Het beste uit jezelf
2
3
Met elkaar bouwen aan het Huis van Philadelphia Philadelphia wil dat mensen met een beperking gelukkig kunnen zijn en het beste uit zichzelf kunnen halen. Daarom doen we ons werk met verantwoordelijkheidsbesef, passie, aandacht en professionaliteit. Philadelphia wil dat ook de woonomgeving kansen biedt voor cliënten het beste uit zichzelf te halen. Daarom willen we cliënten, medewerkers, familieleden van cliënten en de buurt betrekken bij nieuw te bouwen woningen en het aanpassen van bestaande woningen. Het Huis van Philadelphia, dat centraal staat in dit boekje, is een werkwijze om huizen te maken en in te richten die voldoen aan de wensen van de bewoners en de waarden van Philadelphia. Het Huis van Philadelphia betekent denken vanuit onze cliënten over woningen en samen met belanghebbenden uitgangspunten maken voor het ontwerp van woningen. Deze uitgangspunten vormen ontwerppatronen waarmee ontwerpers en architecten aan de slag kunnen.
Het beste uit jezelf
De wensen van cliënten gaan meebepalen hoe de huizen van Philadelphia er uit komen te zien. Dat leidt tot huizen waar onze cliënten met plezier wonen, onze medewerkers met plezier werken, familieleden zich welkom voelen en waar de omgeving tevreden over is. Begin 2012 zijn we gestart met de ontwikkeling van het Huis van Philadelphia als werkwijze, nu gaan we verder! In 2013 gaan we in alle tien regio’s waar Philadelphia actief is, aan de slag met een proef. Dit doen we door met belanghebbenden bijeenkomsten te houden en de werkwijze toe te passen. We zorgen voor goede ondersteuning om de methode tot succes te brengen. Het Huis van Philadelphia staat open voor reacties en suggesties. Wil je reageren, mail ons dan via
[email protected]. Tijdens de bijeenkomsten kunnen we er dan direct mee aan de slag. We kijken uit naar een mooi resultaat! Karel Sant
4
5
Met wie ga je wonen?
Met wie ga je bouwen?
Niet iedereen is hetzelfde en niet iedereen kan hetzelfde. Philadelphia heeft daarom verschillende vormen van zorg. Hierbij horen verschillende vormen van wonen. Zo kunnen we iedereen het beste helpen bij wonen, werken, leren en dagbesteding. En zo kan iedereen prettig leven. Philadelphia onderscheidt drie clusters van verschillende soorten zorg om goed aan te sluiten op de verschillende groepen cliënten. Het gaat om intensieve zorg, zorg en wonen en werk en begeleiding.
Cliënten staan centraal bij het Huis van Philadelphia. Maar er zijn ook andere belanghebbenden. Philadelphia wil huizen zo bouwen dat ze ook aan de wensen van deze belanghebbenden voldoen. Dat is niet alleen omdat er ook andere mensen gebruik maken van de woning, maar ook omdat dit goed is voor de cliënten.
Bepaalde woonwensen zijn hetzelfde voor alle groepen, zo moeten bijvoorbeeld alle woningen veiligheid bieden. Andere woonwensen zijn belangrijker voor een bepaalde groep. Zo is het voor cliënten in zorgwoningen belangrijk om zelfstandig huishoudelijke taken te kunnen doen; voor de intensieve zorgcliënten geldt dat veel minder. We houden hier rekening mee bij het Huis van Philadelphia en ontwikkelen dan ook gericht voor iedere groep.
CliEnten
Familie
Philadelphia heeft een lange traditie van kleinschalige zorg en stelt de cliënt centraal. We luisteren naar de wensen van de cliënt, soms is dat lastig en vraagt dit inlevingsvermogen. We bekijken daarvoor de wereld zoveel mogelijk vanuit het oogpunt van de cliënt.
De familieleden van de cliënt spelen een belangrijke rol in de zorg. Zij moeten zich thuis voelen in de huizen van Philadelphia. De woning moet het mogelijk maken om familieleden te betrekken in de zorg.
Het Huis van Philadelphia richt zich op:
Ook bij het toepassen van het Huis van Philadelphia als werkwijze is het onderscheid tussen de verschillende vormen van zorg van belang. Cliënten staan centraal en dus hebben zij een belangrijke rol bij het maken van uitgangspunten voor hun woningen. Cliënten die intensieve zorg ontvangen hebben een andere benadering nodig dan andere cliënten.
