Infobrochure voor studenten. Inwendige 6 Oncologie. Straat 47

Infobrochure voor studenten

Inwendige 6 Oncologie Straat 47

str 47 oncologie 140918

2

WELKOMSTWOORD Beste student, Welkom in AZ St-Lucas Gent! Je komt binnenkort bij ons op stage en wij zijn daar heel blij om. We investeren graag wat tijd in jou als student. Jij bent immers onze toekomst! AZ St-Lucas kan jou heel wat mogelijkheden bieden. Met 825 bedden, meer dan 2300 medewerkers en zo’n 70.000 opnames per jaar behoren we tot één van de grootste ziekenhuizen van Vlaanderen. Het hele gamma van specialiteiten staat voor onze patiënten ter beschikking. We kunnen je dus heel wat leermomenten aanbieden. Grijp deze kansen dan ook met beide handen , vraag gerust om eens een onderzoek bij te mogen wonen, een techniek uit te voeren,… Jouw interesse speelt alleen maar in je voordeel. Een organisatie zoals AZ St-Lucas, brengt heel wat met zich mee. Daarom geven we je graag wat extra informatie, die je op de volgende bladzijden kan terugvinden. Neem deze bundel zeker door als je voor de eerste maal op stage komt in ons ziekenhuis. Je kan er belangrijke informatie in terugvinden! We wensen je alvast een fijne en zeer leerrijke stage toe,

Christine Van der Hoogerstraete Directeur personeel en organisatie Wim Moerman Kurt Bourguillioen Begeleidingsverpleegkundigen

Els Vanblaere Verpleegkundig en paramedisch directeur


3

INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE

3

ALGEMENE GEGEVENS

4

Globale omschrijving van de afdeling

4

Functies

4

GRONDPLAN

5

PROFIEL VAN DE AFDELING

6

Kenmerken van de patiëntengroep/patiëntenprofiel

6

Medische pathologieën, behandeling, onderzoeken

7

Meest voorkomende verpleegactiviteiten:

14

ORGANISATIE EN WERKING VAN DE AFDELING

21

Dagschema (overgenomen van een andere afdeling)

21

Diensturen verpleegkundigen

23

Diensturen studenten

23

Afdelingsgebonden tips

23

Orbis

24

5.BIJLAGE

25

Werkpostfiche – risicoanalyse van de afdeling

25

MEDISCHE TERMINOLOGIE

26

Etymologie

26

Woordenschat

31


4

ALGEMENE GEGEVENS Globale omschrijving van de afdeling

 

De verpleegafdeling is een afdeling oncologie – hematologie en bevindt zich op straat 47.  09/224.51.47 E-mail: [email protected]



De dienst oncologie - hematologie heeft een capaciteit van 32 bedden



Functies  Artsen: Oncologen zie ook op website www.azstlucas.be  zorgaanbod  medisch aanbod  Hoofdverpleegkundige: Wouter Lievyns

  

     

Stagementoren: Nathalie Van Praet en Joke De Vleeschhouwer Team van verpleegkundigen Logistieke assistenten: zij voeren ondersteunende taken uit zoals: zorgen voor het voedingsgebeuren zorgen voor het patiëntenvervoer voeren allerlei boodschappen uit Kinesisten: Sociale dienst: Psychologen: Klinische pharmacie Palliatief Support Team Liaison Geriatrie


5

GRONDPLAN


6

PROFIEL VAN DE AFDELING Kenmerken van de patiëntengroep/patiëntenprofiel Specifieke afdeling voor de behandeling van oncologische en hematologische aandoeningen De oncologische patiënt : Dit zijn de patiënten met de vaste tumoren. Deze kunnen zich overal in het lichaam bevinden. De reden van opname kan uiteenlopend zijn : o curatief : chemotherapie / radiotherapie o neutropenie t.g.v. de behandeling o infectie o pijnproblemen o verzorgingsproblemen o progressie van de toestand De hematologische patiënt : Hierbij gaat het over bloedaandoeningen van allerlei aard, waaronder: o anemie o myelodysplasie o leukemie o lymfoom o multiple lymfomen o … Reden van opname op de afdeling : o curatief : chemotherapie o pancytopenie o progressie van de ziekte o infectie o stamcelmobilisatie o stamcelreïnfusie Door het feit dat de oncologie – hematologie patiënt, multiple problemen kan hebben, is er een grote verscheidenheid van activiteiten op de afdeling. In punt 3.2 kan u hiervan de meest voorkomende terugvinden.


7

Medische pathologieën, behandeling, onderzoeken Pathologie Oncologie o Oncologische patiënten Cardiologie: o angor o acuut myocard infarct o acuut longoedeem o voorkamerfibrillatie o ritmestoornissen o hartdecompensati e o pacemaker o bloeddrukproblem en

Behandeling o o o o o o

o o o o

Chemo Radiotherapie

medicamenteus: per os, I.V., S.C. bewaking met telemetrie coronarografie + event. plaatsen van een stent (PTCA ) C.A.B.G. zuurstoftherapie aërosoltherapie cardiorevalidatie

Onderzoeken o

Sloging onderzoek

o

Routineonderzoeken: labo, urinesediment, RX Thorax en Echografie Abdomen Aanvullende onderzoeken: RX bekken, thoracale – en lumbale wervelzuil,ribbenroost er RX schouder, elleboog, knie, heup… CT hersenen CT abdomen CT pancreas, lever, nieren… IVP ERCP Allerlei consulten: Urologie bv. IVP, cystoscopie, Gastroenterologie bv.gastroscopie, colonscopie, rectoscopie Neurologie bv.encephalogram Cardiologie bv electrocardiogram, holterregistratie Oftalmologie bv. nazicht van de visus bij diabeten ORL bv. audiometrie Reumatologie Dermatologie Chirurgen

o o

o

o o o o o o o o

o o

o

o o o o


8

Neurologie o pat. met hemiplegie o syncopes o T.I.A. o Thrombosen o Parkinson o Bewegingsstoorniss en o Dementie o Epilepsie

o o o o o o

o

Revalidatie: Kinesitherapie Logopedie Ergotherapie Psychosociale benadering Medicatie: per os (= PO), subcutaan (= SC), intramusculair (= IM), intraveneus (= IV) medicamenteus

Geriatrie o o o o o o o o o o o o

o o o o o

ontregelde diabetes schildklierlijden deshydratatie ondervoeding COPD opstoot pneumonie (pleura-) dyspnoe bronchitis hartdecompensatie voorkamerfibrillatie hartritmestoornissen diepe veneuze trombose flebitis gastritis maagulcus aambeien/ faecolomen leveraandoening/ gal CVA-TIA

o o o o

o

infuustherapie, vochttoediening medicamenteus, aerosol,… O2 ,… afhankelijk oorzaak en ernst, evt. medicatie, operatie plaatsen cystofix, intermitterend sonderen, blaasinstillatie,…

o o o o o o o o o o o o o o o o o o

dementie ziekte van Parkinson haematurie/ blaas/ prostaat o enz. Infecties o Urineweginfecties o o o

o o

labo, dagcurve labo, schildklierscan, echo visueel huidplooi gewicht RX thorax, consult pneumo EKG consult cardio duplex onderste ledematen duplex carotiden consult gastro gastroscopie rectaal toucher, e echo abdomen, RX abdomen,IVP CT hersenen, evt. NMR dementietest consult neurologen labo, consult urologen, evt. nefrologen, echo blaas-nieren, cystoscopie, …

Zonder klachten : geen behandeling Zo T° en klachten : antibiotica

o o

Labo, urinekweek Recidiverende UWI IVP

Koorts : antibiotica, aerosol, tapotage

o

Labo, sputumkweek, hemocultuur, RX thorax

:

Luchtweginfecties o


Cardiologisch o Ischemie o Decompensatie

9

Medicatie : vasodilatoren Medicatie : diuretica, digitalis, ACE inhibitoren Dieet Medicatie : anti-aritmica Pacemaker

o o

o

ritmestoornissen

Neurologisch o TIA en CVA

o o

Acute verwardheid Dementie

o o o

o

o o o o

o

Pneumologie o cara-pat. o pneumonie o longoedeem – longembolie o pneumothorax o longca Vaataandoeningen o diepe veneuze thrombose o stenose van arterie o aneurysma

o o o

o o o

Labo EKG RX thorax

o

Holterregistratie

Medicatie : vaatverwijders, neurotropica Ergo Logo Kiné Medicatie : antipsychotica, sedativa, anxiolitica, antidepressiva … Uitsluiten somatische aandoeningen

o o o o o o o

CT hersenen EEG Labo Urinesediment RX thorax Holterregistratie ORL

medicamenteus aërosoltherapie zuurstoftherapie

o o o o

angiografie + event. plaatsen van een stent o medicamenteus o Chirurgisch  Carotis  Femero poplitea  Sympathectomie  Safena ent  Aneurysma (buik, pseudo)  Illio femorale ent  Aorta bifurcatie  Longoperatie  lobectomie  horascopie o Anti-coagulantia toedienen:  per os – SC – IV – via sheet o Aortobifurcatieprothes o

labo. Rx. longfunctietest long-perfusieventilatietest o CT en NMR o sputumonderzoek Rx labo. angiografie veneuze duplex OL duplex carotiden o o o o


Gastro-enterologie o Dehydratatieondervoeding o Braken o Diarree o Obstipatie o Oesophagitis o Slokdarmstenose o Maagulcus o Maag-C.A.,eventueel gemetastaseerd o Cholangitis o Cholelithiasis o Pancreatitis o Hepatitis (A, B, C) o Levercirrose o Lever-C.A. o Colon – C.A. o Spastisch colon o Peptisch colon o Colitis ulcerosa o Diverticulitis o Maag- en darminfecties  Clostridium  Salmonella  … o Darm-obstructie o Ziekte van Crohn

Endocrinologie Diabetesontregeling

Soorten diabetes: Type 1 : Absoluut terkort aan insuline. Zeer veel plassen. Groot dorstgevoel. Verhoogde eetlust en toch vermageren . Vermoeidheid

Infecties Jonge mensen < 30 jaar 10% van de diabeten.

10

Als basis worden de meeste therapieën medicamenteus onderlegd, meestal te starten met een intraveneuze therapie om dan verder te gaan met medicatie per os. Zeer frequent is bijvoorbeeld de therapie met zuurremmende middelen bv. logastric (behandeling van ulcera).

o o o o o o o o

o o o o

o o o

Rehydrateren Bijvoeding IV voeding Medicatie ev. Antibiotica Laxerende voeding extra vocht Medicatie- therapie (I.V.-therapie, per orale therapie) Antibiotica-therapie Lavement Ascitespunctie ERCP (= endoscopisch retrograde cholangipancreaticogr afie, wordt uitgevoerd bij cholelithiasis, of bij stenose van de galwegen)

Insuline per orale medicatie dieet

Behandelingsdoelen o Bloedglucosewaarden zo dicht mogelijk bij normale waarden (normoglycemie) o diabetes is meer dan bloedglucose alleen: behandeling van:  hypertensie (hoge bloeddruk)  hyperlipidemie/hyp ercholesterolemie

o o o o o o o o o o o o o o o o o

o o o o o o

Labo echo abdomen overzicht abdomen gastroscopie stoelgangkweek rectoscopie colonscopie RX-abdomen C.T.- abdomen R.X.-thorax Leverpunctie Leverbiopsie Diagnostische ascitespunctie Bariumklysma(steeds laxeermiddel na O.Z.) Gastrografineklysma(di t O.Z. werkt laxerend) M.R.C.P. Enteroclyse (O.Z. van de dunne darm, zeer specifiek, wordt zelden aangevraagd)

Labo Dagkurve haemo-glucotesten, echoabdomen RX thorax Urinekweek

Onderzoeken die systematisch gebeuren: o Oogfundusonderzoek o Nierfunctie-onderzoek o (12 of 24 uurs urine) o EKG o bloedonderzoek o voetinspectie o echo abdomen


Type 2: Relatief tekort aan Insuline + resistentie. Vaak geen klachten Geleidelijk begin Uiteindelijk zelfde type klachten als type 1 Slechte wondgenezing Oudere mensen > 40 jaar 90% van de diabeten overgewicht.

11

 



Specifieke behandeling type 1: dieet + beweging + insuline type 2 : dieet + beweging of dieet + beweging + perorale med. of dieet + beweging + insuline al dan niet met perorale type glucophage.

Diabetes tengevolge van bv. pancreasoperatie of na medicatie gebruik bv. cortisone: Complicaties: o Acute complicaties:  Hypoglycemie: te lage bloedglucosewaar de  Hyperglycemie: te hoge bloedglucosewaar de

Secundaire diabetes : dieet + beweging of dieet + beweging + perorale med.

Chronische complicaties:  Hart-en grote bloedvaten  Ogen: retinopathie  Nieren: nefropathie  Zenuwen: neuropathie o Diabetische voet o

Urologie o blaasbioptie o prostaatbiopsie o cystofix plaatsen o wisselen cystostomiesonde + blaassonde o urethroscopie (URS) o cystoscopie o condylomata

(vetmetabolisme) -een strikte behandeling doet het aantal diabetescomplicati es dalen.

of dieet + beweging + insuline al dan niet met perorale type glucophage.

o o

o

scheren operatiestreek noteren wie de patiënt komt afhalen (bij eendagsopname) parameter controle (RR, P en temperatuur)

o

o o o

controleren en noteren van vitale en fysieke parameters drinken geven cfr anesthesist voeding cfr anesthesist eerste opstaan cfr anesthesist, steeds onder begeleiding


o o

o o o o

12

Volwassenen : hydrocoele, spermatocoele en vasicocoele blaasbioptie vasectomie cystofix plaatsen wisselen cystostomiesonde

o o

o

o

Oftalmologie o cataract o strabisme o entropion o ectropion o trabeculectomie

o

o o

noteren wie de patiënt komt afhalen (bij eendagsopname) parameter controle (RR, P en temperatuur) oogvoorbereiding cfr dokter

o

o o o

o o

o

o o

Onderzoeken onder narcose/ zonder narcose o o

colonoscopie gastroscopie

controle mictie ontslag cfr. anesthesist en na consult behandelende artsafspraak? overlopen behandeling thuis (medicatie, zorg voor verband) - ev. controle blaassonde (debiet + aspect urine) controleren en noteren van vitale en fysieke parameters drinken geven cfr anesthesist voeding cfr anesthesist eerste opstaan cfr anesthesist, steeds onder begeleiding controle mictie ontslag cfr. anesthesist en na consult behandelende artsafspraak? overlopen behandeling thuis (medicatie, zorg voor verband) zorg postop uitleggen ev. thuisverpleging regelen


13

Onderzoeken zonder narcose o ascitispunctie o beenmergpunctie Pijntherapie o cervicale epidurale o lumbale epidurale o wortelinfiltratie o plaatsen pijnpomp o plaatsen neurostimulator

o o

o o

scheren operatiestreek noteren wie de patiënt komt afhalen (bij eendagsopname) parameter controle (RR, P en temperatuur) plaatsen infuus

o

o

o o o

Intraveneuse behandeling o remicadetherapie (bij rheuma, bij ziekte van Cröhn) o Chemotherapie o zometa, IV calciumtherapie o bloedtransfusie o behandeling met antidepressiva

o o o o

anamnese labo prikken en doorbellen arts infuus plaatsen controle parameters

o

o

o o

controleren en noteren van vitale, fysieke en neurologische parameters patiënten veel laten drinken na epidurale inspuiting eerste opstaan onder begeleiding controle mictie - ontslag cfr. Behandelende arts

observatie allergische reacties (koorts, rillen,…) controleren en noteren van vitale en fysieke parameters ontslag in overleg met behandelende arts afspraak voor volgende behandeling maken


