Infobrochure voor studenten. Neonatologie. Straat 6

Infobrochure voor studenten

Neonatologie Straat 6

2

INHOUD INHOUD............................................................................................................................................ 2 ALGEMENE GEGEVENS .................................................................................................................... 3 Globale omschrijving van de afdeling.......................................................................................... 4 Functies............................................................................................................................................ 4 GRONDPLAN.................................................................................................................................... 5 PROFIEL VAN DE AFDELING ............................................................................................................. 6 Medische pathologieën, behandeling, onderzoeken ................................................................. 6 Kenmerken van de patiëntengroep/patiëntenprofiel.................................................................. 7 De meest voorkomende verpleegactiviteiten: ............................................................................. 7 Woordverklaring & gebruikte afkortingen ..................................................................................... 9 ORGANISATIE EN WERKING VAN DE AFDELING............................................................................ 10 Dagschema................................................................................................................................... 10 Diensturen verpleegkundigen...................................................................................................... 11 Diensturen studenten .................................................................................................................... 11 Afdelingsgebonden tips ............................................................................................................... 11 Infosessies voor zwangeren.......................................................................................................... 12 WERKPOSTFICHE............................................................................................................................. 13 MEDISCHE TERMINOLOGIE ............................................................................................................ 14 Etymologie..................................................................................................................................... 14 Woordenschat ............................................................................................................................... 19

3

WELKOMSTWOORD Beste student, Welkom in AZ St-Lucas Gent! Je komt binnenkort bij ons op stage en wij zijn daar heel blij om. We investeren graag wat tijd in jou als student. Jij bent immers onze toekomst! AZ St-Lucas kan jou heel wat mogelijkheden bieden. Met 825 bedden, meer dan 2300 medewerkers en zo’n 70.000 opnames per jaar behoren we tot één van de grootste ziekenhuizen van Vlaanderen. Het hele gamma van specialiteiten staat voor onze patiënten ter beschikking. We kunnen je dus heel wat leermomenten aanbieden. Grijp deze kansen dan ook met beide handen , vraag gerust om eens een onderzoek bij te mogen wonen, een techniek uit te voeren,… Jouw interesse speelt alleen maar in je voordeel. Een organisatie zoals AZ St-Lucas, brengt heel wat met zich mee. Daarom geven we je graag wat extra informatie, die je op de volgende bladzijden kan terugvinden. Neem deze bundel zeker door als je voor de eerste maal op stage komt in ons ziekenhuis. Je kan er belangrijke informatie in terugvinden! We wensen je alvast een fijne en zeer leerrijke stage toe,

Christine Van der Hoogerstraete Directeur personeel en organisatie Wim Moerman Kurt Bourguillioen Begeleidingsverpleegkundigen

Els Vanblaere Verpleegkundig en paramedisch directeur

4

ALGEMENE GEGEVENS Globale omschrijving van de afdeling 

  

Onze neonatologie is een niet-intensieve neonatologie met een opnamecapaciteit van maximum 18 kindjes. Op jaarbasis hebben we meer dan 300 opnames. Dit is 13% van het aantal bevallingen op jaarbasis. De meest voorkomende patiëntjes op de afdeling zijn: - prematuren vanaf 32 weken tem 36 weken + 1dag - dysmaturen met een gewicht van minder dan 2,5 kg - zieke kinderen vb voor IV antibioticatherapie - kindjes van insuline dependente (zwangerschapdiabetes of diabetes type 1) mama’s - Pasgeborenen met adaptatieproblemen na traumatische bevalling - kinderen met congenitale aandoeningen - adoptie - transfer naar een intensieve neonatologie - nasale CPAP; neonaten die moeten beademd worden, worden door de pediater doorverwezen naar het UZ in Gent Verpleegafdeling M3 bevindt zich in straat 6  09/224.52.06 E-mail: [email protected]

Functies 

Artsen: Pediaters

zie ook op website www.azstlucas.be  zorgaanbod  medisch aanbod

   

Hoofdvroedvrouw: Anne Van den Berghe Stagementor: Myriam Lamoot Team van kinderverpleegkundigen/vroedvrouwen Logistieke assistenten: zij voeren ondersteunende taken uit zoals: o voeren allerlei boodschappen uit naar bv. Apotheek, labo,…

5

GRONDPLAN

6

PROFIEL VAN DE AFDELING Medische pathologieën, behandeling, onderzoeken Pathologieën 

       





 

Prematuren met onrijpheid van de longen -> ademhalingsmoeilijkheden Hartafwijkingen Hersenbloedingen Darmafwijkingen Chromosoomafwijkingen zwangerschapsduur van minder dan 32 weken NEC Malabsorptiestoornissen ademhalingsmoeilijkheden - tirage - tachypnoe - … Zwaar zieke baby’s - Sepsis - Cardiopathie - … Ernstige transitstoornissen - zieke van Hirschsprung - … Schildklierlijden en phenylketonurie. Infecties

