INTERNATIONAAL INSTITUUT SOCIALE GESCHIEDENIS

INTERNATIONAAL INSTITUUT VOOR

SOCIALE GESCHIEDENIS

JAARVERSLAG 1948

JAARVERSLAG 1948

INTERNATIONAAL INSTITUUT VOOR

SOCIALE GESCHIEDENIS

JAARVERSLAG 1948

KEIZERSGRACHT 264

AMSTERDAM

JAARVERSLAG OVER 1948 1. B e s t u u r In de samenstelling van het Bestuur van het Instituut kwam in het afge lopen jaar enige verandering. Het is thans als volgt samengesteld: Ir H. Vos, Wassenaar, voorzitter Prof. mr N. W. Posthumus, Amsterdam, secretaris-directeur leden: Dr Fr. Adler, Zürich Prof. dr I. J. Brugmans, Amsterdam Dr L. Brummel, 's-Gravenhage Prof. dr G. D. H. Cole, Oxford Prof. dr P. Geyl, Utrecht Jhr dr D. P. M. Graswinckel, 's-Gravenhage Drs Max Kohnstam, 's-Gravenhage Prof. dr J. M. Romein, Amsterdam Mr A. de Roos, Amsterdam Prof. dr A. J. C. Rüter, Heemstede C. M. Simonsz, Wassenaar De heren Brummel en Graswinckel zijn door de Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen als regeringsvertegenwoordigers in het bestuur aangewezen; mr de Roos vertegenwoordigt het gemeentebestuur van Am sterdam. Prof. jhr dr P. J. van Winter, die namens het Nederlandsch EconomischHistorisch Archief lid van het Bestuur was, legde deze functie in de loop van het jaar neer. Voor het vele werk dat hij, met name vóór de oorlog als lid van het toenmalig dagelijks bestuur heeft verricht, zij hem hier hartelijk dank gebracht. Als zijn opvolger werd door het Archief prof. Brugmans aangewezen. 2. A l g e m e n e

beschouwingen

Meer en meer begint het Instituut zijn karakter van oorlogsslachtoffer te verliezen. Het grootste deel van het werk, de door de Duitsers gestolen archieven uit de kisten te pakken en grof naar landen te ordenen, is thans verricht. Wel blijft er nog veel te doen over — de kranten in het bijzonder en de pamfletten zullen nog tijden lang bijzondere zorg vragen ■— maar de weg in het in de kasten opgestelde kan weer gevonden worden; in een enkel kabinet is de voor de oorlog bestaande systematische indeling weer aan gebracht, soms zelfs overtroffen. Het ordeningswerk is dus nog geenszins

6

JAARVERSLAG OVER 1948

afgelopen, wegens het gebrek aan kasten kan dit ook niet. la vergelijking met 1947 is er echter veel reden tot tevredenheid; al zijn alle gangen nog niet vrij van boekenstapels, deze zijn tot een veel kleiner aantal teruggebracht en de bezoeker, die alleen de leeszaal betreedt, behoeft nauwelijks iets van de nog bestaande achterstand te bemerken. Het wetenschappelijk karakter van het Instituut begint langzamerhand weer duidelijker naar voren te komen. De bibliothecaresse, Mevrouw A. Adama v.an Scheltema, kan tevreden verklaringen afgeven aangaande een toenemend bezoek aan de studiezaal en de voorlichting van de wetenschappelijke medewerkers werd meer ingeroepen. Opmerkelijk is, dat het Instituut ook in het buitenland weer meer de aandacht trekt en er juist ook door buitenlandse geleerden op de verzamelingen van het Instituut beroep wordt gedaan. Voor de oude organisatie weer bereikt is, zal er echter nog veel aan de uitrusting van ons Instituut moeten worden verbeterd. Nog altijd is veel oud zeer niet opgeruimd, daar verschillende boekenschulden, stammend uit de tijd van de oorlog, nog niet voldaan konden worden. Het onmiddellijke herstel moet voorgaan en dit heeft veel meer tijd, geld en arbeid gevraagd dan aanvankelijk werd vermoed. Zolang dit herstel niet volledig is, moet ook de verdere wetenschappelijke werkzaamheid achterwege blijven: de International Review for Social History, het bibliografisch Bulletin, de grotere wetenschappelijke publicaties, het filiaal te Parijs, de aankoop van bibliotheken en archieven moeten tot betere tijden op onze verlanglijst blijven staan. Waar thans in de eerste plaats aan gedacht kan — en ook moet — worden, is o.i. het herstellen van de verloren gegane catalogus. Wij kunnen thans beter dan het vorig jaar overzien wat tot ons teruggekomen is en wat ons ontbreekt, hoewel nog niet alles is uitgepakt en nog steeds oud bezit kan worden teruggevonden. Wij zijn gelukkig te kunnen zeggen, dat het overgrote deel van de bibliotheek weer op de oude plaats is opgesteld; hoeveel er verloren is gegaan, is in enige van de hierachter volgende mededelingen over de Kabinetten globaal opgegeven en is meer uitgewerkt in het onder 18 volgende overzicht van ons contact met de Schade-Enquête-commissie. Daar de oude catalogus niet meer aanwezig is, zal het wel steeds onmogelijk blijken precies vast te stellen welke schatten verloren zijn gegaan. 3. D e w e r k z a a m h e d e n

in

1948

Ook in de loop van het jaar 1948 werden nog grote stapels kisten uitgepakt, in de eerste plaats het 150-tal, dat in 1947 uit Engeland terugge-


7

voerd was. Het was een voldoening dit materiaal uit te pakken omdat vele zeldzame en kostbare stukken uit de tijd vóór de oorlog weer voor de dag kwamen. In het bijzonder was het een vreugde het Marx-Engels archief terug te zien. Een groot aantal eerste drukken en vele uiterst zeldzame kranten vonden weer in de verschillende afdelingen hun plaats. Ook andere archieven werden uitgepakt, zo bijv. het archief van Karl Kautsky dat door zijn zoon, dr Benedikt Kautsky, die gedurende de zomer enige tijd in Amsterdam doorbracht, werd geordend. Hierbij kwamen ook de van Kautsky aangekochte brieven van Karl Marx aan L. Kugelmann en de stukken betreffende de Kommunistenbund (1848-'51) te voorschijn. Zie voor deze archieven hier achter, blz. 28, onder nr. 12. De Russische archieven konden nog niet worden uitgepakt. Het doorzoeken van de grote verzamelingen uit Duitsland teruggevoerde voeken, die in de Universiteitsbibliotheek te Amsterdam opgestapeld lagen, werd begin 1948 voortgezet; er mag thans wel worden aangenomen dat dit werk is afgelopen. Nog een 25-tal kisten met boeken en periodieken kwam op deze wijze terecht. Door jhr dr D. P. M. Graswinckel werd een aantal kisten met drukwerken, uit Nederland afkomstig, in Tschechoslowakije ontdekt. Ook daarbij bevonden zich boeken die aan het Instituut toebehoorden; zij werden naar Amsterdam teruggezonden (5 kisten). Eind 1948 bereikte ons een bericht dat een groot aantal kisten van Nederlandse herkomst in de Universiteitsbibliotheek van Krakau ligt opgestapeld. Mocht het gerucht waar blijken, dat deze kisten het oude archief van de S.D.A.P. bevatten, dan zou dit een uitermate belangrijke aanwinst betekenen voor de studie der sociale geschiedenis van Nederland. Wij hopen dat het de heer Graswinckel moge gelukken dit archief, dat vóór de oorlog aan het Instituut in bruikleen was gegeven, in de loop van dit jaar weer naar Amsterdam terug te brengen. Langzamerhand is komen vast te staan dat de verzameling tijdschriften en kranten, niettegenstaande hiervan in 1947 ongeveer 750 kisten uit Klagenfurt terug kwamen, wel zeer sterk heeft geleden. Daar de Nederlandse kranten nu ongeveer zijn geordend, kon worden nagegaan welke van de in het Bulletin 1939 no. 3 gecatalogiseerde Nederlandse politieke bladen van vóór 1914 werden teruggevonden. Het bleek dat meer dan de helft verloren is gegaan, een onherstelbaar verlies. Ook de Duitse krantenafdeling is nu geheel geordend. Door het ontbreken van de vroegere catalogi kon de omvang van het verlies hier nog niet worden

8


vastgesteld, maar ongetwijfeld heeft ook deze afdeling sterk geleden. Zo is bijv. van de bijna complete verzameling emigrantenbladen tussen 1933 en 1940 heel weinig over. In dit jaar werd veel aandacht besteed aan het doen bouwen van nieuwe kasten en stellingen. Op de gangen van de eerste en tweede verdieping werden grote boekenkasten bijgebouwd, die door de betreffende afdelingen direct in gebruik werden genomen. In verschillende magazijnen werden voorts krantenstellingen bijgebouwd, die reeds weer geheel zijn gevuld. Op de zol7 der verrees een groot aantal kasten voor periodieken en krantenstellingen, maar met de plaatsing van het materiaal werd nog gewacht omdat de arbeidskrachten, die de periodieken naar de zolder moesten overbrengen, nog niet beschikbaar waren. Het is op het ogenblik moeilijker dan voorheen een aantal studenten bereid te vinden hieraan mede te helpen. Enkele komen wel weer geregeld medewerken, maar hun aantal is te gering om deze buitengewoon grote en vermoeiende arbeid in korte tijd in belangrijke mate voortgang te doen hebben. Het grondiger doorvoeren van een systematische opstelling in de kabinetten bleek zeer tijdrovend. Wanneer echter eenmaal met het catalogiseren begonnen kan worden, zal daardoor een systematische catalogus niet veel moeilijkheden meer opleveren. In de Nederlandse en Duitse krantenafdelingen werden alle bladen uitgevouwen, in portefeuilles geordend en alfabetisch opgesteld. Tevens werd genoteerd wat aanwezig is, zodat in deze magazijnen reeds alles te vinden is. Het behoeft geen betoog welke uitermate vermoeiende en tijdrovende arbeid hiermede is verricht. De uit Engeland teruggekomen archieven werden in grote wandkasten ondergebracht en genoteerd. De zeer uitgebreide verzamelingen congresverslagen van de Tweede en Derde Internationale, van het Internationaal Vakverbond, alsook van andere internationale groepen werden chronologisch in een wandkast geordend, zodat deze afdeling nu geheel overzichtelijk en bruikbaar is. 4.

Catalogisering

Het is ons in 1948 nog niet gelukt enige personen speciaal voor het catalogiseren aan te stellen. Toch heeft de catalogisering in dit jaar een aanvang kunnen nemen, doordat de assitent-bibliothecaresse mej. M. Wensing met grote voortvarendheid de boeken van de studiezaal heeft gecatalogiseerd. Mej. H. Kruimel was zo vriendelijk enige maanden te helpen met het nummeren van deze boeken, zodat de studiezaal nu ongeveer klaar is.