14

Meest voorkomende verpleegactiviteiten: Basiszorgen: Kan medicatie toedienen  de student kan S.C een inspuiting geven met betrekking tot anticoagulantietherapie (bv. Clexane)  de student kan een I.M. inspuiting toedienen  kan insuline toedienen met spuit en naald – huidplooitechniek  kan insuline toedienen met insulinepen – huidplooitechniek (2) prikken van dagcurves bij diabetespatiënten  kan medicatie S.C. toedienen – inspuittechniek (2)  kan medicatie I.M. toedienen (2)  kan medicatie I.V. toedienen (2)  kan bij een patiënt met een centraal veneuze catheter leidingen en verbandwisseling uitvoeren (3)  de student kan medicatie per os toedienen Goede lichaamshygiëne geven aangepast aan de noden van de patiënt, vb. bedbad, bad of douche geven, hulp aan lavabo, zelfzorg stimuleren evenals aandacht voor de haren, gebit, nagels en conditie van de huid. Omschrijven van verpleegkundige problemen, actie plannen en evalueren. Observeren op psychisch, fysisch en sociaal vlak. Specifieke behandelingen: 

Ademhalingsstelsel  kent normale en afwijkende AH-types en kan afwijkingen hierop bij de patiënt vaststellen  zorgt voor de ademhaling van de patiënt o door aangepaste houding o hulp bij ophoesten  observeert en rapporteert sputum en kan dit verzamelen voor laboonderzoek  kan zuurstof toedienen  kan inhalatietherapie toedienen



Bloedsomloop o stimuleren om zowel passieve als actieve oefeningen te doen afhankelijk van de pathologie, toedienen medicatie o Controle van bloeddruk en pols o Toedienen van bepaalde bloedverdunnende medicatie - per os, SC. - I.V vb. via spuitpomp(Heparine) o Bloedtransfusies



Huid en zintuigen kan toezicht houden op en het verband wisselen bij een gesloten chirurgische wonde (2) kan naadloze wondhechting aanbrengen (2) kan de soorten wondnaden herkennen en hechtingsmateriaal verwijderen: haakjes en draadjes (2)


kan toezicht houden l» en het verband verwisselen bij een passief drainagemiddel: tubulaire drain, Penrose, Lamelle, T-drain(2) kan een receptorzakje aanbrengen bij een passief drainagemiddel toezicht houden op en een verbandwisseling uitvoeren bij een vacuumdrainage en het opvangrecipiënt verwisselen (2) kan een passief drainagemiddel inkorten (2) kan een actief- en passief drainagemiddel verwijderen (2) kan toezicht houden op en verbandwisseling uitvoeren bij: zuivere open wonden: oppervlakkig / diep exsudaat: weinig / veel maceratie geïnfecteerde wonden op advies van de arts verzorgen een staal wondvocht opnemen een wonde peilen en spoelen oude wieken verwijderen en nieuwe wieken inbrengen wondinstillatie toepassen de wonden onderkennen in de granulatiefase, biologische ontstekingsfase en necrotische fase (2) passieve en interactieve wondverbanden aanbrengen: (2) kan de stomazorg uitvoeren en aangepast materiaal gebruiken bij een patiënt met anus praeter (3) 

Spijsverteringsstelsel o stimuleren om op te zitten, eventueel rond te lopen, aangepaste voeding aangenaam maken, zorgen voor een rustige omgeving, ongemakken voorkomen, voldoende laten drinken o Toedienen van medicatie per os of IV. Vb. Logastric o Eventueel plaatsen van een maagsonde o voeding via microsonde bij dementerende en psychiatrische patiënten. Wordt ook gebruikt bij patiënten die nog niet voldoende voeding kunnen innemen.  Na plaatsing steeds controle in RX. RADIO OPAKE CATHETER. o Gastrostomiecatheter: blijvende catheter door de huid rechtstreeks in de maag geplaatst via gastroscopie. Eerste dag enkel water toedienen. Soort sondevoeding wordt door de arts doorgegeven. Steeds spoelen na voedseltoediening. Opletten bij diabetespatiënten. Verband 3x/week vernieuwen.



Uitscheidingsstelsel Zorgt voor mictie en defaecatie van de patiënt  biedt hulp aan de patiënt die niet zelfstandig kan urineren of defaeceren: met gebruikmaking van toilet of toiletstoel in bed met behulp van bedpan, urinaal bij incontinentie (met aangepast materiaal)  Lavementen: klein lavement : zoals fleet groot lavement : zeeplavement, zoutlavement  Anaal verwijderen van faecalomen wanneer andere laxativa niet helpen  draagt er zorg voor dat de zelfstandigheid en de privacy hierbij zo weinig mogelijk geschaad worden observeert en rapporteert, zo nodig, de frequentie en de toiletgewoonten van de patiënt, herkent macroscopische afwijkingen

15


16

 maakt zo nodig observatie mogelijk door opvang en verzameling van urine en faeces voor labo-onderzoek  bevordert de defaecatie en neemt maatregelen om obstipatie te voorkomen door: o te stimuleren tot meer beweging o gebruiken van een aangepaste voeding en vochtinname toedienen van orale of rectale laxantia  kan een eenmalige blaascatheterisatie uitvoeren bij een mannelijke en vrouwelijke patiënt voor: staalname, urineretentie en residu (2)  kan alleen / met hulp een verblijfcatheter plaatsen bij een mannelijke en vrouwelijke patiënt en kan het vereiste toezicht hierop uitoefenen (2)  kan een urinestaal afnemen bij een verblijfscatheter (2)  kan blaasspoeling uitvoeren: open systeem bij patiënt met verblijfscatheter (2) voeding en vochttoediening Zorgt voor voldoende voedsel en vochtopname  kan de voedingstoestand van de patiënt beoordelen  dient de maaltijd op met zorg voor de omgeving en de sfeer  stimuleert de zelfstandigheid van de patiënt bij de maaltijd  biedt hulp aan bij patiënten die niet zelfstandig kunnen eten en drinken  dient voedsel en vocht toe met gebruik van hulpmiddelen zoals tuitkannetje, aangepast bestek Er steeds attent op zij of de patiënt nuchter moet zijn: voor operatie voor het onderzoek door zijn diagnose/pathologie (bijv. pancreatitis) na een onderzoek (vb na zijn gastroscopie mag de pt. tot 60’ na het onderzoek niets nuttigen omdat de keel verdoofd werd met xylocaïne spray) -> verstikkingsgevaar Er zijn verschillende diëten, de meest voorkomende zijn : Diabetesdieet, Na-arm, Na-2000, Na-3000, C.A.V. (cholesterolarme voeding), L.V. (lichtverteerbare voeding), Glutenvrij-dieet, Vetarme voeding, Eiw 80 – vochtbeperking, moslimdieet, mobiliteit Zorgt voor de juiste houding in bed en afwisseling hierin  rugligging, zijligging, buikligging, wisselligging, half zittend, rechtop zittend, Trendlenburg, anti-Trendlenburg, Fowler, met hoogliggende arm of been.  maakt goed gebruik van de hulpmiddelen: ruggesteun, voetensteun, dekenboog, bedgalg, bedverhogers, zandzakken, veiligheidshekkens, schapevacht en andere hulpmiddelen die de druk onder de drukplaatsen herverdelen  helpt zonodig bij beweging: passief bewegen van de ledematen  mobiliseert de zieke: o zittend op de rand van het bed o zittend in zetel of rolstoel o lopend aan de arm/of met andere hulpmiddelen o kan de patiënt vervoeren met bed, brancard rolstoel


o

kan de tillift gebruiken en kan de patiënt in en uit bed tillen

hygiëne: De student zorgt bij de dagelijkse lichaamshygiëne van de patiënt of voor de hulp hierbij bestaande uit:  de volledige of gedeeltelijke verzorging van de patiënt, op bed, aan de lavabo onder de douche of in bad  schenkt bij de verzorging van de huid telkens aparte aandacht aan de verschillende drukplaatsen, met de bedoeling decubitus te voorkomen, voorkomt en behandelt intertrigo  verzorgen van de uitwendige geslachtsorganen, na mictie of defaecatie, bij incontinentie, tijdens de menstruatie  het voorkomen van verwikkelingen van bedlegerigheid en immobiliteit: decubitus, contractuur, trombose, atrofieën, luchtwegeninfectie, incontinentie, urineretentie, afname van eetlust, darmtraagheid, constipatie en psychische gevolgen  helpt de patiënt die in zijn beweging gestoord is door informatie te geven over de gevaren van langdurige immobiliteit  dagelijkse mondverzorging: tanden poetsen, mond spoelen, prothese verzorgen, voorkomen en/ of eventueel behandelen van mondaandoeningen, mondverzorging bij de patiënt die daar zelf niet toe in staat is, stimuleren van speekselsecretie, lippen verzorgen  dagelijkse haarverzorging: haar borstelen of kammen, baard scheren, haar wassen in bed of aan de lavabo  nagelverzorging van handen en voeten  biedt hulp bij aan - en uitkleden en laat het kiezen van de kleding zoveel mogelijk over aan de patiënt Zorgt voor een goed opgemaakt bed  kan bed opmaken en afhalen: o de patiënt mag uit het bed o de patiënt mag in bed draaien maar niet opstaan Fysieke beveiliging: Gebruik maken van bedsponden en bindmateriaal. Steeds zorgen voor beveiliging, vb. onrusthekkens omhoog, bij onrustige patiënten fixatiemateriaal aanwenden zoals een voorzettafel, fixatiegordel, polsbinden, verpleeglaken… Bed in de laagste stand zetten bij het verlaten van de kamer Er voor zorgen dat het belsignaal altijd in het bereik van de patiënt ligt. Verpleegactiviteiten die verband houden met het stellen van diagnose: Observeert de lichaamstemperatuur: rectaal, oraal of axillair; voelt en telt de pols, maar ook vb. kleur, pijnprikkels, alertheid, sufheid, ademhalingsritme  Observatie van de patiënt vb. kleur, pijnprikkels, alertheid, sufheid, ademhalingsritme.  Bijhouden van diurese – volgen van gewicht.  Controle van bloeddruk en pols.

17


18

 Zo de pat.gevolgd wordt via telemetrie: controle van hartritme: regelmatig of niet? Zijn er wijzigingen in het tracé?  Bij toediening van een bepaald geneesmiddel nagaan of dit effect heeft op het hartritme; vb. toedienen van Rytmonorm I.V. bij een pat. die zeer tachycard is tengevolge van snelle voorkamerfibrillatie. Colonscopie  Voorbereiding: o ‘s avonds licht verteerbare voeding + het drinken van 2 l Klean prep (zoutoplossing), + het stimuleren van het drinken van heldere dranken (vb. water, thee, clinutren pompelmoes, water met citroen opgelost) o ‘s morgens geen vaste voeding + het drinken van Klean prep tot de ontlasting kleurloos is (geel). De volledige dag is het nog toegelaten om heldere drank te nuttigen.  Algemene aandachtspunten bij een colonscopie: o Observatie van de stoelgang o Controle op nausea, een verlaagde RR o Patiënten stimuleren om te drinken o Patiënten moeten vervoerd worden met bed o O.P.- hemdje o identificatie-armbandje = rood o etiket met patiënt gegevens onder plastiek hoesje aan het voeteinde van het bed (adres + telefoonnummer doorhalen met zwarte stift dit om de privacy van de patiënt in acht te houden) o Na het onderzoek mag de patiënt onmiddellijk eten.  Enkele tips om de voorbereiding van de patiënt aangenaam te maken: o Bij nausea kan er primperan toegediend worden. o Er is mogelijkheid om een smaakstof toe te dienen aan de Klean prep appelsapbrikje wordt toegevoegd aan 1l Klean prep. o Kauwgom werkt preventief bij nausea (patiënt dient dit wel zelf mee te brengen) o Soms helpt het om met een rietje te drinken. Colonscopie onder verdoving  Idem zoals hierboven maar aandacht voor het invullen van een anesthesiefiche en een dagelijks observatieblad en een vragenlijst. Gastroscopie  Hierbij dient de patiënt enkel nuchter te zijn, en mag hij/zij na het onderzoek niet direct iets nuttigen omdat de keelholte nog verdoofd is door xylocaïnespray, de patiënt dient nog een uurtje geduld uit te oefenen om te eten.

ERCP  Dit onderzoek gebeurt ook onder anesthesie dus is er ook een anesthesiefiche en een dagelijks observatieblad nodig, de patiënt is nuchter. ERCP= Endoscopic Retrograde Cholangio-Pancreatography, is een diagnostische procedure voor het onderzoek van lever, galwegen en pancreas. Aangezien het gebeurt onder sedatie worden de patiënten afgehaald op recovery).  Nazorg bij ERCP: controle parameters, eerste uur na het onderzoek niet eten of drinken, tenzij anders vermeld op het dagelijks observatieblad.


19

MRCP  Het MRCP is de magnetische resonantie (N.M.R.) van de galwegen en de pancreas. Dit onderzoek gebeurt op de dienst medische beeldvorming en is louter diagnostisch. C.T. abdomen  De patiënt is nuchter, een verpleegkundige van radiologie brengt een fles met contrastvloeistof naar de afdeling dit dient de patiënt uit te drinken op het aangegeven tijdstip vermeld op de fles, telkens 1 beker met een tussenperiode van 20’, na de derde beker mag de patiënt niet meer plassen zodat contraststof in het lichaam blijft.  Nazorg: veel drinken, zeker 1l extra, melden aan de patiënt dat hij/zij dunne ontlasting kan hebben. Slik-act slokdarm  De patiënt dient nuchter te zijn  Nazorg: het drinken van een laxeermiddel: prepacol Maag-darm: bariumklysma  De patiënt dient nuchter te zijn  Nazorg: 30 ml olie te drinken, dit mag verdunt worden met een andere vloeistof Maag-darm: gastrografineklysma  De patiënt dient nuchter te zijn  Nazorg: melden aan de patiënt dat hij/zij dunne ontlasting kan hebben Dunne-darmtransit  De patiënt dient nuchter te zijn  Nazorg: 30 ml olie drinken RX-colon  De avond voor het onderzoek dient de patiënt een flesje prepacol te drinken  Nazorg: 30 ml olie drinken Leverpunctie/ leverbiopsie  De patiënt moet nuchter zijn.  O.P. hemdje  Dagelijks observatieblad  Nazorg: de patiënten dienen een tijdje op hun Re- zij te blijven liggen, dit om de bloeding te stelpen; controle verband. Ascitespunctie  De patiënt hoeft niet nuchter te zijn  Verzamelen van materiaal op plateau: Assisteren bij verpleegkundige handelingen  Assisteren bij bepaalde ingrepen vb. bij pleura- of ascitespunctie  Aanleren en aanleggen van electroden voor monitoring of telemetrie  Gebruik van spuitpompen en druppeltellers  Manueel blaasspoeling: meestal 2 maal per dag of meer indien nodig met fysiologische oplossing.  Inkorten ronde drain: wordt in 2 maal gedaan, en loopt steeds af in een urinezakje.  Een ronde –drainzakje wordt geledigd om 6 uur door de nachtdienst.  Plaatsen wieken  Verblijfsonde plaatsen en éénmalige sondage bij man en vrouw: sonderen bij de man gebeurt met een teinmann sonde Ch 16. Bij de vrouw met Ch 14.


