Hogeschool NTI HBO Rechten
© Netherlands Quality Agency (NQA) Oktober 2010
2/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
Managementsamenvatting Dit rapport is het verslag van het auditteam dat in opdracht van Netherlands Quality Agency (NQA) een bestaande hbo-bacheloropleiding heeft beoordeeld. Het beschrijft de bevindingen, overwegingen en conclusies. Het rapport is conform het NQA Protocol 2010 hbo-bacheloropleiding opgesteld. De rapportage heeft betrekking op: Instelling Opleiding(en) Variant(en) Croho-nummer Locatie Auditdatum Auditteam
Hogeschool NTI HBO Rechten Voltijds (Open Bestel) en deeltijds afstandsonderwijs 39205 en 81005 Leiden 10 september 2010 De heer mr. F.G.A.M. Berntsen (voorzitter en vakdeskundige) De heer mr. H.J.L.M. van de Luytgaarden (vakdeskundige) Mevrouw L. Huurdeman (studentlid auditteam) Mevrouw drs. P. Göbel (NQA-auditor)
Door Hogeschool NTI is een dossier ingediend bij NQA voor de beoordeling van de bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten. Bij de aanvraag werd door de instelling een kritische reflectie aangeboden die naar vorm en inhoud voldeed aan de eisen die NQA in het NQA Protocol 2010 hbo-bacheloropleiding stelt. Voor de beoordeling van de kwaliteit en het niveau van de bestaande opleiding heeft NQA een auditteam samengesteld, dat voldoet aan de eisen van de NVAO. Het team heeft de kritische reflectie bestudeerd en een bezoek aan de opleiding gebracht. De kritische reflectie en alle overige (mondeling en schriftelijk) verstrekte informatie hebben het auditteam in staat gesteld om tot een weloverwogen oordeel te komen. Samenvatting Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding De opleiding HBO Rechten beschikt over een relevante set competenties die adequaat op bachelorniveau zijn geoperationaliseerd. De competenties sluiten aan bij de eisen die door vakgenoten en de beroepspraktijk worden gesteld. De competenties zijn gerelateerd aan de Dublin descriptoren waardoor ze aansluiten bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van het bachelorniveau. De opleiding leidt op voor een breed beroepenveld waardoor afgestudeerden als juridische professionals zijn gekwalificeerd voor functies als juridisch adviseur en juridisch kennismanager. Onderwerp 2: Programma Het programma van de opleiding HBO Rechten is beroeps- en praktijkgericht. De gebruikte vakliteratuur voor de benodigde theoretische basis, is van goede kwaliteit. Het studiemateriaal is geschikt voor afstandsleren. De casuïstiek voor beroepsopdrachten komt
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
3/53
uit de praktijk. Onderzoeksvaardigheden worden in een juridische context aangeleerd al kan de toepassing nog explicieter worden gemaakt. De beroepenveldcommissie en de curriculumcommissie bewaken de actualiteit van het programma. Er zijn per module leerdoelen geformuleerd. De opleiding biedt een samenhangend en studeerbaar programma van 240 EC. Door de individuele aanpak met een eigen studieplan per student sluit het programma aan op de beginsituatie van de verschillende studenten. Het concept van blended learning is een zeer bruikbaar didactisch concept voor studenten die op afstand willen leren. Ook de toetsing en de toetsvormen sluiten bij deze wijze van leren aan. Onderwerp 3: Inzet van personeel Het merendeel van de docenten is naast het docentschap werkzaam in de juridische beroepspraktijk. Zij zijn daarom goed in staat de verbinding tussen de theorie en de praktijk te leggen. De docent-studentratio is voldoende om de opleiding te verzorgen. De kwaliteit van docenten wordt via evaluaties gemonitord. Het functioneren van docenten wordt jaarlijks besproken. Er zijn trainingen, met name op onderwijskundig terrein. Het personeel is goed gekwalificeerd om de verschillende taken te kunnen uitvoeren. Onderwerp 4: Voorzieningen De belangrijkste materiële voorziening is de digitale leeromgeving. Studenten gebruiken deze als communicatiemiddel en voor informatievoorzieningen. Nog niet alle functionaliteiten worden optimaal benut. Er is een nieuwe functionaris aangetrokken om de digitale leeromgeving verder te ontwikkelen. Studenten waarderen de begeleiding door mentoren en docenten positief. Onderwerp 5: Kwaliteitszorg De opleiding beschikt over een gedegen opgezet en goed functionerend kwaliteitszorgsysteem. Er zijn voldoende instrumenten waarmee regelmatig evaluaties aan de hand van toetsbare streefdoelen worden uitgevoerd. De uitkomsten zijn aanleiding voor verbeteracties. Medewerkers, studenten en de beroepenveldcommissie worden actief bij de interne kwaliteitszorg betrokken. Dat geldt nog niet voor de alumni aangezien er nog geen afgestudeerden zijn. De opleiding conformeert zich aan het hogeschoolbrede alumnibeleid. Onderwerp 6: Resultaten Er zijn nog geen afgestudeerden, waardoor het gerealiseerd niveau niet kon worden vastgesteld. Wel heeft het auditteam stageverslagen, stageopdrachten en een conceptscriptie gezien op basis waarvan het auditteam er vertrouwen in heeft dat het gerealiseerde niveau zal voldoen aan de nagestreefde eindkwalificaties. Het onderwijsrendement voldoet aan de door de hogeschool en de opleiding geformuleerde streefcijfers. Er is een actief beleid om uitval te voorkomen. Alles overziend komt het auditteam van NQA tot de conclusie dat de kwaliteit en het niveau van de bacheloropleiding HBO Rechten van Hogeschool NTI aan de vereiste basiskwaliteit voldoet. Een onderbouwing van deze conclusie is opgenomen in hoofdstuk 2.
4/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
1
Basisgegevens
2
Beoordeling
3
7
11
2.1
Doelstellingen van de opleiding
11
2.2
Programma
16
2.3
Inzet van personeel
26
2.4
Voorzieningen
29
2.5
Interne kwaliteitszorg
32
2.6
Resultaten
35
Bijlagen
39
Bijlage 1
Deskundigheden auditteam
41
Bijlage 2
Onafhankelijkheidsverklaring auditteam
45
Bijlage 3
Bezoekprogramma
49
Bijlage 4
Bijlagen zelfevaluatie en ter inzage gelegd materiaal
51
Bijlage 5
Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties
52
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
5/53
6/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
1
Basisgegevens
De basisgegevens van de bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten zijn in onderstaande tabel weergeven. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
Naam instelling Status instelling Naam opleiding in CROHO Registratienummer in CROHO Oriëntatie en niveau Aantal studiepunten Afstudeerrichting(en) Locatie(s) Code of conduct Variant(en) Inhoudelijk profiel opleiding
12. Beoogd werkveld alumni
13. Plaats opleiding in organisatiestructuur hogeschool
14. Jaar vorige visitatie en datum besluit NVAO
Hogeschool NTI Rechtspersoon hoger onderwijs HBO Rechten 39205 en 81005 hbo-bachelor 240 EC Minor Mediation Minor Openbaar Bestuur Hogeschool NTI, afstandsonderwijs n.v.t. Voltijds en deeltijds afstandsonderwijs De opleiding heeft de volgende doelstelling: De bacheloropleiding HBO Rechten van Hogeschool NTI leidt via een breed programma, waarin het Nederlands recht centraal staat, mensen op tot startbekwame juridische professionals die gekwalificeerd zijn voor functies als toepassen en facilitator van het recht, waarbij de juridisch professional de rollen vervult van (juridisch) adviseur, secretaris en/of kennismanager. Op basis van de beschreven werkvelden in het Opleidingsprofiel1 en de discussie die heeft plaatsgevonden binnen de Beroepenveldcommissie herkent Hogeschool NTI zich in de onderstaande drie functieprofielen: juridisch adviseur, juridisch secretaris of griffier, juridisch kennismanager. Deze profielen zijn nader toegelicht in het opleidingsprofiel HBO Rechten. De opleiding HBO Rechten valt onder de verantwoordelijkheid van de Business Unit Manager Hogeschool NTI. De uitvoering ligt bij de toetscoördinatie en de opleidingscoördinatie, in samenwerking met het docententeam en de afdeling Kwaliteitszorg en Onderwijsinnovatie. 2005 30 maart 2006
1 Zie bijlage A voor Opleidingsprofiel HBO Rechten.
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
7/53
15. Belangrijkste wijzigingen in opleiding sinds vorige visitatie
8/53
• Het aanpassen van de samenstelling van het docententeam door de hoofddocent. Het profiel van de nieuw aangetrokken docenten sluit beter aan bij het profiel van de opleiding. • In het opleidingsprogramma zijn de juridische methoden van onderzoek sterker neergezet door, naast een integratieve beroepsopdracht per themablok, in de minor in jaar 3 eveneens een onderzoek van beperkte omvang op te nemen. • In het stagehandboek zijn twee opleidingsspecifieke beroepsopdrachten opgenomen, waarbij de studenten een (beperkt) onderzoek moeten uitvoeren. • Hierdoor is er binnen het opleidingsprogramma meer aandacht voor methoden van onderzoek. • In het opleidingsprogramma is een specifieke scriptiedag opgenomen. Studenten krijgen op deze dag informatie over de afstudeerdag, de beoordeling van de scriptie en zij kunnen ook hun scriptieopzet laten keuren. • Vanwege de beroepsgerichtheid is er sprake van een substantiële praktijkcomponent door 8 maal per jaar een dag aan te bieden waarin expliciet vaardigheden worden getraind. • Een sterkere profilering van de ethische component van het beroepshandelen van de jurist door het aanbieden van een module Inleiding Beroepsethiek in de propedeuse en een module Juridische Beroepsethiek in het derde jaar. • Meer aandacht voor communicatieve vaardigheden door het aanbieden van de modules Mondeling Communicatieve Vaardigheden voor Juristen en Schriftelijke Communicatieve Vaardigheden voor Juristen. • Meer aandacht voor het werkveld Openbaar Bestuur door het toevoegen van de modules Bestuursprocesrecht en Juridische Kwaliteitszorg en het aanbieden van de minor Openbaar Bestuur. • Het aanbieden van een themablok Internationalisering in jaar 3 van het opleidingsprogramma. • Meer aandacht voor juridisch Engels.
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
Schema opbouw programma Onderwijseenheden HBO Rechten
1 2 3 4
5 6 7
8 9 10 11
12 13 14 15
16 17 18 19
20 21 22
23 24 25
Toetsvorm
JAAR 1 Themablok Juridische Vaardigheden Studie- en Beroepen oriëntatiedag Praktijktraining Inleiding Recht Tentamen Juridische Vaardigheden Tentamen en Praktijktraining Schriftelijke Communicatie voor Juristen Opdracht Integratieve beroepsopdracht Juridische Vaardigheden Themablok Het juridisch Perspectief Inleiding Privaatrecht Tentamen en Praktijktraining Rechtssociologie Tentamen Inleiding Juridische Beroepsethiek Opdracht Integratieve beroepsopdracht Juridisch Perspectief Themablok De Onderneming Ondernemingsrecht Tentamen en Praktijktraining Bedrijfseconomie voor Juristen Tentamen Juridisch Engels I Tentamen Mondelinge Communicatie voor Juristen Praktijktraining Integratieve beroepsopdracht De Onderneming Themablok Het Juridisch Proces Burgerlijk Procesrecht Tentamen Procesrecht, incl. Rechtbankbezoek Praktijktraining Strafrecht Tentamen Bestuursprocesrecht Tentamen Integratieve beroepsopdracht Het Proces JAAR 2 Themablok Juridische Zekerheid Arbeids- en Sociaal recht Tentamen en Praktijktraining Insolventierecht Tentamen Verzekeringsrecht Tentamen Verzekeringsrecht & Int. Eigendomsrecht Praktijktraining Integratieve beroepsopdracht Juridische Zekerheid Themablok Het (Overheids)project Juridische Kwaliteitszorg Tentamen Projectmanagement Opdracht en Praktijktraining Staats- en Bestuursrecht Tentamen Integratieve beroepsopdracht Het Project Themablok Vermogensrecht Goederenrecht Tentamen Verbintenissenrecht Tentamen en Praktijktraining Intellectueel Eigendomsrecht Tentamen Integratieve beroepsopdracht Vermogensrecht
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
EC’s
15 EC 2 3 6 2 2 13 EC 6 2 3 2 17 EC 6 3 2 4 2 15 EC 4 2 4 3 2 15 EC 5 3 3 2 2 15 EC 3 5 5 2 15 EC 5 6 2 2
9/53
38
Themablok Juridische Advisering Belastingrecht HES Mediation Integratieve beroepsopdracht Juridische Advisering JAAR 3 Themablok Internationalisering Internationaal Privaatrecht Internationaal Publiekrecht Europees Recht Juridisch Engels II Juridische Beroepsethiek Integratieve beroepsopdracht Internationalisering Minor Keuze uit: Openbaar Bestuur Bestuursrecht I Gemeenterecht Bestuursrecht II Bestuurskunde Integratieve beroepsopdracht Openbaar Bestuur Keuze uit: Mediation Conflictkunde Verwijzen naar Mediation Conflictmanagementsystemen Mediation en Arbeidsconflicten Integratieve beroepsopdracht Mediation Werkervaring/Stage
39
Afstudeerproject
26 27 28
29 30 31 32 33
34 35 36 37
34 35 36 37
10/53
Tentamen en Praktijktraining Tentamen Opdracht en Praktijktraining
15 EC 5 3 5 2
Tentamen Tentamen Tentamen Opdracht Opdracht
30 EC 6 6 6 4 6 2
Tentamen Opdracht Tentamen Opdracht
Tentamen en Opdracht Praktijktraining en Opdracht Praktijktraining en Opdracht Tentamen en Praktijktraining Praktijkexamen (stage), Tentamen (Stageverslag), 2 beroepsopdrachten Schriftelijk examen (scriptie), Praktijkexamen (verdediging scriptie)
30 EC 6 6 6 6 6 30 EC 8 4 4 8 6 30
30
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
2
Beoordeling
Het auditteam komt samenvattend tot het volgende oordeel over de opleiding: Onderwerp 1 Doelstellingen
Oordeel P
2 Programma
P
3 Inzet personeel
P
4 Voorzieningen
P
5 Interne kwaliteitszorg
P
6 Resultaten
P
Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen 1.2 Niveau 1.3 Oriëntatie hbo 2.1 Eisen hbo 2.2 Relatie doelstellingen – programma 2.3 Samenhang programma 2.4 Studielast 2.5 Instroom 2.6 Duur 2.7 Afstemming vormgeving – inhoud 2.8 Beoordeling en toetsing 3.1 Eisen hbo 3.2 Kwantiteit 3.3 Kwaliteit 4.1 Materiële voorzieningen 4.2 Studiebegeleiding 5.1 Evaluatie resultaten 5.2 Maatregelen verbetering 5.3 Betrokkenheid 6.1 Gerealiseerd niveau 6.2 Onderwijsrendement
Oordeel G G G V V G G G Voldaan G V G G G V G G G G V G
Het auditteam stelt vast dat de kwaliteit en het niveau van de bestaande hbobacheloropleiding HBO Rechten van Hogeschool NTI aan de vereiste basiskwaliteit voldoet en adviseert de NVAO positief ten aanzien van de accreditatie van deze opleiding. Het auditteam beschrijft in de volgende paragrafen per onderwerp en per facet van het NVAO beoordelingskader de bevindingen, overwegingen en conclusies. Elke paragraaf sluit af met een samenvattend oordeel op onderwerpniveau.
