Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders Landelijke Omgevingsmanagementdag
Pieter Arends → vanwege ziekte vervangen door Nicolet Luisman Wouter van der Burg (The Bridge business innovators) Den Bosch 18 juni 2015
Agenda 1. Ontwikkelingen in de mobiliteitswereld 2. De uitdaging om in programma’s en projecten invulling te geven aan innovatie
3. Onze ervaringen ‐ ‐
Programma Beter Benutten Project InnovA58
4. Jullie innovatieskills (reflectie in subroepen) 5. Wrap-up
© Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
18 juni 2015 | 2
Scenario’s ontwikkelingen in mobiliteit zelfrijdende voertuigen delen en van bezit naar gebruik
hoge kosten (bijvoorbeeld door dure en/of schaarse fossiele brandstoffen)
lage kosten/gratis (bijvoorbeeld door elektrische aandrijving, waarbij energie ‘gratis’ wordt)
slimme voertuigen, bestuurder blijft nodig eigen bezit en autonomie © Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
18 juni 2015 | 3
Scenario’s ontwikkelingen in mobiliteit Zelfrijdende voertuigen
Slimme voertuigen, bestuurder blijft nodig
• Reistijd efficiënt benutten • Beleving • Reizen is in mindere mate een last
• Lijkt veel op huidig systeem • Ondersteuning in rijden • Eenvoudig rij- en routekeuzes maken
Delen en van bezit naar gebruik
Eigen bezit en autonomie
• Autobezit neemt drastisch af • Serviceproviders verzorgen mobiliteit • Vervoer op maat
• Autobezit wijzigt niet • Individuele verplaatsingen
Fossiele brandstoffen schaars en duur
Elektrische aandrijving, energie wordt gratis
• Reizen neemt af • Toename duurzame vervoermiddelen • Alternatieven om in contact te zijn
• Toename verplaatsingen (is er latente vraag?)
© Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
18 juni 2015 | 4
Scenario’s ontwikkelingen in mobiliteit zelfrijdende voertuigen delen en van bezit naar gebruik
laagdrempelig collectief systeem
exclusieve services
hoge kosten (bijvoorbeeld door dure en/of schaarse fossiele brandstoffen)
lage kosten/gratis (bijvoorbeeld door elektrische aandrijving, waarbij energie ‘gratis’ wordt)
onbeperkte eigen mobiliteit
alternatieve verbindingen
slimme voertuigen, bestuurder blijft nodig eigen bezit en autonomie © Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
18 juni 2015 | 5
Scenario’s ontwikkelingen in mobiliteit zelfrijdende voertuigen delen en van bezit naar gebruik
laagdrempelig collectief systeem
exclusieve services
hoge kosten (bijvoorbeeld door dure en/of schaarse fossiele brandstoffen)
lage kosten/gratis (bijvoorbeeld door elektrische aandrijving, waarbij energie ‘gratis’ wordt)
onbeperkte eigen mobiliteit
alternatieve verbindingen
slimme voertuigen, bestuurder blijft nodig eigen bezit en autonomie © Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
18 juni 2015 | 6
De uitdagingen voor innovatie in mobiliteit In het verleden werden voornamelijk infrastructurele maatregelen ingezet voor verbetere bereikbaarheid. Tegenwoordig wordt ook gezocht naar andere, meer innovatieve maatregelen in samenwerking met private partijen. Bij deze maatregelen zijn gedragsverandering en nieuwe (in-car) technieken het focuspunt: ten slotte beslissen mensen zelf hoe ze van A naar B willen komen.
Wij zien drie uitdagingen
1
De betrokkenheid (ook in uitvoering en investering) van private partijen omhoog brengen
Werken aan nieuwe business
2
Meer innovatie in de projecten
Innovatieproces organiseren
© Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
3
Fundamenteler sturen op gedrag van weggebruikers
Aansluiten op inzichten en leven van specifieke doelgroepen 18 juni 2015 | 7
Fasering van een innovatieproject Een kansrijk innovatietraject doorloopt 3 fasen en start met heldere kaders Innovatie gaat over nieuwe en bestaande slimme dingen anders met elkaar combineren; zo kom je tot nieuwe inzichten en oplossingen! Doe dit samen met stakeholders.
Kaders stellen
Ervaringen Beter Benutten tot nu toe
kantoor opdrachtgever bellen studio
email
studio facturen maken
café overleg uitwerken opdrachtgever concept
ophalen prototypes
thuis 7
8
thuis 9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
Om een oplossing te kunnen bieden moet ik weten wat mijn beoogde doelgroep beweegt om wel/niet in de spits te reizen!