Behandelingen

Onderzoeken

 Fototherapie  Zuurstoftherapie - steeds op advies van de pediater naargelang de saturatiewaarden en andere vitale functies (ademhaling).  Toedieningsmogelijkheden: - zuurstof in incubator - zuurstof met positieve druk via nasale CPAP

 Bloedafnames - perifere bloedafname - capillaire pH - dextrosticks

 TPN = totale parenterale nutritie  Antibioticatherapie - preventief naargelang de laboresultaten gedurende een drietal dagen (bijvoorbeeld na meer dan 24 uur gebroken vliezen) - bij positieve infectieparameters (gestegen CRP) gedurende 7 dagen intraveneus (bij positieve GBS en meconiumaspiratie) - werkwijze: IV, IM, per os de dosis wordt bepaald door de pediater naargelang de leeftijd en het gewicht van het kind en naargelang de frequentie per dag - aandachtspunten: Aandacht bij het omrekenen. Kijken naar de concentratie en de inhoud van de ampulle. De hoeveelheid waarmee de

 Radiologie - thorax - abdomen - skelet  Echografie - hersenen - nieren - abdomen - …  EKG en EEG  Lumbale punctie  PKU

7



Bij ernstige anemie van de neonaat

 

 



antiobiotica wordt opgelost zo klein mogelijk houden bij intramusculaire inspuitingen. Aandacht bij de toediening Snelheid IV (ev. met pycpomp) Bloedtransfusies Andere intraveneuze behandelingen zoals SOPP, sandoglobulines e.a. Glucose 10% bijgeven of caloreen in de voeding -> 3 gr. Op 60 ml glucose 5%

Hypoglycemie

 Bloedafnames - perifere bloedafname

 Glycemie bepalen via hielprik < 45 mg/dl = hypo !

Kenmerken van de patiëntengroep/patiëntenprofiel Vroeggeborenen en kindjes ter observatie  adaptatieproblemen  traumatische geboorte  infectieuze parameters …

De meest voorkomende verpleegactiviteiten: Basiszorgen  voeding geven: per os of via de maagsonde  hygiëne: o babybadje + navelverzorging o verzorging in de incubator (mustelabadje) o stuitverzorging na verpamperen  positionering van de neonaat: comfortverpleging of nesting (NIDCAP)  knuffelen, troosten  skin to skin, kangoeroeën aanmoedigen Behandelingen  Ademhalingsstelsel o aspireren o zuurstof toedienen in incubator, met oxyhood, O2 masker, neusbril o verzorging van een baby met nasale CPAP o ambubeademing eventueel met babylog o toediening van medicatie bijvoorbeeld coffeïnecitraat, puffers  Spijsverteringsstelsel o plaatsen van een maagsonde o retentiebepaling o toedienen van sondevoeding o assistentie bij borstvoeding o maagspoeling

8 o

observatie stoelgang: frequentie, aspect,…

 Urogenitaal stelsel o nemen van een urinestaal o vochtbalans – urinedebiet door middel van pampers wegen o observatie aspect urine  huid en zintuigen o verzorgen van een droge huid met amandelolie o pupilreactie en reflexreactie observeren o reactie op tactiele prikkels  metabolisme o prikken van glycemie, pH en PKU o assistentie bij PBO  medicamenteuze toedieningen o per os: o.a vitamines, spoorelementen, mineralen o IM: vaccins, antibiotica, diuretica o IV: TPN, Konakion, antibiotica, immunoglobulines o Intra – oculair Observatie van de baby Zeer belangrijk aangezien dit bijdraagt tot het stellen van een diagnose.  Vitale functies o hartfrequentie o ademhalingsfrequentie o zuurstofsaturatie o bloeddruk op vraag van de arts o observatie ademhalingsinspanning: tirage, kreunen, neusvleugelen  Thermoregulatie o de premature baby heeft een groot risico op warmteverlies voornamelijk door evaporatie (verdamping) o per shift wordt minimum 1 x de temperatuur gemeten axillair o naargelang de temperatuur wordt de incubator aangepast, de baby aangekleed en op advies van de arts de incubator bevochtigen o thermoregulatie is zeer belangrijk; onderkoeling is de oorzaak van veel problemen!  Kleur van de baby o vooral een verandering in kleur is een alarmsignaal o roze, wit, cyanotisch, gemarmerd of icterisch  Tonus o hypo – of hypertonie o spasticiteit  Gedrag van de baby o reflexen o prikkelbaarheid

9 o reactie op licht of geluid o tekenen van pijn?  Voedingsgedrag / spijsvertering o hoe verloopt de coördinatie tussen zuigen slikken en ademhaling? o reflux o tekenen van NEC o Ouderparticipatie Het doel hiervan is de ouders vertrouwd maken met hun baby en de band tussen ouders en kind versterken. De ouders dienen zo vlug mogelijk betrokken te worden bij de zorg van hun baby. De ouders worden aangespoord tot bezoek, knuffelen en kangeroeën, voeding, zorg (verversen, badje,…) De begeleiding naar ontslag toe bestaat eruit dat we hen nuttige tips meegeven en hen het gevoel geven dat ze met hun vragen steeds op neonatologie terecht kunnen, ook ’s nachts.