9


Het zal echter nodig zijn het volgend jaar het catalogiseren op grotere schaal ter hand te nemen. Niet alleen dat wij alleen daardoor te weten komen wat wij bezitten, maar het toenemend aantal bezoekers maakt het steeds meer noodzakelijk hen door middel van een alfabetische of systemati sche catalogus te helpen. Weliswaar kunnen de .sinds kort weer ingerichte kabinetten door hun systematische opstelling in dit gemis aan een catalogus enigszins voorzien, maar dit blijft toch altijd een hulpmiddel dat het karakter van noodhulp blijft behouden. 5. T o e z e n d i n g

periodieken

Het Instituut ontvangt thans 649 periodieken (in 1947: 487), waarvan: Dagbladen 33 Weekbladen 133 Maandbladen 239 Kwartaalbladen 14 14 dg. bladen 115 Ongeregeld 115 ~649 Verdeeld over de landen als volgt: Land: Nederland Indonesië België Duitsland Engeland Frankrijk Italië Jougo-Slavië Luxemburg Oostenrijk Palestina Rusland Scandinavië U.S.A. Zuid-Amerika Zwitserland Australië

Dagbl:

Week-, maandbl.:

13 1 4 1 2 6

220 1 56 12 41 121 5 2 1 40 2 1 11 43 5 33 7

■

—

— —' 1 — — — — — 5 —

10


DagbL:

Land: Azië Cyprus Canada Mexico

Week-, maandbl. 1 1 1 2

— — — —

Over enige groepen verdeeld, geeft dit het volgende beeld: Land: Nederland Indonesië België Duitsland Engeland Frankrijk Italië Jougo-Slavië Oostenrijk Rusland Scandinavië U.S.A. Zuid-Amerika Zwitserland Australië Cyprus

Socialist. 23 1 11 6 18 11 3 — 7 — 3 5 1 9 4 —

Communist. 4e Intern. 3 7 — 2 5 1 3 2 3 4 12 2 — 2 1 — 1 — — 4 2 — 1 — — — — 1 ■

—

■

■

—

■

—

—

■

Vakb 140 — 23 1 4 52 — — 22 — 6 6 ■

—

15 — —

Een bezoek van Dr. Otto Leichter had tot gevolg, dat een nieuw en zeer vruchtbaar contact werd verkregen met vele politieke, vakbonds- en culturele groepen in Oostenrijk, waardoor ons meer dan 30 periodieken worden toe gezonden. 6. H e t

gebouw

De Gemeente Amsterdam heeft in de loop van het jaar 1948 alle buiten gevels van het Instituut laten schilderen en opknappen. Hierdoor zijn de muren aan de achterzijde, die bij zware regen water doorlieten, veel ver beterd. Ook aan het dak en de goten zijn grote reparaties verricht. Aan de binnenzijde werden ook de muren bijgewerkt, de gang parterre opnieuw geschilderd en gefrescoliet enz. Wanneer de grote massa's boeken en tijd schriften, die op alle verdiepingen nog op ordening wachten, zijn verdwe-


II

nen, zal het gebouw er weer behoorlijk uitzien. Wij hopen dat de lunchkamer in de loop van 1949 door de Gemeente zal worden gerestaureerd. In verscheidene vertrekken waar de centrale verwarming in 1945 ten gevolge van bevriezing moest worden weggenomen, werden nieuwe radiatoren geplaatst, zodat het gebouw, wat de verwarming betreft, nu weer in dezelfde toestand is gebracht als voor de oorlog. In 1949 zal de huistelefoon hersteld kunnen worden. 7. D e b ib 1 io t h e e k Het was na de oorlog niet gemakkelijk weer contact op te nemen met politieke groepen van verschillende kleur in het buitenland, om een indruk te krijgen van datgene wat weer verschijnt en wat belangrijk genoeg is om aan te vragen en te bewaren. Daarom ging de bibliothecaresse in het afgelopen jaar enige malen op reis om te proberen deze contacten te herstellen. Zij bezocht vele personen en groepen in Parijs en spoorde daar veel nieuw materiaal op. Een kort verblijf in Hannover bracht een nauwer contact met het Bestuur van de Duitse Sociaal-Democratische Partij en de Arbeiterwohlfahrt, die beide toezegden voor het Instituut documenten te zullen verzamelen. Door ongesteldheid kon mevr. Scheltema daar geen verdere groepen bezoeken. Ook een vacantieweek in Londen gebruikte zij om nieuwe contacten te leggen. Verschillende groepen verklaarden zich bereid hun uitgaven toe te zenden. Door deze reizen werden niet alleen geschenken verkregen, maar ook toezeggingen aangaande de toezending van vele periodieken met de jaargangen vanaf de bevrijding. Het is van bijzonder belang dat het Instituut ook in het buitenland weer bekend wordt. Uit het feit dat verscheidene buitenlandse studenten in de zomer van 1948 naar Amsterdam kwamen om hun dissertatie in het Instituut te voltooien, blijkt dat wij op de goede weg zijn. 8.

Rusland-Instituut

Besprekingen met prof. dr B. Becker leidden er toe een vertrek op de derde verdieping beschikbaar te stellen voor de oprichting van een RuslandInstituut, dat toegevoegd is aan de zgn. Zevende Faculteit der Universiteit van Amsterdam. Daar deze localiteit naast onze Russische afdeling is gelegen en het Rusland-Instituut een eigen verzameling van kranten en boeken opbouwt, kan een vruchtbare samenwerking worden verkregen. De bijdrage in de kosten voor huur, verwarming, licht, telefoon enz. werd op ƒ 700.—

12


per jaar vastgesteld. Het spreekt vanzelf dat het Rusland-Instituut in de toekomst eigen localiteiten zal gaan zoeken, maar zo lang dat niet het geval is, menen wij dat deze samenwerking ons wederzijds ten nutte kan wezen. 9.

Geschenken

1 VAN A. H. GERHARD, AMSTERDAM

Mevr. M. Gerhard-Brandon is zo vriendelijk geweest uit de nalatenschap van haar man, A. H. Gerhard, al datgene te zoeken dat van belang kon zijn voor het Instituut en dat af te staan. Dit geschenk bestond uit een groot aantal boeken, brochures, periodieken, knipsels, portretten, foto's, prenten enz. op het gebied der sociale geschiedenis der laatste 50 jaren in binnen- en buitenland, tevens verrijkt met een groot aantal brieven. Wij hadden gehoopt enige correspondentie te vinden aangaande het Congres der Socialistische Internationale van 1872 te 's-Gravenhage, waarbij de vader van Gerhard, de oude H. Gerhard, aanwezig was, — dit was helaas niet het geval. Wel vonden wij interessante stukken omtrent de afkomst van de familie Gerhard, waarbij nog naamplaatjes van H. Gerhard, kleermaker, en H. Gerhard, Directeur van de volksbakkerijen; overigens vonden wij veel correspondentie van A. H. Gerhard o.a. met J. W. Albarda, J. F. Ankersmit, Bahlmann, Bergmeyer, Carry van Bruggen, Vitus Bruinsma, prof. dr J. H. Gunning, Cornélie Huygens, Aletta Jacobs, F. Mehring, dr Th. Stoop, mevr. Simons-Mees, P. J. Troelstra, W. H. Vliegen en vele anderen. Onder de oude stukken waren o.a. Statuten van „Vox Populi" 1874, Programma en reglement van de Sociaal-Democratische Bond 1885, een program-ontwerp „Recht voor Allen" September 1887, een beginselverklaring S.D.A.P. 1895, Statuten der S.D.A.P. 1895, een oud lidmaatschapsbewijs van Gerhard van de S.D.A.P. enz. Verder een groot aantal geordende mappen, bepaalde onderwerpen bevattende, als lezingen en artikelen van A. H. Gerhard, verkiezingen, onderwijs, politieke persoonlijkheden en prenten enz. Het geheel omvatte verscheidene kisten, een uitermate belangrijk geschenk, dat wij met grote dankbaarheid hebben aanvaard. 2 VAN PROF. MR I. B. COHEN, GRONINGEN

Ook prof. Cohen zond twee kisten met belangrijk materiaal betreffende de Vereniging „Gemeenschappelijk Grondbezit", de Landnationalisatie, de Coöperatie en andere onderwerpen, waarvan wij noemen: van „Gemeenschappelijk Grondbezit" de Conceptstatuten, de Statuten en het Huishoudelijk Reglement, de Statuten der afd. Amsterdam, de Ontwerpstatuten der afd. Rotterdam, Modelstatuten voor werkende groepen,


13

Statuten en Huishoudelijk Reglement van de Vereniging „De Pionier" te Groningen, brochures en circulaires der Vereniging en van enige aangesloten bedrijven, enkele stukken betreffende het Spaarzegelbedrijf, opgericht door Frederik van Eeden 1903. Verder verschillende nummers van de bij het bovenstaande behorende kranten als: Vrije Arbeid, Ons Erfdeel, Recht en Vrijheid, de Landkolonisator, De Pionier, De Nieuwe Aarde, De Uitweg enz. Tevens bevatte dit geschenk veel statistisch materiaal uit de jaren 1910-'30, veel jaarverslagen van het Centraal Bureau voor Sociale Adviezen, brochures, boeken enz., alles tezamen een zeer belangrijke aanwinst. 3 VAN MEVR. A. MAYER, ASCONA

Van mevrouw Mayer ontvingen wij een brief van P. Krapotkine aan Gustav Landauer van 21 Maart 1909, met het ms. van een voorwoord voor Krapotkine's boek: ,,Die französische Revolution", vert. door G. Landauer; een brief van E. Malatesta aan L. Bertoni, 6 December 1930; hierbij een foto van Malatesta bij het verlaten van het Gerechtshof te Londen in 1912; een brief van Sophie Krapotkine, Moscou, 18 Mei 1931; een brief van Gustav Landauer aan Bernhard Mayer, 30 Juli 1918, een zestal brieven van dr Max Nettlau met een foto. 4 VAN MEVR. BELINA, LONDEN

Engelse tijdschriften uit de oorlogsjaren, die van bijzonder belang zijn voor het Instituut, o.a. Fabian Quarterly, 1940-'47; Research Series (Fabian Society), 1941-'47; Labour (Official Organ of the Trades Union Congress), 1943-'44; Annual Reports (T.U.C.), 1940-'47; National Newsletter en K.-H. Newsletter, 1941-'42; Parliamentary Debates, official reports House of Commons, 1946-'48 (Juli); ± 60 brochures uit de oorlogsjaren, vooral internationale- en oorlogsproblemen betreffende. 5 VAN M. KOHNSTAM, 'S-GRAVENHAGE

ongeveer 30 brochures enz., w.o. Amerikaanse statistieken [census]; Amerikaanse rapporten betreffende de W.P.A. [Workers Progress Association] en veel over de landbouw; geordende enveloppen met materiaal over de T.V.A. [Tennessee Valley Association]; de C.C.C. [Centre of Civil Cooperation]; agriculture, en pakken over agrarische kwesties; verder veel nummers van tijdschriften. 6 VAN DE JEWISH LABOR COMMITTEE, NEW YORK

een 18-tal boeken waarvan wij noemen: Ilin, The story of the 5-year plan; Strong, The Soviet expected it; Salomon, Fabric of my life; Grossmann, The soil's calling; Streit, Union now; Feldmann, The world Almanac and Book of Facts; A year in Treblinka; Martyrs and heroes

14


of the ghetto's; Caisserman, The J.D.C, at work in Palestine; verder een 50-tal brochures en een groot aantal nummers van tijdschriften uit de jaren 1940-'47. 7 VAN DE INTERNATIONAL EXCHANGE SERVICE

via het British National Book Centre een 20-tal boeken waarvan wij noemen: The foundations of the science of war; Fuller, The foundations of reform by the military correspondent of "The Times"; Massey, Qood Neighbourhood; Kropotkin, Mutual aid; Hamley, The operations of war; Spencer, The principles of sociology, 3 dln; Marshall, Armies on wheels; verder een 16-tal boeken over de vrede van 1918 en daarna. 3 VAN DR. BORIS SAPIR EN G. DENIKE, NEW YORK

