INTERNATIONAAL INSTITUUT SOCIALE GESCHIEDENIS

INTERNATIONAAL INSTITUUT VOOR

SOCIALE GESCHIEDENIS '«■•■■■■■■ .!■*■■*•■■■■ «■■•■■iBiai ««■■■•■■■••E '«■«■■■■■•■■

1

INTERNATIONAAL INSTITUUT

raRÜiF

mm li GOD

I

□OD

JAARVERSLAG 1964

INTERNATIONAAL INSTITUUT VOOR

SOCIALE GESCHIEDENIS

JAARVERSLAG 1964

KEIZERSGRACHT 264 - AMSTERDAM

JAARVERSLAG OVER 1964 1. B e s t u u r en D i r e c t i e Het bestuur was op 31 december 1964, ongewijzigd, als volgt samengesteld: Ir. H. Vos, te Wassenaar, voorzitter, vertegenwoordigend De Centrale Arbeiders-Verzekeringsbank N.V. Prof. Dr. A. J. C. Rüter, te Leiden, secretaris Prof. Sir Isaiah Berlin, te Oxford J. Braunthal, te Londen Prof. Dr. I. J. Brugmans, te Amsterdam, vertegenwoordigend het Nederlands Economisch-Historisch Archief Prof. Dr. L. Brummel, te 's-Gravenhage, vertegenwoordigend het ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen Dr. H.A. Enno van Gelder, te 's-Gravenhage, vertegenwoordigend de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen Prof. Mr. W. F. de Gaay Fortman, te 's-Gravenhage Mr. H. Hardenberg, te 's-Gravenhage, vertegenwoordigend het ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen W. von Knoeringen, te München Dr. P.J. Koets, te Amsterdam, vertegenwoordigend de Gemeente Amsterdam Prof. Dr. P . A . J . M . Steenkamp, te Uithoorn C. van der Waerden, te Amsterdam, vertegenwoordigend de Centrale Arbeiders-Verzekeringsbank N.V. De directie werd gevoerd door Prof. Dr. A.J.C. Rüter. 2. A l g e m e n e b e s c h o u w i n g e n De gewone werkzaamheden van het Instituut namen in aantal en omvang toe, wat zowel personele als materiële voorzieningen eiste. Het was mogelijk per 1 januari 1964 een tweetal wetenschappelijke medewerkers aan te stellen, de heren J.R. van der Leeuw, voordien werkzaam in het kader van het Fordproject, en F. Tichelman. Eerstgenoemde kreeg de leiding van een nieuw gevormd kabinet, Internationale organisaties, terwijl hij zich bovendien aan archiefordening zal wijden; de heer Tichelman werd belast met de zorg van een Angelsaksisch en Afro-Aziatisch kabinet, dat afgesplitst werd van de wel zeer omvangrijke en zwaar belaste Westerse en Afro-Aziatische Afdeling. Op deze wijze konden de werkzaamheden beter tot haar recht komen en werden

JAARVERSLAG OVER I 9 6 4

4

de overige wetenschappelijke medewerkers ontlast. Naast de zorg voor de kabinetten had de wetenschappelij ke staf bemoeienis zo met werk voor als met de geleidelijke liquidatie van het Ford-project, dat officieel op 31 augustus van dit verslagjaar zijn einde vond. De financiering van het Instituut was op dezelfde wijze geregeld als in 1963, verliep, mede dank zij de welwillendheid van het Presidium en andere instanties van de Universiteit van Amsterdam, vlot en vereiste geen bijzondere aandacht. Bijzondere aandacht zouden bestuur en directie gaarne gegeven hebben aan de wijziging van status van het Instituut, eerste voorwaarde tot een definitieve regeling van de rechtspositie der medewerkers, maar het uitblijven van de Algemene Maatregel van Bestuur, die deze materie moet regelen, maakte dit overbodig. Het ruimteprobleem veroorzaakte bestuur en directie veel zorg, in verdubbelde mate eigenlijk, omdat er dit jaar geen stap in de richting van een oplossing kon worden gedaan. Werkzaamheden De in 1964 op de verschillende terreinen van activiteit van het Instituut bereikte resultaten, stemmen het bestuur, vooral indien het in aanmerking neemt dat de vaste staf niet meer dan 3 5 leden telt, tot grote tevredenheid. Op het gebied der acquisitie werden opmerkelijke successen bereikt. In de eerste plaats dient hier speciaal vermeld te worden de ruil van microfilms van documenten met het Instituut voor Marxisme en Leninisme te Moskou, die na jarenlange onderhandelingen deze zomer werd verwezenlijkt. Het Instituut ontving ^ 7800 microfoto's van brieven van en aan Marx en Engels. Dit betekent, dat onze instelling, menselijkerwijs gesproken, de correspondentie van Marx en Engels thans volledig bezit, hetzij in origineel, hetzij als microfilm of betrouwbare copie. Naast deze opmerkelijke aanwinst valt een andere te vermelden: de verzameling van de Italiaanse anarchist en collectioneur Ugo Fedeli, die het Instituut evenals andere, kleinere collecties kon verwerven dank zij de financiële steun van de Centrale Arbeiders-Verzekeringsbank. De collectie omvat een brievenverzameling, boeken, brochures en periodieken uit of over de sociale beweging in een veelheid van landen. Van bijzonder belang is deze collectie mede als aanvulling van onze Zuid-Amerikaanse verzameling: Fedeli verbleef gedurende het regime van Mussolini in Zuid-Amerika en heeft daar intensief verzameld. Wat de overige acquisitie betreft, kan vermeld worden, dat het in 1963 verhoogde bedrag voor aankoop het Instituut in staat stelde op bevredigende wijze nieuwe en antiquarische boeken te verwerven ondanks de stijging der prijzen en de vergroting der productie. Het belangrijkste deel der „normale" aanwinsten verwierf het Instituut echter ook thans op andere wijze: dank zij


5

zijn goodwill en de relaties, die onderhouden of aangeknoopt werden, als schenking of in ruil. In dit verband past een woord van dank aan hen, die het Instituut bij zijn acquisitie steunden. Het verzamelen van materiaal over de sociale situatie in de ontwikkelingslanden kan, na de instelling van het Angelsaksisch en Afro-Aziatisch kabinet eerst recht met kracht ter hand genomen worden. De Review leverde als gewoonlijk een groot aantal boeken van goede kwaliteit. Instellingen en particulieren schonken oude en nieuwe werken. Ons Instituut zette regelmatig het verzamelen van brochures en periodieken voort en kon zijn bezit door aankoop van nieuwe en antiquarische werken alsmede van microfilms aanvullen en afronden. Goede relaties werden onderhouden met instellingen en organisaties, die het Instituut hun archivalia ten geschenke of in bewaring gaven, zoals het Ferdinand Domela Nieuwenhuis Fonds, de Association pour la Conservation des Valeurs Culturelles Russes te Parijs, de Socialistische Internationale, het Internationaal Verbond van Vrije Vakverenigingen en een groeiend aantal internationale vaksecretariaten. De collecties documenten, die het Instituut in origineel, microfilm of fotocopie ontving, waren of zelfstandige verzamelingen, waarvan hier nog de collectie van wijlen de heer A. Bakels speciaal genoemd mag worden, of welkome aanvullingen op verzamelingen, die reeds in het bezit van het Instituut

zijn. De restauratie en conservatie van kostbaar en vergankelijk materiaal, dat door veelvuldig gebruik of door de werking van de tijd alleen verloren dreigt te gaan, werd krachtig voortgezet. Het binden, brocheren en zo nodig restaureren van gedrukt materiaal geschiedde ten dele buiten het Instituut, ten dele, en wel waar het de kostbaarste werken betrof, in eigen beheer. Van de documenten die voorziening behoefden, werden ongeveer 2200 stuks gelamineerd. Van andere daarentegen, die om hun vergankelijkheid en belangrijkheid beter aan het normale gebruik onttrokken konden worden, werden fotografische reprodukties gemaakt. In totaal werden ongeveer 25.000 microfoto's en 12.500 fotocopieën gemaakt, ten dele voor het Instituut, ten dele voor derden. De catalogisering der gedrukte werken en de inventarisatie der archieven werden in en buiten het kader van het Ford-project voortgezet. Financiering De financiering geschiedde dit jaar op de voet, waarop zij in 1963 was gesteld: door subsidiëring door de Universiteit van Amsterdam. Bestuur en directie zijn het College van Curatoren en het Presidium van deze Universiteit alsmede

6


haar ambtenaren dankbaar voor de het Instituut betoonde belangstelling en welwillendheid. Evenals in 1963 verklaarde de Raad van Commissarissen van de Centrale Arbeiders-Verzekeringsbank zich bereid, het Instituut ook in de nieuwe constellatie financieel te blijven steunen. Zo stond de Centrale het Instituut dan ook voor het jaar 1964 een aanzienlijke subsidie toe voor door de Raad van Commissarissen goed te keuren doeleinden. Het Instituut dankt hieraan de mogelijkheid enkele belangrijke collecties te verwerven, zoals de verzameling Fedeli en de collectie Bakels. De Nederlandse Organisatie voor Zuiver-Wetenschappelijk Onderzoek en de Deutsche Forschungsgemeinschaft maakten ook dit jaar het voortzetten van wetenschappelijk onderzoek en het voorbereiden van pubükaties mogelijk, terwijl de Stichting Chreestarchia, de Methöfer Stichting en het Nederlands Verbond van Vakverenigingen de middelen verschaften voor de druk van het in dit jaar verschenen werk over de kinderarbeid in Nederland. Geeft de financiële positie van het Instituut in dit verslagjaar het bestuur reden tot erkentelijkheid, het verheugt er zich in het bijzonder over, dat onze instelling op deze wijze in staat werd gesteld om, enerzijds, in internationaal verband haar eigen aandeel in het wetenschappelijk onderzoek te behouden en, anderzijds, haar bereidheid tot internationale samenwerking op dit terrein te blijven tonen. Samengewerkt werd met de Commission internationale d'Histoire des Mouvements sociaux et des Structures sociales en met de Kommission für die Geschichte des Parlamentarismus und der politischen Parteien te Bonn, aan een tweetal bronnenpublikaties. Ruimteprobleem Het bestuur betreurt het ten zeerste, dat het wederom de klachten herhalen moet, die gedurende een reeks van jaren werden geuit: in de situatie is geen wijziging gekomen, althans niet ten goede. Eerder ten kwade: het is nog altijd zo, dat de collecties snel groeien en daarmee niet alleen het aantal medewerkers en de apparatuur, maar ook het aantal gebruikers. Voor de groei van geen dezer categorieën biedt het gebouw Keizersgracht meer ruimte: het is overbezet. Een deel der collecties en zelfs een deel der medewerkers blijft verspreid over een vijftal depots, wat een doelmatig beheer uiterst moeilijk maakt. Deze depots zijn bovendien braak- noch brandvrij, een drietal bovendien vochtig. Hopelijk zal er in 1965 in zoverre enige verbetering optreden, indien het schoolgebouw aan de Halmaheirastraat, waarover het Instituut in 1963 de beschikking kreeg, door versterking der vloeren en aanleg van een centrale verwarming als depot meer bruikbaar wordt.

