GOEDE PRESTATIES EN POSITIEVE VOORUITZICHTEN SURINAAMSE ECONOMIE ONDANKS UITDAGENDE EXTERNE OMGEVING
2010-‐2015
President D. D. Bouterse 8 mei 2015
INHOUD o o o o o o o o o o o o o o o o o
Economische uitdagingen bij overname regering in augustus 2010 Dwingende maatregelen ter gezondmaking economie Resultaten van de maatregelen Gezonde economische groei en goede vooruitzichten op middellange termijn Suriname hee@ veel betere groeiperspecAeven in vergelijking tot LaAjns Amerika en het Caribisch gebied Gestage groei inkomen per hoofd van de bevolking Basis gelegd voor vertaling economische groei naar brede lagen van de bevolking Lage inflaAe zorgt voor rust in de samenleving Daling grondstofprijzen eist een zware tol Verslechtering staatsfinanciën door afname mijnbouwinkomsten Impact daling grondstofprijzen Staatsschuld relaAef laag ComposiAe staatsschuld getuigt van prudent leenbeleid regering Centrale bank in de voorhoede samen met de regering ter stabilisering economie InternaAonale reserves ingezet ter verdediging wisselkoers Tijdens deze regeerperiode zijn credit raAngs sterk verbeterd en meest recentelijk geconsolideerd Economische perspecAeven rooskleurig ondanks externe schokken 2
ECONOMISCHE UITDAGINGEN BIJ OVERNAME REGERING IN AUGUSTUS 2010 o Parallelmarkt wisselkoers was voor lange Ajd op een veel hoger niveau dan de officiële wisselkoers o Overheidsinkomsten werden op basis van officiële wisselkoers ontvangen, terwijl de uitgaven op basis van de parallelmarktkoers warden gedaan o Gevolg: onhoudbare fiscale situaAe o Verlies aan vertrouwen in de munteenheid o Alom roep vanuit de samenleving om economische groei te vertalen naar voordelen voor brede lagen van de samenleving.
3
DWINGENDE MAATREGELEN TER GEZONDMAKING ECONOMIE o De wisselkoers die in de prakAjk al lang gedevalueerd was moest formeel worden gedevalueerd. o In januari 2011 is gedevalueerd met 20 procent. o IntroducAe van fiscale maatregelen, zoals: o Verhoging GovernmenVake op brandstof o Verhoging belasAng op alcohol en tabak
4
RESULTATEN VAN DE MAATREGELEN o o o o
Stabiele wisselkoers en herstel vertrouwen in de Surinaamse munteenheid. Fiscaal onevenwicht werd hersteld. De basis werd gelegd voor de verdere ontwikkeling van het land. ConAnuering binnenlandse en buitenlandse investeringen.
5
GEZONDE ECONOMISCHE GROEI EN GOEDE VOORUITZICHTEN OP MIDDELLANGE TERMIJN o Ondanks een turbulente internaAonale economische omgeving hee@ Suriname een gezonde groei doorgemaakt en hee@ zij uitstekende groeivooruitzichten.
BBP groei (%) 6.0 5.0 4.0
5.1
5.3
4.1 3.0
3.0
4.1
4.0 3.0
2.9
2012
2013
3.4
3.5
2015P
2016P
3.5
2.0 1.0 0.0 2008
2009
2010
2011
2014P
2017P
2018P
Bronnen : ABS (2008-‐2012); Planbureau: 2014-‐2016 (projecAes)
6
SURINAME HEEFT VEEL BETERE GROEIPERSPECTIEVEN IN VERGELIJKING TOT LATIJNS AMERIKA EN HET CARIBISCH GEBIED Economische Groei: Suriname vs LaTjns Amerika en Caribisch Gebied 3.5 3
3.4 3.1
3
2.9
3.5
3.4
2.9
2.5 2
2 1.3
1.5
0.9
1 0.5 0 2012
2013
2014 LAC
2015
2016
Suriname
Bronnen: IMF: groei LaTjns Amerika en Carbisch gebied (LAC) Planbureau: groei Suriname
7
GESTAGE GROEI INKOMEN PER HOOFD VAN DE BEVOLKING § Het inkomen is gestaag toegenomen § Dit is een reflecAe van vertrouwen in de economie
Per capita BBP (US$) 10,000 9,000 8,000 7,000 6,000 5,000 4,000 3,000 2,000 1,000 -‐
9,396 6,921 4,536
2005
5,273
2006
7,490
8,331
9,806 10,000
8,126
5,832
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014-‐E
8
BASIS GELEGD VOOR VERTALING ECONOMISCHE GROEI NAAR BREDE LAGEN VAN DE BEVOLKING o Aanname 3 sociale weVen: een historisch moment! § Algemeen Pensioen § NaAonale Basiszorgverzekering § Minimum uurloon o Hiermee is de basis gelegd voor een rechtvaardige economie o Onze taak is om de economische koek te vergroten en te kiezen voor een allocaAe van overheidsmiddelen in het voordeel van de sociale weVen. o Zonder sociaal rechtvaardigheid is duurzame economische groei niet mogelijk.
9
LAGE INFLATIE ZORGT VOOR RUST IN DE SAMENLEVING • Lage inflaAe (3-‐4%) wegens externe en interne factoren. • StabilisaAebeleid hee@ posiAeve impact gehad op inflaAe. Figuur 1: JaarinflaTe -‐t.o.v. vorige jaar 2011-‐maart 2015 25.0 20.0
18.7
17.7 15.8 15.3
14.0
11.8
%
15.0
22.6
8.6 6.5
10.0
3.6
5.0
1.7
3.1
3.0
1.5
1.7
2.2
0.6
3.3
4.2
3.9
2.7
Febr.
Mrt
Jan. 2015
Dec.
Okt.
Nov.
Aug.
Sept.
Juni
Juli
Apr.
Mei
Febr.
Mrt.
Jan. 2014
Dec.
Okt.
Nov.
Aug.
Sept.
Juni
Juli
Apr.
Mei
Febr.
Mrt.
Jan. 2013
Dec.
Okt.
Nov.
Aug.
Sept.
Juni
Juli
Apr.
Mei
Febr.
Mrt.
Jan. 2012
Dec.
Okt.
Nov.
Aug.
Sept.
Juni
Juli
Apr.
Mei
Febr.
Mrt.
Jan. 2011
0.0
4.3
3.0
Jaareinde cijfers
10
DALING GRONDSTOFPRIJZEN EIST EEN ZWARE TOL o Sterke daling van de goud-‐ en olieprijs in 2013 en 2014 hee@ een negaAeve impact gehad op Staatsfinanciën, betalingsbalans en internaAonale reserves. o Economische weerbaarheid is thans veel groter dan een paar decennia terug, waarbij de bauxietsector dominant was. Nu hebben we goud, olie en aluinaarde als belangrijkste exportproducten. o Maar verdere diversificaAe is dringende vereiste om de economische weerbaarheid te vergroten.
11
VERSLECHTERING STAATSFINANCIËN DOOR AFNAME MIJNBOUWINKOMSTEN o In 2013 zijn de Staatsfinanciën verslechterd door enorme afname mijnbouwinkomsten. o In 2014 wordt aanvang gemaakt met stapsgewijze verbetering van de Staatsfinanciën. Dit ondanks een pre-‐verkiezingsjaar en verdere afname van mijnbouwinkomsten. Bij gelijkblijvende inkomsten, zouden we in 2014 een tekort hebben van rond de 2 procent van het BBP. o Regering vastberaden Staatsfinanciën verder te consolideren. Enkele voorgenomen ontwikkelingsprojecten zijn uit.
Tekort Staatsfinancien (% van BBP) 0 2009
2010
-‐2 -‐2.1 -‐4 -‐6
-‐2.5
2011 -‐1.9
Bronnen: MinFin, CBvS, ABS, Planbureau
2012
2013
2014*
-‐2.8 -‐5.9
-‐5.1
IMPACT DALING GRONDSTOFPRIJZEN Exporten mijnbouwsector sterk gedaald • 2013 t.o.v. 2012: -‐13,0 procent • 2014 t.o.v. 2013: -‐12.8 procent • Bijdrage mijnbouwsector aan internaAonale reserves eveneens sterk afgenomen: • 2013 t.o.v. 2012: -‐35.7 procent • 2014 t.o.v. 2013: -‐29.6 procent o Sterke daling bijdrage aan Staatsfinanciën • 2013 t.o.v. 2012: -‐25.3 procent • 2014 t.o.v. 2013: -‐32.5 procent •
Bijdrage mijnbouwsector aan exporten, internaTonale reserves en staatsfinancien (mln. US$)
2434.8 2117.1 1847
525.4 446.8 2012
338
237.9
333.6
225.3
2013
2014
Export mijnbouwsector Bijdrage mijnbouwsector aan internaAonale reserves Bijdrage mijnbouwsector aan Staatsfinancien
13
STAATSSCHULD RELATIEF LAAG • De regering hee@ geheel binnen de normen van de Wet op de Staatsschuld gehandeld. • De feitelijke schuld bedraagt 34 procent van BBP (februari 2015) • GunsAg t.o.v. regionale gemiddelden
Bron: Bureau voor de Staatsschuld
Bron: Bureau voor de Staatsschuld; ABS en Planbureau
14
COMPOSITIE STAATSSCHULD GETUIGT VAN PRUDENT LEENBELEID REGERING Buitenlandse staatsschuld per febr. 2015 Overige, 18%
Inter-‐ American Developmen t Bank, 53%
Noot: betreg opgenomen leningen Bron: Bureau voor de Staatsschuld
China , 29%
§ De buitenlandse leningen hebben een lange loopAjd, aflossingsvrije perioden en lage rente. § De leningen zijn aangewend voor ontwikkelingsprojecten, vooral infrastructuur en insAtuAonele versterking. § Gemiddelde loopAjd van alle leningen is 20 jaar. § Dit is het resultaat van een prudent leenbeleid 15
CENTRALE BANK IN DE VOORHOEDE SAMEN MET DE REGERING TER STABILISERING ECONOMIE • Centrale Bank hee@ kasreserves op zowel locale valuta als vreemde valuta verhoogd om kredieten te beperken, om daarmee de druk op de wisselkoers te verminderen. • Valuta-‐intervenAes waren nodig om importen en de economische bedrijvigheid te ondersteunen. Ook werd hierdoor een stabiele wisselkoers beoogd. • Resultaat: per eind april 2015 is het verschil tussen de officiële wisselkoers en de parallelmarkt koers slechts 2 procent. • Maatregelen overheid en Centrale Bank hebben posiAef effect gehad op de wisselkoers.
16
INTERNATIONALE RESERVES INGEZET TER VERDEDIGING WISSELKOERS • Valuta-‐intervenAes waren gerechtvaardigd omdat de deviezenverdiencapaciteit goed uitziet. InternaAonale reserves op niveau van 3,3 maanden import van niet-‐mijnbouw gerelateerde goederen & diensten. • Via de swapovereenkomst met China zal de Ajdelijk daling van de internaAonale reserves worden versterkt. • Ook zal de druk op de internaAonale reserves heel binnenkort sterk afnemen vanwege de vervanging van brandstof importen door Staatsolie.
InternaTonale reserves
InternaAonale reserves Import dekking (kwartaal gemiddelde; exclusief importen grote mijnbouwbedrijven)
2012
2013
2014
Maart 2015
1,002.8
759.8
621.8
499.5
6.5
4.6
3.9
3.3
17
TIJDENS DEZE REGEERPERIODE ZIJN CREDIT RATINGS STERK VERBETERD EN MEEST RECENTELIJK GECONSOLIDEERD o Credit raAngs zijn Ajdens deze regeerperiode verbeterd van B +/B1 naar BB-‐/Ba3. o Deze erkenning hebben we gehad van zowel Standard&Poor’s, Moody’s als Fitch. o Dagong hee@ ons in een BB+ categorie geplaatst. Slechts 1 kredietstap verwijderd van “investment grade”. o Recentelijk hebben zowel Standard&Poor’s als Fitch onze BB-‐ credit raAng met stabiele outlook herbevesAgd. o Deze verworvenheid reflecteert onder andere goede groei verwachAngen en lage staatsschuld.
18
ECONOMISCHE PERSPECTIEVEN ROOSKLEURIG ONDANKS EXTERNE SCHOKKEN Nieuwe investeringen in de goudsector Staatsolie raffinaderij KaloA’s state of the art goudraffinaderij Versterking sociale weerbaarheid bevolking: pensioenwet, ziektekosten, minimumloon, sociale voorzieningen en huizenbouw. • Gezonde en groeiende financiële sector. • InternaAonale credit raAng hee@ stabiele outlook. • • • •
19