Woordverklaring & gebruikte afkortingen Aganglionose NEC Phenylketonurie

PKU

afwezigheid van ganglioncellen necrotiserende enterocolitis is een autosomaal recessieve aandoening waarbij het enzym phenylalaninehydroxylase congenitaal afwezig is waardoor phenylalanine niet kan omgezet worden in thyrosine welke zorgt voor de productie van melanine (nodig voor het pigment). Dit onderzoek gebeurt om schildklierlijden en phenylketonurie en andere metabole afwijkingen op te sporen. Wanneer er preventief niets gedaan wordt, ontstaat er mentale retardatie. Er wordt steeds preventief onderzoek gedaan om preventief te kunnen behandelen. Het wordt opgespoord met de hielprik of de guthrietest vanaf de vijfde dag na de geboorte indien het kind volle 5 dagen borst –of flesvoeding heeft gekregen. Indien er parenteraal voedsel is toegediend, wacht men met de test tot het kind minstens 3 dagen melkvoeding heeft gekregen. Bij het toedienen van antibiotica interfereert de test. Deze test wordt systematisch bij alle kinderen gedaan. Bij afwijking worden ouders verwittigd.

TPN

Zieke van Hirschsprung

totale parenterale voeding : via de bloedbaan alle voeding in het lichaam toedient. Deze voeding zorgt voor de calorische behoeften, het nodige vocht, mineralen en vitaminen. megacolon congenitum aangeboren vergroting van de karteldarm (colon) t.g.v. aganglionose;

10

ORGANISATIE EN WERKING VAN DE AFDELING Dagschema Vroegdienst: 06.30 uur 07.00 uur 06.30 uur – 8uur 9.00 u – 11.00 uur 11.00 uur 12.00 uur 12.30 uur

overdracht nacht naar vroegdienst flesjes verder geven verzorging baby’s : badje, mustellabad, … + ev. Ab IV of IM geven of andere medicatie voedingen baby’s, mama’s helpen bij de borstvoeding linnen en ander materiaal aanvullen flesjes voor 24 u klaarzetten idem 11.00 uur + linnen en vuilzak verwijderen Start 7 voedingen

Laatdienst 13.30 uur 14.00 uur

overdracht vroeg naar laatdienst + overschakelen AB opl. ev flesjes verder toedienen, vooral de 6 voedingen , drinken na 14.00 u afhankelijk van de ochtendverzorging 7 voedingen

16.00 u – 17.30 uur 17.30 u – 6 voedingen 19.00 uur 19.00 u – 7 voedingen + linnen en vuilbak verwijderen 20.30 uur Tussendoor : fiches schrijven voor de volgende dagen ev. linnen aanvullen ev. magazijn en medisch materiaal bestellen ev. apotheek (of ’s nachts) boxjassen verversen (of ’s nachts) Dagdienst: 8u – 16.42u 8uur

Met 1 uur pauze korte overdracht van vroegdienst, meewerken met vroegdienst en late dienst

Nachtdienst: 20.45 u – 21.15 uur 22.00 u – 23.30 uur 02.00 u – 04.00 uur

overdracht laatdienst naar nachtdienst eerst 6 voedingen, daarna 7 voedingen – volgens de baby’s wakker worden eerst 7 voedingen, daarna 6 voedingen – volgens de baby’s wakker worden

11 05.45 u – de 7 voedingen volgens wakker worden 06.30 uur 06.30 u – overdracht nachtdienst naar vroegdienst 06.45 uur Tussendoor (indien tijd) : boxjassen vervangen nacht van donderdag op vrijdag meten L en SO ev. apotheek

Diensturen verpleegkundigen V D L N

06u30 tot 14u12 8u tot 16u42 (60’ pauze tussen 12u & 14u) 13u30 tot 21u12 (geen pauze) 20u45 tot 06u45 (geen pauze)

Diensturen studenten De diensturen voor studenten zijn dikwijls verschillend per school. Toch volgen de studenten de uren van de medewerkers = 7.42u Laat dagelijks je urenlijst aftekenen door de verantwoordelijke. Als je naar de introductie komt de eerste stagedag, breng ook je urenlijst mee en laat je deze door de begeleidingsverpleegkundige aftekenen.