JAARVERSLAG OVER 1 9 6 4

7

Zoals ook in het vorig jaarverslag werd betoogd, valt het te verwachten, dat de situatie in een nabije toekomst onhoudbaar wordt. Slechts een nieuwe behuizing kan een werkelijke oplossing bieden. De mogelijkheid tot deze oplossing lijkt aanwezig: het is te hopen, dat de daartoe nodige beslissingen door de betrokken instanties op korte termijn genomen zullen worden. Publikaties De wetenschappelijke arbeid van het Instituut bleef vooral gericht op de uitgave van de Review en op de voorbereiding van bronnenpublikaties. De laatste namen ook dit jaar in aantal toe en de bemoeiingen met deze publikaties, zo in wetenschappelijke als technische zin, eisten veel arbeid van de wetenschappelijke staf. De publikatie van monografieën behield de aandacht der directie. a. De International Review of Social History ging zijn negende jaargang in. In de loop van het verslagjaar moest in de redaktionele leiding van de Review een reorganisatie worden doorgevoerd. De heer F. Kool werd op zijn verzoek per 1 juli uit de funktie van „Editorial Secretary" ontheven; nochtans konden zijn kennis en ervaring voor de Review behouden blijven in de vorm van een door hem aanvaarde nieuwe funktie, die van „Editorial Adviser", in welke funktie de heer Kool met ingang van het tweede nummer van de jaargang 1964 is gaan optreden. De redaktionele leiding is in verband met deze wijziging toevertrouwd aan een „Editorial Board", bestaande uit de wetenschappelijke leiders der diverse kabinetten van het Instituut; de technische en administratieve leiding van de Review berust bij de heer A. V. N. van Woerden. Op deze wijze is een aantal wetenschappelijke medewerkers van het Instituut nauwer bij het beleid van de Review betrokken en vertrouwd mag worden dat deze reorganisatie bevredigende resultaten zal afwerpen. Als gevolg van de steeds stijgende produktiekosten moest de abonnementsprijs met ingang van de negende jaargang wederom worden verhoogd (van fl. 25,— tot fl. 27,50 per jaar). Dit jaar ontvingen wij de tekst van het verslag van de voordrachten met de daarop gevolgde discussie, die gehouden werden in de bijeenkomst van de Commission internationale d'Histoire des Mouvements sociaux et des Structures sociales tijdens het Internationaal Congres van Historici, dat in 1960 te Stockholm bijeenkwam. Gezien de omvang dient overwogen te worden, of deze publikatie niet beter als deel van een van onze reeksen, dan als bijlage van de Review gepubliceerd dient te worden. b. In de reeks Quellen und Untersuchungen zur Geschichte der deutschen und österreichischen Arbeiterbewegung kon in het verslagjaar geen nieuwe

8


publikatie het licht zien, ofschoon verscheidene delen in vergevorderde staat van bewerking zijn; het door de heer W. Blumenberg voor uitgave bewerkte manuscript van Engels' Briefwechsel mit Bebel is zo goed als afgedrukt en zal begin 1965 verschijnen 1 ). De heer Blumenberg zette zijn werkzaamheden voort aan de bronnenpublikatie over Karl Marx in den fünfziger Jahren. Prof. Dr. G. Eckert zette de bewerking van het tweede deel van de uitgave W. Liebknecht, Briefwechsel mit Karl Marx und Fr. Engels voort. Dr. G. Kotowsky heeft dit jaar, zij het in langzaam tempo, verder gewerkt aan de annotatie van het omvangrijke manuscript van Wilhelm Dittman's Erinnerungen. De werkzaamheden aan de geprojekteerde uitgave van een kollectie brieven, die licht werpen op de Duitse sociale geschiedenis tijdens de Vormarz (1840-18 5 o) werden door Dr. K. Koszyk voortgezet, terwijl Prof. Dr. H. Hirsch goede vorderingen maakte met de bewerking van de korrespondentie tussen Engels en Bernstein, evenals de heer G. Haupt, die bezig is de publikatie van de briefwisseling tussen Karl Kautsky en socialisten in de Balkanstaten gereed te maken. De heer M. Rubel is in dit verslagjaar begonnen aan de voorbereiding der uitgave van de korrespondentie tussen Sorge en Marx en Engels; Prof. E. Silberner zette de voorbereiding voort van een biografie over Moses Hess. Over een bronnenpublikatie uit het archief Vollmar werden besprekingen gevoerd. De arbeid voor een uitgave van de Protokolle der Sozialdemokratischen Reichstagsfraktion 1912-1919, een gemeenschappelijke publikatie van de Kommission für die Geschichte des Parlamentarismus und der politischen Parteien en het Instituut, nadert zijn einde. Dr. H. Kolb maakt goede vorderingen met de voorbereiding voor publikatie van de bronnen van de Zentralrat der Volksbeauftragten und der lokalen Rate 1918-1919, die het Instituut eveneens tezamen met genoemde Kommission zal doen verschijnen. c. In de reeks Studies on Social History is de door Dr. H. Lademacher gereedgemaakte bronnenpublikatie over de conferenties van Zimmerwald, Kienthal en Stockholm reeds geruime tijd ter zetterij; in verband met het vrij ingewikkelde zetwerk en overbelasting op de drukkerij is het tempo, waarin deze werkzaamheden zijn voortgeschreden, teleurstellend traag geweest. Uit een aantal ontvangen proefpagina's van de door Prof. John Saville en anderen in bewerking zijnde Dictionary of Labour Biography is gebleken dat dit werk voortreffelijk is opgezet en dat er voortgang in komt. Het biografische materiaal hiervoor werd in eerste aanleg verzameld door Prof. Dr. G . D . H . Cole. In de loop van het verslagjaar heeft Mlle. R. Lamberet een aanvang gemaakt met het voor de druk gereedmaken van een manuscript over de rol van de ie Internationale in Spanje van Dr. Max Nettlau. Prof. Dr. F. de Jong Edz werk1

Deze publikatie is inmiddels verschenen.


9

te verder aan een bronnenpublikatie van materiaal in verband met de ie Internationale. d. In de Russische reeks verscheen in de zomer van dit jaar het eerste deel van de door Prof. Dr. J.M. Meijer bewerkte publikatie The Trotsky Papers, grotendeels bevattende correspondentie tussen Trotsky en Lenin in de periode 1917-1919. Prof. Dr. J.M. Meijer zette zijn werk voort aan het tweede deel, dat de periode 1920-1922 zal beslaan. Van de Archives Bakounine die onder de redaktie van de heren A. Lehning, P. Scheibert en A.J.C. Rüter verschijnen, is het derde boek: Michel Bakounine et les conflits dans 1'Internationale 1872 (zijnde tome 2 in de serie), in de bewerking van de heer A. Lehning ter perse; het werk zal begin 1965 verschijnen 1 ). Verwacht mag worden dat ook het vierde boek in deze serie nog in 1965 het licht zal zien. Sir Isaiah Berlin ging verder met voorbereidende werkzaamheden voor de uitgave van een verzameling brieven van A. Herzen met zijn westerse korrespondenten. Voorts zijn in deze reeks nog twee publikaties in bewerking, één bevattende bronnenmateriaal over de lilde Internationale in Latijns Europa en één met bronnen uit het archief van K. Kautsky, die van belang zijn voor de kennis van de Russische sociale geschiedenis van 1908-1912. e. In de reeks Nederlandse Sociaal-Historische Studiën verscheen in dit verslagjaar als tweede publikatie de studie Kinderarbeid in Nederland 1500-1874 van de hand van de heer J.C. Vleggeert. In voorbereiding zijn een studie van Prof. Dr. F. de Jong Edz. over de produktiecoöperatie in Nederland en van Prof. Dr. W. J. Wieringa over Dr. Abraham Kuyper als sociaal emancipator. ƒ. Als verder in bewerking zijnde publikatie onder auspiciën van het Instituut moet nog worden genoemd een door Prof. Frank Gees Black van Oregon University gereed te maken bronnenpublikatie, bevattende de epistolaire nalatenschap van Julian Harney, welke licht werpt op de Engelse Chartistenbeweging in de negentiende eeuw. 3. M e d e w e r k e r s In 1964 verlieten 8 medewerkers het Instituut, waarvan er 6 in het kader van het ten einde lopende Ford-project werkten, terwijl er eveneens een achttal in dienst traden. Van hen, die het Instituut verlieten, mag hier in het bijzonder genoemd worden Dr. J.M. Meijer, die een professoraat aanvaardde aan Queens College te New York. De heer Meijer heeft het Instituut als hoofd van het Slavisch kabinet, als bewerker van publikaties en als adviseur van de directie sedert 1950 vele en velerlei diensten bewezen, die zijn verandering van functie voor 1

Deze publikatie is inmiddels verschenen.


