Infobrochure voor studenten
Intensieve zorgen Mid Care
Straat 33 F1
2
INHOUDSOPGAVE INHOUD SOPGAVE
2
ALGEMENE GEGEVEN S
4
Globale omschrijving van de afdeling
4
Functies
4
GRONDPLAN
6
Intensieve zorgen 3, Mid-Care, straat 33
6
Een beeld op de afdeling…
7
PROFIEL VAN DE AFDELIN G
8
Medische pathologieën, behandeling, onderzoeken
8
Kenmerken van de patiëntengro ep/patiëntenprofi el
11
De meest voorkomende verpleegactiviteiten
11
Mogelijk te realiseren doelstellingen op deze afdelingen
15
Woordverklaring & gebruikte afkortingen
17
ORGANISTATIE VAN DE AFDELING
20
4.1 Dagschema
20
Diensturen verpleegkundigen
21
Diensturen student en
21
Afdelingsgebonden tips
22
BIJLAGE
23
5.1 Werkpostfiche – risicoanalyse van de afdeling
23
MEDISCHE TERMINOLOGIE
23
Etymologie
23
Woordenschat
28
3
WELKOMSTW OORD Beste student, Welkom in AZ St-Lucas Gent! Je komt binnenkort bij ons op stage en wij zijn daar heel blij om. We investeren graag wat tijd in jou als student. Jij bent immers onze toekomst! AZ St-Lucas kan jou heel wat mogelijkheden bieden. Met 825 bedden, meer dan 2300 medewerkers en zo’n 70.000 opnames per jaar behoren we tot één van de grootste ziekenhuizen van Vlaanderen. Het hele gamma van specialiteiten staat voor onze patiënten ter beschikking. We kunnen je dus heel wat leermomenten aanbieden. Grijp deze kansen dan ook met beide handen , vraag gerust om eens een onderzoek bij te mogen wonen, een techniek uit te voeren,… Jouw interesse speelt alleen maar in je voordeel. Een organisatie zoals AZ St-Lucas, brengt heel wat met zich mee. Daarom geven we je graag wat extra informatie, die je op de volgende bladzijden kan terugvinden. Neem dez e bundel zeker door als je voor de eerste maal op stage komt i n ons ziekenhuis. Je kan er belangrijke informatie in terugvinden! We wensen je alvast een fijne en zeer leerrijke stage toe,
Christine Van der Hoogerstraete Directeur personeel en organisatie Wim Moerman Kurt Bourguillioen Begeleidingsverpl eegkundigen
Els Vanblaere Verpleegkundig en param edisch directeur
4
ALGEMENE GEGEVENS Globale omschrijving van de afdeling De verpleegafdeling intensieve zorgen 3, mid care bevindt zich op het eerste verdiep van de F blok, straat 33 en is opgebouwd uit een zaal van 4 bedden en 2 individuele kamers. In het opnamebeleid worden zowel medische als chirurgische pahologieën op de afdeling opgenomen. De nadruk ligt evenwel op de interne geneeskunde met vnl. pneumologie, cardiologie en neurologie als grootste vertegenwoordigers . IZ 3 MC 09/224.51.33 E-mail: VerplA
[email protected]
Functies Medische organisatie IZ Medisch diensthoofd: Dr. Leleu Artsen: o Beleids voerende arts voor chirurgische patiënten : Dr. Intensivist-anesthesist ( 5566) o Beleids voerende arts voor interne patiënten : Dr. Intensivist-cardioloog ( 5577) Dr. Intensivist-pneumoloog o Alle medische specialismen, zowel int erne als chirurgische pathologie.
Verpleegkundige organi satie IZ 3 Verpleegkundig diensthoofd: Dhr. Jan Hebbrecht Dienst verant woordelijke IZ&MC: Dhr. Jim Vanthienen
Adjunct-dienst verantwoordelijke IZ&MC: Dhr. Patrick Van Waes
5 5 6 6 )
5 Team van verpleegkundigen We werken momenteel met 12 verpleegkundigen. De grote meerderheid van de groep is in het bezit van de “bijzondere beroepstitel van gegradueerd verpleegkundige gespecialiseerd in de int ensieve zorg en spoedgevallenzorg”. Nieuwe medewerkers zonder bijzondere beroepstitel engageren er zich bij indiensttreding toe binnen afzienbare tijd deze beroepstitel binnen het vormingsbeleid van het ziekenhuis te behalen. O.a. op deze wijze wordt op onze afdeling betracht om betrouwbare zorg te bieden. Stagementoren: Binnen de afdeling is een stagementor aangesteld. Deze medewerker engageert zich als ‘ankerfiguur’ voor de studentenbegeleiding binnen onze dienst
Christa Salm, Stagementor IZ 3, MC Kinesisten, psycholoog, logopedie,… Sociale dienst Schoonmaak
6
GRONDPLAN Intensieve zorgen 3, Mid-Care, straat 33 B1
B2
B4
B5
B6 2 1
3
B7 11
4
7 6
1 = verpleegpost 2 = handwaspunt 3 = toilet 4 = keuken 5 = toilet personeel 6 = berging 1 7 = utlility 8 = wachtzaal bezoek 9 = berging 2 10 = ingang bezoekers 11 = ingang patiënten
8
9
10
7
Een beeld op de afdeling… De verpleegpost :
De afdeling :
8
PROFIEL VAN DE AFDELING Medische pathologieën, behandeling, onderzoeken Nota: Door de grot e verscheidenheid van pathologieën op de afdeling, is de onderstaande lijst verre van volledig. Dit geeft slechts een deel weer van de mogelijk e zak en die op de afdelingen voork omen. Pathologieën Neurochirurgie: o Trepanatie cerebraal carcinoom o Neurotrauma o AVM o ICH o SDH o werveltrauma o …
Chirurgie: o Vaat Stenose Trombose … o
o
Abdominale Maag darm …
Thoracale Slokdarm Longen
Behandelingen
o o
o o o o o o
o o
medicamenteus: P.O., I.M., S.C., I.V. Observatie
medicamenteus: P.O., I.M., S.C., I.V. angiografie + event. plaatsen van een stent chirurgie … medicamenteus: P.O., I.M., S.C., I.V. Chirurgie Laparoscopie Laparotomie Colectomie … medicamenteus: P.O., I.M., S.C., I.V. Chirurgie Thoracoscopie Thoracotomie (partiële) pneumectomie …
Onderzoeken
o o o o
C.T. M.R. Angio …
o o o o o
Rx labo. angiografie veneuze duplex OL duplex carotiden
o o o
Rx Labo …
o o o
Rx Labo …
9 Cardiologie: o angor o acuut myocard i nfarct o acuut longoedeem o voorkamerfibrillatie o (levensbedreigende) ritmestoornissen o hartdecompensatie o pacemak er o bloeddrukproblemen o …
Pneumologie: o COP D o pneumonie o longoedeem o longembolie o ARDS o Dysnpoe o Ca o …
Neurologie: o TIA o CVA o ICB o SDH o Epilepsie o Suïcide o Meningitis o … Gastro o o o o o o o o o
- enterologie: Maagulcus Maagbloeding Darmbloeding Slokdarmbloeding Voedingsproblemen Leverpathologie Galblaaspat hologie Acuut abdomen …
Nefrologie: o ANI o Chr. NI o …
o o
o o o o o o
o o o o
o o o
o o o
o o
medicamenteus: P.O., I.M., S.C., I.V. coronarografie + event. plaatsen van een stent (PTCA ) post-op C.A.B.G. laat post-op zuurstoft herapie aërosoltherapie reanimatie beademing …
o o o o o o
medicamenteus: P.O., I.M., S.C., I.V. aërosoltherapie zuurstoft herapie …
o o o o o o o o
labo. Rx. long-perfusieventilatietest BAL CT NMR Sputumonderzoek …
medicamenteus: P.O., I.M., S.C., I.V. obser vatie …
o o o o o o
Labo CT MR EEG EMG …
medicamenteus: P.O., I.M., S.C., I.V. Scleroseren …
o o o o o o
Labo Rx Gastroscopie Colonscopie Angiografie …
medicamenteus: P.O., I.M., S.C., I.V. …
o o
Labo …
o o
E.C.G. labo.-controle Rx. Thorax coronarografie hartkatheterisatie E.F.-onderzoek ( EFO ) TEE – TTE …
10 Orthopedie: o Na trauma Bekkenfractuur Heupfractuur Multiple fracturen …
Oncologie: o Trombopenie o infecties o …
Endocrinologie: o Diabetesproblematiek o …
o
medicamenteus: P.O., I.M., S.C., I.V. Chirurgie Tractie fixatie …
o o o o o
Labo Rx CT MR …
medicamenteus: P.O., I.M., S.C., I.V. …
o o o
Labo Rx …
medicamenteus: P.O., I.M., S.C., I.V. …
o Labo o Rx …
o
medicamenteus: P.O., I.M., S.C., I.V. …
o o o
Labo Rx …
o
OZ ter plaatse
o o o
Rx Echo …
o
OZ op verplaatsing: stabiele patiënten : patiëntenvervoer met of zonder Vpk(*) niet stabiele patiënten : onder Vpk begeleiding
o o o o
(*) vlg medisch advies
o
CT scan MR scan Angio Zeer specifieke OZ die niet op verplaatsing kunnen gebeuren. …
o o o o
o o
o o
Infectiologie: o SIRS o Sepsis o …
o
Medische beeldvorming:
11
Kenmerken van de patiëntengroep/patiëntenprofiel Onze patiënten populatie varieert van jong tot oud. Zowel jongvolwassenen als bejaarden worden op de afdeling opgenomen.
De meest voorkomende verpleegactiviteiten Basiszorgen: Algemene hygiënische zorgen o Van de interne patiënt o Van de chirurgische patiënt o Van de (s ub)comateuze patiënt o Werken volgens de afspraken van de dienst : 9 washandjes Na gebruik washandje wegdoen, nieuw nemen om te spoelen Geen wat erwissel tussendoor ® Wasbekken reinigen en ontsmetten met Brilant … Bewaking en controle van parameters via monitoring o ECG, Bloeddruk(invasief, niet invasief), saturatie , CVD o … Vochtbalans bijhouden en opmaken o In : per os, infuus, spuitpompen, sondevoeding o Uit : Mictie, drains, stoelgang, braken, … Toedienen van medicatie: P.O. – SC. – I.M. – I.V. – I.I. o Werken met infuuspomp o Werken met spuitpomp o Werken met pijnpomp o … Infuusbeleid: (C. I., P.I., art. lijn, …) o plaatsen van perifere katheter o assistentie bij plaatsen van centrale en/of arteriële katheter o vervangen van infuus o stoppen infuus en verwijderen van katheter o verzorgen van insteekplaats o troussewissel
Omschrijven van verpleegkundige problemen, actie plannen en evalueren Assisteren bij bepaalde onderzoeken Observeren op psychisch, fysisch en sociaal vlak Gebruiken van het verpleegkundig dossier
12
Gespecialiseerde technieken: Ademhalingsstelsel Dringende ondersteuning bij ademhalingsstilstand Toedienen van zuurstof o met O2-bril o met O2-masker o via T-stuk o met beademingsballon Klaarmaken van aërosolmedicatie + toedienen van aërosol Hulp bij intubatie* * na intubatie wordt de beademde patiënt onmiddellijk getransfereerd naar IZ 1 of 2 Totaalzorg bij de patiënt o Mondzorg o Aspiratie o Zorg voor de tracheotomiepatiënt aspiratie canulezorg communicatie … Zorg voor thoraxdrainage o Assistentie bij plaatsen o Toezicht op wondvocht, hoeveelheid, succie,… o Observatie patiënt o Wondzorg o … … Cardiaal stel sel Monitoring Diagnostisch ECG: 12 afl. ECG/berekend ECG via monitoring Toedienen van bepaalde bloedverdunnende medicatie Toezicht op optredende bloedingen Hulp bij de zorg rond de pacemaker patiënt o Rond plaatsen van de pacemaker (tijdelijke – definitieve) o Toezicht na plaatsing o Nazorg Hulp bij zorg voor hartpatiënten o Toedienen van medicatie o Toezicht op reacties o Hulp bij gespecialiseerde technieken cardioversie defibrillatie … Dringende hulp bij hartstilstand, V-fibrillatie … Spijsverteringsstel sel Plaatsen van een maagsonde, microsonde Zorg voor gastrostomiesonde o Zorg na plaatsen o Toezicht houden op o … Toedienen van sondevoeding Maagaspiratie Hulp bij het maaltijdgebeuren Toezicht op dehydratatie, ondervoeding, braken,… Toedienen van een lavement of andere laxativa Zorg en toezicht op de uitscheiding …
13 Urogenitaal stelsel Plaatsen van een eenmalige- of verblijfskatheter Volgen van diurese en bijhouden van urinedebiet Opvolgen en preventie van urineweginfecties … Huid- en zintuigen Wondzorg o Zorg voor het DAV o Zorg voor AP, drains, urostomie,… o Verwijderen of inkorten van drains o Verwijderen van hechtingen o Zorg voor de open wonde o … Decubituspreventie o Druk verlagende middelen o Wisselhouding o …. Zorg voor gepaste houding van de patiënt o Gebruik maken van hulpmiddel (vb.: tillift) … Metabolisme Infuustherapie Aanvullen met bepaalde elektrolieten ( Cf. Labo uitslagen ) Vocht- en voedingsbalans bijhouden Cont role glycemie Bepalen van de bloedgassen … Medicamenteuze toedieningen Nazich op juistheid van medicatie / patiënt en toediening van die medicatie Toezicht houden op inname van medicatie Toezicht op juist tijdstip van toediening/inname vb. insuline Correct toedienen van medicatie Correct gebruik van spuitpompprotocol … Algemene technieken/vaardigheden Staalafname o Arteriële bloedafname o Sputumkweek o Mond, neus, peri -anaal, wondvocht o Urinestaal o … Assisteren bij bepaalde ingrepen vb. bij pleura- of ascitespunctie Zorg aan de overleden patiënt Omgaan met familie in moeilijke omstandigheden Fysieke beveiliging: Nagaan of de patiënt voldoende veilig ligt in bed. Is dit niet het geval dan brengt men bedsponden aan. Is dit nog niet voldoende, moet men overleggen om event ueel fixatiemat eriaal aan te brengen. Er voor zorgen dat het belsignaal altijd in het bereik van de patiënt ligt.
14
Interdisciplinaire en multisdisciplinaire samenwerking: Intensieve verpleging onder toezicht van de geneesheer- intensivist; Verpleegkundig team gecoacht door hoofdverpleegkundige; Regelmatig overleg binnen het verpleegkundig team en patiëntenoverdrachten; Overleg met artsen op artsenronde, bij afs prak en en in dringende situaties ; Assistentie bij medische behandelingen; Begeleiden van transport van kritieke patiënten naar onderzoeksafdelingen onder begeleiding van dokter int ensivist; Cont act met artsenteam en diensten palliatieve zorg; Cont act met kinesitherapeut en; Cont act met dienst nefrologie voor dialyse; Cont act met radiologen en specialisten voor specifiek e behandelingen en onderzoeken; Cont acten met labo Met ziekenhuisafdelingen voor transfer van patiënt en; Met ziekenhuishygiënist in verband met infectieproblematiek; Met operatiekwartier voor dringen ingrepen; Met de dienst spoedopname voor transfer van kritieke patiënten vanuit de spoed; Met pastorale werkers; Met sociale dienst; Overleg en gesprek met familie, Psychologische begeleiding van patiënt en familie.
15
Mogelijk te realiseren doelstellingen op deze afdelingen (onderstaande kan een ondersteuning zijn bij het opstellen van de doelstellingen) Verpleegkundig dossier Aan de hand van de verzamelde gegevens en de mondelinge overdracht, de specifieke verpleegdiagnosen bij een te verzorgen IZ- patiënt bepalen en de uit te voeren zorgen en verpleegkundige interventies in logische volgorde plannen. Kan de verschillende verpleegdocumenten correct gebruiken bij het verzamelen van gegevens, het plannen van de zorgen, de uit vo ering van de controles, observaties en de totaalz org van een IZ- patiënt , kan nauwkeurig, duidelijk en bondig schriftelijk rapporteren in het verpleegkundig dossier. Neemt actief deel aan de patiëntenoverdracht en stelt bijkomende vragen. Ziekenhuishygiëne en preventie van infecties Kijkt de theorie in verband met afzonderingsmaatregelen en maatregelen van ziekenhuishygiëne na vooraleer op deze stage te gaan. Past de voorgeschreven richtlijnen in verband met ziekenhuishygiëne en preventie van nosocomiale infecties toe, vraagt zonodig bijkomende informatie aan de verpleegkundigen Past steeds correct de procedures van handenhygiëne toe! Uurwerken en ringen worden altijd afgedaan voor de aanvang van de stage! Men laat deze bij voorkeur thuis. Wast steeds de handen bij het toekomen op dienst en bij het verlaten ervan. Natuurlijk ontsmet men de handen tussen alle handelingen door. Attituden rond omgang, teamwork en communicatie Neemt een empatische houding aan tegenover de patiënt en zijn familie ( luisteren, aandacht voor de noden en de pijn, contact met de verantwoordelijke verpleegkundige en arts mogelijk maken als de patiënt vragen waarvoor zij nog geen bevoegdheid heeft te antwoorden). Woont een ondersteunend gesprek met patiënt en familie en verpleegkundige bij en kan dit nadien met de verpleegk undige bespreken. Leert gepast samen te werken in een interdisciplinair team ( verpleegkundigen, artsen, kinesitherapeut enz..) ECG en monitoring Kan het principe van ECG uitleggen, kan een normale ECG curve schetsen en kan de betekenis van de verschillende deflecties verklaren. Kan de elektroden voor een bewaking- E CG en ook voor een diagnostisch ECG correct aanbrengen. Kan onder begeleiding correct een ECG afnemen. Kan volgende afwijkingen op het ECG herkennen: o onregelmatig ritme o prematuur complex o tachycardie o bradycardie o ventrikelfibrilleren o AV-blok. Bewaken door monitoring Let tijdens de verzorging van een IZ patiënt voort durend op het ECG, de bloeddruk, O2 saturatie en de reacties van de patiënt, signaleert onmiddellijk ernstige alarmen aan de verantwoordelijke verpleegkundige terwijl men de toestand van de patiënt blijft observeren. Cont roleert of alarmen op een bedside- monitor zijn ingesteld. Vraagt tijdens de stage geregeld uitleg aan de verpleegkundige of de a rts omtrent de betekenis van de ritmestoornissen die hij/zij opmerkt. Beschrijft hoe de CVD en arteriële bloeddruk kunnen gemeten worden aan de hand van bedsidemonitoring.
16 Omschrijft de opstelling van de apparatuur en de aansluiting van de katheters van invasieve drukmeting, ECG kabel, zuurstofsaturatiemet er, enz, naar de monitor. Kan deze metingen correct ijken en de juiste waarden noteren in het verpleegkundig dossier. Kan alle observaties en controles die op frequente tijdstippen moeten uitgevoerd worden, correct uit voeren en rapporteren. Signaleert afwijkende waarden onmiddellijk mondeling en schriftelijk en helpt waar mogelijk bij het nemen van directe maatregelen. Afnemen van stalen van lichaams vochten Kan onder begeleiding op een correcte wijze volgende stalen afnemen: o bloed via arteriële lijn o steriel urinestaal o wondvocht o peri-anaal secreet o oraal secreet voor kweek. Einddoel voor deze stage De student is ten slotte in staat op het einde van de 3 weken stage: Onder begeleiding van een professionele verpleegkundige een integrale verzorging bij een MC - patiënt uit te voeren.
17
Woordverklaring & gebruikte afkortingen Ú … E PC A ABG ACS Adv Aëro Agg AH AI ALO Angiografie
verwijderd Aantal toe te dienen eenheden packet cells aangerekend Arteriële Bloedgassen Acuut Coronair Syndroom Advies = te vragen, voorgeschreven product/ procedure wordt niet gegeven/uitgevoerd vooraleer er een goedk euring is van de arts Aërosol toediening ® Aggrastat ademhaling Aortaklep Insufficiëntie Acuut longoedeem: plotse kort ademigheid door sereus vocht in de longblaasjes ( door hartdecompensatie, door een overmatige hoeveelheid vocht in het lichaam ) Radiografisch onderzoek van de bloedvaten. D.m. v. gespecialiseerde technieken kunnen er tevens bepaalde behandelingen plaats vinden, zoals het plaatsen van een stent, coïl, toedienen van trombolytica,…)
AR
Actrapid
ARDS
Adult Respiratory Distress Syndrome : shocklong; abnormale doorlaatbaarheid van de longcapillairen door ernstig trauma, shock, sepsis, verbranding, longembolie en dergelijke
AVM
Arterio-Veneuze Malformatie : abnormale verbinding tussen arteriële en veneuze bloedvaten in de hersenen. Dik wijls bestaat er een reëel gevaar op bloedingen. Arm aan verzadigde vetzuren Acuut myocardinfarct: acuut zuurstofgebrek van de hartspier door afsluiting van een kransslagader. Benauwdheid, beklemming, angst Acute nierins ufficiëntie Anus praeter Ophouden van de ademhaling Atrioventriculaire blok; blokkering van de elektrische prikkelgeleiding thv de AV-knoop Broncho-alveolaire lavage : met een bronchos oop, slijmen,… uit de longen weghalen. Abnormaal trage polsslag < 60 slagen per minuut Blaassonde ® Burinex bewustzijn Coronary Artery Bypass Grafting of overbrugging van de coronairen of kransslagaders van het hart Door een elektroshock synchroon met eigen hartritme een VKF (=VoorK amerFibrilatie) terug trachten om te zetten in een normaal (sinus)ritme ® Cedocard Cent raal infuus Chronische nierinsufficiëntie Titanium veertjes die in een aneurysma (uitstulping van een bloedvat) geplaatst worden om de uitstulping op deze manier op te vullen en te verstevigen. Chronic Obstructive Pulmonary Diseas es; verzamelnaam voor chronische, irreversibele, diffuse vernauwing van de lucht wegen ® Cordarone Radiografische opname van de kransslagaders d.m. v. lieskatheter en contraststof, om stenosen op te zoeken en event ueel te behandelen (cfr. PTCA) ® Corvat on Cerebro-Vasculair Accident: herseninfarct waarbij de restletsels langer dan 24 uur aanwezig zijn Wegname van de blaas. Er wordt dan van een stuk darm een neoblaas of vervangblaas gemaakt.
AVVZ AMI Angor ANI AP Apneu AV-blok BAL Bradycardie BS Bur BWS CABG Cardioversie Cedo CI CNI Coïl COP D Cord Coronarografie Cor CVA Cystectomie
®
18 DAV Dbt Defibrillatie
Droog Aseptisch Verband ® Dobutrex Door een elektroshock een levensbedreigende ritmestoornis (V -fibrillatie) trachten op te heffen. Dit is een reanimatieprocedure. ® Dipi Dipidolor Dop Dopamine Dyspnoe Bemoeilijkte ademhaling, kortademigheid ECG / EKG Electrocardiogram, grafische weergave van de elektrische activiteit van het hart EFO Elektro-Fysiologisch Onderzoek van het hart via een lieskatheter: nagaan van de elektrische geleiding in het hart, om hartritmestoornissen op te wekken/op te sporen en event ueel te behandelen ( ablatie = doorbranden ) ETC Endo Tracheale Canule of tracheacanule ETT Endo trac heale Tube Gastrostomiesonde Maagsonde, via de buik wand rechtstreeks in de maag. Wordt geplaatst door de gastro-enteroloog met behulp van een gastroscoop Gn Geen Hart decompens atie Toestand waarin het hart tekort schiet in de arbeid ( hartzwakte ) Hart ritmestoornissen De hartslag is onregelmatig, abnormaal snel of traag HF hart frequentie HGT Hemoglucot est HI Hoofdinfuus HK Hemocultuur HR Hart frequentie HT / Htc Hematocriet Hypo hypoglycemie ICH Intra Cerebraal Hematoom : bloeding in de hersenen II Intra Infuus Laparoscopie Kijkoperatie in de buik Laparotomie Openen van de buik Laryngectomie Verwijderen van de larynx, het strottenhoofd. ® Levo / Lvp Levophed Longembool Verstopping in de art eria pulmonalis door een klonter, … en zodoende oorzaak van een longinfarct Mobil Mobiliteit NB Noodbed OF Neusbril Nefrectomie Wegname van een nier NPO Niets per os OZ Onderzoek Partiële Gedeeltelijke PC Percutaan ® Pfg / perf Perfusalgan PM Pacemaker: geïmplanteerd apparaat, gevoed door een batterij, dat kunstmatig ritmisch elektrische prikkels toedient aan het hart Pneumectomie Verwijderen van een long Pneumonie Longontsteking, acute met hoge koorts verlopende infectieziekte, gekenmerkt door ontsteking van het longweefsel PT patiênt PTCA Percutane Transluminale Coronaire Angioplastie: dilateren van een stenose in de coronairen met een ballonnetje met eventueel plaatsing van een stent Reg sin. Regelmatig sinusaal RR bloeddruk RX tx Rx thorax Sat saturatie SDH Sub-Duraal Hematoom: een bloeding onder de dura mater, dus het buitenste harde hesenvlies onder de schedelpan. (dikwijls door val ed. scheuren bloedvaatjes van de dura met een SDH als gevolg) SG Soortelijk gewicht SIRS Systemic Inflammatory Respons Syndrome; klinisch beeld bij een ernstig verlopende sepsis die tot ARDS en/of MOF kan leiden Spont spontaan
19 Spp Stent Stenose
Stg SV TEE
T TD ® Thuis Thoracoscopie Thoracotomie Thrombose TIA Trombopenie TTE
TUR VF VG Vr VT VP ZA ZI ZN
Spuitpomp Soort zelfontplooiend buisje dat in een bloedvat ingebracht wordt om het bloedvat beter doorgankelijk te maken na bvb. stenose of volledige obstructie Vernauwing van een opening of kanaal, kan veroorzaakt worden door verstopping door vreemde lichamen of afscheidings pro ducten, door afknikking, littekenvorming, gezwellen Stoelgang Sondevoeding Trans Esofageale Echocardiografie: echografisch onderzoek van het hart via een slokdarmprobe, bvb. ter beoordeling van de hartkleppen, eventuele aanwezigheid van bloedklonters in het hartoortje bij VKF, ed. Temperat uur Thoraxdrain Thuismedicatie Kijkoperatie in te thorax Openen van de thorax Vorming van een thrombus in een ader, slagader of in het hart Transient Ischemic Attack : zelfde symptomen als bij een CVA, maar de symptomen verdwijnen spont aan na maximaal 24 uur; voorbijgaande ischemie thv hersenen Tekort aan bloedplaatjes Trans -thoracale echografie: door terugkaatsing van ultrasone golven kan men o.a. weefselveranderingen zien in het hart. Dit onderzoek gebeurt uitwendig op de borstkas van de patiënt dmv een borstkasprobe. Trans Uretrale Resectie : wegname van bv. de prostaat via de urethra Ventrikel fibrilatie Voorgeschiedenis Vragen, niet toedienen voor akkoord van arts Ventrikel tachycardie Volumetrische pomp Zoutarm Zij-infuus Zo nodig
20
ORGANISTATIE VAN DE AFDELING 4.1 Dagschema Vroegdienst: 06u30 07u00
07u10
08u00
10u30
12u00
13u45 14u12
Overdracht van N naar V (3 patiënten/ vpk) Maaltijden en diëten registreren Bestelling voorraad keuken Cont role verdoving + reak ar EKG afnames Cont role intellingen monitor (alarmen) Opstart zorgblad lopende dag (toezicht spp,Vp,…) Cont roles patiënten, parameters (minimaal/2 uur) Bloedafnames via art. lijn Kolonisatiek weken (ma-do) Klaarzetten medicatie Bestellen ont brekende medicatie bij apotheek Voorbereiden en toedienen medicatie Opdienen ont bijt + hulp bij voeding waar nodig Afdienen ontbijt Verder voorgaande taken afwerken Starten van de ochtendverz orging + onmiddellijk feedback geven in zorgdossier Geregelde parametercontroles (per 2 uur) Uit voeren medische instructies (medicatie, BS wissel, Troussewissel,…) Patiënten overlopen en ev. problemen voorleggen aan intensivist Te ondert ekenen document en voorleggen aan arts Trans port van onstabiele patiënten naar onderzoeken Ondersteuning bij medische int erventies waar nodig (plaatsing art. lijn, C.I.,…) Opruim algemeen + spoelruimte Dichtbinden linnenzakken Verzorgingskarren reinigen en aanvullen … Vervolledigen van het lopende zorgdossier Klaamaken van het zorgdossier voor de volgende dag: o Gele parameterfiche o Blauw zorgblad o Aanrekeningsblad apotheek o Oranje blad registratie glycemie o E v. groen wondzorgblad Opname en ontslagbeleid (regelen kamers, verhuizen,…) Opdienen maaltijden + hulp bij voeding waar nodig Toedienen medicatie Afdienen Herpositionering van minder /niet mobiele patiënten Dagelijks afdelingsgebonden taken (bestellen, aanvullen,…) Overdracht van V naar L (per 3 bedden) Cont role verdoving en reak ar Einde dagtaak V-dienst
21 A vonddienst: 13u45
14u15
15u00 15u30
17u30
19u00 19u30 20u45 21u27
Overdracht van V naar L (per 3 bedden) Cont role verdoving en reak ar Tranferts van patiënten naar kamer afwerken Cont role parameters Medicatie klaarmaken en toedienen Koffie opdienen Apotheek bestelling medicatie wegbergen Bezoek, contact met familie Start middagverzorging Intiem toilet + bedopschik Medicatie klaarmaken en toedienen Opnames ont vangen, installeren en administratief afwerken A vondmaal opdienen + hulp bij voeding waar nodig Opruim keuken + afdeling waar nodig A vondmaal afdienen Bezoek, contact met familie Start avondverzorging, aspiratie, wisselhouding… Medicatie klaarmaken en toedienen Patiëntenoverdracht van L naar N (6 patiënten) Cont role verdoving + reak ar Einde dagtaak L-dienst
Nachtdienst: 21u00 21u30
24u00 01u30 02u00 06u00
06u30 07u00
Patiëntenoverdracht van L naar N (6 patiënten) Cont role verdoving + reak ar Cont role parameters per 2 uur Medicatie klaarmaken en toedienen E vent ueel verder af te werken taken Laatdienst Documenten klaarmaken voor opstarten volgende dag Zorgt oer voor mondtoilet, wisselhouding, … Medicatie klaarmaken en toedienen Pauze Zorgt oer voor mondtoilet, wisselhouding, … Medicatie klaarmaken en toedienen Medicatie klaarmaken en toedienen Afsluiten en opmaken vochtbalans Opstarten documenten voor nieuwe dag Verslaggeving Opruimronde (vuilbakken, glas,…) Overdracht van N naar V (3 patiënten) Einde van de nac htdienst
Diensturen verpleegkundigen Vroegdienst Late dienst Nachtdienst
06u30 tot 14u12 13u45 tot 21u27 21u00 tot 07u00
(korte pauze tussendoor) (korte pauze tussendoor) (korte pauze tussendoor)
Diensturen studenten De diensturen voor studenten zijn dikwijls verschillend per school. Toch volgen de studenten de uren van de medewerkers = 7.42u Laat dagelijks je urenlijst aftekenen door de verantwoordelijke. Als je naar de introductie komt de eerste stagedag, breng ook je urenlijst mee en laat je deze door de begeleidingsverpl eegkundige aftekenen.
22
Afdelingsgebonden tips
Draag zorg voor het materiaal, wees kostbewust Er is altijd werk op een afdeling (aanvoelen, zien, …) Draag je steentje bij tijdens overdrachtsmomenten (observaties, vragen stellen, rapport ering) Kom goed voorbereid naar de stage ( infobroc hures, cursussen, doelstellingen) o Lees de infobrochure o Herzie de algemene anatomie en fysiologie o Herzie de gespecialiseerde technieken die je reeds zag o Formuleer heel duidelijk je doelstellingen voor deze stage Goede en gepaste omgangs vorm; hoffelijkheid, verzorgd voorkomen, verzorgde taal; Van de student verwachten we : o Nakomen van afspraken o Inzicht en kennis basis verpleegkunde jaar 1 en 2 en gekende technieken aangeven o Goede technische vaardigheid voor basistechnieken 1ste en 2de jaar o Oordeelvermogen t.a. v. basis- zorgbehoefte van de patiënt o Vermogen van degelijk oberveren en rapporteren o Aanpassings vermogen o Doorzettings vermogen o Verantwoordelijkheidszin o Engagement: begaan zijn met de zorg om patiënten en met eigen leerproces o Leergierigheid: vragen stellen o Positief kritische ingesteldheid o Geen handelingen stellen waartoe men nog niet bevoegd is! o Geen handelingen stellen waarvan je niet zeker bent, of waarbij je je niet z eker voelt. o Stelt alle gespecialiseerde handelingen onder directe (bege)leiding van een deskundige verpleegkundige; o Open en eerlijke communicatie met verpleegkundigen; o Respect voor patiënten, aandacht voor privacy, respecteren beroepsgeheim;
23
MEDISCHE TERMINOLOGIE BIJLAGE 5.1 Werkpostfiche – risicoanalyse van de afdeling vzw AZ Sint-Lucas & Volkskliniek Campus Sint-Lucas
EtymologieGroenebriel 1
9000 Gent Tel. 09/224 61 11 Fax 09/224 61 10
[email protected]
adys-
ALGEMEEN
zonder WERKPOSTFICHE STAGIAIRS wijst op een stoornis
Campus Volkskliniek Tichelrei 1 9000 Gent Tel. 09/224 56 11 Fax 09/224 56 10
[email protected]
in uitvoering van het KB van 21/09/04 betreffende de bescherming van stagiairs
-ectomie
wegname
Onderneming : AZ Sint-Lucas Werkposten : IZ H1 straat 52 – 65 Typefunctie : Verpleegkundige intrain Opleiding : Bachelor in verpleegkunde / 4e graadsopleiding verpleegkunde
-itis
LUIK Aontsteking
Beschrijving van de werkzaamheden : logos ( -logie, -loog)
leer
- Waar : IZ H1 straat 52 – 65 - Welke machine, transportmiddel, producten : …………………………………………………………………………………………………………………….. pathos ( -pathie) lijden - Taken : Verpleegkundige taken polyveel Resultaat risico-evaluatie(1) : - Risico’s : Risico biologische agentia groep 2 : TBC + bloedoverdraagbare infectieziekten, dragen van lasten, contact met voeding - Genomen preventiemaatregelen : Vaccinaties, standaardvoorzorgsmaatregelen - Specifieke instructies, opleiding : standaardvoorzorgsmaatregelen beheersen, hef- en tiltechnieken
CARDIOVASCULAIR STELSEL card-, cardi- (afgel eid van het Grieks) Risico’s en hinder(2) val op de begane grond van hoger gelegen vlak prikwonden/snijwonden
LUIK B hart
Verplicht medisch toezicht(3)
cardiologie leer of studie :van hartziekten risico beroepsziekten de fysisch…………………………….. cardiopathie lawaai
chemisch…………………………..
het lijden aan een hartziekte biologisch………………………….
longaandoening………………… huidaandoening……………….. rondvliegende scherven warmte veiligheidsfunctie? : ……………………………………………………….. brandwonden koude contact met voedingswaren elektrische risico’s vochtigheid gebruik van beeldschermen(4) hem-, hemat- (afgeleid van het Grieks) bloed manueel hanteren van lasten (met gevaar voor rugletsel) val van voorwerpen chemische hinder inentingen/test : tetanus tuberculoses geïsoleerd werk spatten hepatitis B andere :…………… andere …………………. stof ioniserende stralingen trache(afgeleid van het Latijn) houdt verband de luchtpijp ……………………………………………. gassen, dampen noodzakelijke maatregelen met bij zwangerschap en borstvoeding. Conform risicolijst AZSL tracheitis ontsteking van de luchtpijp aard v/h gericht onderzoek…………………………………………………. Periodiciteit 1 x geldig voor de volledige opleiding bronch- (afgeleid van het Latijn) wijst op een luchtpijpvertakking Welke werkkledij/persoonlijke beschermingsmiddelen worden gedragen ? (verantwoordelijkheid gebruiker) broekpak/schort/andere : broekpak of schort ademhalingsbescherming (type) :………………………………….. bronchitis ontsteking van de luchtpijpvertakking veiligheidsschoenen (type) :…………………………………………….. oorkap/oorpropjes (type) :…………………………………………….. handschoenen (type) : PVC (ofvan Latexhet Grieks) helm/kapje (type) : verband …………………………………………………………. pneum-, pneumonhoudt met de long bril/scherm (type) : bij risico op bloedspatten andere :………………………………………………………………………………..
vas(afgeleid van het Latijn) verbrijzelingen trillingen
(bloed)vat
BLOED- EN LYMFESTELSEL RESPIRATOIR STELSEL
Voor de onderneming : naam en handtekening
Ondergetekende werd geïnformeerd de in te nemen werkpost. pneumectomie wegnemen van deover long
pneu (van het Grieks) Datum :
houdt verband met het ademen
Datum :
apnoe
toestand waarbij tijdelijk het ademen ophoudt
(1)
indien het een arbeidspost zonder specifieke gezondheids-en veiligheidsrisico’s betreft, dient de tabel “Risico’s en kinder” niet aangevuld te worden
(2)
geeft de specifieke kenmerken van de arbeidspostanalyse
(3)
aard van de blootstelling zoals voorzien in de inventaris opgemaakt in uitvoering van ARAB art.124 & 1b en meegedeeld aan de arbeidsgeneesheer
(4)
gebruik van beeldschermen gedurende een aanzienlijke deel van de normale werktijd (bv.meer dan 4 uur) in functie van wat bij de gebruiker geldt
(5)
algemene opmerking : de werkpostfiche is vooraf ter advies voorgelegd aan de diensten van preventie en bescherming op het werk en het comité
24 dyspnoe
een moeilijke ademhaling
polypnoe
snel en veelvuldig ademen
SPIJSVERTERINGSSTELSEL stomat- (afgeleid van het Grieks)
mond
stomatologie stomatitis gastr- (afgeleid van het grieks)
studie van de mondaandoeningen mondslijmvliesontsteking wijst op maag
gastrectomie gastritis enter- (afgeleid van het Grieks)
wegnemen van de maag maagontsteking darm
enteritis gastro-enteritis hepat- (afgeleid van het Grieks)
darmontsteking ontsteking van maag en darm lever
hepatitis
infectie aan de lever
UROGENITAAL STELSEL nefr- (afgeleid van het Grieks)
houdt verband met de nier
ur- (Grieks)
wat verbandt houdt met de urine ureter (Latijn)
cyst- (afgel eid van het Grieks)
urineleider houdt verband met de blaas
cystitis
blaasontsteking
uterus (Latijn)
baarmoeder
hyst er- (afgeleid van het Grieks)
houdt verband met de baarmoeder
hyst erectomie gynaec- (afgeleid van het grieks)
wegnemen van de baarmoeder wat verband houdt met de vrouw
gynaecologie
vrouwenziekten
ZENUWSTELSEL neur- (afgeleid van het Grieks)
zenuw neurologie
studie van de zenuwen, zenuwziekten
encefal - (afgeleid van het Grieks)
hersenen
cerebr- (afgeleid van het Latijn)
hersenen
psych- (afgel eid van het Grieks)
ziel psychiatrie
tak van de geneeskunde die zich bezighoudt met het behandelen en genez en van geest esaando eningen
OSTEOMUSCULAIR STELSEL oste- (afgeleid van het Grieks)
houdt verband met het been
muscul- (afgel eid van het Latijn)
spier
intramusculair
inspuiting in de spier
25 artr- (afgeleid van het Grieks
gewricht artritis
pod- (afgeleid van het Grieks)
gewrichtsaandoening voet
podologie studie van de voet thorac (afgeleid van het Latijn)
borstkas
OTORINOLARYNGOLOGIE, OFTALMOLOGIE, DERMATOLOGIE ot- (afgeleid van het grieks)
oor otitis
oorontsteking
rin- (afgeleid van het Grieks)
neus
oftalm- (afgeleid van het Grieks)
oog
dermat- (afgeleid van het grieks )
heeft betrekking op de huid
dermatoloog
dokter in de huidziekten
cut- (afgel eid van het Latijn)
huid
subcutane injectie
inspuiting onder de huid
PREFIX Aantal / hoeveelheid hemi-, semi-
helft hemiplegie
verlamming van een lichaamshelft
uni-, mono-
één
bi-, di-
twee
tri-
drie
oligo-
weinig oligofrenie
poly-, multi-
weinig verstand, een verstandelijke handicap veel
polypnoe
veel en snel ademen
Afmeting micro-
klein micro-organisme
macro-
klein organisme, bijv. een bacteri e groot
macroscopisch mega-, megalo-
wat te zien is met het blote oog groot
Gelijkenis / verschil / tegenstelling auto-
zelf
homo-, iso-
gelijk
26 homoseksueel isomorf hetero-
Zich aangetrokken voelen tot hetzelfde geslacht dezelfde vorm ander
hetero-anamnese anti-
bevraging van een familielid tegen
antibioticum
tegen de ziekte
Graad / hoedanigheid hypo -
onder, te weinig, onvoldoende hypotensie
hyper-
te lage bloeddruk boven, te veel, overdreven
hypertensie dys-
te hoge bloeddruk moeilijkheid, stoornis
dyspnoe
moeilijke ademhaling
Ontkenning a-, an-
zonder, gebrek aan anemie
in-, im-
bloedarmoede niet
incontinentie
niet kunnen ophouden van urine
Plaats in-, intra-, en-, endo-, ento-
in, binnen intramusculair
in de spier
e- ec-, ex- exo-
uit, buiten
inter-, meso-
tussen, in het midden
Snelheid brady-
traag bradycardi e
tachy-
trage hartslag snel
tachycardi e
snelle hartslag
Tijd ante-, pre-, pro-
voor prematuur
post-
vroeggeboorte na
posttraumatische stress
stress na een trauma
SUFFIX -algie
pijn gastralgie
maagpijn
27 -ectomie
wegnemen
-emie
houdt verband met bloed glycemie
-fobie
suikergehalte van het bloed vrees
claustrofobie -geen, -genese
vrees voor kleine ruimten ontwikkeling, vorming
pathogeen -itis
ontwikkelen van een ziekte ontsteking
cystitis -manie
blaasontsteking drang
kleptomanie neiging tot stelen -pathie, -paat
aandoening cardiopathie
-scopie
hartlijden onderzoek
gastroscopie -therapie
maagonderzoek behandeling
farmacotherapie
behandeling met medicatie
28
Woordenschat
A Abces
etterbuil, ophoping van pus in het lichaam
Abnormaal
afwijkend van de norm
Abortus
miskraam
Abrasi e
schaafwond
Abrupt
plotseling
Absence
kortstondig bewustzijnsverlies
Absorptie
opname
Abstinentie
onthouding van medicijnen, alcohol, drugs
Accidenteel
toevallig, of als gevolg van een ongeluk
Acne
puistjes
Activeren
werkzaam maken
Acuut
plotseling en hevig
Adolescent
puber, jeugdig persoon
Adult
volwassene
Afasi e
spraakstoornis
Agitatie
opwinding
Alert
oplettend
Allergie
overgevoeligheid
Amnesi e
geheugenverlies
Anal yse
ontleding
Anamnese
vraaggesprek naar de ziektegeschiedenis
Anesthesi e
verdoving of narcose
Anorexia
magerzucht, eetstoornis
Antibioticum
geneesmiddel dat bacteri en doodt
Antidepressivum
middel tegen ziekelijke neerslachtigheid
Apathie
lusteloosheid
Artrose
gewrichtsaandoening
Autonoom
zelfstandig
29
B Biopsie
een stukje weefsel uit een orgaan verwijderen voor onderzoek
Bronchitis
ontsteking van de luchtpijptak
C Carcinoom
kankergezwel
Cardiaal
met betrekking tot het hart
Caries
tandbederf
Causaal
oorzakelijk verband (oorzaak – gevolg)
Cellulitis
ontsteking van het onderhuidse bindweefsel
Celmembraan
wand, omhulsel van de cel
Cerebraal
met betrekking tot de grote hersenen
Cerebrovasculair
met betrekking tot de bloedvaten in de hersenen
Chemotherapie
behandeling van kanker met medicijnen
Chirurgisch
operatief
Cholesterol
lichaamsvet
Chronisch
van lange duur
Circulatie
(bloeds)omloop
Classificatie
indeling, rangschikking
Cognitief
met betrekking tot het denkproces
Coitus
geslachtsgemeenschap
Combinatie
verbinding
Complex
ingewikkeld
Complicatie
bijkomende ziekte
Conceptie
bevruchting
Conditie
toestand waarin iemand verkeert
Contraceptivum
voorbehoedsmiddel
Convulsie
stuip, toeval
Coronair
m.b.t. de kransslagaders van het hart
Correlatie
samenhang
Crisis
ernstige ziekteaanval
Criterium
toets, een reden
Curatief
genez end
Curve
kromme lijn
Cyclus
terugkerende regelmatige reeks
Cytoplasma
celvloeistof
Cyste
holte gevuld met vocht
30
D Decubitus
doorligwond
Deficit
gebrek
Delirium
acuut psychische stoornis t.g.v. een lichamelijke aandoening, vergiftiging of onthouding van middelen
Dementie
geest elijke achteruitgang
Dermatologisch
met betrekking tot de huisziekten
Detectie
opsporing, ontdekking
Diabetes
suikerziekte
Diagnose
vaststelling van een ziekte
Distilleren
zuiveren
Donor
degene die zijn orgaan afstaat
Dosis
hoeveelheid van een geneesmiddel
Drainage
vochtafvoering
E Echografie
beeld van organen
Eczeem
oppervlakkige huidaandoening
Effectief
doeltreffend
Efficiënt
doelmatig
Ejaculatie
zaadlozing
Elastisch
rekbaar
Elektro-Encefalo-Grafie
beeld van de el ektrische hersenstroom
Elektrocardiografie
onderzoek van de elektrische activ iteit van het hart
Eliminatie
verwijdering
Embolie
bloedvatverstopping
Embryo
vrucht in het moederlichaam
Emesis
braken
Emfyseem
longaandoening
Emotioneel
gevoelsmatig
Epidemie
besmettelijke ziekte die zich verspreid onder een bevolkingsgroep
Epilepsie
vallende ziekte, toevallen
Equivalent
gelijkwaardig
Etiologie
leer van de ziekteoorzaken
Euforie
verhoogd gevoel van welzijn
Evaluatie
beoordeling
Evolutie
ontwikkeling
Excessi ef
overdreven
Excitatie
opgewondenheid
Extern
uitwendig
31
F Faeces
ontlasting
Fataal
noodlottig
Fenomeen
verschijnsel
Fertiliteit
vruchtbaarheid
Fixatie
vasthechting
Fobie
ziekelijke vrees
Fractuur
been(bot)breuk
Fysisch
lichamelijk
G Genetisch
met betrekking tot de erfelijkheid
Genitaal
met betrekking tot de geslachtsorganen
Geriatrisch
medische zorg voor de oudere mens
Gradueel
trapsgewijs
Gynaecologisch
met betrekking tot de vrouwenziekten
H Hallucinatie
zinsbedrog, waanvoorstelling
Hemopathie
bloedziekte
Hepatitis
leverontsteking
Homogeen
gelijksoortig
Hygi ënisch
met betrekking tot de lichaamszorg
Hyperkinesi e
overmatige bewegingsdrang
Hypersecretie
verhoogde afscheiding
Hypersensitiviteit
verhoogde gevoeligheid
Hypertensie
verhoogde bloeddruk
Hyperventilatie
angstige ademhaling
Hypotensie
te lage bloeddruk
Hyst erectomie
verwijdering van de baarmoeder
I Identificatie
vereenzelviging
Immaturiteit
onrijpheid
Immobilisatie
onbeweeglijk maken
Immuniteit
onvatbaarheid voor een ziekte
Implantatie
inplanting
Implicatie
verwikkeling
Impotentie
onvermogen tot geslachtsgemeenschap
Impregnatie
binnendringen van de zaadcel in de ei cel
In vitro
in een reageerbuis
32 In vivo
in het levende organisme
Inactief
onwerkzaam
Incident eel
bijkomend
Incisie
insnijding
Inclusief
met inbegrip van
