ict huidige prestaties en vooruitzichten

market monitor

Focus op consumentenelektronica/ICT – huidige prestaties en vooruitzichten Mei 2012

In deze uitgave… De toekomst oogt mooi, maar …

3

Frankrijk – enkele structurele zwakheden in alle subsectoren

4

Duitsland – groei zal opveren in 2012

8

Verenigd Koninkrijk – afvlakking van het herstel in 2de helft van 2011 11 Verenigde Staten – detailhandel moet de uitdaging aangaan

15

China – lage groeiratio’s in alle subsectoren

20

Indië – hoge binnenlandse vraag stuwt de groei

26

Snapshots – marktprestaties in een oogopslag

30

Rusland – goede groeiratio’s in 2011 en 2012

30

Brazilië – groei aangedreven door opkomende middenklasse

31

Nederland – “probleemkind” consumentenelektronica

32

Japan – erg bescheiden prestatie in 2012

34

Overzichtsgrafiek: Prestaties van diverse sectoren per land

36

Op de volgende pagina’s geven we de algemene economische vooruitzichten per sector in landen weer, aan de hand van de volgende weersymbolen:

Uitstekend Goed

Redelijk

Slecht

Guur

2

atradiusmarketmonitor

De toekomst oogt mooi, maar… Wandel eender welke onberispelijke Apple-winkel binnen en je merkt meteen waarom de sector van de consumentenelektronica ingaat tegen de algemene trend van vele andere sectoren die het bijzonder moeilijk hebben. Hetzelfde verhaal trouwens bij vele andere betere verkopers van home entertainment: vele klanten schuiven aan om de nieuwste smart phone, tablet computer of lcd tv uit te proberen … en te kopen. Terwijl wereldwijd de vooruitzichten voor dit soort snel evoluerende en voortdurend veranderende apparatuur alsmaar beter worden – wereldwijd wordt een stijging met 4,3% verwacht van de verkoop van de consumentenelektronica/ICT – heeft de uitmuntende prestatie van de sector in zijn geheel ook een keerzijde, zoals uit deze editie van Market Monitor blijkt. In Frankrijk zijn de winstmarges voor vele kleine en middelgrote bedrijven in deze sector bijvoorbeeld erg klein geworden hoewel de verkoop van tablets vorig jaar met 160% steeg. En in het Verenigd Koninkrijk weegt het consumentenvertrouwen in de globale economie op de vraag. Vele ICT- en consumentenelektronicamarkten die we deze maand onder de loep namen, ontsnappen inderdaad niet aan de gevolgen van een onzekere wereldwijde economie. Zelfs in China voelt de IT-sector de impact van het lagere tempo van zijn export, maar zijn ontluikende binnenlandse markt weet deze evolutie wel te compenseren, met een stijgende vraag voor alle soorten elektronicaproducten, gestimuleerd door het landelijk subsidiëringsprogramma en de productinnovatie. Ook de Indiase IT-dienstensector past zijn focus aan, in het licht van Europa’s dalend aandeel in de marktvraag en breidt zijn activiteit in de regio Azië/Stille Zuidzee uit. De typische eigenschappen die deze sector zo dynamisch en succesvol maken, zijn, ironisch genoeg, tegelijk ook de oorzaak van zijn risico’s en zwakke punten. Zoals we in ons verslag over Duitsland aanstippen, leidt het feit dat deze sector van nature ondernemersgericht en innovatief is, onverbiddelijk tot hevige concurrentie, prijserosie en lage marges – zelfs in een markt met mooie groeivooruitzichten.

3


Outlook

Frankrijk

Enkele structurele zwakheden in alle subsectoren IT In 2011 steeg de omzet van de Franse IT-hardwaremarkt met 3,5% j-o-j. Deze stijging was vooral te danken aan de particuliere vraag: de verkoop van notebooks steeg met 7% en die van tablets met maar liefst 160%. De verkoop van IT-hardware aan bedrijven daarentegen steeg met een bescheiden 1,5%. Na goede verkoopcijfers in het derde kwartaal van 2011 ging de verkoop van hardware in het vierde kwartaal sterk achteruit. Dit leidde tot grote voorraden aan het einde van het jaar, die in het eerste kwartaal van 2012 moesten worden opgeruimd. Daarnaast werd Thailand in november 2011 getroffen door overstromingen die leidden tot een tijdelijke productiestop, vooral van harde schijven, waardoor tegen januari en februari 2012 wereldwijde tekorten ontstonden. De softwareverkoop was tamelijk veerkrachtig in 2011. Zo steeg de verkoop van ERP- (Enterprise Resource Planning) en managementsoftware met 4%. De Franse IT-markt wordt grotendeels gedomineerd door internationale groepen zoals Ingram, Tech-data en Actebis voor hardware; IBM en HP voor diensten; en Oracle, Microsoft en SAP voor software. Er zijn weliswaar enkele grote Franse bedrijven, zoals Cap Gemini en Bull, maar de vele kleine Franse bedrijven staan over het algemeen financieel zwakker. Veel van deze IT-bedrijven hebben heel kleine operationele marges (minder dan 5%) en een beperkte kapitalisatie (minder dan 25%) en moeten dus nauwlettend in de gaten worden gehouden. Telecomsector Met zijn hoge toetredingsdrempel is de Franse telecommunicatiemarkt sterk geconcentreerd rond vier operatoren. In de afgelopen 12 jaar steeg de productie met 85% bij constante prijzen, terwijl de prijzen van diensten over dezelfde periode met 15% daalden. 2011 was een uitzonderlijk jaar in termen van investeringen. Deze stegen met 8% tot EUR 8 miljard, en waren vooral gericht op infrastructuur voor de upgrade van netwerken. Mobiele virtuele netwerkoperatoren (MVNO's) trachten marktaandeel te winnen bij professionelen of particulieren, terwijl duizenden kleine en kwetsbare particuliere bedrijven overleven op onderaannemingscontracten. 90% van de bedrijven in deze subsector telt minder dan vijf werknemers, terwijl slechts 1,8% van de bedrijven meer dan 50 werknemers heeft. De concurrentie is hevig geworden sinds Free Mobile zich in 2009 op de markt begaf. Zijn lagekostenbeleid heeft andere operatoren onder druk gezet om hun prijzen te verlagen. In deze competitieve omgeving komt het niet als een verrassing dat de EBITDA (winst vóór interesten, belastingen, afschrijvingen en waardeverminderingen) is uitgehold van 39% in 2007 tot 35% van de inkomsten in 2011. Het lagekostenbeleid van Free Mobile en het groeiende marktaandeel van MVNO's (11,3% in 2011: een stijging van 6% j-o-j) zal deze trend in de komende jaren onderstrepen. Hoewel de financiële resultaten van de operatoren over het algemeen nog steeds sterk zijn, volgen we aandachtig het langetermijneffect van de uitgeholde EBITDA in vergelijking met de gegenereerde kasstroom. MVNO's worden constant gevolgd, omdat ze worden geconfronteerd met directe concurrentie van Free Mobile en minstens vijf jaar nodig hebben om break-even te draaien. Tijdens die periode zijn ze uiterst kwetsbaar op een moment dat ze meer cash

4


uitgeven dan ontvangen. Franse MVNO's hebben onevenwichtige financiële structuren en soms grote verliezen, maar het feit dat ze vaak eigendom zijn van financiële instellingen of machtige aandeelhouders vermindert de risico's. De meest risicovolle delen van de subsector telecommunicatie zijn kleine onderaannemers, omdat hun solvabiliteit over het algemeen zwak is.

Bron: ARCEP Consumentenelektronica Net als in veel andere markten veroorzaakte de tsunami die vorig jaar Japan trof een tekort aan onderdelen voor de productie van consumentenelektronica in Frankrijk. Het daaropvolgende inhaaleffect heeft geleid tot een solide groei, maar volgens marktonderzoeksbureau GfK liep de omzet in het vierde kwartaal van 2011 met 14% j-o-j terug. In 2011 steeg de totale omzet van consumentenelektronica in Frankrijk met 1%. Er werden vorig jaar een miljoen tablets verkocht (2010: 450.000), en in het vierde kwartaal steeg de verkoop van smartphones met 21% j-o-j. De verkoop van tv's en videogames daarentegen wordt direct beïnvloed door de teruglopende particuliere consumptie (voor 2012 wordt een nulgroei verwacht) en door een gebrek aan innovatie. In het eerste kwartaal van 2012 daalde de verkoop van tv's met 24% in volume en met 34% in waarde. De verkoop van videogames liep met 25% terug als gevolg van het ontbreken van kaskrakers en de groeiende populariteit van online games. Alle distributiekanalen in deze subsector zien hun omzet krimpen: afhankelijk van hun productmix schommelt de omzetdaling tussen 10% en 25%. o

De koopkracht van de belangrijkste groothandelaren stelt hen in staat om positieve – zij het kleine – marges (5%) te halen.

o

Middelgrote spelers, vaak met weinig eigen kapitaal, zullen moeite hebben om het langetermijneffect van de dalende omzet te ondervangen.

o

Nationale retailers (zoals Fnac) worden ook geconfronteerd met een dalende verkoop en zijn begin 2012 gestart met afvloeiingsregelingen. Dankzij de steun van de aandeelhouders en de goede eigenvermogenspositie slagen ze er echter in om de recessie het hoofd te bieden.

o

Onafhankelijke retailers en retailers met weinig eigen kapitaal kampen met grote problemen.

5


o

Ten slotte doen zuivere internetspelers het goed, dankzij hun groeiende marktaandeel ten opzichte van traditionele winkels en hun flexibele kostenstructuur

Gematigde groei in 2012 International Data Corporation (IDC) verwacht dat de omzet van de Franse ICT-markt in 2012 zal uitkomen op EUR 42,8 miljard, wat betekent dat de groei zal vertragen tot 1,2%. De belangrijkste motor zal de particuliere vraag zijn (+5% tot EUR 4,3 miljard), terwijl de vraag van de bedrijven met slechts 0,7% zal groeien. De verkoop van software zal met 0,5% stijgen tot EUR 2,2 miljard. De vraag naar hardware zal worden beïnvloed door de kostenbesparende maatregelen en kan dus dalen in 2012. Als de economische situatie verder verslechtert, zullen bedrijven investeringsen ontwikkelingsprojecten terugschroeven of uitstellen, wat de IT-sector pijn zal doen. Ondertussen wordt cloudcomputing steeds eenvoudiger te implementeren en kunnen bedrijven soms niet zonder, wat verdere groei in het vooruitzicht stelt. De particuliere consumptie zal vlak blijven als gevolg van de vele onzekerheden over de toekomstige economische ontwikkelingen. Dit zal de vraag naar consumentenelektronica temperen. Bedrijven in deze subsector zullen verder worden geconfronteerd met een zwakke vraag, grotere concurrentie van zuivere internetspelers en het kortingsbeleid van zeer grote winkels. Winkelketens en het model voor de detailverkoop van consumentenelektronica zullen snel moeten worden aangepast, omdat consumenten vaak in een lokale winkel op zoek gaan naar een product om het vervolgens online te bestellen. Dit wijst op een fundamentele verschuiving in de waardeperceptie van de consument. De markt voor videogames is ook bezig met de pijnlijke overgang naar online games, wat betekent dat de fysieke ondersteuning in het komende jaar zal verdwijnen. Bijgevolg zal de verkoop weer afnemen in 2012, zonder kaskrakers in het verschiet om de consumptie te stimuleren.

