse uitgaven: Endres, In Oesterreich 1848; Grosse Gestalten des Sozialismus, I, Viktor Adler aus seinen Reden und Schriften; Gedye, Die Bastionen fielen. 26

VAN MEVROUW P. BRUPBACHER, ZÜRICH

Brieven en andere stukken uit het archief van wijlen de heer Brupbacher, waaronder een brief van Vera Figner en stukken met betrekking tot haar; brieven van Dr. R. Friedeberg en van Paul Reclus; getypte gedichten van An Sanftleben en enkele brieven van deze aan R. Rochers; het werk van J. Guillaume, Karl Marx, Pangermaniste. 27

VAN MEVROUW BACHTOLD, ASCONA

Enige boeken, tijdschriften en foto's met betrekking tot de Spaanse burgeroorlog. 28

VAN DE DAMES KARSSEN, AMSTERDAM

Een pak politieke prenten van Louis Raemaekers uit de eerste wereldoorlog (knipsels uit De Telegraaf). 29

VAN

DE

VERENIGING

VAN

DUITSE

EN

STATENLOZE

ANTIFASCISTEN IN

NEDERLAND, AMSTERDAM

Van deze vereniging ontvingen wij bij haar ontbinding het archief, waarin zich een aantal belangrijke kranten bevonden die in de jaren 19451947 in het buitenland verschenen zijn, zo o.a. Der Aufbau en The German American. Zo ook circulaires, brochures, pamfletten enz. van organisaties in West-Duitsland. Bovendien vele krantenknipsels met eeri bijbehorende catalogus. 30

VAN PROF. LUIGI DAL PANE, GRANAROLO, ITALIË

Twee werken van eigen hand: In memoria di Carlo Cafiero en Storia del Iavoro in Italia, dl IV. 31

VAN DR. E. OPRECHT (EUROPA VERLAG), ZÜRICH

Emery Reves, Die Anatomie des Friedens; Brierly, Zukunft des Völkerrechts. 32

VAN DE ARBEIDERS JEUGD CENTRALE, AMSTERDAM

Socialistische Jeugdorganisatie in Nederland, Drukker, verder een aantal brochures, enz. 33

samengesteld door B.

VAN DE HEER DRS. F. DE JONG, AMSTERDAM

Het vijfde deel van de Schriften des Instituts für Sozialforschung: Studiën über Autoritat und Familie. 34

VAN DE CONFERENCE ON SCIENCE, PHILOSOPHY AND RELIGION IN THEIR RELATION TO THE DEMOCRATIC WAY OF LIFE, INC., N E W YORK

Symposium of the sixth meeting: Bryson, Finkelstein and Maclver, Approaches to group understanding; Symposium of the seventh meeting:


15

Bryson, Finkelstein and Maclver, Conflicts of power in modern culture. 35

VAN HET INSTITUTE FOR RELIGIOUS AND SOCIAL STUDIES, N E W YORK

R. M. Maclver, Unity and difference in American life; F. Ernest Johnson, Foundations of democracy; Labor's relation to church and community. 36

VIAN DE HEER FERNAND PLANCHE,

PARIJS

Het werk van eigen hand: La vie ardente et intrépide de Louise Michel. 37

VAN HET JEWISH AGENCY, N E W YORK

Ludwig Grünbaum, Outlines of a development plan for Jewish Palestina. 38

VAN UITGEVERIJ D E VLAM, AMSTERDAM

P. Aartsz, De arbeidersraden, 2 dln. 39

VAN DE UITGEVERIJ L'HOMME ET LA VIE, PARIJS

Georges Girardin, Vers un monde nouveau. 40

VAN DE INTERNATIONAL PUBLISHING CO., LONDEN

41

VAN DE UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK TE UPSALA

42

VAN HET GENERAL RESEARCH BUREAU VAN DE REPUBLIEK INDONESIË

Ben Roberts, Trade Unions in the new era. Olie Nyman, Svensk parlamentarism 1932-1936. Some graphs concerning Indonesia today, the youngest republic. 43

VAN DE HEER F. H. VAN NAERSSEN, WAGENINGEN

De eigen publicatie: Culture Contacts and Social Conflicts in Indonesia. 44

VAN DE HEER E. FEDERN, BRUSSEL

45

VAN HET RIJKSINSTITUUT VOOR OORLOGSDOCUMENTATIE, AMSTERDAM

De eigen publicatie: De terreur als systeem. Mr. J. A. Mommersteeg, Indonesië, chronologisch documentair overzicht. 46

VAN DE HEER HEM DAY, BRUSSEL

47

VAN HET NEDERLANDSCH ECONOMISCH-HISTORISCH ARCHIEF, DEN HAAG

Het eigen werk: Hommage a Georges Eekhoud. Economisch-Historisch Jaarboek, dl 23. 1947. 48

VAN DE NATIONALE COÖPERATIEVE RAAD, DEN HAAG

De brochure „Landbouw-Coöperatie in Nederland". 49

VAN DE SCHWEIZERISCHE GEWERKSCHAFTSBUND, BERN

Die Gewerkschaften in der Schweiz. 50 VAN KOOPERATIVA FÖRBUNDET, STOCKHOLM

De eigen uitgave Gerard de Geer, Jarnet i Sveriges Naringskiv. 51

VAN DE ACTIE RECHTSGELIJKHEID STAD EN PLATTELAND, GRONINGEN

De brochure van prof. dr. P. J. Bouman: Evenwicht tussen stad en plateland. 52

VAN DE NATIONALE COÖPERATIEVE RAAD, DEN HAAG

De eigen publicatie: Coöperatie in Zweden door dr. H. J. Frietema.

16 53

JAARVERSLAG OVER

1947

VAN DR. FR. ADLER, ZÜRICH

Een aanvulling van de Arbeiter-Zeitung, Wenen, voorzover niet in ons bezit; eveneens van Die Zukunft, Wenen. 54

VAN DR. E. STEINEMANN, ZÜRICH

55

VAN M R S . MARIE JUCHACZ, N E W YORK

Der Neue Bund jg. 1939-1946. Een groot aantal nummers van verschillende door Europese immigranten in Amerika uitgegeven bladen, verder een aantal in Amerika verschenen brochures, o.a. van de C l . O . en nummers van enige organen van de C.I.O. 56

VAN EDIZIONI RIVOLUZIONE LIBERTARIA (VOLONTA), NAPELS

Een aantal brochures en pamfletten en een aanvulling van het orgaan Volonta; het werk Malatesta, Scritti Scelti. 57

VAN HET HOOFDBESTUUR VAN „ D E VREDESTICHTERS", HILVERSUM

Jaargang 1 van „De Vredestichter" en een aantal brochures. 59

VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSCHE AKADEMIE VAN WETENSCHAPPEN

The Rockefeller Foundation Review 1940-1944. 58

VAN „MUNDO OBRERO", PARIJS

Zesendertig brochures en de jaargang 1945-1946 van het orgaan Nuestra Bandera. 60

VAN DE NEUE VOLKSZEITUNG, N E W YORK

De jaargangen 1944, 1945, 1946 compleet. 61

VAN DE HEER W. JAKSCH, LONDEN

De nummers 1-84 van Der Sozialdemokrat, Halbmonatschrift der Sudetendeutschen Sozialdemokratie, waardoor wij deze serie compleet bezitten. 62

VAN DE UITGEVERIJ SCHEFFER EN SIKKEMA, AMSTERDAM

De nummers van het eerste halfjaar 1947 van De Stem van Nederland ter completering. 63 VAN DE ARBEITER-ZEITUNG, WENEN

De nummers van het eerste halfjaar 1946, vele nummers over het tweede halfjaar 1946 en enige nummers van 1947 van Die Arbeiter-Zeitung ter completering. 64

VAN DE HEER H. H. LANDHEER, AMSTERDAM.

De nummers 1-40 (1940) van Die Deutsche Zeitung in den Niederlanden. 65

VAN DE HEER J. A. DAWSON, MELBOURNE

Een reeks nummers van The Southern Socialist Review and International Digest en van The Southern Advocate for Workers Councils over de jaren 1945, 1946 en 1947, verder een aantal pamfletten van het Workers' Literature Bureau te Melbourne.

m

JAARVERSLAG OVER

1947

17

66 VAN HET INFORMATION DEPARTMENT VAN HET W O R L D JEWISH CONGRESS, N E W YORK

Een drietal congresverslagen en enige nummers van Jewish Affairs. 67 VAN DE BELGISCHE SOCIALISTISCHE PARTIJ, BRUSSEL

De nummers 1-12 van de Vlaamse zowel als de Franse uitgave van De Basismilitant, waardoor wij dit orgaan nu compleet bezitten. Verder een groot aantal brochures, verslagen enz. Ook enige aanplakbiljetten werden ons toegezonden. 68 VAN DE AMERICAN LABOR EDUCATION SERVICE, N E W YORK

Yearbook of Workers' Education 1926-1943, enige brochures. 69

VAN DE STICHTING VAN DEN ARBEID, 'S-GRAVENHAGE

Een aantal publicaties, waarvan wij noemen: Herziening van het ontslagrecht, advies uitgebracht door het Bestuur van de Stichting van den Arbeid aan den Minister van Justitie; Stenografische verslagen van de Congressen van den Arbeid in 1945 en 1946 te Utrecht gehouden; Verslag over de werkzaamheden van de Stichting van den Arbeid in de periode Mei 1945-Mei 1946; De toekomstige organisatie der sociale verzekering, een tweetal nota's door het Bestuur van de Stichting van den Arbeid uitgebracht aan den Minister van Sociale Zaken; Rapport van een commissie uit de Stichting van den Arbeid ter bestudeering van het vraagstuk van samenwerking in de particuliere onderneming; Enkele maatregelen ter voorkoming van de spanning tusschen loonen en prijzen. 70 VAN DE KATHOLIEKE ARBEIDERS-BEWEGING, UTRECHT

Een groot aantal brochures, pamfletten, circulaires benevens De Kleine Gids van de Grote K.A.B.. Verder enige jaarverslagen en andere publicaties van bij de K.A.B, aangesloten vakbonden. 71

VAN DE LABOUR PARTY, LONDEN

Een aantal brochures waaronder: Laski, The secret battalion; Dalton, Financing Labour's plan; Morrison, Teamwork for the nation; Morrison, Labour's economie plan; Bevin, ForeÜgn Affairs; Attlee, What Labour has done; Cole, A guide to the elements of socialism; een vijftiental brochures vormende de serie Labour Discussion Series, waarin de actuele Britse problemen behandeld woren; een aantal andere brochures over binnenlandse en huitenlandse politieke en economische problemen; een groot aantal pamfletten en circulaires; Annual Conference Report, 1947. 72

VAN DE HEER B. LUTERAAN, AMSTERDAM

Een pak brochures en pamfletten.

18

JAARVERSLAG OVER

1947

73 VAN „POLAND FIGHTS", POLISH LABOR GROUP, NEW YORK

Veertien brochures betreffende Polen o.a: A. Ciolkosz, The expropriation of a socialist party, the present situation of the socialist movement in Poland; W. R. Malinowski, Underground resistance in Poland; L. Baranski, East and Central Europe; R. L. Buell, The betrayal of Poland; F. A. Voigt, Poland; J. Hochfeld, The social aspects of the 1944 Warsaw uprising; Program Polski Ludowej; S. Mendelsohn, The Polish Jews behind the Nazi ghetto walls; Slavery under Hitler's „New Order", with a foreword by W. Citrine; Nazi Justice, preface by E. A. Mowrer; F. Gross, Peace planning for central and eastern Europe; dez„ The Polish proletariat and socialism. 74 VAN DS. J. B. TH. HUGENHOLTZ, AMMERSTOL

Enige brochures en pamfletten betreffende de Werkgroep voor de Vrede en de Wereld-Federatie-Beweging. 75 VAN NEW TIMES AND ETHIOPIA NEWS, LONDEN

Een aantal brochures, o.a.: E. S. Pankhurst, The Ethiopian people, their rights and progress; Dez., Education in Ethiopia; Dez., British policy in Eastern Ethiopia, the Ogaden and the reserved area; Italy's war crimes in Ethiopia; A. T. Michael, Eritrea to-day, fascist oppression under nose of British military. 76 VAN HET COMITÉ HANDHAVING RIJKSEENHEID, AMSTERDAM

Een pak brochures. 77 VAN DE HEER E. ARMAND, CITÉ SAINT-JOSEPH

De brochure van eigen hand: Au gré des jours. 78 VAN DE WIENER VOLKSBUCHHANDLUNG DOOR BEMIDDELING VAN DR. FR. ADLER

Een elftal brochures, waaronder: Léon Blum, Bliek auf die Menschheit; K. Renner, An der Wende der Zeiten; Dez., Die neue Welt und der Sozialismus; J. B. Priestley, Brief an einen heimkehrenden Soldaten; K. Ausch, Die neue Wirtschaft im neuen Oesterreich; Otto Bauer, Der Auf stand der Oesterreichischen Arbeiter. 79 VAN DE HEER DRS. ZEELENBERG, EINDHOVEN

Sociale Kalender, kort overzicht van de sociale ontwikkeling sinds 1900, uitgave van de N.V. Philips te Eindhoven. 80 VAN DE ALGEMENE NEDERLANDSE ZUIVELBOND

Jaarverslag 1944-1945, Jaarverslag 1946. 81 VAN HET SOCIAL SECURITY AGENCY, WASHINGTON, D. C.

Annual Report of the Social Security Board 1946, Social Security Yearbook 1945, en enige nummers van het Social Security Bulletin. 82 VAN DE NEDERLANDSE VERENIGING VAN CHRISTELIJKE KANTOOR- EN HANDELSBEDIENDEN, AMSTERDAM


19

Een terugblik op het jaar 1946; Verslag van de 47e Algemene Vergadering en de Buitengewone Algemene Vergadering. 83

VAN DE PROT. CHRISTELIJKE BOND VAN SPOOR- TRAM- EN ANDER V E R VOERSPERSONEEL, UTRECHT

Verslag over het jaar 1946. 84

VAN DE NEDERLANDSE CHRISTELIJKE GRAFISCHE BOND, AMSTERDAM

Het 28e Verslag „Voortgaande herleving". 85

VAN DE NEDERLANDSE CHRISTELIJKE WERKMEESTERSBOND, UTRECHT

86

VAN DE FÉDÉRATION SUISSE DES EMPLOYÉS DE

Verslag over 1946. P.T.T.,

BERN

Rapport annuel et comptes 1946. 87

VAN DE UNIE VAN VROUWELIJKE VRIJWILLIGERS, AMSTERDAM

Het jaarverslag over 1946. 88

VAN DE ALGEMENE NEDERLANDSE GRAFISCHE BOND, AMSTERDAM

Jaarverslag 1946. 89

VAN DE CONFÉDÉRATION DE SYNDICATS CHRÉTIENS, BRUSSEL

90

VAN HET INTERNATIONALE BUCHDRUCKER-SEKRETARIAT, BERN

Verslag van het vijftiende congres te Brussel 1947. Bericht 1940-1946. BIJLAGEN A. De verzameling van de heer L. J.