Incompatibel
onverenigbaar
Incontinentie
onvermogen om urine of ontlasting op te houden
Incubatie
sluimeren van een ziektekiem
Indicatie
aanwijzing
Indicatief
aanduidend
Indirect
niet rechtstreeks
Individueel
afzonderlijk
Inductie
gevolgtrekking
Infantiel
kinderlijk
Influenza
griep
Infuus
vochttoediening in de bloedvaten
Inhalatie
inademen van dampen
Injectie
inspuiting
Insomnia
slapeloosheid
Intensiteit
sterkte
Interactie
onderlinge beïnvloeding
Interval
tussenperiode
Interventie
ingreep
Intoxicatie
vergiftiging
Intramusculair
in de spier
Intraveneus
in de ader
Irreversibel
onomkeerbaar
Irritatie
prikkeling
Isoleren
afsluiten
K Katheter
buisje
Kinetisch
wat beweging veroorzaakt
Klinisch
direct voor de arts zichtbaar
L Lactatie
borstvoeding
Latent
sluimerend
Lateraal
aan de zijkant
Leukemie
bloedkanker
Libido
geslachtsdrift
33 Lipide
vetachtige stof
Lokaal
plaatselijk, van beperkte omvang
Lumbago
lendenpijn
M Malaise
gevoel van onwelzijn
Manie
ziekelijke neiging
Manifest
onmiddellijk herkenbaar
Melanoom
kwaadaardig gezwel van de huid
Membraan
dun vlies
Menarche
eerste maandstonden
Meningitis
hersenvliesontsteking
Menopauze
overgangsjaren
Menstruatie
maandstonden
Mentaal
verstandelijk
Metabolisme
stofwisseling
Mi crobiologisch
met betrekking tot de kleinste levende wezens
Mi croniseren
verpulveren
Mimiek
gezichtsuitdrukking
Mobilisatie
beweeglijk maken
Modificeren
wijzigen
Monotherapi e
behandeling met één geneesmiddel
Morbiditeit
ziektecijfer
Mortaliteit
sterftecijfer
Motorisch
met betrekking tot beweging
Mucus
slijm
Musculair
met betrekking tot de spieren
Mutisme
onvermogen om te spreken
N Narcoticum
verdovend middel
Nasaal
met betrekking tot de neus
Neonataal
m.b.t. de eerste weken na de geboorte
Nervositeit
zenuwachtigheid
Neveneffect
bijwerking
Nihil
niets
O Obesitas
overgewicht, vetzucht
Obsessie
dwangvoorstelling
Obstipatie
moeilijke stoelgang
Obstructie
verstopping
34 Occasioneel
nu en dan voorkomend
Odor
reukzin
Oedeem
waterzucht
Oestrogeen
vrouwelijk hormoon
Oraal
met betrekking tot de mond
Osteoporose
botontkalking
Otitis
oorontsteking
Ovulatie
eisprong
P Palliatief
verzachtend
Parallel
evenwijdig
Paralyse
verlamming
Paranoia
achtervolgingswaanzin
Parese
gedeeltelijke verlamming
Partikel
klein deeltje
Pathologisch
ziekte
Pediatrisch
m.b.t. de kindergeneeskunde
Penetratie
binnendringing door de huid heen
Perceptie
waarneming
Periodiek
regelmatig terugkerend
Peristaltiek
darmbeweging
Permanent
blijvend
Permeabiliteit
doordringbaarheid
Pigmentatie
verkleuring
Placebo
geneesmiddel zonder werking
Placenta
moederkoek
Pneumonie
longontsteking
Populatie
bevolking
Post Partum
na de bevalling
Postnataal
na de geboorte
Postoperatief
na een heelkundige ingreep
Posttraumatisch
na een letsel
Potentie
kracht
Potentieel
mogelijk
Predispositie
vatbaarheid
Prematuur
voortijdig
Prenataal
voor de geboorte
Preoperatief
voor de operatie
Preventie
voorkoming (van ziekte)
35 Prognose
voorspelling van het verloop en de afloop van een ziekte
Progressief
voortschrijdend
Proteïne
eiwit
Prothese
kunstmatig lichaamsdeel
Pseudotumor
schijngezwel
Psychisch
geest elijk
Psychologisch
m.b.t. het gevoelsleven
Psychomotorisch
m.b.t. bewegingen door de geest veroorzaakt
Psychose
geest elijke stoornis
Psychosomatisch
m.b.t. het verband tussen geest en lichaam
Punctie
prik
Purgatief
middel tegen verstopping
R Radiografie
fotograferen d.m.v. röntgenstralen
Radiotherapie
bestraling
Recuperatie
herstel van krachten
Referentie
verwijzing
Regressie
achteruitgang
Reïnfectie
hernieuwde besmetting
Renaal
m.b.t. de nier
Repetitief
zich herhalend
Reproductie
vermenigvuldiging
Research
wetenschappelijk onderzoek
Resistent
bestand tegen
Respons
antwoord
Retardatie
vertraging, achterstand
Reversibel
omkeerbaar, veranderbaar
Rhinitis
(neus)verkoudheid
Routinematig
zoals gewoonlijk
S Salivatie
speekselvloed
Sarcoom
kwaadaardig gezwel
Secretie
afscheiding
Sedativum
kalmerend middel
Segment
onderdeel
Seniliteit
geest elijke en lichamelijke ouderdomsverschijnsel en
Sensorieel
zintuiglijk
Simultaan
gelijktijdig
Solutio
oplossing
36 Somatisch
m.b.t. het lichaam
Spasme
kramp
Sporadisch
zeldzaam
Sputum
fluim, speeksel
Stase
stilstand
Steriliteit
onvruchtbaarheid
Substitutie
vervanging
Supervisie
toezicht
Suppositorium
zetpil, pil die via de anus wordt ingebracht
Symptoom
ziekteverschijnsel
Syncope
plotseling bewustzijnsverlies
Syndroom
ziektebeeld
Systematisch
stelselmatig
Systemisch
over het hele lichaam verspreid
T Tendens
neiging, richting van een ontwikkeling
Terminaal
in het eindstadium
Tetanus
infectieziekte die door gifstof leidt tot spierspasmen
Therapie
geneeswijze, behandeling
Thermisch
met betrekking tot warmte
Thoracaal
m.b.t. de borstkas
Thrombus
bloedprop
Tic
zenuwtrek
Tolerantie
verdraagzaamheid
Tonus
spierspanning
Toxicomanie
verslaving aan gifstof
Toxisch
giftig
Tranquillizer
middel dat opwindingstoestanden bedaart
Transfer
overdracht
Transformatie
verandering
Transplantatie
overplanting
Traumatisch
door een letsel ontstaan
Tremor
beving
Trombose
vorming van bloedprop in bloedvat of hart
Tumor
gezwel
U Ulcus
zweer
Uniform
éénvormig
Urgentie
dringende noodzaak
37 Uterus
baarmoeder
V Vaccinatie
inenting
Variabiliteit
veranderlijkheid
Vasculair
m.b.t. de bloedvaten
Vegetatief
buiten het bewustzijn om
Veneus
m.b.t. de aders
Vertigo
duizeligheid
Viraal
door een virus veroorzaakt
Visioen
droombeeld
Visueel
m.b.t. het zicht