2.1
Doelstellingen van de opleiding
Domeinspecifieke eisen (facet 1.1) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk).
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
11/53
Bevindingen • De opleiding HBO Rechten van Hogeschool NTI baseert haar opleidingscompetenties op het landelijke beroeps- en opleidingsprofiel en de landelijke domeincompetenties voor de bachelor of Law (Domeincompetenties en Illustraties Law, HBO-raad, december 2005) en op de Body of Knowledge & Skills sector HEO Domein Law (HBO-raad, juni 2008). Het auditteam heeft vastgesteld dat de opleiding haar opleidingsprofiel en opleidingscompetenties in het document NTI Opleidingsprofiel HBO rechten 2010 (2010) heeft vastgelegd. • De opleidingscompetenties zijn als volgt onderverdeeld: diagnosticeren, beslissen, adviseren, belangen behartigen, bemiddelen, reguleren, auditen, managen van juridische dossiers, managen van informatie, managen van kwaliteit, sociale en communicatieve competenties, zelfsturende competentie en beroepshouding. In bijlage 5 zijn de opleidingscompetenties met een volledige beschrijving opgenomen. • Op basis van het landelijk profiel en nader onderzoek en analyse door onder andere de beroepenveldcommissie HBO-Rechten worden acht verschillende rollen voor de HBO-Jurist onderscheiden: adviseur, project- en procesmanager, kennismanager, dossierbeheerder, onderzoeker, productontwikkelaar, coördinator en facilitator/ ondersteuner. De opleiding van Hogeschool NTI heeft de competenties aan deze rollen gekoppeld en aangepast naar aanleiding van opmerkingen van de eigen beroepenveldcommissie. Dit is bevestigd in het gesprek met de beroepenveldcommissie. Aspecten van deze rollen staan centraal tijdens praktijktrainingen, beroepsopdrachten en stage- en afstudeerperiodes (NTI Opleidingsprofiel HBO rechten 2010, 2010). • De opleiding heeft zich met vijf andere hbo-rechtenopleidingen (vier reguliere instellingen en één aangewezen instelling) vergeleken (Vergelijking Rechten met andere relevante opleidingen, z.j.). Net als veel andere opleidingen werkt Hogeschool NTI met themablokken bestaande uit vier of vijf modulen. Er wordt net als op andere opleidingen gewerkt met authentieke opdrachten (integratieve beroepsopdrachten). Twee van de andere opleidingen bieden net als Hogeschool NTI juridisch Engels aan. Hogeschool NTI legt daarnaast een accent op communicatieve vaardigheden door twee communicatieve modulen in het eerste jaar op te nemen en het communicatieve element in de studiestof en beroepsopdrachten van de hogere jaren te verwerken. De opbouw van het curriculum is vergelijkbaar met andere opleidingen: een brede basis gevolgd door specialisatie via minoren. De andere opleidingen bieden veel keuze in minoren aan. Hogeschool NTI profileert zich door slechts twee keuzeminoren aan te bieden: de minor Mediation, in aansluiting op het landelijk profiel, en de keuzeminor Openbaar Bestuur, aansluitend bij het profiel van de doelgroep. • Hogeschool NTI werkt op het gebied van Bachelor of Law samen met AKAD (Duitse afstandsopleider en moederbedrijf van NTI), met name over de ontwikkeling van een rechtenopleiding via AKAD (NTI Opleidingsprofiel HBO rechten 2010, 2010). Het Nederlandse en Duitse docententeam zullen onder andere het internationale karakter van de opleidingen verder uitwerken. Overwegingen Het auditteam heeft vastgesteld dat de opleiding HBO Rechten van Hogeschool NTI haar opleidingsprofiel en opleidingscompetenties baseert op het landelijke beroeps- en
12/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
opleidingsprofiel en de landelijke domeincompetenties. De eindkwalificaties van de opleiding sluiten derhalve aan bij eisen van het domein bachelor of Law. Conclusie Op grond van bovenstaande overwegingen komt het auditteam tot het oordeel goed voor het facet domeinspecifieke eisen.
Niveau bachelor (facet 1.2) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Bevindingen • De opleidingsspecifieke competenties geven een concrete invulling aan de domeinspecifieke competenties. De Dublin descriptoren geven het beheersingsniveau aan. In een matrix in het zelfevaluatierapport (Hogeschool NTI Zelfevaluatie HBO Rechten, augustus 2010) laat de opleiding de relatie zien tussen de opleidingscompetenties en de Dublin descriptoren. • Kennis en inzicht. De student bezit na afronding van de opleiding een breed scala aan kennis en inzicht op de volgende gebieden: privaatrecht (verbintenissen- en goederenrecht), procesrecht, ondernemingsrecht, communicatie, bedrijfseconomie, arbeids- en sociaal recht, verzekeringsrecht, insolventierecht, staats- en bestuursrecht, juridische kwaliteitszorg, belastingrecht, mediation, projectmanagement en internationaal recht. Daarbij heeft hij kennis en inzicht in het (juridisch) Engels. Hij is in staat door de opgedane juridische vaardigheden om actuele ontwikkelingen in wet- en regelgeving en jurisprudentie te volgen en deze te beoordelen op de betekenis voor de juridische beroepsuitoefening. • Toepassing van kennis en inzicht. De student beschikt na afronding van de opleiding over (juridisch) methodische en reflectieve vermogens om op effectieve wijze juridische problemen aan te pakken en oplossingen te ontwikkelen en implementeren. Binnen de opleiding wordt aandacht besteed aan de ontwikkeling van een gedegen kennisbasis en handelingsbekwaamheid. • Oordeelsvorming. De student is na afronding van de studie in staat zich een beeld te vormen op basis van een breed perspectief aan informatie. Hij kan actuele ontwikkelingen in wet- en regelgeving interpreteren t.b.v. de aanpak van een breed spectrum aan juridische vraagstukken van bedrijven en organisaties. • Communicatieve vermogens. De ontwikkeling van meertalige communicatieve vaardigheden is een belangrijk bestanddeel van de opleiding. Binnen de opleiding dienen studenten mondeling en schriftelijke communicatie voor juristen en (juridisch) Engels af te ronden. De afgestudeerde bezit goede mondelinge en schriftelijke vaardigheden (vooral ook juridisch-beleidsmatig) en kan communicatief opereren in een breed perspectief van verschillende communicatieve contexten. Hij is zich bewust van morele aspecten en weet hier op in te spelen.
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
13/53
•
•
Leervermogens. De afgestudeerde opereert in een dynamische context, veranderende wet- en regelgeving en nieuwe vraagstukken en weet daar op in te spelen door te werken aan zijn eigen competentieontwikkeling. Modulen zijn gekoppeld aan een te behalen niveau. De opleiding hanteert drie niveaus: Niveau 1
De student voert met enige mate van begeleiding enkelvoudige taken met een voorspelbaar verloop en resultaat uit binnen een omgeving waar beperkte factoren van invloed zijn.
Niveau 2
De student voert zelfstandig meervoudige taken uit in een omgeving waarop meerdere en veranderlijke factoren van invloed zijn.
Niveau 3
De student voert geheel bekwaam zelfstandig meervoudige complexe taken uit in een deels onvoorspelbare complexe omgeving waarin belangen- en waardetegenstellingen een rol spelen.
(Hogeschool NTI Zelfevaluatie HBO Rechten, augustus 2010)
•
Uit het gesprek met de beroepenveldcommissie bleek dat de leden positief zijn over het niveau van de bacheloropleiding HBO Rechten.
Overwegingen Het auditteam heeft geconstateerd dat de opleiding de opleidingsspecifieke competenties heeft gerelateerd aan de Dublin descriptoren waardoor deze aansluiten bij internationale beschrijvingen van het bachelorniveau. Conclusie Op grond van bovenstaande overwegingen komt het auditteam tot het oordeel goed voor het facet niveau bachelor.
Oriëntatie hbo-bachelor (facet 1.3) De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist of dienstig is. Bevindingen • Bij het opstellen van het opleidingsprofiel (NTI Opleidingsprofiel HBO rechten 2010, 2010) met de visie op het beroep en op de opleiding heeft Hogeschool NTI gebruik gemaakt van de volgende documenten: Domeincompetenties en Illustraties Law, HBOraad, december 2005), Body of Knowledge & Skills sector HEO Domein Law (HBO-raad, juni 2008) en Beroeps- en opleidingsprofiel landelijk overleg Rechten (mei 2005). Daarnaast heeft de opleiding gebruik gemaakt van de input van het werkveld via de beroepenveldcommissie. • De opleiding heeft sinds 2003 een beroepenveldcommissie die de opleiding heeft ondersteund bij het opstellen van het opleidingsprofiel. Het auditteam heeft de curricula vitae van de leden van de beroepenveldcommissie ingezien en stelt vast dat de vijf leden een academische juridische opleiding hebben genoten en dat ze in diverse bedrijfstakken werkzaam zijn. Op basis van het gesprek met de beroepenveldcommissie stelt het
14/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
•
•
•
auditteam vast dat deze commissie uitgebreid zou kunnen worden met mensen die werkzaam zijn bij de regionale en centrale overheden in verband met de minor openbaar bestuur. De beroepenveldcommissie komt twee à drie keer per jaar bij elkaar, zoals ook uit de notulen (mei 2009, oktober 2009, april 2010 en juni 2010) blijkt. Het afgelopen jaar is onder andere gesproken over het opleidingsprofiel, de inhoud van beroepsopdrachten, actualisering van het curriculum en de minoren. De bacheloropleiding HBO Rechten van Hogeschool NTI heeft als doelstelling mensen via een breed programma, waarin het Nederlandse recht centraal staat, op te leiden tot startbekwame juridische professionals die gekwalificeerd zijn voor functies als toepasser en facilitator van het recht, waarbij de juridische professional rollen vervult van (juridisch) adviseur, secretaris en/of kennismanager. Volgens de beroepenveldcommissie is het een trend om steeds meer hbo-juristen in dienst te nemen, vanwege hun praktische vaardigheden. Afgestudeerden zijn generalisten in het juridische vakgebied. Zij zijn minder specialistisch dan juristen met een wetenschappelijke opleiding, maar zijn in staat om juridische processen te begeleiden en te coördineren. Studenten kunnen zich via minoren verdiepen in mediation of openbaar bestuur. Afgestudeerden zijn gekwalificeerd om als beginnend beroepsbeoefenaar werkzaam te zijn als generalistische en breed inzetbare functionarissen in de publieke en private sector. Dit kunnen beleids-, adviserende of organisatorische functies zijn. Afgestudeerden kunnen werk vinden bij de rechterlijke macht, de advocatuur, het notariaat, deurwaarderskantoren, het bedrijfsleven, bank- en verzekeringswezen, overheden en organisaties als incassobureaus, juridische loketten en belastingadviseurbureaus. Afgestudeerden komen in drie functiegroepen terecht: juridisch adviseur, juridisch secretaris of griffier en juridisch kennismanager.
Overwegingen Het auditteam heeft kunnen vaststellen dat de opleiding een actieve beroepenveldcommissie heeft waarin het opleidingsprofiel en de opleidingscompetenties worden besproken. Studenten worden opgeleid voor brede functies op juridisch terrein in de publieke en private sector die mede gezien de combinatie van theorie en praktijk op hbo-niveau liggen. Conclusie Op grond van bovenstaande overwegingen komt het auditteam tot het oordeel goed voor het facet oriëntatie hbo-bachelor. Samenvattend oordeel Doelstellingen opleiding Alle facetten zijn tenminste met een voldoende beoordeeld en daarmee is het onderwerp ‘Doelstelling opleiding’ positief.