KLEIN,

Amsterdam, omvatte:

Papousjek, Dr. Benesj; Rychnovsky, Mazaryk; Mazaryk, Die philosophischen und sozialen Grundlagen des Marxismus; Kurellaz, Mussolini ohne Maske; Bortolotto, Faschismus und Nation; Peel, Economie policy of France; Challaye, Jaurès; Stunt, Le socialisme et Ie romantisme en France; R. Gilbert, The unequal treaties; J. M. Keynes, Essays in biography; Vigilantes, Inquest on peace; Linden, Sozialismus und Religion; H. Brugmans, De buitenlandsche politiek van het Britsche Rijk van omstreeks 1870 tot 1914; Champion, An introduction to the procedure of the House of Commons; Lloyd George, The truth about reparations and war-debts; Braun, Der moderne deutsche Sozialismus; Beer, Die auswartige Politik des Deutschen Reiches; Mondolfo, Le materialisme historique d'après Fr. Engels; Plessner, Das Schicksal deutschen Geistes im Ausgang der bürgerlichen Epoche; Rosa Luxemburgs Stellung zur russischen Revolution; Raphaël Koumbach, 1'Industrie allemande; G. Mayer, Der Radikalismus in der deutschen Arbeiterbewegung; Coleman, Eugen V. Debbs; Gunther, So sehe ich Europa!; Recent social trends in the United States; Kurzyesky, Der Fabrikarbeiter in der Amerkanischen Wirtschaft; Maine, Fr. Roosevelt; Dez., Alien Americans; Armstrong,

20


When there is no peace; Dulles and Armstrong, Can we be neutral?; Van de Mandere, De vredesbeweging en hare geschiedenis; De Kadt, Het fascisme en de nieuwe vrijheid; Trotzki, Die internationale Revolution und die kommunistische Internationale. B. De verzameling van mevrouw A. MEYERS-DE LIEME, Rotterdam, omvatte: F. Oppenheimer, Theorie der reinen und politischen Oekonomie; dez., Das Grundgesetz der Marxschen Gesellschaftslehre; dez., Wert und Kapitalprofit; dez., Die Siediungsgenossenschaft; dez., Oroszgrundeigentum und Soziale Frage; Cassel, Theoretische Sozialoekonomie; W. M. Westerman, De concentratie in het bankwezen; H. Frijda, De theorie van het geld en het Nederlandsche geldwezen; E. Lederer, Aufriss der oekonomischen Theorie; R. v. Genechten, Verminderende meeropbrengsten; H. Rittershausen, Arbeitslosigkeit und Kapitalbildung; W. L. Valk, The principles of wages; J. M. Keynes, A tract on monetary reform; R. Hilferding, Das Finanzkapital; A. C. Pigou, The economics of welfare; F. Aereboe, Agrarpolitik; F. Somary, Bankpolitik; G. v. Haberler, Prospérité et dépression; E. Cannan, History of the theories of production and distribution; P. W. A. Cort van der Linden, Leerboek der financiën; J. Oppenheim, J. Stuart Mill's staathuishoudkunde; M. W. F. Treub, Het wijsgerig-economisch stelsel van Karl Marx; A. Marshall, Principes d'économie politique; N. G. Pierson, Leerboek der staathuishoudkunde; dez., Verspreide economische geschriften; K. Marx, Das Kapital, 5. Aufl. dez., Zur Kritik der politischen Oekonomie; D. Ricardo, Theorien über den Mehrwert; J. Salvioli, Der Kapitalismus im Altertum; M. Adler, Marxistische Probleme; K. Kautsky, Vermehrung und Entwicklung in Natur und Gesellschaft; F. Engels, Herrn Eugen Dührings Umwalzung der Wissenschaft; F. Mehring, Aus dem literarischen Nachlass von Karl Marx, Friedrich Engels und Ferdinand Lasalle; W. Rathenau, Gesammelte Schriften; K. Bücher, Die Entstehung der Volkswirtschaft; J. M. Keynes, A revision of the treaty; H. Brugmans en G. W. Kernkamp, AIgemeene geschiedenis; R. Fruin, Verspreide geschriften; dez., Geschiedenis der staatsinstellingen (1901); H. P. G. Quack, De socialisten; O. D. Skelton, Het socialisme; J. Huizinga, Cultuurhistorische verkenningen; Imm. Kant, Kritik der reinen Vernunft; Baeck, Das Wesen des Judentums; Graetz, Geschichte der Israeliten, 10 Bde.; S. Dubnow, Weltgeschichte des jüdischen Volkes, 10 Bde. C. Het geschenk van Prof. Mr. N. W. POSTHUMUS, Amsterdam, bevatte de volgende boekwerken: T. W. Jackson, Trial of British freedom; Lord Beveridge, An urgent


21

message from Germany; Lionel Curtis, World war, its cause and cure; Duyvesteyn, Newman en het Liberalisme; Gerard Knuvelder, Bouwers aan eigen cultuur; Willy Stokar, Geschichte als Weltschau; Een bekendmaking uit 1795; P. A. van Leeuwen, Het kerkbegrip in de theologie van A. Kuyper; Guy Eden, Churchill; Prof. C. H. Edelman, De Nederlandsche geest; Een aantal brochures; Prof. Sevenster, Het begrip psyche in het Nieuwe Testament; Elzinga, Grondslagen voor een gelouterde democratie; Centraal Verslag van de Arbeidsinspectie 1943; Enige nummers van de Asiatic Review; Verslag van de 27e Internationale Arbeidsconferentie; E. H. Carr, The Soviet impact; Eliot Paul, The life and death of a Spanish town; The American Labor Research Institute Inc.; Ir. Ernst Hymans en dr. Abram Mey, Mensch en .samenleving; Charter of the United Nations; Dr. F. H. van Naerssen, Cultuurcontacten en sociale conflicten in Indonesië; Dr. W. F. Wertheim, Het sociologisch karakter van de Indo-maatschappij; The future of Chatham House; Eric Baume, Five graves at Nijmegen; Allan G. B. Fisher, Progrès économique et .sécurité sociale; Th. Platenburg, Kleine boeren; S. and B. Webb, The truth about Soviet Russia; Plessner en Schokking, Prae-advies betreffende het culturele aspect van het Duitse vraagstuk; Bertling, Sociale werkelijkheid bij primitieven; J. P. Kruyt, Arbeiders en nieuwe middenstand; Kloos, Het nationale plan; Sociologisch jaarboek 1947. 10. N e d e r l a n d s - E n g e l s

Kabinet

Wat voor het gehele instituut geldt, gaat ook op voor het NederlandsEngelse kabinet: de wederopbouw was in 1947 eerste vereiste."-Dank zij de vrijwillige medewerking der historische studenten was reeds vóór de aanstelling van een wetenschappelijk medewerker een begin gemaakt met de ordening van dat deel der 17e en 18e eeuwse Engelse brochures, dat niet voor de oorlog in Engeland in veiligheid gebracht was. In begin Juni werd door de toen aangestelde wetenschappelijke medewerker drs. F. de Jong, een begin gemaakt met het systematisch ordenen van de boeken. Met het oog op de vragen van het publiek naar literatuur op het gebied der Nederlandse sociale geschiedenis werd dit deel van het kabinet het eerste geordend. Op de werken van algemene aard na, kon deze ordening geheel gedetailleerd en zoveel mogelijk aan de hand van de vroeger voor het Duitse kabinet vastgestelde systematiek worden voltooid. Deze afdeling heeft nagenoeg haar oude plaats in het kabinet weer ingenomen. Zij is vnl. belangrijk door de uitgebreide collectie literatuur over sociale wetgeving en verzekering. De boeken op het gebied der Nederlandse politieke geschiedenis hebben grof geordend hun plaats gevonden in een der