IO

het Instituut tot een groot verlies maken, te groter door zijn menselijke kwaliteiten. Met hem verliest het Instituut zijn echtgenote, mevrouw J . G . A . Meijer-van der Vliet, als medewerkster aan de bibliotheek. Met het oog op het naderend eind van het Ford-project verlieten o.a. de wetenschappelijke medewerkers W. Krause, P. Nijhoff en G. G. van Wijk, die een groot aandeel gehad hebben in de systematisering en inventarisering onzer collecties, het Instituut. Tenslotte mogen hier genoemd worden de medewerksters mevrouw W. J. van Dijk-Windemulier en mejuffrouw T. van der Hoeven. In dienst van het Instituut traden de wetenschappelijke medewerkers mevrouw J.M. Wekker, die mejuffrouw Dommisse opvolgde als hoofd van de Nederlandse afdeling, de heer F. Tichelman, die de leiding kreeg van het Angelsaksisch - Afro-Aziatisch kabinet en de heer L. J. van Rossum, die de heer Meijer in de Slavische afdeling opvolgde. De heer J.R. van der Leeuw, werkzaam aan het Ford-project, ging over in dienst van het Instituut en werd belast met de zorg voor de afdeling Internationale Organisaties. Vermeld mag tenslotte worden, dat de dames R. Boekei, M.W.H. Schreuder en H . J . V . Wijnbergen, alsmede de heren P. J. van der Heijden en C. J. Pouw in dit verslagjaar hun medewerking aan het Instituut aanvingen. Het bestuur spreekt gaarne zijn waardering uit voor de toewijding die de medewerkers ook dit jaar het Instituut hebben betoond. 4. B i b l i o t h e e k Door de Review, aankoop of schenking verwierf het Instituut in 1964 ca. 2500 recent verschenen boeken; het vorig jaar bedroeg dit aantal ongeveer 2700. Strevend naar het aanvullen van lacunes in de verzameling naslagwerken verwierf het Instituut naast de catalogi van het British Museum en de Bibliothèque Nationale een reeks delen van het Deutsche Bücherverzeichnis; een zeer welkome aanvulling vormden ook 5 5 delen van de ie druk van de Sovjet encyclopedie. Niet onvermeld mag blijven de aankoop van de Oeuvres de Saint-Simon et d'Enfantin in 47 delen. Oudere werken en reeksen periodieken verwierf het Instituut in ruime mate door schenking als ook langs antiquarische weg. Evenals vorige jaren werden lacunes in de afdeling periodieken aangevuld door het aanschaffen van microfilms, zo van The Bee Hive Newspaper (18641870), van groot belang voor de kennis van de Eerste Internationale, alsmede van een 100-tal Russische periodieken uit de jaren 1896-1920. Vele personen en instellingen verplichtten het Instituut aan zich door het ter beschikking stellen van recent materiaal, dat van belang is voor de sociale geschiedenis. Ten aanzien van de ontwikkelingsgebieden in Azië en Afrika


II

bleef het Instituut diligent. Het aanknopen en vooral het behouden van de nodige relaties in deze gebieden is een aantrekkelijke maar moeilijke zaak. In dit verslagjaar werd de systematisering van de Franse brochures en van de collecties Joegoslavië en Ukraine voltooid. Op enkele kleine collecties na zijn thans, mede dank zij de arbeid in het kader van het Ford-project, alle verzamelingen boeken en brochures systematisch geordend. De ordening van de collectie Scandinavische periodieken, evenals die van een kleine verzameling Chinese bladen werd voltooid. Een aanvang werd gemaakt met de ordening van de omvangrijke verzameling periodieken uit de in dit verslagjaar verworven en hierna te beschrijven collectie Fedeli. Gebonden werden, zo buiten het Instituut als in eigen beheer, 112 5 boeken en 65 periodieken, terwijl 1870 brochures gebrocheerd werden. Rond 7950 werken werden uitgeleend; via de centrale catalogus bereikten het Instituut ongeveer 460 schriftelijke aanvragen. Het Instituut schonk collecties dubbeltallen aan de landbouwhogeschool te Wageningen. Deze werkzaamheden, alsmede de sub 5 en 6 en - voor zover het de bibliotheek betreft - sub 8 genoemde werkzaamheden stonden onder leiding van de bibliothecaresse, mejuffrouw M. Hunink. 5. C a t a l o g i s e r i n g De medewerksters aan het Ford-project en die van het Instituut zetten de catalogisering gezamenlijk voort. Zij leverden dit jaar 27.088 titelbeschrijvingen. 6. T o e z e n d i n g p e r i o d i e k e n In 1964 ontving het Instituut 1554 periodieken tegen 1550 in 1963. De Review deed wederom dienst als ruilmiddel voor een aantal belangrijke bladen. Gespecificeerd naar landen ontvangt het Instituut thans: land

dagbladen week- en maandbladen

Algerije Australië België Brits-Guyana Brits Nrd. -Borneo Bulgarije Canada Ceylon

1

5 8

4

74 1 1

1

5 11 1

and China Congo Cuba Denemarken Duitsland Egypte Engeland Finland

dagbladen n eek- en maa 1

8 I

1

II

1

8

9 194

3

114

2

3

12


land

dagbladen week- en maandbladen

Frankrijk Ghana Griekenland Hongarije Ierland India Israël Italië

4

220

-

4

I

11

-

2

3

2

3

4

22

2

49

Japan

-

11

Joegoslavië Korea Luxemburg Malakka Mauretanië Mexico Nederland Nieuw-Zeeland Nigeria Nyasaland Noorwegen Oostenrijk

2

21

1

5

3 3 1 1

9 293

-

2

1

4 48

2

1 1

land

dagbladen week- en maa

Pakistan Polen Portugal Rhodesia Roemenië Rusland Senegal Spanje Suriname en Ned. Antillen Tsjecho-Slowakije Turkije Unie van ZuidAfrika Verenigde Staten Viet-Nam Zuid-Amerika Zweden Zwitserland

2

1 22 2 1

8

9

12

1

4 8

-

2

3

15

-

2

1

15

2

122

-

15

1

21

4

56

3

— 65

1489

7. C o l l e c t i e s Het Instituut ontving: 1. Van de Algemene Nederlandse Grafische Bond te Amsterdam het archief van de voormalige Internationale Lithografen-Bond, bestaande uit zh l strekkende meter correspondentie e.d. en ^ 3 strekkende meter pubükaties van deze bond; het archief van de voormalige Nederlandse Litho-, Foto- en Chemigrafenbond ( ± 2 strekkende meter); ± 5 strekkende meter boeken, brochures, collectieve arbeidsovereenkomsten e.d., voornamelijk betrekking hebbende op de Nederlandse vakbeweging in de grafische industrie; ^ 2 strekkende meter jaar-, congres- en conferentieverslagen van verschillende Nederlandse vak- en partij organisaties; ^ 10 strekkende meter periodieken, meest uit de periode 1918-1940 uit binnen- en buitenland, voornamelijk van organen van grafische vakbonden en ^ 1 strekkende meter pubükaties, rapporten en circulaires van internationale organisaties (het Internationaal Verbond van Vakverenigingen, de Internationale Arbeidsorganisatie e.d.). 2. Van de heer Viero Ambrogio te Milaan een 12-tal brieven uit de jaren i95 5-'64 van de overleden Itaüaanse anarchist Ugo Fedeü. 3. Van de heer Dionisio Arroyo te Montlucon (Alüer), door bemiddeüng


13

van de heer F. Gómez Pelaez, een aantal documenten betreffende de gedwongen tewerkstelling van vreemdelingen in het onbezette gedeelte van Frankrijk gedurende de tweede wereldoorlog. 4. Van Prof. Dr. F. M. Baron van Asbeck te Leiden het manuscript van Dr. M. Baronesse van Asbeck: Karl Marx et 1'équilibre social. 5. Van mevrouw M. Bakels te Haarlem een deel van de bibliotheek en het archief" van haar overleden echtgenoot, de heer A. Bakels. De verzameling gedrukte werken bevat o.a. de complete collectie van de Tagebücher van K. A. Varnhagen von Ense, 1861-1870, de Oeuvres complètes van Charles Fournier, 1841-1846, publikaties van Alexander Herzen, Alexander von Humboldt, Georg Herwegh, Freiligrath, Bela Kun, Seb. Faure, enige zeer zeldzame gestencilde rapporten van het Amsterdamer Zweigbureau der Kommunistischen Internationale, uit het jaar 1920, een 50-tal Duitse politieke pamfletten uit de jaren 1848-1849. In het archief bevinden zich een 400-tal brieven o.a. van Bertoni, Domela Nieuwenhuis, Doubinsky, Flechine, Emma Goldman, Flem Day, Albert de Jong, Bart de Ligt, John Mackay, Ph. Mechanicus, Erich Mühsam, Prince Muiat, Felix Ortt, Augustin Souchy. 6. Van mevrouw J.H. Barents-Krause te Amsterdam de schriftelijke nalatenschap van Prof. Dr. J.M. Barents, bestaande uit manuscripten, aantekeningen en een uitgebreide correspondentie uit de jaren 1933-1961, o.m. uit de periode van zijn redacteurschap van de Nederlander, de Unie, de Nieuwe Nederlander en als correspondent van „The Economist". Tevens bevat de collectie waardevolle gegevens t.a.v. de doorbraak na 1945. 7. Van de heer Ch.G. Cramer te O verveen aanvullingen op zijn memoires en zijn politiek testament. 8. Van de familie Diederich, Berlijn-Amstelveen, verdere aanvullingen op het reeds in 1963 verworven archief Frans Diederich, o.a. brieven, manuscripten en foto's. 9. Door bemiddeling van de heer G. Ebel te Bad Nenndorf fotocopieën van een deel van het archief van gravin Sophie von Hatzfeldt, de vriendin van Ferdinand Lassalle. Deze collectie bevat correspondentie en documenten omtrent de Allgemeine Deutsche Arbeiterverein in de jaren 1860, onder meer veel brieven van W. Rüstow, Emma Herwegh en L. Bucher, voorts een manuscript van Moses Hess. 10. Van Prof. Dr. G. Eckert te Brunswijk een fotocopie van een brief van Friedrich Engels aan Albert Lange van 29 maart 1865.

