FILM EN EDUCATIE... in het vertoningscircuit van Lessen in het Donker, in het kader van Filmfestival Open Doek, een workshop verzorgd door Jekino, een film in de klas... Film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen, en wij zorgen graag voor een goede programmatie en pedagogische omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films uit het afgelopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen en zorgen voor kant-en-klare lesmappen voor een boeiende verwerking in de klas. Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. In elke lesmap wordt aandacht besteed aan een filmtechnische en inhoudelijke benadering van de film, en leggen we de focus op één filmterm. We stimuleren jullie graag om de film met een frisse blik te bekijken.
www.lesseninhetdonker.be / www.opendoek.be / www.jekino.be
Doelgroep DE POETSPRINS: kleuteronderwijs
Feedback! We horen graag je reactie op de film, bespreking en lesmap. Surf naar www.lesseninhetdonker.be om een evaluatiefiche in te vullen.
INHOUDSTAFEL 4 4
Voor je naar de film gaat… Synopsis van de kortfilms 4 De Poetsprins 5 Apennootje 6 De schatkaart 6 Sneeuwmannetjes 7 Kapitein Bligh 7 Frigo 8 Maandans 9 De Stadskat 9 Mechaniek 10 Sientje 12 Een beetje theorie over animatiefilmtechniek 14 Opdrachten rond inhoudelijke aspecten 14 Ganzenbord 16 Welk prentje ontbreekt? 16 Zelf een film maken 17 Domino 17 Raad de schim 18 Thema’s die aangereikt worden in de films KLEURENPLATEN DE POETSPRINS is een compilatie vrolijke korte Europese animatiefilms zonder dialogen: tien kleurrijke pareltjes die de afgelopen jaren te zien waren op filmfestivals over de hele wereld. En enkele daarvan wonnen een aantal prijzen. De compilatie bestaat uit originele, fantasierijke, verrassende en leuke verhaaltjes die kinderen ook een frisse kijk geven op het genre van de animatiefilm: de verschillende technieken en vertelstijlen getuigen van de onuitputtelijke creatieve mogelijkheden van het medium. DE POETSPRINS is een project van het Internationaal Kortfilmfestival Leuven. De reeks kortfilms zijn al toegankelijk voor kinderen van 3 en ouder. De opdrachten in de lesmap zijn afgestemd op verschillende leeftijdsgroepen. Het is aan de leerkracht om te beslissen welke opdrachten voor haar/zijn leerlingen interessant en haalbaar zijn.
2
3
VOOR JE NAAR DE FILM GAAT... Voor je met de kinderen een film bekijkt is het zeker interessant ze enigszins voor te bereiden. Stel ze een aantal vragen. Als de kinderen een vraag positief willen beantwoorden, houden ze het bordje met de opgestoken duim omhoog, in het andere geval nemen ze het bordje met de duim omlaag. Figuren: zie bijlage achteraan. Vragen die je eventueel kunt stellen: Heb je al eens een film gezien? Ben je al naar de bioscoop geweest? Vond je dat leuk? Heb je thuis al eens een film gezien? Kijk je graag films? Ben je soms bang als je film kijkt?
SYNOPSIS EN TECHNISCHE KAART VAN DE KORTFILMS DE POETSPRINS
Zoia Trofimova, Frankrijk, 2002, 7 min. Originele titel: LE TROP PETIT PRINCE Won o.m. de “Glazen Beer” op het Filmfestival van Berlijn. De poetsprins is een jongetje dat heel graag alles proper heeft. ’s Morgens vroeg begint hij zijn huis te poetsen. Hij geeft een bloem wat water, hij stofzuigt zijn huisje en lapt de ramen. Plots ontdekt hij een vuile vlek op de zon. Hij is vastberaden en wil ook de zon poetsen. Hij zoekt moedig naar verschillende manieren om bij de zon te komen. Maar de zon komt alsmaar hoger te staan, waardoor hij er onmogelijk bij kan. Hij gebruikt een stoel, een tafel, een borstel… maar het lukt hem nog steeds niet
4
om ze te bereiken. Ondertussen is het al middag geworden. De poetsprins kruipt op het dak van zijn huisje om aan de hoge middagzon te kunnen. Tevergeefs. Hij gebruikt een hele lange ladder, ja zelfs een vliegtuigje, maar tot zijn frustratie kan niets hem helpen om de zon te bereiken. Enkel de avond brengt soelaas, de zon zakt, en de poetsprins kan zijn geluk niet op: hij poetst tot ze blinkt! Maar wanneer het avond is bij de poetsprins, is het aan de andere kant van de wereld dag: En daar wordt de zon weer vuilgemaakt… Dit filmpje is bedoeld voor een jong publiek maar ook volwassenen zullen veel genot beleven aan de prachtige tekeningen die in gekleurd krijt gemaakt werden. De zachte pastelkleuren verkrijgen daardoor een heel mooie textuur, de zachte vibratie van bepaalde kleurelementen zorgt voor een erg levendig effect. Naarmate de zon een andere plaats inneemt veranderen de kleuren van lucht en aarde en gaan ze van zachtgeel tot felblauw en lichtroze.