Stijgend aantal insolventies in 2012 Volgens de Franse wetgeving mogen betalingsachterstanden niet meer dan 60 dagen bedragen. Omdat accurate statistische informatie over dit onderwerp schaars is, is het moeilijk om een onderscheid te maken tussen de subsectoren, maar geschat wordt dat 40% van de Franse bedrijven deze wettelijke limiet in het eerste kwartaal van 2012 overschreed. Wat consumentenelektronica/ICT betreft, hebben we de afgelopen maanden echter geen tekenen van een algemene verslechtering of verbetering gezien. Het eerste kwartaal is structureel een goede periode wat liquiditeit betreft, omdat de voorraadniveaus laag zijn en alle betalingen van de eindejaarsverkoop zijn ontvangen. Het is echter de duur en niet de intensiteit van de economische stagnatie die de meeste schade veroorzaakt, aangezien bedrijven sinds 2009 hun reserves moeten aanspreken. Gelet op het feit dat de vooruitzichten voor de Franse economie in 2012 matig zijn, is het waarschijnlijk dat de betalingsachterstand in de komende maanden zal toenemen. In vergelijking met andere Franse sectoren zijn de insolventiecijfers in de consumentenelektronica/ICT-sector hoog. In 2011 daalde het aantal faillissementen in de subsector IT echter met 5% j-o-j. Bedrijven die ICT-diensten verlenen profiteerden van de solide vraag van grote groepen (financiële of telecombedrijven), waardoor het aantal faillissementen met 18% daalde van 369 in 2010 tot 301 in 2011. In de ICT-sector werden minder nieuwe bedrijven geregistreerd in 2011, waardoor het aantal faillissementen automatisch afneemt aangezien de jongste bedrijven vaak de zwakste zijn. Hoewel de cijfers voor het eerste kwartaal lijken te bevestigen dat het aantal insolventies stabiliseert,

6


verwachten we dat het aantal bedrijfsfaillissementen in de sector zal toenemen in 2012. We zien al enkele maanden dat de insolventiecijfers voor middelgrote en grotere bedrijven (met een omzet van meer dan EUR 20 miljoen en/of meer dan 50 werknemers) hoger zijn dan een jaar geleden.

Risicoacceptatiebeleid Op basis van de structurele tekortkomingen en de afnemende groei in de sector, hanteren we een voorzichtig risicoacceptatiebeleid voor de ICT- en consumentenelektronicasector. We vragen de recentste financiële informatie op bij bedrijven en evalueren regelmatig de portefeuilles van bedrijven. We beoordelen hun vermogen om hun voorraden en hun kostenstructuur te beheren, alsmede hun afhankelijkheid van leveranciers en klanten. Onze informatie wordt aangevuld via regelmatige bedrijfsbezoeken door onze agenten in heel Frankrijk. Daarnaast maken we gebruik van onze contacten met banken die soms kunnen helpen om te anticiperen op problemen waarmee de bedrijven die we verzekeren worden geconfronteerd. Omdat zowel het volume als de waarde van de markt voor consumentenelektronica krimpt, besteden we bijzondere aandacht aan deze subsector.

Franse consumentenelektronica/ICT-sector: STERKE PUNTEN

ZWAKKE PUNTEN

Innovatieve sector

Vertraging van de groei en de particuliere consumptie

Cloudcomputing biedt groeipotentieel

Zeer competitieve markt

Veel kleine spelers met heel kleine marges

7


Duitsland

Groei zal opveren in 2012 Sinds de scherpe terugval tijdens de economische crisis van 2008/2009 is de Duitse consumentenelektronica/ICTsector jaar na jaar gegroeid. Volgens BITKOM, de Duitse federale branchevereniging voor informatietechnologie, telecommunicatie en nieuwe media, vertraagde de omzetgroei in 2011 echter tot 0,5% j-o-j (zie onderstaande tabel). De subsector informatietechnologie noteerde een krimp van 3,1%, terwijl de subsectoren consumentenelektronica en telecommunicatie met respectievelijk 6,3% en 0,7% terugvielen. Over het algemeen hebben bedrijven in alle subsectoren (informatietechnologie, telecommunicatie en consumentenelektronica) een bovengemiddeld sterke eigenvermogenspositie. De winstmarges zijn krap door de hevige concurrentie – met een zeer sterke prijsconcurrentie. Innovatie is essentieel om als bedrijf succesvol te zijn en er is een continu proces van consolidatie in de markt. De algemene solvabiliteits- en liquiditeitspositie van ICTbedrijven varieert van krap tot voldoende. Vaak doen deze bedrijven een beroep op factoring als financieringsmiddel.

ICT-markt Duitsland

Totaal ITC + digitale consumentenelektronica Digitale consumentenelektronica ICT

Groeipercentages

Marktvolume (in miljarden euro's)

2008

2009

2010

2011

2012

09/08

10/09

147,4

142,2

147,8

148,6

151,0

-3,5 %

3,9 %

13,1

13,5

13,5

12,7

12,5

3,1 %

0,1 %

134,3

128,7

134,3

135,9

138,5

-4,1 %

4,3 %

11/10

12/11

0,5 %

1,6 %

-6,3 % -0,9 % 1,2 %

1,9 %

Informatietechnologie

68,3

63,1

68,1

70,2

72,4

-7,6 %

8,0 %

3,1%

3,1%

IT-hardware

19,1

16,3

19,7

20,0

20,6

-14,6 %

20,6 %

1,3 %

3,0%

Software

14,8

14,3

15,4

16,2

16,9

-3,3%

7,9 %

5,1 %

4,4 %

IT-diensten

34,4

32,5

33,0

34,1

34,9

-5,6 %

1,7 %

3,2%

3,5%

Telecommunicatie

66,0

65,6

66,1

65,7

66,1

-0,5 %

0,8 %

-0,7 %

0,6 %

Telecommunicatieterminals

4,9

6,3

6,9

7,0

7,3

29,8 %

9,9 %

0,3 %

5,2 %

Telecommunicatie-infrastructuur

5,8

5,5

5,5

5,7

5,8

-5,0 %

0,3 %

3,2%

2,7 %

55,3

53,9

53,7

53,1

52,9

-2,7 %

-0,3 %

Telecommunicatiediensten

-1,2 % -0,3 %

Bron: Bitkom, EITO; februari 2012

Volgens BITKOM zal de omzet uit de verkoop van consumentenelektronica/ICT-producten en -diensten in 2012 met 1,6% stijgen tot meer dan EUR 150 miljard (zie tabel hierboven). Tot op heden ziet het er niet naar uit dat de crisis in de eurozone de Duitse ICT-sectoren op één of andere manier schade heeft berokkend. De orderportefeuilles waren begin 2012 goed gevuld, verwacht wordt dat de omzet uit de verkoop van IT-hardware, -software en -diensten dit jaar met 3,1% zal stijgen tot EUR 72,4 miljard. De markt voor IT-hardware zal naar verwachting met 3% groeien tot EUR 20,6 miljard. Terwijl de verkoop van desktop-pc's en kleinere netbooks met respectievelijk 4,4% en maar liefst 31% zal dalen, zal de verkoop van tablets naar verwachting met 19% stijgen tot EUR 1,3 miljard. Verwacht wordt dat de softwaremarkt met 4,4% zal groeien tot bijna EUR 17 miljard. De omzet uit de verkoop van IT-diensten zoals

8


outsourcing en onderhoud zal naar verwachting met 2,5% stijgen tot EUR 34,9 miljard, aangezien de vraag vanuit het Duitse bedrijfsleven robuust blijft. Cloudcomputingdiensten zullen dit jaar met 47% groeien. Telecommunicatie zal met 0,6% groeien, de concurrentie in deze subsector zal hoog blijven. Dankzij de populariteit van smartphones zal de markt voor mobiele telefoons met 6,2% groeien tot EUR 6,7 miljard. De subsector consumentenelektronica zal in 2012 met 0,9% krimpen, na een terugval van 6,3% in 2011. Grote sportevenementen zoals het Europees kampioenschap voetbal en de Olympische Spelen deze zomer zullen een impuls geven aan de verkoop van flatscreen-tv's, maar de hevige prijsconcurrentie zal leiden tot een lagere omzet. In de consumentenelektronica/ICT-sector worden facturen gemiddeld na 30 tot 60 dagen betaald. We hebben de afgelopen paar maanden geen toename van de betalingsachterstand vastgesteld, gezien de positieve vooruitzichten voor 2012 verwachten we dat dit zo blijft. In 2009 steeg het aantal insolventies in de consumentenelektronica/ICT-sector met 19,9% j-o-j, wat veel hoger was dan het algemene niveau van de Duitse bedrijfsinsolventies (11,6%). Na nog een lichte stijging in 2010 (0,7%) nam het aantal insolventies in de ICT-sector in 2011 met 8,0% af, terwijl het totale aantal bedrijfsinsolventies met 5,9% terugliep. We verwachten echter dat de insolventiecijfers in de sector op langere termijn onder het gemiddelde zullen liggen, met een afvlakking dit jaar, terwijl het totale aantal bedrijfsinsolventies in Duitsland dit jaar met maar liefst 5% kan stijgen.

De dynamiek van de markt vereist een verstandig risicoacceptatiebeleid De consumentenelektronica/ICT-sector is een zeer snel veranderende en innovatieve sector met over het algemeen goede groeivooruitzichten. De sector wordt echter gekenmerkt door lage marges, een scherpe prijserosie en een felle concurrentie: drie factoren die de huidige trend van consolidatie in de hand werken. Kleinere bedrijven zijn de huidige en toekomstige verliezers in deze moordende concurrentie, tenzij ze een goede marktpositie in nicheproducten hebben uitgebouwd.

Tegen deze achtergrond hanteren we een selectief risicoacceptatiebeleid en hebben we veel informatie nodig over elk bedrijf dat we verzekeren. We keuren kredietlimieten pas goed als we beschikken over de recentste informatie die beschikbaar is over de prestaties van het betrokken bedrijf, waaronder: 

de jaarrekening;



tussentijdse financiële overzichten (niet ouder dan 3 maanden);



een overzicht van de liquiditeitspositie (inclusief verstrekte bankfaciliteiten);



bedrijfsprognoses.

Over het algemeen zijn we zeer restrictief bij het verzekeren van bedrijven die minder dan één jaar bestaan, tenzij ze deel uitmaken, of een spin-off zijn, van een grotere groep. De opname van een clausule van eigendomsvoorbehoud is verplicht. Normaal gesproken houden we jaarlijkse evaluaties, met extra beoordelingen van problematische subsectoren of in gevallen waarin we problemen waarnemen. Als gevolg van het dynamische karakter van deze markt

9


moeten we onmiddellijk reageren op negatieve ontwikkelingen in de kredietwaardigheid of operationele resultaten van een bedrijf.

Duitse consumentenelektronica/ICT-sector: STERKE PUNTEN Snelle productinnovatie leidt tot nieuwe vraag van de klant. Optionele complete servicepakketten die bovenop de producten worden aangeboden kunnen essentieel zijn voor een positieve koopbeslissing of voor het behoud van klanten. Geen afhankelijkheid van specifieke klantensectoren.