14


11. Van mevrouw Clelia Fedeli te San Giorgio de bibliotheek en het archief van haar overleden echtgenoot, de Italiaanse anarchist en collectioneur Ugo Fedeli. Het Instituut is verheugd deze belangrijke collectie (120 kisten, ± 20 m3) te hebben verworven. Zij omvat een brievenverzameling, boeken, brochures en periodieken en heeft betrekking op vele landen. De omvangrijke brievenverzameling bevat onder andere brieven van politieke figuren die in bolsjewistische gevangenissen verbleven, alsmede van Malatesta, Grave, Faure, Rocker, Berkman, Goldman, Urales, Fabri, Ramus, van Bartholomeus Vanzetti een brief aan Luigi Bertoni, geschreven in 1926, enige weken voor Vanzetti's terechtstelling. Van de grote collectie manifesten en strooibiljetten willen wij niet nalaten te vermelden een 12-tal zeer zeldzame manifesten van de anarchistische Machnobeweging uit de Russische burgeroorlog. De brochurecollectie bestaat uit t 8000 nummers, die hoofdzakelijk betrekking hebben op Italië, Frankrijk en Zuid-Amerika. Zij zijn een welkome aanvulling op de Instituutscollectie, die juist op het gebied van Italiaanse en Zuid-Amerikaanse literatuur grote lacunes vertoonde. Door de toevoeging van Fedeli's verzameling zal de collectie van het Instituut op het gebied van het Italiaanse fascisme aanzienlijk uitgebreid kunnen worden. Ook van en over Mussolini is er veel materiaal uit de jaren dat deze nog de socialistische ideeën aanhing. Van de periodieken moeten speciaal de bladen uit de Spaanse Burgeroorlog vermeld worden, o.a. Frente Libertario, Madrid 1936-1939, en La Solidaridad Obrero, Barcelona 1907-1939. Van de internationale socialistische organisaties: L'Internationale syndicale rouge 1922, Lalnternacionalsindicalroja, 1928-1930, de Correspondance internationale ouvrière, 1933. Tevens was het mogelijk reeds aanwezige incomplete collecties te completeren, o.a. Le Libertaire, Parijs 1895-1939, La Question Sociale, Paterson 1895-1908, L'Adunata dei Refiattari, New York 1940-44. 12. Van de heer en mevrouw Flechine-Steiner te Mexico het Archief: Flechine-Steiner. Het belangrijkste gedeelte van dit archief is de zeer omvangrijke correspondentie, die van de jaren 20 tot de jaren 60 loopt. Berkman, Goldman, Rocker, Rüdiger, Souchy, Lipman, Voline, Th. Plivier en vele andere personen uit de anarchistische en anarcho-syndicalistische beweging zijn in deze collectie vertegenwoordigd. Speciaal voor de Russische anarchistische emigiatie, de Joodse anarchistische beweging, Spanje, de Internationale Arbeiders Associatie en Noord-Amerika en Latijns-Amerika is deze corres pondentie van veel betekenis en voor het Instituut een welkome aanvulling op de reeds jaren geleden verworven collectie van het steunfonds voor Russische anarchisten en van de archieven Berkman, Goldman en Rocker. Tot het archief Flechine-Steiner behoort ook een klein archiefje van en over de Argen-


IJ

tijnse anarchist Radowitsky, een 20-tal publikaties van de Russische anarchistische uitgeverij Golos Truda, 1917-1922 en circa 400 foto's en negatieven van foto's. 13. Van Prof. Dr. Helmut Hirsch te Keulen copieën van enkele brieven van Karl Korsch aan Hirsch en zijn antwoorden uit de jaren 1943-1948. 14. Van de International Confederation of Free Trade Unions te Brussel wederom archiefdocumenten (1963) en de volgende periodieken: Blitzlicht 1951-1959; Boletin Economico y Social 1933-1956; Boletin de Informacion 1950-1957; Bulletin Economique et Social 1953-1957; Bulletin d'Information CISL 195 2-1962; Economie and Social Bulletin i953-i956en 1960-1963; Focos (CIOSL) 1950-195 5; Free Labour World 1950-1959, 1961-1962; Freie Gewerkschaftswelt 1950-1959, 1961-1963, Information Bulletin 1950-1954; Mitteilungsblatt 1950-1953, 1956-1957 en 1959; Monde du Travail Libre 1950-1959, 1962, 1964; Spotlight 1951-1960; Wirtschaftliche und Soziale Uebersicht I 953-i95415. Van mevrouw Hedda Korsch te Boston (Mass.), door bemiddeling van de heer Dr. S. Bahne, de nalatenschap van haar man, de Duitse marxistische theoreticus en K.P.D.-politicus (1920-1926), Professor Karl Korsch. Deze belangrijke aanwinst omvat onder meer correspondentie, manuscripten van gepubliceerde en ongepubliceerde boeken en artikelen, waarvan wij noemen het Duitse manuscript van een werk over Marx. De documenten in deze verzameling lopen over de jaren 1919-1958. 16. Van Ds. Frits Kuiper te Montevideo, Uruguay, onderscheidene brochures over het socialisme en de religieus socialistische beweging in Nederland en diverse brochures over Rusland en Duitsland alsmede een klein archief met materiaal betrekking hebbend op het Nederlands religieus socialisme. 17. Van de heer B. Luteraan te Amsterdam 26 brieven van H. Gorter aan B. Luteraan uit de jaren 1918-1927; een manuscript over Gorter; een collectie manuscripten en gedrukt materiaal betreffende de Socialistische Unie, het Onafhankelijk Verbond van Bedrijfsorganisaties, de Spartacusbeweging en de 4e Internationale; een program van de illegale groep „Voorpost". 18. Van mevrouw Meyers-Kehrer te Bergen een aanvulling op het archief van de Vrije Democratische Unie. 19. Van mevrouw Lucy Middleton te Londen, door bemiddeling van de heer J. Braunthal, de briefwisseling tussen de Engelse socialist J.S. Middleton en de Duitse historicus M. Beer uit de jaren 1929 tot 1940.

i6


20. Van het Nederlands Verbond van Vakverenigingen te Amsterdam ontving het Instituut in depot het archief over de jaren 1945-195 2, in totaal ongeveer 80 strekkende meter, een waardevolle bron voor de geschiedenis van de arbeidersbeweging na de Tweede Wereldoorlog. Tevens een grote hoeveelheid documentatiemateriaal en gedrukte stukken op het gebied van de internationale en Nederlandse vakbeweging. 21. Van mevrouw H. Papanek te Lexington (Mass.), door bemiddeling van de heer J. Braunthal, een deel van de nalatenschap van Alexander Stein (Rubinstein), een Russische sociaaldemocraat die in Duitsland in de U.S.P.D. en de S.P.D. vooral als journalist een rol heeft gespeeld. De collectie bevat naast gedrukt materiaal, manuscripten en correspondentie, vooral uit zijn emigratietijd, na 1933, onder meer een ongepubliceerd manuscript over Rosa Luxemburg en brieven van Rudolf Hilferding aan Paul Lazarsfeld. 22. Van Dr. Albert Perdeck te Amsterdam, door bemiddeling van de heer R. de Jong, een microfilm van zijn briefwisseling met Frederik van Eeden en Upton Sinclair, met afschriften van brieven van Sinclair aan Van Eeden, een afdruk van een brief van Tolstoi aan Albert Perdeck. 23. Van Prof. Dr. Eugen Relgis te Montevideo enige manuscripten en zijn publikatie: Qué es el Humanitarismo ? 24. Van de heer M. Rubel te Parijs fotocopieën van 21 brieven van Anton Pannekoek (i95i-i954)en2 brieven van H. Canne Meyer (1958) aan M. Rubel. 2 5. Van Prof. Dr. M. G. Rutten te Utrecht archivalia betreffende Prof. Mr. B.H. Pekelharing te Delft. De collectie omvat: een 174-tal brieven van B.H. Pekelharing aan zijn ouders uit de jaren 1857-1873; 69 brieven van zijn naaste familieleden, voornamelijk uit het jaar 1867 en enkele brieven van Mr. Mom Visch aan B.H. Pekelharing; voorts een aantal publikaties van en over Prof. Pekelharing. Voor de kennis van deze sociaal gerichte liberaal is de aanwinst van veel belang. 26. Van de heer Diego Abad de Santillan te Buenos Aires een manuscript van Rudolf Rocker over de Duitse anarchist Fritz Kater. 27. Van de heer J. C. Vleggeert te Amsterdam een collectie die o.m. materiaal omvat, dat de heer Vleggeert heeft gebruikt voor zijn door het Instituut uitgegeven boek over de kinderarbeid. Hieronder bevinden zich tal van fotocopieën van gedrukt materiaal en van een aantal ongedrukte stukken, zoals politierapporten, notulen van gemeenteraadsvergaderingen, adressen aan gemeentebesturen, brieven van Amsterdamse scheepstimmerlieden aan hun patroons enz., alsmede knipsels e.d., die licht werpen op de sociale geschiedenis

JAARVERSLAG OVER I964

17

in het bijzonder van het vierde tot het achtste decennium van de 19e eeuw. Ook bevindt zich bij het materiaal het manuscript van een artikel over G.B. Lalleman en een verzameling artikelen en knipsels, die verschenen zijn over deze persoon. 28. Van mevrouw H. Walter te Berlijn een aanvulling op het archief van het Ossietzky-Comité (1936). 29. Van mevrouw E. M. Wins-Mannoury te Ede, door bemiddeling van Mr. B. van Tijn, het manuscript „Rondom Wijnkoop, Herinneringen aan het tijdperk der dialectiek en romantiek", geschreven door haar overleden man, Alex Wins; een tiental knipselboeken met artikelen, uit de jaren 1902-1947, van en over Prof. Dr. G. Mannoury; een aantal brochures over de Nederlandse socialistische beweging en een collectie van De Tribune, sociaal-democratisch orgaan uit de jaren 1915-1916. 30. Van mevrouw A. de Wolff-Gruntjes, door bemiddeling van Mr. B. van Tijn, het ingebonden typescript van de memoires van Karl Kautsky; het manuscript in machineschrift van Erich Kuttner: Das Hungerjahr 1566. Eine Studie des niederlaendischen Fruehproletariats und seiner Revolution, Amsterdam 1940. 8. F o r d - p r o j e c t Op 31 december waren de volgende resultaten bereikt: a. Beschrijving der archieven. Voortgezet werd de beschrijving van het archief van de Labour and Socialist International (1923-1940); de collectie Max Nettlau (1865-1944); het archief van de Algemene Nederlandse Diamantbewer kersbond (1894-1959). Voltooid werd de beschrijving van het archief Jules Guesde (1845-1922); de collectie Radencommunisme; het archief Wolfgang Heine (1861-1944); het archief Otto Braun (1872-195 5). b. Ordening van gedrukt materiaal. Voltooid werd de ordening van de Franse brochures, de collecties Hongarije, Judaica en Israël. c. Catalogisering. Gecatalogiseerd werden de collecties Hongarije, Israël, Judaica en de Oosten-