22


kasten in de gang. Wat de belangrijke verzameling brochures betreft kon een begin van systematische ordening gemaakt worden. De tijdschriften zijn daarentegen — op „De Nieuwe Tijd" na — nog geheel ongeordend. Een grove, maar bruikbare ordening kon eveneens bereikt worden voor de boeken op het gebied der Engelse sociale geschiedenis, en voor de kostbare verzameling Engelse sociaal-economische literatuur; althans voor zover deze niet nog opgeslagen ligt — en dat betreft uiteraard het kostbaarste deel, zoals b.v. de brochures uit de verzameling-Kashnor — in de uit Engeland geretourneerde kisten. In de Engelse politieke boeken is nog slechts een zeer grove indeling aangebracht, wat de brochures aangaat zie de eerste alinea, en voor de tijdschriften geldt hetzelfde als voor de Nederlandse. De bij het Nederlands-Engels kabinet geplaatste afdeling Amerika is als zodanig van de andere afdelingen te onderscheiden, doordat zij op één grote stapel in de gang ligt, wachtende op de noodzakelijke uitbreiding van kastruimte. Voor het geheel geldt, dat, voorzover nu beoordeeld kan worden, de collecties nagenoeg compleet teruggevonden zijn, met uitzondering van de grote verzameling Nederlandse socialistische bladen tot 1914, waarvan in ons bibliografisch Bulletin van 1939 een uitvoerige catalogus van 342 nummers is gegeven. 11. F r a n s

Kabinet

De werkzaamheden van de heer A. Lehning, die in October uit Engeland terugkeerde, waren geheel gericht op het uitzoeken van de zich in een chaotische toestand bevindende boekenmassa van de uitgebreide Franse afdeling van over 25.000 boeken en duizende brochures. De systematische ordening, die in 1939 juist was afgesloten, moest boek voor boek opnieuw worden begonnen. Voorzover het zich laat overzien kan reeds worden gezegd, dat het overgrote gedeelte van de boeken weer terug is. Met name ontbreken echter enkele bronnenpublicaties en belangrijke series periodieken uit het tijdperk der Franse Revolutie. Mede door de omstandigheid dat een zo groot gedeelte van de Franse boeken ongebonden is, hebben de werken door de evacuatie zeer geleden. Een aantal boeken zijn buitendien door vocht vrijwel onherstelbaar beschadigd. Enkele hoofdgroepen zijn intussen reeds geordend en systematisch onderverdeeld. Hiertoe behoren in de eerste plaats het Franse socialisme, waar de grote collecties van Babeuf, Saint-Simon, Fourier, Considerant, Pequeur, Leroux, Cabet, Lamennais, Proudhon enz. weer volledig te raadplegen zijn. Ook de anarchistische afdeling, die in het Franse kabinet


23

is ondergebracht, is systematisch geordend, terwijl de onderverdeling van de zo uitgebreide collectie van de Franse Revolutie vrijwel voltooid is. Andere hoofdgroepen zoals algemene politieke geschiedenis van Frankrijk, Napoleon en Keizerrijk, 2de en 3de Republiek, II. Keizerrijk zijn reeds uitgezocht. Een mooie aanwinst voor de Franse afdeling is de oorspronkelijke editie van Marat's „The Chains of Slavery", dat in het Engels in het jaar 1774 verscheen. 12. D u i t s K a b i n e t De ordening van het materiaal der Duitse Afdeling was onder leiding van de heer W. Blumenberg tot September j.1., wat de in het kabinet ondergebrachte groepen van de Geschiedenis der sociale verhoudingen, bewegingen, organisaties en ideeën betreft, gedetailleerd doorgevoerd en globaal voor zover het de algemene geschiedenis betreft. Deze laatste vindt in de stellingen op de gang voor het kabinet haar plaats. Het Duitse aandeel van het uit de toen nog uit te pakken ca. 500 kisten te voorschijn komende materiaal was zeer groot, zodat de reeds tot stand gekomen ordening in alle groepen wijzigingen moest ondergaan. Vertraagd werd de ordening eerst door gebrek aan ruimte, dat intussen door het aanbrengen van nieuwe stellingen verholpen is, en bovendien door een twee maanden durende ziekte van de medewerker. Het materiaal van het Duitse Kabinet was voor de oorlog niet alleen vrijwel geheel gestempeld, maar ook voor een groot deel reeds gecatalogiseerd. Het principe van de nieuwe ordening is, de vroegere door de oude signatuur aangeduide nummering, zover zij doorgevoerd was, te bewaren en overigens verder door te voeren. Het voordeel van zulk een ordening is, — ondanks het feit, dat zij wat meer tijd vergt dat zij definitief is en de catalogisering zeer vergemakkelijkt. Een teruggevonden lijst van de opbouw der Duitse Afdeling Iaat zien, dat de signatuur voor de Algemene Geschiedenis doorgevoerd was op het ,Derde Rijk' en de Economische en Culturele Geschiedenis na. Voor de geschiedenis der sociale toestanden, bewegingen enz. was zij doorgevoerd in de groepen: 16e en 17e eeuw, 18e tot 20e eeuw, Oppositie voor 1848, Revolutie van 1848. Na een inzicht in de signatuur dezer groepen gekregen te hebben, schijnt het oordeel enigszins gerechtvaardigd, dat dit materiaal wel volledig teruggekomen is. Wij hebben een overzicht over het aanwezige materiaal verkregen en konden meerdere malen bezoekers van advies dienen en in vele gevallen gewenste literatuur verschaffen. Wat het materiaal zelf betreft, is het Kabinet bijzonder rijk voorzien van