Een 14-tal boeken, waarvan wij noemen: Walter H. Mallory, Political Handbook of the world, 1945; John H. Crider, The Bureaucrat, 1944; Ludwig von Mises, Bureaucracy, 1944, and Omnipotent government; C. I. L. Becker, Freedom and responsibility in the American way of life, 1945; How new will the better world be? 1944; W. H. Chamberlin, The Ukraine, a submerged nation, 1944; Alfred L. Burt, A short history of Canada, 1942; William C. Bullitt, The great globe itself, 1946. 9 VAN PROF. MR. N. W. POSTHUMUS, AMSTERDAM

Ook dit jaar vele boeken en brochures uit eigen bezit, waarvan wij noemen: Leonard Hamilton, Gerard Winstanley; W. Sleumer Tzn, Elementen van het groepsleven; E. Hijmans en A. Meij, Mens en samenleving II en III; J. Bierens de Haan, Economie en maatschappij; F. Kersten, Klerk en beul; F. Sternberg, Hoe houden wij de Russen tegen zonder oorlog?; A. J. P. Tammes, Het internationalisme en pacifisme in Nederland sedert het begin van de 19e eeuw; M. Koriakoff, Je me mets hors la loi; C. Lamont, The peoples of the Soviet Union; G. D. H. Cole, The machinery of socialist planning; en verder, Programm der kommunistischen Partei Jugoslawiens; Erklarung des zentralen Komitées der kommunistischen Partei Jugoslawiens; Réponse aux camerades Tchervenkov et autres, enz. 10 VAN DE HEER J. B. VANDERVOO, MÉRIGNAC, FRANKRIJK

(een van de weinig overgebleven anarchisten), vier pakken met boeken en brochures, een groot aantal 'knipsels uit de geschiedenis der anarchistische beweging enz. 11 VAN DE JEFFERSON SCHOOL OF SOCIAL SCIENCE, NEW YORK

de boeken: Anna Rochester, The populist movement in the United States, 1943; Charlotte Todes, William H. Sylvis and the National Labour Union, 1942; Herbert Aptheker, The negro in the abolitionist movement, 1941; en een 20-tal brochures.


15

12 VAN OOLLANCZ, LONDON

geregeld de uitgaven van de Left Book Club Edition, die nu opgehouden heeft te bestaan. Hier noemen wij o.a.: Leon Moulin, Socialism of the West; F. Zweig, Labour, Life and Poverty; Ella Lingens-Reiner, Prisoners of fear, 1948; F. Zweig, Men in the pits, 1948; C. D. H. Cole, The meaning of Marxism, 1948. 13 VAN DE EDITIONS SOCIALES, PARIJS

een groot aantal eigen uitgaven, waaronder die van de serie "Problèmes". Wij noemen o.a. Qeorge Politzer, Principes élémentaires de philosophie, 1946; Roger Garaudy, Une littérature de fossoyeurs; G. Casanova, Mathématiques et materialisme dialectique; K. Marx, Le Capital I; G. Plékhanow, Les questions fondamentales du Marxisme; Jean Fréville, Les briseurs des chaines; Vailland Roger, Le surrealisme contre la Révolution; Marx, Les luttes de classe en France 1848-'59; Cornu, Karl Marx et la pensee moderne; Creussol, La vie chère et le „Cycle infernal"; verder enige brochures o.a. over het Kommunistisch Manifest. 14 VAN HET ARBEJDERBEVAEGELSENS ARKIV, KOPENHAGEN

een aantal jaarverslagen 1937-'44, handboeken, verslagen van de arbeidersorganisaties uit de jaren 1946-'48. 15 VAN P. PEETERS TE MECHELEN

een aantal brochures betreffende de Belgische arbeidersbeweging. 16 VAN PROF. DR. G. C. HERINGA, AMSTERDAM

een aantal dissertaties en inaugurele reden; 7 exemplaren van het illegale blaadje „De vliegende Hollander"; The Globe Trotter, no. 201, 28 Nov. 1944; De Vrije Wereld, Jrg. 1, no. 17 (24 Mei 1945); Laws and Orders of military government, complete collection up to June 30th, 1945; verder enige publicaties van Indonesië, enz. 17 VAN PROF. DR. G. MANNOURY, AMSTERDAM

Jaargang 1947 van "The Militant" . 18 VAN DR. W. J. JONG, HEEMSTEDE

een aantal Spaanse boeken en tijdschriften van voor de oorlog, w.o. de Tiempos Nuevos 1934-'35 en 1936-'37; de Almanacco Libertario 19291941; Radencommunisme 1939 enz. 19 VAN H. SANDBERG, PARIJS

enige brieven van P. J. Troelstra uit de jaren 1923 en '29; enige aantekeningen van Troelstra voor de feestrede te Leeuwarden 30 Dec. 1922; redevoering 1 Meifeest 1929; portret van Troelstra en de Brouckère en een pamflet.

16 20

JAARVERSLAG OVER

1948

VAN DE BIBLIOTHEEK VAN HET MINISTERIE VAN SOCIALE ZAKEN, ' S - G R A VENHAGE

een groot aantal uitgaven van de International Labour Office te Genève uit de oorlogsjaren; Ronald C. Davison, The unemployed; Report 1922; The third winter of unemployed; verslagen van 1943-'47 en enige rapporten betreffende sociale verzekering en ondernemingsraden en een aantal brochures. 21

VAN MAISON DESCARTES, AMSTERDAM

deel 1-11 en 25 en 26 van „Proces des grands criminels de guerre"; Siegfried, Mes souvenirs de la Ille République; Recueil de textes a 1'usage.des conférences de la paix. 22

VAN DE ARBEITER WOHLFAHRT,

BERLIJN

enige tijdschriften, statistieken, graphische voorstellingen, brochures en Jahresberichte (1946-'48). 23

VAN DE POLISH RESEARCH AND INFORMATION SERVICE, N E W YORK

een aantal brochures, kaarten, rapporten, pamfletten en propagandamateriaal. 24

VAN MEVR. ADAMA VAN SCHELTEMA, AMSTERDAM

Toen mevr. Adama van Scheltema begin 1948 in Parijs was, stelde zij zich in verbinding met de Partij van De Gaulle om ook van deze groep de uitgaven en het propagandamateriaal toegezonden te krijgen. In de loop van 1948 mochten wij daardoor enige grote pakken met brochures, pamfletten, circulaires enz. ontvangen, terwijl tevens de belangrijkste bladen geregeld worden toegezonden. Van haar andere reizen bracht zij enige boeken en brodhures meer, waarvan wij noemen Histoire de la Résistance Beige; De Waarheid over Leopold III; Oeyrat, La politique russe et Ie parti communiste francais 1920-1945. 25

VAN MEVR. J. KEPPLER, AMSTERDAM

een aantal boeken, brochures, verslagen en periodieken, waarvan wij noemen: De Nieuwe Tijd, compleet; Die Neue Zeit, ± 15 jrgn; Der Kampf, 5 jrgn; De socialistische Gids, compleet; De Kroniek, 14 jrgn; Economisch-Historisch Jaarboek, 7 jrgn; Bebel, Aus meinem Leben; Troelstra, Inzake partijleiding; congresverslagen S.D.A.P. enz. 26

VAN MR. K. J. KENAFICK, MELBOURNE

enige uitgaven van het Worker's Literature Bureau o.a. Essays foi students of socialism. Verder zorgde hij er voor dat enige arbeidersbladen uit Australië ons geregeld worden toegezonden. 27

VAN DE PARTIJ VAN DE ARBEID, AMSTERDAM

geregelde toezending van haar verslagen van congressen, brochures, mededelingen, propagandamateriaal enz.

JAARVERSLAG OVER 1948 28

17

VAN DE BELGISCHE WERKLIEDENPARTIJ, BRUSSEL ,

enige jaargangen van „Bulletin mensuel du Parti Ouvrier Beige", Jrg. 1, (1920), jrg. 4, (1923), jrg. 5, (1924), jrg. 6, (1925). 29

VAN DE ARBEIDERS JEUGD CENTRALE, AMSTERDAM

4 volledige jaargangen van haar bladen over het jaar 1947: De Wiekslag, Weg en doel, Het Signaal, Jonge Kracht; verder stuurde zij ons geregeld haar uitgaven. 30

VAN HET NATIONAAL JONGERENVERBOND, 'S-GRAVENHAGE

Jaarverslagen 1945/'46 en 1946/'47; een 5-tal brochures en verder materiaal. 31

VAN DE STICHTING VAN DE ARBEID

regelmatige toezending van documentatiemateriaal, brochures, rapporten enz. 32

VAN K. SCHAAKE, AMSTERDAM

enige boeken, brochures en periodieken waarvan wij noemen: Neue Front, Jrg. 7; Die Internationale, jrg. 1; Rood kader, 1; enkele nummers van „De rode October"; verder Horrëus de Haas, Godsdienst en Socialisme enz. 33

VAN DE UNITED NATIONS, LAKE SUCCES

geregeld propagandamateriaal, brochures, pamfletten, affiches, gestencilde blaadjes als de „Background Papers" enz. 34

VAN DE UNITED STATES INFORMATION SERVICE, 'S-GRAVENHAGE

geregelde toezending van mededelingen enz. en pakken van de "New Herald Tribune". 35

VAN DE FABIAN SOCIETY, LONDON

haar uitgaven waarvan wij noemen: de Challenge Series, de Research Series, Annual Report enz. 36

VAN DE SOZIALDEMOKRATISCHE PRESSUNION, ZÜRICH

37

Aus der Geschichte der Zürcher Arbeiterbewegung, 1898-1948. VAN DE YIDDISH SCIENTIFIC INSTITUTE — Yivo, N E W YORK de uitgaven waaronder News of the Yivo.