ZWAKKE PUNTEN Hoge innovatiedruk en dus een focus op voorraadomloopsnelheid, aangezien grote investeringen moeten worden gefinancierd. De toenemende uitwisselbaarheid van producten maakt het voor bedrijven moeilijk om zich van hun concurrenten te onderscheiden. De felle concurrentie en hoge druk op de prijzen leiden tot lage marges.

10


Verenigd Koninkrijk Afvlakking van het herstel in de tweede helft van 2011 De Britse ICT-sector herstelde zich redelijk gedurende het grootste deel van 2011, na een vlakke en onzekere handelsperiode in 2010. Dit herstel werd gevoed door de toename van het aantal IT-projecten, nadat de IT-uitgaven in de voorgaande twee jaren waren teruggeschroefd. In de tweede helft van 2011 begon de opleving af te vlakken. Eerder in het jaar was het de financiële en bankensector die het meeste uitgaf aan IT-projecten. Dit kwam op een geschikt moment, omdat de IT-sector de gevolgen van de bezuinigingen in de publieke sector met een bang hart afwachtte. Het lijkt er niet op dat de veelbesproken bezuinigingsmaatregelen (de Britse regering kondigde in 2009/10 een aantal bezuinigingsmaatregelen aan, waarvan vele gericht waren op de ICT-uitgaven in de publieke sector) al te hard werden gevoeld. De meeste bezuinigingen hadden betrekking op enkele zeer grote projecten, zoals BSF (Building Schools for the Future). De algemene IT-uitgaven, meestal voor upgrades en vernieuwingen, gingen nog steeds door. In de tweede helft van 2011 was de onzekerheid over de verslechterende economische situatie in Europa een van de grootste obstakels voor het verdere herstel in de meeste sectoren – en de IT-sector was geen uitzondering. Het vertrouwen in de economie speelt een belangrijke rol in de bereidheid van bedrijven om te investeren. De subsector software blijft behoorlijk robuust. Tijdens de economische recessie opteerden veel organisaties ervoor om hun hardware niet te upgraden. In plaats daarvan investeerden ze in software waarmee ze een operationeel voordeel zouden kunnen behalen. We hebben een convergentie gezien in het aanbod van IT-bedrijven, die zich genoodzaakt zien een totaalpakket (hardware, software, onderhoud en diensten) aan te bieden om een redelijke marge te kunnen halen. De telecomsector is een vrij stabiele subsector, die afhankelijk is van een aantal grote OEM's (original equipment manufacturers) in het Verenigd Koninkrijk en van investeringsuitgaven. Nieuwe infrastructuur is beperkt en verschilt van regio tot regio. Zo zijn de investeringen in Londen momenteel kunstmatig hoog als gevolg van de aanstaande Olympische Spelen. Op genormaliseerde basis gaat de trend in de richting van het upgraden van systemen in plaats van het installeren van nieuwe infrastructuur. In de detailhandel wordt de vraag van de consument naar IT- en elektronische producten nog steeds beïnvloed door de btw-verhoging en de hogere inflatie. Dit blijft een bron van zorg, aangezien de detailhandel nog steeds een zeer moeilijke tijd doormaakt. Het consumentenvertrouwen blijft laag, de detailhandel in de winkelstraten is een van de grootste zorgen voor de economie. De IT- en elektronica-activiteit in de detailhandel is een echte zorg, hoewel innovatieve nieuwe producten nog steeds goed stand lijken te houden.

11


Marges blijven onder druk staan De afgelopen drie tot vier jaar was de concurrentie in de sector bikkelhard, omdat bedrijven hun marktaandeel trachtten te behouden. Dit heeft geleid tot een aanhoudende druk op de gemiddelde verkoopprijzen, met als gevolg dat ook de brutomarges onder druk zijn komen te staan. De prijzen van hardware bijvoorbeeld blijven onder druk staan, veel distributeurs halen minimale marges op de hardware zelf. In veel gevallen is het inderdaad zo dat ze alleen maar dankzij OEM-support winstgevend kunnen zijn. De druk op de marges heeft ertoe geleid dat ICT-bedrijven meer servicegerichte activiteiten gaan aanbieden, met als doel hun marges te verhogen en hun klanten te behouden. Vanuit het perspectief van operationele marges zijn veel ICT-bedrijven flexibel: hun balansen bevatten geen vastgoed en de meeste panden worden gehuurd, zodat de grootste operationele kosten die van het personeel zijn. De eigenvermogenspositie blijft over het algemeen een groot probleem in de sector, die vroeger werd gekenmerkt door ondernemers die erop uit waren om snel rijk te worden. Hoewel de sector nu veel volwassener is, wordt hij nog steeds gedomineerd door een aantal bedrijven gerund door aandeelhouders die het de norm vinden om hoge dividenden te laten uitkeren. Dit is zorgwekkend, omdat de balansen bescheiden blijven in verhouding tot de schaal van de activiteiten. De belangrijkste bron van liquiditeit voor ICT-bedrijven is bankkrediet: en in het bijzonder 'invoice discounting'faciliteiten. Voor analisten is er minder een probleem wanneer een 'invoice discounting'-lijn wordt gebruikt om het werkkapitaal van een bedrijf te financieren. Het probleem wordt echter erger wanneer een bedrijf 'invoice discounting'-lijnen gebruikt om zijn strategie te financieren (bijvoorbeeld voor de financiering van overnames of aankopen van onroerend goed). Het bedrijf wordt dan immers kwetsbaar voor een terugval van de verkoop, waardoor een liquiditeitstekort ontstaat. Dat is vaak het punt waarop bedrijven zich tot een kredietverzekeraar wenden voor extra ondersteuning.

Geen grote faillissementen verwacht In de consumentenelektronica/ICT-sector worden facturen gemiddeld na 30 tot 45 dagen betaald. Zodra een openstaande factuur één dag vervallen is, krijgt ze speciale aandacht. Is ze enkele dagen later nog steeds niet betaald, wordt de account op stop gezet. 60 dagen wordt beschouwd als de maximale betalingstermijn in de sector. ICT-apparatuur gaat maar heel kort mee, de kans dat een factuur na 60 dagen nog wordt geïnd is minimaal. Voor de komende maanden verwachten wij dat de betalingsachterstand zal toenemen en dat de betalingstermijnen zullen worden verlengd. Dankzij de consolidatie in de sector waren er de afgelopen jaren weinig grote faillissementen. Zwakkere spelers worden overgenomen in plaats van dat men ze failliet laat gaan. Tijdens de recessie is het aantal insolventies echter kunstmatig laag gehouden, omdat veel bedrijven gebruik hebben gemaakt van de 'time to pay'-regeling (een regeling van de Britse overheid waarbij bedrijven die door de recessie getroffen zijn de betaling van belastingen kunnen uitstellen). Her Majesty's Revenue and Customs (HMRC, de Britse belastingdienst) ondersteunt momenteel naar schatting 80.000 bedrijven die onder normale omstandigheden allicht failliet waren gegaan. Hoewel deze regeling inmiddels is stopgezet, kan er geen twijfel over bestaan dat ze een belangrijke levensader was toen veel bedrijven liquiditeitsproblemen hadden.

12


In het vierde kwartaal van 2011 zagen we een toename van het aantal kleinere insolventies. Wij hebben vastgesteld dat de insolventieverklaring van een bedrijf een laatste redmiddel is, omdat een bedrijf gewoonlijk wordt overgenomen na een 'pre-pack administration'. De bedrijven die niet worden overgenomen maar insolvent worden verklaard, worden vaak gezien als bedrijven zonder waarde voor andere in de sector. Wij verwachten dat de volgende zes maanden tamelijk vlak zullen zijn, met enkele kleinere insolventies in het onderste segment van de markt. De sector als geheel wordt nog steeds gedomineerd door een hoge mate van frauduleuze activiteiten, zoals het geval is met elke sector die werkt met consumentengoederen met een hoge omloopsnelheid.

Impact van de bezuinigingen op de overheidsuitgaven nog onduidelijk De komende zes maanden zullen de verkoop van hardware en de marges daarop verder in dalende lijn gaan. Software daarentegen zal het goed blijven doen, omdat klanten hun systemen eerder upgraden dan vervangen. Dit zet bedrijven ertoe aan zich meer te focussen op het onderhoud van systemen, waarbij een lange levensduur van cruciaal belang wordt. Een belangrijke voortdurende zorg blijft de impact die de bezuinigingen op de overheidsuitgaven zouden kunnen hebben op de sector. De afgelopen jaren hebben veel IT-bedrijven een groot deel van hun verkoopinspanningen geconcentreerd op de schijnbaar veilige publieke sector, waardoor ze elke bezuiniging op de overheidsuitgaven waarschijnlijk zullen voelen. De concrete impact blijft echter moeilijk te voorspellen. De ICT-uitgaven van de Britse publieke sector bedragen nog steeds GBP 650 miljoen per jaar.

Risicoacceptatiebeleid Wij verzekeren de ICT-sector in de context van de economische situatie als geheel. Nu de Britse economie technisch gezien weer in een recessie is beland (uit voorlopige cijfers van het Britse bureau voor de statistiek blijkt dat het bbp in het eerste kwartaal van 2012 met 0,2% k-o-k kromp, na een terugval van 0,3% in het vierde kwartaal van 2011), hanteren we een voorzichtige aanpak. Gezien de bezuinigingen op de overheidsuitgaven zijn we vooral voorzichtig in het geval van bedrijven die sterk gericht zijn op de onderwijssector, al zullen we tijdens onze uitgebreide bezoeken de kans nemen om inzicht te krijgen in hun pijplijn en noodplannen. De ICT-sector heeft al verschillende economische recessies doorstaan. Hierdoor weten bedrijven in de sector als geheel hoe belangrijk transparantie is willen ze dat wij hun risico's goed verzekeren. Dit is vooral belangrijk nu er onrust heerst op de markt in de eurozone, aangezien de ICT-sector een pan-Europese sector is. Omdat klanten en debiteuren in het algemeen begrijpen hoe belangrijk het is om open te communiceren en up-to-date informatie te verstrekken, kunnen we de sector een hoge mate van vitale steun geven. Recente managementinformatie – niet ouder dan zes maanden – stelt ons in staat om gefundeerde beslissingen te nemen. Dankzij onze inzet voor de sector en de relaties die we door de jaren heen hebben opgebouwd, krijgen we van vele afnemers op regelmatige basis informatie, zonder dat we hierom moeten vragen. Duidelijkheid over de leveringslijnen is ook belangrijk, daarom raden we afnemers aan ons informatie te verstrekken over hun toekomstige aankooptrends.

13


Zoals gezegd hebben wij een uitgebreid bezoekschema, met bijzondere nadruk op de risico's van een grotere complexiteit. Wij hebben een grote concentratie van klanten in deze sector en zijn ons dan ook bewust van de belangrijke rol die we spelen in het op peil houden van hun cashflow. Indien we hun risico's kunnen verzekeren, zullen we dat ook doen.

Britse ICT- en elektronicasector STERKE PUNTEN

ZWAKKE PUNTEN

De sector is goed ontwikkeld.

Afhankelijk van OEM's.

Veel informatie beschikbaar.

Het verkrijgen van nieuwe financieringslijnen kan moeilijk zijn. Kredietlijnbeperkingen.

