GENIET LIFESTYLE MAGAZINE VOOR ARTSEN DECEMBER 2015 SKIËN IN ANDALUSIË

GENIET LIFESTYLE MAGAZINE VOOR ARTSEN

JEANINE SPLINTER VERTELT HOE HET IS OM TV-ARTS TE ZIJN

DECEMBER 2015

ETEN EN RIJDEN MET TRAMRESTAURANT HOFTRAMMM

SKIËN IN ANDALUSIË

VLUCHTELINGEN / KUNST KIJKEN / DAVID BOWIE IN HET GRONINGER MUSEUM / ONTSPANT U ZICH MAAR EVEN / DE TAS VAN... / DE BOEKENDOKTER DIAGNOSTICEERT EN SCHRIJFT VOOR... / VAKANTIETIPS VAN JESSICA DE BLOOM

a new beginning VOLVO XC90 MADE BY SWEDEN De nieuwe Volvo XC90 markeert het begin van een nieuw tijdperk. Eén waarin de nieuwe standaard is gezet op het gebied van design, technologie en veiligheid. De nieuwe Volvo-motoren zijn krachtiger dan ooit en hebben een extreem lage uitstoot. De innovatieve technologie van de T8 Twin Engine (plug-in hybrid) leidt tot een gemiddelde CO2-uitstoot van 49 g/km. Maar daar laten we het niet bij. De nieuwe Volvo XC90, met standaard 7 zitplaatsen, is de veiligste Volvo ooit gebouwd. Met veiligheidsinnovaties die zijn tijd ver vooruit zijn, komen we een stap dichterbij het realiseren van onze 2020 visie. Deze visie houdt in dat in 2020 niemand meer zal omkomen of zwaar letsel zal oplopen in of door een nieuwe Volvo. ERVAAR DE VOLVO XC90 NU BIJ UW VOLVO-DEALER OF ONTDEK DE NIEUWE VOLVO XC90 OP VOLVOCARS.NL

vanaf 15% bijtelling

Nieuwe Volvo XC90 v.a. € 68.995 en Volvo XC90 T8 Twin Engine v.a. € 77.995 incl. 21% btw en bpm. Raadpleeg voor additionele kosten de verkoopvoorwaarden op www.volvocars.nl. Volvo XC90 leasen v.a. € 1.065 p.m. en Volvo XC90 T8 Twin Engine leasen v.a. € 1.095 p.m., excl. btw en brandstof, o.b.v. Full Operational Lease, 60 mnd, 20.000 km p.j., Volvo Car Lease: 020 - 658 73 10 (kantooruren). Wijzigingen voorbehouden. Gem. verbruik: 2,1 - 7,6 l/100 km (47,6 - 13,2 km/l), gem. CO2-uitstoot resp. 49 - 176 g/km.

REFLECTIE De traditionele donkere dagen voor kerst komen er weer aan. De aparte sfeer die daar bij hoort, wordt meestal opgehangen aan gezelligheid, familie, vakantie en lekker eten en drinken. Voor sectoren die 24 uur per dag een dienst leveren, zoals de gezondheidszorg, betekent het echter ook schipperen met roosters en vrije dagen om enerzijds de bezetting op peil te houden en anderzijds zo veel mogelijk de harde werkers iets mee te laten krijgen van deze dagen. Het kan niet anders dan dat we in deze dagen ook denken aan allen voor wie de feestdagen helemaal niet feestelijk zijn, zoals alleenstaanden, mensen die net een dierbare verloren hebben en natuurlijk aan de vluchtelingen die op zoek zijn naar een betere toekomst. In die zin is dit ook een periode van reflectie. Het traditionele terugkijken op het afgelopen jaar hoort daar bij, maar zeker ook het vooruitkijken naar het komende jaar. Hopelijk kan deze aflevering van GENIET helpen om plannen te maken voor de leuke dingen van het leven in het komende jaar. Skiën én naar het strand in Andalusië, de tentoonstelling over David Bowie in Groningen, een restaurant in een tram (Hoftrammm) in Den Haag zijn zomaar een aantal onderwerpen die u zult aantreffen. Ik wens u mooie feestdagen en het allerbeste voor 2016. © Marco Hofsté

Hans van Santen Hoofdredacteur Medisch Contact

Colofon Hoofdredactie Hans van Santen (hoofdredacteur), Robert Crommentuyn en Evert Pronk (adjuncthoofdredacteuren) Projectmanagement Clemens van Gessel Tekst- en webredactie Aan dit nummer werkten mee Fenneke van der Aa, Sandra Braakmann, Jan Dobbe, Erik Fekken, Marco Hofsté, Hans van der Maas, Rami Marjamäki, Herman van Ommen, Saskia Ridder, Lennaert Ruinen, Huug Schipper, Bram Tjaden, Lot Veeger, Pedro Viegas, Caroline Westdijk

Basisontwerp Tamar Smit Redactieadres Mercatorlaan 1200, Postbus 20052, 3502 LB Utrecht, telefoon: 030 2823 384, www.medischcontact.nl Opmerkingen en suggesties [email protected] Advertenties Cross Media Nederland, www.crossmedianederland.com Telefoon 010 742 19 44 Advertenties kunnen zonder opgaaf van redenen worden geweigerd.

Behoudens de door de wet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van Medisch Contact. GENIET wordt uitgegeven door de KNMG. De redactie is onafhankelijk en werkt op basis van een redactiestatuut. De redactie heeft alles gedaan om de rechthebbenden van het beeldmateriaal te achterhalen. Als desondanks beeldmateriaal is geplaatst waarvan u (mede)rechthebbende bent, kunt u contact opnemen met: [email protected]. Aanwijzingen voor auteurs vindt u op medischcontact.nl/contact

GENIET | 3

GENIET DECEMBER 2015

07

Tv-arts Jeanine Splinter: ‘Ik ben primair arts, dat staat voorop!’

21

De boekendokter diagnosticeert en schrijft voor...

Huisarts Jeanine Splinter is een van de presentato-

In de hofstad toont het Gemeentemuseum specta-

ren van het tv-programma Dit is mijn lijf, waarin ze

culair gedekte tafels in de tentoonstelling ‘Nederland

gênante of schokkende aandoeningen behandelt.

dineert’. Het boekenmuseum Meermanno laat een

Jeanine vertelt hoe ze bij de televisie terechtkwam,

gevarieerd palet aan kookboeken zien, van hand-

hoe het is om tv-huisarts te zijn en hoe ze het vindt om

geschreven kookschriften uit de achttiende eeuw via

een bekende Nederlander te zijn. Ze is geen televisie-

Bakken en braden met Barbie en Sophia Lorens Koken

maker geworden, want voor haar is en blijft de artsenij

‘con amore’ tot Jamie Olivers The Naked Chef. En

nummer één.

Middas Dekkers laat in zijn boek De kleine verlossing of

de lust van het ontlasten alle denkbare facetten van deze diepmenselijke bezigheid de revue passeren.

15

David Bowie in het Groninger Museum David Bowie is meer dan een zanger, muzikant,

24

Tramrestaurant Hoftrammm. Eten en rijden door Den Haag

songschrijver, acteur, dramaturg of producent. Hij is

Goed eten, een bijzondere route door de stad en

eveneens meer dan een verzameling alter ego’s, zoals

onbeperkt genieten van goede wijn. Tramrestaurant

Ziggy Stardust, Aladdin Sane of The Thin White Duke. De

Hoftrammm in Den Haag, gestart in mei 2014, heeft

man die in 1947 werd geboren als David Robert Jones

het allemaal in zich. Initiatiefnemer en eigenaar

gaat ook ver voorbij de status van popster. Zijn naam

Bobby van Galen vertelt over de totstandkoming

echoot immers vanuit diverse uithoeken van de mode-,

en het voortdurende succes. Want Tramrestaurant

design- en kunstwereld. Die verreikende invloed is pre-

Hoftrammm is sinds de opening altijd volgeboekt en

cies wat Bowie tot een cultureel icoon maakt. En wat

de reacties zijn unaniem lovend. En, o ja, de bekende

het Groninger Museum deze winter toont.

chef-kok Pierre Wind schuift ook nog even aan.

07

15

29

Jessica de Bloom over de kunst van het vakantievieren

36

Ontspant u zich maar even... Vier pagina’s boordevol tips om uw vrije tijd net even

Nederlanders houden van vakantie. Jaarlijks geven

iets anders in te vullen. Van prachtig papier tot stijlvolle

we zo’n vijftien miljard euro aan vakanties uit en buiten

jurkjes op maat en van koken uit een doos tot avontu-

crisistijd gaan we gemiddeld drie keer per jaar weg,

ren op de Hollandse Waterlinie.

de helft van de tijd naar het buitenland. Maar zijn we door al die vakanties een meer ontspannen, gelukkiger volk? Dat valt volgens Jessica de Bloom wel mee. Uit haar onderzoek blijkt immers dat de meeste vakantie-effecten in één week weer verdwijnen. Gelukkig valt daar wat aan te doen.

31

Kunst kijken De mens kijkt het liefst naar zichzelf, zijn soortgenoot.

41

De tas van... Wat hoort er bij een dokter? Een dokterstas natuurlijk.

Wat de ander ben je zelf, of zou je willen zijn, of juist

In dit nummer van GENIET vertelt voormalig huisarts en

niet. Dolgraag spiegelen we ons aan anderen, om te

eerstelijns specialist ouderengeneeskunde Ester Bertholet

kunnen lachen, huilen, bewonderen, benijden, grieze-

waarom haar tas zo bijzonder is. Zij heeft haar dokters-

len, genieten, verachten of toejuichen. We kijken om

tas namelijk in de kast gezet en in plaats daarvan een

te herkennen. Gezien de variëteit aan invalshoeken

mooie schoudertas gekocht. Een klassieke dokterstas

en gedaanten die de kunstwerken van Roland Topor,

associëren haar patiënten al snel met een huisarts en dat

Gunther von Hagens, