in de oncologische zorg

in de oncologische zorg

Inhoud Voorwoord Bestuur Samenstelling en vergaderingen Financieel beleid Kwaliteitsbeleid Interne organisatie Stimuleringsfonds Beleidsadviesraad en Medische Adviesraad Werkgroepen en professionele netwerken Nieuwe netwerken Netwerk Radiotherapeuten Netwerk Fysiotherapeuten Netwerk Kinderoncologieverpleegkundigen Netwerk Maatschappelijk werkers Netwerk Chirurgen Netwerk Coördinerend oncologieverpleegkundigen Netwerk Diëtetiek Commissie Erfelijke tumoren Werkgroep Gastro-enterologische tumoren Werkgroep Gynaecologische tumoren Netwerk Interne en Hemato-oncologie Werkgroep Kinderoncologie Werkgroep Longtumoren Netwerk Mammacareverpleegkundigen Kerngroep Mammatumoren Werkgroep Neuro-oncologische tumoren Netwerk Pathologen Netwerk Patiëntenverenigingen Werkgroep Psychosociale zorg Netwerk Transmuraal verpleegkundig consulenten chronisch zieken Werkgroep Transmurale/Extramurale verpleegkundige zorg Werkgroep Urologische tumoren Instellingen Richtlijnen Regiovisie Radiotherapie Visitaties Accreditatiegids Oncologische zorg Methodische psychosociale zorg door verpleegkundigen Structuurontwikkeling psychosociale zorg Implementatie Pijnregistratie in algemene ziekenhuizen Informatiesystemen Oncologisch Zorgproces (ISOZ) Afdeling Palliatieve zorg COPZ-Rotterdam/IKR Netwerkontwikkeling Projecten Kankerregistratie en onderzoek Gegevensverzameling Trends in incidentie en sterfte Regionale Commissie van Toezicht (RCvT) Kankerregistratie Gemeenschappelijke Registratie Applicatie (GRA) Longkanker Publicaties en presentaties Consulentendienst Datamanagement Nazorg Herstel & Balans Oncologische revalidatie en onderzoek Deskundigheidsbevordering Commissie Deskundigheidsbevordering Beleid Cursussen en informatiebijeenkomsten Interne Organisatie Personeel en organisatie Financiële administratie Communicatie Ondernemingsraad Balans per 31 december 2003 Resultatenrekening over 2003

IKRJaarverslag 2003

3 4

6 9

26

29

31

34 35 36

37

40

44 46 48

|

1

2

|

IKRJaarverslag 2003

Voorwoord Het jaar na het 25-jarig jubileum, 2003, is een jaar geworden waarin de grondslag werd gelegd voor veel nieuwe activiteiten, die opnieuw aan de hand van het systematisch opgezette IKR-werkplan 2003 ten uitvoering zijn gebracht. Het is het jaar waarin het team van coördinatoren met de invulling van de functie coördinator Instellingen gecompleteerd werd, voorbereidingen werden getroffen voor de start van een afdeling Palliatieve zorg, vier nieuwe professionele netwerken werden opgericht, zes nieuwe richtlijnen en protocollen verschenen en 11 nieuwe projecten in de regio zijn gestart. Dit jaarverslag biedt u het volledige overzicht. In de kaders biedt het verslag samenvattingen van de landelijke activiteiten in VIKC-verband, waarmee de samenhang tussen de landelijke en regionale activiteiten zichtbaar wordt. Een volledig overzicht van deze activiteiten is te vinden in het jaarverslag van de Vereniging van Integrale Kankercentra.

Joep Paulides, directeur

IKRJaarverslag 2003

|

3

Bestuur Samenstelling en vergaderingen De heer drs. A.H.J. van Galen werd, vanwege zijn vertrek bij het Albert Schweitzer Ziekenhuis, per 1 augustus 2003 opgevolgd door de heer R.M. Smit. Drs. W. Geerlings (namens het Erasmus MC), dr. J.G. de Groot (namens de Samenwerkende Rijnmond Ziekenhuizen), dr. W.B. van der Pompe (namens de ziekenhuizen in westelijk Noord-Brabant) en mr. C.M.E. van Schelven (onafhankelijk lid) zijn herbenoemd voor een nieuwe termijn van drie jaar.

Bestuur

Tijdens de vergaderingen zijn de volgende punten besproken: - Jaarrekening en Jaarverslag 2002 - Ontwikkeling Regiovisie Radiotherapeutische voorzieningen in de IKR-regio - Beleid Sponsoring door derden - Beleid Subsidies aan derden - Beleid Netwerkdagen - Beleid Deelbegroting Deskundigheidsbevordering - Voornemen oprichting Stichting Informatiesysteem Oncologische Zorg - Nationaal Programma Kankerbestrijding - Extra bijdrage IKR aan Datamanagement - Bestuurlijke fusie SBBZWN en SBKZ - Structuur afdeling Palliatieve zorg - IKR-werkplan en -begroting 2004

drs. G.A.A.M. Bogaerts algemeen directeur Ziekenhuis Walcheren

Financieel beleid Het jaar 2003 werd afgesloten met een positief exploitatiesaldo van € 300.356,--, voornamelijk als gevolg van lagere bureaukosten (€ 120.000,--) en de latere start van enkele projecten (€ 115.000,--). Naast de Reserve Aanvaardbare Kosten heeft het IKR gelden gereserveerd voor activiteiten met een vernieuwend karakter die investeringen vergen die niet direct of op korte termijn uit het reguliere budget gefinancierd kunnen worden. In 2003 is deze bestemmingsreserve 'Vernieuwing' (€ 138.286,--) aangewend voor: - Programma Digitale Informatie Kanker (www.kanker.info) - Pilot Webconsult - Project Mee-opereren op locatie (voor gynaecologen) - Project Kwaliteit en taakverdeling kinderoncologie - Implementatie Structuurontwikkeling Psychosociale zorg - Implementatie Pijnregistratie - Vooronderzoek oprichting Stichting Informatiesystemen Oncologisch Zorgproces - Project Methodische psychosociale zorg door de verpleegkundige - Project Peergroups huisartsen Palliatieve zorg - Project Implementatie Zorgpad voor de stervensfase - Projecten Vernieuwing Consulentendienst - Onderzoek naar palliatieve zorg in ziekenhuis- en hospicesetting De bestemmingsreserve 'Palliatieve zorg' (€ 83.800,--) is aangewend voor de kosten van het Supportteam van de gasthoogleraar Palliatieve zorg, prof. dr. J.E. Ellershaw. In 2003 is het beleid Deelbegroting Deskundigheidsbevordering vastgesteld. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen exploitatiekosten van het cursusaanbod enerzijds en kosten die ten laste komen van het IKR-budget anderzijds. De volgende kosten worden beschouwd als onderdeel van de

4

|

IKRJaarverslag 2003

drs. W. Geerlings, voorzitter Raad van Bestuur Erasmus MC mr. C.M.E. van Schelven vice-voorzitter en penningmeester Raad van Bestuur Stichting De Stromen mr. F. de Haas, secretaris directeur Vereniging Specialistenbureau Rijnmond drs. G. de Bey Raad van Bestuur Vlietland Ziekenhuis

dr. J.G. de Groot directeur Patiëntenzorg Ruwaard van Putten Ziekenhuis prof. dr. P.J. van der Maas decaan Faculteit der Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen, Erasmus MC dr. W.B. van der Pompe directeur Patiëntenzorg Franciscus Ziekenhuis R.M. Smit Voorzitter Raad van Bestuur Albert Schweitzer Ziekenhuis

IKR-activiteiten: - coördinator Deskundigheidsbevordering - secretariële ondersteuning tot maximaal 0,4 fte - ontwikkelkosten nieuwe cursussen (via IKR-werkplan) - doelsubsidies bevordering deelname (via IKR-werkplan) De overige kosten komen ten laste van de deelbegroting Deskundigheidsbevordering, waarbij het uitgangspunt is dat de in rekening te brengen cursusgelden kostendekkend zijn. Kwaliteitsbeleid Interne organisatie In 'Binden en verbinden', het IKR-beleidsplan 2002-2007, zijn naast de doelstellingen voor het netwerk ook drie doelstellingen geformuleerd voor de interne organisatie. Twee van deze doelstellingen liggen op het terrein van het personeelsbeleid: continuïteit van de dienstverlening en deskundigheid van de medewerkers. In 2003 werden de Faciliteitenregeling Scholing en een Kader Werktijden opgesteld. Voorts hebben de coördinatoren en directeur in 2003 tijdens meerdere bijeenkomsten de onderlinge communicatie en taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden doorgelicht en daarover afspraken gemaakt. De Refereerlunches en de intervisiegroep 'Netwerkactiviteiten' werden in het verslagjaar gecontinueerd. De derde doelstelling betreft het regelmatig meten van de tevredenheid binnen het netwerk over de dienstverlening. In 2003 werden in VIKC-verband de uitgangspunten voor een tevredenheidsonderzoek vastgesteld. Op basis hiervan zullen het IKW, IKA, IKW en het IKMN in 2004 een tevredenheidsonderzoek uitvoeren. Stimuleringsfonds Het bestuur van het Stimuleringsfonds heeft in januari 2004 -met instemming van het IKR-bestuur- besloten de stichting op te heffen. Alle gelden binnen het fonds zijn in 2003 besteed aan het vooronderzoek voor de fase 1 trial 'Immunotherapie met exosomen voor de behandeling van mesothelioom', van de afdeling Longziekten van het Erasmus MC. Geld inzamelen is geen core-business van het IKR; de organisatie is er niet op ingericht en bovendien treedt zij met fondsenwerving voor wetenschappelijk kankeronderzoek in concurrentie van het KWF. Mocht een fondsenwervingsactie toch eens gewenst zijn, dan heeft deze duidelijke projectkenmerken en kan dus ook zonder stichting ad hoc onder auspiciën van het IKR ondernomen worden.

IKRJaarverslag 2003

|

5

Beleidsadviesraad en Medische Adviesraad Beleidsadviesraad Nationaal programma kankerbestrijding In het buitenland wordt de samenhang tussen de activiteiten van de diverse actoren in de kankerzorg geregeld via het opstellen van 'national cancer control plans'. De integrale kankercentra namen in 2001 het initiatief voor het opstellen van zo'n plan in Nederland. Op 23 oktober 2003 ondertekenden de Vereniging van Integrale Kankercentra (VIKC), de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenverenigingen (NFK), KWF Kankerbestrijding, het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Zorgverzekeraars Nederland (ZN) een intentieverklaring om gezamenlijk een Nationaal Programma Kankerbestrijding op te stellen. In 2003 werd een projectorganisatie in het leven geroepen om het programma uit te werken. Er zijn zes werkgroepen geformeerd om deelonderwerpen uit te werken, zoals preventie, kankerzorg, onderzoek, psychosociale zorg, voorlichting en deskundigheidsbevordering. De bedoeling is in september 2004 een programma te presenteren dat duidelijkheid geeft over de verworvenheden, ambities en mogelijkheden van de kankerbestrijding in Nederland. De samenstelling van de Beleidsadviesraad, onder voorzitterschap van prof. dr. B. Löwenberg, is in 2003 niet gewijzigd. Tijdens het verslagjaar is de Beleidsadviesraad driemaal bijeen geweest en heeft zich onder andere over de volgende onderwerpen gebogen: - Beleid Sponsoring door derden - Beleid Netwerkdagen - Werving hoofdredacteur IKR-bulletin - Project Kwaliteit en taakverdeling Kinderoncologie - Onderzoek naar palliatieve zorg in een ziekenhuis- resp. hospicesetting - Immunotherapie met exosomen voor de behandeling van mesothelioom - Nationaal Programma Kankerbestrijding Programma - Beleid Subsidies aan derden - Beleid Datamanagement In april organiseerde de Beleidsadviesraad een Invitational Conference, waarin de oncologiebespreking / consulentendienst centraal stond. Deze bijeenkomst heeft geleid tot het opzetten van een aantal projecten ter verbetering van de Consulentendienst, zoals het aanbrengen van differentiatie in de in te brengen patiënten, de plaats van webconsult in relatie tot de algemene oncologiebespreking, teleconferencing en taxivervoer voor de consulenten.

6

|

IKRJaarverslag 2003

Beleidsadviesraad prof. dr. B. Löwenberg, voorzitter, hematoloog Erasmus MC prof. dr. A.M.M. Eggermont, chirurg Erasmus MC prof. dr. P.C. Levendag, radiotherapeut Erasmus MC prof. dr. J.W. Oosterhuis, patholoog Erasmus MC prof. dr. G. Stoter, internist-oncoloog Erasmus MC

Medische Adviesraad namens de Oncologiecommissies dr. A.C. de Boer, internist, voorzitter IJsselland Ziekenhuis A.J. van Beek, chirurg, vice-voorzitter Ruwaard van Putten Ziekenhuis dr. J.J. Braun, internist Vlietland Ziekenhuis G.J. Collet, chirurg Havenziekenhuis dr. D.J. de Gooyer, internist Franciscus Ziekenhuis dr. H.K. van Halteren, internist Oosterschelde Ziekenhuis dr. F.E. de Jongh, internist Ikazia Ziekenhuis dr. L.G.M. Kerkhofs, internist Ziekenhuis Walcheren dr. T.C. Kok, internist Medisch Centrum Rijnmond-Zuid F. Logeman, chirurg Rivas Zorggroep dr. R.J. Oostenbroek, chirurg Albert Schweitzer Ziekenhuis dr. J.G. Pegels, internist-hematoloog Sint Franciscus Gasthuis A.G.P.M. van Reisen, internist Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen J.B. Ruit, internist Vlietland Ziekenhuis

Medische Adviesraad In de Medische Adviesraad zijn de oncologiecommissies van de ziekenhuizen in de IKR-regio en een groot aantal medische disciplines uit het Erasmus MC vertegenwoordigd. Voorzitter is dr. A.C. de Boer. In 2003 vonden enkele wijzigingen plaats in de samenstelling van de Medische Adviesraad, als gevolg van mutaties binnen de oncologiecommissies van de ziekenhuizen. Om de efficiency voor de leden van de Medische Adviesraad en het IKR te vergroten, is besloten tot de instelling van een kerngroep die frequenter bijeen kan komen voor lopende zaken. Bijeenkomsten van de voltallige raad kunnen derhalve beperkt worden tot tweemaal per jaar; tijdens deze bijeenkomsten kan advies worden gevraagd en vindt beraadslaging plaats over onderwerpen die een brede inbreng en betrokkenheid vergen. Vaste agendapunten betreffen: - Voortgangsrapportage uit netwerken en werkgroepen - Voortgang en planning visitaties Daarnaast werd advies gevraagd over onder andere: - PET-scan faciliteiten in de regio - Projecten ter verbetering van de Consulentendienst, n.a.v. de Invitational Conference in april 2003 - Structuur Afdeling Palliatieve zorg - Evaluatie verwijsbeleid diëtetiek - Aanbevelingen ten aanzien van de inzet van gespecialiseerde verpleegkundigen binnen de ziekenhuizen in de IKR-regio - Actualisatie normen en enquêtes visitaties

mw. dr. J.M.L. Stouthard, internist Medisch Centrum Rijnmond-Zuid mw. F.A.A. Valster, internist Ziekenhuis Lievensberg dr. P.C. van der Velden, internist Van Weel-Bethesda Ziekenhuis vanuit medische disciplines prof. dr. C.W. Burger, gynaecoloog Erasmus MC dr. J.J. Cornelissen, hematoloog Erasmus MC dr. A.N. van Geel, chirurg Erasmus MC S.K. Kiestra, radioloog Sint Franciscus Gasthuis dr. W.J. Kirkels, uroloog Erasmus MC P.C.M. Koper, radiotherapeut Erasmus MC prof. dr. T.H. van der Kwast, patholoog Erasmus MC prof. dr. R. Pieters, kinderarts Erasmus MC J.M. Tabak, radiotherapeut Zeeuws Radio-Therapeutisch Instituut dr. R. de Wit, internist Erasmus MC

IKRJaarverslag 2003

|

7

Netwerk Radiotherapeuten J.M. Tabak, voorzitter Zeeuws Radio-Therapeutisch Instituut

C. Griep Zeeuws Radio-Therapeutisch Instituut

mw. M.J.M. van Mierlo Erasmus MC

dr. V.A.M. Gulmans coördinator Werkgroepen en richtlijnen IKR

dr. L. Incrocci Erasmus MC

dr. P.J.C.M. Nowak Erasmus MC

mw. I.E. Antonisse Erasmus MC

P.P. Jansen Erasmus MC

J. Nuyttens Erasmus MC

mw. M.H.A. Baaijens Erasmus MC

P.C.M. Koper Erasmus MC

J.O. Praag Erasmus MC

mw. V.L.M.A. Coen Zeeuws Radio-Therapeutisch Instituut

prof. dr. P.C. Levendag Erasmus MC

mw. dr. A Snijders-Keilholz Erasmus MC

M.F.H. Dielwart Zeeuws Radio-Therapeutisch Instituut

A. Mendez-Romero Erasmus MC

A.J. Wijnmaalen Erasmus MC

mw. dr. W.M.H. Eijkenboom Erasmus MC

J.W.M. Mens Erasmus MC

Netwerk Fysiotherapeuten mw. J.A. Dekker-Eversdijk, voorzitter Vlaardingen mw. M.M. de Boer coördinator Verpleegkundige zorg IKR mw. R.C. van Amstel-Dijkstra Voornesteijn woonzorgcentrum te Hellevoetsluis