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
15/53
2.2
Programma
Eisen hbo (facet 2.1) Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen • HBO Rechten heeft de landelijke profielen als uitgangspunt genomen voor het inrichten van het curriculum. De opleiding heeft daarbij opmerkingen van studenten, docenten (studentenraad, docentenoverleg, jaarlijkse enquêteresultaten en klachtenafhandeling) en werkveld (beroepenveldcommissie) betrokken. Het auditteam heeft de notulen van het afgelopen jaar van de beroepenveldcommissie ingezien waaruit de betrokkenheid van deze commissie bij de inrichting van het curriculum blijkt. In het gesprek met de beroepenveldcommissie is de betrokkenheid bevestigd. • Het programma van de opleiding HBO Rechten bestaat uit 37 modulen verdeeld over 10 themablokken waarin de eindkwalificaties geconcretiseerd worden (zie schema programmaopbouw in hoofdstuk 1). • Kennisontwikkeling vindt plaats via vakliteratuur. Op de literatuurlijst staan standaardwerken uit het juridische vakgebied en speciaal voor Hogeschool NTI ontwikkeld studiemateriaal. De gebruikte literatuur is niet ouder dan vijf jaar. Voorbeelden van studiemateriaal zijn: Schrijven voor juristen, Bedrijfseconomie in juridisch perspectief en Legal English for Bachelors. Standaardwerken die worden gebruikt zijn bijvoorbeeld: Projectmanagement (Grit), Zwaartepunten van het vermogensrecht (Brahn en Reehuis) en Personen- en familierecht, huwelijks-vermogensrecht en erfrecht (Van Mourik en Nuytink). Het auditteam heeft vastgesteld dat de boeken op de literatuurlijst tot de standaardwerken behoren. Het niveau van de boeken is goed; er staan veel werken van academisch niveau op. Er zou nog meer literatuur specifiek gericht op de hbo-jurist op kunnen staan. De opleiding voegt literatuur gericht op hbo-rechten toe wanneer het aan de kwaliteitscriteria voldoet. De opleiding maakt verder gebruik van actuele artikelen die op de digitale leeromgevingen worden geplaatst als aanvulling op de verplichte literatuur. De beroepenveldcommissie en de curriculumcommissie adviseren jaarlijks over het vervangen of aanvullen van vakliteratuur. Voor het beoordelen van de literatuurlijst heeft de opleiding criteria vastgelegd in Criteria voor het beoordelen van boeken en studiemateriaal (z.j.). • Het studiemateriaal is afgestemd voor gebruik in afstandsonderwijs. Via de modulewijzers worden studenten door de verplichte literatuur geleid en worden verbindingen tussen theoretische inzichten en praktijkgerichte vragen gelegd. Tijdens praktijktrainingen wordt aan de hand van het studiemateriaal gekeken naar praktijkvoorbeelden en staan juridische vaardigheden als debatteren, adviseren,
16/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
•
•
•
•
•
mediationtechnieken en communicatie centraal. De praktijktrainingen vinden acht keer per jaar plaats. Van studenten worden een actieve inbreng bij het uitwerken van een casus verwacht. Zij moeten voor een praktijktraining een voor- en een eindopdracht inleveren. Uit de gesprekken met docenten en studenten heeft het auditteam begrepen dat onderzoeksvaardigheden met name in de juridische context worden aangeleerd. De voor- en eindopdrachten voor de praktijktrainingen bevatten onderzoekscomponenten. Door de gerichte begeleiding van docenten maken studenten zich deze vaardigheden eigen, zoals het auditteam in gesprekken heeft vernomen. Voordat de studenten aan het onderzoek voor de afstudeeropdracht beginnen, is er één voorbereidingsdag waarin algemene onderzoeksvaardigheden centraal staan. In de Nationale Studentenenquête (2009) scoort de kennismaking met het toepassen van onderzoek net onder de zes (tienpuntsschaal). Om actuele ontwikkelingen in het programma te garanderen hebben de docenten allemaal inhoudelijke expertise en ervaring in de beroepspraktijk. Tijdens de studie voeren studenten tien integratieve beroepsopdrachten ter afsluiting van een themablok uit. De beroepenveldcommissie levert input voor deze beroepsopdrachten waarin van een authentieke beroepssituatie wordt uitgegaan en die een beroepsproduct moeten opleveren. De afsluitende scriptie wordt in opdracht van een externe opdrachtgever geschreven naar aanleiding van een probleem in de beroepspraktijk. De oplossingen moeten in de beroepspraktijk toepasbaar zijn. In het eerste jaar krijgen studenten een module gericht op juridische vaardigheden aangeboden, waarbij aandacht besteed wordt aan de juridische wijze van methoden van onderzoek. Deze module biedt een theoretische basis voor het (onder)zoeken van de van toepassing zijnde wet- en regelgeving en jurisprudentie. De minor (mediation of openbaar bestuur) wordt afgesloten met een paper waarin een onderzoekselement moet zijn opgenomen. Voor de scriptie zoekt de student een opdrachtgever voor het uitvoeren van een grootschalig onderzoek. Voorafgaand hieraan doorlopen studenten een stageen scriptievoorbereidingsdag waarin wordt ingegaan op methoden en technieken van onderzoek. Het programma wordt jaarlijks aan de hand van de input van de beroepenveldcommissie en de curriculumcommissie op actualiteit beoordeeld en zonodig herzien of uitgebreid. Voorbeelden hiervan zijn de invoering van juridische ethiek en communicatieve vaardigheden. Studenten werken met de meest recente wetsbundels en kunnen via de hogeschool een abonnement op Ars Aequi krijgen. Door het blended learning-principe kunnen studenten naast de opleiding werken in de beroepspraktijk. Hierdoor en door praktijkgerichte casussen komen actuele juridische zaken aan de orde. Naast een gedegen kennisbasis dient de student te beschikken over beroepsvaardigheden. Door de inzet van deskundige docenten garandeert de opleiding de ontwikkeling van beroepsvaardigheden bij studenten. Docenten die studenten begeleiden, geven inhoudelijke feedback op ingezonden huiswerk en/of starten discussies binnen de digitale leeromgeving. Daarnaast krijgen studenten praktijktrainingen waar beroepshouding en beroepsvaardigheden centraal staan.
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
17/53
•
•
Tijdens de stage laat de student zien dat hij het geleerde, kennis en (beroeps-) vaardigheden in praktijk kan brengen. De student zoekt zelf een stageplaats, soms de eigen werkplek, die hij ter goedkeuring aan de stagecoördinator voorlegt. Uit evaluaties (Rapport Studententevredenheidsonderzoek 2009, Resultaten Nationale Studentenenquête 2009) blijkt dat studenten tevreden zijn over de koppeling tussen theorie en praktijk, de diverse vaardigheden en de aansluiting op de actualiteit.
Overwegingen Het auditteam heeft vastgesteld dat de opleiding door de vakliteratuur waarborgt dat studenten een goede theoretische basis krijgen. De beroepenveldcommissie en de curriculumcommissie controleren jaarlijks de actualiteit van de literatuur. Het studiemateriaal bestaat verder uit beroepsopdrachten die door de beroepenveldcommissie worden ingebracht. Hierdoor komt de actuele beroepspraktijk in het programma terecht. Verder biedt het programma de studenten de gelegenheid om diverse vaardigheden die relevant zijn voor de latere beroepsuitoefening, aan te leren. Alleen het aspect kennismaking met het toepassen van onderzoek scoort laag in evaluaties. De opleiding kan meer aandacht aan dit aspect besteden. Conclusie Op grond van de opmerking oover onderzoeksvaardigheden komt het auditteam tot het oordeel voldoende op het facet eisen hbo. Relatie doelstellingen en inhoud programma (facet 2.2) Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Bevindingen • Hogeschool NTI gaat uit van het concept van blended learning dat bestaat uit een combinatie van zelfstudie, contactonderwijs en e-learning en van het werken met praktijkgerichte beroepsopdrachten. De docent begeleidt als coach studenten in het bereiken van het gewenste eindniveau door middel van het eindproduct. • In het Onderwijs- en Examenreglement (Hogeschool NTI, Leiden, z.j.) en in de modulewijzers zijn de onderwijsvormen, de competenties en de wijze van toetsing van een bepaalde module opgenomen. • De twaalf opleidingscompetenties zijn met behulp van competentie-indicatoren (kennis, houding en vaardigheden) op bachelorniveau geconcretiseerd (NTI Opleidingsprofiel HBO rechten 2010, 2010). De competenties zijn opgenomen in de modulewijzers. De competentie-indicatoren zijn als actieve leerdoelen geformuleerd. Hoewel de relatie voor studenten niet expliciet wordt gemaakt, bleek uit de gesprekken dat studenten geen problemen met deze relatie hebben.
18/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
•
•
•
•
In de module Inleiding Recht staat bijvoorbeeld de volgende competentie centraal: ‘op adequate wijze feiten op juridische relevantie te selecteren en op basis van de juridische relevante feiten één of meerdere rechtsvragen te formuleren’ (competentie 1: diagnosticeren). Daarbij zijn de volgende leerdoelen geformuleerd: - toepassen van wetsartikelen van de diverse wetboeken; - identificeren van de grondslag van de bestuursbevoegdheid; - herkennen van verschillende vormen van daderschap in het Strafrecht. In hoofdstuk 1 is het programma van de opleiding HBO Rechten opgenomen. Daaruit blijkt dat de inhoud van dit programma de studenten de mogelijkheid biedt om de eindkwalificaties te realiseren. Het programma biedt de studenten in het derde jaar een keuze uit twee minoren van 30 EC: mediation of openbaar bestuur. Hiermee kunnen studenten een eigen accent aanbrengen. In de afstudeerfase dienen studenten te laten zien dat ze het gewenste niveau in competentieontwikkeling hebben bereikt. Studenten kunnen geen vrijstelling voor de scriptie krijgen, omdat daarin alle competenties uit het opleidingsprofiel voorkomen. Uit evaluaties (Rapport Studententevredenheidsonderzoek 2009, Resultaten Nationale Studentenenquête 2009) blijkt dat studenten tevreden zijn over het programma.
Overwegingen Het auditteam heeft vastgesteld dat het programma een concretisering is van de in onderwerp 1 genoemde competenties. De vertaling van competenties naar leerdoelen zou nog explicieter voor studenten kunnen worden gemaakt. De opleiding heeft aangegeven deze relatie te zullen verduidelijken. Het auditteam is van mening dat het een deugdelijk en goed opgebouwd programma is. Conclusie Op grond van de bovenstaande overwegingen komt het auditteam tot het oordeel voldoende, omdat de leerdoelen nog duidelijker aan de competenties kunnen worden gerelateerd.
Samenhang in opleidingsprogramma (facet 2.3) Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Bevindingen • De opleiding HBO Rechten is opgebouwd rondom themablokken. Elk themablok bestaat uit drie tot vijf modulen en kent een integratieve beroepsopdracht ter afsluiting van het themablok. De modulen worden elk met een tentamen afgesloten. • Hoewel het programma flexibel is opgebouwd, wordt er in de studiehandleiding een advies gegeven over de volgorde waarin onderdelen doorlopen kunnen worden en geeft de mentor (niet vakinhoudelijke studiecoach) studenten persoonlijk advies over de te doorlopen leerweg en het aan te houden studietempo (zie ook 2.4). De themablokken uit het eerste jaar vormen de basis voor de blokken in de hoofdfase. De advisering over de volgorde is hier strenger dan in de hoofdfase.
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
19/53
•
•
•
Binnen een themablok krijgen studenten modulen met theorie aangeboden. Deze kennisbasis vormt het fundament waarop het handelen in een praktijksituatie is gebaseerd. De praktijktrainingen sluiten aan bij de inhoud van de modulen in dat themablok. De voor- en eindopdrachten van de praktijktrainingen grijpen terug op het geleerde uit de modules. Studenten doorlopen de modulen geclusterd in een themablok waardoor kennis, houding en vaardigheden in eerste instantie apart worden aangeleerd. De beroepsopdrachten vormen de integratieve afsluiting van het themablok. De samenhang in het programma en de uitvoering ervan worden bewaakt door de hoofddocent van de opleiding in samenspraak met de opleidingscoördinator en de curriculumcommissie. De examencommissie, met externe en interne leden, bewaakt het bachelorniveau. Uit enquêtes blijkt dat studenten tevreden zijn over de samenhang in het programma en de inhoud van het programma (Nationale Studentenenquête, 2010).
Overwegingen Het auditteam heeft vastgesteld dat het programma zowel horizontaal, bijvoorbeeld in de combinatie van modulen en integratieve beroepsopdracht binnen een themablok, als verticaal, in de vorm van een oplopende moeilijkheidsgraad, een duidelijke samenhang vertoont. Conclusie Op basis van bovenstaande overweging komt het auditteam tot het oordeel goed op het facet samenhang.