18


rijkse brochures, terwijl de catalogisering van de Nederlandse brochures haar voltooiing nadert. d. Documentatie. Deze afdeling zette ook dit jaar haar werkzaamheden tot completering en inventarisering van onze documentatie voort. De vijfjarige periode, waarvoor de Ford Foundation het Instituut zo ruime financiële steun heeft verleend tot het toegankelijk maken der collecties, liep op 31 augustus van dit jaar ten einde. Het is het bestuur een voorrecht zijn grote erkentelijkheid uit te spreken voor de waarlijk uitzonderlijke wijze waarop de Ford Foundation het werk van onze instelling heeft gesteund. Het project omvatte een viertal afdelingen: het ordenen en inventariseren der archieven, het systematiseren van de gedrukte werken, het catalogiseren daarvan en het completeren en inventariseren van onze documentatie. In de verlopen vijf jaren werd de systematisering der gedrukte werken voltooid, terwijl de catalogisering en de completering der documentatie van de voltooiing niet ver af zijn. In het kader van het Ford-project zijn wel een groot aantal archieven geordend en geïnventariseerd, maar een op zichzelf niet gering aantal blijft nog te bewerken over: het bleek niet mogelijk met het beperkte aantal medewerkers deze moeilijke en zeer tijdrovende arbeid in de periode van vijf jaar te voltooien. De Ford Foundation heeft toestemming verleend het project met nog resterende gelden voort te zetten tot eind 1965. Het ligt in de bedoeling daarbij in de eerste plaats te streven naar voltooiing der catalogisering en completering der documentatie. 9. I n t e r n a t i o n a l e o r g a n i s a t i e s 1 De medewerker, de heer J.R. van der Leeuw, gaf veel van zijn tijd aan de ordening der archieven. De inventarisering van het zeer omvangrijke archief der Socialistische Arbeiders Internationale werd voltooid, op het stempelen en nummeren na. Voltooid werd de inventarisering van de archieven van het Internationaal Verbond van Socialistische Jeugdorganisaties (1907-1915) en de Arbeiders Jeugd-Internationale (1921-1923), die van de Socialistische JeugdInternationale (1923-1939) vorderde goed. Voltooid werd ook de inventarisering van het archief van de Internationale Lithografen Bond, het Instituut geschonken door de Algemene Nederlandse Grafische Bond. Dit archief is 1

Dit Kabinet omvat de gedrukte werken en archieven der internationale organisaties.


T

9

een onontbeerlijke bron voor de kennis van de wederopbouw van de internationale vakbeweging na de Tweede Wereldoorlog. Veel tijd kostte de medewerker bovendien de ordening van het zeer grote aantal gedrukte werken, geschonken door het N.V.V. en de daarbij aangesloten vakbonden, alsmede van de ongeveer 350 publikaties van het Internationaal Arbeids-Bureau. Deze collectie, door genoemd bureau aan het Instituut geschonken, omvat rapporten over de door het I.A.B. verleende hulp aan ontwikkelingslanden op allerlei sociaal gebied, alsmede een vrijwel complete verzameling documenten betreffende het Committee on Freedom of Association van het I.A.B. Materiaal en inlichtingen werden verstrekt betreffende de volgende onderwerpen : De Internationale Rode en Arbeiders-Hulp; De internationale conferentie van socialistische jeugd te Bern (1915); De door Herman Gorter gespeelde rol in de Komintern en de Kommunistische Arbeiders-Internationale na de eerste wereldoorlog; De door de Poolse, Italiaanse en in de Islamitische landen wonende socialisten onderhouden contacten met de Tweede Internationale; De door Viktor en Friedrich Adler in de Internationale ingenomen positie; De invloed der socialistische Internationale op de Duitse minderheid in Polen in de jaren tussen de beide wereldoorlogen; Het woningbeleid der Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal; Paul Axelrod's internationale functies; De Internationale Werkgemeenschap van Socialistische Partijen (z.g. z^e Internationale); Het auteurschap van het lied „De Internationale"; De buitenlandse invloed op de vakbeweging der Franse transportarbeiders; De vrouwenarbeid op de Internationale Arbeidsconferentie te Genève; Het vredescongres van het Internationaal Verbond van Vakverenigingen (1922) enz. In het bijzonder moet nog melding worden gemaakt van de uitgebreide medewerking, verleend aan de tentoonstelling „100 jaar Socialistische Internationale", die in september in Brussel werd gehouden. 10. N e d e r l a n d s K a b i n e t 1 Het grootste deel van de tijd van de medewerkster, mevrouw J.M. Welcker, werd opgeëist door het invoegen van materiaal, het ordenen van archieven en het verstrekken van inlichtingen aan bezoekers. Zo werden geordend een verzameling brieven van Prof. Mr. B.H. Pekelharing en een collectie van Ds. F. Kuiper, terwijl de ordening van het archief van Dr. W. van Ravesteyn werd voortgezet. Een aanvang werd gemaakt met de herordening van de verzame1

Dit Kabinet omvat de verzamelingen betreffende Nederland, België en Luxemburg, de afdeling Algemeen (Geschiedenis, economie, sociologie en politieke wetenschappen), alsmede de fotocollectie.

20


ling statuten en jaarverslagen van Nederlandse organisaties. Geordend werden ook de fotocollecties van de Socialistische Jeugd Internationale en van de Algemene Nederlandse Grafische Bond. Bovendien onderhield de medewerkster het contact met mejuffrouw Dr. C. C. ter Haar, die de ordening van de verzameling Oorlog en Vrede voortzette. Over de volgende onderwerpen werd door het kabinet materiaal verstrekt voor artikelen en monografieën, werkstukken, scripties en dissertaties: H. de Man; De B.W.P. en het parlementarisme; De Bosch Kemper en het sociale vraagstuk; De Vakbeweging in Nederland na 1945; Het Proces F. Domela Nieuwenhuis; Het proces van H. van der Goes in 1903; De S.D.A.P. en het Duitse vraagstuk na 1933; H. Gorter; W. H. Vliegen; H. Roland Holstvan der Schalk; De Katholiek Sociale Actie. 11. A n g e l s a k s i s c h en A f r o - A z i a t i s c h K a b i n e t 1 De voornaamste werkzaamheden van de medewerker, de heer F. Tichelman, bestonden dit jaar uit het ordenen en innummeren van oude en nieuwe boeken en brochures, het verwerven van nieuw materiaal, in het bijzonder betreffende de Afro-Aziatische wereld en het geven van inlichtingen. Het herordenen en opnieuw innummeren van de voorlopig geordende collectie Engelse brochures werd voortgezet. Archiefmateriaal werd verstrekt en adviezen werden gegeven aangaande de volgende onderwerpen: De „onderontwikkelde gebieden" in het algemeen; Het arbeiders- en boerenbeheer der gesocialiseerde bedrijven in Algerië; Kerk en staat in Ghana; Contemporaine ontwikkelingen in Soedan; Het socialisme in de Islamitische wereld voor 1914; De Zuid-Afrikaanse algemene staking van 1922; De arbeidersbeweging in de Afro-Aziatische wereld; Het begin der massa-beweging in Indonesië; Het Indonesische nationalisme tussen de wereldoorlogen; Ratulangi; Ernst Untermann; Massademonstraties in England in de negentiende eeuw; Robert Owen; Stuart Mill; De Socialist League; Arbeiders-beweging en socialisme in de periodes 1840-1870 en 1860-1870; Ouderdomsvoorziening in Engeland in de negentiende eeuw; Sociale zorg voor oorlogsinvaliden in Engeland en de Verenigde Staten; De koloniale politiek van de Labour Party voor 1914; De Labour Party in zijn regeringsperiode 1945-1951; De „Strike Bulletins" van de algemene staking van 1926; E. Belfort Bax. 1

Dit Kabinet omvat de verzamelingen betreffende de Anglo-Amerikaanse en Afro-Aziatische gebieden.


21

12. L a t i j n s K a b i n e t 1 In het verslagjaar werd, in het kader van het Ford-project, de ordening van de collectie Franse boeken, Franse brochures, Judaica en Israël voltooid. Hierbij werd door de medewerker, Mr. B. van Tijn, geregeld assistentie verleend, evenzeer bij de ordening van enkele archieven door medewerkers van het Ford-project. De verwerving van de uitgebreide collectie Fedeli, omvattend archief- en gedrukt materiaal, elders in dit jaarverslag vermeld, betekende voor dit Kabinet onder meer een waardevolle completering van de anarchistische en Spaanse collecties, benevens een aanzienlijke uitbreiding van de Italiaanse. De ordening van dit materiaal is dadelijk ter hand genomen. Het verstrekken van inlichtingen, zowel mondeling als schriftelijk, aan onderzoekers en andere belangstellenden bleef naast andere lopende zaken ook in dit jaar veel tijd in beslag nemen, terwijl ook het verstrekken van adviezen op juridisch gebied aan de directie tot de taak van de medewerker bleef behoren. Daarnaast werd aandacht besteed aan de acquisitie van enkele archieven. Het gedrukte en archiefmateriaal van de afdeling werd voortdurend voor de voorbereiding van publikaties gebruikt; de archieven vooral voor grotere werkstukken. De onderzoekingen in de archieven ten behoeve van de dissertatie over De invloed van de ex-Communards op de Zwitserse socialisten en van het werk over De deelneming van de Italiaanse socialisten aan de arbeid van de tweede Internationale werden voortgezet. Daarnaast werden de archieven onder meer geraadpleegd voor dissertaties over De organisatorische structuur van de Parti Ouvrier Francais in Noord-Frankrijk en over Cabet, voor monografieën over James Guillaume en over De Franse Communistische Partij, alsmede voor monografieën over Rosa Luxemburg, over Eleonore Marx en voor een anthologie uit het werk van Malatesta. 13. M i d d e n - E u r o p e e s K a b i n e t 2 Ook in 1964 was de belangstelling voor de collecties van het Kabinet zeer groot. Zo besteedden de medewerkers, de heren W. Blumenberg, Dr. S. Bahne en G. Langkau, veel tijd aan het verstrekken van mondelinge en schriftelijke adviezen. Als vorige jaren hadden zij bemoeienis met de ordening der archieven en met de werkzaamheden in het kader van het Ford-project. Bovendien verleenden zij technische hulp bij de voorbereiding van meerdere publi1

Dit Kabinet omvat, behalve de Franse en anarchistische verzamelingen, de afdelingen Utopieën, Italië, Portugal, Spanje en Midden- en Zuid-Amerika, alsmede de afdelingen Judaica en Israël. 2 Dit Kabinet omvat de Duitse, Oostenrijkse en Zwitserse collecties.