H.P.M. van den Ene, Vlaardingen

mw. I.M. Roos, Nieuw Beijerland

A.P. Hamelink, Praktijk voor Fysiotherapie, Westmaas

mw. A.M. Ruseler-Ouwehand Centrum voor Fysiotherapie en Haptonomie Oud Beijerland

mw. G. 't Hart, Fysiotherapie Bakker en Bouter Ridderkerk

mw. L.J.H. Salomons-Rouss, Vlaardingen mw. M.J. Hengeveld-Egmond, Vlietland Ziekenhuis mw. S. Schaap, Dordrecht

mw. C.M. Bastemeijer Praktijk voor FT en MT, Rhoon

mw. A.E. Hensens-van Marion, Oostvoorne mw. C.A.M. Schamlé, Schiedam mw. S. de Hoop, Praktijk voor Fysiotherapie Strijen

N. van den Berg Fysiotherapiepraktijk van den Berg, Ridderkerk

mw. I.H.M. Schelvis, Zwijndrecht mw. W. Hoorweg-Meulendijk, Klaaswaal mw. M.J. Schouwenburg-Huyben, Hendrik Ido Ambacht

mw. Y. de Boer-Vaandrager Fysiotherapie 'De Vliedberg', Ouddorp

J.A.T. Hoppstein, De Nieuwe Dam, Schiedam Spoormans, Maatschap voor Fysiotherapie, Ridderkerk C.J.N.M. de Jongh, Albert Schweitzer Ziekenhuis mw. J.C. Stierman, Rotterdam

mw. A.D. Bontekoe-Versluis, Dordrecht mw. K.L. ten Kate-van der Hoek, Spijkenisse

mw. M. de Swart, Hendrik Ido Ambacht

mw. H. Boogmans-Wessel, Roosendaal mw. J.M. van de Kerk-Leenheer, Dordrecht

mw. M.N. Tanis-Stalpers, Ouddorp

mw. H.L. Borrias, Rotterdam mw. M.C.M. van der Leer-Orth, Hendrik Ido Ambacht

J.C.M. Touw, Inst. voor Fysiotherapie Touw, Ridderkerk

mw. N. Boutkam-Urbanksi Fysiotherapie Boutkam, Rockanje

N.I. Nierop, Vlaardingen

mw. C.C. Bouwman-de Werker, Hellevoetsluis

R. Nijns, Maasland

B. Daniëls, Praktijk Manuele / Fysiotherapie, Rhoon

mw. E.J.M. Olthof, Delft

N.H. van Dee, Vlietland Ziekenhuis

mw. A.C. den Ouden, Rotterdam

mw. A. van Deursen, Rotterdam

mw. L.H. Poot, Spijkenisse

mw. M. Visser-Romers Praktijk voor Fysiotherapie Charlois, Rotterdam

J. van Dijk, Maatschap Fysiotherapie / Spijkerfit Spijkenisse

mw. E.E. Reijers, Goedereede

mw. T.I. van Vliet, Dordrecht

mw. S. Revelman-Steenbergen, Numansdorp

mw. J.S. van der Vlis-van der Zouwen, Numansdorp E. Waasdorp, Hellevoetsluis

mw. N.A. Drost-de Groot, Moordrecht

R.P. van Rhoon, Fysiotherapie-praktijk vd Wees en Van Rhoon, Maassluis

mw. K.M. Eijken, Abbenbroek

mw. R. Tol, 's-Gravenhage

mw. W.A. Velsink-Streefland, Lekkerkerk mw. R. Venema, Numansdorp mw. M.D. Visser-del Prado, Hellevoetsluis

mw. R.G.H. van Drimmelen-Visser, Drimmelen

M.S. de Wal, Oostvoorne mw. J.E. Zuurmond, Rotterdam

Netwerk Kinderoncologieverpleegkundigen mw. C.M.M. Dekkers, voorzitter verpleegkundig consulent kinderoncologie, Erasmus MC

mw. S. Diederik, kinderoncologieverpleegkundige Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

mw. E. van Marion, kinderafdeling Reinier de Graaf Gasthuis/Ssdz

mw. M.E.A. de Jong, voorzitter verpleegkundig consulent kinderoncologie Erasmus MC

mw. E. Huybregts, oncologieverpleegkundige kinderafdeling Amphia Ziekenhuis

mw. M. Schaay, zorgcoördinator kinderafdeling Rivas Zorggroep

mw. M. van Kann, oncologieverpleegkundige Ziekenhuis Walcheren

mw. W.H. Schouten, hoofdverpleegkundige kinderafdeling B, Albert Schweitzer Ziekenhuis

mw. R. de Knegt, kinderafdeling Unit 1 Amphia Ziekenhuis

J.C.C.M. van Steen, teamleider kinderafdeling Ziekenhuis Lievensberg

mw. B. Loekemeijer, kinderverpleegkundige Vlietland Ziekenhuis

mw. A. van de Waal, kinderoncologieverpleegkundige Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

mw. M.M. de Boer coördinator Verpleegkundige zorg IKR mw. C. Barelds, kinderverpleegkundige Juliana Kinderziekenhuis, 's-Gravenhage mw. R. Boeters, kinderverpleegkundige Juliana Kinderziekenhuis, 's-Gravenhage

mw. L. Mansoer, kinderverpleegkundige Vlietland Ziekenhuis

8

|

IKRJaarverslag 2003

Werkgroepen en professionele netwerken Nieuwe netwerken Netwerk Radiotherapeuten In 2003 is het IKR-netwerk Radiotherapeuten opgericht, onder voorzitterschap van J. Tabak. Het netwerk gaat zich in eerste instantie richten op een optimale inhoudelijke afstemming van radiotherapeutische protocollen tussen de twee radiotherapeutische instituten in de IKR-regio. Daarnaast zal het netwerk inhoudelijke criteria opstellen voor een derde locatie radiotherapie in de regio. Netwerk Fysiotherapeuten Eind 2003 werd het IKR-netwerk Fysiotherapeuten opgericht. Het doel van het netwerk is het bevorderen van (multidisciplinaire) afstemming, regionale implementatie van landelijk richtlijnen en het uitwisselen van kennis, ervaringen en nieuwe ontwikkelingen. Het netwerk richt zich ook op deskundigheidsbevordering, met name wat betreft oncologische revalidatie en het beoordelen van fysiotherapeutische interventies in de oncologie. In het netwerk participeren zowel vrijgevestigde fysiotherapeuten alsook fysiotherapeuten werkzaam in een intra- of extramurale instelling. De voorzitter van het netwerk is mw. J. Dekker. Netwerk Kinderoncologieverpleegkundigen Naar aanleiding van signalen uit de regio heeft het IKR de behoefte aan een netwerk Kinderoncologieverpleegkundigen nader geïnventariseerd, waarna in 2003 het netwerk werd opgericht. Er is vertegenwoordiging in de multidisciplinaire werkgroep Kinderoncologie. Het duovoorzitterschap wordt ingevuld door mw. M. E.A. de Jong en mw. C.M.M. Dekkers. Het netwerk is begonnen met het optimaliseren van de overdracht van patiënten die van het academisch ziekenhuis naar een algemeen ziekenhuis gaan. Het schriftelijke overdrachtsformulier is aangepast; dit zal in 2004 geëvalueerd worden.

IKRJaarverslag 2003

|

9

Netwerk Maatschappelijk werkers mw. C.F. Vermaat, voorzitter St. Maatschappelijke Dienstverlening Delfshaven Rotterdam

H. Freriksen Stichting Kwadraad

mw. G. Oomens Ikazia Ziekenhuis

mw. W.M.M. Haver Erasmus MC

mw. M. van der Ploeg-van Leeuwen Franciscus Ziekenhuis

mw. D. van den Hooven Erasmus MC

B. de Raadt Erasmus MC

mw. R.J. van der Hulle-Ossendrijver IJsselland Ziekenhuis

mw. I. ter Schegget Erasmus MC

mw. L. Bosman Ikazia Ziekenhuis

mw. D.M. Jansen St. Algemeen Maatschappelijk Werk Zeeuws-Vlaanderen Terneuzen

mw. C.C.F. Schwarz-van Dam Albert Schweitzer Ziekenhuis

mw. E.J. van den Dool-van Donkersgoed Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

mw. M.N. Kicken-Blom Rivas Zorggroep

mw. D. Geluk Ziekenhuis Lievensberg

mw. S.G.J. van der Linden Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

mw. M. Vriends St. Algemeen Maatschappelijk Werk Zeeuws-Vlaanderen Oostburg

dr. R. den Toom, voorzitter Ruwaard van Putten Ziekenhuis

R.P.R. Groenendijk IJsselland Ziekenhuis

dr. H. de Morree Oosterschelde Ziekenhuis

dr. V.A.M. Gulmans coördinator Werkgroepen en richtlijnen IKR

dr. E. van der Harst Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

mw. K. Ongena Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen

U. Balkenende Vlietland Ziekenhuis

P. Hintzen Ziekenhuis Walcheren

dr. R.J. Oostenbroek Albert Schweitzer Ziekenhuis

A.J. van Beek Ruwaard van Putten Ziekenhuis

dr. R.L. van der Hul Van Weel-Bethesda Ziekenhuis

dr. P.W. Plaisier Albert Schweitzer Ziekenhuis

W.F. Blom Albert Schweitzer Ziekenhuis

dr. H.W.P.M. Kemperman Franciscus Ziekenhuis

P.D. de Rooij Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

dr. R.U. Boelhouwer Ikazia Ziekenhuis

M.R. Ketting Van Weel-Bethesda Ziekenhuis

dr. P. Sars Ziekenhuis Lievensberg

dr. P.P.L.P. Coene Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

dr. J.F. Lange Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

E.J.R. Slingenberg Sint Franciscus Gasthuis

G.J. Collet Havenziekenhuis

F. Logeman Rivas Zorggroep

H. Strijdhorst Sint Franciscus Gasthuis

mw. dr. J.H. van Dam Havenziekenhuis

H.E. Lont Vlietland Ziekenhuis

dr. G.W.M. Tetteroo IJsselland Ziekenhuis

N.J. Dongelmans Rivas Zorggroep

dr. G.H.H. Mannaerts Sint Franciscus Gasthuis

J.H. Ten Thije Ziekenhuis Walcheren

dr. C.M. Dijkhuis Oosterschelde Ziekenhuis

mw. dr. I. Mares-Engelberts Vlietland Ziekenhuis

dr. W.F. Weidema Ikazia Ziekenhuis

dr. C.H.J. van Eijck Erasmus MC

dr. W.S. Meijer Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

dr. J.H.W. de Wilt Erasmus MC

mw. dr. M.B.E. Menke-Pluijmers Erasmus MC

G.R. de Zeeuw Albert Schweitzer Ziekenhuis

mw. M.E. Remie coördinator Psychosociale zorg IKR mw. C.L. Beckers Medisch Centrum Rijnmond-Zuid mw. I.J.M. Bijma Erasmus MC

mw. H. Verbaarschot-Bockweg Erasmus MC

Netwerk Chirurgen

10

|

IKRJaarverslag 2003

Netwerk Maatschappelijk werkers Maatschappelijk werkers zijn een belangrijke schakel voor het psychosociale zorgproces aan mensen met kanker. Na een inventarisatie bleek binnen deze beroepsgroep behoefte te bestaan aan een regionaal netwerk voor het uitwisselen van kennis en ervaring en ten behoeve van afstemming en kwaliteitsbevordering. Het netwerk is in oktober 2003 van start gegaan. Prioriteit kregen het informeren over protocollen en methoden van psychosociale zorg en het bevorderen van een regionaal zorgaanbod. Netwerk Chirurgen Dr. R. den Toom heeft het voorzitterschap overgenomen van dr. C.M. Dijkhuis. Het Project Webconsult, waarbij via het internet consultatie van een chirurgisch oncoloog plaatsvindt, is afgerond. Ondanks het feit dat aanzienlijk minder vaak gebruik werd gemaakt van consultatie via internet dan door de chirurgen was ingeschat, wenst het netwerk dat deze vorm van consultatie structureel wordt opgenomen als onderdeel van de IKRconsulentendienst. In het kader van het in 2002 gestarte kwaliteitsproject 'Chirurgie rectumcarcinoom' zijn in 2003 de data van het documentatieproject geanalyseerd. Veertien van de 18 ziekenhuizen hebben deelgenomen aan het project, waarbij gegevens van 521 patiënten zijn geregistreerd. De mortaliteit en het aantal naadlekkages bleven binnen de vooraf vastgestelde norm (< 5, respectievelijk 10%). Een half jaar na introductie van de landelijke richtlijn in 2001 voor de preoperatieve radiotherapie, werd bij 75% van de patiënten de richtlijn gevolgd. Dit percentage bleef constant gedurende de daarop volgende jaren. In 2004 neemt het netwerk Chirurgen een beslissing over het doel en de wijze van voortzetting van het documentatieproject van patiënten met een rectumcarcinoom. Het voornemen om een plan van aanpak op te stellen voor een kwaliteitsproject Mammacarcinoom -overeenkomstig het project Chirurgie rectumcarcinoom- is uitgesteld, gezien de grote tijdsinvestering die de registratie van de chirurgen vergt.

IKRJaarverslag 2003

|

11

Netwerk Coördinerend oncologieverpleegkundigen N.A.M. de Klerk, voorzitter Ruwaard van Putten Ziekenhuis

mw. L. van Doorn Erasmus MC

mw. J.P. Salomé Sint Franciscus Gasthuis

mw. E. Boot, vice-voorzitter Havenziekenhuis

mw. M. Kamphuis-van der Poel Van Weel-Bethesda Ziekenhuis

mw. E. Schmidt-van der Linden Ikazia Ziekenhuis

mw. M.M. de Boer coördinator Verpleegkundige zorg IKR

mw. R. Koper IJsselland Ziekenhuis

mw. C.W.M. Snoeijers Franciscus Ziekenhuis

mw. M. de Bas Erasmus MC

mw. J. Kuiper-Schiebaan Ziekenhuis Walcheren

mw. M. Vergunst-van Beek Albert Schweitzer Ziekenhuis

mw. M. Boelhouwer Vlietland Ziekenhuis

mw. P. van Marinissen-van Dijk Oosterschelde Ziekenhuis

mw. A. Vink Eramus MC

mw. M. M. de Buck Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen

mw. L.F. Meester-Amelsbeek Vlietland Ziekenhuis

mw. K. de Wildt Rivas Zorggroep

mw. M.A. den Dekker-Stiphout Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

mw. I.A.H. Rasenberg-van den Kieboom Ziekenhuis Lievensberg

mw. A. de Zeeuw Erasmus MC

J. Djontono Erasmus MC

E.M. Reijerink Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

Netwerk Diëtetiek mw. C. Bollerman, voorzitter Erasmus MC

mw. L. Mijnsbergen Oosterschelde Ziekenhuis

mw. G. Raemakers-van Driel Ziekenhuis Leyenburg

mw. M.Z. Speksnijder, vice-voorzitter Sint Franciscus Gasthuis

mw. J. von Lindern Stichting Opmaat

mw. C.F. Richter Uitdenbogaardt Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

mw. M.M. de Boer coördinator Verpleegkundige zorg IKR

mw. M. Entink Oosterschelde Thuiszorg

mw. J.H.N.M. Rothengatter Oosterschelde Thuiszorg

mw. R. van den Berg Ziekenhuis 't Lange Land

mw. G. van Hoeven-Lensen Van Weel-Bethesda Ziekenhuis

mw. H.A. van Silfhout Stichting ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen

mw. J. Baay-Raven Het Zonnehuis Vlaardingen

mw. J. Hofer Havenziekenhuis

mw. R. Sigmond Reinier de Graaf Gasthuis/Ssdz

mw. I.J. Baronner Ziekenhuis Walcheren

mw. M. Hordijk Verpleeghuis Driemaasstede

mw. C.M.M. van de Stap Verpleeghuis Antonius Binnenweg

mw. E. Blommers Erasmus MC

mw. H.S. Hulsebosch-Smith Ruwaard van Putten Ziekenhuis

mw. E. Stolp Stichting Thuiszorg Rotterdam

mw. M. Bus Stichting Thuiszorg Rotterdam

mw. E. Katuin Ziekenhuis Lievensberg

mw. E. Swets Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen

mw. A. Bos Albert Schweitzer Ziekenhuis

mw. R. Kets de Vries Rivas Zorggroep

mw. M. Torenvliet-Schoop Thuiszorg Nieuwe Waterweg-Noord

mw. M.T. Daamen Stichting ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen

mw. N. Klompe Ikazia ziekenhuis

mw. A. Wils Albert Schweitzer Ziekenhuis

mw. A. van der Haas-Eijgenstein Medisch Centrum Haaglanden

mw. A.R. de Kuyper-Roelofsen Ziekenhuis Walcheren

mw. A. Wolthoorn-Ooms Thuiszorg de Zellingen

mw. C. Koenrades Rodekruis Ziekenhuis

mw. M. van Oel IJsselland Ziekenhuis

mw. M. Zimmerman Stichting Thuiszorg Rotterdam

mw. E. Moekestorm Verpleeghuis Driemaasstede

mw. I. de Paauw Vlietland Ziekenhuis

Commissie Erfelijke tumoren prof. dr. C.W. Burger, voorzitter Erasmus MC

prof. dr. J.G.M. Klijn Erasmus MC

dr. A.S.T. Planting Erasmus MC

dr. V.A.M. Gulmans coördinator Werkgroepen en richtlijnen IKR

mw. dr. G.S. Kooi Albert Schweitzer Ziekenhuis

J.W. Poley Erasmus MC

dr. C.M. Dijkhuis Oosterschelde Ziekenhuis

mw. dr. E.J. Meijers-Heijboer Erasmus MC

mw. dr. C.M.J.C. Seynaeve Erasmus MC

dr. W.N.M. Dinjens Erasmus MC

mw. A.I.M. Obdeijn Erasmus MC

dr. P. J. Westenend Pathologisch Laboratorium voor Dordrecht e.o

dr. A.N. van Geel Erasmus MC

12

|

IKRJaarverslag 2003

Netwerk Coördinerend oncologieverpleegkundigen De IKR-regio kent diverse, in de oncologie gespecialiseerde, verpleegkundige functies: de nursepractioner oncologie, de nursepractitioner mammacare, de verpleegkundig specialist oncologie, de coördinerend oncologieverpleegkundige, de oncologieverpleegkundige, de mammacareverpleegkundige, de coördinerend mammacareverpleegkundige en de researchverpleegkundige. Er was behoefte aan helderheid over de inzetbaarheid van de diverse functionarissen. De deskundigheid en taken van deze professionals zijn in een palen welke functionaris voor welke taken ingezet kan worden. Na een positief advies van de Medische Adviesraad is de notitie verspreid onder de voorzitters van de oncologie-commissies en IKR-netwerkleden. Er was tevens een poster-presentatie op het VvOVcongres.

Netwerk Diëtetiek In oktober 2003 is de implementatie van de richtlijn 'Voedingsadvies bij kanker door de diëtist' (in 2002 opgesteld) en het bijbehorende overdrachtsformulier geëvalueerd. Daaruit bleek dat de diëtisten allen werkten volgens de richtlijn en dat het overdrachtsformulier in de praktijk goed werkt. De implementatie van de verwijscriteria kan echter nog verbeteren: in 56% van de responderende instellingen had de implementatie nog niet plaatsgevonden.

Richtlijnen Kanker kan erfelijk zijn. Vraag bij elke patiënt naar de familie-anamnese.

Diagnostiek en preventie van erfelijke darmtumoren november 2003

Richtlijnen Kanker kan erfelijk zijn. Vraag bij elke patiënt naar de familie-anamnese.

Diagnostiek en preventie van erfelijke gynaecologische tumoren november 2003

Ter ondersteuning van bovengenoemde richtlijn, bleek een voorlichtingsfolder voor patiënten over energie verrijkte voeding bij kanker wenselijk. Hierover heeft het netwerk Diëtetiek contact opgenomen met het de Nederlandse Kankerbestrijding/KWF. In 2004 zal het netwerk via de Landelijke Werkgroep Diëtisten Oncologie (LWDO) aan de nieuw te ontwikkelen KWF-brochure bijdragen. Commissie Erfelijke tumoren De commissie Erfelijke tumoren heeft in 2003 regionale richtlijnen opgesteld voor erfelijke gynaecologische-, darm-, en mammatumoren. De conceptrichtlijnen zijn getoetst op draagvlak in de betreffende tumorwerkgroepen en op handzame kaarten gedrukt en verzonden naar professionals in de regio. De richtlijnen zijn tevens beschikbaar gesteld via de IKRwebsite. Het volgende aandachtspunt van de commissie is het opzetten van een regionale Diagnostiek en databank voor de erfelijke tumoren.

Richtlijnen

Kanker kan erfelijk zijn. Vraag bij elke patiënt naar de familie-anamnese.

preventie van erfelijke borsttumoren november 2003

IKRJaarverslag 2003

|

13

Werkgroep Gastro-enterologische tumoren dr. C.H.J. van Eijck, voorzitter Erasmus MC

P. Hintzen Ziekenhuis Walcheren

dr. A.S.T. Planting Erasmus MC

dr. V.A.M. Gulmans coördinator Werkgroepen en richtlijnen IKR

G. van 't Hof Erasmus MC

J.W. Poley Erasmus MC

dr. R. Beukers Albert Schweitzer Ziekenhuis

dr. B. van 't Hoff Vlietland Ziekenhuis

H.P.C. van Roermund Franciscus Ziekenhuis

dr. W.A. Bode IJsseland Ziekenhuis

dr. S.M. Hussain Erasmus MC

J.B. Ruit Vlietland Ziekenhuis

mw. V.L.M.A. Coen Zeeuws Radio-Therapeutisch Instituut

dr. J.N.M. IJzermans Erasmus MC

C.H. Ruseler Sint Franciscus Gasthuis

dr. P.P.L.O. Coene Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

G. Kazemier Erasmus MC

dr. W.R. Schouten Erasmus MC

dr. H. van Dekken Erasmus MC

dr. H.W.P.M. Kemperman Franciscus Ziekenhuis

dr. P.D. Siersema Erasmus MC

mw. dr. P. Deprés-Brummer Ziekenhuis Lievensberg

J.G.F. van Kleef Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen

A.A. Tanis Ziekenhuis Walcheren

J.A.G. Drapers Ziekenhuis Walcheren

dr. T.C. Kok Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

dr. G.W.M. Tetteroo IJsselland Ziekenhuis

R.S. Dwarkasing Erasmus MC

A.F. Kooyman Erasmus MC

prof. dr. H.W. Tilanus Erasmus MC

mw. C. van Eekelen Franciscus Ziekenhuis

F.J.G.M. Kubben Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

dr. A.J.P. van Tilburg Sint Franciscus Gasthuis

dr. P. Feskens Ziekenhuis Lievensberg

F. Logeman Rivas Zorggroep

mw. T.C.K. Tran Erasmus MC

dr. A. van der Gaast Erasmus MC

dr. G.H.H. Mannaerts Sint Franciscus Gasthuis

mw. H. van der Valk St. Laboratorium Pathologie en Cytologie

dr. S. Ganesh Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

J. Nuyttens Erasmus MC

dr. O.C.M. Varin Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen

C.M.A. Geers Ruwaard van Putten Ziekenhuis

dr. R.J. Oostenbroek Albert Schweitzer Ziekenhuis

dr. P.C. van der Velden Van Weel-Bethesda Ziekenhuis

dr. R.W.M. Giard Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

dr. R.J.T. Ouwendijk Ikazia Ziekenhuis

C. Verhoef Erasmus MC

E. van der Harst Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

dr. J.G. Pegels Sint Franciscus Gasthuis

dr. J.H.W. de Wilt Erasmus MC

mw. dr. G.S. Kooi, voorzitter Albert Schweitzer Ziekenhuis

C. Griep Zeeuws Radio-Therapeutisch Instituut

dr. L. Pijpers Albert Schweitzer Ziekenhuis

A.S.M. Nuijten, voorzitter Sint Franciscus Gasthuis

prof. dr. T.J.M. Helmerhorst Eramus MC

dr. J. Ramondt Ziekenhuis Lievensberg

dr. V.A.M. Gulmans coördinator Werkgroepen en richtlijnen IKR

mw. dr. S.C. Henzen-Logmans Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

J.H.G.M. Ras IJsselland Ziekenhuis

mw. dr. A.C. Ansink Erasmus MC

dr. F.J.M. Huikeshoven Ruwaard van Putten Ziekenhuis

J.B. Ruit Vlietland Ziekenhuis

dr. M.P.J.M. Bisschop Van Weel-Bethesda Ziekenhuis

dr. W.M. Huisman Eramus MC

mw. J.P. Salomé Sint Franciscus Gasthuis

dr. J. van den Bosch Albert Schweitzer Ziekenhuis

dr. J.W.M. Hutten Ziekenhuis Lievensberg

mw. J. Sanders Sint Franciscus Gasthuis

dr. J.J. Braun Vlietland Ziekenhuis

dr. L.G.M. Kerkhofs Ziekenhuis Walcheren

dr. F.A. de Schipper Ziekenhuis Walcheren

mw. dr. M.E.L. van der Burg Erasmus MC

P.C.M. Koper Erasmus MC

mw. dr. J.A.A.M. Schueler Franciscus Ziekenhuis

prof. dr. C.W. Burger Erasmus MC

dr. C.F.M. Langezaal Franciscus Ziekenhuis

mw. dr. A. Snijders-Keilholz Erasmus MC

mw. V. Chamorro Erasmus MC

dr. G. van der Leij Vlietland Ziekenhuis

M.J.P.F. Straub Havenziekenhuis

J.P. Engel Vlietland Ziekenhuis

dr. M. van Lent Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

dr. A. Verhoeff Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

R. Euser Rivas Zorggroep

dr. A. Logmans Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

dr. M.E. Vierhout Ikazia Ziekenhuis

mw. P.C. Ewing Eramus MC

A.C.F. Makkus Pathologisch Laboratorium voor Dordrecht e.o.

dr. J.A. Wijnen Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

dr. H.W.H. Feijen Amphia Ziekenhuis, Breda

J.M. van Meir Oosterschelde Ziekenhuis

F.W. Worst Ruwaard van Putten Ziekenhuis

ir. J.J. Hermans Erasmus MC

Werkgroep Gynaecologische tumoren

14

|

IKRJaarverslag 2003

Werkgroep Gastro-enterologische tumoren In 2003 heeft de werkgroep Gastro-enterologische tumoren een thema-avond over pancreastumoren georganiseerd. Dit heeft geresulteerd in een projectplan voor kwaliteitsverbetering en taakverdeling bij diagnostiek en behandeling van patiënten met pancreascarcinomen en peri-ampullaire tumoren. Dit tweejarig project moet leiden tot uniformering en samenwerking in het diagnostisch traject, waardoor overbodige herhaling van diagnostisch onderzoek wordt vermeden. Tevens wordt de chirurgie geconcentreerd in een beperkt aantal samenwerkende ziekenhuizen. Het doel is dat de doorlooptijd voor patiënten met 50% wordt bekort. Evaluatie van de doelstellingen zal plaatsvinden op basis van vooraf vastgestelde kwaliteitscriteria voor het diagnostische en chirurgische traject. De werkgroep heeft commentaar gegeven op de in ontwikkeling zijnde landelijke conceptrichtlijnen 'Galwegcarcinoom' en 'Carcinoïdtumoren van de tractus digestivus'. Tevens heeft de werkgroep bijgedragen aan de IKR-richtlijnen voor erfelijke tumoren. Werkgroep Gynaecologische tumoren Vanaf januari 2003 delen A.S.M. Nuijten en mw. dr. G.S. Kooi het voorzitterschap van de werkgroep. De Nederlandse Vereniging voor Oncologische Gynaecologie (NVOG) verleent de gynaecologen accreditatiepunten voor deelname aan de werkgroepvergaderingen. Het tweejarig project 'Meeopereren op locatie' bij ovariumcarcinomen -waarbij een gynaecologisch oncoloog of een gynaecoloog met oncologische taakstelling meeopereert in de deelnemende ziekenhuizen- is in 2003 voortgezet. Na een trage start is het aantal operaties geleidelijk toegenomen; op twee ziekenhuizen na nemen alle maatschappen in de regio deel. In 2004 wordt het project afgerond. Het project 'Retrospectieve intervisiebijeenkomsten gynaecologie' is afgerond met een rapportage. De besprekingen werden zowel door de consulenten als de gynaecologen in de participerende ziekenhuizen zinvol gevonden. De retrospectieve bijeenkomsten gynaecologie worden met ingang van 2004 structureel opgenomen in de consulentendienst van het IKR. De werkgroep heeft commentaar geleverd op 10 landelijke conceptrichtlijnen van de Werkgroep Oncologische Gynaecologie. Tevens heeft de werkgroep bijgedragen aan de IKR-richtlijnen Erfelijke tumoren. Tenslotte heeft de werkgroep Gynaecologische tumoren een positief advies gegeven over regionale deelname aan de landelijke TAMARISK-studie. Dit onderzoek richt zich op vrouwen die baarmoederkanker hebben gekregen na een voorafgaande diagnose van borstkanker. Een actueel overzicht van trials, waaraan vanuit de regio geparticipeerd kan worden, is beschikbaar gesteld via de IKR-website.

IKRJaarverslag 2003

|

15

Netwerk Interne en Hemato-oncologie mw. dr. J.M.L. Stouthard, voorzitter Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

dr. D.F.S. Kehrer IJsselland ZIekenhuis

mw. E. Boot Havenziekenhuis

dr. V.A.M. Gulmans coördinator Werkgroepen en richtlijnen IKR

dr. L.G.M. Kerkhofs Ziekenhuis Walcheren

mw. M. de Buck Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen

mw. M.M. de Boer coördinator Verpleegkundige zorg IKR

prof. dr. J.G.M. Klijn Erasmus MC

mw. L. van Doorn Erasmus MC

Internisten

dr. T.C. Kok Medisch Centrum Rijmond-Zuid

mw. E.C.M. Grootscholten Rivas Zorggroep

dr. W.H.J. Kruit Erasmus MC

mw. M. Kamphuis- van der Poel Van Weel-Bethesda Ziekenhuis

mw. M.B.L. Leys Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

N.A.M. de Klerk Ruwaard van Putten Ziekenhuis

prof. dr. B. Löwenberg Erasmus MC

mw. E. Kool Vlietland Ziekenhuis

M.P.C. Middelkoop Ikazia Ziekenhuis

mw. R. Koper IJsselland Ziekenhuis

dr. J.G. Pegels Sint Franciscus Gasthuis

mw. J. Kuiper-Schiebaan Ziekenhuis Walcheren

dr. A.S.T. Planting Erasmus MC

mw. R. van Marinissen-van Dijk Oosterschelde Ziekenhuis

A.G.P.M. van Reisen Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen

mw. J. Prins Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

mw. dr. C.C.D. van der Rijt Erasmus MC

E. M. Reijerink Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

J.B. Ruit Vlietland Ziekenhuis

mw. J.P. Salomé Sint Franciscus Gasthuis

mw. dr. C.M.J.C. Seynaeve Erasmus MC

mw. M.J. Schellekens-van Bronswijk Ziekenhuis Lievensberg

prof. dr. P. Sonneveld Erasmus MC

mw. J. Schilperoord Ikazia Ziekenhuis

prof. dr. G. Stoter Erasmus MC

mw. C.W.M. Snoeijers Franciscus Ziekenhuis

mw. F.A.A. Valster Ziekenhuis Lievensberg

mw. S. Sprangers Albert Schweitzer Ziekenhuis

dr. M.B. van 't Veer Erasmus MC

mw. A. Vink Erasmus MC

dr. P.C. van der Velden Van Weel-Bethesda Ziekenhuis

mw. A. Zeeuw Erasmus MC

prof. dr. J. Verweij Erasmus MC

Vanuit de trialgroep

dr. M.G.A. Baggen Ikazia Ziekenhuis mw. H.W.A. Berenschot Albert Schweitzer Ziekenhuis dr. A.C. de Boer IJsselland Ziekenhuis mw. dr. M. Bontenbal Erasmus MC dr. J. van den Bosch Albert Schweitzer Ziekenhuis dr. J.J. Braun Vlietland Ziekenhuis mw. dr. M.E.L. van der Burg Erasmus MC dr. J.J. Cornelissen Erasmus MC mw. dr. P. Deprés-Brummer Ziekenhuis Lievensberg mw. A.C. Dullemond-Westland Van Weel-Bethesda Ziekenhuis dr. F.A.L.M. Eskens Erasmus MC C.M.A. Geers Ruwaard van Putten Ziekenhuis dr. P.J.J. van Genderen Havenziekenhuis dr. D.J. de Gooyer Franciscus Ziekenhuis D.R. Halkema Albert Schweitzer Ziekenhuis H.K. van Halteren Oosterschelde Ziekenhuis mw. M.B. van Hennik Rivas Zorggroep mw. A.A. van Houten Medisch Centrum Rijnmond-Zuid mw. C.A.M. Idink Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen dr. J.T.P. Janssen Franciscus Ziekenhuis

dr. J.J. Wielenga Ziekenhuis Walcheren dr. R. de Wit Erasmus MC dr. H.C.T. van Zaanen Sint Franciscus Gasthuis mw. dr. L. van Zuijlen Erasmus MC

mw. dr. M.J.A. de Jonge Erasmus MC

Oncologieverpleegkundigen

dr. F.E. de Jongh Ikazia Ziekenhuis

mw. M. de Bas Erasmus MC

R. de Kan Oosterschelde Ziekenhuis

mw. M. Boelhouwer Vlietland Ziekenhuis

16

|

IKRJaarverslag 2003

mw. M. Breems-de Ridder hoofd-researchverpleegkundige en Datamanagement Erasmus MC dr. A. van der Gaast internist Erasmus MC mw. A.I.J.M. Mintiens coördinator trialbureau interne oncologie Erasmus MC mw. K. Schothorst datamanagement trialbureau interne oncologie Erasmus MC

Netwerk Interne en Hemato-oncologie De Nederlandsche Internisten Vereniging (NIV) heeft accreditatie verleend voor de netwerkbijeenkomsten en tumorwerkgroepvergaderingen van internisten. In het kader van 'Kwaliteit en Taakverdeling' worden, wat betreft het voorgenomen project mammacarcinoom, de resultaten van een intern kwaliteitsproject in het Erasmus MC afgewacht, om een optimale uitgangssituatie te creëren. Het netwerk Interne en Hemato-oncologie heeft in 2003 criteria vastgelegd voor kwaliteitsverbetering en samenwerking tussen het Erasmus MC en de algemene ziekenhuizen voor patiënten met lymfomen en myelomen. In 2004 worden afspraken gemaakt over kwaliteit en taakverdeling op basis van deze criteria. In samenwerkring met het Erasmus MC werden tijdens de regionale post-ASCO meeting in juni weer de belangrijkste aspecten van het jaarlijkse ASCO-congres (American Society of Clinical Oncology) in de Verenigde Staten gepresenteerd. In november werden voor de derde keer de IKR-netwerkdagen voor internistoncologen en -hematologen en coördinerend oncologieverpleegkundigen gehouden. Naast een bespreking van nieuwe inhoudelijke ontwikkelingen, waren de thema's van dit jaar palliatieve zorg en de verbetering van participatie en organisatie van regionale trials.

Het netwerk Interne en Hemato-oncologie hield tijdens het ECCO-congres te Kopenhagen in september 2003 de posterpresentatie 'A large scale chemotherapy quality improvement project'

IKRJaarverslag 2003

|

17

Werkgroep Kinderoncologie prof. dr. R. Pieters, voorzitter Erasmus MC

A. Felius Oosterschelde Ziekenhuis

C.M.M. Korte Rivas Zorggroep

dr. V.A.M. Gulmans coördinator Werkgroepen en richtlijnen IKR

dr. K. Hählen Erasmus MC

dr. R.R. de Krijger Erasmus MC

D. Birnie Ruwaard van Putten Ziekenhuis

mw. M. W. Hekkelaan Reinier de Graaf Gasthuis

E.H.G. van Leer Groene Hart Ziekenhuis

mw. J.A. den Boer Albert Schweitzer Ziekenhuis

J.C. den Hollander Erasmus MC

A.H.J. van Meurs Juliana Kinderziekenhuis

J.G. Brinkman Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

mw. E. Huybregts Amphia Ziekenhuis

mw. C.J.A. Nuver Sint Franciscus Gasthuis

mw. C.M.M. Dekkers Erasmus MC

mw. M.E.A. de Jong Erasmus MC

F.J. Smit Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

H. Doorn Ziekenhuis Walcheren

M.H. Jonkers Amphia Ziekenhuis

A.J.C.M. van der Velden Franciscus Ziekenhuis

V.R. Drexhage Albert Schweitzer Ziekenhuis

mw. M. van Kann Ziekenhuis Walcheren

mw. A. van de Waal Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

G.L. den Exter Vlietland Ziekenhuis

M.L. Kingma Medisch Centrum Haaglanden

L.G.M. Wilberts Ziekenhuis Lievensberg

Werkgroep Longtumoren De werkgroep Longtumoren is een open IKR-werkgroep; voor werkgroepvergaderingen zijn in principe alle belangstellende medisch specialisten welkom.

dr. R.J. van Klaveren, voorzitter Erasmus MC

R.A.M. Damhuis, secretaris coördinator Kankerregistratie en onderzoek IKR

Netwerk Mammacareverpleegkundigen mw. E. Boot, voorzitter Havenziekenhuis

mw. E.C.M. Grootscholten Rivas Zorggroep

mw. C. Paardekooper Ikazia Ziekenhuis

P. Dobbelaar, vice-voorzitter Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen

mw. H. Jochims / mw. E. Bouw Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

mw. E.M. Ponsioen Sint Francisus Gasthuis

mw. M.M. de Boer coördinator Verpleegkundige zorg IKR

mw. P. de Jong Ruwaard van Putten Ziekenhuis

mw. H. Rikkers Albert Schweitzer Ziekenhuis

mw. I. Arts-Endepoel / mw. M. Raatgever Franciscus Ziekenhuis

mw. E. Kool-Klootwijk / mw. L.F. Meester-Amelsbeek Vlietland Ziekenhuis

mw. D. Smit-Jobse Ziekenhuis Walcheren

mw. S. Babijn / mw. D. Zee Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

mw. M. van Logchem IJsselland Ziekenhuis

mw. E. Tanis Van Weel-Bethesda Ziekenhuis

mw. M. Boelhouwer Vlietland Ziekenhuis

mw. M. Leyten Ziekenhuis Lievensberg

mw. J. Walhout Erasmus MC

H. Strijdhorst, voorzitter Sint Franciscus Gasthuis

dr. M. Kliffen Erasmus MC

mw. dr. C.M.J.C. Seynaeve Erasmus MC

mw. dr. M. Bontenbal, vice-voorzitter Erasmus MC

dr. W.S. Meijer Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

G.M. Stenger Vlietland Ziekenhuis

dr. V.A.M. Gulmans coördinator Werkgroepen en richtlijnen

mw. dr. B.E. Menke-Pluijmers Erasmus MC

dr. R.K. Storm Albert Schweitzer Ziekenhuis

mw. M.H.A. Baaijens Erasmus MC

J.W.M. Mens Erasmus MC

mw. dr. J.M.L. Stouthard Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

dr. J. van den Bosch Albert Schweitzer Ziekenhuis

mw. A.I.M. Obdeijn Erasmus MC

J.M. Tabak Zeeuws Radio-Therapeutisch Instituut

dr. C.M. Dijkhuis Oosterschelde Ziekenhuis

L.G.M. Kerkhofs Ziekenhuis Walcheren

dr. R. den Toom Ruwaard van Putten Ziekenhuis

P. Dobbelaar Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen

mw. M. Raatgever Erasmus MC

dr. P.J. Westenend Pathologisch Laboratorium voor Dordrecht e.o.

dr. A.N. van Geel Erasmus MC

J. Rahder Pathan

D.J. de Gooyer Franciscus Ziekenhuis

P.A.M. Rosekrans Ikazia Ziekenhuis

Kerngroep Mammatumoren

18

|

IKRJaarverslag 2003

Werkgroep Kinderoncologie In 2003 is in het kader van kwaliteit en taakverdeling het tweejarig project 'Medebehandeling op locatie' voortgezet. De werkgroep heeft kwaliteitscriteria opgesteld voor drie niveaus van medebehandeling van kinderen met kanker door kinderafdelingen van algemene ziekenhuizen in het adherentiegebied van het Kinderoncologisch Centrum Rotterdam. Vervolgens zijn het huidige en het ambitieniveau van de ziekenhuizen geïnventariseerd. In 2004 zullen ziekenhuizen afspraken maken over een regionaal verdelingsplan voor kinderoncologisch meebehandelen. Werkgroep Longtumoren De werkgroep Longtumoren heeft regionale afspraken gemaakt over een protocol bij verwijzing van patiënten met massale acute haemoptoë en van patiënten met een indicatie voor gecompliceerde endobronchiale interventies. De behandeling van de twee patiëntencategorieën wordt geconcentreerd in het Erasmus MC en het Medisch Centrum Rijnmond-Zuid. Een aantal voorstellen voor regionale studies zijn in de werkgroepvergadering gepresenteerd. Netwerk Mammacareverpleegkundigen De kerngroep Mammatumoren heeft eind 2002 het implementatieplan NABONnota vastgesteld. Hierin zijn de mogelijke taken van de mammacareverpleegkundige op de mammapoli beschreven. De ziekenhuizen bepalen afzonderlijk welke taakuitvoering zij wenselijk achten. Het netwerk Mammacareverpleegkundigen heeft in 2003 de stand van zaken in de regionale ziekenhuizen geïnventariseerd. Aan de hand hiervan kan de implementatie van dit onderdeel van de NABON-nota in 2004 worden gevolgd. In 2002 is een landelijke richtlijn 'Lymfoedeem' opgesteld. Hierin is de rol van de coördinerend mammacareverpleegkundige niet opgenomen. Het netwerk was voornemens hiervoor een richtlijn op te stellen, maar heeft ervan afgezien dit monodisciplinair te doen. In plaats daarvan wordt de multidisciplinaire aanpak besproken met het netwerk Fysiotherapeuten. Kerngroep Mammatumoren H. Strijdhorst heeft in 2003 het voorzitterschap overgenomen van J.M. Tabak. In het kader van het meerjarig project 'Implementatie NABON-nota' is de structuur van de mammazorg in alle regionale ziekenhuizen geïnventariseerd. De ziekenhuizen hebben individueel gewerkt aan het optimaliseren van de routing van de patiënt. De spiegelinformatie hierover wordt verkregen uit een steekproef van 20 opeenvolgende patiënten. Deze steekproef heeft thans in 2003 in drie ziekenhuizen plaatsgevonden. Op grond hiervan wordt het registratieformulier aangepast ten behoeve van de metingen in de andere ziekenhuizen. Het landelijk 'doorbraak'-project 'Mammacarcinoom' is onder de aandacht gebracht van alle ziekenhuizen in de regio. In dit project -financieel mede ondersteund door het College voor zorgverzekeringen- werken het CBO en de integrale kankercentra samen. In de ziekenhuizen wordt in korte tijd grote kwaliteitsverbetering beoogd op een aantal onderdelen van het diagnostische en/of behandelproces. De Kerngroep Mammatumoren heeft de regionale aanvullingen op de landelijke richtlijn 'Behandeling mammacarcinoom' vastgesteld en in de regio geïmplementeerd. Dit werd gedaan via een mailing aan de deelnemers van de richtlijnbijeenkomst in november 2002, bekendmaking aan de oncologiecommissies en bespreking in de relevante professionele netwerken.

IKRJaarverslag 2003

|

19

Werkgroep Neuro-oncologische tumoren Gezamenlijke werkgroep met het Integraal Kankercentrum West; hieronder worden de leden vanuit de IKR-regio vermeld.

mw. dr. C.E. Catsman-Berrevoets Erasmus MC

J.C.M. van de Nes Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen

E.J. Delwel Erasmus MC

dr. P.J.C.M. Nowak Erasmus MC

J.J.M. Driesen Vlietland Ziekenhuis

dr. R.E. Reddingius Erasmus MC

mw. dr. W.M.H. Eijkenboom Erasmus MC

dr. P.A.E. Sillevis Smitt Erasmus MC

B. Feenstra Ziekenhuis Lievensberg

mw. A. Snijders-Keilholz Erasmus MC

U.W. Huisman Van Weel-Bethesda Ziekenhuis

J.C.B. Verheij Vlietland Ziekenhuis

J. Koeman Ziekenhuis Walcheren

A.P. Volker Ziekenhuis Walcheren

prof. dr. P.C. Levendag Erasmus MC

dr. J.G. Wolbers Erasmus MC

B.J.M. Moll IJsselland Ziekenhuis

D.M.H. Zuidgeest Ikazia Ziekenhuis

dr. P.J. Westenend, voorzitter Pathologisch Laboratorium voor Dordrecht e.o.

mw. dr. S.C. Henzen-Logmans Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

prof. dr. J.W. Oosterhuis Josefine Nefkens Instituut

prof dr. T.H. van der Kwast, vice-voorzitter Erasmus MC

R. Hoedemaeker Sint Franciscus Gasthuis

H.V.P.J. Potters Ziekenhuis Lievensberg

dr. V.A.M. Gulmans coördinator Werkgroepen en richtlijnen IKR

J.C. den Hollander Erasmus MC

J. Rahder Sint Franciscus Gasthuis

mw. D.E. Arnold Ziekenhuis Lievensberg

N.A.L. Kaam St. Laboratorium Pathologie en Cytologie

R.W. Rouse Streeklaboratorium Zeeland

M.A. den Bakker Erasmus MC

dr. M. Kliffen Erasmus MC

A.P. Runsink Streeklaboratorium Zeeland

dr. H. Beerman Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

dr. R.R. de Krijger Erasmus MC

mw. J. Sanders Sint Franciscus Gasthuis

dr. H. van Dekken Josefine Nefkens Instituut

dr. J.M. Kros Erasmus MC

J.G. Smits Streeklaboratorium Zeeland

dr. W.N.M. Dinjens Erasmus MC

dr. K.H. Lam Josefine Nefkens Instituut

mw. H. van der Valk St. Laboratorium Pathologie en Cytologie

mw. P.C. Ewing Josefine Nefkens Instituut

A.C.F. Makkus Pathologisch Laboratorium voor Dordrecht e.o.

mw. L. Wong-Alcala Ziekenhuis Lievensberg

dr. R.W.M. Giard Medisch Centrum Rijnmond Zuid

mw. dr. C.M. Mooy Erasmus MC

P.E. Zondervan Erasmus MC

mw. M.E. Remie, voorzitter coördinator Psychosociale zorg IKR

mw. A.C. van Gemerden-Verburgh Asbestslachtoffers Vereniging Nederland

mw. A. Stamkot Hodgkin Contactgroep

A. van Ankum Stichting Klankbord

P.H. van Kooy Stichting Contactgroep Prostaatkanker

mw. E.M. Tiersen Vereniging Cerebraal

mw. H.M.T. Bastiaanse Stichting Olijf

mw. T. de Korver Patiëntenvereniging Doorgang

A. Vasbinder Stichting Longkanker

mw. F.D.A.G. Berends-Janssen BorstkankerVereniging Nederland

dhr. en mw. Kwakernaat Contactgroep Kahlerpatiënten

mw. A.J. van Westen Contactgroep Kahlerpatiënten

mw. L. Bijl Stichting Melanoom

mw. L. Oosterveer Contactgroep beenmerg- en stamceltransplantaties

J.G.M. Willemsen Nederlandse Stomavereniging Harry Bacon

J.H. Breijs Stichting Contactgroep Prostaatkanker

mw. C. Snijder-Bode Hodgkin Contactgroep

C. Wils Contactgroep Kahlerpatiënten

mw. L. Buiteman Borstprothesen Informatiecentrum Rotterdam

mw. R. Spruit Vereniging Cerebraal

Stichting Jongeren en Kanker

mw. E. van Duijn Belangengroep M.E.N.

G.J.J. van der Staaij Stichting Kernzaak

W. Taal, voorzitter IKR Erasmus MC J.H. Franssen, voorzitter IKW Leyenberg Ziekenhuis dr. V.A.M. Gulmans, secretaris IKR coördinator Werkgroepen en richtlijnen dr. L. Bergman, secretaris IKW coördinator Medische zorg jhr. R.B. Alting van Geusau Rivas Zorggroep prof. dr. C.J.J. Avezaat Erasmus MC dr. M.J. van den Bent Erasmus MC dr. J.J. Braun Vlietland Ziekenhuis

Netwerk Pathologen

R.J. Heinhuis Pathologisch Laboratorium voor Dordrecht e.o.

Netwerk Patiëntenverenigingen

20

|

IKRJaarverslag 2003

mw. A. van der Zwaag-de Lange Contactgroep Kahlerpatiënten

Een projectgroep is gestart met de voorbereidingen van een tweejarig demonstratieproject 'Follow up mammacarcinoom'. In dit project wordt in twee ziekenhuizen de follow up ook door verpleegkundigen uitgevoerd. Vooraf worden criteria opgesteld waaraan de nieuwe organisatiewijze moet voldoen. Na de uitvoeringsfase wordt bekeken of aan de criteria is voldaan. In november heeft de Kerngroep een informatieavond georganiseerd over de implementatie van het stereotactisch dikkenaaldbiopt in de regio. In de helft van de ziekenhuizen in de IKR-regio wordt al gebruik gemaakt van deze techniek. Zestig aanwezigen, voornamelijk chirurgen en radiologen, hebben na een discussie besloten dat een projectgroep een plan van aanpak zal voorbereiden, waardoor deze techniek voor alle patiënten in onze regio beschikbaar komt. Werkgroep Neuro-oncologische tumoren De werkgroep Neuro-oncologische tumoren is een gezamenlijke werkgroep van IKR en IKW. Het voorzitterschap namens het IKR is door W. Taal overgenomen van mw. dr. R.H. Enting. De werkgroep heeft op basis van de resultaten van een enquête de inhoud van de werkgroepvergaderingen enigszins aangepast. Naast studievoorstellen en informatie vanuit de landelijke werkgroepen besteedt de werkgroep aandacht aan inhoudelijke thema's, door middel van voordrachten en interactieve patiëntencasuïstiek. De implementatie van de landelijke richtlijn 'Gliomen' heeft niet geleid tot knelpunten. Netwerk Pathologen In 2003 hebben de pathologen hun inzet t.b.v. het IKR-netwerk vergroot door tenminste twee pathologen naar alle multidisciplinaire IKR-tumorwerkgroepen af te vaardigen. De Nederlandse Vereniging voor Pathologie (NVP) heeft de netwerkvergaderingen geaccrediteerd, evenals de bijeenkomsten van de subgroep Gynaecologische pathologie. Op basis van informatie uit de tumorwerkgroepen heeft het netwerk in 2003 afspraken gemaakt over een gestandaardiseerde werkwijze bij mamma-, prostaat-, rectum- en gynaecologische tumoren. De aanbevelingen voor de pathologie van de nieuwe landelijke richtlijn basaalcelcarcinoom is in het netwerk besproken. Tevens heeft het netwerk bijgedragen aan de IKR-richtlijnen Erfelijke tumoren. Netwerk Patiëntenverenigingen In 2003 vergaderde het netwerk tweemaal. Belangrijke aandachtspunten bleken de kwetsbaarheid van de diverse verenigingen en de samenwerking met ziekenhuizen. Ten aanzien van de kwetsbaarheid werd geconstateerd dat het toenemende beroep op de patiëntenverenigingen niet altijd gelijk op gaat met een toenemend aantal actieve vrijwilligers. Dit betekent een toenemende belasting van de actieve vrijwilligers. Geconcludeerd werd dat gezamenlijk optreden rond bijvoorbeeld de samenwerking met ziekenhuizen is geïndiceerd. De voorzitter van het patiëntennetwerk van het Integraal Kankercentrum Amsterdam kwam zijn ervaringen delen en vertelde over hoe dit in de regio Amsterdam vorm krijgt. Het netwerk patiëntenverenigingen zal een inventarisatie houden onder de patiëntenverenigingen naar de succesfactoren en knelpunten op het gebied van ziekenhuiscontacten.

IKRJaarverslag 2003

|

21

Werkgroep Psychosociale zorg mw. M. Bannink, voorzitter Erasmus MC

T.O. Boonstra huisarts

mw. L. Oosterveer Contactgroep beenmerg- en stamceltransplantaties

mw. G.H.M.W. Leenhouts coördinator Psychosociale zorg IKR

B.H.M. Bouwmeister Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

mw. J.P. Salomé Sint Franciscus Gasthuis

mw. M.E. Remie coördinator Psychosociale zorg IKR

mw. L. Buiteman Borstprothese Informatiecentrum

H. Schreuder Thuiszorg Nieuwe Waterweg-Noord

mw. J.H. Biewenga Erasmus MC

K. Denissen Ziekenhuis Walcheren

Netwerk Transmuraal Verpleegkundig Consulenten Chronisch Zieken Opgeheven op 27 november 2003. mw. S. Vogel, voorzitter docent Hogeschool Rotterdam mw. M.M. de Boer coördinator Verpleegkundige zorg IKR mw. L. Daeter, MS-verpleegkundige Erasmus MC mw. A.W. Dekker, transmuraal verpleegkundig consulent reuma, Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

B. Hamelink, transmuraal verpleegkundig consulent reuma en CNA, Stichting ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen

mw. L. Kubatz, Transmuraal verpleegkundige consulent reuma, Thuiszorg Nieuwe Waterweg-Noord

mw. J. Hilgers, verpleegkundig consulent chronisch zieken, Erasmus MC

mw. L. Mous, transmuraal verpleegkundig consulent reuma, Albert Schweitzer Ziekenhuis

mw. J.J.M. Huibers, verpleegkundig consulent reuma, Sint Franciscus Gasthuis

mw. D. van Vught, transmuraal verpleegkundig consulent MS en Parkinson, Thuiszorg Nieuwe Waterweg-Noord

mw. S.C. Joziasse, transmuraal verpleegkundig consulent reuma en CNA, Ziekenhuis Walcheren

mw. S. de Weerd, transmuraal verpleegkundig consulent reuma, Franciscus Ziekenhuis en Ziekenhuis Lievensberg

mw. A.L.N.M. Korrel, transmuraal verpleegkundig consulent reuma en CNA, Oosterschelde Thuiszorg

mw. M. Weststrate, verpleegkundig consulent reuma, Erasmus MC

mw. E.J.F.M. van Groenendael, transmuraal verpleegkundig consulent reuma en CNA, Rivas Zorggroep

Werkgroep Transmurale/Extramurale verpleegkundige zorg H.M.W. Schreuder, voorzitter, transmuraal specialistisch verpleegkundige oncologie Thuiszorg Nieuwe Waterweg-Noord mw. H. de Graaf-Waar, vice-voorzitter verpleegkundig consulent thuiszorgtechnologie en palliatieve zorg, Erasmus MC mw. M.M. de Boer coördinator Verpleegkundige zorg IKR mw. I.E. van den Berg, specialistisch verpleegkundige De Vierstroom mw. L. Blokland, wijkverpleegkundige Stichting Opmaat

22

|

IKRJaarverslag 2003

mw. A. Coebergh-van den Braak, wijkverpleegkundige team Schenkel, Thuiszorg De Zellingen

mw. R. Krijgsman, instructieverpleegkundige Oosterschelde Thuiszorg

m. G. Coomans, wijkverpleegkundige Zorg en Welzijngroep

mw. M. de Leeuw, stafverpleegkundige Thuiszorg West-Brabant

mw. N. Dammes, transferverpleegkundige Erasmus MC

mw. P. Schouten, teamleider Internos Katholieke Stichting Thuiszorg

mw. A.M. Goetheer, verpleegkundig specialist Stichting ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen

mw. A. Siebers-Schik, aandachtsveldleider Rivas Thuiszorg en Dienstverlening

mw. E.C.M. Grootscholten, transmuraal verpleegkundige Rivas Zorggroep

mw. J.A. Vos, stafverpleegkundige Thuiszorg Rotterdam

R. Joppe, wijkverpleegkundige Zorg en Welzijngroep

Werkgroep Psychosociale zorg Binnen de werkgroep Psychosociale zorg bestond behoefte om in een breder verband te discussiëren over visie en structuurvernieuwing van de psychosociale zorg. Hiertoe heeft de werkgroep in september 2003 een bijeenkomst georganiseerd waarvoor ook psychosociale zorgverleners waren uitgenodigd die geen deel uitmaken van de werkgroep. Thema was: 'Samenwerking en afstemming'. De ruim 40 aanwezigen waren positief over deze nieuwe aanpak en deden suggesties voor volgende thema's. De werkgroep heeft zich voorgenomen tweemaal per jaar een themabijeenkomst voor de psychosociale zorgverleners te organiseren. Naast deze bijeenkomsten komt de werkgroep tweemaal per jaar een bijeen, om een specifiek onderwerp te behandelen. In 2003 heeft de werkgroep een bijdrage geleverd aan de IKR-visitatie, door specifieke enquêtevragen te formuleren voor de begeleidingssector. Daarnaast heeft de werkgroep Psychosociale zorg -teneinde de integratie van psychosociale zorg en voorlichting binnen richtlijnen te bevorderen- de werkgroep Gynaecologische tumoren geadviseerd bij de beoordeling van een zestal landelijke gynaecologische behandelingsrichtlijnen. Hierbij heeft de werkgroep Psychosociale zorg gebruik gemaakt van de landelijk opgestelde checklist 'Psychosociale- en voorlichtingsaspecten binnen oncologische richtlijnen, aandachtspunten'. Binnen de projecten 'Structuurontwikkeling Psychosociale zorg' wordt gebruik gemaakt van structuurmodellen betreffende onder andere de psychosociale anamnese, het multidisciplinair psychosociaal zorgoverleg en voor de taakdifferentiatie voor de verschillende psychosociale disciplines. Er was behoefte aan een structuurmodel voor competenties (kennis en vaardigheden) en de daarbij behorende scholingsmogelijkheden gebleken. Daarbij is gebruik gemaakt van de resultaten van het PONDES-project. Voor psychiaters, psychologen, psychotherapeuten en maatschappelijk werkenden is reeds een volwaardig psycho-oncologisch scholingaanbod ontwikkeld. Netwerk Transmuraal verpleegkundig consulenten chronisch zieken (TVCCZ) In 2003 is het netwerk TVCCZ opgeheven. Enerzijds omdat de professionals als gevolg van toegenomen werkdruk steeds minder tijd hadden om deel te nemen aan netwerkbijeenkomsten, anderzijds omdat de landelijke beroepsvereniging zich verder heeft ontwikkeld en deskundigheidsbevordering aanbiedt. Met de opheffing van de werkgroep valt de uitwisseling met de oncologische netwerken weg. Het voornemen om een richtlijn 'Reuma' te ontwikkelen, is niet ten uitvoer gebracht. Werkgroep Transmurale/Extramurale verpleegkundige zorg In 2003 heeft mw. J. Kuyt het voorzitterschap overgedragen aan H.M.W. Schreuder. In 2002 had de werkgroep een verpleegkundige richtlijn 'Transmurale communicatie' opgesteld, teneinde de transmurale communicatie tussen verpleegkundigen onderling en tussen verpleegkundigen en andere disciplines te verbeteren. In 2003 is een pilot gedaan naar de bruikbaarheid van de richtlijn. Daaruit bleek dat knelpunten in communicatie en overdracht veelal terug te voeren zijn op de attitude van individuele professionals: een richtlijn is op zichzelf niet voldoende om knelpunten op te lossen. Nieuwe activiteiten richten zich daarom op bewustwording bij de betrokkenen. Op het congres van de landelijke Vereniging van Oncologie verpleegkundigen was hierover een posterpresentatie. Ook werd op dit congres een poster gepresenteerd over het visiedocument Complementaire zorg, dat de werkgroepen in 2002 had opgesteld. IKRJaarverslag 2003

|

23

Werkgroep Urologische tumoren dr. J. Blom, voorzitter Sint Franciscus Gasthuis

dr. S.M. Haensel Havenziekenhuis

dr. J.B.W. Rietbergen Sint Franciscus Gasthuis

dr. L. Incrocci, vice-voorzitter Erasmus MC

R.J. Hillenius Franciscus Ziekenhuis

mw. M.J. Roobol-Bouts Erasmus MC

dr. V.A.M. Gulmans coördinator Werkgroepen en richtlijnen IKR

R. Hoedemaeker Pathan

mw. J. P. Salomé nurse practitioner oncologie, Sint Franciscus Gasthuis

dr. O.G.J.M. van Aubel Franciscus Ziekenhuis

P.P. Jansen Erasmus MC

J.R. Scheepe Erasmus MC

prof. dr. C.H. Bangma Erasmus MC

E. Kats Ikazia Ziekenhuis

prof. dr. F.H. Schröder Erasmus MC

dr. R. Beekman Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

dr. W.J. Kirkels Erasmus MC

A.J.J. van Stekelenburg Oosterschelde Ziekenhuis

dr. F.M. Bentvelsen Oosterschelde Ziekenhuis

P.C.M. Koper Erasmus MC

W.M. Stomps Albert Schweitzer Ziekenhuis

dr. A.F. Bierkens Ruwaard van Putten Ziekenhuis

dr. W.H.J. Kruit Erasmus MC

E.C. Timmer IJselland Ziekenhuis

W. Blitz Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

prof. dr. T.H. van der Kwast Erasmus MC

dr. J. Trapman Erasmus MC

dr. J.H.M. Blom Sint Franciscus Gasthuis

D. de Lange Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

P.C.M.S. Verhagen Erasmus MC

E.R. Boeve Sint Franciscus Gasthuis

I.L. Lie Vlietland Ziekenhuis

mw. A.M. Verkerk Erasmus MC

mw. W.A.B.M. Bolle Erasmus MC

P.A. Maksimovic Erasmus MC

J.H. Vriesde Ziekenhuis Walcheren

Prof. dr. J.L.H.R. Bosch Erasmus MC

F. van Meenen Vlietland Ziekenhuis

mw. V.J.E.C. Werdmuller von Elgg Erasmus MC

mw. T.K. Catsburg Erasmus MC

A.H.J. Miedema Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen

P.A. Wertheimer Albert Schweitzer Ziekenhuis

R.D. van Caubergh Uroloog te Gouda

mw. E.H. Mulder Erasmus MC

A.J. Wijnmaalen Erasmus MC

B.J. van der Chaplin Erasmus MC

dr. J.E. Nienhuis Ikazia Ziekenhuis

M.F. Wildhagen Erasmus MC

R.A.M. Damhuis coördinator Kankerregistratie en onderzoek IKR

R.I. Nooter Rivas Zorggroep

E.M.M. Williams Ruwaard van Putten Ziekenhuis

M.F.H. Dielwart Zeeuws Radio-Therapeutisch Instituut

dr. D. van den Ouden Medisch Centrum Rijnmond-Zuid

dr. R. de Wit Erasmus MC

dr. G.R. Dohle Erasmus MC

R.M. Potjer Albert Schweitzer Ziekenhuis

K.P. Wolffenbuttel Erasmus MC

D. Eland IJsselland Ziekenhuis

J.O. Praag Erasmus MC

mw. dr. J. van der Zee Erasmus MC

S. Geluk Ziekenhuis Walcheren

dr. A.H.V.C. de Puysseleyr Sint Franciscus Gasthuis

A.G.M. Zeegers Albert Schweitzer Ziekenhuis

R. Gilhuis Rivas Zorggroep

mw. H.M.N.J. van Reijswoud-van Rossum Erasmus MC

24

|

IKRJaarverslag 2003

Werkgroep Urologische tumoren De werkgroep Urologische tumoren kwam na een enquête onder (potentiële) leden tot de conclusie dat de huidige werkwijze gecontinueerd kan worden. Wel zal er extra aandacht worden besteed aan inhoudelijke afstemming van diagnostiek en behandeling tussen de ziekenhuizen. Deze afstemming heeft in 2003 geresulteerd in afspraken over een regionaal beleid voor 'watchful waiting' bij patiënten met een prostaatcarcinoom. De betekenis van Arbo-regels t.a.v. de omgang met cytostatica, met name bij blaasspoelingen, is in de werkgroep aan de orde geweest. Dit heeft geleid tot een advies aan de maatschappen Urologie, die daarmee binnen de eigen instelling de Arbo-regels verder kunnen implementeren. Diverse multidisciplinaire onderzoeksvoorstellen werden in de werkgroepvergaderingen gepresenteerd.

IKRJaarverslag 2003

|

25

Instellingen Richtlijnen De VIKC werkt bij het ontwikkelen en implementeren van richtlijnen samen met de Orde van Medisch Specialisten en het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO binnen het programma Evidenced Based Richtlijn Ontwikkeling (EBRO). Oncologische richtlijnen kunnen via www.oncoline.nl op internet worden geraadpleegd. Oncoline bevat inmiddels 14 landelijke en 54 regionale tumorgebonden specialistische richtlijnen en 21 zorggebonden richtlijnen. In 2003 is de website vernieuwd, waardoor deze veel toegankelijker is. In 2004 wordt de site verder ontwikkeld en wordt het mogelijk richtlijnen digitaal en interactief te ontwikkelen. Naast richtlijnontwikkeling is het invoeren van de 'best practice' een belangrijk aandachtspunt. Zo is in 2003 samen met het CBO een 'Doorbraak'-project gestart rondom de mammacare.

Richtlijnen In 2003 kwamen landelijke richtlijnen voor beentumoren, anuscarcinoom en oesophaguscarcinoom via www.oncoline.nl beschikbaar. Regionale richtlijnen werden ontwikkeld voor erfelijke borst-, darm- en gynaecologische- tumoren. Ook werden regionale protocollen opgesteld voor de opvang en verwijzing van patiënten met massale acute hemoptoë en de verwijzing naar twee centra voor gecompliceerde endobronchiale interventies. Regiovisie Radiotherapie Radiotherapie neemt een zeer belangrijke plaats in binnen de oncologie, zowel bij de curatieve zorg als bij de palliatieve zorg. Vanaf 1998 werd duidelijk dat er bij ongewijzigd beleid een groot probleem zou gaan ontstaan: de capaciteitsuitbreiding hield geen gelijke tred met de toename van het aantal kankerpatiënten en de toename van indicaties voor radiotherapie, resulterend in lange wachtlijsten voor radiotherapie. In 2000 werd dit groeiende probleem door de minister van VWS onderkend, resulterend in een verzoek aan partijen om een plan van aanpak op te stellen. Deze aanpak werd beschreven in het Rapport 'Radiotherapie - het tekort: ook uw zorg', waarop vervolgens de minister van VWS in het planningsbesluit radiotherapie besloot tot een 'inhaalslag radiotherapie'. Voor de IKR-regio betekende dit groen licht voor uitbreiding van het aantal versnellers van 12 naar 17 in 2010. De afzonderlijke uitbreidingsplannen van de twee radiotherapeutische centra binnen de IKR-regio vormden in 2002 de inzet van een regionaal overleg waarbij besloten werd te komen tot een regiovisie radiotherapie IKR. Doel van deze gezamenlijke aanpak is het bereiken van een optimale verhouding tussen concentratie en spreiding van voorzieningen in relatie tot de kwaliteit. Tevens wil het IKR met de regiovisie de regionale samenwerking bevorderen, waardoor bij onvoorziene capaciteitsproblemen de continuïteit van de voorziening radiotherapie regionaal beter gewaarborgd kan worden. Tot slot vormt de regiovisie het kader waarop individuele instellingen hun plannen en ambities kunnen afstemmen en waaraan het IKR deze plannen ten behoeve van een af te geven 'goedkeurende verklaring' kan toetsen. In opdracht van het IKR heeft Twynstra Gudde in 2003 de capaciteit van de radiotherapeutische zorg in de IKR-regio tot 2015 in kaart gebracht. Vervolgens is mede op basis van dit rapport een concept regiovisie geformuleerd die werd afgestemd met de huidige radiotherapeutische locaties in de IKR-regio en ter toetsing van het draagvlak ten aanzien van de inhoudelijke zorgaspecten is voorgelegd aan de Oncologiecommissies van de ziekenhuizen in de IKR-regio. Inmiddels is de regiovisie in 2004 door het IKR-bestuur vastgesteld en aangeboden aan de ziekenhuizen en zorgverzekeraars in de regio alsmede het College Bouw van het ministerie van VWS.

26

|

IKRJaarverslag 2003

Plenaire Visitatiecommissie J.J. Paulides, arts, voorzitter Integraal Kankercentrum Rotterdam dr. J.C.J. Wereldsma, ambtelijk secretaris A.J. van Beek, chirurg Ruwaard van Putten Ziekenhuis dr. A.C. de Boer, internist IJsselland Ziekenhuis prof. dr. P.C. Levendag, radiotherapeut Erasmus MC prof. dr. G. Stoter, internist-oncoloog Erasmus MC

Visitaties In 2003 is het draaiboek voor het verloop van de visitaties aangescherpt, zowel voor het ziekenhuis dat van tevoren de visitatie-enquête invult als voor het IKR, dat verantwoordelijk is voor de verslaglegging. Daarbij heeft het instellen van een ambtelijk secretaris zijn vruchten afgeworpen. De visitatie-enquête is uitgebreid met twee deelenquêtes voor huisartsen en consulenten. De enquête voor de begeleidende sector is aangepast. Deze enquêtes zullen vanaf de visitaties in 2004 gebruikt gaan worden. Ter voorbereiding op de visitatie van de Erasmus MC-tumorwerkgroepen zijn de enquête en de normen tekstueel aangepast. Besloten werd om het aantal inzetbare visitatoren vanuit de verpleegkundige discipline te vergroten van een naar drie. In -

Van Weel-Bethesda Ziekenhuis

2003 werden de volgende ziekenhuizen gevisiteerd: Van Weel-Bethesda Ziekenhuis IJsselland Ziekenhuis Ziekenhuis Lievensberg

IJsselland Ziekenhuis

Ziekenhuis Lievensberg

Accreditatiegids Oncologische zorg Organisatie van de oncologische zorg De belangrijkste activiteit in 2003 was het samen met het NIAZ ontwikkelen van een elektronische zelfevaluatiegids voor het oncologisch zorgproces. De elektronische gids is een hulpmiddel voor zelfevaluatie van de oncologische zorgprocessen in ziekenhuizen dat inzicht biedt in de kwaliteit van hun oncologische zorg. In december 2003 was de gids gereed. Tevens is het Kwaliteitskader Organisatie Oncologische zorg (VIKC) uit 1996 geactualiseerd. Het komende jaar wordt, met hulp van de gids, het kwaliteitskader verder geïmplementeerd in de ziekenhuizen. De gids kan gebruikt worden voor zelfevaluatie door de ziekenhuizen, bij de visitatie van ziekenhuizen door de IKC's en bij de accreditatie van de oncologische zorg door het NIAZ.

Als onderdeel van het landelijk ontwikkeltraject, is in 2003 de eerste versie van de elektronische gids binnen elke IKC-regio in een ziekenhuis getest. In onze regio is dit gebeurd in het Ruwaard van Putten Ziekenhuis. Dit heeft -vanuit diverse geledingen van het Ruwaard van Putten ziekenhuis- vele bruikbare suggesties opgeleverd die zijn gebruikt bij de voltooiing van de gids. Ruwaard van Putten Ziekenhuis

Methodische psychosociale zorg door verpleegkundigen Binnen de diverse werkgroepen en in de ziekenhuizen die participeren in de projecten structuurontwikkeling werd aangegeven dat men te weinig handvatten had om psychosociale problemen bij chronische zieken en oncologiepatiënten aan te pakken. Om hier een oplossing voor te vinden heeft het IKR in 2003 een tiental coördinerend oncologie- en mammacareverpleegkundigen aangeboden om de cursus 'Training verpleegkundige Psychosociale Zorg aan chronisch IKRJaarverslag 2003

|

27

zieken en oncologieverpleegkundigen' aan de Hogeschool Rotterdam te volgen. Het IKR vergoedde 50% van de inschrijfkosten van deze verpleegkundigen, indien zij na het volgen van de cursus zitting zouden nemen in een projectgroep die de praktische toepasbaarheid van de methode toetst. In het najaar van 2003 hebben de verpleegkundigen de cursus gevolgd. Structuurontwikkeling psychosociale zorg Het IKR biedt inhoudelijke en financiële ondersteuning aan ziekenhuizen die (de organisatie van) de psychosociale zorg voor oncologische patiënten willen verbeteren. Het Ikazia Ziekenhuis en Stichting ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen hebben na het afsluiten van de projectfase een interne werkgroep opgericht om het nieuwe beleid voortdurend te toetsen en zonodig te verbeteren. Het Sint Franciscus Gasthuis te Rotterdam en het Albert Schweitzer Ziekenhuis hebben zich in 2003 gericht op de implementatie van de nieuwe structuur en het bijbehorende scholingstraject. Het Franciscus Ziekenhuis te Roosendaal is in 2003 gestart met het project en is bezig met het ontwikkelen van de nieuwe structuur. In een aantal instellingen vinden voorbereidende gesprekken plaats. Instellingen die de projectfase (bijna) hebben afgerond participeren actief in het brede netwerk van de werkgroep Psychosociale zorg. De projecthandleiding Structuurontwikkeling wordt in samenwerking met het netwerk regelmatig geactualiseerd. Implementatie Pijnregistratie in algemene ziekenhuizen Samen met het Pijnkenniscentrum Rotterdam biedt het IKR vanaf 2001 projectondersteuning bij het implementeren van pijnregistratie op twee afdelingen in algemene ziekenhuizen. De ziekenhuizen kunnen daarna zelf de implementatie van pijnregistratie op de andere afdelingen ter hand nemen. In 2003 is dit project in twee ziekenhuizen gestart. Daarmee komt het totaal aanta ziekenhuizen dat dit project heeft uitgevoerd, op acht. Het project zal worden voortgezet teneinde alle ziekenhuizen in de regio de mogelijkheid te geven eraan deel te nemen.

In 2003 startten het Oosterschelde Ziekenhuis te Goes en Ziekenhuis Lievensberg te Bergen op Zoom met de implementatie van pijnregistratie

Informatiesystemen Oncologisch Zorgproces (ISOZ) In 2003 zijn voorbereidingen getroffen voor de oprichting van de stichting Informatiesystemen Oncologisch Zorgproces (ISOZ). Deze stichting heeft als doelstelling het bevorderen van de beschikbaarheid en ontwikkeling van informatisering en automatisering binnen het oncologisch zorgproces. Als eerste zal de stichting de twee (in het Albert Schweitzer Ziekenhuis en Ziekenhuis Leyenburg ontwikkelde) systemen gaan aanbieden. Met beide systemen kan registratie en verslaglegging van de oncologiebesprekingen worden ondersteund.

28

|

IKRJaarverslag 2003

Franciscus Ziekenhuis Roosendaal

Afdeling Palliatieve zorg Palliatieve zorg De minister van VWS heeft de integrale kankercentra de opdracht gegeven om per IKCregio een coördinerende functie te vervullen en een regionale consultatiefunctie beschikbaar te stellen voor alle zorgverleners en instellingen in de palliatieve zorg. In 2003 hebben alle integrale kankercentra hiertoe afdelingen palliatieve zorg opgericht. Deze waren per 1 januari 2004 operationeel. Eind 2003 is met het Ministerie van VWS overeenstemming bereikt over de structurele financiering van de nieuwe taken op het gebied van palliatieve zorg. Daarnaast is er een landelijk 'Kwaliteitskader voor de organisatie van netwerken en consultatie in de palliatieve zorg' ontwikkeld. Dit kader kan in het voorjaar van 2004 breed worden toegepast. Tevens is een uniforme landelijke consultregistratie opgezet, zodat vanaf 1 januari 2004 van alle consulten gegevens worden geregistreerd voor evaluatiedoeleinden.

COPZ-Rotterdam In 2003 is de afsluiting van de projectperiode COPZ en de overgang naar de inrichting van de afdeling Palliatieve zorg bij het IKR voorbereid. In gezamenlijkheid is binnen de Commissie Structuuraanpassing van het COPZRotterdam een structuur voor de afdeling ontwikkeld, de inrichting en taken van werkgroep en adviesraad Palliatieve zorg vastgesteld en de inrichting van de consultatiefunctie en registratie van consulten voorbereid. In 2004 zullen de taken van de Commissie Structuuraanpassing worden overgenomen door een regionale IKR-werkgroep Palliatieve zorg. Netwerkontwikkeling In 2003 zijn in de IKR-regio twee nieuwe netwerken palliatieve zorg tot stand gekomen. In januari ging het netwerk Voorne-Putten/Rozenburg van start en in december het netwerk Roosendaal/Bergen op Zoom/Tholen. Het netwerk Hoogvliet-Pernis werd in 2003 als 'lokale zorgketen' onderdeel van het NPZR. In totaal zijn in de IKR-regio eind 2003 10 netwerken actief. In de regio Gorinchem is een netwerk in ontwikkeling, verwacht wordt dat dit netwerk in 2004 operationeel zal worden. Ook in de Hoekse Waard zijn in 2003 de eerste stappen gezet om te komen tot een netwerk palliatieve zorg.

NIEUWE WATERWEG NOORD ROTTERDAM GORINCHEM DRECHTZORG HOEKSE WAARD VOORNE PUTTEN GOEREE-OVERFLAKKEE

OOSTERSCHELDEREGIO WALCHEREN ROOSENDAAL/BERGEN OP ZOOM/THOLEN

ZEEUWS-VLAANDEREN

IKRJaarverslag 2003

|

29

Projecten Implementatie Zorgpad Stervensfase Rotterdam (ZS-R) In 2003 is in acht instellingen in de IKR regio gestart met de implementatie van het Zorgpad Stervensfase-Rotterdam (ZS-R). Het ZS-R is een vertaling van het in Engeland ontwikkelde Liverpool Care Pathway for the dying (LCP) en bestaat uit een checklist en suggesties met betrekking tot de behandeling, verzorging en begeleiding van patiënten gedurende de laatste levensdagen. De implementatie van het ZS-R vindt plaats binnen het kader van een onderzoek van het Erasmus MC naar kwaliteit van zorg en leven in de stervensfase. In het najaar van 2003 zijn in alle participerende instellingen de randvoorwaarden gerealiseerd voor de start van het onderzoek en de implementatie van het ZS-R. Er is een projectgroep ingesteld, een plan van aanpak geschreven, lokale implementatiemedewerkers zijn aangesteld. Ook zijn er informatiebijeenkomsten verzorgd voor het verpleegkundig en verzorgend personeel en voor de betrokken artsen. In december 2003 zijn twee instellingen begonnen met de voormeting. De overige instellingen starten in 2004. Communicatieplan Een projectgroep bestaande uit drie coördinatoren van netwerken palliatieve zorg in de IKR- regio en de IKR-coördinatoren Communicatie en Palliatieve zorg hebben in 2003 een communicatieplan ontwikkeld dat als voorbeeld gebruikt kan worden bij het maken van een communicatieplan voor netwerken palliatieve zorg. Het project is eind december 2003 afgerond. Ontwikkeling en evaluatie protocol overdracht binnen de palliatieve zorg In dit project wordt een protocol voor de overdracht binnen de palliatieve zorgketen in de IKR-regio ontwikkeld, geïmplementeerd en geëvalueerd. Het project wordt gefinancierd door District op Orde. Fase 1 van het project is eind december afgerond. In deze eerste fase van het project is door middel van literatuurstudie en interviews met netwerkcoördinatoren en professionals geïnventariseerd welke procedures van overdracht er reeds zijn, wat daarbij wordt gebruikt, welke knelpunten ervaren worden, wat 'de ideale overdracht' zou zijn en welke oplossingsrichtingen gezien worden. Het project loopt door tot eind 2004.

Leden Supportteam mw. dr. L. van Zuijlen, internist-oncoloog Erasmus MC drs. S.J. Swart, verpleeghuisarts verpleeghuis Antonius IJsselmonde

Peergroupproject voor (verpleeg)huisartsen In 2003 heeft het IKR de participatie van 28 (verpleeg)huisartsen uit de IKR-regio aan de tweejarige cursus 'Peergroups' ondersteund door een tegemoetkoming in de deelnamekosten. Deze cursus wordt georganiseerd en uitgevoerd door de afdeling Huisartsgeneeskunde van het AMC. Het project beoogt de palliatieve zorg door (verpleeg)huisartsen te verbeteren middels inhoudelijke deskundigheidsbevordering op het terrein van palliatieve zorg en het aanleren van een gestructureerde onderlinge consultatiemethode, waarbij een ervaren consulent aanwezig is.

Netwerken Palliatieve zorg in de IKR-regio

Gasthoogleraar en Supportteam Het Supportteam ter ondersteuning van de werkzaamheden van prof. dr. J.E. Ellershaw, gasthoogleraar Palliatieve zorg aan het Erasmus MC, is in 2003 gestart met de begeleiding van de implementatie van het Zorgpad voor de Stervensfase Rotterdam. In het kader van de Week van de Palliatieve zorg gaf het IKR een boekje uit waarin de coördinatoren van de lokale netwerken Palliatieve zorg in de IKR-regio zich voorstelden. Het boekje bevatte daarnaast praktische informatie over de bereikbaarheid van de netwerken en de palliateive consultatieteams. De uitgave werd onder de betrokken hulpverleners in de regio verspreid. 30

|

IKRJaarverslag 2003

Dit is een uitgave in het kader van

de Week van de Palliatieve Zorg 2003

Kankerregistratie en onderzoek Kankerregistratie In 2003 is het gezamenlijke registratiesysteem voor de kankerregistratie, de Gemeenschappelijke Registratie Applicatie (GRA) verder ontwikkeld. Het werken met GRA biedt meer efficiency, snellere beschikbaarheid van landelijke cijfers en betere ondersteuning van landelijke registratie- en documentatieprojecten. In de zomer van 2004 zal de eerste versie van het systeem operationeel zijn. In december 2003 publiceerde de NKR de jaarcijfers over de incidentie van kanker in Nederland van 1999 en 2000. De uitgave en overzichtstabellen met incidentiecijfers zijn via de website www.kankerregistratie.nl te raadplegen. De NKR ontving elf nieuwe aanvragen en één vervolgaanvraag. Eind 2003 waren van zes NKR-aanvragen de gegevens geleverd. In 2003 werd tevens gestart met de ontwikkeling van een landelijk opleidingsprogramma voor medewerkers van de kankerregistratie. Helaas is het ook in 2003 nog niet gelukt om via de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) op efficiënte wijze de beschikking te krijgen over het belangrijke gegeven 'datum van overlijden'.

Gegevensverzameling In 2003 werden door de regionale kankerregistratie van het IKR 13.227 nieuwe tumoren geregistreerd; 3.833 van het incidentiejaar 2003, 8.295 van het incidentiejaar 2002 en 1.099 van voorgaande jaren. Tussen het tijdstip van de diagnose en de registratie verstrijkt altijd enige tijd, omdat de benodigde informatie uit het medisch dossier niet direct beschikbaar is. Dit interval is gemiddeld 8,5 maand. De gegevens van het incidentiejaar 2000 (n=12.121) en het incidentiejaar 2001 (n=11.801) werden aangeleverd aan de landelijke databank. Trends in incidentie en sterfte

Incidentie van kanker in de IKR-regio, 1989-2000 <<

In navolging van de landelijke analyses werd onderzoek gedaan naar de trends in incidentie en sterfte in de IKR-regio. Deze kwamen grotendeels overeen met de ontwikkelingen op landelijk niveau. Alleen de incidentiestijging van prostaatkanker was meer uitgesproken als gevolg van de screeningsstudie die in de IKR-regio loopt. De incidentie van prostaatkanker verdubbelde van 650 in 1989 naar 1.300 in 1995 en is inmiddels weer gedaald naar 1.050. Bij longkanker lijkt de incidentie op het eerste gezicht stabiel met 1.350 gevallen per jaar, maar er is sprake van een daling van de incidentie bij mannen die gecompenseerd wordt door een stijging onder vrouwen. De incidentie van borstkanker vertoont een piek na 1998 omdat de bovenste leeftijdsgrens voor het bevolkingsonderzoek destijds werd verruimd van 70 naar 75 jaar. Darmkanker blijft een belangrijke aandoening in de IKR-regio met 1.300 nieuwe gevallen per jaar.

IKRJaarverslag 2003

|

31

>>

Het jaarlijkse aantal sterfgevallen ten gevolge van kanker is bij mannen ongeveer 3.300; bij vrouwen ligt dit rond 2.600. Op het eerste gezicht lijkt de sterfte niet te dalen, maar de trend wordt sterk beïnvloed door de vergrijzing. Wanneer men de absolute aantallen corrigeert voor de bevolkingsopbouw (Europese standaard) verkrijgt men een gestandaardiseerde sterfte (ESR), die bij mannen duidelijk daalt. Dit is vooral het gevolg van de afgenomen incidentie van longkanker bij mannen. Bij vrouwen is het gestandaardiseerde sterftecijfer stabiel. De kankersterfte is bij mannen duidelijk hoger dan bij vrouwen. Belangrijkste verklaring hiervoor is dat bij mannen longkanker, met een relatief slechte prognose, frequent voorkomt en dat bij vrouwen borstkanker, met een relatief goede prognose, de meest frequente vorm van kanker is. Regionale Commissie van Toezicht Kankerregistratie (RCvT) De RCvT behandelde dit jaar 21 aanvragen. Aan de hand van een concreet voorbeeld werd extra aandacht besteed aan onderzoek waarbij het IKR additionele gegevens verzamelt ten behoeve van derden. Voor dit soort onderzoek werd afgesproken om vooraf expliciete toestemming te vragen van de behandelaar. Ten aanzien van het verzamelen van follow-up gegevens werd geconstateerd dat het niet mogelijk is om aan de hand van het medisch dossier alle informatie compleet te krijgen. Er zal onderzocht worden of de gewenste informatie via alternatieve bronnen verkregen kan worden, op voorwaarde dat de bescherming van persoonsgegevens gegarandeerd wordt. Gemeenschappelijke Registratie Applicatie (GRA) In mei 2003 verscheen het Functioneel Ontwerp van GRA, het bouwplan voor het nieuwe automatiseringssysteem voor de kankerregistratie. Bij de ontwikkeling van het ontwerp waren veel IKC-medewerkers betrokken. Het nieuwe systeem zal door alle integrale kankercentra worden gebruikt en vervangt de bestaande systemen. Functionaliteiten zoals de mogelijkheid van invoeren van gegevens vanuit de regionale ziekenhuizen, het vastleggen van het behandelingstraject van de patiënt en de gedetailleerde registratie van diagnostiek en behandeling zijn ook in het nieuwe systeem mogelijk. Nadat het functioneel ontwerp was vastgesteld, werd begonnen met de voorbereiding van de conversie. Het GRA-ontwerp werd vergeleken met het bestaande IKR-ontwerp en de belangrijkste verschillen werden in kaart gebracht. Sinds de start van de kankerregistratie in 1982 is er veel veranderd in de oncologie en het wordt een omvangrijke onderneming om de meer dan 220.000 records netjes te verhuizen naar het nieuwe systeem. Longkanker De activiteiten op onderzoeksgebied waren in 2003 vooral gericht op

32

|

IKRJaarverslag 2003

Sterfte aan kanker in de IKR-regio, 1989-2000 Linkeras: absolute aantallen Rechteras: aantallen per 100.000 mannen of vrouwen, gestandaardiseerd voor leeftijdsverdeling

Regionale Commissie van Toezicht Kankerregistratie J.W. van den Blink, voorzitter Ziekenhuis Walcheren dr. H. Beerman Medisch Centrum Rijnmond-Zuid mw. R. Oosterveer Contactgroep beenmerg- en stamceltransplantaties W. Tiekstra Nederlandse Stomavereniging 'Harry Bacon'

longkanker. Belangrijk succes was de start van de landelijke NELSON-studie, die gecoördineerd wordt door dr. R.J. van Klaveren van de afdeling longziekten van het Erasmus MC. Binnen deze studie gaat men de waarde van screening op longkanker onderzoeken. Tijdens de Chirurgendagen presenteerde dr. De Rooij, chirurg in het Medisch Centrum Rijnmond-Zuid, de resultaten op het gebied van de longchirurgie in de IKR-regio. Op de World Conference for Lung Cancer in Vancouver werden twee studies gepresenteerd op basis van gegevens uit de kankerregistratie van het IKR. Dr. Paul, thans chirurg aan de VU te Amsterdam, liet de resultaten zien van de chirurgische behandeling bij patiënten van 80 jaar en ouder. Dr. Van Meerbeeck, thans longarts te Gent, toonde gegevens over de toepassing van chemotherapie bij patiënten met gemetastaseerde ziekte. Verder verscheen een artikel van dr. O. Birim, arts-asssistent thoraxchirurgie Erasmus MC, over de betekenis van comorbiditeit voor de chirurgische behandeling van longkanker.

Publicaties en presentaties Validation of Charlson comorbidity index in patients with operated primary non-small cell lung cancer. Birim O, Maat AP, Kappetein AP, van Meerbeeck JP, Damhuis RA, Bogers AJ. Eur J Cardiothorac Surg 2003:30-34. Uitstel van diagnose bij kankerpatiënten in de regio Zuidwest-Nederland: de invloed van leeftijd, geslacht en sociaal-economische factoren. Muller LMAJ, Damhuis RAM. Presentatie: Ned. Public Health Congres, Den Haag. Een epidemie van prostaatkanker. Damhuis RAM, Muller LMAJ. Medische special prostaat (Elsevier Gezondheidszorg). Lead times and overdetection due to prostate-specific antigen screening: estimates from the European Randomized study of Screening for Prostatic Cancer. Draisma G, Boer R, Otto SJ, van der Cruijsen IW, Damhuis RAM, Schröder FH, de Koning HJ. JNCI 2003: 868-878. Surgery for lung cancer in octogenarians. MA Paul, CJC Meurs, APWM Maat, RAM Damhuis. Posterpresentatie: World Conference on Lung Cancer, Vancouver. Patterns of chemotherapy for older patients with stage IV non-small cell lung cancer. Van Meerbeeck JP, Meurs CJC, Damhuis RAM. Presentatie: World Conference on Lung Cancer, Vancouver. Postoperative mortality after surgery for gastro-intestinal cancer in octogenarians and nonagenarians. Damhuis RAM, Meijer WS, Meurs CJC. Posterpresentatie: ECCO congres, Kopenhagen. Kwaliteitsindicatoren voor de longchirurgie. De Rooij PD, Muller LMAJ, van Meerbeeck JP, Damhuis RAM. Presentatie: Chirurgendagen, Veldhoven.

IKRJaarverslag 2003

|

33

Consulentendienst In 2003 zijn twee radiotherapeuten benoemd tot consulent. Ziekenhuis Lievensberg verhoogde de frequentie van de oncologiebespreking van eenmaal per twee weken naar wekelijks. Op 23 april werd een Invitational Conference over de consulentendienst georganiseerd. Genodigden waren de hoofden van de afdelingen die consulenten leveren, de voorzitters van de oncologiecommissies, en enkele voorzitters van Erasmus MC-tumorwerkgroepen, consulenten en coördinerend oncologieverpleegkundigen. Uit deze conference zijn vier projecten voortgekomen (differentiatie, taxivervoer, teleconferencing en webconsult) die mogelijk kunnen bijdragen aan het optimaliseren van de consulentendienst. In 2003 vonden in de ziekenhuizen binnen de IKR-regio 475 gestructureerde patiëntenbesprekingen plaats in aanwezigheid van IKR-consulenten. Hierin werden 6161 patiënten besproken. Daarnaast vonden in totaal 103 specifieke hematologiebesprekingen met IKR-consulenten plaats. In januari werden twee nieuwe Verpleegkundig Oncologisch Consulenten benoemd: mw. A. Zeeuw en mw. M. de Bas, beiden werkzaam als oncologieverpleegkundigen in het Erasmus MC-Daniel den Hoed. De Verpleegkundige Oncologisch Consulenten werd 111 maal geconsulteerd. Deze consulten gingen voornamelijk over cytostatica: nieuwe cytostatica, protocollen, maatregelen bij het toedienen en veilig werken met cytostatica. Er werd ook regelmatig literatuur voor scripties of afstudeerprojecten aangevraagd.

Consulenten

Chirurgie (inclusief webconsult) H.J. Bonjer prof. dr. A.M.M. Eggermont C.H.J. van Eijck dr. A.N. van Geel G. Kazemier mw. dr. M.B.E. Menke-Pluijmers H.W. Tilanus W.R. Schouten C. Verhoef J.H.W. de Wilt J.N.M. IJzermans Hematologie dr. P.A.W. te Boekhorst dr. J.J. Cornelissen mw. J.K. Doorduyn mw. dr. G.E. de Greef mw. M.C. Kappers-Klunne F.W.G. Leebeek mw. P.J. Lugtenburg prof. dr. B. Löwenberg prof. dr. P. Sonneveld dr. M.B. van 't Veer dr. J.M.J.M. Zijlmans

34

|

IKRJaarverslag 2003

Interne oncologie mw. dr. M. Bontenbal mw. dr. M.E.L. van der Burg dr. F.A.L.M. Eskens dr. A. van der Gaast mw. dr. M.J.A. de Jonge prof. dr. J.G.M. Klijn dr. W.H.J. Kruit dr. A.S.T. Planting mw. dr. C.C.D. van der Rijt mw. dr. C.M.J.C. Seynaeve prof. dr. G. Stoter dr. R. de Wit mw. dr. L. van Zuijlen Radiotherapie mw. I.E. Antonisse mw. M.H.A. Baaijens mw. V.L.M.A. Coen Zeeuws Radio-Therapeutisch Instituut M.F.H. Dielwart Zeeuws Radio-Therapeutisch Instituut C. Griep Zeeuws Radio-Therapeutisch Instituut L. Incrocci P.P. Jansen P.C.M. Koper mw. A. Mendez-Romero

J.W.M. Mens mw. M.J.M. van Mierlo dr. P.J.C.M. Nowak J. Nuyttens mw. M.J.J. Olofsen-van Acht J.O. Praag mw. dr. A. Snijders-Keilholz J.M. Tabak Zeeuws Radio-Therapeutisch Instituut A.J. Wijnmaalen Gynaecologie mw. A.C. Ansink C.W. Burger T.J.M. Helmerhorst F.J.M. Huikeshoven mw. G.S. Kooi A. Logmans L. Pijpers J.A. Wijnen v

Allen werkzaam in het Erasmus MC, tenzij anders vermeld.

Verpleegkunde mw. M. de Bas mw. L. van Doorn mw. J.P. Salomé mw. A. de Zeeuw

Datamanagement Ondersteuning klinisch vergelijkend onderzoek De integrale kankercentra ondersteunen klinisch vergelijkend onderzoek met datamanagement om participatie aan trials door specialisten in de diverse ziekenhuizen te bevorderen. In 2004 heeft de automatisering van gegevens over oncologische trials de hoogste prioriteit. Om dit doel te bereiken wordt een web-based applicatie ontwikkeld, genaamd TRIAS (Trial Registratie Informatie en Administratie Systeem). Dit systeem moet de landelijke afstemming en samenwerking tussen de datamanagers vergemakkelijken en resulteren in efficiënte verstrekking van informatie over trials aan de verschillende doelgroepen.

Het IKR ontving in 2003 subsidie van KWF Kankerbestrijding ten behoeve van het centraal en lokaal datamanagement van de -door de Commissie voor Klinisch Toegepast Onderzoek (CKTO) goedgekeurde- klinische trials (zie tabel). Het IKR heeft het lokaal datamanagement ten behoeve van deze studies ondergebracht bij vier trialbureaus binnen het Erasmus MC. In 2003 werden in de ziekenhuizen in de IKR-regio 353 patiënten in de CKTO-studies geïncludeerd. Centraal datamanagement Hovon Datacentrum TB Hematologie

Lokaal datamanagement

1031 208

TB Interne oncologie

14

TB Urologie

26

TB Sophia

65

IKR (CAIRO-trial)

40

Overzicht datamanagement IKR 2003 <<

In april 2003 nam het IKR het datamanagement van de CAIRO-trial op zich, toen bleek dat geen van de bestaande trialbureaus deze studie kon ondersteunen. De CAIRO-studie is ontworpen door de Dutch Colorectal Cancer Group om de behandeling van patiënten met darmkanker met uitzaaiingen te verbeteren. Het betreft een landelijke studie waaraan ook algemene ziekenhuizen deel kunnen nemen. Dankzij deze aanpak ontstaat de mogelijkheid om grote studies binnen afzienbare tijd af te ronden. In de IKR-regio nemen 10 ziekenhuizen deel aan de studie en werden binnen een jaar 40 patiënten geïncludeerd. De studie kan waarschijnlijk medio 2004 al gesloten worden, ruim binnen de geplande termijn. Omdat het moeilijk bleek om op basis van één trial de kwaliteit en continuïteit van het datamanagement te kunnen waarborgen, werd de studie in 2004 alsnog ondergebracht bij het Trialbureau Interne Oncologie van het Erasmus MC.

IKRJaarverslag 2003

|

35

Nazorg De impact die kanker en de behandeling op de patiënt heeft, is groot en doet vaak een aanzienlijke aanslag op lichamelijk en geestelijk welbevinden. Na de intensieve periode van behandeling is de patiënt vaak fysiek verzwakt, snel vermoeid en moet de patiënt zien ook geestelijk de draad weer op te pakken. In de afgelopen jaren is hiervoor meer aandacht gekomen, waarbij ook de patiëntenverenigingen een stimulerende rol hebben vervuld. Nazorg In 2003 hebben de integrale kankercentra gewerkt aan de verdere verspreiding van het revalidatieprogramma Herstel & Balans®. Het programma wordt in elke regio op minimaal één locatie aangeboden, op twintig locaties in Nederland en één in België. Verder is een website www.herstelenbalans.nl ontwikkeld waarop patiënten en zorgverleners informatie over het programma kunnen vinden en betrokkenen en uitvoerders kennis kunnen uitwisselen. De landelijke scholing voor nieuwe uitvoerders en de intervisiebijeenkomsten zijn in 2003 gecontinueerd. Ook zijn de kwaliteitscriteria geactualiseerd.

Herstel & Balans In de IKR-regio wordt Herstel & Balans® uitgevoerd in het Albert Schweitzer Ziekenhuis te Dordrecht, in samenwerking met de fysiotherapiepraktijk Amstelwijck. De financiële ondersteuning van deze locatie moest, door het uitblijven van afdoende vergoeding door de zorgverzekeraars, in 2003 worden voortgezet. Hiervoor werden gelden benut die het IKR heeft mogen ontvangen van de Stichting 'Golf for Health' en uit een legaat. Het IKR heeft een aantal startcriteria voor potentiële Herstel & Balans locaties geformuleerd. De financiële garantie om het programma meerdere jaren te kunnen uitvoeren, is op dit moment essentieel. Ten behoeve van regionale intervisie en kwaliteitsborging werd een interregionale intervisie georganiseerd. Het IKR en de uitvoerders van de locatie Dordrecht hebben hieraan actief deelgenomen Een van de gezamenlijke doelstellingen van de Integrale Kankercentra is het bevorderen van het programma Herstel & Balans. De continuïteit van het programma in het Albert Schweitzer Ziekenhuis evenals de start van nieuwe locaties wordt gehinderd door onduidelijkheid over de financiële basis van Herstel & Balans. Dit knelpunt vraagt om een landelijke aanpak. Het IKR zal de start van nieuwe locaties weer stimuleren zodra er voldoende perspectief is voor continuïteit. Oncologische revalidatie en onderzoek Het Erasmus MC bestemde in 2003 financiële middelen in het kader van Zorgvernieuwing voor Oncologische revalidatie. Het programma zal in 2004 van start gaan en maakt onderdeel uit van een landelijk onderzoek naar de effecten van multidisciplinaire oncologische revalidatie. Vanuit het IKR werd ondersteuning geboden bij de subsidieaanvraag en de organisatie van de implementatie van het programma.

36

|

IKRJaarverslag 2003

Deskundigheidsbevordering Commissie Deskundigheidsbevordering mw. dr. J.M.L. Stouthard, voorzitter internist-oncoloog Medisch Centrum Rijnmond-Zuid mw. A. van de Vegte coördinator Deskundigheidsbevordering IKR mw. dr. M. Bontenbal internist-oncoloog Erasmus MC mw. A.D. Klaren projectleider oncologie Albert Schweitzer Ziekenhuis N.A.M. de Klerk oncologieverpleegkundige Ruwaard van Putten Ziekenhuis mw. E. van Kolck verpleeghuisarts Verpleeghuis De Twee Bruggen mw. M. Nieuwveld hoofd polikliniek chirurgie Sint Franciscus Gasthuis mw. M.C. Vissers docent-coördinator Oncologie-opleidingen Erasmus MC mw. J. A. Vos stafverpleegkundige Zorginhoudelijke ondersteuning Thuiszorg Rotterdam

Commissie Deskundigheidsbevordering De Commissie Deskundigheidsbevordering heeft zich in 2003 gebogen over het scholingsaanbod voor 2004, zoals altijd op geleide van gesignaleerde lacunes in het scholingsaanbod en de scholingsbehoefte van verschillende beroepsgroepen in de IKR-regio. Beleid In 2003 organiseerde het IKR voor het eerst scholingen met de duur van een middag. Hiermee werd tegemoet gekomen aan de wens van doelgroepen die in de middaguren het best beschikbaar zijn voor een scholing. Het IKR heeft een vervolg gegeven aan het ontwikkelen en organiseren van scholing voor polikliniek en afdelingsverpleegkundigen: beroepsgroepen die te maken krijgen met patiënten met kanker maar hiervoor niet specifiek een opleidingen hebben gevolgd. De belangstelling voor deze bij/nascholing op het gebied van oncologie is bij deze doelgroep groot. Op het gebied van de palliatieve zorg heeft het IKR naast de cursus 'Palliatieve zorg voor terminale patiënten, symptoombehandeling en begeleiding' voor verpleeghuisartsen, ook trainingsdagen voor de palliatieve consultatieteams georganiseerd.

IKRJaarverslag 2003

|

37

Cursussen en informatiebijeenkomsten Cursus

Doelgroep

Duur

Aantal deelnemers

middag

33

dag

16

dag

77

Oncologische wondverzorging wijkverpleegkundigen en en pijnbehandeling in de verpleegkundigen werkzaam palliatieve fase in verpleeghuizen, hospices en ziekenhuizen

middag

43

Trials

middag

16

vijf dagen

36

Nieuw ontwikkelde cursussen Hematologische tumoren polikliniek- en afdelingsverpleegkundigen met het aandachtsgebied hematologie Nieuwe ontwikkelingen: oncologieverpleegkundigen Hyperthermie en Gentherapie Chemobehandeling in de thuissituatie

wijkverpleegkundigen

medisch secretaresses

Reguliere cursussen Palliatieve zorg voor terminale verpleeghuisartsen patiënten, symptoombe(met twee plaatsen voor geleiding en -behandeling gespecialiseerde verpleegkundigen) Veranderingen in seksualiteit door kanker

oncologieverpleegkundigen

dag

15

Maatschappelijk werk en de patiënt met kanker

maatschappelijk werkers

drie dagen

19

Trainingsdagen voor palliatieve consultatieteams

leden van palliatieve consultatieteams

twee dagen

27

In company cursussen Crisisinterventie in de oncologie

verpleegkundigen

drie dagen

13

zorgassistenten

twee dagen

10

avond

58

Contact met de oncologische patiënt

Symposia / Informatiebijeenkomsten Stereotactisch dikke naald artsen, met name biopt chirurgen en radiologen

38

|

IKRJaarverslag 2003

De bijscholing voor mondhygiënisten en de 'Advanced course Palliatieve terminale zorg voor verpleeghuisartsen' gingen niet door vanwege te weinig belangstelling. Voor de cursus 'Oncologische wondverzorging en pijnbehandeling in de palliatieve fase' was veel belangstelling. Omdat de groepsgrootte op maximaal 20 was vastgesteld, werd de cursus tweemaal gegeven. De cursus 'Chemobehandeling in de thuissituatie' werd tweemaal gegeven omdat het aantal inschrijvingen de zaalcapaciteit overtrof. De belangstelling voor de themadag 'Hyperthermie en Gentherapie' voor oncologieverpleegkundigen viel tegen; mogelijk is (nog) niet veel belangstelling voor het vernieuwende karakter van het thema. De in company cursus 'Contact met de oncologische patiënt' is op verzoek in het Sint Franciscus Gasthuis ontwikkeld en georganiseerd. De cursus was gebaseerd op de onderwerpen uit 'Crisisinterventie in de oncologie voor verpleegkundigen'. De inhoud is geheel afgestemd op de doelgroep; de deelnemers vonden twee dagen te kort. De cursus ‘Palliatieve zorg voor terminale patiënten, symptoombegeleiding en behandeling’ wordt geaccrediteerd door de beroepsvereniging NVVA. Vanwege het COPZ-R onderwijsproject is de inhoud van de cursus gewijzigd. Het maximum aantal inschrijvingen was binnen een week bereikt. De scholing 'Veranderingen in seksualiteit door kanker' die regulier aan oncologieverpleegkundigen wordt aangeboden, werd dit jaar ook op aanvraag van Thuiszorg Rotterdam georganiseerd. De informatiebijeenkomst 'Stereotactisch dikke naald biopt' werd door de beroepsverenigingen van de radiologen en chirurgen geaccrediteerd.

IKRJaarverslag 2003

|

39

Interne organisatie Personeel en organisatie Formatie Per 1 januari 2003 is de formatie uitgebreid met een coördinator Instellingen: een nieuwe functie, gericht op IKR-activiteiten en diensten ten behoeve van de instellingen in het algemeen en de Oncologiecommissies in het bijzonder (o.a. Consulentendienst, datamanagement, visitaties). Vooruitlopend op het besluit van het ministerie van VWS om de Palliatieve zorg per 1 januari 2004 bij de integrale kankercentra onder te brengen, is hiervoor per 1 juni 2003 een coördinator aangesteld. Ter ondersteuning van de twee nieuwe coördinatoren is de formatie van het secretariaat uitgebreid. In verband met de toegenomen activiteiten op het terrein van de communicatie, zowel binnen het IKR als in VIKC-verband, is een medewerker Communicatie aangetrokken. De afdeling Kankerregistratie en Onderzoek nam afscheid van de twee onderzoeksmedewerkers. Inmiddels zijn de vacatures ingevuld. 47 medewerkers 8 mannen 39 vrouwen 10 fulltimers 34 parttimers 30 deeltijdpercentage 50% of meer 4 deeltijdpercentage minder dan 50% 3 medewerkers met een afroepovereenkomst 9 medewerkers t/m 34 jaar 21 medewerkers tussen 35 t/m 44 jaar 17 medewerkers 45 jaar en ouder 13 medewerkers korter dan twee jaar in dienst 8 medewerkers langer dan tien jaar in dienst Ziekteverzuim

Verzuimpercentage totaal

IKR

Branche; landelijk

4,1

6,3

-

waarvan zwangerschap

0,9

1,2

-

waarvan langdurig

1,5

3,0

1,8

1,6

20,3

33,9

(34 t/m 365 dagen) Meldingsfrequentie (exclusief zwangerschap) Nulverzuimers

Arbeidsomstandigheden Op 7 april heeft voor de eerste maal een gezamenlijke ontruimingsoefening met de huurders van gebouw Nieuw Hoboken plaatsgevonden. Deze oefening zal in het vervolg, conform het Bedrijfshulpverleningsprotocol, jaarlijks worden herhaald. Vanwege ontevredenheid over de dienstverlening, is in 2003 besloten over te stappen naar een andere arbodienst. De Arbocommissie heeft een aantal criteria geformuleerd waar een goede arbodienst aan moet voldoen. Deze criteria zijn ook besproken met de Ondernemingsraad. Vervolgens is door een aantal leden

40

|

IKRJaarverslag 2003

Arbocommissie mw. M.E. Remie voorzitter en vertrouwenspersoon mw. M. de Man medewerker met een werkplek op het IKR-kantoor mw. L. de Wit-Wielders medewerker met werkplek buiten het IKR-kantoor mw. I.C. Westerduijn-van de Stolpe medewerker Personeelsadministratie

van de Arbocommissie en een lid van de Ondernemingsraad een oriënterend gesprek gevoerd met een drietal arbodiensten, waarna een keuze is gemaakt. In 2003 heeft de Arbocommissie zes SOS-formulieren behandeld. Daarnaast heeft de Arbocommissie zich bezig gehouden met de wijziging van het reglement voor de samenstelling van de commissie en de voorbereiding van een klachtenregeling. Persoonlijke ontwikkeling en scholing In 2003 werd een Faciliteitenregeling Scholing opgesteld, waarmee het IKR de (bij)scholing van medewerkers wil regelen en stimuleren. Arbocommissielid Corine Westerduijn volgde in 2003 een cursus 'Ergonomie op de kantoorwerkplek’

Voorzieningen In 2003 is in samenwerking met de Ondernemingsraad de Regeling Kinderopvang geëvalueerd. Alle deelnemers bleken tevreden over de regeling. Financiële administratie In 2003 kwamen over alle kwartalen rapportages beschikbaar waarin de financiële stand van zaken en de voortgang van de activiteiten die in het Werkplan zijn opgenomen, worden gecombineerd. Om hieruit nog meer rendement te halen, zal de termijn waarop de cijfers beschikbaar komen korter moeten worden. Als onderdeel van beleidsontwikkeling, werd een deelbegroting Deskundigheidsbevordering opgesteld. De medische aansprakelijkheidsverzekering werd ondergebracht bij de VVAA, nadat Nationale Nederlanden de polis had opgezegd op grond van algemeen beleid. Communicatie

dr. J.C. J. Wereldsma

Redactie IKR-bulletin In het voorjaar werd dr. J.C. J. Wereldsma, oud-voorzitter dan de Medische Adviesraad, tot hoofdredacteur van het IKRbulletin benoemd. Onder zijn leiding verschenen in 2003 twee IKR-bulletins, het thema van het juninummer was 'Follow up', dat van december/januari 'Erfelijkheid'.

De Bulletins verschenen in een vernieuwde vormgeving. Ook is gestart met twee series; in de eerste vertelt een professional uit de regio op welke wijze de oncologische zorg in zijn instelling is georganiseerd, in de tweede serie doet een hulpverlener onder het motto 'Omgaan met kanker' zijn persoonlijk verhaal over hoe hij als professional omgaat met kanker en kankerpatiënten. In 2003 is het Redactiestatuut van het Bulletin geactualiseerd. Verder verscheen IKRberichten, de nieuwsbrief van het IKR, in 2003 driemaal.

IKRJaarverslag 2003

|

41

In 2003 werd gestart met de voorbereiding van iKCnet, de nieuwe website van de integrale kankercentra gezamenlijk. Deze site zal bestaan uit een internet, extranet en intranet en kent veel mogelijkheden op het gebied van onderlinge communicatie en interactie. Deze website wordt in 2004 operationeel; in 2003 stelde de medewerker Communicatie (die onder andere voor dit project aangetrokken werd) een implementatieplan en een redactiestructuur op. Veder werd een start gemaakt met de opzet van de structuur van het IKR-gedeelte en de invulling daarvan. Begin juli 2003 verscheen de geheel herziene vijfde druk van 'Behandeling van pijn bij kanker - informatie voor artsen'. Tezamen met het 'pijnboekje' is ook de vernieuwde Pijnkaart voor volwassenen en Kinderpijnkaart onder betrokken professionals in de regio verspreid. De vraag naar het boekje was groot; daarom was besloten om niet de ontwikkeling van een landelijke richtlijn Pijn af te wachten, maar nogmaals het IKR-pijnboekje aan te passen. De redactie van 'Behandeling van pijn bij kanker' bestond uit deskundigen op het gebied van pijn die op de verschillende locaties van het Erasmus MC werkzaam zijn. Eindredactie was in handen van mw. dr. R.H. Enting, neuroloog bij het Erasmus MC-Daniel.

Pijnkaart

Behandeling van pijn bij kanker

voor kinderen

Informatie voor artsen

Pijnkaar t

voor volwassenen

Integraal Kankercentrum Rotterdam oktober 2002, 5e herziene uitgave

IKR Behandeling van pijn bij kanker |

1

Digitale informatievoorziening kanker De Nederlandse Kankerbestrijding/KWF, de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenverenigingen en de VIKC gaan gezamenlijk via een portal www.kanker.info betrouwbare en actuele informatie over oncologische zorg aanbieden. De site richt zich op zowel patiënten en hun naasten als zorgverleners en zal informatie bieden over alle soorten kanker, onderverdeeld naar onderwerpen zoals preventie, screening, diagnose, behandeling, zorg en begeleiding. In 2003 is een pilot uitgevoerd waarbij informatie over één kankersoort is ingevoerd en uitgetest. Tevens is aan patiënten en zorgverleners gevraagd de portal te beoordelen. Uit de reacties bleek een grote waardering voor de opzet van de portal en men bevestigde ondubbelzinnig de meerwaarde van dit initiatief. In 2004 wordt de informatie over de overige kankersoorten ingevoerd. De portal zal naar verwachting in het najaar van 2004 gelanceerd kunnen worden.

42

|

IKRJaarverslag 2003

Directie drs. J.J. Paulides directeur mw. M. de Man directie-assistent

mw. S. Janssen-van Dijk medisch secretaresse

mw. W. Schoester-Karssen junior registratiemedewerker

mw. S. van der Kley secretaresse

mw. A.M. van Staveren-van Mil junior registratiemedewerker

mw. M. Leenheer secretaresse

mw. G.J. Verkade-Anholts junior registratiemedewerker

mw. I.W.J. van der Meer-in 't Veen secretaresse

mw. M.J.H. van Voorden-van Splunder registratiemedewerker

mw. J.R. Polak assistent-secretaresse

mw. L. de Wit-Wielders registratiemedewerker

mw. F. Span medisch secretaresse

Onderzoek

Coördinatoren mw. M.M. de Boer-Dennert coördinator Verpleegkundige zorg drs. R.A.M. Damhuis coördinator Kankerregistratie en Onderzoek mw. drs. P.J.M. Geurts coördinator Palliatieve zorg dr. V.A.M. Gulmans coördinator Werkgroepen en Instellingen

mw. F.M. Tillemans medisch secretaresse Kankerregistratie

mw. drs. G.H.M.W. Leenhouts coördinator Psychosociale zorg mw. drs. M.E. Remie coördinator Psychosociale zorg G.M.L. Schott coördinator Instellingen mw. J.P. van Trirum coördinator Communicatie mw. drs. A. van de Vegte coördinator Deskundigheidsbevordering

mw. I.D. Abrahamse secretaresse/registratiemedewerker mw. A. Been registratiemedewerker

ing. M. Kranse statistisch analist mw. A.M.J. Reedijk onderzoeksmedewerker Automatisering R. van der Bend automatiseringsmedewerker Communicatie

mw. D. Boer-Vet junior registratiemedewerker

mw. R. van der Giesen medewerker communicatie

mw. Y.W. Etman junior registratiemedewerker

Financiële administratie

mw. A. Friele datamanager

mw. M.S. Schoufour medewerker Financiële administratie

mw. M.A.S.F. Hiel-Bitter registratiemedewerker

Personeel & Organisatie

Projectbegeleiders mw. drs. E.M. van den Aardweg-Bielefeld mw. drs. E.A. van 't Ende

mw. Hoekman-van de Male registratiemedewerker

mw. I.C. Westerduijn-van de Stolpe personeelsfunctionaris

mw. J.P. Salome-Vogel

Secretariaat

mw. I.C. van Huuksloot registratiemedewerker mw. A.A. van de Kamp-Jachtenberg junior registratiemedewerker

mw. P.J. van Dijk-Broesterhuizen medisch secretaresse

mw. Y.I. Moeleker-van Driel junior registratiemedewerker

mw. C. van Drunen assistent-secretaresse

mw. C.A.M. Mol teamleider Kankerregistratie

mw. M.I. Warringa

M.P.C. Arendse oproepmedewerker dr. J.C.J. Wereldsma ambtelijk secretaris Visitaties, hoofdredacteur IKR-bulletin

IKRJaarverslag 2003

|

43

Ondernemingsraad Alweer het vijfde zittingsjaar van de Ondernemingsraad. Mw. A. van de Kamp stopte in maart met haar werkzaamheden voor de Ondernemingsraad, waardoor ook dit jaar verkiezingen werden gehouden. Petra Vos stelde zich als enige kandidaat beschikbaar voor de OR. In 2003 hebben de OR-leden cursussen gevolgd over teamcoaching, onderhandelen en strategieën. Ook heeft de OR deelgenomen aan de cursussen 'Jaarverslag schrijven' en 'Lastige teksten lezen'. Een aantal bestaande regelingen, zoals de pc-privé-regeling en de regeling Kinderopvang werden geëvalueerd. Vervolgens werden beide regelingen aangepast en heeft de OR opnieuw met deze (gewijzigde) regelingen ingestemd. Ook is er een Faciliteitenregeling Scholing vastgelegd. De OR is nauw betrokken geweest bij de selectie van een nieuwe Arbodienst en stemde in met de uiteindelijke keuze, Commit. Tijdens de diverse overlegvergaderingen met de directie is in het verslagjaar op zeer constructieve en prettige wijze van gedachten gewisseld over toekomstige regelingen. Voor 2004 staat een aantal belangrijke onderwerpen op de agenda, zoals de Klachtenregeling en de Risico-inventarisatie en evaluatie. Uitgebreide informatie over de OR is te lezen in het OR-jaarverslag 2003. De samenstelling van de OR per maart 2003 mw. S. Janssen, voorzitter mw. M.S. Schoufour, secretaris mw. P.J. Vos, lid

44

|

IKRJaarverslag 2003

De OR in 2003: Marion Schoufour, Petra Vos en Sandra Janssen

IKRJaarverslag 2003

|

45

Balans per 31 december 2003 Actief Vaste activa

2003 €

€

2002 €

€

Materiële vaste activa Verbouwingen

61.022

33.281

Kantoorinventaris

73.291

85.973

Computerapparatuur

80.790

120.807

Vervoermiddelen

14.419

19.226 229.522

259.287

Vlottende activa Vorderingen Stg. Bevolkingsonderzoek Borstkanker Zuidwest-Nederland

47.037

133.339

Nog in tarieven te verrkenen

57.969

0

360.719

179.845

Overige vorderingen en overlopende activa

Liquide middelen

46

|

IKRJaarverslag 2003

465.725

236.011

1.587.524

1.518.847

2.282.771

2.014.145

Passief Eigen vermogen

2003 €

€

2002 €

€

Collectief gefinancierd gebonden vermogen Reserve aanvaardbare kosten

204.749

196.800

Bestemmingsreserve vernieuwing

949.625

838.668

Bestemmingsreserve Palliatieve zorg

117.921

201.721 1.272.295

1.237.189

24.870

23.759

1.297.165

1.260.948

163.760

131.596

Niet-collectief gefinancierd vrij vermogen Egalisatiereserve deskundigheidsbevordering Voorzieningen Voorziening Kankerregistratie Kortlopende schulden Belastingen Nog in tarief te verrekenen Overige schulden en overlopende

49.911

37.372

0

24.431

771.935

546.118

passiva 821.648

621.601

2.282.771

2.014.145

IKRJaarverslag 2003

|

47

Resultatenrekening over 2003 Exploitatie

Begroting

Exploitatie

2003

2003

2002

€

€

€

2.924.989

2.901.000

2.811.411

264.735

216.830

238.075

3.189.724

3.117.830

3.049.486

Salarissen en sociale lasten

1.544.87

1.630.000

1.376.315

Personeel niet in loondienst

465.587

478.000

386.381

Overige personeelskosten

130.662

140.000

138.592

Algemene kosten

645.203

757.336

490.969

Locatiegebonden kosten

321.167

298.200

297.723

97.704

140.000

113.201

0

0

764

3.205.140

3.443.536

2.803.945

-15.416

-325.706

245.541

Financiële baten en lasten

50.522

48.000

54.469

Resultaat

35.106

-277.706

300.010

T.l.v. Bestemmingsreserve Palliatieve zorg

83.800

100.000

84.413

0

0

6.570

T.l.v. Reserve Vernieuwing

138.286

181.320

70.760

Resultaat CTG

257.192

3.614

461.753

2003

2002

7.949

11.658

249.243

300.095

0

150.000

257.192

461.753

Opbrengsten Budget aanvaardbare kosten Overige opbrengsten Som der opbrengsten Lasten

Afschrijving Overige lasten Som der lasten Saldo Som opbrengsten/lasten

T.l.v. Deskundigheidsbevordering

Toerekening resultaat CTG Toevoeging aan Reserve aanvaardbare kosten Toevoeging aan Reserve Vernieuwing Toevoeging aan Reserve Palliatieve Zorg

48

|

IKRJaarverslag 2003

Integraal Kankercentrum Rotterdam Bezoekadres Rochussenstraat 125 3015 EJ Rotterdam Postadres Postbus 289 3000 AG Rotterdam telefoon: (010) 440 58 00 fax: (010) 436 47 84 [email protected] www.ikc.nl/ikr