APENNOOTJE
Pierre-Sylvain Gires, Brice Bergeret en Sophie Devred, Frankrijk, 2005, 5 min. Originele titel : KAZKAHUETTE Een klein muisje heeft heel veel zin in dat lekkere apennootje! Maar hij is niet alleen: de giraf en de slang willen ook wel dat nootje verorberen. Er ontstaat een wilde achtervolging. Maar plots komt er nog iemand opduiken: de olifant heeft er ook wel zin in en de achtervolging gaat verder. Tussendoor valt het apennootje in het water en raakt een vis geïnteresseerd in de lekkernij. Wie zal er uiteindelijk met het apennootje gaan lopen? Opvallend in deze animatiefilm zijn de vrij eenvoudige en kleurrijke 3Dcomputertechnieken, waarbij op een originele manier met het beeldkader wordt gespeeld. Het apennootje en de muis leggen de link tussen de verschillende dieren/beeldkaders. Je hoort een vrolijk muziekdeuntje, op het tempo van de dieren! 3D-animatie kende de laatste jaren een zeer sterke opgang waardoor het aandeel van de authentieke animatietechnieken (jammer genoeg) naar de achtergrond verdwijnt. Merken de kinderen een verschil met computer 3D- animatie of de klassieke getekende stop-motionfilms? Wat vinden de kinderen het mooist?
5
Aan welke animatiefiguur deed dit filmpje je denken (cfr. Het filmpje over SCRAT DE EEKHOORN bij het begin van ICE AGE!)
DE SCHATKAART
Oystein Stene, Noorwegen, 2005, 6 min., Originele Titel: MR. JONES: THE MAP Toeristen met bermudashort en op het hoofd geknoopte zakdoek zijn meestal niet de meest avontuurlijke types. Maar Mr. Jones heeft een schatkaart bemachtigd en voorzien van thermos en boterhammen met salami trekt hij met de kaart in de hand op zoek. Maar het lijkt of iemand hem voor de gek wil houden. Iedere keer als hij denkt dat hij de schat gevonden heeft, komt hij ergens anders terecht en moet hij helemaal opnieuw beginnen zoeken. Maar… na lang graven vindt hij een grote schatkist. Hij zet zijn fototoestel klaar om alles te fotograferen, maar wat hij uit de kist haalt is al een even groot raadsel als hoe hij de schat heeft gevonden. Dit filmpje werd gemaakt in Noorwegen met figuren in klei
SNEEUWMANNETJES
Cecilia Marreiros Marum, België- Frankrijk, 2003, 9 min., Originele Titel: BONHOMMES Won o.m. de “Prijs voor Beste Kortfilm” op Media 10/10 (Namen) Het geluk van een vijfjarig mannetje kan niet op als het gaat sneeuwen. Tijd om een sneeuwman te maken: vol enthousiasme gaat hij aan het werk met sneeuw, sjaal, knopen en moeders vergiet. De sneeuwman maken lukt best aardig maar de weersomstandigheden zitten de kleine dreumes niet mee. Zon en dooi doen de sneeuwman telkens weer verdwijnen en die vervelende hond die zijn been komt begraven helpt ook al niet echt. Vastberaden bouwt het jongetje zijn verwaterde nieuwe vriendje telkens weer op. In SNEEUWMANNETJES heeft de regisseuse met behulp van digitale technieken een prachtig helder kleurenpalet gecreëerd. Daarnaast valt het filmpje vooral op door een zeer geslaagd inventief gebruik van het beeldkader, dat voortdurend een andere vorm en plaats aanneemt tegen de zwarte achtergrond, wat niet alleen de prachtige kleuren nog beter doet uitkomen maar ook een extra dynamisch en ritmisch effect geeft aan het geheel. Een zeer simpele maar erg leuke tekenstijl.
6
KAPITEIN BLIGH
Derek Roczen, Duitsland, 2003, 5 min., Originele Titel: CAPTAIN BLIGH William Bligh, inderdaad, dat was die befaamde kapitein die door zijn bemanningsleden aan de kant gezet werd op de beruchte Bounty. Ook in dit filmpje heeft hij last van opstandelingen, hoewel het dit keer niet de bemanningsleden maar de kanonskogels zijn die moeilijk doen. ‘Intelligent weapons’, zegt u, wel blijkbaar hadden ze er in de 18e eeuw ook al last van. Kapitein Bligh is een echte kapitein. Om de knappe koningin te imponeren trekt hij ten strijde met zijn grote schip dat een echt kanon heeft! Hij neemt één kanonskogel en stopt die in het kanon. Maar de kogel is zo bang om afgeschoten te worden, dat hij ontsnapt. De Kapitein probeert het nog enkele keren, maar telkens lopen de kogels weg. Terwijl de kapitein de kogel te pakken krijgt, stappen de andere allemaal in de reddingssloep. Door hun gewicht gaat de boot kantelen en schiet Kapitein Bligh de kanonskogel in zijn eigen boot. Samen met de koningin zinken ze de dieperik in. De overgebleven kanonskogels jubelen van vreugde in hun reddingsbootje: ze zijn gered van het grote kanon en van kapitein Bligh! Een klassieke animatiefilm met een originele verhaallijn. Gemaakt in 2D met een eenvoudig getekend decor: de blauwe zee tegen een grijs wolkendek met centraal in beeld het schip. Grappig alleszins is het gebruik van een fantasietaal. De angst van de bommen en de woede van de kapitein komen daardoor beter tot uiting bij een breed publiek. De plastische manier waarop de koningin wordt voorgesteld is ook best leuk: een letterlijk ‘ingekaderde’ vrouw.
FRIGO
Claire Michaud, Tristan Hocquet en Alexandra Gasztowit, Frankrijk, 2006, 6 min Dit filmpje speelt zich af in een ijskast, waar alles zijn vrolijke gangetje gaat. De maïs leeft, het eitje danst, de charcuterie draait vrolijk rond, een dop van een tube haalt acrobatische toeren uit … Maar plots stopt de frigo met draaien en wordt het warmer. Alle etenswaren beginnen te smelten: het wordt een smerige smurrie. Het ei maakt een tocht naar het vriesvak om de ventilator van de koelkast te vinden. Het
7
waagt zich door gesmolten ijs en raakt uiteindelijk bij de ventilator. Het blijkt niet zo eenvoudig het rad weer in werking te stellen, het ei bezeert er zich zelfs bij! Uiteindelijk slaagt hij erin de temperatuur naar beneden te krijgen. Het frisse feest kan verdergaan! Een 3D-filmpje met een zeer origineel perspectief: een detailopname van de voedingswaren in de frigo die bijna een menselijk karakter krijgen! Opvallend hierbij is het geluid en de muziek die zeer sterk de sfeer bepalen tijdens het kijken! In het begin klinkt alles levendig en vrolijk totdat de koelkast het begeeft: plots krijg je allerlei vieze, wansmakelijke geluiden te horen zodat je de geur en schimmels er als het ware bij krijgt. Tot de ijskast het weer doet natuurlijk. Het lijkt wel een knipoog naar de global warming…!
MAANDANS
Rachel Everitt, UK, 2001, 3 min., Originele Titel: LUNAR JIG Won de “Moondance Award” op het Moondance Film festival (USA) Onder het rozige maanlicht vindt een betoverend schouwspel plaats wanneer zoemende insecten een nachtelijke dans uitvoeren. Een romance lijkt zich te ontwikkelen tussen een rode anjer en een hommel. Maar de dans wordt onderbroken wanneer een gevaarlijke spin komt opdagen en de geliefde gekaapt wordt. Maar de hommel heeft een idee… Hij lokt de spin naar een gat in een boomstam. De andere insecten schuiven een steen voor het gat en - gelukkig maar - de spin is gevangen. Iedereen wacht gespannen af tot het beestje naar buiten komt gevlogen. Het duurt even, maar dan komt onze held door het kleine gaatje bovenaan de boom tevoorschijn. Alle insecten zijn superblij en gaan weer aan het dansen. Lunar Jig laat zich vooral opmerken door een prachtig kleurenpalet van roze en diepblauw en een feeërieke, ijle tekenstijl. De muziek heeft een belangrijke inbreng en zorgt niet alleen voor dramatische sfeerschepping maar brengt ook op gepaste wijze de broeierige geluiden van de insectenwereld over.
8
DE STADSKAT
Sarah Roper, UK-Frankrijk, 1998, 7 min., Originele Titel: THE APPARTMENT CAT De ene kat past zich al wat beter aan het moderne appartementsleven aan dan de ander. De mollige Cleo lijkt op het eerste gezicht een typisch huiselijke, verwende kater te zijn. Hij heeft helemaal geen scrupules over zijn gezapige dagritueel van slapen, eten en geaaid worden. Maar als zijn baasje, een drukke jonge zakenvrouw geen tijd meer voor hem heeft, begint het verlangen naar de vrijheid toch te kriebelen. Een dakterras vol vogels, gras en bomen lokken hem de straat op en Cleo beleeft een dag vol wilde avonturen in de drukke en gevaarlijke stad. Dit schattige poezenfilmpje vertelt niet alleen een leuk verhaal maar slaagt er ook in om op erg grappige wijze, met behulp van mimiek en minimaal geluidsgebruik, de gevoelens en gedachten van de wereldvreemde witte kater over te brengen. Let ook op de manier waarop de nieuwsknipsels, met behulp van een collagetechniek, de stad helpen vormgeven.
MECHANIEK
Rene Adema, Nederland, 2004, 3 min In een wonderlijke machine, vol kleurrijke radertjes, buisjes en trechtertjes rollen witte balletjes van het ene naar het andere onderdeel. Ze worden naar omhoog gezogen, omhoog gegooid, weg gekatapulteerd, met katrollen naar beneden gebracht, enz. En wat het resultaat is van dat ballet zal iedereen verbazen: wat komt die kip in het verhaal doen? Het filmpje lijkt wel een eerbetoon aan de modernistische kunst, met haar voorliefde voor mechanische beweging. Vele visuele elementen doen denken aan vroege, moderne stromingen, zoals kubisme en dadaisme. Het broeierige jazz-ritme (muziek van de bekende saxofonist Stan Getz) vult dit dynamische filmpje perfect aan.
9
OPDRACHT De wereld van de mechaniek Maak met de kinderen een enorme machine met kosteloos materiaal. Laat de kinderen nabouwen wat ze in de kortfilm gezien hebben. Reik ze verschillende materialen aan. Test de machine later uit met pingpongballetjes. Materiaal: Kosteloos materiaal (eierdozen, kartonnen dozen, yoghurtpotjes, wc-rolletjes, enz.) - Lijm - Plakband - Schaartjes - Verf - Enz. Doelstelling: De kinderen nemen deel aan een constructieve opdracht waarbij zij enige creativiteit en hun knutselvaardigheid kunnen gebruiken. Tegelijkertijd staan ze stil bij wat ze in de bioscoop hebben gezien.
SIENTJE
BOOS, BOZER, HEEL BOOS Voorzie voor elk kind een muziekinstrument. Een grote verscheidenheid aan instrumenten levert meestal een rijker klankpalet op. Indien nodig, laat je de kinderen (speelgoed) instrumentjes meebrengen. De kleuters kiezen een muziekinstrument en gaan in een grote kring zitten. De kinderen beelden zich in dat ze Sientje zijn. Herinner ze eraan, hoe Sientje van gewoon boos steeds bozer wordt en zelfs ontploft van boosheid. Op het einde van de film is Sientje heel triest, en uiteindelijk zelfs lief en blij. Laat de kleuters experimenteren met de klankmogelijkheden van het gekozen instrument (geen stemgebruik dit keer) om uit te zoeken hoe zij de verschillende gevoelens van Sientje kunnen uitdrukken.
Christa Moesker, Nederland, 1997, 5 min. Won o.m. het “Gouden Kalf” voor Beste Kortfilm op het Nederlands Film Festival
Laat de kinderen rechtstaan met hun instrument, aangezicht naar het midden. Elk kind speelt gedurende enkele seconden op zijn instrument. Wat denken de anderen: klonk het boos, bozer, heel boos? Of was het eerder triest, of lief?
Sientje? Wel dat is een typische ADHD-peuter met een nogal driftig karakter, regelmatig heeft ze last van enorme woede-uitbarstingen waarbij ze haar hele kamer afbreekt of haar arme teddy bespringt om hem vervolgens door de kamer te slingeren. Al die verevelende volwassenen die je altijd met het opgestoken vingertje de les komen spellen, je zou voor minder agressief worden! Nee, daar steekt Sien lekker haar tong naar uit. Of durft ze dat niet, denk je?
-
Dit zeer amusante Nederlandse animatiefilmpje was in 1997 een instant succes en kaapte niet alleen een Gouden Kalf op het Nederlands Film Festival weg maar won ook de prijs voor Best First Film op het vermaarde animatiefilmfestival van Annecy, waar hij ook nog de prijs van de critici kreeg. Regisseuse Christa Moesker kreeg meteen ook de mogelijkheid aangeboden om een tv-serie te maken rond hetzelfde personage. Er werden een aantal nieuwe afleveringen gemaakt die vertoond worden in Villa Achterwerk, het jeugdprogramma van de VPRO.
10
OPDRACHTEN bij SIENTJE: Klank, muziek en emoties De kinderen koppelen de emoties van Sientje aan muzikale expressie. Ze leren gradaties in gevoelens herkennen en uitdrukken door middel van klank: met de stem en muziekinstrumenten.
-
Misschien voelt niet iedereen zich onmiddellijk goed met het instrument van zijn eerste keuze. Indien nodig, laat de kinderen instrumenten uitwisselen. Bij elk muziekinstrument zijn verschillende manieren van bespelen mogelijk. Moedig de kinderen aan om op zoek te gaan naar minder voor de hand liggende speelwijzen. Zo ontstaan vaak verrassende klanken.
Speel: o heel boos o heel lief o een beetje minder lief o gewoon
o een beetje boos o bozer o minder boos
o vriendelijk o lief o enz.
Pas nu hetzelfde idee toe op de hele groep: geef dezelfde instructies maar nu speelt iedereen tegelijk. ACTIONPAINTING MET SIENTJE In deze beeldactiviteit experimenteren we met verschillende materialen en technieken. Sientje schildert op een heel impulsieve manier. Ze wil haar “echte” gevoelens tonen aan de hand van haar schilderij. Op een tafel voorzie je volgende materialen of een selectie ervan; rietjes, lege lijmbussen
11
gevuld met vloeibare verf, spatramen, tandenborstels, spuitjes, sponsen, druppeltellers, ecoline, karton, een kam, kurk, doeken, verf verdeeld over borden (al dan niet vermengd met water), groot tekenblad (oud laken, plastic, hout …), stokken van verschillende grootte en dikte, dennentakken, … Laat de kinderen vrij experimenteren met de aangeboden materialen. Ze kunnen: - Spatten door een oude tandenborstel in verdunde verf te dompelen en heen en weer te slingeren over het papier of ze kunnen gebruik maken van een spatraam. - Met rietjes de op het blad gedruppelde verf in alle richtingen uitblazen. - Met een kam lijnen trekken in onverdund aangebrachte verf. - Een prachtig lijnenspel maken met spuitjes of lege lijmbussen gevuld met verf. - Schilderen en spatten met sparren –en/of dennentakken. Dat geeft niet alleen een leuk resultaat maar ruikt bovendien ook lekker! Kies een naam voor het schilderij en bespreek de werken tijdens een toonmoment.
EEN BEETJE THEORIE OVER ANIMATIEFILMTECHNIEK Een animatiefilm ziet er net zo uit als een gewone speelfilm. Alleen staan er geen fotootjes op de filmrol, maar duizenden kleine tekeningen. Walt Disney maakte in 1937 de allereerste lange tekenfilm: SNEEUWWITJE EN DE ZEVEN DWERGEN. De term animatiefilm komt van het Latijnse woord animo, wat ‘ziel’ betekent. In een tekenfilm is het alsof de filmmaker ‘leven’ geeft aan zijn tekeningen en de personages ‘bezielt’. Een animatiefilm wordt beeld per beeld opgenomen. Daardoor kunnen levenloze dingen (bvb. tekeningen, poppen, foto’s, plasticine figuren, snippers, voorwerpen, …) tot leven (beweging) worden gebracht. De filmmaker zorgt ervoor dat elk in opeenvolgend beeld de tekening of het object een klein beetje verschilt van het vorige beeld. Dit noemt men ook stop motion. Wanneer zo’n reeks beelden snel achter elkaar afgespeeld wordt (zoals in een film), lijkt het alsof de tekeningen of figuurtjes bewegen.
Je maakt een stapeltje van een 20-tal papiertjes van ongeveer 5 cm lang en 5 cm breed. Je kiest best voor dik papier of licht karton. Je kan zelfs een post-it blokje gebruiken. Op de rechterhelft van die papiertjes maak je een reeks tekeningen die telkens een beetje verschillen van de vorige. Dan leg je alle tekeningen in volgorde op elkaar, de eerste tekening bovenaan. Het boekje dat je gemaakt hebt, hou je stevig in de linkerhand en je laat de tekeningen snel één na één onder je rechterduim te voorschijn komen als in een kaartspel. Dan zie je de beweging in je reeks tekeningen ontstaan. Probeer eerst met eenvoudige tekeningen, bijvoorbeeld een cirkel die steeds groter wordt of een gezicht dat grimassen trekt. Ook een thaumatroop is leuk om zelf te maken: snij met een schaar een rond schijfje met een diameter van ongeveer 7 cm uit stevig karton. Op de ene zijde van het schijfje maak je een tekening, bv. een vis. Op de andere kant van het karton teken je de viskom, maar wel ondersteboven! Nu maak je twee gaatjes in de rand van het schijfje. Daar maak je twee elastiekjes aan vast. Je doet het kartonnen schijfje snel om zijn as draaien en … het lijkt alsof de vis in de viskom zit! Wat je ziet, is een zogenaamde optische illusie: het lijkt alsof er beweging of een versmelting van beelden is, maar in werkelijkheid is dat niet zo; de tekeningen blijven gewoon zoals ze waren. Om één seconde animatiefilm te maken zijn gemiddeld 10 tot 12 filmbeelden nodig. Een lange animatiefilm duurt meestal zo’n 75 minuten, dus dat betekent……ruim 50.000 beelden! Die moeten allemaal één voor één getekend en ingekleurd worden. Vandaar dat het maken van een animatiefilm lang duurt en ook heel duur is: een team van tientallen specialisten werkt er vaak jaren aan.
Animatiefilm is een uitstekend expressiemiddel. Iedereen gaat met plezier aan de slag om z’n eigen fantasie tot leven te wekken. Originaliteit en inventiviteit zijn altijd belangrijker dan technische bravoure.
Een eenvoudige manier om zelf het principe van die opeenvolgende tekeningen te verduidelijken, is een flipboekje.
12
13
OPDRACHTEN ROND DE INHOUDELIJKE ASPECTEN HET GANZENBORD
Het ganzenbord is opgebouwd op basis van beelden uit de verschillende films. Het spelbord doorloopt alle films in chronologische volgorde. Wanneer je met de kinderen dit spelbord doorloopt, bespreek je in feite iedere film chronologisch. Verdeel de kinderen in groepjes van drie. Per groepje hebben zij elk een pion die ze op het spelbord kunnen gebruiken. Voor de aanvang van het spel: Leg ze kort uit dat je een spel gaat spelen met vraagjes over de film. Vertel dat ze tijdens het spel ook leuke en minder leuke bordjes zullen tegenkomen. Overloop met de kinderen de vier ‘actiesymbolen’ (je mag nog eens gooien, ga twee plaatsen achter- of vooruit, sla één beurt over). Vertel ze ook op welk nummer een opdracht zit verscholen ( bij 19, 25, 34 en 44). Wie het eerst aan de aankomst is, wint een speciale prijs (beslis zelf wat de winnaar krijgt). Tijdens het spel: Bespreek met de kinderen de prenten van de film. Wat gebeurt er op deze prent? Wie zien ze en wat doen ze? Wat gebeurt en na deze prent in de film? Hoe eindigt het filmpje? Dit is een leuke manier om even stil te staan bij het verhaal en de thema’s uit de filmpjes. Doelstelling: alle films en hun verhaallijn chronologisch doorlopen met de kinderen. Er zijn opdrachtjes tussenin geplaatst om wat dynamiek in de oefening te stoppen en de kinderen op een speelse wijze te laten ontspannen. Benodigdheden: Ganzenbord - Dobbelsteen - Pionnen
OPDRACHTEN BIJ HET GANZENBORDSPEL: Plaatje 19: Verstop verschillende apennootjes in de klas. De kinderen gaan samen zoveel mogelijk apennootjes zoeken in de klas en mogen er later van smullen. BENODIGDHEDEN: apennootjes! Plaatje 25: Sneeuwmannetjes maken: Laat de kinderen elk hun eigen sneeuwmannetje maken. BENODIGDHEDEN per sneeuwman: 2 waggeloogjes, anderhalf tandenstokertje, een stift, 2 piepschuimbolletjes (van verschillende grootte), kleine langwerpige lapjes stof, een cocktailparasolletje en eventueel witte wattenbolletjes. Laat de kinderen zelf met behulp van een tandenstokertje de piepschuimbollen aan mekaar bevestigen. Laat ze het korte lapje stof (het sjaaltje) rond de sneeuwman binden. Plak de waggeloogjes op het sneeuwmannetje, laat de kinderen het parasolletje in het sneeuwmannetje stoppen. Eventueel kunnen ze nog wat ‘sneeuw’ toevoegen met behulp van wattenbolletjes. Ziezo, nu hebben ze een eigen sneeuwman als vriendje. Plaatje 34: Maak een tekening over het filmpje van ‘De Poetsprins’ BENODIGDHEDEN: papier en allerhande kleurmaterialen Plaatje 44: De maandans: Doe met de kinderen ook een maandans. Verduister de klas, installeer een licht (spot) die het maanlicht voorstelt en zet een leuk muziekje op… de kinderen kunnen nu hun eigen maandans dansen. BENODIGDHEDEN: Een spotlicht en een leuk muziekje
Legende:
14
Je mag nog eens gooien
Ga twee plaatsen vooruit
Ga twee plaatsen achteruit
Sla één beurt over
15
24
22
21
19
16
18
43 25
14
44 13 38
27
37
47 49
50 32
29
12
34
31
10
35
5
2 3
7
WELK PRENTJE ONTBREEKT? In bijlage achteraan deze lesmap vind je enkele filmbeelden terug. Uit elke film zie je drie beelden. Daarnaast geven we je ook enkele losse foto’s. De bedoeling van de oefening is dat de kinderen de losse beelden bij het juiste filmpje leggen, m.a.w. vervolledig de reeks van drie foto’s met een vierde foto. Je kan de kinderen de foto’s in juiste volgorde laten leggen. Deze oefening biedt je natuurlijk ook de mogelijkheid om tijdens de oefening met de kinderen te praten over de filmpjes. Stel ze daarbij enkele vragen: -
Bij welke film hoort dit prentje? Wie speelt de hoofdrol in de kortfilm? Vond je het een mooi filmpje? Waarom? Vond je het triestig, leuk, spannend…?
ZELF EEN FILM MAKEN De kleuters staan verspreid in de ruimte voor de camera en kunnen het tv scherm zien. Ze zien zichzelf op het scherm, net als in een spiegel. Sluit een camera aan op de televisie en speel wat spelletjes: in en uit het beeldkader lopen, gekke bekken trekken, dicht en ver van de lens staan, alle handen van de kinderen in beeld brengen, of boos worden zoals Sientje. Dan bekijk je de opnames, de kinderen zullen het heel tof vinden om zichzelf op televisie te zien… een unieke kans om de beeldtaal te verkennen. De kinderen kunnen ook zelf een film maken. Kies een van de kortfilms en speel die na. Ze bouwen het decor en maken voorwerpen om in de film te gebruiken, ze verkleden zich en spelen zelf de hoofdrollen. Maak van ieder fragment een shot aan de hand van de filmtechniek ‘stop motion’. ‘Stop motion’ is een filmtechniek waarbij de camera eerst een opname (frame) neemt van iets of iemand. Daarna schiet de camera een nieuwe frame, waarin de plaats van de speler of het voorwerp slechts minimaal verandert. Als je een reeks van dergelijke stilstaande beeldjes na elkaar zet, krijg je het effect van beweging. Wanneer je geen camera hebt, kan men ook werken met digitale foto’s.
16
Doelstelling: op die manier leren de kinderen spelenderwijs een film maken. Ze doorlopen chronologisch het filmverhaal met behulp van lichamelijke expressie. Materiaal: Verkleedkleren - Decorstukken - Camera/ fototoestel
DOMINO Achteraan in de lesmap vind je een dominospel. Op ieder kaartje van het spel staan er telkens twee prentjes met filmfiguren. Het is de bedoeling dat de kinderen de bij elkaar passende plaatjes aan elkaar rijgen. Zo past bijvoorbeeld het prentje van kapitein Bligh bij het prentje van een kanonskogel. Print het blad achteraan de lesmap af (hoeveel exemplaren je nodig hebt hangt af van het aantal leerlingen). Laat de kinderen de dominostenen uitknippen (en eventueel op harder papier of karton kleven). Verdeel de stenen onder alle kinderen en laat ze om de beurt een kaart leggen. Terwijl ze dit doen, kan je ze vragen stellen over wat er op hun kaartje staat afgebeeld. Vraag hen naar de personages, het verhaal en hun appreciatie van de filmpjes. Doelstelling: de kinderen verwerken het verhaal en de filmfiguren op een speelse wijze.
RAAD DE SCHIM We spelen schimmenspel. Span een groot wit doek in een verduisterd lokaal op. Achter het witte doek installeer je een spot. Laat de kinderen de verschillende filmpjes en/of personages uitbeelden. Je vertelt de kinderen telkens welk figuurtje ze kunnen uitbeelden. Als ze niet goed weten hoe dat moet, kan je ze raad geven. De andere kinderen raden welke film er wordt uitgebeeld. Materiaal Spot Wit doek Verduisterd lokaal Accessoires (de sjaal van de sneeuwman, de hoed van Kapitein Bligh, teddybeer van Sientje, schatkaart van Mr. Jones, enz.)
17
THEMA’S DIE KUNNEN AANGEREIKT WORDEN BIJ DE FILMS THEMA ‘DAG EN NACHT’
Bij DE POETSPRINS: Het draaien van de zon rond de aarde, … MAANDANS: gebeurt ‘s nachts
THEMA ‘SEIZOENEN’
BRONNEN De verwerkingstips rond SIENTJE werden overgenomen uit het pakket ‘INgeBEELD 1 voor kleuters en jonge kinderen’, uitgegeven door CANON cultuurcel. Dit is het eerste deel van een actief lessenpakket dat kleuters, kinderen en jongeren tot kritische en bewuste kjkers opvoedt. Voor meer info www.ingebeeld.be Met dank aan An Beghein voor het realiseren van de lesmap.
SNEEUWMANNETJES: dit filmpje overloopt de vier seizoenen en de weersomstandigheden die ermee gepaard gaan. (wind, regen, hagel, zon, sneeuw, ijs,…). STADSKAT toont regen en onweer
THEMA ‘DIEREN’
STADSKAT: huisdieren APENNOOTJE: vijf dieren vechten om hetzelfde nootje
THEMA ‘VRIENDSCHAP’
SNEEUWMANNETJES bespreekt een intense vriendschap en wat je voor elkaar overhebt. APENNOOTJE: thema ‘delen’ FRIGO: heroïek, handelen in het belang van anderen
THEMA ‘GEVOELENS’
SIENTJE is kwaad, triest, blij, … SNEEUWMANNETJES: het jongetje mist zijn vriend, wil hem beschermen, is triest wanneer hij er niet meer is, wacht ongeduldig tot zijn terugkeer en is blij wanneer hij de sneeuwman voor een laatste keer ziet.
THEMA ‘PIRATEN’
SCHATKAART: piraten gebruiken een schatkaart, komen vaak avonturen tegen zoals Mr. Jones. KAPITEIN BLIGH heeft zoals piraten een schip, kanonskogels,…
THEMA ‘ETEN’
FRIGO: groenten, eieren, fruit, kaas, boter…
18
19
WELK PLAATJE ONTBREEKT?
DOMINOSPEL