Studielast (facet 2.4) Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Bevindingen • Per onderwijseenheid is de studielast in de modulehandleidingen en in het onderwijs- en examenreglement vastgelegd. Door het spreiden van het aantal toetsmomenten en het feit dat studenten niet aan plaats en tijd gebonden zijn en dus gedurende het gehele jaar kunnen studeren, is de studielast evenredig over het studiejaar te spreiden. • Studenten blijken volgens onderzoeken negen à twaalf uur per week te studeren. De studenten die het auditteam heeft gesproken gaven aan vijftien tot twintig uur aan de studie te besteden. • In lijn met het concept blended learning is het aantal contactmomenten beperkt. Ongeveer zestien procent van de studie bestaat uit contacttijd. Praktijktrainingen beslaan een dag (acht uur contacttijd) en worden aangevuld met contacten met de docent buiten de trainingen om. De stage wordt als contacttijd beschouwd. • Studenten kunnen elk moment instromen en gedurende het gehele jaar studeren door het systeem van zelfstudie, begeleiding door middel van e-learning en contactmomenten. Het derde studiejaar omvat vier grote onderdelen: themablok internationalisering, minor, stage en afstuderen. Om dit in één jaar te realiseren, moeten studenten zorgvuldig
20/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
•
•
•
•
plannen. Studenten kiezen bewust voor deze vorm van leren die zelfredzaamheid en zelfstandigheid van studenten vraagt. Actieve studenten zijn in staat gedisciplineerd te studeren en examens te doen. Wanneer de werkgever meebetaalt aan de studie, werkt dat stimulerend. Studenten worden begeleid door mentoren die allerlei praktische vragen over de studie kunnen beantwoorden. Ze zijn als procesbegeleider ook buiten kantooruren bereikbaar per telefoon, email en in de digitale leeromgeving. Studenten kunnen eveneens een afspraak met de mentor of docent maken. Naast de genoemde begeleiding organiseert de opleiding extra activiteiten zoals Meet & Greets, de Dag van het Recht in de Jaarbeurs in Utrecht en worden examentrainingen aangeboden. Het auditteam heeft van het management begrepen dat de binding tussen de student en de opleiding een doorlopend punt van aandacht is. Zo is ingevoerd dat de mentor de student belt wanneer deze het pakket met boeken heeft ontvangen, om hem daarin wegwijs te maken. Uit evaluaties (Studententevredenheidsonderzoek, 2009, Nationale Studentenenquête, 2010) blijkt dat studenten positief over de studeerbaarheid, de begeleiding en de digitale leeromgeving zijn. Studenten vinden de studielast niet te licht en niet te zwaar. De studie beantwoordt aan hun verwachtingen.
Overwegingen Afstandsleren vraagt van studenten een gedisciplineerde studiehouding. Studenten worden gedurende hun studie door mentoren en docenten begeleid. Daarnaast organiseert de opleiding diverse contactmomenten en trainingen om de studenten bij het studeren te ondersteunen. Conclusie Op basis van bovenstaande overwegingen komt het auditteam tot het oordeel goed voor het facet studielast.
Instroom (facet 2.5) Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Bevindingen • Op het moment van visitatie volgen 299 studenten de opleiding HBO Rechten. In totaal staan er ongeveer 4500 studenten bij Hogeschool NTI ingeschreven. • Instromende studenten zijn veelal werkzaam in de beroepspraktijk en kiezen bewust voor afstandsonderwijs om de studie met een (fulltime) baan te kunnen combineren. Zij opteren bijvoorbeeld voor een nieuwe functie bij een andere werkgever. Veel studenten zijn in het verleden gestopt met een dagopleiding of zijn meteen gaan werken en zien deze opleiding als hun tweede kans.
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
21/53
•
•
•
•
•
•
•
Hogeschool NTI hanteert de wettelijke vooropleidingseisen voor het toelaten van studenten. De toelating wordt beoordeeld door de toelatingscommissie. Voor studenten die niet aan de wettelijke vooropleidingseisen voldoen, bestaat de mogelijkheid deel te nemen aan de 21+-toelatingstoets. Studenten kunnen gebruik maken van een intakegesprek met een hbo-studieadviseur. Het eerste jaar van de opleiding is oriënterend en selecterend van aard. Voor beginnende studenten wordt een startdag georganiseerd om kennis te maken met de mentor en met de digitale leeromgeving. Het propedeutische jaar bestaat voor negentig procent uit juridische modules. Daarnaast krijgt de student via de verplichte module Studie- en Beroepenoriëntatie een beeld van het vakgebied. De instromende student kan op deze wijze kennis maken met het onderwijsconcept, de werkvormen, het juridische werkveld en de hbo-kwalificaties. Daarnaast wordt aandacht besteed aan actief studeren, leerstijlen, digitale leeromgeving en timemanagement. Vanaf het tweede jaar wordt de studie zwaarder door de verbreding en verdieping van de vakken. Studenten die instromen met een deficiëntie krijgen via het individuele studieplan de mogelijkheid om meer tijd aan bepaalde onderdelen te besteden. Het studieplan is voor alle studenten onderwerp van gesprek tussen mentor en student. Hierin is niet alleen de tijdsplanning opgenomen, maar ook de volgorde van de modulen passend bij de werkzaamheden van de student. Studenten kunnen op elk moment instromen, waardoor er niet gewerkt wordt met instroomcohorten of groepen. Studenten worden individueel voorzien van feedback, procesbegeleiding en beoordelingen. De beginsituatie van instromende studenten kan uiteen lopen. De mentor stelt per student een studieplan op uitgaande van het kennis- en vaardighedenniveau van de student. Studenten met een bepaalde vooropleiding kunnen voor vrijstellingen in aanmerking komen. De vrijstellingscommissie, een delegatie van de examencommissie, beslist hierover. Studenten kunnen geen vrijstelling voor de scriptie krijgen, wel voor de stage indien de student over recente, relevante werkervaring beschikt. Het auditteam heeft een aanvraag voor vrijstelling van de stage ingezien en stelt vast dat de student door middel van een portfolio heeft aangetoond over de relevante ervaring in het werkveld te beschikken. Het auditteam heeft van studenten vernomen dat de opleiding aansluit bij het beeld dat ze hadden, namelijk accent op praktische casuïstiek die theoretisch onderbouwd moet worden. Uit evaluaties (Studententevredenheidsonderzoek, 2009, Nationale Studentenenquête, 2010) blijkt dat studenten positief over de studievoorlichting en de voorbereiding op de beroepsloopbaan zijn.
Overwegingen De opleiding hanteert de wettelijke toelatingseisen en wanneer een student daar niet aan voldoet, maar wel ouder is dan 21 jaar kan hij een toelatingsonderzoek afleggen. In het eerste jaar is een module opgenomen om studenten (opnieuw) met studeren vertrouwd te maken en een beeld van mogelijke beroepen en het vakgebied te geven. Door het individuele studieplan zorgt de mentor voor een goede aansluiting op eerdere ervaringen van de student.
22/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
Conclusie Op basis van bovenstaande overwegingen komt het auditteam tot het oordeel goed op het facet instroom.
Duur (facet 2.6) De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten/Europeaan Credit points. Bevindingen • De opleiding heeft een curriculum met een omvang van 240 EC hetgeen is vastgelegd in het onderwijs- en examenreglement van de opleiding. De studie is opgebouwd uit acht themablokken van rond de 15 EC en twee themablokken (waaronder de minor) van 30 EC: - propedeuse 60 EC - hoofdfase 90 EC - minor 30 EC - stage 30 EC - scriptie 30 EC Overwegingen De opleiding biedt een programma aan dat 240 EC omvat. Conclusie Op basis van bovenstaande overweging komt het auditteam tot het oordeel voldaan voor het facet duur.
Afstemming tussen vormgeving en inhoud (facet 2.7) Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Bevindingen • Hogeschool NTI heeft het afstandsonderwijs vormgegeven met het didactisch concept blended learning (Naar Blended Learning en CompetentieGericht Opleiden, Opleidingsconcept van het NTI, 2009). Dit concept bestaat uit een mix van onderwijsvormen die het leerproces van de student kan ondersteunen en stimuleren. De mix bestaat uit zelfstudie, een deel contactonderwijs (collegedagen) en onderwijs met ondersteuning van een digitale leeromgeving. Met blended learning kan de opleiding studenten eigentijdse en meer vraaggestuurde leertrajecten aanbieden en vorm geven aan de sociale contacten (interactie) in de digitale leeromgeving. De docent krijgt in het begeleiden van studenten de rol van coach. • De opleiding is competentiegericht. Het materiaal, de opdrachten en de praktijktrainingen zijn zo opgezet dat studenten het geleerde in integratieve beroepsopdrachten kunnen toepassen. Studenten kunnen hun competenties ontwikkelen in zelfstudieopdrachten,
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
23/53
•
•
e-learning en vaardigheidstraingen. De digitale leeromgeving maakt het mogelijk om een portfolio op te bouwen waarmee de student aantoont welke competenties hij verworven heeft. Het studiemateriaal is geschikt voor zelfstudie door de studiehandleidingen en modulewijzers, zoals het auditteam heeft vastgesteld. De docent en de mentor fungeren als vraagbaak voor de student. Via het forum binnen de digitale leeromgeving spelen medestudenten ook rol bij vragen van studenten. Zelfsturing en zelftoetsing worden onder andere vormgegeven met formatieve toetsen en het werken met het portfolio. De formatieve toetsen omvatten zelfstudie-opdrachten die studenten via correctiemodellen nakijken en met medestudenten via de digitale leeromgeving kunnen bespreken, en huiswerkopdrachten die via de digitale leeromgeving bij de docent voor correctie worden ingeleverd. De docent geeft feedback. Er worden praktijktrainingen aangeboden voor die competenties die niet via zelfstudie kunnen worden geleerd (bijvoorbeeld juridische vaardigheden, mondelinge communicatie en mediation). Uit gesprekken met onder andere studenten is gebleken dat de praktijktrainingen zeer worden gewaardeerd.
Overwegingen Het auditteam is van mening dat de opleiding met het blended learningconcept aansluit bij het doel om studenten een programma via afstandsleren aan te bieden. Het auditteam constateert dat door deze aanpak de afstand tussen opleiding en student kleiner is geworden. Het studiemateriaal, de werkvormen, vooral opdrachten en trainingen, sluiten aan op dit concept. Conclusie Op basis van bovenstaande bevinden komt het auditteam tot het oordeel goed voor het facet afstemming tussen vormgeving en inhoud.
Beoordeling en toetsing (facet 2.8) Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Bevindingen • Hogeschool NTI heeft het toetsbeleid vastgelegd in een notitie Naar competentiegericht en flexibel toetsen, Toetsbeleid Hogeschool NTI/NTI University (z.j.). Dit toetsbeleid is geconcretiseerd in het opleidingsprofiel van de opleiding HBO Rechten (NTI Opleidingsprofiel HBO rechten 2010, 2010). De hogeschool heeft algemene kwaliteitscriteria voor ontwerp, uitvoering en beoordeling van de toetsen geformuleerd: toetsen dienen valide, betrouwbaar, efficiënt en transparant te zijn. • Modulen worden getoetst aan de hand van schriftelijke of digitale tentamens (via een testbureau bij de student in de buurt), waaronder opdrachten en papers, en praktijktrainingen met voor- en eindopdrachten (zie schema programmaopbouw in hoofdstuk 1).
24/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
•
•
•
•
•
•
•
•
Elke module wordt afgerond met minimaal één toets en/of opdracht. Een themablok wordt integratief getoetst door een integratieve beroepsopdracht. De stage wordt afgerond met een stageverslag en de uitwerking van twee beroepsopdrachten. De meesterproef is de scriptie met de verdediging. In de modulewijzers zijn de beoordelingscriteria, gebaseerd op de competenties en de leerdoelen, opgenomen. Per toetsvorm zijn er beoordelingsprotocollen voor het vaststellen van het gewenste niveau van de competenties. Voor de stage en de afstudeerfase bestaan aparte handleidingen (Handleiding stage, Hogeschool NTI, 2009, Handleiding voor het schrijven van een afstudeerscriptie, Hogeschool NTI, z.j.). Hierin zijn criteria voor de verschillende onderdelen en/of fasen opgenomen. Volgens studenten krijgen ze op praktijkopdrachten altijd feedback. Op toetsen en examens wordt op verzoek feedback gegeven conform de regels van de hogeschool. Studenten gaven aan dat de inzageprocedure en de correctietijd wellicht verbeterd kunnen worden. Studenten vinden de toetsing pittig, zeker in vergelijking met andere opleidingen. Ze zijn positief over de beoordelingen. Ook het auditteam is van mening dat het niveau van de toetsen goed is. Het heeft van elke module toetsen en opdrachten gezien meestal met beoordelingen en/of beoordelingsformulieren van gemaakte toetsen. De toetsen worden volgens het auditteam evenwichtig nagekeken. Om de feeback naar studenten te versterken zou meer commentaar van de docent op het nagekeken werk kunnen worden vermeld. Het auditteam heeft vastgesteld dat in de beoordelingsformulieren aparte beoordelingscriteria gelden die niet aan de competenties van de opleiding zijn gerelateerd, bijvoorbeeld bij de stages en het afstuderen. Het auditteam is van mening dat het voor studenten inzichtelijker zou zijn wanneer ook aangegeven wordt aan welke competenties en op welk niveau de student heeft voldaan. Voor de borging van het bachelorniveau zijn de volgende uitgangspunten geformuleerd: - bewuste en transparante toepassing van de Dublin descriptoren; - modulen zijn gekoppeld aan een te behalen gewenst niveau; - in contact blijven met betrokkenen. NTI zet de beroepenveldcommissie in voor een steekproefsgewijze tweede beoordeling van scripties. De examencommissie bestaat uit een voorzitter, vier docenten, drie relevante afgevaardigden uit het werkveld en een ambtelijk secretaris. De examencommissie komt (minimaal) vier maal per jaar bij elkaar om door een steekproef tien procent van de toetsbeoordelingen op kwaliteit te controleren. Zij controleert of in de toetsing het bachelorniveau waarneembaar is en of de voorgeschreven criteria adequaat worden gehanteerd in de beoordelingsprotocollen. Wanneer hier niet aan wordt voldaan kan tot een tweede beoordeling worden besloten. De examencommissie geeft gevraagd en ongevraagd advies over inhoud van toetsing, toetsbeleid en toetsprocedures. Uit evaluaties (Studententevredenheidsonderzoek, 2009, Nationale Studentenenquête, 2010) blijkt dat studenten tevreden zijn over de toetsing.