14


Verenigde Staten

Detailhandel moet de uitdaging aangaan Consumentenelektronica Verwacht wordt dat de verkoop van consumentenelektronica in de VS dit jaar met 4,1% zal stijgen tot USD 249 miljard, waarbij tablets en smartphones (elk +12%) de markt zullen blijven domineren. Aangezien consumenten deze mobiele apparaten blijven integreren in hun dagelijkse levensstijl, zal het bezit van all-in-one apparaten en content voor dergelijke apparaten toenemen. De verkoop van tv's daarentegen zal echter met slechts 1% groeien. Het gemiddelde huishouden zal nog steeds elektronische apparaten bezitten, maar de totale uitgaven aan die apparaten zullen afnemen. Consumenten gaan immers op zoek naar koopjes, aanbiedingen en kortingen op deze apparaten, om te profiteren van de dalende prijzen in bepaalde productcategorieën. De gemiddelde prijs van flatscreen-tv's en smartphones is afgenomen, waardoor de omzet en marges onder druk komen te staan. In de VS ligt de gemiddelde prijs van een lcd-tv momenteel net onder USD 600, terwijl de gemiddelde prijs van smartphones blijft dalen naarmate nieuwe fabrikanten zich op de markt begeven met lager geprijsde producten. Aangezien de markten in veel productsegmenten volwassen zijn, zullen leveranciers het nog steeds moeten hebben van productinnovatie om de groei te stimuleren. Als het consumentenvertrouwen stijgt, kan dat de verkoop van 3D tv's en smartphones ten goede komen. Indien echter de olieprijzen blijven stijgen, kan dat slecht nieuws zijn voor het besteedbare inkomen en zal dat waarschijnlijk een negatieve impact hebben op de totale verkoop van consumentenelektronica in 2012. In een poging de moeilijke omstandigheden in de verkoop van consumentenelektronica en -apparatuur te compenseren, breiden retailers hun assortiment uit. Zo verkopen sommige retailers van consumentenelektronica nu ook meubels, matrassen, huishoudelijke artikelen, spelartikelen, handgereedschap, etc. in de hoop hun inkomsten en winstmarges te verhogen en het hoofd te kunnen bieden aan de zwakke vraag naar de belangrijkste consumentenelektronica en -apparatuur. Onderzoek wijst uit dat de online detailhandel in de VS tegen 2014 goed zal zijn voor 8% van de totale detailhandelsverkopen en 53% van alle detailhandelsverkopen zal beïnvloeden. De media- en entertainmentafdeling in detailhandelszaken die consumentenelektronica verkopen zal onherroepelijk worden veranderd door de revolutie op het gebied van digitale content. Het digitale medium vervangt cd's en dvd's. Het is daarom absoluut noodzakelijk dat retailers in consumentenelektronica hun kanalen voor mobiele en e-commercedistributie uitbreiden. Het retailmodel dat steunt op fysieke winkels zal waarschijnlijk verder evolueren in de richting van een kleiner, goedkoper model dat gebruik maakt van zowel offline als digitale kanalen voor transacties. Retailers zullen zich genoodzaakt zien meerdere kanalen aan te bieden om te kunnen concurreren met online retailers.

15


Computerhardware De computerhardware-industrie zal het moeilijk blijven hebben, omdat de sector zich nog steeds aan het herstellen is van het tekort aan harde schijven als gevolg van de verwoestende overstromingen in Thailand eind 2011. Verwacht wordt dat de sector de gevolgen van dit tekort zal voelen tot in 2013. Het is echter waarschijnlijk dat de prestaties van de computerhardware-industrie bevredigend zullen zijn, gelet op de verwachte Amerikaanse economische groei van 2,1% in 2012. Telecomsector Verwacht wordt dat de telecomsector in 2012 de sector met de grootste ICT-uitgaven blijft, aangezien de vraag van de consument naar mobiele apparaten sterk blijft. De totale uitgaven en investeringen van de grote Amerikaanse operatoren, zoals Verizon, AT&T en Sprint, zullen hoog blijven als gevolg van de uitbreiding van de 3G- en 4G (LTE)netwerken. Het toegenomen internet- en mobiele verkeer, dat het gevolg is van het toegenomen gebruik van smartphones, leidt tot een tekort aan capaciteit (spectrum) en zet de operatoren onder druk om te investeren in infrastructuur. Dit werd onderstreept door het recente overnamebod van AT&T op T-Mobile. AT&T was geïnteresseerd in de spectrumcapaciteit van T-Mobile om zijn steeds drukkere netwerk te ontlasten. Door de groeiende populariteit van tablets, waaronder de iPad, komen draadloze netwerken steeds meer onder druk te staan. Sinds 2009 is in het kader van de American Recovery and Reinvestment Act USD 1,58 miljard uitbetaald aan contract-, subsidie- en leningsprogramma's via het 'Broadband Technology Opportunities Program', een initiatief van de National Telecommunication and Information Administration. Deze middelen zijn voor een groot deel gebruikt om de breedbandtoegang uit te breiden en om draadloze infrastructuur te versterken.

16


Halfgeleiderindustrie Volgens de Semiconductor Industry Association in Washington D.C. steeg de omzet uit de wereldwijde verkoop van halfgeleiders in 2011 met 0,4% j-o-j tot USD 299,5 miljard. Ondanks deze groei liep de verkoop van halfgeleiders in het vierde kwartaal van 2011 met 5,3% terug. In de loop van het jaar noteerde de sector een sterke vraag naar optoelektronische-, sensor- en microprocessorapparaten. De groei van micro-elektromechanische systemen, die steeds meer worden gebruikt in smartphones en tablets, was bijzonder sterk in 2011. De tsunami in Japan, de overstromingen in Thailand en de over het algemeen zwakke staat van de Amerikaanse economie in 2011 maakten dat de sector het hele jaar door werd geconfronteerd met grote uitdagingen. Omdat de vraag sterk blijft, hebben een aantal grote halfgeleiderbedrijven plannen aangekondigd voor nieuwe vestigingen en aanzienlijke investeringen in onderzoek en ontwikkeling. In september 2011 kwamen Intel Corp, IBM, GlobalFoundries, Samsung en Taiwan Semiconductor Manufacturing Company overeen om over een periode van vijf jaar gezamenlijk USD 4,4 miljard te investeren in de ontwikkeling van nieuwe computerchiptechnologieën in New York. Deze investering zal naar verwachting 2.500 nieuwe banen creëren in de technologiesector. Verwacht wordt dat de subsector in 2012 en 2013 met respectievelijk 3,7% en 5,8% zal groeien. Personal Computers De pc-markt had het moeilijk in 2011, aangezien de consumenten overschakelden naar meer mobiele computers, zoals tablets en smartphones. Volgens Gartner daalde de verkoop van pc's in de VS met 5,9% in het vierde kwartaal van 2011 (-1,4% wereldwijd). Uit voorlopige cijfers voor 2011 blijkt dat de groei van de totale wereldwijde verkoop van pc's minder dan 1% bedroeg. Als we tablets buiten beschouwing laten, heeft HP nog steeds het grootste marktaandeel in de wereldwijde pc-markt (17,2%), gevolgd door Lenovo (13,0%), Dell (12,1%) en Acer Group (11,2%). De terugval van de traditionele pc-markt heeft vooral te maken met de iPad van Apple, die goed was voor 73,4% van alle tablets die in 2011 werden verkocht. Alleen al in het vierde kwartaal van 2011 verkocht Apple 15,43 miljoen iPads: een stijging van 111% j-o-j. Toen Apple de iPad 3 lanceerde, gingen er in het openingsweekend drie miljoen stuks over de toonbank: bijna het dubbele van de geschatte verkoop van de iPad 2 in het eerste weekend. Dit is het beste bewijs dat de populariteit van de tablet-pc groeit. Grote fabrikanten zoals HP zijn zich ervan bewust dat de pc-markt krimpt en

17


blijven daarom verder opschuiven in de richting van volledig geïntegreerde, full-service bedrijfsoplossingen die hun hardwaresystemen optimaliseren. Voorlopige schattingen van het aantal verkochte pc's in de VS in het vierde kwartaal van 2011

Bedrijf

HP Dell Apple Toshiba Acer Group Overige Totaal

Aantal verkochte pc's in KW4/2011 4.137.833 4.020.549 2.074.800 1.925.100 1.756.838

Marktaandeel (%) in KW4/2011 23,1 22,4 11,6 10,7 9,8

Aantal verkochte pc's in KW4/10 5.598.619 4.210.000 1.718.400 1.968.091 1.982.477

Marktaandeel (%) in KW4/10 29,4 22,1 9,0 10,3 10,4

Groei (%) KW4/2010– KW4/2011 -26,1 -4,5 20,7 -2,2 -11,4

4.014.644 17.929.764

22,4 100,0

3.583.418 19.061.005

18,8 100,0

12,0 -5,9

Opmerking: De gegevens hebben betrekking op de verkoop van desktops, laptops, notebooks en netbooks, maar niet op de verkoop van tablets zoals de iPad.

Bron: Gartner (januari 2012)

Geen toename van de betalingsachterstand De insolventiecijfers in de consumentenelektronica/ICT-sector blijven over het algemeen onder het gemiddelde van de Amerikaanse sectoren. We hebben in 2011 geen belangrijke insolventies gezien en verwachten niet dat de situatie in de komende zes maanden zal veranderen. Het totale bedrag van de kredietverzekeringsclaims die we binnen de sector hebben betaald, lag aanzienlijk lager dan in 2010. De betalingstermijnen in de sector liggen doorgaans tussen 30 en 90 dagen, het aantal meldingen van wanbetaling lag ongeveer even hoog als in het voorgaande jaar. Wanneer binnen de sector facturen te laat worden betaald, gaat het meestal over facturen van fabrikanten aan retailers, groothandelaren en distributeurs die worden betwist op basis van de aangerekende prijzen. Fabrikanten bieden vaak 'prijsbescherming' of kortingen op producten om voorraden af te bouwen wegens de snelle technologische innovatie in de huidige markt. Dit kan leiden tot conflicten en uiteindelijk tot een toename van het aantal gevallen van wanbetaling totdat de problemen kunnen worden opgelost. Leveringsproblemen, zoals na de recente natuurrampen in Japan en Thailand, kunnen eveneens leiden tot meer conflicten.