38

VAN M. SAMSOM N.V., ALPHEN A/D R I J N

o.a. de volgende boeken: Ch. A. P. Takes, Pioniers in den Noord-Oo.stpolder; en, Bevolkingscentra in het oude en het nieuwe land; R. Claeys, Uitkomsten van het budgetonderzoek in de Wieringermeer enz. 39

VAN R. E. FITZGERALD, EAST BARNET, ENGELAND

de complete jaargang 1945/'47 van „Left". 40

VAN HET SVENSKA BRYGGERÜNDUSRTIARBETAREFÖRBUNDET, STOCKHOLM

Verksamhettsberatelse, 1947; en enige andere verslagen. 41

VAN DE FEDERATIVS FÖRLAG, STOCKHOLM

H. Rüdiger, Federalismen.

18

JAARVERSLAG OVER

1948

42 VAN HET INSTITUTE FOR RELIGIOUS STUDIES, NEW YORK

F. Ernesl Johnson, Wellsprings of the American spirit. 43 VAN H. J. COMBRINK, AMSTERDAM

een 13-tal brochures en boeken waaronder enige van Leo Trotsky. 44 VAN DS. J. B. TH. HUGENHOLTZ, AMMERSTOL

enige brochures en pamfletten betreffende Europese Federatieve bewegingen. 45 VAN DE BIBLIOTHEEK DOCUMENTATIEDIENST P.T.T., DEN HAAG een 5-tal Nederlandse brochures uit het begin van deze eeuw. 46 VAN EDICIONES NUESTRA BANDERO, TOULOUSE

Lenin, El imperialismo. (eigen uitgave). 47 VAN DE INTERNATIONAL TRANSPORT WORKERS' FEDERATION,

LONDON

Reports 1938-1946; Proceedings of the Congress, Zürich May 1946. 48 VAN HET FREDERIK VAN EEDEN GENOOTSCHAP, AMSTERDAM

een 6-tal Mededelingen van het Genootschap. 49 VAN DE HEER B. LUTERAAN, AMSTERDAM

een aantal circulaires en pamfletten van Nederlandse politieke groepen; verschillende Amerikaanse kranten en verkiezingsmateriaal 1948. 50 VAN DE AMSTERDAMSE BESTUURDERSBOND, AMSTERDAM

verslag 1939-'46. 51 VAN MEJ. G. LEINAU, DARMSTADT (DUITSLAND)

enkele brochures. 52 VAN HET CENTRAAL PLANBUREAU, DEN HAAG

enige uitgaven. 53 VAN PROF. A. PANNEKOEK, ZEIST

Lenin as philosopher. 54 VAN DE GROEP „SPARTACUS", PARIJS

een aantal brochures van Rosa Luxemburg o.a. Réforme ou Révolution? La Révolution russe; Marxisme contre dictature enz. Van Victor Serge, Le nouvel imperialisme russe enz.; een aantal jaargangen van Cahiers Mensuels. 55 VAN W. SPIEKMAN, AMSTERDAM

Information on the German Trade Movement in the British Zone of Germany; verder enige brochures waarvan wij noemen; Dallin und Nicolaevsky, Arbeiter oder Ausgebeutete? Reuther und Dubinsky, Gewerkschaften und Sozialpolitik in Sowjet-Russland; verder, Bericht über die Konferenz des Exekutiv-Buros des Weltgewerkschaftsbundes mit dem beratenden Ausschuss der Internationalen Berufssekretariate. 56 VAN MEVR. TEDING VAN BERKHOUT, AMSTERDAM

aanvullend archief van Jeltje de Bosch-Kemper.

JAARVERSLAG OVER 1948 57

19

VAN DE ALGEMENE NEDERLANDSCHE METAALBEWERKERSBOND, AMSTERDAM

verslag 1946/'47; Jaarboekjes van het Algemeen Nederlands Werkliedenverbond, 1878, 1879 en 1902; Sociale Voorzorg 1919 t/m '24; Staatkundig en Huishoudkundig Jaarboekje 1851-1881 (8 dln.) enz. 58 VAN DE LABOUR PARTY, LONDEN

een aantal uitgaven waaronder: Douglas Houghton, The family circle; Donald Bruce, Challenge to Britain; Herbert Morrison, British parliament at work; verder de brochures: Production, the bridge to socialism; Feet on the ground; en een groot aantal pamfletten en circulaires; Yearbook 1947-'48 Speaker's Handbook 1948-549; Report on the 47th Annual Conference of the Labour Party enz. 59 VAN DE CONFERENCE ON SCIENCE, PHILOSOPHY AND RELIGION IN THEIR RELATION TO THE DEMOCRATIC WAY OF LIFE, N E W YORK

Symposium of the eighth meeting: Bryson, Finkelstein and Maclver, Learning and world peace. 60 VAN HET INSTITUTE FOR RELIGIOUS AND SOCIAL STUDIES, N E W YORK

Lyman Bryson, The communication of ideas. 61

VAN DE BOARD OF GOVERNORS

OF THE FEDERAL RESERVE

SYSTEM,

WASHINGTON

de jaargangen 1939-'40, 1945-'48 van het Federal Reserve Bulletin, dat wij verder geregeld ontvangen; verder de Annual Reports 1939-'47. 62

VAN DE SOCIAL SECURITY BOARD, WASHINGTON

Annual Report section one, 1947. 63 VAN MEVR. H. J. MISPELBLOM BEYER-V. D. BERGH VAN EYSINGA, ROTTERDAM

enige kranten en tijdschriften betr. India. 64 VAN DIETZ VERLAG, BERLIJN

Einheit (Jan.-Aug. '48), Neuer Weg (1-8), die wij beide geregeld ontvangen. 65

VAN P. SANDERS, LONDEN

Geyer, Die Partei der Freiheit. 66

VAN DE ALGEMEEN NEDERLANDSE BOND VAN HANDELS- EN KANTOORBEDIENDEN, AMSTERDAM

Stanley Jevons, De staat in zijn verhouding tot den arbeid. 67

VAN DE JOHNS HOPKINS UNIVERSITY, BALTIMORE

R. E. Carlson, British block grants and central-local finance; Jerome Blum, Noble landowners and agriculture in Austria 1815-1848. 68 VAN DE „GEWERKSCHAFT DER ARBEITER OESTERREICHS", WENEN

Protokoll des ersten Gewerkschaftstages.

DER CHEMISCHEN INDUSTRIE

20

JAARVERSLAG OVER

1948

69 VAN DE ARBEITERKAMMER, SALZBURG

enige nummers van de brochurenreeks: „Die aktuelle Schriftenreihe". 70 VAN DE ASSOCIACION LIBERTARIA DE CUBA, HABANA

enige brochures en pamfletten. 71 VAN HET COMITÉ CENTRAL DU PARTI COMMUNISTE DE YOUGOSLAVIE, BEOGRAD

Déclaration du Comité. 72 VAN DE „ARBEIT UND WIRTSCHAFT", WENEN

enige eigen uitgaven waaronder: Otto Leichter, Was will der MarshallPlan? 73 VAN DE VOLKSHOGESCHOOL, BERGEN

verslag van het Volkshogeschoolwerk in Nederland, 1947. 74 VAN CHRIST ANASTASOFF, MISSOURI

Stalin and the Macedonian question by „Macedonicus". 75 VAN W. WATERS, EAST MOLESEY

de „Socialist Standard", Jan. t/m Juli 1948; verder Russia since 1917, en enige pamfletten. 76 VAN DE NEDERLANDSE R. K. TABAKSBEWERKERSBOND, ST. WILLEBRORDUS

verslag 1939 t/m'47. 77 VAN DE KATHOLIEKE VERENIGING VAN WERKGEVERS IN DE METAALNIJVERHEID, 'S-GRAVENHAGE

23ste verslag 1941-'46. 78 VAN DE SOCIALE RAAD (ARMENRAAD), AMSTERDAM

35ste jaarverslag 1947. 79 VAN MICHEL COLLINET, PARIJS

het eigen werk: La tragédie du Marxisme. 80 VAN DE INTERNATIONAL UNIVERSITIES PRESS, NEW YORK

La République Francaise, jaargang 1947 en '48 ter completering, komt verder geregeld. 81 VAN DE EENHEIDSVAKCENTRALE, AMSTERDAM

enige brochures waarvan wij noemen: Berend Blokzijl, Om het dagelijks brood; verder, Werkend Nederland verdedigt de Vakbeweging; Opbouw Eenheid Welvaart (rede); en een Rapport: Economische medezeggenschap Publiekrechtelijke Bedrijfsorganisatie. 82 VAN DE NEDERLANDSE BOND VAN LEERKRACHTEN BIJ HET NIJVERHEIDSONDERWIJS, DEN HAAG

concept-rapport van de Commissie Rechtspositie. 83 VAN DE DAWN PRESS, CHICAGO

Political Notes, Vol. I-IV (niet compleet), dat wij verder geregeld ontvangen.

JAARVERSLAG OVER

1948

84

VAN PROF. DR. A. M. SCHLESINGER, LEIDEN

85

VAN DE NEDERLANDSE KATHOLIEKE GRAFISCHE BOND, AMSTERDAM

21

The rise of the United States as a world power. Inaugural address. jaarverslag, 1947. 86

VAN DE HEER A. MCLEAN, AUSTRALIË

volledige jaargangen Vol. I—III (1946-'48) van de „Socialist". 87

VAN DE „SCHWEIZERISCHER GEWERKSCHAFTSBUND", BERN

Die Schweiz der Arbeit 1848-1948 enz. 88

VAN DE KOMMUNISTISCHE PARTIJ VAN BELGIË, BRUSSEL

een Verslag voorgelegd op het IXe Congres van de Kommunistische Partij te Brussel (Mei 1948); verder enige brochures. 89

VAN DE HEER B. S I J E S , AMSTERDAM

een aantal stukken betreffende de Kapp-Putsch, 1920. 90 VAN DE KOMMUNISTISCHE PARTIJ, ENGELAND

enige brochures uitgegeven door de "Daily Worker", o.a. 32 questions on press f reedom; Inside f ree Greece enz. 91

VAN DE NEDERLANDSE BOND VAN ARBEIDERS IN DE SLAGERS- EN AANVERWANTE BEDRIJVEN

verslag 1945-'47. 92

VAN HET MINISTÈRE DU TRAVAIL ET DE LA SÉCURITÉ SOCIALE, PARIJS

Revue Francaise du Travail, no. 3-21, jrg. I. 93

VAN DE NATIONALE COÖPERATIEVE RAAD, 'S-GRAVENHAGE

jaarverslag 1947. 94 VAN DE REGERINGS VOORLICHTINGSDIENST

Lonen en prijzen. 95

VAN PROF. DR. J. ROMEIN, AMSTERDAM

96

VAN DR. E. OPRECHT, ZÜRICH

Die Plattform der K.P.D. (Opposition Entwurf). 2 boeken: S. Cripps, Christliche Demokratie; B. Croce, Geschichte Europas im 19. Jahrhundert. 97

VAN DE SOCIÉTÉ DES AMIS DES SCIENCES DE POZNAN, POZNAN

enige van haar uitgaven o.a. Bielecka, Les contrats de Lwów; Annales d'Histoire .sociale et économique enz. 98

VAN DE SOCIAAL DEMOCRATISCHE PARTIJ, ZÜRICH

een aantal nummers van de Vertrauensmann, 1942/'47 ter completering. 99 VAN HET INSTITUT DE CULTURE OUVRIÈRE, MARLY LE ROI

zijn uitgaven: Revue de Presse Ouvrière, jrg. 1947 en '49; Les Cahiers du Travail, jrg. 1946, '47 en '48; Orientations, jrg. 1947 en '48, welke wij alle drie geregeld ontvangen.

22


100

VAN MEJ. DR. A. VAN OVEN

101

VAN „INTERNATIONALES BUCHDRUCKERSEKRETARIAT", BERN

haar dissertatie: Wereldorganisatie; wenschelijkheid en mogelijkheid. het Congresverslag 1947. 102

VAN DE CENTRALE VAN KAPITEINS TER KOOPVAARDIJ

verslag 1940-'47. 103

VAN JEANNE HUMBERT, LISIEUX

haar eigen werken: Gabriël Giroud; en, Eugène Humbert. 104

VAN PROF. LUIGI DAL PANE, GRANAROLO FEANTINO

105

VAN DE VRIJDENKERSVERENIGING „ D E DAGERAAD", AMSTERDAM

Het eigen werk: Profilo di Antonio Labriola. verslag 1 Apr. 1946-31 Mrt. 1947. 106

VAN DE COMMUNISTISCHE PARTIJ NEDERLAND, AMSTERDAM

Staat en Raad, jrg. 1 (ter completering); Feiten en Cijfers (documentatiemateriaal) 1947 en 1948, dat wij geregeld ontvangen. 107

VAN DE NEDERLANDSE BOND VAN CHRISTELIJKE FABRIEKS- EN TRANSPORTARBEIDERS, 'S-GRAVENHAGE

jaarverslag 1946/'47. 108

VAN DE STOCKHOLMS LOKALA SAMORGANISATION, STOCKHOLM

3 brochures en een samenvatting van de standpunten der „Stockholms Syndicaliska Diskussionsklubb". 109

VAN MEVR. PROF. SUZANNE TASSIER, BRUSSEL

haar eigen werk: La technique des révolutions nationales et Ie duel cornet de Gres-Verlooy. 110

VAN DE HEER ERNESTAN, BRUSSEL

111

VAN DE ÉDITION PENSEE ET ACTION, BRUSSEL

de eigen uitgave: La contre-révolution Etatiste. Hommage a Ghandi 1948. 112

VAN E. G. COIT, N E W YORK

Annual Report 1947. 113

VAN DE EDITIONS NUESTRO PUEBLO, PARIJS

enige brochures o.a. E. Kardelj, EI partido comunista de Yugoslvie; Dej, El partido comunista de Rumania enz. 114

VAN PROF. MR. A. J. P. TAMMES, AMSTERDAM

zijn eigen werk: Het internationalisme en pacifisme in Nederland sedert het begin van de 19e eeuw. 115

VAN MEVR. A. ANDERSON, LONDEN

The Tribune, no. 573-614 (2 Jan. 1948-15 Oct. '48), ter completering, komt verder geregeld.


1948

23

VAN " T H E W O R D " , GLASGOW

The Word, Vol. IX, nr. 1-12, Vol. X, nr. 1, ter completering, komt verder geregeld. 117

VAN T H E SOCIALIST LAEDER, LONDEN

The Socialist Leader Nr. 1 t/m 40 (1948), ter completering, komt verder geregeld. 118

VAN DE WESTERN SOCIALIST, BOSTON

de Western Socialist Nr. 134-141 (Jan.-Sept. '48), ter completering, komt verder geregeld. 119

VAN DE SOZIALISTISCHE PARTEI OESTERREICHS, WENEN

120

VAN DE VICTORIAN LABOR COLLEGE, MELBOURNE

de Brochure: F. Popp, Die neue Schule. The Labor College Review Vol. I (1946-'48) nrs. 1-8, en enige pamfletjes. 121

VAN MEVR. W. S. S. VAN DER FEEN-VAN BENTHEM JUTTING, AMSTERDAM

uit de nalatenschap van Mr. W. C. van Benthem Jutting een serie prenten van Johan Braakensiek en Louis Raemakers uit de jaren ± 1911 -' 16. (De Telegraaf en de Amsterdammer). 122

VAN DE ALGEMENE NEDERLANDSE GRAFISCHE BOND, AMSTERDAM

123

VAN DE HARVARD UNIVERSITY PRESS, MASS.

Financieel Verslag 1947. Ruth Fisher, Stalin and German Cotnmunism. 124

VAN DE ROCKEFELLER FOUNDATION, N E W YORK

Annual Report 1947. 125

VAN

DE NEDERLANDSE

R. K.

BOND VAN

HANDELS- EN KANTOORBE-

DIENDEN, AMSTERDAM

verslag 1 Mei 1946 t/m 31 Dec. 1947. 126

VAN MEJ. DR. A. STOLP, BATAVIA

„De Nieuwsgier", enige nummers van Sept. '46, en jrg. 1947, (niet compleet), verder Statistiek van het Lager Onderwijs in Indonesië (1947). 127

VAN DE GEWERKSCHAFT DER BAU- UND HOLZARBEITER, WENEN

Festschrift, Feierliche Eröffnung von Schloss Weinberg, en een aantal uitgaven uit hun Schriftenreihe o.a. Erste Bundeskonferenz der Dachdekker. 128

VAN DE UITGEVERS LAWRENCE AND WISHART, LONDON

enige jaargangen van de "Modern Quarterly", (niet compleet), dat wij verder geregeld ontvangen. 129

VAN DR. B. KAUTSKY, ZÜRICH

Vom Wesen und Werden der amerikanischen Gewerkschaftsbewegung.

24 130

JAARVERSLAG OVER VAN

DE

NEDERLANDSE

VERENIGING

1948

TEN

BEHOEVE

VAN

ZEELIEDEN

VAN ELKE NATIONALITEIT, AMSTERDAM

verslag 1947 131

VAN DE UNIVERSITEIT, AMSTERDAM

jaarboek I, 1948-'49. 132 VAN DE U.G.T., PARIJS

Appel a la conscience universelle (brochure). 133

VAN DE KATHOLIEKE ARBEIDERSBEWEGING, UTRECHT

jaarverslag 1947; verder geregeld haar mededelingen enz. 134

VAN HET CENTRAAL SOCIAAL WERKGEVERS-VERBOND, DEN HAAG

jaarverslag 1947. 135

VAN HET INDISCH INSTITUUT, AMSTERDAM

136

VAN DE HEER P. BRANDES, BIBLIOTHECARIS „STICHTING VAN DE ARBEID",

150-tal nummers van de „Deutsche Zeitung in den Niederlanden". DEN HAAG

enige brochures, o.a. Mr. B. C. Slotemaker, Een raad van Bestuur in arbeidszaken 137

VAN DE HEER HARLAAR

het tijdschrift „De Vakbeweging", 1931-'35; ± 50 brochures betr. het N.V.V. en aangesloten bonden; verschillende congres- en jaarverslagen van het N.V.V.; jaarverslagen van de Algemene Nederlandse Bond voor handels- en kantoorbedienden, 1925-'36, enz. 138

VAN DE PROTESTANTS CHRISTELIJKE BOND VAN SPOOR, TRAM- EN ANDER VERVOERSPERSONEEL, UTRECHT

Eykelboom, 38e overzicht gedurende het jaar 1947. 139

VAN LES AMIS DE VOLINE, PARIJS

140

VAN

Voline, La révolution inconnue, I, 1917-1921. DE

CENTRALE

ARBEIDERS-VERZEKERINGS-

EN

DEPOSITO-BANK,

'S-GRAVENHAGE

jaarverslag 1947. 141

VAN ALFRED LEINAU, DARMSTADT

Protokoll der 2. Konferenz der Föderation Freiheitlicher Sozialisten Deutschlands. 142

VAN DE ALGEMENE NEDERLANDSE ZUIVELBOND, DEN HAAG

verslag 1947. 143

VAN ENIGE WERELDBEWEGINGEN,

o.a.

Internationale Beweging voor Federale Wereldregering, Hilversum: een 4-tal brochures; Beweging van Europese Federalisten, Den Haag: Mededelingenblad, nr. 1-10, en een aantal brochures en circulaires;


25

Wereldeenheidbeweging, Amsterdam: een aantal pamfletten en circulaires; Nederlandse Studentenbeweging voor Federale Wereldregering, Amsterdam: De strijd tegen de nationale souvereiniteit; Congres v,an Europa, Den Haag: Resoluties van het Congres, Mei 1948. 144

VAN " N E W SPARK", BOMBAY, INDIA

145

VAN HET VERBAND SCHWEIZERISCHER P O S T - , TELEPHON- UND TELEGRA-

"New Spark", Apr.-Dec. 1947, Vol. I. (gebonden). PHENANGESTELLTEN, BERN

Rapport Annuel 1947. 146

VAN HET NATIONAL OPINION RESEARCH CENTRE, CHICAGO

verslag van de Second International Conference on Public Opinion. 147

VAN DE CONFEDERACION NACIONAL DEL TRABAJO, (M.L.E.), TOULOUSE

een aantal brochures w.o. Juan Peiro, Problemas del Sindicalismo y del Anarquismo enz. 148

VAN J. PUIG ELIAS, TOULOUSE

een aantal brochures w.o. Isaac Puente, EI comunismo libertario; Karakanda, La tragedia del antifascismo espanol, enz. 149

VAN MEVR. F. MONTSENY, TOULOUSE

een 20-tal brochures, waaronder enige van haarzelf, o.a. Cancion de gesta; en Amor sin manana enz. 150

VAN M. RUBEL, PARIJS

zijn eigen publicaties: Marx, Pages choisies pour une éthique socialiste; en, La vie posthume de Karl Marx; verder enige ovedrukken waarvan wij noemen: Esquisse d'une éthique marxienne; Un inédit de Karl Marx, Le travail aliéné; Karl Marx, Bilan de la révolution prussienne de 1848. 151

VAN PROF. DR. G. A. VAN DEN BERGH VAN EYSINGA, BLOEMENDAAL

Godsdienstwetenschappelijke studiën, Dl. I-IV. 10. N e d e r l a n d s - E n g e l s - A m e r i k a a n s

Kabinet

Ondanks het feit dat ook dit jaar veel aandacht van de wetenschappelijke medewerker, drs F. de Jong, werd gevraagd voor aangelegenheden, die voornamelijk in verband stonden met het uitpakken en distribueren van het materiaal uit de uit Engeland teruggekeerde kisten, en met de ordening van zijn kabinet, is het zich op en bij het kabinet bevindende fonds van boeken en tijdschriften in dit jaar — op een enkel onderdeel na -— tot in onderdelen geordend. Van deze indeling werden lijsten aangelegd.

26


Dank zij een aanmerkelijke verbetering in de outillage, n.1. de bouw van een grote kast in de gang, konden alle boeken hun plaats krijgen. In de nieuwe kast werd de Amerikaanse afdeling ondergebracht. Aard en hoeveelheid van het materiaal maakten het hierbij onmogelijk de traditionele indeling in sociale en politieke geschiedenis door te voeren. Geheel apart is behandeld de zeer uitgebreide collectie der „American Communities", die, uit Engeland teruggekomen, één van de belangrijke onderdelen van de collecties van het Instituut uitmaakt door haar complete overzicht van de velerlei en veelsoortige groepen, die in de loop der negentiende eeuw in Noord-Amerika hun gemeenschap op communistische grondslag hebben getracht in te richten. Ook de collectie Engelse sociale geschiedenis verkreeg een belangrijke en waardevolle aanvulling door het nieuw-uitgepakte materiaal. Zij groeide uit de haar het vorig jaar toebedeelde ruimte, en moest eveneens een deel van de nieuwe kast in beslag nemen. Er moest zodoende een overplaatsing en herordening plaats vinden, een moeite ruimschoots beloond door de grote betekenis van het nu geplaatste materiaal. Wij noemen daarvan een reeks „Labour-Trials", verslagen van processen tegen oproerige en demonstrerende arbeiders gevoerd in de jaren tussen 1792 en 1867, die zijn afgebeeld in het door het Instituut uitgegeven Bulletin van 1938, no. I. Evenzeer vermelding verdienen in dit verband de ongeveer zevenhonderd keurig verzorgde, oude Engelse brochures uit de verzameling Kashnor, lopend van het begin der zeventiende tot in de tweede helft der negentiende eeuw. Daar enkele brochures van Winstanley en Lilburne, die a.h.w. de kroon van deze collectie vormen en die in de oorlog aan de goede zorgen van prof. Posthumus waren toevertrouwd, eveneens aan het geheel konden worden toegevoegd, is dit bijzonder mooie deel van de Engelse afdeling weer compleet. Mede uit de in Engeland bewaarde kisten kwamen nog vele oude Engelse tijdschriften, enkele uit de latere jaren der achttiende eeuw, doch de meeste uit de eerste helft der negentiende. Speciaal te vermelden zijn hier The Oracle of Reason en The Reasoner van Holyaoke, The New Moral World en The New Harmony-Gazette van Owen, The New Republic van Robert Carlisle. Wat de Nederlandse afdeling betreft: het politieke deel hiervan is in dit jaar ook geheel geordend, en met het uitzoeken der duizenden brochures werd verdere voortgang gemaakt. 11. F r a n s

Kabinet

Het uitzoeken van de boeken en brochures van de Franse Afdeling werd in de loop van 1948 voltooid. Twee a drie duizend boeken konden echter in


27

de boekenkasten geen plaats meer vinden en zijn in een der kamers van het Fransche Kabinet opgestapeld in afwachting van meer plankruimte. Overigens zijn de Franse Afdeling en de afdeling Anarchisme, die in dit Kabinet is ondergebracht, systematisch geordend. De boeken en tijdschriften van de uit Engeland teruggekomen kisten zijn nu ook alle ingevoegd. Hiertoe behoren onder meer de belangrijke serie tijdschriften uit het tijdperk der Franse Revolutie zoals Père Duchêsne (Hébert); L'Ami du Peuple (Marat); Le Défenseur de la Constitution en Lettres a ses commettants van Robespierre; Le Tribun du Peuple (Babeuf); Le Journal de la Montagne; Le Journal des Débats; Le Patriot Francais enz. Ook de grote pamflettenverzameling van Marat en de unieke collectie van Sylvain Maréchal zijn weer aanwezig. De onderverdeling van de Franse Revolutie en van de achttiende eeuw is intussen voltooid. Een aantal belangrijke bibliografische werken zoals Tutey: Bibliographie de 1'Histoire de Paris, en enkele periodieken, zoals de volledige serie van „Les Révolutions de France et de Brabant", zijn nog niet teruggevonden. Ook ontbreekt nog steeds de uitgebreide en waardevolle collectie van Wetten en Decreten betreffende het Tribunal Criminel Révolutionnaire. Met de uit Engeland teruggekomen zeldzame edities van Saint-Simon, Fourier, Cabet, Proudhon zijn de collecties van het Franse socialisme weer compleet. In het bijzonder is hier nog te noemen de serie socialistische tijdschriften uit de eerste helft der negentiende eeuw: Le Globe; Le Producteur; Le Phalanstère; Le Phalange; L'Echo de la Fabrique; L'Atelier; La Democratie pacifique en de bladen van Proudhon. Van bezoekers aan de Franse Afdeling noemen wij: de heren Maitron en Roger Casens, beiden woonachtig te Parijs, die enige tijd in de Franse Afdeling hebben gewerkt. De tweede in verband met een door hem voorbereide these supplementaire over Kropotkin, de eerste in verband met een proefschrift gewijd aan de geschiedenis van het Franse anarchisme. Een gedeelte van zijn tijd besteedde de leider van het Kabinet, de heer Lehning aan een studie over Buonarroti. 12. D u i t s K a b i n e t De ordening van het boekenmateriaal werd door de heer Blumenberg voltooid, zodat thans met de catalogisering kan worden begonnen. Eveneens werden de boeken der Oostenrijkse Afdeling geordend, — deze is op de gang voor het Kabinet ondergebracht. De brochures werden ingedeeld volgens de voor de Nederlandse Afdeling geldende systematiek, waarbij ons de medewerking van dr. G. Weinberg ten goede kwam. Deze verzameling bevat 300 dozen en meer dan 150 pakketten.

28


De uit Engeland teruggezonden oude Duitse couranten en tijdschriften werden gecatalogiseerd. Deze periodieken vormen een historisch uiterst waardevolle verzameling uit het tijdperk 1830-1890, waaronder zich zeer veel zeldzame stukken bevinden. Enkele nummers zijn echter als serie niet compleet. Wij menen dat deze verzameling wel als uniek mag worden beschouwd. Het controleren van de eveneens uit Engeland teruggekeerde Duitse archieven vorderde veel tijd. De belangrijkste zijn naast de Marx-Engelsnalatenschap de alfabetisch geordende correspondentie uit het vroegere archief van de SPD., die enige duizendtallen brieven in 18 pakketten omvat, waaronder brieven van Auer, Bebel, Bernstein, Borkheim, Bracke, Ad. Braun, Dietz, Dronke, de omvangrijke correspondentie van Engels, Freiligrath, Greulich, Grillenberger, Grafin Hatzfeldt, M. Hess, L. Jacoby, K. Kautsky, Kugelmann, Lassalle, Lawrow, Karl en Wilhelm Liebknecht, Motteler, Oberwinder, Sorge, Vahlteich, Vollmar, Weydemeyer, C. Zetkin. Deze correspondentie, waaruit nog weinig gepubliceerd is, is voor de geschiedenis van de Duitse politieke arbeidersbeweging van grote betekenis. Ook de andere grotere archieven bevatten veel onbekend materiaal, dat voor bewerking in aanmerking komt en waaruit gepubliceerd zou kunnen worden. Naast deze werkzaamheden werd een begin gemaakt met de inventarisering van de zeer waardevolle eerste en vroege edities van de bekende socialistische auteurs; deze stukken zijn ten dele in de safe ondergebracht. Hieronder bevinden zich: Deutsch-Französische Jahrbücher 1844, Die Heilige Familie 1845, Misère de la Philosophie 1847, Das Kommunistische Manifest 1848, Neue Rheinische Zeitung 1850, Das Kapital 1867 met aantekeningen van Marx voor 'de tweede druk. 13. T h a n s

aanwezige

archieven

Ter oriëntering van hetgeen thans in het Instituut aan belangrijke archiefcollecties behalve de hierboven genoemde aanwezig is, mogen de volgende worden genoemd: Motteler-Nalatenschap (18 pakketten), M. Hess (2 pakketten), J. Ph. Becker, (4 pakketten), J. Weydemeyer (1 pakket), A. Scheu (1 pakket), W. Liebknecht (3 pakketten), A. Bebel (2 pakketten), E. Bernstein (15 pakketten),


29

G. v. Vollmar (33 pakketten), H. Schlüter (1 pakket), O. Lang (10 pakketten), Arbeiter- u. Soldatenrate (13 pakketten), W. Heine (9 pakketten), P. Hertz (1 pakket), Otto Braun (3 pakketten), C. v. Ossietzky (4 pakketten), G. Landauer (7 pakketten, K. Kautsky (47 pakketten), Archief Ellenbogen, Brieveaarchief Pecqueur, Archief Nettlau (76 pakken), waaronder manuscripten van Bakounine, brieven van Malatesta, J. Guillaume enz. Socialistische Jeugd Internationale (bruikleen), Brupbacher (32 mappen), waaronder 3 met brieven van J. Guillaume en 2 met brieven van Vera Figner, Archief Hotz, „ Weerth, „ Grczesinsky, „ Rappoport, „ Ramus (71 pakketten). 14. R u s s i s c h

Kabinet

Het verslag over de werkzaamheden van het Russisch Kabinet kan zeer kort zijn, daar de betreffende medewerker, de heer Bezemer, reeds in het begin van Maart naar het buitenland vertrok en eerst in Januari van het volgend jaar het werk weer ter hand nam. De toestand in Maart 1948 was aldus, dat een grove ordening van boeken en tijdschriften bestond, die het mogelijk maakte om eventuele bezoekers van dienst te zijn. De taak, waaraan de medewerker zich nu heeft gezet, zal bestaan in een meer gedetailleerde ordening daarvan en in die van het kranten- en brochuremateriaal. 15. C o r r e s p o n d e n t e

te

Berlijn

Door de blokkade van Berlijn was het bijzonder moeilijk het vele materiaal, dat onze correspondente aldaar verzamelde, naar Nederland te brengen. Pas in de laatste maanden is het haar gelukt een geregelde verzending per vliegtuig naar Frankfurt te verkrijgen, en de eerste zending is reeds bij ons binnengekomen. Wij ontvingen:

30


I. Die Welt. Orgaan voor de Britse Zone. Uitg. Berlijn. Oct. 1948Jan. 1949. II. Der Tagesspiegek Orgaan voor de Amerikaanse Zone. Uitg. Berlijn. Oct. 1948-Jan. 1949. III. Der Kurier. Orgaan voor de Franse Zone. Uitg. Berlijn Oct. 1948Jan. 1949. IV. Sozialdemokrat. Orgaan van de S.P.D. [Soz.-demokratische Partei Deutschlands] in Berlijn. Oct. 1948-Jan. 1949. V. Telegraf. Sociaal-democratisch blad onder red. van Paul Loebe e.a. Berlijn. Oct. 1948-Jan. 1949. VI. Das freie Wort. Vakbewegingsblad in de Westelijke Zone van Berlijn. Oct.-Dec. 1948. VII. Sie. Wochenzeitung für Frauenrecht und Menschenrecht. Berlijn. Oct.Dec. 1948. VIII. Tagliche Rundschau. Orgaan voor de Russische Zone in Berlijn. Oct. 1948-Jan. 1949. IX. Neues Deutschland. Orgaan van de S.E.D. [Sozialistische Einheitspartei Deutschlands] in Berlijn. Oct. 1948-Jan. 1949. X. Vorwarts. Orgaan van de S.E.D. in Berlijn. Oct. 1948-Jan. 1949. XI. National-Zeitung. Orgaan van de National-Demokratische Partei Deutschlands (Russische Zone). Berlijn Oct. 1948-Jan. 1949. XII. Neue Zeit. Orgaan van de C.D.U. [Christlich-Demokratische Union] (Russische Zone). Berlijn. Oct. 1948-Jan. 1949. XIII. Tribune. Tageszeitung des „freien deutschen Gewerkschaftsbundes" in Berlijn. (Russische Zone). Oct.-Dec. 1948. evenzo: de Wochenzeitung. XIV. Der Morgen. Tageszeitung der liberal-demokratischen Partei in Berlijn. Oct.-Dec. 1948. XV. R.S.F. Mitteilungen. Orgaan van de Radikal-Soziale Freiheitspartei. Bremen. Oct.-Dec. 1948. XVI. Die Wirtschaftszeitung. Stuttgart. Oct.-Nov. 1948. XVII. Der Bund. Das Gewerkschaftsblatt der britischen Zone. Keulen. Oct.Dec. 1948. . XVIII. Verder een 20-tal tijdschriften, waarvan wij noemen: Neue Welt. Halbmonatschrift. Officieel tijdschrift der Russische Zone. Berlijn. Sept.-Dec. 1948. Ost und West. Beitrage zur kulturellen und politischen Fragen der Zeit. Tijdschrift van de S.E.D. Berlijn. Oct.-Dec. 1948. Aufbau. Kulturpolitische Monatschrift. Tijdschrift van de S.E.D. te Berlijn. Oct.-Dec. 1948.