22


katies van het Instituut, terwijl zij de voorbereiding van de door henzelf in bewerking genomen bronnenpublikaties voortzetten. Uit de aard van de zaak waren de medewerkers nauw betrokken bij de eerder vermelde ruil van microfilms met het Instituut voor Marxisme en Leninisme te Moskou. Voor de bestudering van de volgende onderwerpen werd materiaal verstrekt : De houding van Marx tegenover de Krim-oorlog; Marx, Engels en Clausewitz; De Marx-excerpten uit boeken van Morgan e.a. en de voorbereiding van Engels' boek „Ursprung der Familie"; De delen 2 en 3 van „Das Kapital" van Marx; Engels en Harney; De economische manuscripten van Marx uit de jaren 1860; Jenny Marx; Eleanor Marx en Edward Aveling; Een biografie van Moses Hess; Het ontstaan van de socialistische arbeidersbeweging aan de Niederrhein; Ferdinand Lassalle; De Eerste Internationale; De Russische sectie van de Eerste Internationale; De secties van de Eerste Internationale in Bohemen; Russische nationalistische emigranten in Zwitserland; De houding van Kautsky tegenover het imperialisme; Een monografie over Ludwig Frank; Biografie van Rosa Luxemburg; Clara Zetkin en de socialistische vrouwenbeweging; Een monografie over Hugo Haase; De sociaaldemocratische Duitse dichter F. Diederich; Het oorlogsdagboek van Eduard David; De economische discussies in de S.P.D. 1896/1914, in het bijzonder de houding van Bernstein; De Duitse sociaaldemocratie en de landbevolking vóór 1914; Een geschiedenis van de Zwitserse sociaaldemocratie vóór 1914; Centrale regering, socialistische partijen en „Realpolitik" gedurende de revolutionaire crisis van 1918/1919^1 Duitsland; De vergaderingen van de Rat der Volksbeauftragten; De Hongaarse Raden Republiek; De invloed van de S.P.D. en van andere partijen in de tijd van de republiek van Weimar (ook organisatie, verkiezing enz.); De S.P.D. en de Duits-Franse relaties in de tijd van de Republiek van Weimar (o.m. Breitscheid); Geschiedenis van het oude archief van de S.P.D.; Geschiedenis van de U.S.P.D.; De U.S.P.D. in Zuid-Duitsland; De radicale partijen in Duitsland (in het bijzonder de K.P.D.) 1928/1933; De Liga tegen het imperialisme; Een geschiedenis van de Bayerische Landtag; Direkteuren van de Deutsche Stadtetag; De Duitse schrijver Stefan Grossmann; Willi Münzenberg; De cultuurpolitiek van de S.P.O. 1919/1923; Het Austromarxisme; Het Austromarxisme en de Duitse sociaaldemocratie in de C.S.R.; De Duitse arbeidersbeweging onder het Nationaal-Socialisme 1933/1939 (vooral sociale en economische geschiedenis); De verzetsgroep Schulze-Boysen-Harnack; Het verzet van de I.T.F. in het „Derde Rijk"; Duitse emigratieliteratuur na 1933; De communistische propaganda na de Rijksdagbrand; Duitsland in de bezettingsperiode 1945/1949; Het Marxisme na 1945; Het probleem van


23

ideologie en pedagogie; Het Franse communisme; De P.C.F.-Sectie in Algerië; De stichting van de Spaanse Communistische Partij en de Communistische Internationale; Martov-Biografie; Een biografie van Axelrod. 14. O o s t - E u r o p e e s K a b i n e t 1 In het verslagjaar deden zich twee wijzigingen in de personeelsbezetting van dit kabinet voor. Op i februari trad mejuffrouw H. I.V. Wijnbergen in dienst van het Instituut als opvolgster van Dr. H. Bluhme en in verband met het vertrek van Dr. J.M. Meijer werd met ingang van 15 augustus de heer L.J. van Rossum als medewerker benoemd. De werkzaamheden van de medewerkers van het kabinet waren velerlei. Dr. Meijer, die tot zijn vertrek naast de behandeling van de lopende zaken zijn aandacht voornamelijk op de voorbereiding van deel II van The Trotsky Papers richtte, nam ook nog gedurende korte tijd het bibliothecariaat waar. Daarnaast werkte hij gedurende twee maanden de heer Van Rossum in. De continuïteit, hierdoor bewerkstelligd, werd nog vergroot door de gelukkige omstandigheid, dat de heer Ch. B. Timmer de nieuwe medewerker herhaaldelijk waardevolle adviezen en inlichtingen kon verstrekken. Vermeld dient overigens dat de heer Timmer in zijn dubbele functie van adjunct-directeur en medewerker van het Kabinet zijn tijd tussen beide te verdelen had. De medewerkers besteedden veel tijd aan de acquisitie, die zich bevredigend blijft ontwikkelen, tenminste wat het gedrukte materiaal van en over de SovjetUnie betreft. De ruil met Russische bibliotheken werd voortgezet, zij het in beperkte mate in verband met tijdsgebrek. Van de Fundamentele Bibliotheek van de Academie van Wetenschappen te Moskou werd o.a. een verdere aanvulling van het „dikke" tijdschrift Russkaja Starina en Rozkovs Russkaja istorija v sravnitel'no-istoriceskom osvescenii ontvangen. Voor de andere landen is de situatie minder gunstig, hoewel van de meest belangrijke publikaties op het terrein van het Instituut een zeker deel verworven wordt. Een bredere acquisitie vergt echter meer tijd dan bij de huidige bezetting gegeven is. Ook ruilovereenkomsten bieden hier niet altijd een uitweg; het onderhouden van de relaties kost veel tijd en het materiaal door de ruilpartner gezonden blijkt soms voor het Instituut van secundair belang. Naar een oplossing van deze moeilijkheid wordt thans gezocht. De administratie van de periodieken en de catalogisering van de boeken en brochures, die in dit kabinet haar speciale moeilijkheden hebben, vond dit 1 Dit Kabinet omvat behalve de collecties van de Slavisch sprekende landen de verzamelingen betreffende Hongarije en Griekenland. Bovendien is de collectie Scandinavië en Finland tijdelijk bij dit Kabinet ondergebracht.


24

jaar goede voortgang. De heer A.A. Smirnov voegde een aanzienlijk aantal titels aan de voorlopige periodiekencatalogus toe, terwijl door het werk van mejuffrouw Wijnbergen de catalogisering van de boeken en brochures verdere voortzetting kon vinden, een voortzetting die door het vertrek van Dr. Bluhme in 1963 in gevaar dreigde te komen. In het depot aan de Halmaheirastraat werd een vertrek vrijgemaakt voor de opstelling van de collectie boeken, tijdschriften en archieven van de Association pour la Conservation des valeurs culturelies russes; de boeken van deze verzameling werden gecatalogiseerd. De collectie Hongarije, bestaande uit rond 500 boeken en brochures, werd definitief ingedeeld en gecatalogiseerd, waarbij de medewerking van mevrouw Dr. M. Kircz onmisbaar bleek. De collecties Joegoslavië en Ukraine werden definitief ingedeeld. Voorts werden de werken van en over Lenin met behulp van een hieitoe tijdelijk aangetrokken kracht, de heer C.J. Pouw, opnieuw ingedeeld en gecatalogiseerd, hetgeen het gebruik van deze belangrijke verzameling vergemakkelijkt. De verandering van de formatie van de redactie van de Review bracht met zich mede, dat de nieuwe medewerker een niet te onderschatten deel van zijn tijd aan twee kleinere bronnenpublikaties en de behandeling van aan de Review aangeboden artikelen moest besteden. Over de volgende onderwerpen werd door het kabinet materiaal en voorlichting verschaft: Politieke biografieën van Aksel'rod en Martov; De verhouding Lenin-Rosa Luxemburg; Het Lavrisme; Bela Kun; Ceretelli en de revolutie van 1917; Syndicalisme in Hongarije; De Ukrainse sociaal-democratie vóór 1917; De Duitse S.D.A.P. in Tsjechoslowakije; De Sovjet-Russische architectuur in de jaren dertig. 15. R e v i e w De wijziging, die zich in de loop van dit verslagjaar in de redactie voltrok, werd reeds eerder vermeld. Hier wordt nog slechts vermeld, dat de heren Kool en Van Woerden voor de correspondentie werden bijgestaan door mevrouw J. E. Mulder-Nova en mejuffrouw F. G. Hilfman, later mevrouw F. G. Brinkman-Hilfman. Ook in 1964 bleef het aanbod van kopij voldoende om aan de Review een gevarieerde inhoud te geven. Met ingang van de tweede aflevering kon worden overgegaan tot het instellen van een nieuwe rubriek Documents, waarin uitsluitend gecommentarieerd bronnenmateriaal wordt gepubliceerd. Doordat op deze nieuwe rubriek een betrekkelijk sterk accent kwam te vallen, moest het

JAARVERSLAG OVER 1964

25

aantal in de bibliografie opgenomen boeken worden beperkt tot 793. Er werd weer gestreefd naar een scherpe selectie; in de toekomst zal hierbij, gegeven de onophoudelijk toenemende boekenproductie, een steeds strengere maatstaf moeten worden aangelegd. Niettemin lijkt het zeer wel mogelijk, binnen de traditionele omvang van de bibliografie een bruikbaar overzicht van de recente sociaal-historische literatuur te garanderen. De rubriek Shorter Writings bevatte dit jaar 93 titels. De drie afleveringen hadden de volgende inhoud: No. 1 bevat om te beginnen een studie van Dr. M. S. Venkataramani over Trotsky's activiteiten in de Verenigde Staten in de jaren 193 5-1937; hierbij wordt uitvoerig ingegaan op de bereidheid van de Amerikaanse Trotskisten, hun eigen doelstellingen binnen de socialistische beweging ondergeschikt te maken aan Trotsky's streven naar rehabilitatie. Dr. Richard A. Comfort behandelt de radenbeweging te Hamburg van november 1918 tot maart 1919 en analyseert de politieke rol van de A.D.G.B. in dit verband. Prof. Dr. Herman D. Bloch beschrijft de strijd voor politieke rechten, welke de negers te New York in de periode 1777-1865 hebben gevoerd. De heer Werner Blumenberg verzorgt de tekstuitgave van de protocollen van de verhoren van de laatste voorzitter van de Communistenbond, Peter Gerhardt Röser, door de Pruisische politie. In deze aflevering worden 278 boeken besproken. No. 2 brengt in de eerste plaats een artikel van Prof. Dr. Samuel M. Osgood over de beoordeling van het Volksfront door de Franse rechterzijde. Prof. Dr. Vernon L. Lidtke beschrijft de diverse houdingen van de Duitse sociaal-democraten tegenover het staatssocialisme en de sociale politiek van Bismarck in de jaren 1876-1884. Prof. Dr. David I. Kulstein geeft een overzicht van de Bonapartistische arbeidersbeweging gedurende de laatste jaren van het Tweede Keizerrijk. Dr. V. L. Allen belicht een verwaarloosd aspect in de Engelse sociale geschiedenis, namelijk de pogingen om industriële conflicten op te lossen door verzoening en arbitrage, waarvoor reeds in de jaren zestig van de vorige eeuw vaste procedures waren ontwikkeld. De nieuwe rubriek Documents opent met een vijftal ongepubliceerde brieven van Lenin aan Kautsky en Henriette Roland Holst, geschreven in de jaren 1903, 1904, 1911 en 1916. Een brief van Kropotkin over de problemen van het anarchisme, gericht aan en van commentaar voorzien door Nettlau, wordt gepubliceerd door Dr. Derry Novak. Tenslotte bevat deze rubriek een in het Russisch geschreven brief van de Bulgaar Dmitrii Blagoev over diens ervaringen met de sociaal-democraten te Sint Petersburg omstreeks 1884, met een vertaling bezorgd door Dr. D . Labelle. Het bibliografische gedeelte bevat 268 boekbesprekingen. No 3 opent met een artikel van Dr. Arthur Mitzman over de houding van de Franse arbeiders tegenover het Volksfront en de politiek van Blum. Verder