Voorzichtige vooruitzichten voor consumentenelektronica Over het algemeen handhaven we onze voorzichtige vooruitzichten voor de subsector consumentenelektronica. Hoewel de fabrikanten nog steeds een gestage stroom van nieuwe en innovatieve producten op de markt brengen, blijft de huidige staat van de Amerikaanse economie wegen op de discretionaire uitgaven van consumenten. De economie gaat nog steeds gebukt onder de verhoogde werkloosheid, de stagnerende lonen, de hoge benzineprijzen en

18


de malaise op de woningmarkt, wat leidt tot meer prijsconcurrentie tussen retailers en tot meer promotionele activiteiten. Daarnaast worden traditionele retailers met fysieke winkels nog steeds getroffen door de groeiende e-commercesector, met name van bedrijven als Amazon. De wetsvoorstellen inzake de heffing van belasting over online verkochte producten en diensten die momenteel in meerdere Amerikaanse staten worden besproken, dienen nauwlettend te worden gevolgd. Gezien de dalende prijzen en de geslonken marges verwachten we een verdere productverschuiving bij de traditionele retailers: van flatscreen-tv's, dvd's en videogames naar servicegerichte producten zoals mobiele en breedbandapparaten. De vooruitzichten voor de computerhardware-, telecommunicatie- en halfgeleidersector blijven positief, omdat er aanzienlijke kapitaalinvesteringen worden gedaan in onderzoek en ontwikkeling, wat resulteert in een gestage stroom van nieuwe en innovatieve producten. De investeringen in infrastructuur blijven sterk in de telecomsector, omdat aanbieders van draadloze telecommunicatie hun netwerkcapaciteit willen uitbreiden en hun dienstenaanbod willen verbeteren. Hoewel de computerhardware-industrie hinder zal blijven ondervinden van de natuurrampen in Japan en Thailand, zijn de meeste grote fabrikanten begonnen met het herstel van hun activiteiten tot het capaciteitsniveau van vóór de ramp of zijn ze overgeschakeld naar leveranciers op andere locaties. Maar mobiele computers en tablets zullen het marktaandeel van traditionele pc-fabrikanten waarschijnlijk verder uithollen.

VSA consumentenelektronica/ICT sector STERKE PUNTEN

ZWAKKE PUNTEN

Halfgeleiders worden gebruikt in een groot aantal producten, de eindgebruikers en eindmarkten zijn zeer divers in een breed scala van sectoren.

De macro-economische factoren in de VS, zoals de hoge werkloosheid, de stagnerende lonen, de hoge brandstofprijzen en de malaise op de woningmarkt, blijven wegen op de consumentenbestedingen en op de IT-uitgaven van bedrijven. Dit verhoogt de druk op zowel fabrikanten als retailers.

Sterke productinnovatie in de VS. Apple blijft een sterk voorbeeld met producten als de iPhone en iPad.

De zeer competitieve sector leidt tot een verhoging van de prijsdruk en promotionele activiteit.

De grote vraag naar mobiele technologie en netwerkcapaciteit heeft geleid tot hogere particuliere, publieke en overheidsuitgaven voor netwerkinfrastructuur en breedbandcapaciteit.

De sector is kapitaalintensief, wat veel onderzoek en ontwikkeling vereist om gelijke tred te houden met de technologische vooruitgang in de sector.

19


China

Grote groei in alle subsectoren IT (hardware, software en diensten) Volgens het Chinese ministerie van Industrie en Informatietechnologie (MIIT) steeg de omzet van de Chinese IT-sector in 2011 met 20% j-o-j tot CNY 9,3 biljoen (EUR 1,1 biljoen). Dankzij de stimuleringsmaatregelen van de overheid en de herstellende economie steeg de omzet uit de verkoop van hardware in 2011 met 17,1% tot CNY 7,49 biljoen (EUR 0,9 biljoen). De kostenefficiëntie van cloudoplossingen bood een belangrijke mogelijkheid om in dit segment door te dringen. Als het wereldcentrum voor 'original equipment manufacture' (productie in opdracht van een merkleverancier) was China goed voor meer dan 90% van de totale wereldwijde pc-productie in 2011. Het land produceerde 320,4 miljoen pc's in 2011, of 30,3% meer dan in het voorgaande jaar. Software en diensten zijn een nationale strategische sector die een voorkeursbehandeling geniet, zoals voordelen met betrekking tot de btw-aangifte en fiscale voordelen. In 2011 steeg de omzet van dit segment met 35,9% tot CNY 1,85 biljoen (EUR 0,2 biljoen). Volgens International Data Corporation (IDC) steeg de Chinese verkoop van pc's in 2011 met 24,1% tot 322,6 miljoen stuks. In de binnenlandse markt werd de relatief lage pc-penetratie in kleinere steden en op het platteland de belangrijkste motor voor de verkoop van pc's. De groei van de IT-uitgaven was vooral toe te schrijven aan de moderniseringsinspanningen in sectoren als het onderwijs, de gezondheidszorg en de verwerkende industrie alsook aan de stijgende vraag van banken en telecombedrijven naar IT-diensten. De snelle groei in de binnenlandse markt heeft Lenovo geholpen om de wereldwijde economische recessie beter te doorstaan dan veel van zijn concurrenten. Daarnaast zorgde de tablet-pc, aangevoerd door de intrede van de iPad op de Chinese markt, met een driecijferige groei voor een nieuw groeisegment van de pc-markt. In China is het aantal servers de afgelopen vijf jaar acht keer sneller toegenomen dan het wereldwijde gemiddelde, waardoor het land de op een na grootste datacentermarkt ter wereld is geworden. Volgens MIIT steeg de brutowinstmarge op de verkoop van IT-hardware in 2011 met 0,6% j-o-j tot 11,3% en bleef de winstmarge stabiel op ongeveer 4,4%. Deze marge kwam onder druk te staan door de stijgende kosten en de dalende prijzen, maar nieuwe producten (bijvoorbeeld de iPad) en producten in het hogere segment met hogere marges hielpen het negatieve effect te compenseren. Dankzij de winsten op deze producten ging de algemene eigenvermogenspositie van bedrijven in de subsector er vorig jaar op vooruit. Wat betreft IT-distributeurs en -retailers, met uitzondering van de grote algemene distributeurs (zoals Digital China, Synnex, Ingram Micro, ECS, etc.) en winkelketens (Suning, Gome, etc.), was het eigen vermogen meestal klein genoeg om aan de aandacht van de belastingdienst te ontsnappen.

20


De solvabiliteit en liquiditeit in de subsector IT zijn beter dan in andere sectoren, zoals staal en onroerend goed, vanwege de relatief lage investeringen in vaste activa en de korte betalingstermijnen. De positie van retailers is gewoonlijk beter dan die van fabrikanten en distributeurs, omdat de producten die ze verkopen contant worden betaald. Software-ontwikkelaars en systeemintegrators hebben doorgaans een tragere cashflow als gevolg van de lange duur van projecten. Telecommunicatie (hardware, infrastructuur en diensten) De Chinese telecommunicatiemarkt bleef gestaag groeien in 2011, met name het mobiele en breedbandsegment, ondanks de aanhoudende krimp van het segment vaste telefonie. In 2011 steeg het aantal abonnees voor mobiele telefonie tot 975,7 miljoen. De 3G-abonnees waren goed voor 13,1% van het totale aantal mobiele-telefonieabonnees in China, wat betekent dat er nog heel wat ruimte is voor groei. In 2011 waren er 156,5 miljoen breedbandabonnees, of 30,2 miljoen meer dan in 2010. Het segment vaste telefonie staat onder aanzienlijke druk en zag het aantal abonnees in 2011 met 3,1% j-o-j teruglopen tot 285,12 miljoen. De penetratiegraad van mobiele en vaste telefonie was respectievelijk 73,6% en 21,3% van de bevolking. Volgens MIIT steeg de omzet uit de verkoop van telecommunicatieapparatuur in 2011 met 15,6% tot CNY 1,17 biljoen (EUR 0,14 biljoen). Als gevolg van de in 2009 toegekende licenties was de groei van de investeringsuitgaven voor telecommunicatie vooral toe te schrijven aan de uitgaven voor 3G-apparatuur. De omzet uit de verkoop van telecomdiensten bedroeg in de eerste 11 maanden van 2011 CNY 1,07 biljoen (EUR 0,13 biljoen), een stijging van 15,6% j-o-j. De klemtoon lag op de uitbreiding van het 3G-netwerk en de breedbandupgrade naar glasvezel. In 2011 zagen de producenten van telecommunicatieapparatuur hun brutowinstmarge en winstmarge dalen tot respectievelijk 19,25% (2010: 16,43%) en 5,77% (2010: 4,79% ) als gevolg van de hogere arbeidskosten en kosten van onderzoek en ontwikkeling. China's drie grote telecomoperatoren – China Mobile, China Unicom en China Telecom – zijn alle staatsbedrijven, waardoor ze recht hebben op overheidssteun en gunstige financieringsfaciliteiten. Bovendien hebben hun beursgenoteerde dochterondernemingen toegang tot voldoende financiële middelen via de beurs. Kleine en middelgrote spelers die geen overheidssteun genieten en beursgenoteerde entiteiten maken meestal gebruik van bankleningen om de kapitaaldruk te verlichten. In 2011 hielden de Chinese banken echter vast aan hun restrictieve beleid inzake nieuwe leningen, terwijl de overheid probeerde om de economie af te koelen. De overheid moedigde buitenlandse investeringen aan als alternatieve bron van financiering. Bij de herziening van de regels werd het minimumkapitaal dat met buitenlands kapitaal gefinancierde bedrijven nodig hebben om nationale en lokale basisdiensten aan te bieden met 50% verlaagd, tot respectievelijk USD 145,9 miljoen en USD 14,5 miljoen. De overheid heeft echter bepaald dat een provider van basistelefoniediensten en een provider van diensten met toegevoegde waarde maximaal voor respectievelijk 49% en 50% in handen mag zijn van buitenlandse investeerders. Consumentenelektronica De Chinese markt voor consumentenelektronica, die computerapparatuur, AV-apparatuur (video- en audioproducten en games) en mobiele telefoons omvat, groeide gestaag in 2011. Een belangrijke groeimotor was de vraag naar computers en tv's op het platteland en in derde-tier tot zesde-tier steden, samen met de toegenomen populariteit van

21


producten in het hogere segment, zoals tablets, flatscreen-tv's, 3G mobiele telefoons en smartphones. Volgens Business Monitor International (BMI) bedroeg de omzet uit de verkoop van consumentenelektronica in China USD 181,5 miljard in 2011. Computers (inclusief notebooks en accessoires) waren goed voor ongeveer 40% van de totale uitgaven aan consumentenelektronica in 2011, waarbij de dalende prijzen en het overheidsprogramma voor de subsidiëring van de computerverkoop op het platteland belangrijke stimulansen waren. AV-apparaten vertegenwoordigden ongeveer 39% van de totale uitgaven, de verkoop van lcd-tv's kende een sterke dubbelcijferige groei, waarbij de voorkeur van de Chinese consument uitging naar grotere schermen en internet-tv's. Volgens MIIT steeg de Chinese productie van kleuren-tv's in 2011 met 3,4% j-o-j tot 122,3 miljoen stuks, wat overeenkomt met 48,8% van de totale wereldwijde productie. De verkoop van mobiele telefoons was goed voor ongeveer 21% van de totale uitgaven. Met meer dan 1 miljard abonnees is China 's werelds grootste markt voor mobiele telefoons. Het platteland zal de belangrijkste motor voor de toekomstige groei van het aantal abonnees zijn. De leveranciers zullen zich ook richten op de snel groeiende markt van 3G mobiele telefoons en de vraag naar smartphones, die momenteel goed zijn voor ongeveer 20% van de Chinese verkoop van mobiele telefoons. In 2011 produceerde China 1.132,6 miljoen mobiele telefoons (+13,5% j-o-j), of 70,6% van de totale wereldwijde productie. Volgens MIIT steeg de winstmarge op Chinese computerapparatuur met 0,9 % tot 3% en op AV-apparatuur met 1,2% tot 3,5% in 2011. De stijging van de marge was toe te schrijven aan het feit dat leveranciers zich meer focusten op productinnovatie in plaats van op prijzenoorlogen om marktaandeel te winnen alsook aan de toegenomen populariteit van producten in het hogere segment. Net als bij de subsector IT verbeterde de algemene eigenvermogenspositie van consumentenelektronicabedrijven in 2011. De solvabiliteit en liquiditeit van bedrijven in deze subsector zijn beter dan die van bedrijven in veel andere sectoren.