Afdelingsgebonden tips   

 

Nooit medicatie klaarmaken of toedienen zonder toestemming + begeleiding van een verpleegkundige of vroedvrouw: Infuus overschakelen altijd onder begeleiding van een personeelslid van neo Indien je info geeft aan de ouders zeker zijn dat dit de juiste info is, indien je niet zeker bent EERST aan een verpleegkundige of vroedvrouw van neo vragen. Anders geeft dit verwarring voor de ouders ! Zelf initiatief nemen en vragen om bepaalde verpleegkundige handelingen te doen of te zien. Bij de overdracht kan je horen wat er zoal zal gebeuren! De ouders zoveel mogelijk betrekken bij de verzorging, zodat ze het gevoel hebben nodig te zijn voor hun kind (gevoelens van jaloersheid en schuld zijn heel normaal en kunnen zo een beetje worden opgevangen). Daarom ook : Als de ouders in de buurt zijn is het belangrijk dat zij hun kind knuffelen, hou je zelf op afstand!

12 Infosessies voor zwangeren Op regelmatige basis gaan infosessies voor zwanger door in AZ St.-Lucas. Deze sessies worden door vroedvrouwen van Az St.-Lucas gegeven. De studenten kunnen deze infosessies meevolgen, hiervoor gelden de volgende afspraken :  Infosessie voeding: verplicht voor alle studenten vroedkunde tijdens de stage op materniteit 1 & 2.  Infosessie arbeid en bevalling: vrijblijvend maar aan te raden (indien er tijdens de shift niemand binnen is om te bevallen)  Meer info rond deze sessies kan via uw mentor of dienstverantwoordelijke van de afdeling verkrijgen.

13

WERKPOSTFICHE v zw AZ Sint-Lucas & Volkskliniek Cam pus Sint-Lucas Groenebriel 1 9000 Gent T el. 09/224 61 11 Fax 09/224 61 10 info@ azstlucas.be

Campus Volkskliniek Tichelrei 1 9000 Gent Tel. 09/224 56 11 Fax 09/224 56 10 info@ volkskliniek.be

W ERKPO STFICHE STA GIA IRS

in uitvoering van het KB van 21/09/04 betreffende de bescherming van stagiairs Onderneming : AZ Sint-Lucas W erkposten : N eonatologie M 3 straat 6 Typefunctie : Verpleegkundige Opleiding : Bachelor in verpleegkunde / 4 e graadsopleiding verpleegkunde

LUIK A Beschrijving van de w erkzaamheden : - W aar : Neonatologie M 3 straat 6 - W elke m achine, transportmiddel, producten : …………………………………………………………………………………………………………………….. - Taken : Verpleegkundige taken Resultaat risico-evaluatie (1) : - Risico’s : Risico biologische agentia groep 2 : TBC + bloedoverdraagbare infectieziekten, dragen van lasten, contact m et voeding - Genomen preventiemaatregelen : Vaccinaties, standaardvoorzorgsm aatregelen - Specifieke instructies, opleiding : standaardvoorzorgsm aatregelen beheersen, hef- en tiltechnieken

Risico’s en hinder (2)  val  op de begane grond  van hoger gelegen vlak

LUIK B

Verplicht m edisch toezicht (3)  risico beroepsziekten :  fysisch………………… …………..  chem isch…………… ……………..  biologisch…………………… …… .  prikw onden/snijw onden  law aai  longaandoening…………………  verbrijzelingen  trillingen  huidaandoening………………..  rondvliegende scherven  w arm te  veiligheidsfunctie? : …………………………… …………………………..  brandw onden  koude  contact m et voedingswaren  elektrische risico’s  vochtigheid  gebruik van beeldscherm en (4)  m anueel hanteren van lasten (m et gevaar voor rugletsel)  val van voorw erpen  chem ische hinder  inentingen/test :  tetanus  tuberculoses  geïsoleerd w erk  spatten  hepatitis B  andere :………… …  andere ………………… .  stof  ioniserende stralingen …………… ………………………… …….  gassen, dam pen  noodzakelijke m aatregelen bij zw angerschap en borstvoeding. Conform risicolijst AZ SL aard v/h gericht onderzoek…………… ………………………… …………. Periodiciteit 1 x geldig voor de volledige opleiding W elke w erkkledij/persoonlijke bescherm ingsm iddelen worden gedragen ? (verantw oordelijkheid gebruiker)  broekpak/schort/andere : broekpak of schort  adem halingsbescherm ing (type) :…………………… ……………..  veiligheidsschoenen (type) :………………………………… …………..  oorkap/oorpropjes (type) :…………………… ………………………..  handschoenen (type) : PVC of Latex  helm /kapje (type) : ………………………………… ……………………….  bril/scherm (type) : bij risico op bloedspatten  andere :…………………………… ………………………… ……………………….. Voor de ondernem ing : naam en handtekening

O ndergetekende werd geïnform eerd over de in te nem en werkpost.