20


publiceert Dr. Stephen Coltham het eerste gedeelte van zijn uitvoerige studie over George Potter en het radicale orgaan The Bee-Hive; de publikatie wordt in de volgende jaargang voortgezet. Het derde artikel in deze aflevering is van de hand van Erhard Lucas en gaat over de waardering van Darwins wetenschappelijke werk door Marx en Engels; de beide brieven van Darwin aan Marx worden hier voor het eerst op wetenschappelijk verantwoorde wijze afgedrukt. In de rubriek Documents wordt een uit 1912 daterend, maar nooit verschenen artikel van Lenin tegen Rosa Luxemburg uitvoerig ingeleid en gepubliceerd door J. P. Nettl, terwijl Mare Vuilleumier vier brieven van Severino Albarracin uit 1877 bekend maakt. De jaargang wordt besloten met een bibliografie van 247 titels en de reeds genoemde rubriek Shorter Writings. 16. C o r r e s p o n d e n t te Parijs Onze correspondent te Parijs zette het zenden van contemporain materiaal voort. 17. B e z o e k aan h e t I n s t i t u u t Het aantal bezoekers bedroeg 3356 tegen 2844 in 1963. De stijging van het aantal bezoekers doet de behoefte aan een ruimere studiezaal sterk gevoelen. De buitenlandse bezoekers waren als volgt over de verschillende landen verdeeld: Algerië: 1, Argentinië: 1, Australië: 1, België: 9, Duitsland: 42, Engeland: 16, Frankrijk: 11, India: 2, Israël: 2, Italië: 3, Japan: 6, Polen: 1, Tsjecho-Slowakije: 1, Verenigde Staten: 15, Zweden: 4, Zwitserland: 5. Verschillende gezelschappen werden in het Instituut rondgeleid, o.a. Professor F. Petri uit Bonn met een groep studenten en de heer Matull van de Landeszentrale für Heimatdienst in Düsseldorf met een aantal vakbondsfunctionarissen. 18. T e n t o o n s t e l l i n g e n Voor de volgende tentoonstellingen werd materiaal ter beschikking gesteld: Herman Gorter Tentoonstelling in het Maagdenhuis te Amsterdam; Herman Gorter en zijn tijdgenoten in het Goois Museum te Hilversum; Honderd jaar Socialistische Internationale in Brussel; Herman Heyermans Tentoonstelling in het Toneelmuseum te Amsterdam, georganiseerd door het Nederlands Letterkundig Museum en Documentatie Centrum. Voor de volgende televisie-uitzendingen werd materiaal ter beschikking


2

7

gesteld: De A.J.C, in 1924; De crisis in de jaren '30; De familie Adler; Karl Marx. Voor krantenartikelen werd materiaal ter beschikking gesteld over het proces Hogerhuis. De Westdeutsche Rundfunk te Keulen maakte opnamen in het Instituut voor een televisie-uitzending over Jenny Marx, de vrouw van Karl Marx.

19. C o n t a c t m e t d e u n i v e r s i t e i t e n De Raad van Advies, waarin de onderscheidene academische docenten in de geschiedenis, de sociologie, de sociografie, de sociale psychologie, de politieke wetenschappen, onderdelen der rechtswetenschap, de economie en de culturele anthropologie zitting hebben, fungeerde ook dit jaar als de zozeer wenselijke schakel tussen de universitaire wereld en het Instituut. De vergadering van de Raad van Advies, die in december plaats had, bood de directeur gelegenheid de aanwezigen in te lichten over de werkzaamheden van het Instituut en de mogelijkheden die het thans voor onderzoek biedt, en de aanwezigen tot het geven van aanwijzingen en het doen van voorstellen. Na afloop werd de bezoekers in een expositie het in 1964 verworven materiaal getoond.

20. C o n t a c t m e t h e t I n t e r n a t i o n a a l A r c h i e f v o o r de V r o u w e n beweging In het afgelopen jaar is het bezoek aan het I.A.V. geleidelijk verminderd, hetgeen kan worden verklaard uit de excentrische ligging van het gebouw aan de Halmaheirastraat. In de vacature voor bibliothecaresse werd eind 1963 voorzien door de aanstelling van mevrouw F. E. Jolles-Weghuis. Als eerste belangrijke taak werd door haar het voorbereidende werk voor de uitgave van een catalogus ter hand genomen. Men hoopt medio 1965 tot publikatie te kunnen overgaan. Door aankoop en geschenken werd de bibliotheek met -±_ 200 publikaties verrijkt. De samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Vrouwenbelangen gaat op dezelfde goede voet voort. De behoefte aan meer ruimte werd en wordt in toenemende mate tot een zaak, die dringend om oplossing vraagt.

21. S o c i a a l - h i s t o r i s c h e S t u d i e k r i n g Het contact met de Sociaal-histoiische Studiekring bleef zeer goed; zijn bijeenkomsten werden gehouden in het gebouw van het Instituut.

28

JAARVERSLAG OVER I964 22. G e b o u w

In de verdeling van het Instituut over het hoofdgebouw Keizersgracht en een aantal over Amsterdam verspreide filialen en depots kwam in dit jaar geen wijziging. In de zomer van het verslagjaar werd van gemeentewege een onderzoek ingesteld naar de draagkracht op alle verdiepingen van gebouw Keizersgracht. Ofschoon het rapport hierover nog niet werd ontvangen, moest wel op een der kabinetten een hele wand worden ontruimd. Voor noodzakelijk te verrichten restauratiewerkzaamheden (schilderen en reparatie) waren in dit verslagjaar geen middelen disponibel. In het gebouw Keizersgracht werden in het verslagjaar een aantal verbouwingen uitgevoerd. De meubilairvoorziening werd voortgezet.

JAARVERSLAG OVER 1964

29

SCHENKING VAN GEDRUKTE WERKEN Van instellingen en organisaties werden ontvangen:

VAN DE ALGEMENE BEDRIJFSBOND TEXTIEL EN KLEDING, D E EENDRACHT, AMSTERDAM

wederom een groot aantal publikaties en nummers van periodieken. VAN DE ALGEMENE BEDRIJFSGROEPEN CENTRALE, AMSTERDAM

een omvangrijke collectie tijdschriften en jaarverslagen, voorts rapporten en brochures op het terrein van de binnen- en buitenlandse vakbeweging, die een welkome aanvulling vormen op het reeds in het Instituut aanwezige materiaal. VAN DE ALGEMENE NEDERLANDSE BOUWBEDRIJFSBOND, AMSTERDAM

bijna 1 strekkende meter rapporten, verslagen en andere boeken en brochures. VAN DE AMBASSADE VAN CUBA, D E N HAAG

een groot aantal publikaties. VAN DE AMERICAN AFRO-ASIAN EDUCATIONAL EXCHANGE, N E W YORK

een 20-tal publikaties. VAN DE BIBLIOTHEEK DER STATEN-GENERAAL, D E N HAAG, DOOR BEMIDDELING VAN DE KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK

aanvullingen op de ons regelmatig toegezonden publikaties: Decisions and Orders of the National Labor Relations Board, Dl. 140-144; Digest of Decisions of the National Labor Relations Board, Annual Supplement, July 1,1962-June 30,1963; Twenty-eighth annual report of the National Labor Relations Board for the fiscal year ended June 30, 1963. VAN DE CENTRAL SOCIAL WELFARE BOARD, N E W DELHI

een 1 o-tal publikaties. VAN DE CENTRALNO VECÉ SAVEZA SINDIKATA JUGOSLAVIJE, BEOGRAD

een 1 o-tal publikaties. VAN DE DEUTSCHER GEWERKSCHAFTSBUND, DÜSSELDORF, DOOR BEMIDDELING VAN DE HEER SCHUSTER

verschillende oudere publikaties. VAN HET DIOCESAAN SOCIAAL-CHARITATIEF CENTRUM IN HET BISDOM ROTTERDAM, D E N HAAG

jaarverslagen en rapporten. VAN DE EDIZIONI AVANTI, MILAAN

verschillende publikaties en de grammofoonplaat: La Prima Internazionale.