Betalingsgedrag wordt steeds beter In de Chinese consumentenelektronica/ICT-sector worden facturen gemiddeld na 30 tot 60 dagen betaald. Sinds de Chinese overheid eind 2010 begon met het verstrakken van zijn monetaire beleid om de economie af te koelen, is de druk op de kortetermijnliquiditeit van ICT-bedrijven toegenomen. Sommige bedrijven hadden het een paar maanden moeilijk, de zwakkere gingen failliet in 2011. De bedrijven die de herschikking in de sector hebben overleefd, hebben een betere liquiditeitspositie, waardoor de betalingsachterstand de afgelopen 6 maanden is afgenomen. We verwachten dat deze trend zich in de tweede helft van 2012 zal voortzetten omdat: 1)

consumentenelektronica/ICT-bedrijven die het strenge kredietbeleid van de banken hebben overleefd een betere liquiditeitspositie hebben;

2)

China zijn monetaire beleid zal beginnen te versoepelen naarmate de economie vertraagt; en

3)

de leveranciers waardevolle lessen hebben geleerd van vorig jaar en hun kredietcontrole hebben verbeterd.

22


De insolventiecijfers in de Chinese consumentenelektronica/ICT-sector liggen over het algemeen hoger dan in andere sectoren, hoewel de bedrijfsprestaties over het algemeen goed zijn. Dit komt vooral omdat de sector een lage toetredingsdrempel heeft en omdat de winstmarges van ICT-handelaren en -retailers (het deel van de sector waar de meeste faillissementen zich voordoen) klein zijn. Toch verwachten we dat het aantal insolventies in de komende maanden zal afnemen, aangezien de groeivooruitzichten voor 2012 goed zijn: de herschikking in de sector heeft sterkere bedrijven in staat gesteld om te overleven, en verwacht wordt dat de bancaire kredietverlening zal toenemen.

Bevredigende vooruitzichten Voor 2012 verwachten we nog steeds een tweecijferige groei voor de Chinese subsector IT, al kan het groeitempo vertragen als de Chinese economie afkoelt en de onzekerheid over de wereldwijde economische situatie aanhoudt. Factoren zoals de uitgestrekte plattelandsgebieden en commerciële markt blijven de vraag naar IT-hardware stimuleren, terwijl de groeiende wereldwijde ambities van Chinese bedrijven en de nog steeds bloeiende binnenlandse markt de investeringen in software zullen aanwakkeren. In het dienstensegment zal de groeiende belangstelling voor cloudcomputing nieuwe spelers naar de markt lokken en leveranciers ertoe aanzetten om nog meer te investeren. De marktvooruitzichten voor de Chinese telecomsector zijn ook veelbelovend. De netwerkuitbreiding en -upgrade zal de investeringen in hardware verder aanwakkeren, terwijl de grote vraag naar mobiele en breedbandproducten de dalende trend van vaste telefonie ruimschoots zal compenseren. De operatoren blijven hun netwerkinfrastructuur uitbreiden, abonnees op het platteland zullen de belangrijkste groeimotor blijven. De verkoop van consumentenelektronica zou in 2012 verder moeten toenemen, gestimuleerd door de productinnovatie en het programma voor de subsidiëring van de computerverkoop op het platteland. De vraag naar computers, tv's en mobiele telefoons op het platteland en in derde-tier tot zesde-tier steden zal de belangrijkste motor blijven, al heeft dit druk gezet op de prijzen. De toegenomen populariteit van producten in het hogere segment, zoals tablets, led-tv's, 3D tv's, 3G mobiele telefoons en smartphones, zullen mensen ertoe aanzetten om hun oude toestel te vervangen.

Ons risicoacceptatiebeleid blijft voorzichtig Ons risicoacceptatiebeleid voor Chinese consumentenelektronica/ICT-bedrijven is afhankelijk van verschillende factoren. Naast de informatie die we van onze klanten en hun afnemers ontvangen, kijken we vooral naar de bedrijfsportefeuille en financiële resultaten. Bij kleine en middelgrote ondernemingen met grote externe leningen zijn we voorzichtig, omdat de kans bestaat dat de banken hun kredietbeleid zullen aanscherpen. Voor grote bedrijven, sterke groepen en staatsbedrijven die voldoende bestand zijn tegen risico's hanteren we een soepeler beleid. We zijn echter voorzichtig bij grotere groepen en staatsbedrijven met een zwakkere financiële positie. Over het algemeen stellen we ons soepeler op in het geval van bedrijven die zich op de binnenlandse markt focussen. Bij exportgerichte bedrijven zien we meer risico's, als gevolg van de onzekere wereldwijde economische situatie en de appreciatie van de yen.

23


De meeste fabrikanten van consumentenelektronica/ICT-producten zijn productievestigingen van grotere groepen die in China gevestigd zijn. Andere factoren die meespelen in ons risicoacceptatiebeleid zijn de sterkte van de groep, de relatie van de dochterondernemingen met de groep alsook de mate waarin de groep in het verleden haar dochterondernemingen heeft gesteund. Een hoge schuldenlast is aanvaardbaar als de schulden kunnen worden beschouwd als interne financiering door de groep of als bankleningen waarvoor de groep zich borg heeft gesteld. Distributeurs en retailers hebben meestal kleine winstmarges, een hoge voorraadomloopsnelheid, een hoge 'capital turnover' (jaaromzet gedeeld door het gemiddelde eigen vermogen) en een laag eigen vermogen. We kunnen kredietlimieten goedkeuren voor afnemers met een hoge schuldenlast als de bankleningen door extern onderpand zijn gewaarborgd. Voor kleinere distributeurs en detailhandelaren zijn vaak interne financiële informatie en gedetailleerde toelichtingen van meerdere posten (bijv. overige vorderingen/schulden, leningen) beschikbaar. Persoonlijke zekerheden zijn geen voorwaarde voor onze dekking, maar vormen wel een pluspunt en kunnen in aanmerking worden genomen.

Chinese IT subsector (hardware, software, diensten) STERKE PUNTEN

ZWAKKE PUNTEN

Dubbelcijferige groei voorspeld voor de Chinese IT-sector.

De groei van de IT-sector in zowel de binnenlandse als buitenlandse markten neemt af. Felle concurrentie in de IT-sector.

Lage productiekosten; wereldcentrum voor original equipment manufacturers (OEM's). Belangrijke expansiekansen in plattelands- en westelijke gebieden met een lage penetratiegraad. De technologische innovatie (tablets, cloudcomputing, etc.) zorgt voor een enorm marktpotentieel.

Chinese telecommunicatie (hardware, infrastructuur, diensten) STERKE PUNTEN De overheid is vastberaden om te investeren in de Chinese telecommunicatie-industrie om ervoor te zorgen dat deze innovatief wordt. Heel wat ruimte voor groei van mobiele telefonie in plattelandsgebieden en in de 3G-markt. Grote vraag naar internet- en breedbanddiensten omdat het dekkingsgebied is uitgebreid en omdat ze steeds betaalbaarder worden.

ZWAKKE PUNTEN De vraag naar vaste telefonie blijft afnemen als gevolg van de aantrekkingskracht van alternatieve technologieën, zoals mobiele telefonie en internet. De stijging van de penetratiegraad in plattelandsgebieden heeft een negatief effect op de gemiddelde opbrengst per klant. Toenemende concurrentie in de telecomsector.

24


Chinese consumentenelektronica STERKE PUNTEN

ZWAKKE PUNTEN

Enorme binnenlandse markt en dubbelcijferige groei verwacht voor bepaalde belangrijke producten, zoals tablets, led-flatpanel-tv's en smartphones. De stijgende penetratiegraad voor belangrijke producten zoals computers en digitale tv's. Belangrijke expansiekansen in plattelands- en westelijke gebieden met een lage penetratiegraad. De technologische innovatie (tablets, led-tv's, 3D tv's, smartphones, etc.) zorgt voor een enorm marktpotentieel.

De vertraging van de Chinese bbp-groei kan gevolgen hebben voor de consumptieve bestedingen.

Hevige concurrentie in de consumentenelektronicasector.

25


Indië

Hogen binnenlandse vraag stuwt de groei Software, IT-diensten en outsourcing van bedrijfsprocessen (OBP) Het Indiase ministerie van Communicatie en Informatietechnologie schat dat de Indiase export van software en -diensten (inclusief de OBP-export) zal stijgen van USD 59 miljard in 2010-11 tot USD 68,7 miljard in het boekjaar 2011-12 (+16,4%). In 2011-12 zullen IT-diensten 58% van de totale IT-OBP-export vertegenwoordigen, gevolgd door OBP (23%) en softwareproducten / technische diensten (19%). De Amerikaanse markt blijft de groei van de IT-OBP-export stimuleren. In 2011-12 zullen de inkomsten uit de export naar de VS waarschijnlijk met meer dan 17% stijgen en 62% van de totale exportinkomsten vertegenwoordigen. Continentaal Europa en het Verenigd Koninkrijk vormen samen de op een na grootste markt voor de Indiase IT-OBPexport, maar hun aandeel is de afgelopen drie jaar afgenomen. Verwacht wordt dat hun gecombineerde aandeel in 2010-12 ongeveer 28% zal bedragen, waarbij het Verenigd Koninkrijk goed zal zijn voor USD 12 miljard en Continentaal Europa voor USD 8 miljard. Om hun geografische afhankelijkheid te beperken en hun valutarisico's te spreiden, hebben Indiase serviceproviders hun activiteiten in de regio Azië-Pacific agressief uitgebreid. Het is in die regio dat hun omzet het snelst groeit (ongeveer +18%). Het aandeel van de regio Azië-Pacific in de totale IT-OBP-export zal naar schatting toenemen tot bijna 8%. Verwacht wordt dat de inkomsten uit de binnenlandse markt (IT-diensten, softwareproducten en OBP) met 9,8% zullen stijgen: van USD 17,3 miljard in 2010-11 tot USD 19 miljard in 2011-12. IT-diensten is een van de snelst groeiende segmenten in de Indiase IT-markt. Hardware De IT-hardwaremarkt in India blijft snel groeien. Belangrijke afnemers zoals de telecomsector, de financiële sector (banken, financiële diensten en verzekeringen), de sector van op informatietechnologie gebaseerde diensten, de onderwijssector, de SOHO-sector (small office / home office), de verwerkende industrieën, het midden- en kleinbedrijf (mkb), e-governance en huishoudens hebben grote plannen om in IT te investeren. De productie van computerhardware zal naar schatting met 10% stijgen tot USD 3,16 miljard. Consumentenelektronica In India is de markt voor consumentenelektronica de afgelopen jaren enorm gegroeid. Bepaalde bedrijven leveren op maat gemaakte producten of producten die typisch zijn voor India om binnenlandse consumenten te lokken. Daarnaast hebben de invloed van de media, de betaalbare prijzen en de verandering in de levensstijl een grote rol gespeeld in het veranderen van de uitgavenpatronen van consumenten.