Datum : Datum :   (1 )

ind ien het een arbeid spost zond er specifieke gezondheids-en veiligheidsrisico’s betreft, dient de tabel “R isico’s en kinder” niet aangevuld te w orden

(2 )

geeft d e specifieke kenm erken van d e arbeidspostanalyse

(3 )

aard van de blootstelling zoals voorzien in de inventaris opgem aakt in uitvoering van A RA B art.124 & 1b en m eegedeeld aan de arbeidsgeneesheer

(4 )

gebruik van beeldscherm en ged urende een aanzienlijke deel van de norm ale w erktijd (bv.m eer dan 4 uur) in functie van wat bij de gebruiker geldt

(5 )

algem ene opm erking : de werkpostfiche is vooraf ter advies voorgelegd aan de diensten van preventie en bescherm ing op het w erk en het com ité

14

MEDISCHE TERMINOLOGIE Etymologie ALGEMEEN a-

zonder

dys-

wijst op een stoornis

-ectomie

wegname

intra-

in

-itis

ontsteking

logos ( -logie, -loog)

leer

pathos ( -pathie)

lijden

poly-

veel

CARDIOVASCULAIR STELSEL card-, cardi- (afgeleid van het Grieks)

hart

cardiologie cardiopathie vas- (afgeleid van het Latijn)

leer of studie van de hartziekten het lijden aan een hartziekte (bloed)vat

BLOED- EN LYMFESTELSEL hem-, hemat- (afgeleid van het Grieks)

bloed

RESPIRATOIR STELSEL trache- (afgeleid van het Latijn)

houdt verband met de luchtpijp tracheitis

bronch- (afgeleid van het Latijn)

ontsteking van de luchtpijp wijst op een luchtpijpvertakking

bronchitis pneum-, pneumon- ( van het Grieks)

ontsteking van de luchtpijpvertakking houdt verband met de long

pneumectomie pneu (van het Grieks)

wegnemen van de long houdt verband met het ademen

apnoe dyspnoe

toestand waarbij tijdelijk het ademen ophoudt een moeilijke ademhaling

15 polypnoe

snel en veelvuldig ademen

SPIJSVERTERINGSSTELSEL stomat- (afgeleid van het Grieks)

mond

stomatologie stomatitis gastr- (afgeleid van het grieks)

studie van de mondaandoeningen mondslijmvliesontsteking wijst op maag

gastrectomie gastritis enter- (afgeleid van het Grieks)

wegnemen van de maag maagontsteking darm

enteritis gastro-enteritis hepat- (afgeleid van het Grieks)

darmontsteking ontsteking van maag en darm lever

hepatitis

infectie aan de lever

UROGENITAAL STELSEL nefr- (afgeleid van het Grieks)

houdt verband met de nier

ur- (Grieks)

wat verbandt houdt met de urine ureter (Latijn)

cyst- (afgeleid van het Grieks)

urineleider houdt verband met de blaas

cystitis

blaasontsteking

uterus (Latijn)

baarmoeder

hyster- (afgeleid van het Grieks)

houdt verband met de baarmoeder

hysterectomie gynaec- (afgeleid van het grieks)

wegnemen van de baarmoeder wat verband houdt met de vrouw

gynaecologie

vrouwenziekten

ZENUWSTELSEL neur- (afgeleid van het Grieks)

zenuw neurologie

studie van de zenuwen, zenuwziekten

encefal- (afgeleid van het Grieks)

hersenen

cerebr- (afgeleid van het Latijn)

hersenen

psych- (afgeleid van het Grieks)

ziel psychiatrie

tak van de geneeskunde die zich bezighoudt met het behandelen en genezen van geestesaandoeningen

OSTEOMUSCULAIR STELSEL

16 oste- (afgeleid van het Grieks)

houdt verband met het been

muscul- (afgeleid van het Latijn)

spier

intramusculair artr- (afgeleid van het Grieks

inspuiting in de spier gewricht

artritis pod- (afgeleid van het Grieks)

gewrichtsaandoening voet

podologie thorac (afgeleid van het Latijn)

studie van de voet borstkas

OTORINOLARYNGOLOGIE, OFTALMOLOGIE, DERMATOLOGIE ot- (afgeleid van het grieks)

oor otitis

oorontsteking

rin- (afgeleid van het Grieks)

neus

oftalm- (afgeleid van het Grieks)

oog

dermat- (afgeleid van het grieks )

heeft betrekking op de huid

dermatoloog

dokter in de huidziekten

cut- (afgeleid van het Latijn)