20

Plaatsen infuus: is voor 2 de en 3 de jaars. Sonderen via urostoma: met fijne female sonde Ch 12. Aanprikken porth-à-cath: voor het toedienen van infuus of chemo. Verwijderen hechtingen: meestal in 2 maal onder toezicht van een verpleegkundige.  Verwijderen redon: onder toezicht van een verpleegkundige.    

Specifieke aandachtspunten voor de afdeling Zorgt voor de patiënt en zijn omgeving  draagt zorg voor de materiële inrichting en de rustige omgeving in de ziekenkamer of het dagverblijf  zorgt voor de leefsfeer van de patiënt: bezoek, bloemen, fruit, post, kleding, telefoon  zorgt voor het recreatief bezig zijn van de patiënt, onderkent door observatie en gesprek waarin de patiënt belang stelt in verband met ontspanning en bezigheid  reinigt en onderhoudt het gebruikte verplegingsmateriaal, past regels voor persoonlijke en algemene hygiëne zodanig toe dat infecties voorkomen worden  functioneert als goed teamlid en medestudent op de afdeling met een verantwoordelijkheid die beperkt is tot wat van een beginnende student kan verwacht worden en zoals hierboven beschreven Cognitieve en sociale vaardigheden: De student:  kan een opnamegesprek voeren bij een patiënt (2)  kan algemene préoperatieve zorgen plannen en uitvoeren (2)  kan informatie geven aan de patiënt met betrekking tot onderzoeken en ingreep (2)  heeft inzicht in de gehanteerde verpleegprotocols op een heelkundige verpleegeenheid  heeft inzicht in de wijze waarop patiënten het operatiegebeuren beleven(2)  kan informatie geven aan heelkundige patiënten i.v.m. verpleegkundige interventies. (2)  kan observaties op somatisch en niet-somatisch vlak rapporteren en bespreekbaar stellen en team(2)  kan een verpleegplan hanteren (2)  kan postoperatieve verwikkelingen bij patiënten observeren en signaleren i.v.m. o ademhalingsstelsel o gastro-intestinaal stelsel o cardio-vasculair stelsel o urinestelsel o huid o zenuwstelsel (2en 3) Technische vaardigheden De student:  kan de basisprincipes toepassen: hygiëne en steriliteit, veiligheid, beleving van de patiënt, comfort, zelfzorg en inspraak, ergonomie, economie en ecologie (2)


21

ORGANISATIE EN WERKING VAN DE AFDELING Dagschema (overgenomen van een andere afdeling) Vroegdienst: 6.30 u

8.15 u 8.30 u

11.30 u 12.00 u 12.30 u

13.30 u 14.00 u

14.12 u

Overdracht nacht  vroege Controle + aftekenen medicatie 7u door verpleegkundige parametercontrole Medicatietoer 7u Stagiairs: hulp bij opdienen Overdracht vroege  dagdienst Afdienen ontbijt Verzorging + Invullen en in orde brengen dagelijkse zorgbladen Opnames/transfers Controle, aftekenen en ronddelen medicatie 12u Stagiairs: hulp bij opdienen + eten geven patiënten Middagpauze (kan variëren tussen 11.30 u – 12.00 u) (1/2 uur pauze) Stagiairs: overeen te komen met de verpleegkundigen Klaarzetten medicatie voor 24 uur. Door verpleegkundigen - vanaf 16u tem 14u - 22u noteren op een blad en klaarzetten - nachtmedicatie van 24u tem 6u niet - per os + infuusblad Toezicht dienst Overdracht vroege (enkel verpleegkundigen )  late Nazienlijstje medicatie in orde brengen (ev. naar apotheek gaan) Opbergen geleverde medicatie Medicatieruimte in orde brengen Toedienen chemo Stagiairs: parameters nemen van alle patiënten + noteren dossier Afwijkende waarden melden aan verpleegkundigen. Einde vroegdienst

Laatdienst: 13.30 u

14.00 u

Overdracht vroege  late Stagiairs: diegene die de laatdienst hebben, mogen de overdracht bijwonen. Opnames/transfers van andere afdelingen of naar andere afdelingen brengen Opbergen geleverde medicatie Controle, aftekenen en ronddelen medicatie 14u Toedienen chemo Stagiairs: parameters nemen van alle patiënten + noteren dossier. Afwijkende waarden melden aan verpleegkundigen.


15.15 u

17.00 u

18.00 u

19.30 u 20.45 u 21.12 u

22

Controle + aftekenen medicatie 16u door verpleegkundigen medicatietoer 16u toedienen chemo Opnames/transfers Controleren en aftekenen van medicatie 18u – 20u door verpleegkundige Hulp bij opdienen avondmaal *Medicatietoer 18u Voorbereiding avondtoer Pauze Stagiairs: pauze overeen te komen met de verpleegkundigen Controle, aftekenen en ronddelen medicatie 20u Klaarleggen medicatie 22u Overdracht late  nacht (bij drukke gang: overdracht afzonderlijk doen) Einde laatdienst

Dagdienst: 8.15 u 8.45 u

11.30 u 12.45 u 13.30 u

15.00 u 15.15 u 16.42 u

Overdracht vroege  dagdienst Afdienen ontbijt Verzorging + allerlei en Invullen + in orde brengen van dagelijks zorgenbladen Koffiepauze Hulp bij opdienen middagmaal Middagtoer: bij alle patiënten langs gaan + controle Middagpauze Stagiairs: overeen te komen met verpleegkundigen Toezicht dienst en hulp algemeen Beantwoorden telefoons Stagiairs:parameters nemen van alle patiënten + noteren dossier Afwijkende waarden melden aan verpleegkundigen. Koffiepauze Namiddagverzorging Opnames/transfers Einde dagdienst

Nachtdienst 20.45u 21.15u – 6.30u

6.30u

Overdracht late dienst naar nacht dienst Medicatiecontrole + toer om 22u, 24u, 02u, 04u, 06u. Opgenomen patiënten installeren Mictiecontroles Administratieve taken Slaapregistratie Oproepen van patiënten beantwoorden Controle infusen Vochtbalans IV medicatie Overdracht naar vroege dienst


23

Diensturen verpleegkundigen Dagdienst Vroegdienst Late dienst Nachtdienst

8u15 tot 16u42 (45 min pauze). 06u30 tot 14u12 (geen pauze) 13u30 tot 21u12 (geen pauze) 20u45 tot 06u45 (geen pauze)

Diensturen studenten De diensturen voor studenten zijn dikwijls verschillend per school. Toch volgen de studenten de uren van de medewerkers = 7.42u Laat dagelijks je urenlijst aftekenen door de verantwoordelijke. Als je naar de introductie komt de eerste stagedag, breng ook je urenlijst mee en laat je deze door de begeleidingsverpleegkundige aftekenen.

Afdelingsgebonden tips  Draag zorg voor het materiaal, wees kostbewust  Er is altijd werk op een afdeling (aanvoelen, zien, …)  Draag je steentje bij tijdens overdrachtsmomenten (observaties, vragen stellen, rapportering)  Kom goed voorbereid naar de stage ( infobrochures, cursussen, doelstellingen) o Lees de infobrochure o Herzie de algemene anatomie en fysiologie o Herzie de technieken die je reeds zag o Formuleer heel duidelijk je doelstellingen voor deze stage  Goede en gepaste omgangsvorm; hoffelijkheid, verzorgd voorkomen, verzorgde taal.  Van de student verwachten we : o Nakomen van afspraken o Vermogen van degelijk oberveren en rapporteren o Aanpassingsvermogen o Doorzettingsvermogen o Verantwoordelijkheid o Engagement: begaan zijn met de zorg om patiënten en met eigen leerproces o Leergierigheid: vragen stellen o Positief kritische ingesteldheid o Geen handelingen stellen waartoe men nog niet bevoegd is! o Geen handelingen stellen waarvan je niet zeker bent, of waarbij je je niet zeker voelt. o Open en eerlijke communicatie met verpleegkundigen. o Respect voor patiënten, aandacht voor privacy, respecteren beroepsgeheim.