26


Uitgedrukt in waarde wordt de groei gevoed door de verkoop van flatscreen-, lcd- en led-tv's, die exponentieel toeneemt. De markt van lcd/led-tv's is gegroeid van 2,8 miljoen eenheden in 2010 tot 4 miljoen eenheden in 2011 en zal naar verwachting verder toenemen tot 5,5 miljoen eenheden in 2012. De dalende prijzen en de hoge penetratiegraad zijn de belangrijkste redenen voor de groei van dit segment. Het segment van conventionele beeldbuis-tv's daarentegen kent een negatieve groei, omdat de trend in de richting van lcd/led-tv's gaat. De markt van dvd-spelers bleef krimpen, van 4,5 miljoen eenheden in 2010 tot 4 miljoen eenheden in 2011. Het segment van home theatre-systemen bleef verder groeien, van 300.000 eenheden in 2010 tot 330.000 eenheden in 2011 en zal naar verwachting met 21% groeien in 2012. In 2011-12 zal de totale productiewaarde van de consumentenelektronica-industrie met naar schatting 7,2% stijgen tot USD 6,58 miljard. De prijsconcurrentie is heviger geworden, waarbij bedrijven verschillende middelen inzetten (kortingen, gratis producten, enz.) om klanten te trekken.

Solvabiliteit van wederverkopers van IT-hardware is afgenomen Over het geheel genomen zijn de financiën van Indiase consumentenelektronica- en IT-bedrijven behoorlijk gezond, al verschillen de winstmarges van bedrijf tot bedrijf. De marges van fabrikanten of wederverkopers van hardware/elektronica zijn doorgaans lager bij grote volumes. Bij fabrikanten of wederverkopers van software/diensten komt de waardepropositie in het spel: een kleiner klantenbestand maar niche-aanbod leidt tot hogere marges en een gezonde winstgevendheid. De grootste zorg in dit segment zijn de wisselkoersschommelingen, aangezien de export goed is voor het grootste deel van de opbrengsten. Alle grote bedrijven zijn beursgenoteerd (TCS, Infosys, Wipro, enz.) of werken als besloten vennootschappen waarin de moedermaatschappij een meerderheidsbelang heeft (bijv. Sony India, LG, Samsung). Daarnaast zijn veel Indiase ITbedrijven genoteerd op de NASDAQ. Problemen met liquiditeit en solvabiliteit ontstaan doorgaans bij wederverkopers van IT-hardware, die meestal eenmanszaken /vennootschappen onder firma zijn, die met zeer lage marges werken. Bedrijven in de consumentenelektronica/ICT-sector zijn gevoelig voor fusies en overnames, waarbij grote spelers bedrijven overnemen die ofwel besloten vennootschappen / eenmanszaken zijn, ofwel middelgrote ondernemingen met een kerncompetentie in een bepaald gebied (bijvoorbeeld Igate, dat Patni Computers overnam). In 2009-10 vertegenwoordigden de fusies en overnames in de Indiase technologiesector een waarde van USD 1,7 miljard. In de consumentenelektronica/IT-sector worden facturen gemiddeld na 45 tot 60 dagen betaald. We hebben in het recente verleden geen verandering in het betaalgedrag gezien en verwachten geen verslechtering in de nabije toekomst. In vergelijking met andere Indiase sectoren zijn de insolventiecijfers in de sector consumentenelektronica en de IT-sector relatief hoog. India heeft geen hoge insolventiecijfers, onder meer omdat het lang duurt voordat een bedrijf wettelijk insolvent wordt.

27


Groei in de subsector consumentenelektronica zal hoog blijven In 2012 zullen de uitgaven voor het koppelen van applicaties aan mobiele apparaten waarschijnlijk een belangrijke factor zijn in de bedrijfsuitgaven. Verwacht wordt dat leveranciers elkaar de komende twee jaar zullen beconcurreren voor een deel van de aanzienlijke uitgaven aan grote IT-projecten in de publieke sector, zoals identiteitskaarten, egovernment en de modernisering van de spoorwegen. Er zijn steeds meer grote projecten, met name projecten die uitgaan van de overheid maar ook van andere belangrijke sectoren zoals de bankensector, telecomsector, defensiesector, verwerkende industrie en detailhandel. Hoewel de uitgaven aan projecten naar verwachting zullen toenemen, melden leveranciers dat ze zich meer zorgen maken over het rendement van de investeringen na de economische vertraging in India. Technologieën zoals virtualisatie en cloudcomputing beloven kostenbesparingen, leveranciers hebben hierop gereageerd door hun capaciteiten op het gebied van beheerde diensten, visualisatie en datacenteroplossingen te verbeteren. Tussen 2011 en 2014 zal de samengestelde jaarlijkse groei van de Indiase consumentenelektronica-industrie naar verwachting ongeveer 18% bedragen.

Risicoacceptatiebeleid Ons risicoacceptatiebeleid combineert harde bewijzen (bijvoorbeeld financiële gegevens) met niet-financiële informatie, en blijft soepel voor deze sector. Vennootschappen onder firma / eenmanszaken zijn niet verplicht om hun jaarrekeningen neer te leggen bij het Indiase Registrar of Companies (ROC) en zijn gewoonlijk niet bereid om instanties of klanten inzage te geven, wat een aantal problemen stelt. Besloten vennootschappen leggen hun jaarrekeningen neer bij het ROC, maar het is niet ongebruikelijk dat dit te laat gebeurt, waardoor we soms genoodzaakt zijn financiële informatie op te vragen via onze klanten. Bij de afweging om kleinere IT-resellers al dan niet te verzekeren, houden we rekening met de volgende punten: 

Is de schuld in het bedrijf grotendeels aangegaan bij familie of vrienden om belastingen te vermijden?



Is het bedrijf een zusterbedrijf van een sterkere afnemer?



Handelservaring – dit speelt een belangrijke rol bij het bepalen van het trackrecord



Zijn er sterkere eindgebruikers die ons bekend zijn?



Bestaansduur



Eigendommen – Is het kantoor eigendom van het bedrijf?

28


Indiase consumentenelektronica-/IT-sector STERKE PUNTEN Goede groeivooruitzichten.

Redelijk goed kredietmechanisme bij klanten (bijvoorbeeld gepostdateerde cheques, 'due diligence'-onderzoek van afnemers gevoerd, kredietteams beschikbaar). Sterke focus op O&O in India.

ZWAKKE PUNTEN Niet-beschikbaarheid van financiële informatie voor IT-resellers die eenmanszaken / vennootschappen onder firma zijn. Afnemers torsen meestal een hoge schuldenlast.

Capaciteitsbeperkingen (dezelfde afnemers voor meerdere leveranciers).

Lage penetratiegraad in India.

29


Outlook

Snapshots

Marktprestaties in een oogopslag

Rusland

Hoge groei in 2011 en 2012 Volgens het European Information Technology Observatory (EITO) steeg de omzet van de consumentenelektronica/ICT-sector in Rusland in 2011 met 10% tot EUR 53,3 miljard. Deze stijging was te danken aan de hogere economische groei (4,3%) en de particuliere consumptie (6,4%), de hogere overheidsuitgaven en de algemene verbetering van de prestaties van de belangrijkste sectoren en bedrijven. Volgens het Russische ministerie van Economie groeide de binnenlandse IT-markt in 2011 met 6,6% tot RUB 649 miljard (EUR 16 miljard). Daarnaast steeg het aantal pc's in Rusland met 20% tot 74 miljoen stuks en bereikte de internetpenetratie 50%. Volgens marktonderzoeksbureau GfK groeide de Russische retailmarkt voor computers in 2011 met 27% tot RUB 577 miljard (EUR 14,4 miljard). De snelst groeiende segmenten waren smartphones, laptops, accessoires en consumentensoftware, waarvan de verkoop met meer dan 30% steeg. De verkoop van smartphones steeg in 2011 met 80% en bereikte daarmee een totale marktwaarde van EUR 2 miljard. Het betalingsgedrag was de afgelopen 12 maanden zeer goed. We noteerden een paar kleinere gevallen van wanbetaling, vooral door regionale distributeurs, maar alle achterstallige schulden werden in een relatief korte tijd betaald. De financiële draagkracht van sommige bedrijven, met name distributeurs en detailhandelaren, heeft echter tot enige bezorgdheid geleid als gevolg van hun zwakke gerapporteerde winstgevendheid en hun hoge schuldgraad. Toch worden de facturen van onze verzekerde klanten meestal op tijd betaald. We volgen aandachtig de aanzienlijke investeringen en consolidatie in de markt. Zo staat Evroset (de leidende retailer van mobiele telefoons) onder de zeggenschap van de Beeline/Alfa Group, terwijl PPF (de Tsjechische investeringsgroep) zijn zeggenschap over Eldorado (de op een na grootste keten van elektronische hypermarkten) heeft geconsolideerd. De belangrijkste groothandelaren vormen de zwakste schakel in de logistieke keten, maar sinds kort zijn er positieve ontwikkelingen in dit segment. Onze vooruitzichten voor 2012 zijn gematigd positief. Volgens EITO zal de consumentenelektronica/ICT-sector dit jaar met ongeveer 9% groeien. Aangezien onze bestaande klanten ambitieuze plannen hebben om uit te breiden in de Russische markt, zullen we ons uiterste best doen om hen te ondersteunen. According to the European Information Technology Observatory (EITO), sales of consumer electronics and ICT in Russia increased 10% in 2011: to EUR 53.3 billion. This increase was driven by higher economic growth (4.3%) and private consumption (6.4%), increased public spending, and an overall improvement in the performance of main industries and companies.

30


Brazilië

Groei wordt aangedreven door de opkomende middenklasse Van januari tot september 2011 steeg de omzet in de Braziliaanse subsector IT-apparatuur j.o.j. met 10% dankzij de beschikbaarheid van consumentenkredieten, de stijging van het gemiddelde inkomen en de lage werkloosheid. De computerverkoop spurtte meer dan 10% hoger en, volgens IBOPE Nielsen Online, waren er in 2011, 63,4 miljoen Brazilianen met een internettoegang - waarvan er 47,5 miljoen actieve gebruikers waren – op een totale bevolking van 198,7 miljoen inwoners. De import van de consumentenelektronica/ICT steeg vorig jaar met 16,1% en vertegenwoordigde een totale waarde van USD 2,71 miljard, als gevolg van de stijging van de Braziliaanse Real, terwijl de markt van de mobiele telefonie met 6,2% steeg. Gemiddeld zijn de betalingstermijnen in de Braziliaanse sector Consumentenelektronica/ICT gelijk aan 45 dagen. De afgelopen maanden hebben we geen verhoging van de betalingsachterstallen waargenomen en we verwachten dat het betaalgedrag in 2012 stabiel zal blijven. In het verlengde van op de bevredigende vooruitzichten voor de Braziliaanse economie (IHS Global Insight verwacht dat het bbp in 2012 met 3,2% en in 2013 zelfs met 5% zal stijgen) blijven de vooruitzichten voor de verkoop van goederen in de consumentenelektronica/ICT zeer optimistisch, omdat er geen tekenen zijn voor een terugval van de binnenlandse vraag. In feite wordt verwacht dat de privéconsumptie in 2012 met 5% en in 2013 met 5,4% zal stijgen. Ook de verwachtingen voor de gsm- en computerverkoop in 2012 zijn gunstig. Er is immers bijzonder veel vraag bij de Braziliaanse opkomende middenklasse waarvan het gemiddeld maandinkomen nu USD 1.200 bedraagt. De vraag wordt gestimuleerd door zowel de behoefte aan vervanging van apparatuur als door het feit dat de Braziliaanse middenstand voortdurend in aantal groeit. Ook de verkoop van de smartphones zal de komende jaren stijgen. Dankzij de nieuwe modellen, de lagere prijzen en meer betaalbare mobiele internetaanbiedingen blijven de Brazilianen op eender welk tijdstip, eender waar, verbonden, met een forse stijging van de inkomsten van de carriers tot gevolg. In de subsector Telecommunicatie zullen markten zoals de breedbandapplicaties, die voorlopig nauwelijks in het land ingeburgerd zijn, waarschijnlijk blijven groeien, met een stijging van de verkoop met 3,5% in 2012 en 2,6% in 2013. Toch blijven we voorzichtig voor deze sector omdat hij bijzonder dynamisch, competitief en gevoelig is voor valutaschommelingen (een daling van de Braziliaanse Real tegenover de USD zou een forse prijsstijging tot gevolg hebben voor de ingevoerde consumentenelektronica/ICT producten). Daarom volgen we de bedrijven in deze sector op de voet. We controleren periodiek hun financiële situatie, met inbegrip van hun solvabiliteit, rendabiliteit en schuldenlast. Omdat niet alle bedrijven in Brazilië verplicht zijn hun jaarrekening te publiceren, is het van cruciaal belang dat we onze eigen acties en informatie van onze klanten gebruiken om de meest recente beschikbare financiële gegevens te verkrijgen.