DISCOVER Inzichten genereren Experts sessie(s)
Criteria Beter Benutten Vervolg
acquisitiegesprek
Customer journey
Persona’s ontwikkelen
Client/ partner interviews Co-creatie sessie
DEVELOP concepten ontwikkelen Ontwikkelen van het concept met teams Prototypes ontwikkelen en feedback vragen van de doelgroep voor realisatie
Wie wil ik bereiken met mijn oplossing? © Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
“Ik besteed de Marjolein weinige tijd die ik heb graag aan Tijd en gemak belangrijke dingen zoals mijn gezin en familie”
DELIVER Realiseren
Projectmanagement Uitwerken tot projectvoorstel/PAS Afspraken maken in BO MIRT Realiseren
Maak slim gebruik van bestaande succesvolle projecten; welke bouwstenen kun je hergebruiken?
18 juni 2015 | 8
Inzichten uit leven van de doelgroep zijn essentieel Het perspectief van de reiziger op onderstaande wijze beschrijven en leggen naast de werkelijkheid uit de bekende verkeersmodellen en bestaande analyses geeft een completer beeld van de doelgroep en welke ‘haakjes’ er zijn om spitsmijdingen te realiseren
TER ILLUSTRATIE
acquisitiegesprek
kantoor opdrachtgever bellen studio
email
studio
café overleg opdrachtgever
uitwerken concept
facturen maken
ophalen prototypes
thuis 8
thuis 9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
locatie-gebonden activiteit
“ik werk thuis en ga naar een klant waar ik een shoot heb. Ik werk eventueel al dingen uit bij een klant en reis door naar een andere klant of terug naar huis om zaken verder uit te werken”
“een ontmoetingsplek voor creatievelingen zou misschien leuk zijn, al heb je die al wel”
“met zakenrelaties spreek ik nooit thuis af. Voor gesprekken en overleg ga in naar een café of restaurant”
“thuis heb ik speciale apparatuur om foto's na te bewerken. Thuis doe ik ook de administratie”
“ik heb als startende zelfstandige geen geld over voor dure externe werkplekken, wel om een uurtje met een klant ergens af te spreken”
“het moet een duurzaam imago hebben. Dat komt in veel van m'n eigen projecten naar voren, dus dat vind ik belangrijk”
© Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
“ik werk wel eens in Den Haag bij business center de Kleine Loods of op Utrecht CS in 'de Tijd'” 18 juni 2015 | 9
Innoveren vraagt om samenwerken
© Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
18 juni 2015 | 10
Onze ervaringen Beter Benutten Vervolg
InnovA58
Organiseren expertteam om regio’s te helpen met het ontwikkelen van het programma voor Beter Benutten Vervolg
MIRT verkenning voor verbreding A58 tussen Breda en Eindhoven - Geïnitieerd door het bedrijfsleven
28 experts in 12 regio’s
- Doorstroming versneld verbeteren (planning MIRT 2023)
In analyse- en oplossingenfase (mei 2014 tot en met april 2015)
- Provincie Noord Brabant is bereid tot voorfinancieren van versnellingskosten
- Innovatie als middel (besparen e/o Met focus op gedragsverandering conform verdienen) om de versnelling te het principe van CORT & Krachtig kunnen realiseren Uitwisseling in expertbijeenkomsten
Kansrijke scope voor innovatie bepalen in een privaat/publiek speelveld
© Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
18 juni 2015 | 11
Lessons learned Expertteam Beter Benutten Vervolg
Verkeerskundige analyse
Stakeholder analyse
•Waar zit het probleem: meest vertraagde ritten, belangrijkste herkomsten en bestemmingen •Leidt tot: lijst met geprioriteerde gebieden en/of corridors
•Bepaal belangrijkste stakeholders o.b.v. geprioriteerde gebieden/corridors •Onderzoek (ook in gesprekken met stakeholders) hun ambities, doelen, activiteiten en knelpunten •Leidt tot: inzicht waar stakeholders zich mee bezig houden
Oplossingen Gedragsanalyse
•Bepaal belangrijkste doelgroepen o.b.v. geprioriteerde gebieden/corridors •Onderzoek (ook in gesprekken met doelgroepen) hun (on)bewuste gedrag; drijfveren, beweegredenen, weerstanden en ontvankelijkheid •Leidt tot: inspiratie voor kansrijke gedragsinterventies per doelgroep
© Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
18 juni 2015 | 12
Keuzes maken ‐ Het is belangrijk om goed onderbouwde keuzes te maken (regionale prioritering) om de verschillende stappen te doorlopen
‐ Dit (b)lijkt lastig:
‐ Verkeersanalyse is beschikbaar, maar leidt niet altijd tot keuzes ‐ Stakeholders en doelgroepen zijn nog algemeen ‐ Maatregelen liggen al deels vast