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
25/53
Overwegingen Het auditteam heeft vastgesteld dat de toetsing en beoordeling deugdelijk in elkaar zit. Wel kunnen de beoordelingsformulieren nog meer aan de competenties worden gekoppeld. De toetsen en opdrachten sluiten aan op de leerstof en daarmee op de leerdoelen. De borging van de kwaliteit van toetsing, zoals vastgelegd in het toetsbeleid, garandeert dat het vereiste niveau gerealiseerd wordt. De inzageprocedure zou nog eens op klantgerichtheid bekeken kunnen worden. Conclusie Op basis van de niet-competentiegerichte beoordelingsformulieren en de opmerkingen van studenten over de inzageprocedure komt het auditteam tot het oordeel voldoende voor het facet beoordeling en toetsing. Samenvattend oordeel Programma Alle facetten zijn tenminste met een voldoende beoordeeld en daarmee is het onderwerp ‘Programma’ positief.
2.3
Inzet van personeel
Eisen hbo (facet 3.1) Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Bevindingen • De opleiding HBO Rechten heeft haar persooneelsbeleid vastgelegd in Organisatie HBO Rechten & Docentenbeleid (2010). Dit document sluit aan bij documenten van Hogeschool NTI waarin zaken rondom personeel zijn vastgelegd. • Bij de opleiding HBO Rechten zijn eenentwintig docenten betrokken. Uit de curricula vitae blijkt dat de expertise van deze docenten gespreid is over de vakgebieden van de modulen. Alle docenten hebben minimaal het master werk- en denkniveau. Zestien van de eenentwintig docenten hebben actuele ervaring in het werkveld van hbo-rechten. Daarnaast zijn er verschillende docenten werkzaam als docent in het reguliere onderwijs, als mediatior, zelfstandig ondernemer, inhoudelijke redacteur en adviseur. • Het auditteam heeft in het gesprek met de docenten vastgesteld dat deze goed in staat zijn om hun eigen beroepservaring in het onderwijs te gebruiken en om de theorie vanuit de praktijk toe te lichten. Docenten zijn uit diverse beroepsdomeinen afkomstig. • Studenten zijn in het gesprek met het auditteam positief over de praktijkervaringen van docenten. Studenten kunnen bijvoorbeeld met concrete vragen van zeer diverse aard uit de praktijk bij de docenten terecht. Dit wordt met name door de doelgroep bijzonder gewaardeerd.
26/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
Overwegingen Gezien het feit dat het merendeel van de docenten in het werkveld werkzaam is of daar recent werkzaam is geweest, wordt er een verbinding tussen opleiding en beroepspraktijk gelegd. Conclusie Op basis van bovenstaande bevindingen komt het auditteam tot het oordeel goed voor het facet eisen hbo.
Kwantiteit personeel (facet 3.2) Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Bevindingen • Het docententeam bestaat uit 21 docenten voor 3,2 fte, exclusief management, coördinatoren en mentoren. Dit team wordt ingezet voor 299 actieve studenten hbo-rechten. De docent-studentratio bedraagt 1:14, en de fte-studentratio bedraagt 1:93. Volgens de opleiding voldoet daarmee de student-docent-ratio. De opleiding heeft meestal een langdurige relatie met de docenten. De helft van de docenten is langer dan drie jaar aan Hogeschool NTI verbonden. • Voor de onderwijsondersteunende processen is voldoende capaciteit aanwezig. Naast de Business Unit Manager is er een Senior Opleidingscoördinator, een Opleidingscoördinator, een medewerker Toetscoördinatie en het mentorenteam. • Het afstandsonderwijs van de opleiding kent een flexibele instroom van studenten. De werkdruk van docenten is daarmee van periode tot periode verschillend. In het gesprek met docenten bleek, dat zij het prettig vinden dat ze studenten kunnen begeleiden op elk moment van de dag. Docenten raadplegen vrijwel dagelijks hun mail en de digitale leeromgeving om te zien of er vragen van studenten zijn. • Met docenten worden afspraken gemaakt over de inzet van uren. Wanneer bijvoorbeeld meer studenten instromen, worden de uren uitgebreid of worden er meer docenten aangetrokken. Alle docenten werken op free-lancebasis. Wanneer meer docenten nodig zijn, wordt uit de verschillende netwerken geput. • Studenten kunnen docenten bereiken via de digitale leeromgeving , via mail of telefoon en via de mentor en opleidingscoördinator. De regel is dat een student binnen een week een reactie krijgt (Studiehandleiding HBO Rechten, jaar 1 Open Bestel, Hogeschool NTI, 2008). In de praktijk wordt gestreefd naar een reactietijd van maximaal 48 uur. Vanuit de opleiding wordt daarop toegezien, zoals het auditteam in de gesprekken heeft vernomen, waardoor de reactietijd binnen de streefnorm blijft. Studenten melden het auditteam dat ze voor inhoudelijke vragen bij docenten goed terecht kunnen. • Uit evaluaties blijkt dat de scores voor de bereikbaarheid van docenten neutraal zijn (2,9 op een vijfpuntsschaal, Nationale Studentenenquête, 2010). Bereikbaarheid en contacten met docenten scoren in 2009 nog onvoldoende (Nationale Studentenenquête, 2009).
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
27/53
Overwegingen Het auditteam heeft vastgesteld dat het docentteam enthousiast is over het werken bij Hogeschool NTI. Het auditteam is van mening dat bereikbaarheid van docenten een doorlopend aandachtspunt voor de opleiding moet zijn. Conclusie Op basis bovenstaande bevindingen komt het auditteam tot het oordeel goed voor het facet kwantiteit personeel.
Kwaliteit personeel (facet 3.3) Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. Bevindingen • In het personeelsbeleid van de opleiding (Organisatie HBO Rechten & Docentenbeleid, 2010) is vastgelegd dat docenten minimaal het master werk- en denkniveau moeten hebben. Uit de curricula vitae blijkt dat alle docenten dit niveau hebben. Alle vakinhoudelijke docenten zijn academisch geschoold. • Docenten kunnen binnen de opleiding verschillende rollen vervullen: hoofddocent, vakdocent, praktijkdocent, en stage- en scriptieadviseur. In het verlengde hiervan zijn er taken op het gebied van ontwikkelwerk (het maken van toetsen en/of studiemateriaal) en op het gebied van vakinhoudelijke begeleiding (nakijken, begeleiden en beoordelen). De mentorrol wordt door onderwijsondersteunend personeel uitgevoerd. Al deze rollen zijn op functiekaarten vermeld. Op deze functiekaarten is onder andere vastgelegd: - minimale functie-eisen - wijze en frequentie van rapporteren en aan wie - doel van de rol - resultaatgebieden - benodigde kennis en vaardigheden • Voor de werving van nieuwe docenten is een procedure in het document Organisatie HBO Rechten & Docentenbeleid (2010) opgenomen. Hierin is ook de beoordelingsprocedure voor zittende docenten te vinden. • De evaluaties van alle docenten worden één keer per jaar besproken in overleg met de afdeling Kwaliteitszorg & Onderwijsinnovatie, de opleidingscoördinatoren, hoofddocenten en de Business Unit Manager. Indien nodig volgt er een gesprek met de desbetreffende docent en bij onvoldoende functioneren wordt afscheid genomen. • Minimaal twee maal per jaar vindt er een docentenoverleg plaats. Docenten werden in 2009 getraind in het gebruik van de digitale leeromgeving, toetsontwikkeling, het geven van praktijktrainingen en stage- en scriptiebeoordeling. In 2010 zullen docenten getraind worden in het toepassen van beoordelingsprotocollen, toetsen op bachelorniveau, kritisch zijn op het toepassen van methoden van onderzoek en het geven van eenduidige en objectieve beoordelingen en feedback. Docenten hebben in 2010 ook een training voor het schrijven van leerdoelen gevolgd. Het auditteam heeft een verslag ingezien van
28/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
•
•
•
een avond voor docenten over stage en afstuderen. De trainingen worden door docenten gewaardeerd. Uit het gesprek met docenten is gebleken dat het werken bij Hogeschool NTI als positief wordt ervaren. De studenten zijn enthousiast en eisen veel van hun docenten, die op hun beurt hun kennis en kunde kunnen doorgeven. Via evaluaties monitort de opleiding de mate waarin de beroepspraktijk in de opleiding wordt gehaald. Docenten, studiemateriaal en toetsen worden door studenten geëvalueerd. De hoofddocent gebruikt de resultaten voor de jaarlijkse voortgangsgesprekken met de Business Unit Manager. Het auditteam merkt op dat de hoofddocent de spin in het web is, gesteund door betrokken docenten. Uit evaluaties (Studententevredenheidsonderzoek, 2009, Nationale Studentenenquête, 2010) blijkt dat studenten positief zijn over de vakinhoudelijke kwaliteit van de docenten.
Overwegingen Het auditteam stelt vast dat de opleiding over een enthousiast docententeam beschikt dat inhoudelijk zeer gekwalificeerd is voor de vakinhoudelijke kant van het onderwijs. Hogeschool NTI organiseert trainingen voor specifieke onderwijskundige aspecten die door docenten gewaardeerd worden. De organisatie is in handen van een ondersteunend team dat vast aan de opleiding verbonden is (zie ook 3.2). Conclusie Op basis van bovenstaande overwegingen komt het auditteam tot het oordeel goed voor het facet kwaliteit personeel. Samenvattend oordeel Inzet van personeel Alle facetten zijn tenminste met een voldoende beoordeeld en daarmee is het onderwerp ‘Inzet van personeel’ positief.
2.4
Voorzieningen
Materiële voorzieningen (facet 4.1) De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. Bevindingen • De belangrijkste materiële voorziening betreft de digitale leeromgeving (DLO). Deze wordt ingezet om de componenten van blended learning (zelfstudie en contactonderwijs in de vorm van praktijk- en examentraingen) te ondersteunen. • Hoewel de digitale leeromgevingen meer functionaliteiten heeft, wordt deze vooral gebruikt voor de communicatie. De digitale leeromgeving wordt gebruikt om actuele informatie (mededelingen en forumberichten) voor studenten beschikbaar te maken. De digitale leeromgeving ondersteunt het competentiegerichte onderwijs via het forum met diverse discussievormen en weergavemogelijkheden, voor het samenstellen van een portfolio en via mogelijkheden voor samenwerkend leren. Het forum biedt studenten de mogelijkheid voor gemeenschappelijke kennisconstructie waarbij studenten op elkaars
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
29/53
•
•
•
•
vragen en/of ervaringen reageren. Via een presentatie over de digitale leeromgeving heeft het auditteam ermee kunnen kennismaken. Het stelt vast dat het een bruikbaar systeem is, waarvan nog niet alle functionaliteiten ten volle worden benut, zoals ook het management in het gesprek met het auditteam constateert. Hierbij kan gedacht worden aan de vormgeving, indeling van het studiemateriaal, videoconferencing en de mogelijkheden om opgenomen colleges of werkgroepbijeenkomsten weer te geven. Studenten zijn in het gesprek met het auditteam positief over de digitale leeromgeving. Het forum werkt goed, zeker voor algemene vragen en ervaringen. Docenten en mentoren monitoren reacties en antwoorden, waardoor de informatie betrouwbaar is. Studenten vormen zelf kleine samenwerkingsgroepjes. De praktijkdagen en Meet & Greets zijn handig om elkaar te vinden. De studenten beoordelen de digitale leeromgevingen in evaluaties (Studententevredenheidsonderzoek, 2009, Nationale Studentenenquête, 2010) met een voldoende. De opleiding wil zich op dit punt verbeteren en heeft daarvoor in 2010 een medewerker aangetrokken. Deze medewerker moet de link leggen tussen onderwijskundige vernieuwing op het vlak van de digitale leeromgeving en de ICT-afdeling. De opleiding kan op de locatie van de Hogeschool NTI in Leiden beschikken over voldoende lokalen en ruimtes voor adviesgesprekken en praktijktrainingen, zoals het auditteam heeft gezien. De trainingen vinden ook op een locatie in Utrecht plaats. De opleiding werkt met een digitale bibliotheek waar relevante, internationale vakliteratuur voor studenten te raadplegen is. Het auditteam heeft vastgesteld dat het aanbod uit tijdschriftartikelen, links en arresten bestaat. Er worden bijvoorbeeld geen digitale databanken op juridische terrein via de digitale leeromgeving aangeboden. De opleiding gaat na of dit te realiseren is. Voor boeken worden studenten naar bibliotheken verwezen of wordt hun geadviseerd deze aan te schaffen. Studenten die in het juridische domein werkzaam zijn, hebben vaak via hun werk toegang tot relevante bronnen.
Overwegingen Het auditteam stelt vast dat de digitale leeromgeving studenten en docenten de mogelijkheid biedt om afstandsleren te realiseren. Voor bijeenkomsten zijn er goede, fysieke voorzieningen in Leiden. De digitale mogelijkheden om op afstand bijeenkomsten te houden, kunnen nog meer worden benut. De eigen bibliotheekvoorzieningen zijn volgens het auditteam zeer sober. Conclusie Op basis van de matige bibliotheekvoorzieningen komt het auditteam tot het oordeel voldoende voor het facet materiële voorzieningen.
Studiebegeleiding (facet 4.2) De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de studievoortgang. De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
30/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
Bevindingen • Iedere student krijgt een mentor die de hele week via telefoon, mail en digitale leeromgeving voor studenten bereikbaar is. Inhoudelijke vragen van studenten speelt de mentor door aan de docent. De werkzaamheden en taken van de mentor zijn vastgelegd in Toelichting werkzaamheden mentoren (procesbegeleiding) (z.j.). • Studenten worden via de mentor, het studiemateriaal en de digitale leeromgeving over de opleiding geïnformeerd. • De studiebegeleiding door mentoren is gericht op de procesbegeleiding met het oog op de studievoortgang. Mentoren ondersteunen studenten bij het opstellen van een studieplanning en bespreken de belemmeringen bij het niet halen van de planning. • Reflectie vormt een standaard onderdeel van de opdrachten. De docent die het huiswerk en de reflectie beoordeelt, geeft de student hierop feedback. Supervisie vindt plaats via de digitale leeromgeving, zoals uit de gesprekken bleek. • Stage- en scriptieadviseurs geven feedback op de leerervaringen van studenten tijdens het begeleiden van de student in de stageperiode en afstudeerfase. Studenten zijn in het gesprek met het auditteam positief over de begeleiding en de snelle beantwoording van vragen. • Contacten met de student worden vastgelegd in het onderwijs- en informatiesysteem (OIS). Mentoren kunnen zien wat er eerder met de student besproken is en hoe de studievoortgang is. • De informatievoorziening vindt voornamelijk plaats in Fronter, de digitale leeromgeving, en in Studentennet+, een aanverwant digitaal systeem. Alle relevante studie-informatie is beschikbaar in de digitale leeromgeving. Via Studentennet+ kunnen studenten zich digitaal voor tentamens inschrijven. Studenten kunnen in dit systeem ook hun studiepunten raadplegen. • Uit het studententevredenheidsonderzoek van 2009 blijkt dat studenten positief over de studiebegeleiding zijn. Overwegingen Het auditteam heeft vastgesteld dat de begeleiding van en informatievoorziening voor studenten goed verloopt en aansluit bij de behoeften van de studenten. Conclusie Op basis van bovenstaande overwegingen komt het auditteam tot het oordeel goed voor het facet studiebegeleiding. Samenvattend oordeel Voorzieningen Alle facetten zijn tenminste met een voldoende beoordeeld en daarmee is het onderwerp ‘Voorzieningen’ positief.
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
31/53
2.5
Interne kwaliteitszorg
Evaluatie resultaten (facet 5.1) De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. Bevindingen • Het kwaliteitszorgsysteem van de opleiding sluit aan bij het kwaliteitszorgstelsel van de hogeschool, dat is beschreven in het Handboek Kwaliteitszorg (Hogeschool NTI, 2010). In het systeem worden vier onderdelen onderscheiden: 1. cyclisch werken volgens de PDCA-cyclus; 2. interne evaluatie gebaseerd op CIPP-model van Stufflebaum; 3. interne en externe kwaliteitsbeoordeling via ISO-certificering; 4. externe kwaliteitsbeoordeling via accreditatie door de NVAO. • Het Handboek Kwaliteitszorg geeft naast een beschrijving van deze onderdelen ook een beschrijving van de borging en evaluatie van het stelsel zelf. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de ISO-certificering, een tweejaarlijkse interne evaluatie volgens CIPP (het Context-Input-Proces-Productmodel van Stufflebeam) en door de accreditatie van de opleidingen door de NVAO. • Centraal in het stelsel van kwaliteitszorg staat de PDCA-cyclus of Deming-cirkel. De PDCA-cycli zijn uitgewerkt en beschreven op strategisch, tactisch en operationeel niveau. De cycli zijn met elkaar verbonden doordat de uitkomsten ervan besproken worden. In het zelfevaluatierapport is per fase van de cyclus in een schema aangegeven wat de kerndocumenten zijn en wie daarvoor verantwoordelijk zijn. Ook geeft het rapport van elke fase een uitgebreide beschrijving. • Voor de tevredenheid van de studenten hanteert NTI de streefscore van 75 procent (rapportcijfer 7,5). Daarboven krijgt de score de kwalificatie goed en zijn er geen verbeteracties nodig. Indien de score 6,5 of lager is, zijn dringende verbeteracties gewenst. Deze worden geformuleerd door het opleidingsmanagement en de afdeling Kwaliteitszorg en Onderwijsinnovatie. • Als bijlage heeft de opleiding een overzicht opgenomen van kwantitatieve en kwalitatieve evaluatie-instrumenten met de relevante onderwerpen die geëvalueerd worden, de frequentie en de verantwoordelijke. De opleiding neemt onder studenten het studenttevredenheidsonderzoek af, dat het belangrijkste evaluatie-instrument is om de studenttevredenheid te meten. De enquête wordt door de afdeling Kwaliteitszorg en Onderwijsinnovatie via het digitale enquêteprogramma Questback onder studenten uitgezet. Op hogeschool- en opleidingsniveau wordt een respons van 25 procent nagestreefd. De afdeling Kwaliteitszorg en Onderwijsinnovatie verzorgt de analyse en rapportage over de resultaten, die worden gepresenteerd in het managementteamoverleg en het unit-overleg. Ook worden kwalitatieve evaluatiegegevens verzameld in de bijeenkomsten van de Studentenraad. Deze komt twee maal per jaar bijeen. Onder de docenten wordt het docenttevredenheidsonderzoek afgenomen en daarnaast wordt jaarlijks het medewerkerstevredenheidsonderzoek afgenomen. Het curriculum als geheel wordt geëvalueerd door de curriculumcommissie.
32/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
•
Vanaf 2010 zal hogeschoolbreed een werkveldtevredenheidsonderzoek worden afgenomen. Naast deze enquêtes wordt informatie over de kwaliteit van de opleiding verzameld door verschillende commissie, zoals de examencommissie, het docentenoverleg, de studentenraad, de beroepenveldcommissie en de Raad van Advies.
Overwegingen Het auditteam heeft vastgesteld dat Hogeschool NTI een deugdelijk kwaliteitszorgsysteem heeft met heldere streefnormen. In het Handboek Kwaliteitszorg worden daarnaast acht meetpunten voor succes genoemd, waarvoor periodieke evaluaties worden uitgevoerd. Conclusie Op basis van bovenstaande overwegingen komt het auditteam tot het oordeel goed voor het facet evaluatie resultaten.
Maatregelen tot verbetering (facet 5.2) De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. Bevindingen • Zoals beschreven bij facet 5.1 laat de opleiding regelmatig evaluaties uitvoeren door de afdeling Kwaliteitszorg & Onderwijsinnovatie. Jaarlijks wordt er een verbeterplan opgesteld, zoals het auditteam heeft gezien. • Op basis van de evaluaties zijn in 2009 verschillende verbeteringen aangebracht: - Er is een profiel opgesteld voor nieuw aan te trekken docenten. - In het programma zijn juridische methoden van onderzoek nadrukkelijker opgenomen: in de integratieve opdracht per themablok, in de minor en in de twee opleidingsspecifieke beroepsopdrachten tijdens de stage. - In het programma is een scriptiedag opgenomen. • In 2010 zal de opleiding onder andere de volgende verbeteringen doorvoeren: - een sterke profilering van de ethische component; - meer aandacht voor communicatieve vaardigheden - het aanbieden van een themablok over internationalisering; - meet aandacht voor juridisch Engels. • Hogeschool NTI voert in 2010 de volgende verbeteringen door: werven van een coördinator voor onderwijs en ICT aan (zie ook 4.1), organiseren van een instructiedag voor scriptiebegeleiders en opnemen van beoordelingscriteria voor tentamens in de modulewijzers. Tijdens het bezoek aan de opleiding waren deze verbeteringen geëffectueerd. • Het auditteam heeft van studenten vernomen, dat de opleiding naar aanleiding van opmerkingen van studenten verbeteringen doorvoert. Als voorbeeld werd genoemd de invoering van een boek voor bedrijfseconomie gericht op juristen. Deze verbetering is ook teruggekoppeld aan de student.
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
33/53
Overwegingen Het auditteam heeft kunnen vaststellen dat het kwaliteitszorgsysteem werkt. Evaluaties vormen de basis voor verbeteringen. Het jaarlijkse verbeterplan wordt uitgevoerd. Conclusie Op basis van bovenstaande overwegingen komt het auditteam tot het oordeel goed voor het facet maatregelen tot verbetering.
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld (facet 5.3) Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de opleiding actief betrokken. Bevindingen • Studenten, docenten, de overige medewerkers, het beroepenveld en de alumni zijn betrokken bij de kwaliteitszorg. Dit gebeurt met name door hun deelname aan de verschillende tevredenheidsonderzoeken (zie ook facet 5.1). • De resultaten van de evaluaties worden door de afdeling Kwaliteitszorg en Innovatie gepresenteerd aan de business-unitmanager, de opleidingscoördinator, de toetscoördinator, de onderwijsondersteuners en aan de hoofd- en de vakdocenten. • Studenten en docenten worden geïnformeerd over de resultaten van de evaluaties door middel van een (sinds 2009) digitale nieuwsbrief. De evaluatieresultaten worden ook besproken in de Studentenraad. • Alle bij de opleiding betrokken personen hebben de mogelijkheid om een bezwaar- en beroepsprocedure te starten, indien zij ontevreden zijn over de kwaliteit van de opleiding. De procedure is beschreven in de Studiegids, het Procedure handboek en de digitale leeromgeving. Ook de persoonlijke mentor kan hierbij behulpzaam zijn. Maandelijks wordt het aantal en soort klachten besproken door het opleidingsmanagement en het College van Bestuur. • Op hogeschoolniveau is er een Raad van Advies. Deze heeft als belangrijkste taak om te adviseren over beleid van het college van bestuur en algemene zaken van de hogeschool. Ook worden belangrijke documenten, bijvoorbeeld over het toetsen, voorgelegd aan deze raad. • Het auditteam heeft tijdens de bezoekdag vastgesteld dat de beroepenveldcommissie intensief betrokken is bij de kwaliteitszorg van de opleiding. De commissie komt ten minste twee maal per jaar bijeen om te overleggen met het management van de opleiding. De commissieleden met wie het auditteam heeft gesproken, toonden zich zeer betrokken bij de kwaliteit van de opleiding. Hun adviezen worden meestal door de opleiding overgenomen, bijvoorbeeld adviezen over meer communicatie en ethiek in het programma en de minor mediation. Leden van het werkveld hetbben zitting in de examencommissie. Steekproefsgewijs zal de beroepenveldcommissie de inhoud van een scriptie toetsen aan de vastgestelde kwaliteitcriteria. • Aangezien er nog geen afgestudeerden zijn, is er nog geen alumnusbeleid. De opleiding neemt zich voor hier wel mee te starten en volgt daarbij het hogeschoolbrede alumnibeleid.
34/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
Overwegingen Het auditteam is van mening dat de opleiding de diverse betrokkenen actief bij de kwaliteit van de opleiding betrekt. Conclusie Op basis van bovenstaand overweging komt het auditteam tot het oordeel goed voor het facet betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld. Samenvattend oordeel Interne kwaliteitszorg Alle facetten zijn tenminste met een voldoende beoordeeld en daarmee is het onderwerp ‘Interne kwaliteitszorg’ positief.
2.6
Resultaten
Gerealiseerd niveau (facet 6.1) De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. Bevindingen • Aan het einde van de opleiding moeten studenten alle competenties, die zijn geformuleerd in het opleidingsprofiel, de studiehandleidingen en de modulewijzers op niveau drie hebben behaald. Het belangrijkste bewijsstuk hiervoor is de scriptie. De student dient in de scriptie te laten zien dat hij daadwerkelijk competent is in het domein Law en dat hij op bachelorniveau kan functioneren. • Ten behoeve van de scriptie is de Handleiding voor het schrijven van een afstudeerscriptie (z.j.) beschikbaar. Hierin staan onder andere de beoordelingscriteria beschreven. Deze zijn ingedeeld op basis van de vier fasen van onderzoek: de oriëntatiefase, de onderzoeks- en oplossingsfase, de invoeringsfase en de fase van de integratieve totaalbeoordeling. In de oriëntatiefase worden de probleemstelling en de onderzoeksopzet beoordeeld. Bij de oriëntatie- en onderzoeksfase worden beoordeeld: het gehanteerde theoretische concept en onderzoeksmethode, de analyse en interpretatie, de opbouw, de werkwijze, de kwaliteit en evaluatie van het bronmateriaal en de presentatie. Beoordelingscriteria van de invoeringsfase zijn de conclusies en de aanbevelingen. In de integratieve totaalbeoordeling vormen de Dublin descriptoren de criteria. • Voordat studenten met hun scriptie beginnen, organiseert de opleiding een scriptiedag. Tijdens deze dag worden studenten voorbereid op de scriptie. Studenten krijgen informatie over inhoudelijke, onderzoeksmatige aspecten en over de procedure en de beoordelingscriteria. Na de scriptiedag schrijven studenten een scriptievoorstel of plan van aanpak, dat via het afstudeerbureau door de hoofddocent moet worden goedgekeurd. De student moet voordat hij aan de scriptie kan beginnen alle modulen met een voldoende hebben afgerond.