31


Nederland

Consumentenelektronica … het “probleemkind” in 2012 De markt van de consumentenelektronica/ICT bleef in 2011 stabiel (zie onderstaande tabel), met een omzet van 6,5 miljard euro (exclusief telecom). Er waren echter opmerkelijke verschillen al naargelang de subsector, met een sterke groei voor telecom (door de hoge verkoop van smartphones) en IT-producten, terwijl de omzet voor de klassieke consumentenelektronica gevoelig daalde, door een combinatie van lagere prijzen en lagere volumes.

Omzetontwikkeling consumentenelektronica/ICT

2009

2010

2011

Consumentenelektronica

-15,9% -2,1% -14,3%

IT-producten

-4,6% 4,6% 11,4%

Telecom*

1,6%

9,2% 17,2%

Digitale camera’s

-10,6% -2,2% -6,3%

Grote huishoudapparaten

-7,3% -1,0% -0,6%

Kleine huishoudapparaten

-0,4% 1,6%

Totaal**

1,7%

-10% 1,0% 0,0%

Bron: HBD, UNETO-VNI en GfK * volume (niet omzet) ** excl. telecom

Net als voor andere producten valt ook voor deze sector de sterke groei van de online verkoop op. In 2011 steeg deze tot 9 miljard euro. Het totale marktaandeel van de online verkoop zal tegen 2020 toenemen tot ongeveer 25% en een aantal analisten verwacht zelfs dat bepaalde grote ketens met ‘bakstenen’ winkels voor consumentenelektronica de volgende 5 à 10 jaar geleidelijk zullen verdwijnen. In het algemeen waren onze ervaringen met het betalingsgedrag binnen de sector gunstig. Sinds het faillissement van Impact Retail (het moederbedrijf van de winkelformules It’s & Prijstopper) begin 2011, zagen we geen bijkomende ernstige problemen binnen de markt van de consumentenelektronica. Het betalingsbedrag binnen de volledige markt voor consumentenelektronica/ICT bleef inderdaad stabiel, al merkten we op dat een aantal bedrijven – hoofdzakelijk binnen de subsector van de IT – in grote mate afhankelijk zijn van de goodwill van hun schuldeisers.

We verwachten nu echter dat de prestaties zullen terugvallen, in het bijzonder voor de consumentenelektronica, aangezien in Nederland de economische omstandigheden in een snel tempo verslechteren. De Nederlandse economie ging recent in recessie en Consensus Economics verwacht dat het BBP in 2012 met 0,6% zal afnemen, de private consumptie met 1,0%. Het consumentenvertrouwen bevindt zich op een historisch dieptepunt en ingevolge de negatieve economische berichtgeving en de geplande besparingsmaatregelen door de Nederlandse overheid wordt op korte termijn maar weinig verbetering verwacht.

32


Binnen dit kader en rekening houdend met de bijzonder competitieve omgeving verwachten we dat dit segment het nog 12 tot 18 maanden moeilijk zal hebben. Naar alle waarschijnlijkheid zal het aantal faillissementen binnen de sector van de consumentenelektronica – in het bijzonder bij kleinere zaken – toenemen en we zullen dan ook een voorzichtig verzekeringsbeleid blijven hanteren. Voor de subsector van de IT zullen we van nabij opvolgen hoe de groei van het volume en van de omzet wordt gefinancierd, met andere woorden of bedrijven alternatieven proberen te vinden voor de ongezonde afhankelijkheid van hun schuldeisers.

33


Japan

Erg bescheiden prestatie in 2012 De huidige marktomstandigheden zijn moeilijk voor Japanse fabrikanten van hardware en consumentenelektronica. Dit heeft te maken met de appreciatie van de yen (die een rem zet op de wereldwijde export), de concurrentie met Koreaanse fabrikanten (met name in het segment consumentenelektronica), de economische recessie in de EU en het fragiele herstel in de VS. Na de tsunami van vorig jaar heeft de subsector IT hulp gekregen van de Business Continuity Planning-investeringen van Japanse bedrijven. De stijging van de elektriciteitsprijzen als gevolg van het uitvallen van de kerncentrales kan echter een negatief effect hebben op de winstgevendheid van fabrikanten in de ICT-sector als geheel. De staat van de Japanse elektronica/ICT-sector (2011 en begin 2012) Omzet/ productie

Bestellingen

Winstmarges

Eigenvermogenspositie

Solvabiliteit/ liquiditeit

Dalend

Dalend

Gemiddeld

Gemiddeld

IT (hardware, software, diensten) Hardware Dalend (halfgeleider- en elektrische onderdelen) Hardware Stabiel (andere) Software Stabiel

Stabiel

Stabiel

Gemiddeld

Gemiddeld

Stabiel

Stabiel

Gemiddeld

Gemiddeld

Diensten

Stabiel

Stabiel

Stabiel

Gemiddeld

Gemiddeld

Telecommunicatie (hardware, infrastructuur, diensten) Consumentenelektronica

Stabiel

Stabiel

Stabiel

Bovengemiddeld Bovengemiddeld

Dalend

Dalend

Dalend

Gemiddeld

Gemiddeld

Bron: Atradius

In de consumentenelektronica/ICT-sector worden facturen gemiddeld na 30 tot 180 dagen betaald, afhankelijk van het type bedrijf, de verkochte producten en de vraag of de producten in eigen land zijn verkocht dan wel zijn geëxporteerd. In het algemeen betalen Japanse bedrijven op tijd, tenzij in het geval van zakelijke geschillen of ernstige financiële moeilijkheden. Ondanks het nogal moeilijke ondernemingsklimaat, hebben we de afgelopen zes maanden geen significante toename van het aantal gevallen van wanbetaling gezien. Het aantal insolventies is gemiddeld in vergelijking met andere sectoren: beter dan in sommige sectoren, slechter dan in andere. De European Information Technology Observatory (EITO) verwacht dat de Japanse binnenlandse verkopen in de consumentenelektronica/ICT-markt, die goed is voor 9% van de wereldwijde ICT-omzet, met een bescheiden 1,1% zal groeien in 2012. Positieve factoren in de sector zijn de stabiele vraag naar smartphones en tablets en de verwachte verdere groei van cloudcomputing. De groei van de subsectoren IT-software en -diensten en telecommunicatie (hardware, infrastructuur en diensten) zal in het algemeen afvlakken. IT-hardware (halfgeleiders en elektrische onderdelen) en consumentenelektronica zullen het nog een tijdje moeilijk hebben.

34


In ons risicoacceptatiebeleid voor bedrijven in de consumentenelektronica/ICT-sector hanteren we over het algemeen geen speciale criteria. Net als bij andere sectoren controleren we de verkooptrends, de winstgevendheid, de solvabiliteit, de liquiditeit, de cashflow, het niveau van de schulden, de leveranciers/klanten en het betalingsgedrag. Grotere ICT-fabrikanten hebben meestal relatief sterke fundamentals. We zijn echter voorzichtiger met kleine en middelgrote ondernemingen, vooral als ze niet op regelmatige basis financiële informatie bekendmaken en geen deel uitmaken van een grotere groep. Momenteel houden we bedrijven in de subsector consumentenelektronica nauwlettender in de gaten.

35


Overzichtsgrafiek: prestaties van diverse sectoren per land


Mei 2012 Landbouw

Automotive/ Transport

Chemie / Farmacie

Bouw / BouwDuurzame Electronica / materialen consumptiegoederen ICT

Financiële diensten

Voeding

Machines

Metaal

Papier

Diensten

Staal

Textiel

België Denemarken Duitsland

Uitstekend

Frankrijk Hongarije Ierland

Goed

Italië Nederland Oostenrijk

Redelijk

Polen Portugal Rusland

Slecht

Slowakije Spanje Tsjechië

Guur

Turkije VK Zweden Zwitserland Brazilië Canada Mexico VS Australië China Hong Kong

N/A

India Indonesië Japan Nieuw-Zeeland Singapore Taiwan Thailand VAE

N/A

36

Outlook

Hebt u deze Market Monitor met interesse gelezen? Kijkt u dan ook eens op onze website www.atradius.be. U treft hier nog meer Atradiuspublicaties die zich richten op de mondiale economie, waaronder diepgaande landenrapporten, advies over creditmanagement en artikels over actuele businesstopics.

Copyright Atradius N.V. 2012 Disclaimer. Dit rapport wordt louter ter informatie verstrekt en is niet bedoeld als enige aanbeveling aan de lezer(s) met betrekking tot een specifieke transactie, investering of strategie. Lezers zijn zelf verantwoordelijk voor het nemen van commerciële en andere beslissingen omtrent de verstrekte informatie. Hoewel Atradius al het noodzakelijke heeft gedaan om te verzekeren dat de informatie in dit rapport verkregen is van betrouwbare bronnen, kan Atradius niet verantwoordelijk gesteld worden voor fouten of omissies, of voor de resultaten verkregen door gebruik van deze informatie. Alle informatie in dit rapport wordt gegeven ‘zoals ze is’, zonder garantie op volledigheid, accuraatheid, tijdsgebondenheid, of op de resultaten verkregen door gebruik van het rapport, en zonder garantie van enige soort, uitdrukkelijk of geïmpliceerd. In geen geval zal Atradius, haar gerelateerde partners of corporaties, of de partners, agenten of werknemers hiervan verantwoordelijk gesteld kunnen worden voor enige genomen beslissing of actie die zij zouden nemen op basis van de in dit rapport verstrekte informatie om het even welke schade het betreft, zelfs wanneer vooraf geïnformeerd over de mogelijke negatieve gevolgen.

Atradius Credit Insurance NV Meir 30 2000 Antwerpen Avenue Prince de Liège 74-78 5100 Namen


[email protected] www.atradius.be

37

ict huidige prestaties en vooruitzichten

Recommend Documents