3O

JAARVERSLAG OVER

I964

V A N H E T H O O F D B E S T U U R VAN D E E E N H E I D S V A K C E N T R A L E , A M S T E R D A M

d e periodieken „ W e r k e n d N e d e r l a n d " 1945-1949; 1951-1964; „ D e N i e u w e W e g " juni-dec. 1946; „ D e O v e r h e i d s p o s t " n o v . 1947-febr. 1949; n o v . 1949-mei 1954. V A N D E FABIAN SOCIETY, L O N D E N

een g r o o t aantal r a p p o r t e n en b r o c h u r e s . V A N D E F A I R PLAY FOR CUBA COMMITTEE, T O R O N T O

een aantal publikaties. V A N DE FÉDÉRATION ANARCHISTE, PARIJS

affiches en brochures. V A N DE F O R E I G N LANGUAGES PRESS, P E K I N G

een 1 o-tal publikaties. V A N DE FOREIGN LANGUAGES PUBLISHING HOUSE, H A N O I

enige d o c u m e n t e n en r a p p o r t e n . V A N H E T G R E A T E R CLEVELAND COMMITTEE FOR AID TO K A T A N G A FREEDOM FIGHTERS, CLEVELAND

publikaties en rapporten. V A N DE HARVARD COLLEGE LIBRARY, CAMBRIDGE, MASS.

een g r o o t aantal o v e r d r u k k e n . V A N HET INDIAN N A T I O N A L T R A D E U N I O N CONGRESS, N E W D E L H I

jaarverslagen en rapporten. V A N HET INSTITUT FÜR MARXISMUS-LENINISMUS, B E R L I J N

een g r o o t aantal publikaties, waarvan wij n o e m e n : Karl L i e b k n e c h t : Gesammelte Reden u n d Schriften, Band V I ; M o h r u n d General, E r i n n e r u n g e n an Marx u n d E n g e l s . V A N HET INSTITUTE O F INDUSTRIAL RELATIONS, BERKELEY

een 25-tal o v e r d r u k k e n . V A N DE INTERNATIONAL FALCON MOVEMENT, W E N E N

r a p p o r t e n en verslagen. V A N D E ISMAILIA YOUTH S E R V I C E S , K A R A C H I

jaarverslagen 1961-1963 en een 6-tal b r o c h u r e s . V A N DE LABOUR PARTY, L O N D E N

een 50-tal b r o c h u r e s , waarvan wij n o e m e n : O s w a l d Mosley: A national Policy, 1 9 3 1 ; British L a b o u r Policy o n Palestine, 1938; Anti-Soviet Forgeries, 1927 en b r o c h u r e s v a n G . D . H . Cole, Sidney W e b b en H a r o l d J. Laski, v o o r t s de zeer zeldzame verslagen v a n de L a b o u r Party uit 1913, het C o m p t e r e n d u officiel d u C o n g r e s extraordinaire d u Parti ouvrier beige, 1918, Decisions of t h e 3rd Congress of t h e C o m m u n i s t International 1921 en d e v o l g e n d e tijdschriften: Bulletin officiel d u Parti socialiste polonais 1922 en L a b o u r W o m a n 1948-1953.


31

VAN HET NEDERLANDS KATHOLIEK VAKVERBOND, UTRECHT

een 40-tal publikaties van deze organisatie uit de jaren 1946 tot 1964. VAN HET NEDERLANDS VERBOND VAN VAKVERENIGINGEN, AMSTERDAM

een aanvulling op de talrijke vakbondsbladen, die wij in 1963 ontvingen. VAN HET ONAFHANKELIJK VERBOND VAN BEDRIJFSORGANISATIES, ROTTERDAM

statuten en reglementen VAN DE PARTI COMMUNISTE FRANCAIS, PARIJS

een aantal publikaties, o.a. werken van Maurice Thorez. VAN DE PARTIJ VAN DE ARBEID, AMSTERDAM

Das Neue Wien, 1926-1928 en enige oude nummers van Het Volk en Vooruit. VAN DE UITGEVERIJ RUEDO IBÉRICO, PARIJS

een belangrijk aantal van hun publikaties. VAN DE SALVATION ARMY, LONDEN

wederom een 20-tal publikaties. VAN DE SARVODAYA PRACHURALAYA, TANJORE

een groot aantal brochures over de Sarvodaya beweging, waarvan wij noemen: A Picture of Sarvodaya Social Order. VAN DE SOCIALIST INTERNATIONAL, LONDEN

circulaires van 1959-1963. VAN DE SVERIGES ARBETAREN CENTRALORGANISATION, STOCKHOLM

jaarverslagen, congresstukken en gedrukte stukken betreffende de organisatie. VAN DE TRADE UNION COUNCIL OF SOUTH AFRICA, JOHANNESBURG

jaarverslagen. VAN VERLAG TRIBUNE, BERLIJN

een 10-tal publikaties. VAN DE VIETNAM YOUTH FEDERATION, HANOI

een 1 o-tal publikaties, waarvan wij noemen: Sixteen Years Development of National Education in the Democratie Republic of Viet Nam; The South Viet Nam Liberation National Front; Third National Congress of the Viet Nam Workers' Party. VAN DE DOCUMENTATIEAFDELING VAN HET VRIJE VOLK, AMSTERDAM

Ludwig Brügel: Geschichte der österreichischen Sozialdemokratie; Organisationsversuche (1870 bis 1878); Verhandlungen des vierten österreichischen sozialdemokratischen Parteitages abgehalten zu Wien vom 25. bis einschliesslich 51. Marz 1894.

3*

JAARVERSLAG OVER IO.64

VAN DE DOCUMENTATIEAFDELING VAN DE WAARHEID, AMSTERDAM

wederom een grote collectie publikaties. VAN DE YOUNG SOCIALIST PUBLICATION, COLOMBO

enige publikaties over Rosa Luxemburg en Leo Trotsky.

Voorts ontving bet Instituut gedrukte stukken van de volgende personen: VAN DE HEER A. VAN AGEN, AMSTERDAM

een ingebonden, complete jaargang van het blad „Spartacus", orgaan van de Communistenbond „Spartacus" uit het jaar 1945 en een aantal brochures. VAN DE HEER VICTOR ALBA, MEXICO

een 15-tal publikaties van hemzelf. VAN DE HEER ANTONIOLETTI, ROME.

een zeer zeldzame collectie Italiaanse, voornamelijk sociaal-democratische publikaties, waaronder de periodieken: Avanti, 1'Azione fascista, la Battaglia, Battaglia sindicali, il Contadino, la Democrazia, la Fiamma, la Giustizia, 1'Internazionale, la Parola Socialista, la Rivoluzione Socialista, uit de jaren 1906-1944; brochures van Léon Blum, Arturo Labriola, Lenin, Leonetti, Merlino, Modigliani, Nenni, Serrati, Treves, Turati, Vandervelde, Zibordi; een 20-tal strooibiljetten en een 50-tal foto's. VAN DE HEER BESKERS, AMSTERDAM

het boek „U velikoj mogily", Moskou, 1924. VAN DE HEER SLAMET FAIMAN, AMSTERDAM

een aantal foto's betreffende de Perhimpoenan Indonesia. V A N DE HEER LUCIANO FARINELLI (EDIZIONI COLLANA LIBERTARIA), ANCONA

een aantal publikaties o.a. van Malatesta en Kropotkin. V A N DE H E E R P. H. FRANKFURTER, AMSTERDAM

een 800-tal Nederlandse en buitenlandse publikaties en brochures uit de jaren na 1945, o.a. publikaties over het Comunita-project van Olivetti, brochures van R.K., Protestantse en Joodse zijde. V A N PROF. D R . W. F, DE GAAY FORTMAN, 'S-GRAVENHAGE

de complete serie van juli 1962-april 1964 van het Zuid-Afrikaanse tijdschrift Bantu; het jaarverslag 1963 van het Verbond van Protestants-Christelijke Werkgevers in Nederland; het eerste verslag van de Vereniging J. R. Slotemaker de Bruine-Instituut en enige brochures, o.a. van het ChristelijkNationaal Vakverbond. VAN DE HEER T H . W. HARSMAN, AMSTERDAM

het blad De Arbeider, Vrij-Socialistisch Weekblad, jan.-io mei 1940. VAN DE HEER N. HOVINGA, AMSTERDAM

een aantal foto's uit de jaren 1901-1908 van de drukkerij van de arbeiderscoöperatie „Voorwaarts" te Rotterdam.


33

VAN DE HEER R. DE JONG, AMSTERDAM

de complete collectie van het tijdschrift „Standpunt" van de Humanistische Jongeren Gemeenschap uit de jaren 1955 en 1956. VAN DE HEER F. KOOL, AMSTERDAM

Le Nouveau Droit Yougoslave, 1950-1952 en The New Yougoslav Law, 1951-1954. VAN DE HEER J. R. VAN DER LEEUW, AMSTERDAM

een 1 o-tal brochures. VAN DE HEER A. LEHNING, AMSTERDAM

een 50-tal boeken, brochures en periodieken, waarvan wij noemen: Eine königliche Republik van Ernst Friedrich, 1922; Das Justizverbrechen des Reichsgerichts an dem Verfasser der „Etappe Gent" van H. Wandt; de „Oost-Compagnie" en de draad van Ariadne; een collectie van het Engelse blad Tribune uit 1947. VAN DE HEER F. OLTHOFF, AMSTERDAM

een collectie bladen uit de 3oer jaren van verschillende arbeidersjeugdorganisaties. VAN DE HEER H. W. PHILIPS, ROTTERDAM

de gebonden jaargangen van de tijschriften: Levenskracht 1907-1929; Vredesactie 1952-1957; Bevrijdend Denken 1959-1962; De Vrijdenker 1953-1958; De Groene Amsterdammer 1955-1962. VAN DE HEER C. POPPE, AMSTERDAM

een 25-tal boeken en brochures en jaarverslagen, o.a. van de Landelijke Federatie van Bouwvakarbeiders in Nederland uit de jaren 1920, 1922, 1928-1929, 1932-1933, 1938-1939; verslagen en gedenkboeken van het Nationaal Arbeids-Secretariaat, 1923-1934; Henriette Roland Holst, Meiliederen en Propaganda-Verzen. VAN DE HEER HELMUT RÜDIGER, SOLNA

vier microfilms van belangrijke, zeer zeldzame brochures over de syndicalistische, de libertaire en de coöperatieve beweging in Spanje van Manuel Liscano en José Luis Rubio. VAN DE HEER R. SEGAL, WALTON-ON-THAMES

verslagen en rapporten betreffende de International Conference on Economie Sanctions against South Africa. VAN DE HEER Z. SOLLE, PRAAG

enige publikaties over de 19e eeuwse arbeidersbeweging in Tsjecho-Slowakije. VAN DE HEER S. TAS, PARIJS

een belangrijke collectie periodieken, waarvan wij noemen: Die Deutsche Revolution, 1936-1937; Eenheid, 1926-1927; De Fakkel, 1932-1934; Kampfsignal, 1932-1933; de Kommunist, 1925-1926; de Sociaal-Demokraat, 1931-1932. VAN DE H E E R A. R. VISSCHER, AMSTERDAM

een 20-tal boeken en brochures.

34


VAN DE HEER G. VAN W I J K , DIEMEN

een 20-tal boeken en brochures, waaronder: Ballade vom Elend van J. Milhaly; Oppositie tegen de politiek van de Cominform in Nederland, 1951; Materiaal betreffende de Ronde Tafel Conferentie, 1949.

INTERNATIONAAL INSTITUUT SOCIALE GESCHIEDENIS

Recommend Documents