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
35/53
•
•
•
• •
Wanneer het plan van aanpak is goedgekeurd wordt een scriptieadviseur voor inhoudelijke vragen toegewezen. Voor de directe begeleiding heeft de student een afstudeerbegeleider. De begeleider in de organisatie, waarin de student het onderzoek uitvoert, heeft een adviserende rol bij de uiteindelijke beoordeling van de scriptie. Hogeschool NTI gaat in juni 2010 starten met een drietal onderzoeken, die inzicht moeten geven in de tevredenheid van het werkveld over het niveau van de afgestudeerden: 1) het onderzoek onder stage- en afstudeerbedrijven van NTI studenten, 2) het onderzoek onder alumni en 3) het werkveldonderzoek. De opleiding HBO Rechten heeft op het moment van visiteren nog geen afgestudeerden. De eerste afgestudeerden worden eind 2010 verwacht. Het auditteam heeft een conceptscriptie ter inzage gekregen, waarover het positief is. De opbouw en inhoud van de conceptscriptie zijn goed. De vraagstelling is consequent uitgewerkt. De scriptie is nog wel aan de magere kant als het gaat om de literatuurverwijzingen. Deze conceptscriptie is zeker van bachelorniveau De beroepenveldcommissie zal steekproefsgewijs de kwaliteit van afstudeerscripties controleren. In het gesprek met het auditteam gaven docenten met ervaring in opleidingen bij andere hogescholen aan dat het niveau van de studenten bij deze opleiding hoog is.
Overwegingen Het auditteam is van mening dat de Hogeschool NTI en de opleiding HBO Rechten een goed systeem hebben opgezet voor de borging van het gerealiseerde niveau. Er ligt een goede handleiding voor studenten, er vindt een speciale scriptiedag plaats, de begeleiding is goed geregeld, er zijn goede criteria en de beroepenveldcommissie controleert de kwaliteit. Hoewel het auditteam slechts één scriptie in een conceptfase heeft ingezien, heeft het wel stageverslagen en uitwerkingen van stageopdrachten gezien die van een goed niveau zijn. Het auditteam heeft er daarom vertrouwen in dat het niveau van de afgestudeerden overeen zal komen met de nagestreefde hbo-bachelorkwalificaties. Conclusie Op basis van bovenstaande overwegingen en dan met name het feit dat het auditteam nog niet meer werk van afgestudeerden heeft gezien, komt het auditteam tot het oordeel voldoende voor het facet gerealiseerd niveau.
Onderwijsrendement (facet 6.2) Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers. Bevindingen • Hogeschool NTI houdt bij de vaststelling van het onderwijsrendement rekening met haar bijzondere karakter. Het rendement wordt dientengevolge op een andere wijze geoperationaliseerd dan in het reguliere hogere beroepsonderwijs. Kenmerkend voor studenten van Hogeschool NTI is dat zij niet allemaal studeren met de intentie om een
36/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
•
•
•
•
bachelordiploma te behalen. Er is geen streefcijfer voor het rendement op het niveau van de opleiding beschikbaar. Hogeschool NTI heeft wel streefcijfers geformuleerd voor het aantal actieve studenten, de uitval in het eerste jaar en de doorstroom. De streefcijfers worden door de opleiding gevolgd. - Het streefcijfer voor het totale aantal actieve studenten is 50 procent. Actieve studenten zijn diegenen die collegegeld hebben betaald en minstens één keer een tentamen hebben afgelegd of een praktijktraining hebben bezocht. Van de in totaal 498 bij de opleiding ingeschreven studenten behoren er 299 (60 procent van de instroom) tot de groep actieve studenten. Het streefcijfer van actieve studenten van 50 procent wordt daarmee gerealiseerd. - Van de 299 actieve studenten bevindt het merendeel zich in het eerste en tweede jaar. Tien procent (N=29) van de studenten heeft de propedeuse afgerond. - De opleiding HBO Rechten heeft nog geen afgestudeerden. Er zijn op het moment van visitatie zeven studenten aan de stage- en scriptiefase begonnen. De meeste, actieve studenten vallen uit in de propedeuse. In de afgelopen periode was dit in de eerste twee jaar voor zeven procent het geval. Voor de uitval geldt het streefcijfer van 35 procent. De opleiding blijft daarmee ver onder het streefcijfer. Het doorstroompercentage van 66 procent wordt door de opleiding gehaald. De Hogeschool NTI wil de uitval terugdringen door de inzet van een team hbo-studieadviseurs dat potentiële studenten individuele voorlichting kan geven. Verder wordt gewerkt aan de professionalisering van het mentorenteam, gericht op een adequate begeleiding van studenten en de verdere ontwikkeling van de digitale leeromgeving. Voor de opleiding HBO Rechten binnen het experiment Open Bestel is de maatregel genomen om een eigen mentorenteam aan te stellen voor intensievere begeleiding van de studenten in dit bestel. Gezien het lage uitvalpercentage heeft deze maatregel het gewenste effect gesorteerd.
Overwegingen Het auditteam heeft kunnen vaststellen dat de opleiding aan haar streefcijfers voor het rendement voldoet. Conclusie Op basis van bovenstaande overweging komt het auditteam tot het oordeel goed voor het facet onderwijsrendement. Samenvattend oordeel Resultaten Alle facetten zijn tenminste met een voldoende beoordeeld en daarmee is het onderwerp ‘Resultaten’ positief.
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
37/53
38/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
3
Bijlagen
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
39/53
40/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
Bijlage 1:
Deskundigheden auditteam
Bacheloropleiding HBO Rechten, Hogeschool NTI
X
X
Vakdeskundigheid: Vertrouwd met meest recente ontwikkelingen
X
X
Vakdeskundigheid: Vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op niveau/oriëntatie te beoordelen opleiding
X
X
X
Onderwijsdeskundigheid
X
X
Studentgebonden deskundigheid
Visitatie- of auditdeskundigheid
Lid auditteam NQA: Mevrouw drs. P. Göbel
Lid auditteam: De heer mr. H.J.L.M. van de Luytgaarden
Relevante werkvelddeskundigheid
Studentlid auditteam: Mevrouw L. Huurdeman
Lid auditteam: De heer mr. F.G.A.M. Berntsen
Deskundigheid cf. Protocol VBI’s
X
X
X
X
Nadere informatie over de achtergronden van de leden van het auditteam: De heer mr. F.G.A.M. Berntsen De heer Berntsen is ingezet vanwege zijn werkvelddeskundigheid. Hij heeft op verschillende terreinen bestuursfuncties bekleed, waaronder die van directeur Stichting Rechtsbijstand en bestuurslid Stichting Kwaliteitszorg Initiatieven Rechtsbijstand. De heer Berntsen heeft meerdere keren deelgenomen aan diverse onderzoeken naar de kwaliteit van het recht, rechtsbijstand, audits en het bevorderen van kwaliteitsinstrumenten ten behoeve van de advocatuur en de sociale rechtshulp. De te bereiken resultaten en de achtergrond van de deelnemers waren daarbij op academisch niveau.
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
41/53
De heer Berntsen was lid van de beroepenveldcommissie en werkvelddeskundige met betrekking tot het totstandkomen van de vereiste eindtermen HBO-Recht bij de Hogeschool Utrecht. Daarnaast begeleidt hij jaarlijks een aantal stagiaires van die opleiding. De heer Berntsen is voor deze visitatie individueel geïnstrueerd over het proces van accreditatie in het hoger onderwijs en over de werkwijze van NQA. Opleiding: 1966 – 1972 1972 – 1979 1985 – 1986 1986 – 1989 2003
Gymnasium/HBS St. Ludgercollege Doetinchem Nederlands Recht, K.U. Nijmegen Hogere Managementopleiding voor non-profit organisaties ISW Leergang Management en Organisatie Buro’s voor Rechtshulp Mediator-opleiding Welmerink Mediation/Saxion
Werkervaring: 1980 – 1994 1994 – 2002 2002 – 2005 2005 – 2009 2010 – heden
Directeur Stichting Rechtshulp Arrondissement Zutphen (32 medewerkers) Directeur Stichting Rechtsbijstand Zutphen (32 medewerkers) Directeur Stichting Rechtsbijstand Oost Nederland (130 medewerkers) Regiomanager oost Stichting het Juridisch Loket (90 medewerkers) Regiodirecteur oost Stichting Slachtofferhulp Nederland (190 medewerkers)
Diversen: 1994 – 2002
Stichting Rechtsbijstand; integraal kwaliteitssysteem ontwikkeld voor de stichtingen te Arnhem, Almelo, Zutphen en Zwolle. 1996 – 2003 Hogeschool Utrecht, lid beroepenveldcommissie en werkvelddeskundige met betrekking tot het totstandkomen van de vereiste eindtermen 1997 – 2001 Bestuurslid Stichting Katholiek Onderwijs Zutphen e.o. Begeleiding van een fusie van 5 naar 10 basisscholen 1998 – 2001 Deelname aan diverse begeleidingscommissies landelijke onderzoeken rechtshulp aan slachtoffers van geweldsmisdrijven in samenwerking met onderzoeksbureaus IVA en B&A groep 1998 – heden Bestuurslid Centrum voor de Kunsten te Zutphen e.o.; invoer van een nieuwe organisatie- en financieringstructuur en een innovatief beleidsplan in samenspraak met financiers en wethouders van acht gemeenten in de regio. 1999 Deelname werkgroep Kwaliteit Gefinancierde Rechtshulp, rapport Recht op Kwaliteit aangeboden aan de Minister en Tweede Kamer Landelijk innovatief milieurechthulpproject in samenwerking met VROM ontwikkeld en tot een structureel onderdeel van de dienstverlening gemaakt 2002 – 2005 Portefeuillehouder landelijke projecten rechtshulp aan slachtoffers van geweldmisdrijven en milieu, bestuurslid landelijke Stichting Kwaliteitszorg Initiatieven Rechtsbijstand. Afstemming met landelijke stuurgroep kwaliteit (Ministerie van Justitie, Nederlandse Orde van Advocaten, Raad voor Rechtsbijstand) 2004 – heden Lid beroepenveldcommissie van de Hogeschool Arnhem/Nijmegen HBO-Recht
De heer mr. H.J.L.M. van de Luytgaarden De heer Van de Luytgaarden is ingezet vanwege zijn deskundigheid op het gebied van juridisch onderwijs. Hij werkt als lector aan de Hogeschool Utrecht bij de faculteit Maatschappij en Recht, waar opleidingen SJD, SW, P&A, MDW, HBR en GDW worden verzorgd. Daarnaast is hij zelfstandig organisatieadviseur vanuit zijn bedrijf Proactivelaw.nl, in het bijzonder gericht op het hoger (juridisch)
42/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
onderwijs en organisatieverandering in het hoger onderwijs. De heer Van de Luytgaarden is domeindeskundig op juridisch, maatschappelijk en organisatiekundig gebied, daarnaast heeft hij een zeer grote onderwijservaring zowel op universitair als op hbo niveau. De heer Van de Luytgaarden is vertrouwd met de meest recente ontwikkelingen, ook in internationaal opzicht, op het gebied van juridische en maatschappelijke opleidingen. Daarnaast beschikt hij over vakdeskundigheid op het gebied van sociologie, pedagogie en maatschappelijk werk en dienstverlening. De heer Van de Luytgaarden heeft ervaring met afstandsonderwijs opgedaan door werkzaamheden voor de Open Universiteit. Daarnaast heeft hij de afgelopen twee jaar als panellid en adviseur voor de NVAO gefunctioneerd ten aanzien van een nieuwe opleiding in het commerciële afstandsonderwijs. De heer Van de Luytgaarden heeft ampele ervaring met visitaties in het hoger onderwijs, werkte eerder voor NQA en NVAO en is voor deze visitatie aanvullend individueel geïnstrueerd. Opleiding: 1975 – 1981 1981 – 1982 1982 – 1983 1987 1986 – 1987 1998 2004
Ichthus College te Drachten, Atheneum A Propedeuse psychologie Rijksuniversiteit Groningen Propedeuse rechtsgeleerdheid Rijksuniversiteit Groningen Doctoraal Nederlands recht Rijksuniversiteit Groningen afstudeerrichting: publiek recht Wijsbegeerte Rijksuniversiteit Groningen Basiskwalificatie universitair onderwijs Basiskwalificatie mediation