31

Arbeit und Sozialfürsorge. Amtliches Organ der deutschen Wirtschaftskommission für die Sowjetzone. Berlijn. Aug.-Dec. 1948. Der Volksbetrieb. Zeitschrift für die Volkseigenen Betriebe. Uitg. door de freie deutsche Gewerkschaftsbund. (Russische Zone). Berlijn. Sept.-Dec. 1948. Die neue Schule. Blatter für demokratische Erneuerung in Unterricht und Erziehung. (Russische Zone). Berlijn. Sept.-Dec. 1948. Frankfurter Hefte. Zeitschrift für Kultur und Politik. Oct.-Dec. 1948. Der Monat. Internationale Zeitschrift für Politik und geistiges Leben. München. Oct.-Dec. 1948. Vele Duitse uitgevers hebben het verzoek gekregen hun kranten direct naar het Instituut te zenden, zodat nu reeds een 12-tal kranten en tijdschriften geregeld binnenkomen. Maar het ligt ook in de bedoeling het verzamelen van materiaal in Duitsland zelf voort te zetten, waarschijnlijk vanuit Aken. Hetgeen thans ontvangen is, is slechts een deel van hetgeen te Frankfort a/M op verzending naar ons te wachten ligt. 16. B e z o e k a a n h e t

Instituut

Gelukkig kan geconstateerd worden dat het bezoek van studenten aan het Instituut sterk stijgende is, alsook het uitlenen van boeken. Langzamerhand wordt bekend dat de verzamelingen weer geraadpleegd kunnen worden. Ruim 1200 bezoekers werden geteld en circa 500 boeken werden uitgeleend. Ook vanuit het buitenland kwamen verscheidene aanvragen binnen, het materiaal van het Instituut te mogen gebruiken. 17. V o l o n t a i r s Ook in 1948 is het Instituut bijzonder dank verschuldigd aan Mevr. Dr. M. Kircz, die de ordening der afdeling Sociologie en Philosophie voortzette. Mej. H. Kruimel was zo vriendelijk gedurende enige maanden in de studiezaal te helpen, Dr. G. Weinberg stelde zeer veel tijd beschikbaar voor de ordening der Duitse brochures en enige studenten hielpen bij het ordenen der kranten. 18.

Schade-vergoeding

Kort na de oorlog heeft het Bestuur van het Instituut zich gewend tot de Schade-Enquête-commissie met de mededeling dat het Instituut tengevolge van de bezetting en het wegvoeren van de bibliotheek en de gehele inventaris naar Duitsland zeer grote verliezen had geleden en zich wenste op te geven

32


als gegadigde voor een uitkering van een eventuele schadevergoeding. Eind 1948 zijn herhaaldelijk met deze Commissie door Mevrouw Soheltema besprekingen gevoerd over datgene wat intussen in Duitsland was teruggevonden en datgene wat ars verloren moest worden beschouwd, te weten een klein deel van de bibliotheek, een groot deel van 'het krantenbezit, een aantal archiefstukken en de gehele inboedel. Aan het gebouw was door de bezetting veel beschadigd en ook de kosten voor Recuperatie waren vrij hoog opgelopen. Nadat uitvoerige rapporten waren ingediend met de opgespoorde bewijsstukken van aankoop en waarde vóór de oorlog, waarbij de in onze voor-oorlogse verslagen opgenomen mededelingen omtrent de voor de aankoop bestede prijzen van veel nut bleken te zijn, heeft de SchadeEnquête-commissie deze schade bepaald op ƒ 82.000.—, terwijl tevens als rente de som van ƒ 11.890.— werd toegewezen, verminderd met circa ƒ 40.— bankkosten. Deze schadevergoeding stelt ons in staat in 1949 nieuwe meubelen aan te schaffen, nog een groot aantal zeer noodzakelijke kasten en stellingen bij te laten bouwen, enige medewerkers aan te stellen, uitsluitend voor het catalogiseren, en misschien opnieuw een Review of een Bulletin uit te geven. Voorstellen hieromtrent zullen in het volgende jaar bij het Bestuur worden ingediend. In ieder geval zal deze som in grote mate bijdragen tot de wederopbouw van het Instituut zoals dat voor de oorlog was. Wij laten hieronder een opgave van de collecties, archieven, archiefstukken, en handschriften die verloren zijn gegaan, volgen. De daarneven staande bedragen zijn de prijzen, zoals deze in onze jaarverslagen vermeld staan. 1936 Collectie Abel, Russisch en Oostenrijks ƒ Archief Smirnoff, gedeeltelijk doordat dit deel niet naar Engeland werd verzonden Archief der Mensjewistische Partij Protocollen der zittingen van de Arbeiders- en Soldatenraad te Petrograd Collectie Deslinières Onuitgegeven geschrift van Gracchus Babeuf Collectie Mailly, affiches Brief van Lenin Archief der Blanquisten 1937 Le testament de Jean Meslier (Utopie) Verzameling bedelarij Collectie Burger

1500, 1000, 200, 100, 165, 260, 100, 225, 1500, 400, 91, 188,


33

Uitgaven Vives 230.— Penelope, tijdschrift 1821-1835 70.— Handschriften Babeuf 1464.— 1938 Verzameling Vredesbeweging, Von Ossietski 301.80 Collectie Adèle Schreiber 332.46 1939 Collectie Garvy 350.— / Brieven Marx-Engels 390.— Collectie anarchistische bladen 340.— Archief Bloch 2500.— Notulenboek Burgerplicht 250.— Collectie Weense aanplakbiljetten 600.— Collectie Bertoni, het niet teruggevonden deel 500.— Verzameling Jescherska 50.— Kommunistische Zeitschrift 150.— Aanvulling collectie Blanqui 540.— Proclamaties uit Cartagena 50.— Verzameling Zetlin (Rusland) 100.— 100.— De Nieuwe Amsterdammer, weekblad 200.— Verzameling Chr. Cornelissen 100.— Manuscript A. Scheu Uit het archief A. H. Gerhard vele belangrijke stukken, 300.— waaronder een brief van Marx van 28-V-72 100.— Collectie gramofoonplaten 500.— Grote verzameling Spaanse aanplakbiljetten 400.— Grote verzameling verordeningen der Commune 950.— Archief F. Van der Goes Van de verzameling van Dr. M. Nettlau, die reeds in 1935 voor ƒ 20.000 werd aangekocht, gingen zeer belangrijke niet gepubliceerde manuscripten verloren ter waarde van 1.000.Inhoud kluis (zie hieronder), die door de Duitsers werd weggevoerd, welke geschat kan worden op een waarde ƒ 2.000, van Map 1 Lettre de Rey (socialiste grenoblois) adressé a Cabet, 11 Oct. 1846 (gekocht bij M. Bernstein, 24 Maart 1939) „ 2 Fehling: Schapper „ 3 1 map met brieven van Karl Marx, 7 stuks ƒ 19.597.44

34


Map „ ,,

y

„ „ „ „ „ „ „ „ „ „ „ ,, „ „ ,, „

„ „

„ „

Transport ƒ 19.597.44 4 1 map met brieven van Friedrich Engels, 4 stuks 5 1 map met brieven van Kessler, Hugo etc. 11 stuks 6 1 map met Korrektur van J. Jaurès am Baseier Manifest 1912 (erste Seite reproduziert in Oest. Festschrift) 7 Archiefje van Doris Dauber 8 1 enveloppe brieven van Lassalle 9 1 enveloppe brieven aan Frau Hess, 1856-1880 10 copieën van brieven van Marx en Engels, en 1 oorspronkelijke brief 11 copie d'une lettre (50 losse bladen + kladpapieren), tres probablement écrite par Babeuf 12 Briefwechsel Fischer-Fuchs 13 2 mappen Illegales Deutschland (S.P.D.) 14 Bauernkrieg: 12 Artikel 1525 15 Afschrift van de laatste politieke brief van Kautsky 16 Verscheidene brieven en stukken van Sylvain Maréchal 17 Ecole Saint-Simonienne: lettres de Madame Claire Bazard en andere stukken 18 Manuscript Rudolf Rocker over Nettlau en Berkman 19 Enquête Spaans anarchisme 20 Ecole du propagandiste (S.F.I.O.), 7 mapjes 21 Rudolf Hess: Wie muss man beschaffen sein? 22 collectie brieven Mevr. Roland Holst, afkomstig van Axelrod, Zetkin, Tschenkeli, Souvarine, Kautsky 23 Brief van Mark Mratschny over Russisch anarchisme, vermoedelijk aan Ramus 24 1 map met 1 enveloppe brieven aan A. Popp van Haase, Bebel etc. (gekocht van P. Hertz) 1 enveloppe met brieven gekregen van Katia Adler, 1 brief van Dr. Kapp aan M. Hess, 8VIII-49 25 1 doos brieven van Keel, Godman, Berkman 26 Geschenk van M. Liberman te Parijs


35

Transport ƒ 19.597.44 Map 27 1 map met: blanco Mitgliedskarte der Int. Arb. Association Neue Rheinische Zeitung (Revue) Heft I 2 Briefe von Jakob Venedy an Schüller 1 brief van Ruge, 26-IX-46 1 brief van Golowin, 3-V1II-71 2 brieven van Lassalle, z.d. en 14-IV-59 1 brief van Gravin Hertzfeld aan Frau Friedland 1 brief van Bernhard Becker, 21-1-66 1 brief van Freiligrath, 26-IX-75 1 fragment manuscript van Messenhauer 18 brieven van Blanqui, meest aan Cornier 1 manuscript van Caroline Schlegel-Lucius „ 28 Afschrift: Bericht über die am 8. Juni 1898 zu Berlin im Reichtstaggebaude behufs Begründung des Hauptverbandes deutscher Volksvereine im Auslande abgehaltenen Versammlung ,, 29 1 map Ooeurderoy „ 30 1 map manuscript Malato „ 3 1 1 cahier met mss., brieven enz. van Ph. Liebermann en portret Bakunin, Kropotkin enz. ,, 32 1 map. ms. en brieven van Georges Darien „ 33 1 map Spartakusbriefe „ 34 1 map manuscript artikelen van Malatesta „ 35 Actas del Pleno Nacional de Regionales C.N.T.F.A.I., F.I.J.L., October 1938. „ 36 Colonie anarchiste communiste de Belgique „ 37 Brieven aan Kaliski, o.a. van Kurt Eisner ,, 38 9 mappen conférences van E. Reclus „ 39 1 map brief van Godwin en periodical letter on the principles and progress of the equetymovement „ 40 1 map Oostenrijkse pamfletten, 1848/49. „ 41 Duitse pamfletten 1848/49 „ 42 Duitse strooibiljetten 1860-1890 „ 43 George Sand, La cause du peuple, enkele nummers

36


Transport ƒ 19.597.44 Map 44 portefeuille met Labour Leader (Keir Hardie) 12-V-94 Commonwealth, vol. VI. no. 234 SoJidarity, no. 16 telegrammen en artikelen van Emma Goldman „ 45 Portefeuille met enkele bladen, herinneringen aan 1848 „ 46 Franse strooibiljetten Commune enz. „ 47 Duitse strooibiljetten 1848/49 totaal

ƒ 19.597.44

Voorts gaven wij op: als bedrag voor het deel der bibliotheek dat verloren is gegaan ƒ 20.000,—, id. voor de kranten ƒ 15.000,—, id. voor de verloren catalogus ƒ 10.800,—, voor de inboedel, herstelkosten en verdere onkosten tezamen ƒ 53.938,37 of in het geheel ƒ 119.335,79. Vooruitlopend op het jaarverslag over 1949 hebben wij hierboven reeds medegedeeld, dat de Schade-Enquête-commissie het Instituut een schadevergoeding van ƒ93.890,— heeft toegekend. Wij zullen hierdoor o.a. in staat zijn de nog lopende schulden af te betalen en de onvolledige uitrusting aan kasten, bureaux, tafels, stoelen enz. te voltooien. Het bedrag der boekenschulden beloopt ongeveer ƒ 3.530,—. 19. I n t e r n a t i o n a a l Archief voor de Vrouwenbeweging De oude relaties met deze instelling konden worden bevestigd en versterkt, sinds het haar is gelukt haar bibliotheek en studiezaal met nieuw materiaal aangevuld te krijgen. Wat wij aan werken over de vrouwenbeweging bleken te bezitten of te ontvangen, werd evenals vroeger, bij haar in bruikleen gegeven. 20. B ij d r a g e n en v e r g o e d i n g e n Van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen en van de gemeente Amsterdam ontving het Instituut een bijdrage. De gemeente Amsterdam verhoogde haar steun van ƒ 20.000.— tot ƒ 25.000.—; goedkeuring door Gedeputeerde Staten van Noord-Holland is nog niet afgekomen. Van het Ministerie van Onderwijs werd ƒ 20.000.— ontvangen.