Medewerkers Buurt De huizen van Philadelphia moeten de medewerkers van Philadelphia in staat stellen om de best mogelijke zorg te bieden. Ze moeten er op kunnen vertrouwen dat de woning veilig is voor de cliënt en moeten de cliënt helpen de zelfredzaamheid die het huis biedt optimaal te benutten. Het Huis van Philadelphia betekent voor hen ook dat zij plezier in het werk hebben, want we willen het beste uit onszelf halen.
intensieve zorg 6
zorg en wonen
werk en begeleiding
De mensen die werken en wonen in de buurt van een huis van Philadelphia maken zich misschien zorgen, maar kunnen ook een waardevolle aanvulling zijn. De omgeving kan betrokken worden en interactie bieden. Werkgevers in de buurt bieden wellicht arbeids- of stageplaatsen voor cliënten van Philadelphia. Of een huis van Philadelphia kan een ontmoetingsplek zijn waar de cliënt en de buurt van profiteren. En omgekeerd: de cliënten van Philadelphia kunnen waar mogelijk meer gebruik maken van de voorzieningen In de buurt. Het Huis van Philadelphia betekent zo ook meer voor de buurt.
7
De waarden van het Huis van Philadelphia Het Huis van Philadelphia is een werkwijze waarmee we samen met belanghebbenden ontwerppatronen vaststellen. Het uitgangspunt is onze belofte het beste uit jezelf halen. Hierbij horen waarden. Deze waarden vormen het uitgangspunt. In het Huis van Philadelphia staan deze waarden dan ook zogezegd op de figuurlijke gevel.
Ertoe doen Geborgenheid Prestatie
Vrijheid
Betrokkenheid Erkenning
Creativiteit Passie
Thuis voelen
Aandacht
Harmonie Respect
8
Veiligheid
9
Hoe werkt het Huis van Philadelphia? Het Huis van Philadelphia is gericht op vervaardiging van specifieke ontwerppatronen voor een huis op een bepaalde plaats met een bekende doelgroep. De ontwerppatronen maken we samen met de deelnemers: medewerkers, cliënten, familie en de buurt. Tijdens verschillende bijeenkomsten gebruiken we een huis als metafoor. Het Huis van Philadelphia heeft een gevel, waarin onze waarden staan, vier verdiepingen en een fundament. Iedere verdieping levert een bijdrage aan de ontwerpuitgangspunten. We werken van boven naar beneden, we beginnen bovenaan, algemeen en abstract, en eindigen onderin: concreet en praktisch. Iedere verdieping heeft vier kamers, de kamers staan voor de verschillende belanghebbenden: cliënt, familie, medewerkers en de buurt. De vier verdiepingen worden gevormd door een grondige analyse van beleving, gedrag, interactie en ontwerp. Het fundament vertelt wat de kern van het ontwerpuitgangspunt is en op welke waarden dit gebaseerd is. In de navolgende pagina’s vind je uitleg over de verdiepingen en het fundament, aan de hand van voorbeelden.
De werkwijze van het Huis van Philadelphia is gestoeld op een frisse kijk op wonen voor onze cliënten. Dat betekent: niet alleen nadenken over hoe we het nu doen, maar vooral ook denken over hoe het zou kunnen. Soms helpt het daarbij om even vanuit een heel ander gezichtspunt te kijken: als Philadelphia nu eens geen zorginstelling was, maar iets anders? Een hotel, of een studentenhuis, of een atelier voor kunstenaars, of een gezamenlijk huishouden? Wat betekent dit voor de beleving van de cliënt, medewerkers, familie en de buurt? Tijdens de bijeenkomsten nemen we een dergelijk gezichtspunt voor Philadelphia als vertrekpunt. Hoe zien de waarden er uit volgens dit vertrekpunt? Als we uitgaan van een gezamenlijk huishouden als vertrekpunt, wat betekent vrijheid dan? Dat kan bijvoorbeeld de vrijheid zijn om zelf huishoudelijke taken te verdelen. Het doordenken van zo’n andere kijk op de functie van een huis is een hulpmiddel, het gaat erom los te komen van bestaande kaders, maar het hoeft niet helemaal letterlijk genomen te worden.
4 Wat is de gewenste beleving? 3 Welk gedrag hoort daarbij? 2 Hoe ga je om met de omgeving? 1
Hoe ontwerp je het huis?
Ontwerppatronen
10
11
Vierde verdieping: wat is de gewenste beleving? Bij de waarden van Philadelphia hoort beleving, hoe ervaart een cliënt, medewerker, familielid of buurtbewoner de waarden van het Huis van Philadelphia? Om deze omschrijving te maken denken we aan de rol die we een specifiek huis van Philadelphia willen geven. Neem het voorbeeld van Philadelphia als een gezamenlijk huishouden, welke beleving hoort er dan bij de waarde ‘vrijheid’ en de vrijheid om zelf huishoudelijke taken te verdelen? De deelnemers aan het Huis van Philadelphia denken hier met elkaar over na. Bij de beleving stellen we ons situaties in het dagelijks leven voor, de agenda van de cliënt is daarbij leidend. Door de deelnemers de beleving te laten omschrijven met gevoelens, of zinnen die beginnen met ‘ik voel’ beschrijven we het best de beleving.