24


de groepen Sociale toestanden en bewegingen in de 16e en 17e eeuw (Boerenoorlog en wederdopers), De oppositie vóór 1848, De revolutie van 1848, K. Marx, F. Engels, F. Lassalle alsmede hun vrienden en volgelingen, waaronder Bebel, Bernstein, Dietzgen, Kautsky, Liebknecht, Mehring, von Schweitzer e.a. Deze schrijvers zijn wel met al hun werken in verschillende edities vertegenwoordigd. Wij bezitten van deze werken vele eerste en vroege edities, sommige zelfs in dubbeltallen. Het aantal dezer laatste zal belangrijk toenemen, als de tijdens de oorlog in Engeland bewaarde kisten uitgepakt zijn, die het meest waardevolle materiaal van de Duitse Afdeling bevatten. Bijzonder goed voorzien zijn verder de groepen Sociaaldemocratie, Vakbeweging en Coöperatie. Om ruimte vrij te krijgen, ook voor het nieuw uit Duitsland binnenkomende materiaal, zijn de Oostenrijkse en Zwitserse afdelingen, die vroeger in dit kabinet hun plaats hadden, naar elders overgebracht. De groep ,Elzas-Lotharingen', die totnutoe in de Duitse Afdeling ondergebracht was, is definitief aan de Franse afdeling afgestaan. Wat de toestand van het teruggekomen materiaal betreft, mag gezegd worden, dat het, voorzover het gebonden was, niet door vochtigheid e.d. beschadigd is. Het niet gebonden materiaal is daarentegen gedeeltelijk beschadigd, zwaar zelfs zover het niet verpakt, maar los teruggekomen is. 13. R u s s i s c h K a b i n e t In het Russische Kabinet werd eerst in October 1947 een aanvang gemaakt met de ordeningswerkzaamheden. In de loop van de daaropvolgende maanden werd het reeds aanwezige materiaal aanzienlijk vermeerderd door het uitpakken van een groot aantal kisten. Het aldus verkregen fonds boeken, brochures, tijdschriften werd in een aantal groepen verdeeld en met de opstelling daarvan werd een aanvang gemaakt. Met het oog op het gebruik van de boekenschat van het kabinet door studenten van de zevende faculteit en Amsterdamse slavisten werd de ordening van het materiaal, dat betrekking heeft op de Sovet-Unie en de Russische literatuur en geschiedenis het verst doorgevoerd; reeds konden enkele bezoekers geholpen worden. Ten aanzien van het materiaal over de Russische maatschappelijke beweging werd met een grovere indeling volstaan. De tijdschriften werden gesorteerd en opgesteld, en er kan met voldoening op gewezen worden, dat de „dikke" tijdschriften, de Vestnik Evropy, Russkaja Mysl, Delo en Russkoje Bogatstvo bijna in die omvang, die de heer Sapir indertijd in zijn jaarverslag over 1938 vermeldde, zijn teruggekeerd. Daar de huidige wetenschappelijke medewerker, de heer W. Bezemer, het Kabinet in zijn vooroorlogse staat niet heeft gekend, heeft hij zich geen oordeel kunnen vormen over de


25

mogelijke verliezen, die de collectie heeft geleden. Wèl wil hij er op wijzen, dat de drie edities van Lenin's verzamelde werken, die de heer Sapir in het reeds genoemde jaarverslag vermeldde, tot op heden slechts zeer ten dele zijn teruggekomen. 14. H e t

opsporingswerk

In 1947 zijn een groot aantal kisten binnengekomen met kranten uit Klagenfurt. Jhr dr D. P. M. Graswinckel, die nog geregeld naar Duitsland gaat om daar te zoeken, deelde ons mede, dat ook voor het Instituut in 1948 nog kisten zullen aankomen. De meer dan 700 kisten, die hij ons in 1947 uit Klagenfurt bracht, bevatten het grootste gedeelte van onze krantenverzamelingen. Wij kunnen de heer Graswinckel niet dankbaar genoeg zijn, dat hij dit kostbare materiaal heeft weten te vinden en naar Amsterdam heeft kunnen expediëren. Bij de processen te Neurenberg zijn onze kranten enige malen genoemd als zijnde uitermate zeldzaam en kostbaar. Wij hopen dat het de heer Graswinckel zal mogen lukken ook het nog ontbrekende archief van dr. Max Nettlau en enkele andere archieven op te .sporen. 15.

Correspondente

te

Berlijn

Een bezoek van mevrouw E. Spanjer, die aan het Rode Kruis te Berlijn verbonden is en die vroeger uit belangstelling veel in het Instituut geholpen heeft, was ons aanleiding haar te verzoeken tegen een kleine vergoeding zoveel mogelijk materiaal te verzamelen van datgene wat nu in Duitsland uitkomt of ook wat uit oudere jaren wordt aangeboden. Deze korte samenwerking is naar onze mening reeds zeer vruchtbaar geweest, zoals bijlage 2 aantoont. In de eerste plaats legt mevrouw Spanjer zich er op toe een aantal periodieken van verschillende politieke groepen zo volledig mogelijk bijeen te brengen en verder ons de brochures en boeken toe te zenden, die op sociaal-historisch gebied verschijnen. Van de zendingen, die mevrouw Spanjer ons stuurde sinds zij op grond van de overeenkomst met het Instituut voor ons begon te verzamelen, geven wij hier een kort overzicht. Kranten en tijdschriften: Die Gegenwart (Freiburg); Pressedienst S.P.D. (Hannover); Deutsche Rundschau (uitg. Rudolf Peschel) (compleet); Der Tagesspiegel, 1945, 1946, 1947 (compleet); Vorwarts (compleet); Neues Deutschland (Eenheidspartij S.E.D.) (aanvulling); Der tagliche Rundschau (orgaan van de Sowjet-Militaire Adminstratie — Rode Leger — voor de Duitse bevolking), 1945, 1946, 1947; Der Sozialdemokrat (S.P.D., Berlijn); Sozialistisches Jahrhundert (tijdschrift S.D.P., Berlijn); Telegraf (dagblad S.P.D.); Deutsche Steuerzeitung, 1938, 1939; Berlin-Rom-Tokio, jrg. no. 1 (1939) —

26


jrg 5 no. 5 ( Aug. 1944) (waarschijnlijk compleet); Die Neue Zeit( Russische uitgave voor Duitschland) (compleet). Verder bestaat deze collectie uit een keuze van ongeveer driehonderd stuks uit de in Duitsland in de loop van de laatste jaren uitgegeven boeken en brochures, zowel op politiek gebied als anderszins. Goed vertegenwoordigd zijn de grote linkse partijen als Kommunistische Partei Deutschiands, Sozialdemokratische Partei Deutschiands, de nieuwe Sozialistische Einheitspartei Deutschiands en de met deze partijen verbonden uitgeverijen als Neuer Weg te Berlijn (communistisch), J. H. W. Dietz Nachf. te Berlijn (S.E.D.), Phoenix-Verlag te Hamburg (S.P.D.). Ook behoren tot deze collectie een aantal uitgaven van het officiële Verlag der Sowjetischen Militarverwaltung in Deutschland te Berlijn. Bij de publicaties van en betreffende de K.P.D. en de S.E.D. bevinden er zich een aantal van Wilhelm Pieck, Otto Grotewohl, Walter Ulbricht, Anton Ackermann e.a., terwijl het Instituut nu ook het „Protokoll des Vereinigungsparteitages der S.E.D. und K.P.D. (21. und 22. April 1946)" bezit en daarnaast een „Bildbericht" van het congres. Bovendien hebben wij ontvangen de teksten van een aantal redevoeringen, referaten enz. gehouden op congressen van K.P.D. en S.P.D., voorafgaande aan hun fusie tot S.E.D.. Wat de S.P.D. betreft bezitten wij het verslag van het veertigste congres in April 1946 te Berlijn, van de Parteitag in Mei 1946 te Hannover en van de Parteitag in Juni 1947 te Neurenberg, het verslag van de reis naar Engeland van de delegatie uit de S.P.D. in 1947, een viertal redevoeringen van Kurt Schumacher en een aantal brochures over verschillende onderwerpen, in de eerste plaats natuurlijk over de fusie K.P.D.-S.P.D.. Ook ontvingen wij het Jahrbuch 1946 en vier deeltjes van het uitgebreide informatie- en documentatie-orgaan „Querschnitt durch Politik und Wirtschaft". Verder behoren tot deze collectie een aantal brochures van de Vereinigung der Verfolgten des Naziregimes, vooral betreffende de concentratiekampen, enige publicaties betreffende de processen te Neurenberg, enkele grotere brochures omtrent de kerken in Duitsland en omtrent de vakbonden, enige pamfletten betreffende de jeugdbeweging enz.. Tenslotte omvat de collectie tientallen boeken over het Naziregime en de oorlog, maar ook over allerlei thans in Duitsland actuele onderwerpen, vele van culturele aard, die naar het ons voorkomt een goede indruk geven van de stemmingen en verlangens in dit land. Al.s enige historische werk van grotere omvang zouden wij nog willen noemen: Ferdinand Friedensburg, Die Weimarer Republik, Berlin 1946, 412 S..