huid

subcutane injectie

inspuiting onder de huid

PREFIX Aantal / hoeveelheid hemi-, semi-

helft hemiplegie

verlamming van een lichaamshelft

uni-, mono-

één

bi-, di-

twee

tri-

drie

oligo-

weinig oligofrenie

poly-, multi-

weinig verstand, een verstandelijke handicap veel

polypnoe

veel en snel ademen

Afmeting micro-

klein

17 micro-organisme macro-

klein organisme, bijv. een bacterie groot

macroscopisch mega-, megalo-

wat te zien is met het blote oog groot

Gelijkenis / verschil / tegenstelling auto-

zelf

homo-, iso-

gelijk homoseksueel isomorf

hetero-

Zich aangetrokken voelen tot hetzelfde geslacht dezelfde vorm ander

hetero-anamnese anti-

bevraging van een familielid tegen

antibioticum

tegen de ziekte

Graad / hoedanigheid hypo-

onder, te weinig, onvoldoende hypotensie

hyper-

te lage bloeddruk boven, te veel, overdreven

hypertensie dys-

te hoge bloeddruk moeilijkheid, stoornis

dyspnoe

moeilijke ademhaling

Ontkenning a-, an-

zonder, gebrek aan anemie

in-, im-

bloedarmoede niet

incontinentie

niet kunnen ophouden van urine

Plaats in-, intra-, en-, endo-, ento-

in, binnen intramusculair

in de spier

e- ec-, ex- exo-

uit, buiten

inter-, meso-

tussen, in het midden

Snelheid brady-

traag bradycardie

trage hartslag

18 tachy-

snel tachycardie

snelle hartslag

Tijd ante-, pre-, pro-

voor prematuur

post-

vroeggeboorte na

posttraumatische stress

stress na een trauma

SUFFIX -algie

pijn gastralgie

maagpijn

-ectomie

wegnemen

-emie

houdt verband met bloed glycemie

-fobie

suikergehalte van het bloed vrees

claustrofobie -geen, -genese

vrees voor kleine ruimten ontwikkeling, vorming

pathogeen -itis

ontwikkelen van een ziekte ontsteking

cystitis -manie

blaasontsteking drang

kleptomanie -pathie, -paat

neiging tot stelen aandoening

cardiopathie -scopie

hartlijden onderzoek

gastroscopie -therapie

maagonderzoek behandeling

farmacotherapie

behandeling met medicatie

19 Woordenschat

A Abces

etterbuil, ophoping van pus in het lichaam

Abnormaal

afwijkend van de norm

Abortus

miskraam

Abrasie

schaafwond

Abrupt

plotseling

Absence

kortstondig bewustzijnsverlies

Absorptie

opname

Abstinentie

onthouding van medicijnen, alcohol, drugs

Accidenteel

toevallig, of als gevolg van een ongeluk

Acne

puistjes

Activeren

werkzaam maken

Acuut

plotseling en hevig

Adolescent

puber, jeugdig persoon

Adult

volwassene

Afasie

spraakstoornis

Agitatie

opwinding

Alert

oplettend

Allergie

overgevoeligheid

Amnesie

geheugenverlies

Analyse

ontleding

Anamnese

vraaggesprek naar de ziektegeschiedenis

Anesthesie

verdoving of narcose

Anorexia

magerzucht, eetstoornis

Antibioticum

geneesmiddel dat bacterien doodt

Antidepressivum

middel tegen ziekelijke neerslachtigheid

Apathie

lusteloosheid

Artrose

gewrichtsaandoening

Autonoom

zelfstandig

20

B Biopsie

een stukje weefsel uit een orgaan verwijderen voor onderzoek

Bronchitis

ontsteking van de luchtpijptak

C Carcinoom

kankergezwel

Cardiaal

met betrekking tot het hart

Caries

tandbederf

Causaal

oorzakelijk verband (oorzaak – gevolg)

Cellulitis

ontsteking van het onderhuidse bindweefsel

Celmembraan

wand, omhulsel van de cel

Cerebraal

met betrekking tot de grote hersenen

Cerebrovasculair

met betrekking tot de bloedvaten in de hersenen

Chemotherapie

behandeling van kanker met medicijnen

Chirurgisch

operatief

Cholesterol

lichaamsvet

Chronisch

van lange duur

Circulatie

(bloeds)omloop

Classificatie

indeling, rangschikking

Cognitief

met betrekking tot het denkproces

Coitus

geslachtsgemeenschap

Combinatie

verbinding

Complex

ingewikkeld

Complicatie

bijkomende ziekte

Conceptie

bevruchting

Conditie

toestand waarin iemand verkeert

Contraceptivum

voorbehoedsmiddel

Convulsie

stuip, toeval

Coronair

m.b.t. de kransslagaders van het hart

Correlatie

samenhang

Crisis

ernstige ziekteaanval

Criterium

toets, een reden

Curatief

genezend

21 Curve

kromme lijn

Cyclus

terugkerende regelmatige reeks

Cytoplasma

celvloeistof

Cyste

holte gevuld met vocht

D Decubitus

doorligwond

Deficit

gebrek

Delirium

acuut psychische stoornis t.g.v. een lichamelijke aandoening, vergiftiging of onthouding van middelen

Dementie

geestelijke achteruitgang

Dermatologisch

met betrekking tot de huisziekten

Detectie

opsporing, ontdekking

Diabetes

suikerziekte

Diagnose

vaststelling van een ziekte

Distilleren

zuiveren

Donor

degene die zijn orgaan afstaat

Dosis

hoeveelheid van een geneesmiddel

Drainage

vochtafvoering

E Echografie

beeld van organen

Eczeem

oppervlakkige huidaandoening

Effectief

doeltreffend

Efficiënt

doelmatig

Ejaculatie

zaadlozing

Elastisch

rekbaar

Elektro-Encefalo-Grafie

beeld van de elektrische hersenstroom

Elektrocardiografie

onderzoek van de elektrische activiteit van het hart

Eliminatie

verwijdering

Embolie

bloedvatverstopping

Embryo

vrucht in het moederlichaam

Emesis

braken

Emfyseem

longaandoening

Emotioneel

gevoelsmatig

Epidemie

besmettelijke ziekte die zich verspreid onder een

22 bevolkingsgroep Epilepsie

vallende ziekte, toevallen

Equivalent

gelijkwaardig

Etiologie

leer van de ziekteoorzaken

Euforie

verhoogd gevoel van welzijn

Evaluatie

beoordeling

Evolutie

ontwikkeling

Excessief

overdreven

Excitatie

opgewondenheid

Extern

uitwendig

F Faeces

ontlasting

Fataal

noodlottig

Fenomeen

verschijnsel

Fertiliteit

vruchtbaarheid

Fixatie

vasthechting

Fobie

ziekelijke vrees

Fractuur

been(bot)breuk

Fysisch

lichamelijk

G Genetisch

met betrekking tot de erfelijkheid

Genitaal

met betrekking tot de geslachtsorganen

Geriatrisch

medische zorg voor de oudere mens

Gradueel

trapsgewijs

Gynaecologisch

met betrekking tot de vrouwenziekten

H Hallucinatie

zinsbedrog, waanvoorstelling

Hemopathie

bloedziekte

Hepatitis

leverontsteking

Homogeen

gelijksoortig

Hygiënisch

met betrekking tot de lichaamszorg

Hyperkinesie

overmatige bewegingsdrang

Hypersecretie

verhoogde afscheiding

Hypersensitiviteit

verhoogde gevoeligheid

23 Hypertensie

verhoogde bloeddruk

Hyperventilatie

angstige ademhaling

Hypotensie

te lage bloeddruk

Hysterectomie

verwijdering van de baarmoeder

I Identificatie

vereenzelviging

Immaturiteit

onrijpheid

Immobilisatie

onbeweeglijk maken

Immuniteit

onvatbaarheid voor een ziekte

Implantatie

inplanting

Implicatie

verwikkeling

Impotentie

onvermogen tot geslachtsgemeenschap

Impregnatie

binnendringen van de zaadcel in de eicel

In vitro

in een reageerbuis

In vivo

in het levende organisme

Inactief

onwerkzaam

Incidenteel

bijkomend

Incisie

insnijding

Inclusief

met inbegrip van

Incompatibel

onverenigbaar

Incontinentie

onvermogen om urine of ontlasting op te houden

Incubatie

sluimeren van een ziektekiem

Indicatie

aanwijzing

Indicatief

aanduidend

Indirect

niet rechtstreeks

Individueel

afzonderlijk

Inductie

gevolgtrekking

Infantiel

kinderlijk

Influenza

griep

Infuus

vochttoediening in de bloedvaten

Inhalatie

inademen van dampen

Injectie

inspuiting

Insomnia

slapeloosheid

Intensiteit

sterkte

Interactie

onderlinge beïnvloeding

24 Interval

tussenperiode

Interventie

ingreep

Intoxicatie

vergiftiging

Intramusculair

in de spier

Intraveneus

in de ader

Irreversibel

onomkeerbaar

Irritatie

prikkeling

Isoleren

afsluiten

K Katheter

buisje

Kinetisch

wat beweging veroorzaakt

Klinisch

direct voor de arts zichtbaar

L Lactatie

borstvoeding

Latent

sluimerend

Lateraal

aan de zijkant

Leukemie

bloedkanker

Libido

geslachtsdrift

Lipide

vetachtige stof

Lokaal

plaatselijk, van beperkte omvang

Lumbago

lendenpijn

M Malaise

gevoel van onwelzijn

Manie

ziekelijke neiging

Manifest

onmiddellijk herkenbaar

Melanoom

kwaadaardig gezwel van de huid

Membraan

dun vlies

Menarche

eerste maandstonden

Meningitis

hersenvliesontsteking

Menopauze

overgangsjaren

Menstruatie

maandstonden

Mentaal

verstandelijk

Metabolisme

stofwisseling

Microbiologisch

met betrekking tot de kleinste levende wezens

25 Microniseren

verpulveren

Mimiek

gezichtsuitdrukking

Mobilisatie

beweeglijk maken

Modificeren

wijzigen

Monotherapie

behandeling met één geneesmiddel

Morbiditeit

ziektecijfer

Mortaliteit

sterftecijfer

Motorisch

met betrekking tot beweging

Mucus

slijm

Musculair

met betrekking tot de spieren

Mutisme

onvermogen om te spreken

N Narcoticum

verdovend middel

Nasaal

met betrekking tot de neus

Neonataal

m.b.t. de eerste weken na de geboorte

Nervositeit

zenuwachtigheid

Neveneffect

bijwerking

Nihil

niets

O Obesitas

overgewicht, vetzucht

Obsessie

dwangvoorstelling

Obstipatie

moeilijke stoelgang

Obstructie

verstopping

Occasioneel

nu en dan voorkomend

Odor

reukzin

Oedeem

waterzucht

Oestrogeen

vrouwelijk hormoon

Oraal

met betrekking tot de mond

Osteoporose

botontkalking

Otitis

oorontsteking

Ovulatie

eisprong

P Palliatief

verzachtend

Parallel

evenwijdig

26 Paralyse

verlamming

Paranoia

achtervolgingswaanzin

Parese

gedeeltelijke verlamming

Partikel

klein deeltje

Pathologisch

ziekte

Pediatrisch

m.b.t. de kindergeneeskunde

Penetratie

binnendringing door de huid heen

Perceptie

waarneming

Periodiek

regelmatig terugkerend

Peristaltiek

darmbeweging

Permanent

blijvend

Permeabiliteit

doordringbaarheid

Pigmentatie

verkleuring

Placebo

geneesmiddel zonder werking

Placenta

moederkoek

Pneumonie

longontsteking

Populatie

bevolking

Post Partum

na de bevalling

Postnataal

na de geboorte

Postoperatief

na een heelkundige ingreep

Posttraumatisch

na een letsel

Potentie

kracht

Potentieel

mogelijk

Predispositie

vatbaarheid

Prematuur

voortijdig

Prenataal

voor de geboorte

Preoperatief

voor de operatie

Preventie

voorkoming (van ziekte)

Prognose

voorspelling van het verloop en de afloop van een ziekte

Progressief

voortschrijdend

Proteïne

eiwit

Prothese

kunstmatig lichaamsdeel

Pseudotumor

schijngezwel

Psychisch

geestelijk

27 Psychologisch

m.b.t. het gevoelsleven

Psychomotorisch

m.b.t. bewegingen door de geest veroorzaakt

Psychose

geestelijke stoornis

Psychosomatisch

m.b.t. het verband tussen geest en lichaam

Punctie

prik

Purgatief

middel tegen verstopping

R Radiografie

fotograferen d.m.v. röntgenstralen

Radiotherapie

bestraling

Recuperatie

herstel van krachten

Referentie

verwijzing

Regressie

achteruitgang

Reïnfectie

hernieuwde besmetting

Renaal

m.b.t. de nier

Repetitief

zich herhalend

Reproductie

vermenigvuldiging

Research

wetenschappelijk onderzoek

Resistent

bestand tegen

Respons

antwoord

Retardatie

vertraging, achterstand

Reversibel

omkeerbaar, veranderbaar

Rhinitis

(neus)verkoudheid

Routinematig

zoals gewoonlijk

S Salivatie

speekselvloed

Sarcoom

kwaadaardig gezwel

Secretie

afscheiding

Sedativum

kalmerend middel

Segment

onderdeel

Seniliteit

geestelijke en lichamelijke ouderdomsverschijnselen

Sensorieel

zintuiglijk

Simultaan

gelijktijdig

Solutio

oplossing

Somatisch

m.b.t. het lichaam

28 Spasme

kramp

Sporadisch

zeldzaam

Sputum

fluim, speeksel

Stase

stilstand

Steriliteit

onvruchtbaarheid

Substitutie

vervanging

Supervisie

toezicht

Suppositorium

zetpil, pil die via de anus wordt ingebracht

Symptoom

ziekteverschijnsel

Syncope

plotseling bewustzijnsverlies

Syndroom

ziektebeeld

Systematisch

stelselmatig

Systemisch

over het hele lichaam verspreid

T Tendens

neiging, richting van een ontwikkeling

Terminaal

in het eindstadium

Tetanus

infectieziekte die door gifstof leidt tot spierspasmen

Therapie

geneeswijze, behandeling

Thermisch

met betrekking tot warmte

Thoracaal

m.b.t. de borstkas

Thrombus

bloedprop

Tic

zenuwtrek

Tolerantie

verdraagzaamheid

Tonus

spierspanning

Toxicomanie

verslaving aan gifstof

Toxisch

giftig

Tranquillizer

middel dat opwindingstoestanden bedaart

Transfer

overdracht

Transformatie

verandering

Transplantatie

overplanting

Traumatisch

door een letsel ontstaan

Tremor

beving

Trombose

vorming van bloedprop in bloedvat of hart

Tumor

gezwel

29

U Ulcus

zweer

Uniform

éénvormig

Urgentie

dringende noodzaak

Uterus

baarmoeder

V Vaccinatie

inenting

Variabiliteit

veranderlijkheid

Vasculair

m.b.t. de bloedvaten

Vegetatief

buiten het bewustzijn om

Veneus

m.b.t. de aders

Vertigo

duizeligheid

Viraal

door een virus veroorzaakt

Visioen

droombeeld

Visueel

m.b.t. het zicht