Orbis Op deze afdeling in AZ Sint-Lucas werkt men met het nieuwe elektronisch verpleegkundig dossier Orbis. Om al eens een zicht te krijgen hoe dit systeem werkt en in elkaar zit, stellen we online een e-learning module ter beschikking. Deze e-learningmodule is opgedeeld in verschillende lestopics waarin aan de hand van schermfilmpjes en geanimeerde presentaties wordt getoond hoe het elektronisch verpleegdossier binnen AZ Sint Lucas werkt. Deze e-learningmodule kun je bereiken via http://www.lereninazstlucas.be

24


25

5.BIJLAGE Werkpostfiche – risicoanalyse van de afdeling vzw AZ Sint-Lucas & Volkskliniek Campus Sint-Lucas Groenebriel 1 9000 Gent Tel. 09/224 61 11 Fax 09/224 61 10 [email protected]

Campus Volkskliniek Tichelrei 1 9000 Gent Tel. 09/224 56 11 Fax 09/224 56 10 [email protected]

WERKPOSTFICHE STAGIAIRS in uitvoering van het KB van 21/09/04 betreffende de bescherming van stagiairs Onderneming : AZ Sint-Lucas Werkposten : Verpleegafdeling G2 straat 55 Typefunctie : Verpleegkundige Opleiding : Bachelor in verpleegkunde / 4e graadsopleiding verpleegkunde

LUIK A Beschrijving van de werkzaamheden : - Waar : Verpleegafdeling G2 straat 55 - Welke machine, transportmiddel, producten : …………………………………………………………………………………………………………………….. - Taken : Verpleegkundige taken Resultaat risico-evaluatie(1) : - Risico’s : Risico biologische agentia groep 2 : TBC + bloedoverdraagbare infectieziekten, dragen van lasten, contact met voeding - Genomen preventiemaatregelen : Vaccinaties, standaardvoorzorgsmaatregelen - Specifieke instructies, opleiding : standaardvoorzorgsmaatregelen beheersen, hef- en tiltechnieken

Risico’s en hinder(2)  val  op de begane grond  van hoger gelegen vlak

LUIK B

Verplicht medisch toezicht(3)  risico beroepsziekten :  fysisch……………………………..  chemisch…………………………..  biologisch………………………….  prikwonden/snijwonden  lawaai  longaandoening…………………  verbrijzelingen  trillingen  huidaandoening………………..  rondvliegende scherven  warmte  veiligheidsfunctie? : ………………………………………………………..  brandwonden  koude  contact met voedingswaren  elektrische risico’s  vochtigheid  gebruik van beeldschermen(4)  manueel hanteren van lasten (met gevaar voor rugletsel)  val van voorwerpen  chemische hinder  inentingen/test :  tetanus  tuberculoses  geïsoleerd werk  spatten  hepatitis B  andere :……………  andere ………………….  stof  ioniserende stralingen …………………………………………….  gassen, dampen noodzakelijke maatregelen bij zwangerschap en borstvoeding. Conform risicolijst AZSL aard v/h gericht onderzoek…………………………………………………. Periodiciteit 1 x geldig voor de volledige opleiding Welke werkkledij/persoonlijke beschermingsmiddelen worden gedragen ? (verantwoordelijkheid gebruiker)  broekpak/schort/andere : broekpak of schort  ademhalingsbescherming (type) :…………………………………..  veiligheidsschoenen (type) :……………………………………………..  oorkap/oorpropjes (type) :……………………………………………..  handschoenen (type) : PVC of Latex  helm/kapje (type) : ………………………………………………………….  bril/scherm (type) : bij risico op bloedspatten  andere :……………………………………………………………………………….. Voor de onderneming : naam en handtekening

Ondergetekende werd geïnformeerd over de in te nemen werkpost.

Datum : Datum :  (1)

indien het een arbeidspost zonder specifieke gezondheids-en veiligheidsrisico’s betreft, dient de tabel “Risico’s en kinder” niet aangevuld te worden

(2)

geeft de specifieke kenmerken van de arbeidspostanalyse

(3)

aard van de blootstelling zoals voorzien in de inventaris opgemaakt in uitvoering van ARAB art.124 & 1b en meegedeeld aan de arbeidsgeneesheer

(4) (5)

gebruik van beeldschermen gedurende een aanzienlijke deel van de normale werktijd (bv.meer dan 4 uur) in functie van wat bij de gebruiker geldt algemene opmerking : de werkpostfiche is vooraf ter advies voorgelegd aan de diensten van preventie en bescherming op het werk en het comité


26

MEDISCHE TERMINOLOGIE Etymologie ALGEMEEN a-

zonder

dys-

wijst op een stoornis

-ectomie

wegname

intra-

in

-itis

ontsteking

logos ( -logie, -loog)

leer

pathos ( -pathie)

lijden

poly-

veel

CARDIOVASCULAIR STELSEL card-, cardi- (afgeleid van het Grieks)

hart

cardiologie leer of studie van de hartziekten cardiopathie het lijden aan een hartziekte vas- (afgeleid van het Latijn)

(bloed)vat BLOED- EN LYMFESTELSEL

hem-, hemat- (afgeleid van het Grieks)

bloed

RESPIRATOIR STELSEL trache- (afgeleid van het Latijn)

houdt verband met de luchtpijp tracheitis ontsteking van de luchtpijp

bronch- (afgeleid van het Latijn)

wijst op een luchtpijpvertakking bronchitis ontsteking van de luchtpijpvertakking

pneum-, pneumon- ( van het Grieks)

houdt verband met de long

pneumectomie wegnemen van de long pneu (van het Grieks)

houdt verband met het ademen apnoe toestand waarbij tijdelijk het ademen ophoudt


27

dyspnoe een moeilijke ademhaling polypnoe snel en veelvuldig ademen SPIJSVERTERINGSSTELSEL stomat- (afgeleid van het Grieks)

mond stomatologie studie van de mondaandoeningen stomatitis mondslijmvliesontsteking

gastr- (afgeleid van het grieks)

wijst op maag gastrectomie wegnemen van de maag gastritis maagontsteking

enter- (afgeleid van het Grieks)

darm enteritis darmontsteking

gastro-enteritis ontsteking van maag en darm hepat- (afgeleid van het Grieks)

lever hepatitis infectie aan de lever

UROGENITAAL STELSEL nefr- (afgeleid van het Grieks)

houdt verband met de nier

ur- (Grieks)

wat verbandt houdt met de urine ureter (Latijn) urineleider

cyst- (afgeleid van het Grieks)

houdt verband met de blaas cystitis blaasontsteking

uterus (Latijn)

baarmoeder

hyster- (afgeleid van het Grieks)

houdt verband met de baarmoeder

hysterectomie wegnemen van de baarmoeder gynaec- (afgeleid van het grieks)

wat verband houdt met de vrouw

gynaecologie vrouwenziekten ZENUWSTELSEL neur- (afgeleid van het Grieks)

zenuw neurologie studie van de zenuwen, zenuwziekten

encefal- (afgeleid van het Grieks)

hersenen

cerebr- (afgeleid van het Latijn)

hersenen

psych- (afgeleid van het Grieks)

ziel


28

psychiatrie tak van de geneeskunde die zich bezighoudt met het behandelen en genezen van geestesaandoeningen OSTEOMUSCULAIR STELSEL oste- (afgeleid van het Grieks)

houdt verband met het been

muscul- (afgeleid van het Latijn)

spier

intramusculair inspuiting in de spier artr- (afgeleid van het Grieks

gewricht artritis gewrichtsaandoening

pod- (afgeleid van het Grieks)

voet podologie studie van de voet

thorac (afgeleid van het Latijn)

borstkas

OTORINOLARYNGOLOGIE, OFTALMOLOGIE, DERMATOLOGIE ot- (afgeleid van het grieks)

oor otitis oorontsteking

rin- (afgeleid van het Grieks)