16. C o n f e r e n t i e m e t e n i g e S c a n d i n a v i s c h e woordigers

27

vertegen-

Op 17 en 18 Juni 1947 werd in het Instituut een conferentie gehouden waarbij tegenwoordig waren: Prof. Mr. N. W. Posthumus als voorzitter, Dr. Tage Lindbom voor het Arbetarrorelsens Arkiv te Stockholm, Frl. Helvi Raatikainen voor het Arbetar-Arkiv te Helsingfors, Borge Schmidt voor de Arbejderbevaegelsens Bibliotek og Arkiv te Kopenhagen, 0vind Berntsen voor de Deichmanske Bibliotek te Oslo, Mr. G. H. Slotemaker de Bruine voor de Partij van de Arbeid, de heer D. Allebrandi voor het Nederlands Verbond van Vakverenigingen, Mevrouw A. Adema van ScheltemaKleefstra voor het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, de heer W. Blumenberg als secretaris en inofficieel voor de Sozialdemokratische Partei Deutschlands. Ook aan de Belgische Partij was verzocht afgevaardigden te zenden, zij zonden echter telegrafisch bericht dat zij verhinderd waren. Het doel van deze conferentie was te komen tot de oprichting van een internationaal archief voor de arbeidersbeweging, waarbij ieder land de verplichting zou hebben het uitgegeven materiaal op politiek en vakbondsgebied aan dit centraal archief toe te zenden, zo nodig in een aantal exemplaren, zodat ook andere landen met dit materiaal zouden kunnen worden voorzien. Voor de onkosten zou een bepaalde som worden vastgesteld en elk aangesloten land zou zijn deel in deze kosten bijdragen. Hoewel de kosten voorlopig zeer laag geraamd waren, konden de Scandinavische landen niet tot deze uitgaaf besluiten. De Nederlandse partij en vakbeweging hadden zich dadelijk accoord verklaard. Later zullen deze besprekingen dus moeten worden hervat. 17. B e z o e k

aan het

Instituut

Na afloop van het congres van de Partij van de Arbeid had mevrouw Scheltema aan de buitenlandse deelnemers verzocht een bezoek aan het Instituut te brengen, opdat er weer internationale bekendheid zou worden gegeven aan onze verzamelingen. Bij deze rondleiding waren aanwezig: S. Grumbach uit Parijs, H. C. Hansen uit Kopenhagen, Mrs. B. Gould uit Londen, lid van het Lagerhuis, V. Böhm uit Boedapest, gezant te Stockholm, Kaj Bjork uit Stockholm, Meirhans, hoofdredacteur van het socialistische blad Volksrecht en twee Oostenrijkers, waarvan wij de bekende mevrouw Jochmann noemen, die zo lange jaren in concentratiekampen heeft doorgebracht. Deze gehele groep was zeer onder de indruk van al datgene wat het Instituut weer kon laten zien.

28


Begin September bezocht een groep vrijdenkers, die een internationaal congres in Amsterdam hielden, het Instituut. Ook toen waren vele landen vertegenwoordigd. Wij noemen prof. G. Bourgin uit Parijs, de zoon van de bekende vrijdenker Bradlaugh en mejuffrouw S. H. Pardon uit Brussel, de internationale secretaresse. Het algemene bezoek kon uit de aard der zaak nog niet groot zijn, daar de afdelingen nog niet voldoende zijn geordend en het Instituut nog niet officieel i.s geopend. Toch komen reeds geregeld studenten boeken lenen, redactieleden van kranten oude nummers nazien en andere belangstellenden het een of ander zoeken. De heren B. Nicolajevsky, oud-directeur van ons vroeger filiaal te Parijs, thans te New York woonachtig, en B. Sapir kwamen gedurende de zomer uit New York over om het Instituut te bezoeken. Beide hebben zij gedurende hun verblijf te Amsterdam meegeholpen om ordening te brengen in de Russische afdeling. Hun indruk was, dat het meeste van het Amsterdamse bezit in deze afdeling wel was teruggevonden. 18. S a m e n w e r k i n g met H a r v a r d U n i v e r s i t y Tijdens het bezoek van de heer B. Nikolajevsky hebben wij vele besprekingen met hem gevoerd over de mogelijkheid, een samenwerking met de Harvard University tot .stand te brengen. Hierbij stond voorop, dat het ons, gezien onze financiële toestand, niet mogelijk zou zijn hiervoor financiële offers te brengen. Daar stond tegenover, dat de Harvard University weinig materiaal op sociaal-historisch gebied bezit. Er zou dus een natuurlijke samenwerking tot stand kunnen komen, waarbij ons Instituut belangrijk archiefmateriaal in bruikleen naar de Harvard University zou zenden,- waartegen Harvard de publicatie onzer International Review of Social History zou mogelijk maken, alsmede het doen instellen van sociaalhistorische onderzoekingen, zowel op biografisch als op historisch gebied, door gemeenschappelijke commissies. Bij raadpleging van de Centrale Arbeiders Verzekerings- en Deposito-Bank, die van een aantal der in aanmerking komende documenten de eigenares is, maakte deze bezwaar tegen het versturen van originele bescheiden. Wij hebben daarom de heer Nikolajevsky in overweging gegeven de oorspronkelijke stukken door fotocopieën te vervangen. De voorbereidende besprekingen duren voort. 19. S t e u n P r i n s B e r n h a r d - F o n d s In verband met de grote oorlogsschade, die het Instituut geleden heeft, hebben wij ons in het begin van het jaar tot het bestuur van het Prins Bernhard-Fonds gewend, dat, na toelichting van ons verzoek, bereid werd


29

bevonden een bedrag van ƒ 5.000,— voor de heropbouw van ons Instituut beschikbaar te stellen. 20. S c h u l d e n ;

achterstallen

in

salarissen

Nog altijd drukt ons een betrekkelijk groot bedrag aan vooroorlogse schulden. Door de uiterste zuinigheid zijn wij er in geslaagd enkele hiervan af te betalen. Wij hopen hiermee voort te kunnen gaan. Het zijn met name de verplichtingen ten aanzien van vroeger aangekochte collecties, die ons nog bezwaren. Gelukkig waren wij wel in staat onze verplichtingen ten aanzien van sommige leden van ons personeel althans gedeeltelijk te voldoen. Men zal zich herinneren, dat in 1940 door het bestuur het besluit genomen werd, de salarissen tot 31 December 1940 uit te betalen. Voor die functionarissen, die toenmaals in het buitenland vertoefden, was het niet mogelijk dit te bewerkstelligen. Thans is met deze uitbetalingen een aanvang gemaakt. 21.

Studenten

Inf 1947 heeft het Instituut veel hulp gehad van studenten die om de beurt enkele uren kwamen helpen. Onder de bezielende leiding van enkelen is de zogenaamde „Kist-Kast actie" ontstaan, een rooster werd opgemaakt en maandenlang kwamen enige dagen per week enkele jongelui helpen uitpakken en ordenen. 22.