‐ Durf ‘door de oogharen te kijken’ en aannames te maken
‐ Expliciteer aannames en geef aan hoe daarmee om te gaan (vervolgonderzoek, ‐ ‐
als gegeven beschouwen, achteraf toetsen) Bouw go/no-go momenten in Ga uit van testen, leren en aanpassen
© Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
18 juni 2015 | 13
Terugkerende thema’s ‐ Paradigmashift ‐ Tijd ‐ Accountability
© Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
18 juni 2015 | 14
Paradigmashift: uitzoomen versus inzoomen
Verkeerskundige analyses • Kwantitatief, getallen • Modelmatig, complexiteit reduceren • ‘Massa’-gericht • ‘Harde’ en ‘robuuste’ criteria
© Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
Gedragskundige analyses • Kwalitatief, verhalen • Complexiteit blootleggen en vergroten • ‘Mens’-gericht • ‘Zachte’ en ‘vloeibare’ criteria
18 juni 2015 | 15
Do’s (o.b.v. ervaringen expertteam Beter Benutten) ‐ Creëer lokaal eigenaarschap voor Beter Benutten Vervolg ‐ Zorg dat output verkeerskundige analyse leidt tot regionale ‐ ‐
‐ ‐ ‐ ‐ ‐
prioritering en dat deze te vertalen is naar stakeholders en doelgroepen Organiseer een multidisciplinair team (dus ook expertise t.a.v. stakeholderanalyse, gedragsanalyse en servicedesign) Betrek gebruikers om zicht op hun beleving en dagelijkse realiteit te krijgen Zorg ervoor dat in het doorlopen van alle stappen overzicht is op het totaalproces (wat is wanneer waarvoor nodig) Werk iteratief en creëer open en wederkerige dialoog ‘Oormerk’ tijd en geld voor innovatie Vertrouw op ‘zachte’ criteria en beloon weldoordachte risicovolle initiatieven Test, toets en leer
© Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
18 juni 2015 | 16
InnovA58: Noord-Brabant verdient een betere en slimmere weg Aanleiding: Capaciteitsknelpunt op de A58
- Geïnitieerd door het bedrijfsleven - Doorstroming versneld verbeteren (planning MIRT 2023) - Provincie Noord Brabant is bereid tot voorfinancieren van versnellingskosten - Innovatie als middel (besparen e/o verdienen) om de versnelling te kunnen realiseren Kansrijke scope voor innovatie bepalen in een privaat/publiek speelveld
© Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
18 juni 2015 | 17
Het project concreet
© Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
18 juni 2015 | 18
1 8
Vormen van innovatie in een infraproject
© Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
18 juni 2015 | 19
Innovatieportfolio
Diffractoren (geluidreductie)
‘basisscope grootschalige innovaties’ • behoren nog niet tot het reguliere werkveld van de moederorganisatie RWS • innovaties die in een kleine en/of testomgeving zich hebben bewezen, en waarvoor opschaling van testen nodig is alvorens opname in reguliere werkwijze mogelijk wordt. • met een enige zekerheid in te schatten dat ze een positief financieel effect zullen hebben op de kosten voor aanleg en/of beheer & onderhoud. ‘’Innovatiescope_ PLUS’’ • innovaties die een financieel onzekere maar maatschappelijk positieve impact hebben, oa op het gebied van milieu, inpassing of duurzaamheid • Regionale stakeholders spelen een belangrijke rol. ‘’Innovatiescope – TESTLAB’’ • experimenten met grote belofte voor de toekomst • impact kan divers zijn; van doorstroming en veiligheid tot technische aspecten in wegontwerp en aanleg. © Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
Voertuig communicatie
18 juni 2015 | 20
Electric Priority Lane
Verschillende coalities
© Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
18 juni 2015 | 21
Opdracht 1. Zit er innovatie in jouw project? 2. Hoe ga je met de omgeving om (gebruikers en stakeholders)? 3. In welke lijn van samenwerkingscoalities past dat? 4. Hoe zou je de omgeving betrekken?
5. Wat betekent dat voor jouw skills als omgevingsmanager? 6. Bekijk per samenwerkingscoalitie in welke mate deze geschikt is voor innovatie en wat betekent dat voor jouw werk?
© Twynstra Gudde | Innovatie in mobiliteit: rol voor gebruikers en stakeholders
18 juni 2015 | 22
Pieter Arends
[email protected] Wouter van der Burg
[email protected]
Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot deze presentatie berusten bij Twynstra Gudde. Niets uit deze presentatie mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van Twynstra Gudde.