neus

oftalm- (afgeleid van het Grieks)

oog

dermat- (afgeleid van het grieks )

heeft betrekking op de huid dermatoloog dokter in de huidziekten

cut- (afgeleid van het Latijn)

huid

subcutane injectie

inspuiting onder de huid PREFIX

Aantal / hoeveelheid hemi-, semi-

helft hemiplegie verlamming van een lichaamshelft

uni-, mono-

één

bi-, di-

twee

tri-

drie

oligo-

weinig oligofrenie weinig verstand, een verstandelijke handicap

poly-, multi-

veel polypnoe veel en snel ademen


29

Afmeting micro-

klein micro-organisme klein organisme, bijv. een bacterie

macro-

groot macroscopisch wat te zien is met het blote oog

mega-, megalo-

groot

Gelijkenis / verschil / tegenstelling auto-

zelf

homo-, iso-

gelijk homoseksueel Zich aangetrokken voelen tot hetzelfde geslacht isomorf dezelfde vorm

hetero-

ander hetero-anamnese bevraging van een familielid

anti-

tegen antibioticum tegen de ziekte

Graad / hoedanigheid hypo-

onder, te weinig, onvoldoende hypotensie te lage bloeddruk

hyper-

boven, te veel, overdreven hypertensie te hoge bloeddruk

dys-

moeilijkheid, stoornis dyspnoe moeilijke ademhaling

Ontkenning a-, an-

zonder, gebrek aan anemie bloedarmoede

in-, im-

niet incontinentie niet kunnen ophouden van urine

Plaats in-, intra-, en-, endo-, ento-

in, binnen intramusculair in de spier

e- ec-, ex- exo-

uit, buiten


inter-, meso-

30

tussen, in het midden

Snelheid brady-

traag bradycardie trage hartslag

tachy-

snel tachycardie snelle hartslag

Tijd ante-, pre-, pro-

voor prematuur vroeggeboorte

post-

na posttraumatische stress stress na een trauma SUFFIX

-algie

pijn gastralgie maagpijn

-ectomie

wegnemen

-emie

houdt verband met bloed glycemie suikergehalte van het bloed

-fobie

vrees claustrofobie vrees voor kleine ruimten

-geen, -genese

ontwikkeling, vorming pathogeen ontwikkelen van een ziekte

-itis

ontsteking cystitis blaasontsteking

-manie

drang kleptomanie neiging tot stelen

-pathie, -paat

aandoening cardiopathie hartlijden

-scopie

onderzoek gastroscopie maagonderzoek

-therapie

behandeling farmacotherapie behandeling met medicatie


31

Woordenschat

A Abces

etterbuil, ophoping van pus in het lichaam

Abnormaal

afwijkend van de norm

Abortus

miskraam

Abrasie

schaafwond

Abrupt

plotseling

Absence

kortstondig bewustzijnsverlies

Absorptie

opname

Abstinentie

onthouding van medicijnen, alcohol, drugs

Accidenteel

toevallig, of als gevolg van een ongeluk

Acne

puistjes

Activeren

werkzaam maken

Acuut

plotseling en hevig

Adolescent

puber, jeugdig persoon

Adult

volwassene

Afasie

spraakstoornis

Agitatie

opwinding

Alert

oplettend

Allergie

overgevoeligheid

Amnesie

geheugenverlies

Analyse

ontleding

Anamnese

vraaggesprek naar de ziektegeschiedenis

Anesthesie

verdoving of narcose

Anorexia

magerzucht, eetstoornis

Antibioticum

geneesmiddel dat bacterien doodt

Antidepressivum

middel tegen ziekelijke neerslachtigheid

Apathie

lusteloosheid

Artrose

gewrichtsaandoening

Autonoom

zelfstandig


32

B Biopsie

een stukje weefsel uit een orgaan verwijderen voor onderzoek

Bronchitis

ontsteking van de luchtpijptak

C Carcinoom

kankergezwel

Cardiaal

met betrekking tot het hart

Caries

tandbederf

Causaal

oorzakelijk verband (oorzaak – gevolg)

Cellulitis

ontsteking van het onderhuidse bindweefsel

Celmembraan

wand, omhulsel van de cel

Cerebraal

met betrekking tot de grote hersenen

Cerebrovasculair

met betrekking tot de bloedvaten in de hersenen

Chemotherapie

behandeling van kanker met medicijnen

Chirurgisch

operatief

Cholesterol

lichaamsvet

Chronisch

van lange duur

Circulatie

(bloeds)omloop

Classificatie

indeling, rangschikking

Cognitief

met betrekking tot het denkproces

Coitus

geslachtsgemeenschap

Combinatie

verbinding

Complex

ingewikkeld

Complicatie

bijkomende ziekte

Conceptie

bevruchting

Conditie

toestand waarin iemand verkeert

Contraceptivum

voorbehoedsmiddel

Convulsie

stuip, toeval

Coronair

m.b.t. de kransslagaders van het hart

Correlatie

samenhang

Crisis

ernstige ziekteaanval


33

Criterium

toets, een reden

Curatief

genezend

Curve

kromme lijn

Cyclus

terugkerende regelmatige reeks

Cytoplasma

celvloeistof

Cyste

holte gevuld met vocht

D Decubitus

doorligwond

Deficit

gebrek

Delirium

acuut psychische stoornis t.g.v. een lichamelijke aandoening, vergiftiging of onthouding van middelen