37

Als vergoeding in de kosten voor het bewaren en verzorgen van de eigendommen van De Centrale Arbeiders-Verzekerings- en Deposito-Bank te 's-Gravenhage ontving het Instituut van deze instelling ƒ 20.000.—. 21.

Slot

Wij menen dit verslag niet te mogen eindigen zonder aan onze medewerkers dank te hebben gebracht voor het vele en nuttige werk, dat zij hebben verricht. In het bijzonder geldt onze erkentelijkheid Mevrouw A. Adama van Scheltema, die met onverfLauwde ijver de belangen van het Instituut in binnen- en buitenland behartigde. In het bijzonder mag zij met grote voldoening terugzien op haar succesvol werk bij de Schade-Enquêtecommissie.

38


REKENING EN VERANTWOORDING 1948 UITGAVEN ƒ

I. Aankopen bibliotheek II. I.A.V III. Bindwerk

3.531.94 600.— 135.50 733.20

IV. Reiskosten, taxi's enz V. Uitgaven personeel

A. A l g e m e e n Directie Administratrice

ƒ 4.500.— . . . . „ 2.400.—

B. B i b l i o t h e e k Bibliothecaresse . . . . Assistent „ . . . 2 beambten Assistenten kranten . . Assistent catalogiseerster C. W e t e n s c h a p p e l i j k e W. Blumenberg . . . F. de Jong . . . . A. Lehning . . . . J. W. Bezemer . . . Gratificatie mevr. Kircz

, , . „ „ . „ . ,,

4.800.— 1.775.— 2.460.— 2.400.— 347.—

„ 11.782.—

medewerkers ƒ 3.675.— „ 3.575.— „ 6.000.— „ 350.— „ 250.—

D. V o o r z o r g s m a a t r e g e l e n p e r s o n e e l Ziekenfonds en kinderbijsl. ƒ 1.854.47 Vereveningsbelasting . . , 1.419.65 Verzekering „ 1.870.96 Rentezegels, ziekenfondscoupons ,, 295.— Vacantietoeslagen . . . „ 470.— Aanvullende verzekering A. Lehning „ 2.624.85 VI. P o s t e n in h e t Post te Berlijn Huur Londen .

6.900.—

buitenland f 700.— Transporteren

13.850.

„

8.534.93

„

700.— 371.51

ƒ 47.139.08

39


Transport ƒ 47.139.08 VII. Exploitatiekosten gebouw Vuur ƒ 1.495.41 Licht „ 255.74 Werkster „ 498.19 Water „ 21.80 Telefoon ,, 695.36 Kantoorbehoeften . . . . ,, 360.90 Onderhoud „ 456.81 Porti . . . . . . . . . 305.53 Bankkosten „ 66.34 Aanschaf materiaal . . . . , , 217.73 Diversen „ 229.89 „ 4.855.20 VIII. Huur safe „ 251.50 IX. Representatiegelden . . . . „ 487.40 X. Vrachten In het gebouw ƒ 1.207.50 In Nederland „ 283.71 In het buitenland . . . . „ 1.949.41 Benzine en wegenbelasting . ,, 230.90 „ 3.671.52 XI. Uitbetaling achterstallig salaris A. Lehning . . . . „ 1.678.— Voorschot aan A. Lehning ,, 1.600.— XII. Nieuwe kasten (timmerman) ,, 4.102.14 XIII. Huur

ƒ 62.533.34 „ 5.000.—

Totaal uitgegeven in 1948 Voordelig saldo

ƒ 67.533.34 „ 505.36 TotaafT^03~8J3Ö

INKOMSTEN Vergoeding Centrale Arbeiders-Verzekerings- en Deposito Bank ƒ 20.000.— Bijdrage gemeente Amsterdam over 1948 „ 20.000.— „ Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen over 1947 JJ 20.000.— 4.951.— Verkoop dubbeltallen >ï Vergoeding door derden van recuperatiekosten plus 1.814.80 kisten 1.272.70 Terugboeking ziekengelden e.d J> jy

ƒ 68.038.50

BALANS OP 31 DECEMBER 1948 CREDIT

DEBET

Subsidie Rijk over 1948 'ƒ20.000.— Aanvullende subsidie gemeente Amsterdam 1948 . . . . „ 5.000.— Saldo bij Rorterdamsche Bank . . . „ 9.648.77 Saldo Kas „ 809.71 Verrekening met B. Nicolaevsky . . . „ 434.56 Verrekening met A. Lehning . . . . „ 2.045.41

Schulden aan buitenlandse boekverkopers in Engeland (van voor de oorlog) £ 290.— Idem in U.S.A. $ 160.— Idem in Italië L. 1083.50 Schuld aan Dr. F. Adler van voor de oorlog Verschuldigde salarissen van voor de oorlog: Mevr. Stein, Mevr. Estrin . Loonbelasting 4e kwartaal . . . . Haupt & v. d. Linde (centr. verw.). . Shell Nederland Centr. Voorzieningsdienst Erkelens, Cooke & Marcus . . . . J. C. Smith (electricien) Bukman & Sartorius Boekenrekeningen Post te Berlijn Saldo

f 37.938.45

o

ƒ

3.103.— 425.— 5.— 1.250.—

> > < V)

r

>

2.326.70 1.240.63

O

1.367.50 368.— 271.94 129.72 30.75

XI

14.45 145.25 100.—

27.060.51 ƒ 37.938.45

o <

ra

oo

41


BEGROTING 1949 Uitgaven: I. B i b l i o t h e e k : Aankoop boeken Aankoop archieven Bindwerk II. J a a r v e r s l a g : Drukkosten III. V e r v o e r : Nederland Benzine enz Reis- en verblijfkosten.

ƒ 3.000.— — „ 500.—

ƒ 3.500.—

ƒ

400.—

„

400.—

ƒ

1.000.— — 2.000.—

„

3.000.—

. . . „

IV. S a l a r i s s e n p e r s o n e e l : Directeur Administratrice Bibliothecaresse . . . Assistent-bibliothecares.se Twee beambten . . . Catalogiseersters. . . Assistent kranten

ƒ 4.500 — „ 2.400.— 4.800.— 2.400.— 4.800.— 4.200.—

—

W e t e n s c h a p p e l ij ke m e d e w e r k e r s : Nederlands-Engels Kabinet. . . ƒ 3.800.— Duits Kabinet „ 3.900.— Frans Kabinet „ 6.000.— Russisch Kabinet „ 3.000.— Gratificatie volontair . . . . , , 300.— V. P u b l i c a t i e s VI. P o s t t e B e r l i j n VII. I. A. V

,, 23.100.-

>) 17.000.—

ƒ 10.000.—

)> 10.000.—

ƒ

700.—

JJ

700.—

ƒ

600.—

J>

600.—

Transporteren

ƒ 58.300.-

42


VIII. E x p l o i t a t i e

IX. X.

XI.

XII.

gebouw:

Huur . ƒ Vuur Licht Water Werkster Telefoon Bureaukosten en porti . . . . Onderhoud Assurantie Diversen H uur safe Voorzieningen personee Ziekenfonds, Ziektewetpremie en kinderbijslag „ Verzekering personeel . . . „ Rentezegels Diversen: Lidmaatschappen „ Onkosten vergaderingen . . . „ Huishoudelijke uitgaven . . . .,, Aankoop kaartjes . . . . . , , Aankoop dozen Belasting „ Onvoorzien „

Transport 5.000.—

ƒ 58.300.-

1.800.— 300.— 30.— 200.—

1.000.— 800.— 300.— 9.430,

3.500.— 2.300.— 5.800, 100.— 200.— 100.— 560.— 60.—

1.020,

470.—

470,

Totaal Inkomsten: Bijdrage Ministerie Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen . Idem Gemeente Amsterdam Idem Provincie Noord-Holland Vergoeding De Centrale Arbeiders-Verzekerings- en DepositoBan'k Verkoop dubbelen enz Bijdrage Zuiver Wetenschappelijk Onderzoek. . . . . . . Totaal Nadelig saldo

ƒ 75.020.— ƒ 20.000.— „ 20.000.— p. m. „ 20.000.— 10.000.— ƒ 70.000.— „ 5.020.— ƒ 75.020.—

JAARVERSLAG OVER 1 9 4 8

43

BEGROTING 1950 Uitgaven: I. B i b l i o t h e e k : Aankoop boeken . Aankoop archieven Bindwerk. . . . II. J a a r v e r s l a Drukkosten . III. V e r v o e r : in het buitenland Benzine enz Reis- en verblijfkosten

ƒ 4.000, „ 1.000, „ 1.000,

ƒ

6.000.—

ƒ

„

480.-

„

3.200.—

480.—

800, ƒ 400, „ . . . . , , 2.000,

IV. S a l a r i s s e n p e r s o n e e l : Directeur Administratrice Bibliothecaresse Assistent-bibliothecaresse . . Twee beambten Catalogiseerster Assistent kranten

2.000, 2.600, 5.400, 2.500, 3.200, 1.200, 1.800,

Wetenschappelijke medewerkers: Nederlands-Engels Kabinet. . . ƒ 4.000.— 4.100.— Duits Kabinet 6.000.— Frans Kabinet 3.000.— Russisch Kabinet

„ 35.800

V. P u b l i c a t i e s

p. m.

VI. Post te Berlijn VII. I. A. V VIII. E x p l o i t a t i e Huur Vuur Licht Water Werksters

ƒ

700.—

ƒ

600.—

„

700 600

gebouw: ƒ 5.000.— , 1.800.— „ 300.— „ 30.— „ 500.— Transport ƒ

7.630.— Transp. ƒ 46.780.—


44

Transport ƒ Telefoon Bureaukosten en porti Onderhoud . . . . Assurantie . . . . Diversen

7.630, 850, 800, 300, 300, 300,

Transp. ƒ 46.780.-

„ 10.180.-

260.—

„

260.-

X. V o o r z i e n i n g e n p e r s o n e e l : Ziekenfonds, Ziektewetpremie en kinderbijslag „ 2.000.— Verzekering personeel . . . . „ 1.800.— Rentezegels „ 300.—

„

4.100.-

IX. H u u r s a f e

XI. D i v e r s e n : Lidmaatschappen . . . Onkosten vergaderingen. Huishoudelijke uitgaven. Aankoop kaartjes . Aankoop d o z e n . . . . Belasting XII. Afbetaling vóór-oorlogse boekenschulden XIII. Onvoorzien

ƒ

77

77 f)

f ƒf

100.— 200.— 200.— 100.— 300.— 100.—

ï»

1.000

2.530.—

ƒ

2.530

3.000.—

ƒ

3.000.

Totaal

ƒ 67.850.—

Inkomsten : Bijdrage Ministerie Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. . Idem Gemeente Amsterdam Idem Provincie Noord-Holland Vergoeding De Centrale Arbeiders-Verzekerings- en DepositoBank Verkoop dubbelen enz

„ 20.000.„ 2.000.-

Nadelig saldo

ƒ 67.000, 850,

ƒ 20.000.„ 25.000.p. m.

ƒ 67.850.—

INTERNATIONAAL INSTITUUT SOCIALE GESCHIEDENIS

Recommend Documents