Werkervaring: 1985 – 1987 Student-assistent staatsrecht, algemene staatsleer, vergelijkend staatsrecht, rechtsfilosofie en grondrechten, vakgroep staatsrecht, Rijksuniversiteit Groningen (RUG) 1987 – 1990 Assistent in opleiding Nederlands Instituut voor Sociaal en Economisch Recht, Universiteit Utrecht (UU) 1990 – 2000 Universitair docent rechtsfilosofie/encyclopedie, Universiteit Utrecht 1990 – 1996 Gastdocent bestuursrecht en mensenrechten voor het Nederlands Helsinki Comité in Polen en Bulgarije 1993 – 1997 Visiting professor philosophy of human rights and constitutionalism aan het Phronesis Applied Ethics Centre, Karelsuniversiteit Praag (Tsjechische Republiek) 1996 – 2003 Rechter-plaatsvervanger Arrondissementrechtbank Leeuwarden sector handelsrecht 1994 – 2004 Rechter-plaatsvervanger Arrondissementsrechtbank te Amsterdam sectoren bestuurs- en ambtenarenrecht 2000 – 2003 Gastdocent juridische discipline aan de faculteit bestuurs- en organisatiewetenschappen Universiteit Utrecht 2000 – 2006 Senior adviseur NPI Instituut voor organisatieontwikkeling te Zeist 2004 – 2008 Lector beroepsuitoefening juridische bachelors, Hogeschool Utrecht 2008 – 2010 Honorair lector recht, Hogeschool Utrecht 2008 – heden Adviseur in het bijzonder voor hoger onderwijs vanuit Proactivelaw.nl 2009 – heden Gasthoogleraar PEF Universitaet fuer Management Wenen Oostenrijk en lectoraat recht i.o. BLCLA Driebergen 2010 – heden Lector proactive management and business law, vanuit de EU aan de Hogeschool Utrecht
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
43/53
Mevrouw L. Huurdeman Mevrouw Huurdeman is ingezet als studentlid. Zij heeft de hbo-bacheloropleiding Sociaal Juridische Dienstverlening gevolgd. Momenteel is zij werkzaam bij de LSVb als stagebegeleider, waar zij derdejaars studenten hbo-rechten begeleidt. Mevrouw Huurdeman is representatief voor de primaire doelgroep van de opleiding en beschikt over studentgebonden deskundigheden met betrekking tot de studielast, de onderwijsaanpak, de voorzieningen en de kwaliteitszorg bij opleidingen in het domein. Voor deze visitatie is mevrouw Huurdeman aanvullend individueel geïnstrueerd over het proces van visitatie en accreditatie in het hoger onderwijs en over de werkwijze van NQA. Opleiding: 2005-2010
Sociaal Juridische Dienstverlening Hogeschool Utrecht
Werkervaring: 2009-heden 2007-2008 2006-2007 2006 2005-2006
Stagebegeleider bij de Juridische Dienst van de LSVb Projectmedewerker bij re-integratiebureau Transferpunt Werk te Utrecht Serveerster bij brasserie ‘Domplein’ te Utrecht Serveerster bij een Mexicaans restaurant ‘El popo’ te Deventer Telemarketier bij Search en Results in Utrecht
Mevrouw drs. P. Göbel Mevrouw Göbel is ingezet als NQA-auditor. Zij heeft meer dan tien jaar ervaring met visiteren in bijna alle sectoren van het hbo. Ze heeft bij Lloyd’s auditcursussen gevolgd. Verder heeft zij twintig jaar ervaring met ontwikkelen van onderwijsprogramma’s, lesgeven en beoordelen van studenten en met management in het hoger beroepsonderwijs in uiteenlopende sectoren. Daarnaast heeft mevrouw Göbel eerder visitaties uitgevoerd bij particuliere hogescholen en bij aanbieders van afstandsonderwijs. Opleiding: 1971 – 1976 1976 – 1979
Tweedegraads lerarenopleiding: Nederlands en Engels Rijksuniversiteit Utrecht, Nederlandse taal- en letterkunde
Werkervaring: 1980 – 1993 Docent taalbeheersing bij de sector Economie Saxion Hogeschool Enschede 1987 – 1993 Studentendecaan en vertrouwenspersoon bij de sector Economie Saxion Hogeschool Enschede 1993 – 1995 Studentendecaan en vertrouwenspersoon bij de sectoren Welzijn en Arbeid, Lerarenopleiding Basisonderwijs en Conservatorium 1994 – 1997 Directeur van het instituut Welzijn en Arbeid bij de Saxion Hogeschool Enschede 1997 – 2000 Projectleider bij de afdeling Onderwijszaken van de Saxion Hogeschool Enschede 2000 – 2004 Medewerker kwaliteitszorg bij de HBO-raad 2004 – heden senior auditor en adviseur NQA 2005 – heden secretaris en adviseur Raeflex Overig: 2006 – heden lid hoofdbestuur VVAO
44/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
Bijlage 2
Onafhankelijkheidsverklaring auditteam
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
45/53
46/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
47/53
48/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
Bijlage 3
Bezoekprogramma
Visitatiedatum: 10 september 2010 Tijdstip
Programmaonderdeel
Deelnemers
09.00 – 11.00 uur
Ontvangst Materiaalbestudering
(Auditteam)
11.00 – 11.45 uur
Gesprek met opleidingsmanagement
• De heer J. (Jeffrey) van Zaalen MEd Business Unit Manager Hogeschool NTI/ NTI University • Mevrouw drs. E.(Ellis) Nieveen Senior Opleidingscoördinator • Mevrouw M. (Maaike) van Eijk Opleidingscoördinator Rechten • Mevrouw L. (Leny) Baas Beleidsmedewerker Kwaliteitszorg en Onderwijsinnovatie
11.45 – 12.30 uur
Gesprek met studenten uit de hoofdfase
• • • • • •
12.30 – 13.15 uur
Lunchpauze
13.15 – 14.00 uur
Gesprek met docenten
14.00 – 14.45 uur
Gesprek met werkveld
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
De heer J. (Jan) Eigenraam De heer E. (Erwin) van Vuuren De heer R. (Richard) de Ruijter Mevrouw F. (Fenna) Slinkert De heer M. (Michael) Smis Mevrouw L. (Liesbeth) Mandemaker
• Mevrouw M. (Martine) Pieters (hoofddocent) • De heer B. (Ben) Bult • Mevrouw A. (Sandra) Eversdijk • De heer E. (Eric) de Ruiter • Mevrouw E. (Annet) Huisman • De heer W. (Wiljo) Reijnders • De heer M. (Michel) Cloosterman • De heer M. (Marcel) Melgers • De heer B. (Bart) van Doesburg • • Mevrouw J. (Jeannet) Bekhof (BVC) • De heer C. (Cees) de Jong (BVC) • De heer D. (Dick) van der Meer (BVC) • De heer W. (Wouter) Pors (BVC) • Mevrouw A. (Annabel) de Winter (BVC)
49/53
Tijdstip
Programmaonderdeel
14.45 – 15.00 uur
pauze
15.00 – 16.30 uur
Eventuele extra gesprekken Materiaal bestuderen/ digitale leeromgeving Intern overleg auditteam
16.30 -17.00 uur
Tweede gesprek met opleidingsmanagement en afronding
17.00 – 17.30 uur
50/53
Afsluitend overleg auditteam
Deelnemers
(Auditteam)
• De heer J. (Jeffrey) van Zaalen MEd Business Unit Manager Hogeschool NTI/ NTI University • Mevrouw drs. E.(Ellis) Nieveen Senior Opleidingscoördinator • Mevrouw M. (Maaike) van Eijk Opleidingscoördinator Rechten • Mevrouw L. (Leny) Baas Beleidsmedewerker Kwaliteitszorg en Onderwijsinnovatie
(Auditteam)
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
Bijlage 4
Bijlagen zelfevaluatie en ter inzage gelegd materiaal
1. Beleidsdocumenten op opleidings- en hogeschoolniveau waaruit in kwalitatieve en kwantitatieve zin blijkt hoe in de afgelopen jaren aan de opleiding gestalte is gegeven en welk beleid de opleiding de komende jaren voor ogen heeft. 2. Onderwijsbeleid en toetsbeleid. 3. Een representatieve selectie uit het studiemateriaal, zoals: • Readers/syllabi (selectie) • Moduleboeken en handleidingen of studiewijzers (compleet overzicht), • (Stage- en afstudeer)handleidingen • Literatuurlijst en boekenlijst + selectie van boeken (onderscheiden in verplicht en aanbevolen) • Projectopdrachten (selectie). 4. Een representatieve set van gemaakte toetsen (inclusief beoordelingen): • Toetsen • Opdrachten • Portfolio’s en assessments • Stageverslagen • Projectverslagen. 5. Personeelsbeleid (o.a. functie- en kwalificatieprofielen, documentatie over functioneren en professionaliseren, scholingsplan). 6. Informatie over het interne kwaliteitszorgsysteem: • Beleid, overzicht van evaluatie-instrumenten, streefcijfers • Recente evaluatierapporten (zowel intern als extern, inclusief de meetinstrumenten en de analyses) van aspecten van het onderwijs, zoals verslagen van gecommitteerden, evaluaties door studenten en docenten, module-evaluaties, studenten tevredenheidsonderzoek, uitkomsten en analyses van evaluaties en verbeteractiviteiten. 7. Samenstelling van relevante overlegorganen (opleidingscommissie, werkveldadviescommissie, examencommissie, stafoverleg, e.a.) statuten/reglementen en /notulen van de overlegorganen. 8. Overzicht van externe contacten en aard van die contacten. 9. De meest recente voorlichtingsbrochure en overig relevant voorlichtingsmateriaal. 10. Alle overige documenten waar de opleiding in het zelfevaluatierapport naar verwijst.
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
51/53
Bijlage 5
Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties
Het domeinspecifieke referentiekader is te vinden op de website van de HBO-raad: www.hbo-raad.nl. Opleidingsspecifieke competenties HBO Rechten 1. Diagnosticeren De HBO-jurist is in staat om op adequate wijze feiten op juridische relevantie te selecteren en op basis van de juridisch relevante feiten één of meerdere rechtsvragen te formuleren. Dit vereist: a) Gedegen kennis van alle juridische vakgebieden; b) Juridische beroepsethiek. 2. Beslissen De HBO Jurist is in staat om op adequate wijze op grond van juridische argumenten en maat-schappelijke factoren een (bindende) beslissing inzake rechtsvragen te concipiëren, op basis van feitenmateriaal en het recht zoals dat in de rechtsbronnen ligt besloten en met behulp van gangbare instructies en/of standaarden. a) Gedegen kennis van alle juridische vakgebieden. 3. Adviseren De HBO Jurist is in staat om op adequate wijze advies te geven op basis van een diagnose en een (voorlopige) beslissing. a) Gedegen kennis van alle juridische vakgebieden; b) managementvaardigheden. 4. Belangen behartigen De HBO Jurist is in staat om op adequate wijze de juridische belangen van anderen te behartigen en rechtsbijstand te verlenen, waarbij hij naast de juridische feiten de morele aspecten van de zaak in ogenschouw neemt. a) Gedegen kennis van alle juridische vakgebieden; b) Mediation. 5. Bemiddelen De HBO Jurist is in staat om te onderhandelen en te bemiddelen in een juridisch geschil en kan het geschil buiten rechte afdoen. a) Mediation; b) Communicatieve vaardigheden. 6. Reguleren De HBO Jurist is in staat om op adequate wijze op basis van de kennis van de werking van regels en regelstructuren regels op stellen. a) Regels en regelstructuren opstellen.
52/53
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
7. Auditen De HBO Jurist is in staat om op adequate wijze juridische situaties alsmede de juridische risico’s op basis van ter beschikking zijnde informatie in kaart te brengen bij diverse organisaties. a) Bedrijfseconomie voor juristen; b) Strafrecht; c) Mediation; d) Juridische kwaliteitszorg. 8. Managen van juridische dossiers De HBO Jurist is in staat om op adequate wijze juridische dossiers samen te stellen en te beheren en kan daarbij het proces bewaken. a) Gedegen kennis van alle juridische vakgebieden; b) Communicatieve vaardigheden. 9. Managen van informatie De HBO Jurist is in staat om op adequate wijze het recht zoals dit opgesloten ligt in (juridische) databanken en informatiebronnen te ontsluiten en te selecteren. De HBO Jurist in staat om juridische informatie te vertalen naar (juridisch) advies, daarbij rekening houdend met de diverse doelgroepen. a) Gedegen kennis van alle juridische vakgebieden. 10. Managen van kwaliteit De HBO Jurist is in staat om op adequate wijze toe te zien op de kwaliteit van de rechtstoepassing alsmede op de facilitering hiervan en kan een analyse van de kwaliteitsaspecten maken en adviezen opstellen voor de verbetering ervan. Daarbij is de HBO Jurist in staat om dit te vertalen naar de (juridische) gebruikers en meewerken aan de invoering ervan. a) Juridische kwaliteitszorg; b) managementvaardigheden. 11. Sociale en communicatieve competenties De HBO Jurist beschikt over uitstekende sociale en communicatieve competenties. a) Samenwerken in een beroepsomgeving en meedenken over doelen en inrichting van de organisatie (sociaal); b) Intern communiceren op alle niveaus. (communicatief). 12. Zelfsturende competentie en beroepshouding De HBO Jurist beschikt over de juiste zelfsturende competenties en heeft een adequate beroepshouding. a) Sturen en reguleren van de eigen ontwikkeling; b) Nadenken over, reflecteren op en verantwoordelijkheid nemen voor eigen ontwikkeling; c) Ontwikkelen van een beroepshouding met ruimte voor normatief-culturele aspecten; d) Leveren van een bijdrage aan de verdere professionalisering van de branche; e) Sturen en reguleren van de eigen ontwikkeling; f) Nadenken over, reflecteren op en verantwoordelijkheid nemen voor eigen ontwikkeling; g) Ontwikkelen van een beroepshouding met ruimte voor normatief-culturele aspecten; h) Leveren van een bijdrage aan de verdere professionalisering van de branche.
© NQA – NTI: audit bestaande hbo-bacheloropleiding HBO Rechten
53/53