Volontairs

Het Instituut heeft in 1947 de hulp gehad van enkele volontairs: mej. S. de Vries heeft enige maanden geholpen met het inschrijven der binnenkomende periodica. Bijzondere dank zijn wij verschuldigd aan Mevr. Dr. M. Kircz, een Hongaarse historica, die eerst maanden lang in de Franse afdeling heeft gewerkt en daar uit de grote chaos een algemene ordening heeft geschapen. Zij is nu bezig de afdeling filosofie en sociologie te ordenen. 23.

Financiën

De voor ons werk noodzakelijke steun werd door de bijdrage van de Centrale Arbeiders-Verzekerings- en Deposito-Bank, het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen en de Gemeente Amsterdam verkregen. De subsidie van het Ministerie was op 31 December van het verslagjaar nog niet ontvangen.

30

24.

JAARVERSLAG -OVER 1947

Personeel

Wij hebben behoefte, aan het einde van dit verslag gekomen, de aan ons Instituut verbonden functionarissen hartelijk voor hun medewerking te bedanken. Het allen beheersende verlangen, het Instituut weer groot en levend te maken, doet voor de toekomst van ons werk de beste verwachtingen koesteren. Met name is onze instelling veel verschuldigd aan onze bibliothecaresse, mevrouw A. Adema van Scheltema, die met het oude vooroorlogse feu sacré haar thans veel verzwaarde taak uitvoerde en aan wie geen moeite of correspondentie te veel was om het begeerde materiaal binnen de muren van ons Instituut te brengen.

JAARVERSLAG OVEÏ? 1947

31

BIJLAGE 1

TERUGGEVONDEN POLITIEKE ARCHIEVEN

F. Domela Nieuwenhuis P. J. Troelstra (gedeeltelijk) J. Schaper (veel) F. M. Wibaut Socialistische Gids (niet compleet) Christelijk Hulpbetoon (veel) Kudlich (niet geheel compleet) Socialist League (veel) Louise Michel (waarschijnlijk compleet) Jules Guesde (gekomen uit Amboise) Centraal Bureau voor Sociale Adviezen (veel) Peukert (enkele mappen) Gemeenschappelijk Grondbezit H. Sneevliet Nederlandsch Arbeids-Secretariaat TERUGGEVONDEN VAKBONDS-ARCHIEVEN

Algemeen Nederlands Werklieden-Verbond (gedrukte stukken) Algemeen Nederlandsch Vakverbond Algemeene Nederlandsche Diamant Bewerkersbond (veel) Straatmakersbond (veel) Nederlandsche Vereeniging van Personeel in Overheidsdienst (zeer veel) Algemeene Bond van Arbeiders in "het Bakkersbedrijf

32


BIJLAGE 2 HET AGENTSCHAP IN BERLIJN ZOND ONS SUCCESSIEVELIJK TOE:

Aktuelle Schriften der S.P.D., Heft 17; Einheit (S.E.D.), 2. Jhrg., Heft 5; Die Fahre, Jhrg. 2, Heft 7; Der Amerikanische Rundschau, 3. Jhrg., Heft 14; Frankfurter Hefte, Heft 6 und 7; Geist und Tat, Monatschrift, Nr. 1-10; Reichsgesetsblatt, jrg. 1939; Protokoll 40. Parteitag S.P.D.; Bildbericht Vereinigungsparteitag S.P.D.-K.P.D.; Grotewohl, Deutsche Verfassungsplane; Erneuerung der deutschen Kultur; Bericht 15. Parteitag K.P.D.; Protokoll Vereinigungsparteitag S.P.D.-K.P.D.; Ernst Sommer; Revolte der Heiligen; Korolenko, Geschichte meiner Zeitgenossen; Otto Grotewohl, Gegen Reaktion und Militaristen; Ulbricht, Neue Aufgaben der freien Gewerkschaften; Berliner Konferenz; Ulbricht, Der Weg der freien Gewerkschaften; Ackermann, Fragen und Antworten; Jugend und Politik von Max Fechner; Entwurf einer Verfassung; Ulbricht, Plan des demokratischen Neuaufbaus; dez., Demokratischer Wirtschaftsaufbau; Reutter, Grossgrundbesitzerland - Bauernland; dez., Was will die Bauernhilfe?; Pieck-Hoernle, Demokratische Bodenreform; Pieck, Probleme der Vereinigung; Kommunalpolitische Richtlinien S.E.D.; „Unsere kultur-politische Sendung"; ,,Neuaufbau der deutschen Wirtschaft"; Pieck-Grotewohl, Einheit Deutschlands; Möller-Dostali, Sozialismus und Katholizismus; Saslawski, Von der SowjetDemokratie; dez., Handbuch des Jugendleiters, Heft 4 und 5; dez., Die Volkshochschule der Gegenwart; Saslawski, Das Urteil von Nürnberg; Göckeritz, Die Menschheitskrise der Gegenwart; Langhoff, Die Moor-Soldaten; Dahlem-Raddatz, Die Aufgaben der V.V.N.; Weisenborn, Rede über die deutsche Widerstandsbewegung; dez., Die dagegen waren; Foster Dulles, Gedanken über die Sowjet-Aussenpolitik; Konradin, Die drei grossen P; Attlee-Bevin, Britische Aussenpolitik; Hennig, Kultur-Krise; Prüfer, Sozialismus und Kunst; Siemsen, Die Tragödie Deutschlands und die Zukunft der Welt; Heitmüller, Was wird uns die Zukunft bringen?; Reger, Zwei Jahre nach Hitler; Kaufmann, Der Weg in die Neue Zeit; Barzun, Von menschlicher Freiheit; F. D. G. B., Geschafts-Bericht des F.D.G.B. 1946; Wiechert, Rede an die deutsche Jugend; Ortega y Gasset, Der Aufstand der Massen; Naf, Föderalismus und Demokratie in der Schweiz; Stark, Wege zur Demokratie in Deutschland; Schneider, Gedenkwort zum 20. Juli; Kuckhoff, Adam Kuckhoff zum Gedenken; dez., Die Wissenschaft in der Sowjetunion; Kaftanow, Das Hochschulwesen in der Sowjetunion; dez., J. Stalin, Kurze Lebensbeschreibung; Gablentz, Über Marx hinaus; Mehring, Historische Aufsatze zur Preussisch-Deutschen Geschichte; Weisenborn, Die Illegalen; Sering, Jenseits des Kapitalismus; Becher, Deutsches Bekenntnis; Pieck-


33

Ackermann, Unsere kulturpolitische Sendung; Schulz, Humanitat und Menschenwürde; Reger, Vom künftigen Deutschland; Abusch, Der Irrweg einer Nation; Hagelstange, Venezianisches Credo; Lernet-Holenia, Germanien; Graefe, Wege deutschen Geistes; Döblin, Der Oberst und der Dichter; Stein, Kleiner Kulturfahrplan, Bd 1; Stalin, Über die Grundlagen des Leninismus; Leber, Den Toten immer lebendigen Freunden; Steinhoff, Die demokratischen Verfassungsgezetze; Lukacs, Deutsche Literatur im Zeitalter des Imperialismus; Govaerts, Sebastopol; Rudenko, Die Gerechtigkeit nehme ihren Lauf!; Sopade, Querschnitt durch Politik und Wirtschaft, Bd 2, 3, 4, 5; Statistisches Amt der Stadt Berlin: Berlin in Zahlen; Dohna, Der Aufbau der Verbrechenslehre; Die Berliner Konferenz der drei Machte; Mühlmann, 13 Jahre; Lenin, Staat und Revolution; Lehrplane für die Grund- und Oberschulen; Ulbricht, Der Plan des demokratischen Neuaufbaus; dez., BodenReform; Pieck-Grotewohl, Einheit Deutschlands und Gemeindewahlen; Plechanow, Beitrage zur Geschichte des Materialismus; Ulbricht, Die Legende vom „Deutschen Sozialismus"; Löbe, Das Volk; Heinig, Der Schwedische Mittelweg; Becher, Erziehung zur Freiheit; Sarow, Von der Kriegsproduktion zur Friedenswirtschaft; Zucker, Deutschlands vergessene Freiheit; Conrad, Kirchenkampf; Bauer, Thomas Mann; Kukowka, Monologe 1944; Weisenborn, Historiën der Zeit; Dimitroff, Reichstagsbrandprozess; dez., Um die Erneuerung der deutschen Kultur; Fechner, Wie konnte es bestehen?; Friedensburg, Die Weimarer Republik; Polier, Arztschreiber in Buchenwald; Becher, Ausgewahlte Dichtung; „Berlin im Neuaufbau"; Findahl, Letzter Akt Berlin; Dietmar, Haftling X... in der Holle auf Erden; Kuckhoff, Zum Gedenken; A. Mitscherlich u. F. Mielke, Das Diktat der Menschenverachtung; Kellermann, Was sollen wir tun?; Rehberg, Hitler und die N.S.D.A.P.; Haushofer, Moabiter Sonette; Mann, Deutschland und die Deutschen; Simonow, Die russische Frage; Marx, Der 18. Brumaire des Louis Bonaparte; „Der Papst spricht"; „Helden ohne Waffen"; Mertins, Wie man sich bettet, so schiaft man...; Hof mann, Hirtenrufe des Erzbischofs Gröber in die Zeit; Stalin, Rede in der Wahlversammlung; Kalinin, Die Macht des Sowjetstaates; Schneider, Die Macht der Friedfertigen; Strzelewicz, Die Lehre der russischen Entwicklung; Joesten, Warum ich die K. P. verliess; Plakat Kinder Frankreich O.D.F.; Manifest der Jugend an die Weit; Die Charte der Vereinten Nationen; Wieden, Die nationale Maske der Hitlerimperialisten; Lommer, Das hundertjahrige Reich; Roser, Sozialismus und Humanitat; Ressing, Briefe aus der Quarantane; Fjodorow, Die Religion in der U.D.S.S.R.; Swerdlow, Mutterschaft, Ehe und Familie im Sowjetgesetzt; Iesnik, Die politischen Freiheiten in der Sowjetunion; Kalinin, Das Sowjetvolk und sein Staat; Schumacher, Student und Politik; Koburger S.P.D.-

34


Fibel; Richter, Aufgabe und Gestaltung der sozialdemokratischen Presse; Weisser, Sozialisierung; „Sozialdemokratie oder S.E.D.-K.P.D."; Bukofzer, Judenverfolgung unter den Nazis; Laws for Jews and Persecution of Jews under the Nazis; Manifest des Kulturbundes; S.P.D.: Hamburg zwei Jahre unter englischer Herrschaft; „Wir sind die Moorsoldaten"; Neumann, Ist die Sowjetunion sozialistisch?; Ackermann, An die lemende und suchende deutsche Jugend; dez., Beitrage zum politischen Verstandnis; Fogarasi, Die Zerstörung der Kultur in Deutschland; Agartz, Sozialistische Wirtschaftspolitik; Schumacher, Referat im Berliner Poststadion; Brauer, Öffentliche und private Wirtschaft; Neumann, Weltwirtschaft am Scheidewege; Sattler, Was mich bewegte; Fugger, Fünfzig Jahre deutscher Imperialismus; Shawcross, Nürnberg; „Wie wird gewahlt?"; „Zur Politik deutscher Sozialisten"; „Das Kommunistische Manifest"; „Das heimliche Deutschland"; „Frauen im K.Z. Ravenbriick"; „Nazi-K.Z. Lager"; O.D.F.: Wir klagen an; O.D.F.: K.Z. Sachsenhausen; Simonow, Ich sah das Vernichtungslager; „Die Toten den Lebenden"; Bunzol, Erlebnisse eines Qefangenen in K.Z. Buchenwald; Grossmann, Die Holle von Treblinka; Kreuzberg, Schutzhaftlinge erleben die Invasion; „Anklageschrift Nürnberg"; Münzer, Der Mensch zwischen Ethos und Politik; Bloch, Toulon; Schultes, Die Verfassung der Sowjetunion; Alexandrow, Ein 200 Millionenvolk auf dem Wege zum grossen Ziel; Papst Pius' XI. Weltrundschreiben: Quadragesimo Anno; „Der organisatorische Aufbau der S.E.D."; „Europa und die Anarchie der Seele"; Hundt, Das Menschenbild der Demokratie; Tassiolo Troescher, Der Boden und die Besitzlosen; Hans Domizlaff, Das grössere Vaterland; Frank Thiess, Zeitwende; Kurt Hiller, Geistige Grundlagen eines schöpferischen Deutschlands der Zukunft; Ulrich Küntzel, Krise und Rettung der deutschen Bildung; Ebbinghaus, Zu Deutschlands Schicksalswende.

35


REKENING EN VERANTWOORDING 1947 UITGAVEN 1947 Aankoop boeken Transport in het gebouw „ „ Nederland ,, „ Engeland .

. . . ƒ 2.037.26 . . . „ 4.074.25 . . . , - , 3.407.60

ƒ

2.153.49

„

9.519.11

6.800,

Salarissen personeel A. A l g e m e e n Directie Administratrice

ƒ 6.000, „ 800.

„

B. B i b l i o t h e e k Bibliothecaresse . Assistente id. . . 2 beambten . . Ass. kranten . .

ƒ „ „ „

„ 12.335.—

4.800, 2.875, 2.460, 2.200,

C. W e t e n s c h a p p e l i j k e m e d e w e r k e r s W. Blumenberg ƒ 3.600.— F. de Jong „ 3.500.— P. A. Lehning „ 1.500.— J. W. Bezemer „ 525.— Voorschot op achterstallig salaris A. Lehning . Posten in het buitenland Liquidatie-post te Oxford Post te Berlijn I.A.V Exploitatiekosten gebouw Vuur Licht Schoonmaakster . . . . Water Telefoon Bureaukosten . . . . Porti . Reparaties Nieuwe kasten (Hammer) Diversen

ï» »ï

T> yt

7.375.— 1.500.— 5.987.17 300.— 600.—

1.782.27 189.09 459.19 29.90 979.41 294.45

254.21 2.565.30 3.535.54 1.240.40 Transporteren

„ 11.329.76 ƒ 57.899.53

36

JAARVERSLAG OVER 1 9 4 7

Transport Ziekenfonds Verzekering Aanvullende Achterstallig Rentezegels,

ƒ 57.899.53

en kinderbijslag.

. ƒ 2.145.08 . „ 1.080.— verzekering . . . „ 5.396.18 salaris . . . . „ 2.140.— ziekencoupons . . „ 260.— „ 120.99

Inkomsten Bijdrage Centrale ArbeidersVerzekerings- en DepositoBank Bijdrage Amsterdam . . . . „ Rijk Prins Bernhard Fonds

„ 11.142.25 ƒ 69.041.78

ƒ 20.000.— „ 15.000.— „ 20.000.— ƒ 60.000.„ 5.000.— Nadelig saldo ƒ 9.041.78

INTERNATIONAAL INSTITUUT SOCIALE GESCHIEDENIS

Recommend Documents