Dementie

geestelijke achteruitgang

Dermatologisch

met betrekking tot de huisziekten

Detectie

opsporing, ontdekking

Diabetes

suikerziekte

Diagnose

vaststelling van een ziekte

Distilleren

zuiveren

Donor

degene die zijn orgaan afstaat

Dosis

hoeveelheid van een geneesmiddel

Drainage

vochtafvoering

E Echografie

beeld van organen

Eczeem

oppervlakkige huidaandoening

Effectief

doeltreffend

Efficiënt

doelmatig

Ejaculatie

zaadlozing

Elastisch

rekbaar

Elektro-Encefalo-Grafie

beeld van de elektrische hersenstroom

Elektrocardiografie

onderzoek van de elektrische activiteit van het hart

Eliminatie

verwijdering

Embolie

bloedvatverstopping

Embryo

vrucht in het moederlichaam


34

Emesis

braken

Emfyseem

longaandoening

Emotioneel

gevoelsmatig

Epidemie

besmettelijke ziekte die zich verspreid onder een bevolkingsgroep

Epilepsie

vallende ziekte, toevallen

Equivalent

gelijkwaardig

Etiologie

leer van de ziekteoorzaken

Euforie

verhoogd gevoel van welzijn

Evaluatie

beoordeling

Evolutie

ontwikkeling

Excessief

overdreven

Excitatie

opgewondenheid

Extern

uitwendig

F Faeces

ontlasting

Fataal

noodlottig

Fenomeen

verschijnsel

Fertiliteit

vruchtbaarheid

Fixatie

vasthechting

Fobie

ziekelijke vrees

Fractuur

been(bot)breuk

Fysisch

lichamelijk

G Genetisch

met betrekking tot de erfelijkheid

Genitaal

met betrekking tot de geslachtsorganen

Geriatrisch

medische zorg voor de oudere mens

Gradueel

trapsgewijs

Gynaecologisch

met betrekking tot de vrouwenziekten

H Hallucinatie

zinsbedrog, waanvoorstelling

Hemopathie

bloedziekte


35

Hepatitis

leverontsteking

Homogeen

gelijksoortig

Hygiënisch

met betrekking tot de lichaamszorg

Hyperkinesie

overmatige bewegingsdrang

Hypersecretie

verhoogde afscheiding

Hypersensitiviteit

verhoogde gevoeligheid

Hypertensie

verhoogde bloeddruk

Hyperventilatie

angstige ademhaling

Hypotensie

te lage bloeddruk

Hysterectomie

verwijdering van de baarmoeder

I Identificatie

vereenzelviging

Immaturiteit

onrijpheid

Immobilisatie

onbeweeglijk maken

Immuniteit

onvatbaarheid voor een ziekte

Implantatie

inplanting

Implicatie

verwikkeling

Impotentie

onvermogen tot geslachtsgemeenschap

Impregnatie

binnendringen van de zaadcel in de eicel

In vitro

in een reageerbuis

In vivo

in het levende organisme

Inactief

onwerkzaam

Incidenteel

bijkomend

Incisie

insnijding

Inclusief

met inbegrip van

Incompatibel

onverenigbaar

Incontinentie

onvermogen om urine of ontlasting op te houden

Incubatie

sluimeren van een ziektekiem

Indicatie

aanwijzing

Indicatief

aanduidend

Indirect

niet rechtstreeks

Individueel

afzonderlijk


36

Inductie

gevolgtrekking

Infantiel

kinderlijk

Influenza

griep

Infuus

vochttoediening in de bloedvaten

Inhalatie

inademen van dampen

Injectie

inspuiting

Insomnia

slapeloosheid

Intensiteit

sterkte

Interactie

onderlinge beïnvloeding

Interval

tussenperiode

Interventie

ingreep

Intoxicatie

vergiftiging

Intramusculair

in de spier

Intraveneus

in de ader

Irreversibel

onomkeerbaar

Irritatie

prikkeling

Isoleren

afsluiten

K Katheter

buisje

Kinetisch

wat beweging veroorzaakt

Klinisch

direct voor de arts zichtbaar

L Lactatie

borstvoeding

Latent

sluimerend

Lateraal

aan de zijkant

Leukemie

bloedkanker

Libido

geslachtsdrift

Lipide

vetachtige stof

Lokaal

plaatselijk, van beperkte omvang

Lumbago

lendenpijn

M Malaise

gevoel van onwelzijn


37

Manie

ziekelijke neiging

Manifest

onmiddellijk herkenbaar

Melanoom

kwaadaardig gezwel van de huid

Membraan

dun vlies

Menarche

eerste maandstonden

Meningitis

hersenvliesontsteking

Menopauze

overgangsjaren

Menstruatie

maandstonden

Mentaal

verstandelijk

Metabolisme

stofwisseling

Microbiologisch

met betrekking tot de kleinste levende wezens

Microniseren

verpulveren

Mimiek

gezichtsuitdrukking

Mobilisatie

beweeglijk maken

Modificeren

wijzigen

Monotherapie

behandeling met één geneesmiddel

Morbiditeit

ziektecijfer

Mortaliteit

sterftecijfer

Motorisch

met betrekking tot beweging

Mucus

slijm

Musculair

met betrekking tot de spieren

Mutisme

onvermogen om te spreken

N Narcoticum

verdovend middel

Nasaal

met betrekking tot de neus

Neonataal

m.b.t. de eerste weken na de geboorte

Nervositeit

zenuwachtigheid

Neveneffect

bijwerking

Nihil

niets

O Obesitas

overgewicht, vetzucht

Obsessie

dwangvoorstelling


38

Obstipatie

moeilijke stoelgang

Obstructie

verstopping

Occasioneel

nu en dan voorkomend

Odor

reukzin

Oedeem

waterzucht

Oestrogeen

vrouwelijk hormoon

Oraal

met betrekking tot de mond

Osteoporose

botontkalking

Otitis

oorontsteking

Ovulatie

eisprong

P Palliatief

verzachtend

Parallel

evenwijdig

Paralyse

verlamming

Paranoia

achtervolgingswaanzin

Parese

gedeeltelijke verlamming

Partikel

klein deeltje

Pathologisch

ziekte

Pediatrisch

m.b.t. de kindergeneeskunde

Penetratie

binnendringing door de huid heen

Perceptie

waarneming

Periodiek

regelmatig terugkerend

Peristaltiek

darmbeweging

Permanent

blijvend

Permeabiliteit

doordringbaarheid

Pigmentatie

verkleuring

Placebo

geneesmiddel zonder werking

Placenta

moederkoek

Pneumonie

longontsteking

Populatie

bevolking

Post Partum

na de bevalling

Postnataal

na de geboorte


39

Postoperatief

na een heelkundige ingreep

Posttraumatisch

na een letsel

Potentie

kracht

Potentieel

mogelijk

Predispositie

vatbaarheid

Prematuur

voortijdig

Prenataal

voor de geboorte

Preoperatief

voor de operatie

Preventie

voorkoming (van ziekte)

Prognose

voorspelling van het verloop en de afloop van een ziekte

Progressief

voortschrijdend

Proteïne

eiwit

Prothese

kunstmatig lichaamsdeel

Pseudotumor

schijngezwel

Psychisch

geestelijk

Psychologisch

m.b.t. het gevoelsleven

Psychomotorisch

m.b.t. bewegingen door de geest veroorzaakt

Psychose

geestelijke stoornis

Psychosomatisch

m.b.t. het verband tussen geest en lichaam

Punctie

prik

Purgatief

middel tegen verstopping

R Radiografie

fotograferen d.m.v. röntgenstralen

Radiotherapie

bestraling

Recuperatie

herstel van krachten

Referentie

verwijzing

Regressie

achteruitgang

Reïnfectie

hernieuwde besmetting

Renaal

m.b.t. de nier

Repetitief

zich herhalend

Reproductie

vermenigvuldiging


40

Research

wetenschappelijk onderzoek

Resistent

bestand tegen

Respons

antwoord

Retardatie

vertraging, achterstand

Reversibel

omkeerbaar, veranderbaar

Rhinitis

(neus)verkoudheid

Routinematig

zoals gewoonlijk

S Salivatie

speekselvloed

Sarcoom

kwaadaardig gezwel

Secretie

afscheiding

Sedativum

kalmerend middel

Segment

onderdeel

Seniliteit

geestelijke en lichamelijke ouderdomsverschijnselen

Sensorieel

zintuiglijk

Simultaan

gelijktijdig

Solutio

oplossing

Somatisch

m.b.t. het lichaam

Spasme

kramp

Sporadisch

zeldzaam

Sputum

fluim, speeksel

Stase

stilstand

Steriliteit

onvruchtbaarheid

Substitutie

vervanging

Supervisie

toezicht

Suppositorium

zetpil, pil die via de anus wordt ingebracht

Symptoom

ziekteverschijnsel

Syncope

plotseling bewustzijnsverlies

Syndroom

ziektebeeld

Systematisch

stelselmatig

Systemisch

over het hele lichaam verspreid

T


41

Tendens

neiging, richting van een ontwikkeling

Terminaal

in het eindstadium

Tetanus

infectieziekte die door gifstof leidt tot spierspasmen

Therapie

geneeswijze, behandeling

Thermisch

met betrekking tot warmte

Thoracaal

m.b.t. de borstkas

Thrombus

bloedprop

Tic

zenuwtrek

Tolerantie

verdraagzaamheid

Tonus

spierspanning

Toxicomanie

verslaving aan gifstof

Toxisch

giftig

Tranquillizer

middel dat opwindingstoestanden bedaart

Transfer

overdracht

Transformatie

verandering

Transplantatie

overplanting

Traumatisch

door een letsel ontstaan

Tremor

beving

Trombose

vorming van bloedprop in bloedvat of hart

Tumor

gezwel

U Ulcus

zweer

Uniform

éénvormig

Urgentie

dringende noodzaak

Uterus

baarmoeder

V Vaccinatie

inenting

Variabiliteit

veranderlijkheid

Vasculair

m.b.t. de bloedvaten

Vegetatief

buiten het bewustzijn om

Veneus

m.b.t. de aders

Vertigo

duizeligheid


42

Viraal

door een virus veroorzaakt

Visioen

droombeeld

Visueel

m.b.t. het zicht

Infobrochure voor studenten. Inwendige 6 Oncologie. Straat 47

Recommend Documents