Voor een medewerker kan dat zijn: “Ik voel me goed bij het idee dat bewoners de vrijheid hebben om zelf taken te verdelen, ik erken daarbij hun mogelijkheden en beperkingen. Ik voel me gerust dat ze deze taken veilig kunnen uitvoeren.” De familie van de cliënt heeft ook een rol in het huishouden.Vrijheid voor de cliënt om zelf taken te verdelen, betekent vertrouwen in het kunnen van hun familielid, maar ook in de medewerkers dat zij de cliënt goed begeleiden. En zij voelen zich meer thuis in een woning waar de cliënt meewerkt in het huishouden.
“Als familielid voel ik me thuis in dit huis en met respect behandeld.”
De beleving van de buurt is bijvoorbeeld die van een kruidenier op de hoek van de straat, die meehelpt bij het zorgen dat cliënten zelf boodschappen kunnen doen.
Als we bij wijze van voorbeeld uitgaan van een gezamenlijk huishouden en de vrijheid om zelf taken te verdelen, dan hoort daarbij voor een cliënt in een zorgwoning bijvoorbeeld de volgende beleving: “Ik voel me vrij om taken te verdelen, ik voel daardoor dat ik controle heb over mijn leven. Bij vrijheid hoort ook verantwoordelijkheid. Ik voel me dan ook verantwoordelijk voor het uitvoeren van mijn taken.”
12
13
Derde verdieping: welk gedrag hoort daarbij? Bij de vorige verdieping hebben de deelnemers de beleving van het specifieke huis beschreven. Om deze beleving te bereiken is natuurlijk bijbehorend gedrag nodig. Neem bijvoorbeeld het huis als gezamenlijk huishouden en de vrijheid om zelf taken te verdelen. Dan moet de cliënt uit de zorgwoning weten welke taken hij of zij kan en wil doen, maar ook dat er soms taken moeten worden uitgevoerd die niet leuk zijn om te doen. Voor de medewerkers is het zaak om het gewenste gedrag te stimuleren, te ondersteunen en om cliënten te helpen bij het verdelen en uitvoeren van de taken. Voor familieleden kan het gewenste gedrag zijn dat ze af en toe helpen bij het huishouden. Datzelfde geldt voor de buurt, ook zij kunnen helpen als vrijwilliger, door bewoners te helpen met koken bijvoorbeeld. Maar ook andersom, de cliënten kunnen misschien een rol spelen bij het netjes houden van de omgeving, of het onderhouden van de tuin en goed gedrag wordt natuurlijk gewaardeerd!
14
“Ik weet wat ik kan in huis en de medewerkers ondersteunen mij daarbij”
15
Tweede verdieping: hoe ga je om met de omgeving? Bij de tweede verdieping hoort een beschouwing op de interactie met de omgeving. De omgang met spullen, ruimten en mensen om ons heen. Het Huis van Philadelphia brengt een en ander in kaart door voorbeelden te noemen van objecten, ruimten, en materialen waarmee interactie wordt aangegaan. De deelnemers vullen deze voorbeelden aan. De interactie die hoort bij de vrijheid om in het gezamenlijke huishouden de taken te verdelen, is bijvoorbeeld met de andere bewoners bespreken wat er moet gebeuren. Het kan ook de interactie zijn met huishoudelijke apparaten en gebruik maken van een schoonmaakrooster.
16
“Er is een openbare agenda, dus ik weet als buurvrouw wanneer ik kan meedoen met activiteiten”
17
Eerste verdieping: hoe ontwerp je het huis? Op de 1e verdieping benoemen we de ontwerpuitgangspunten die horen bij de interactie. Bij de interactie horen ontwerpuitgangspunten die zich vertalen naar patronen. Waar moet de ruimte, het huis en de indeling van huis aan voldoen om de interactie mogelijk te maken? De ontwerpuitgangspunten zijn vaak zinnen die beginnen met ‘Het Huis heeft’. Bij de vrijheid om zelf taken te verdelen hoort daarbij de ruimte voor een rooster, of agenda, waarin de taken staan die iedereen uitvoert. Zo kunnen cliënten en medewerkers controleren of de taken gedaan zijn. Familie kan het rooster bekijken en er voor kiezen om te ondersteunen of te helpen. Om zelfstandig taken uit te kunnen voeren moet het huis ook zoveel mogelijk hiervoor geschikt en veilig gemaakt worden. Een keuken en huishoudelijke apparaten die veilig te bedienen zijn voor cliënten. Om met de andere cliënten te kunnen overleggen over de verdeling van huishoudelijke taken moet er een gezamenlijke ruimte zijn die dit overleg mogelijk maakt.
18
“Onze clienten hebben plek voor hun eigen spullen, dat lijkt gewoon, maar was het niet”
19
Het fundament: ontwerppatronen Als laatste stap is het belangrijk om de verdiepingen terug te lopen om de essentie samen te vatten in het fundament. Hoe hangen de waarden, beleving, gedrag en interactie samen met de ontwerpuitgangspunten? Zo ontstaan als volgt ontwerppatronen: Philadelphia heeft dit (1e verdieping) ontwerpuitgangspunt, omdat dit de (2e verdieping) interacties ondersteunt die horen bij het gewenste (3e verdieping) gedrag, dat past bij de (4e verdieping) beleving en voldoet aan deze waarden (gevel) waar wij voor staan. Zo kunnen cliënten het beste uit zichzelf halen. Wanneer we uitgaan van het voorbeeld van het huishouden, dan past daarbij bijvoorbeeld het volgende ontwerppatroon:
Het huis heeft een centrale ruimte voor roosters met huishoudelijke taken (1). Hierdoor kunnen cliënten, medewerkers en bezoekers zien hoe het huishouden loopt. Familie kan het rooster bekijken en betrokken worden bij het proces (2). De bewoners weten welke taken ze kunnen en willen doen, maar beseffen ook dat er taken zijn die soms moeten gebeuren en nemen daarvoor verantwoordelijkheid (3). De bewoners hebben de vrijheid om zelf hun taken in te vullen in een gezamenlijk huishouden (4). Hierdoor voelen ze controle en vrijheid en kunnen zij het beste uit zichzelf halen (gevel). Een ander voorbeeld: Het huis heeft een keuken met eenvoudig te bedienen apparaten (1), hierdoor kunnen cliënten zelf aan de slag met deze apparaten (2). Ze nemen daarvoor hun verantwoordelijkheid terwijl hun veiligheid gewaarborgd is (3). Zo hebben ze de vrijheid om mee te werken in het huishouden (4). Hierdoor kunnen zij het beste uit zichzelf halen (gevel).
Voorbeelden van ontwerppatronen zijn:
Doelgroep: Zorgwonen Patroon: Een eigen voordeur met het naambordje van de bewoner laat zien dat de cliënt als individu wordt gezien. Doelgroep: Zorgwonen Patroon: Cliënten willen zich welkom voelen in de buurt. Ze willen dat de buurt hen als individu leert kennen, bijvoorbeeld wanneer zij boodschappen doen. Waarom: > We willen het beste uit ons leven halen > We streven na dat cliënten zich welkom voelen in de buurt > Dit vraagt om persoonlijk contact met de buurtbewoners. > Zorg voor plekken in de buurt waar ontmoetingen tussen cliënten en buurtbewoners mogelijk zijn.
Waarom: > We willen het beste uit onszelf halen. > We willen de wens van de cliënt om als individu gezien te worden erkennen. > Dit vraagt om een verpersoonlijking van de huisvesting. > De namen van de clienten staan daarom altijd op de voordeur.
Doelgroep: Zorgwonen
Doelgroep: Zorgwonen Patroon: Cliënten willen zich volwaardige buren voelen en zo gewoon mogelijk contact met de buren. Bijvoorbeeld door jeu de boules te spelen op de baan die in hun achtertuin ligt en grenst aan de buurt. Waarom: > We willen het beste uit ons leven halen. > We streven na dat cliënten in contact komen met buurtbewoners. > Dit vraagt om plekken waar buurtbewoners elkaar ongedwongen kunnen treffen. > Zorg voor laagdrempelige faciliteiten zoals een jeu de boules baan.
Patroon: Medewerkers willen zich graag thuis voelen in het huis waar zij werken, een plek om hun persoonlijke spullen op te bergen kan daar aan bijdragen. > We willen de beste zorg aan onze cliënten bieden. > Dat kan alleen als medewerkers zich ook prettig voelen. > Je voelt je goed op een plek die ook van jou is. > Biedt medewerkers een persoonlijke plek in het huis waar zij werken.
20
21
Colofon Januari 2013 Vormgeving, redactie en productie: Beaumont, Communicatie & Management 22
23
Wat jij wilt, vinden wij belangrijk
Stichting Philadelphia Zorg
Elspeterweg 22 8071 PA Nunspeet Postbus 22 8070 AA Nunspeet T (0341) 27 85 00 F (0341) 27 85 36 E
[email protected] www.philadelphia.nl
Het beste uit jezelf
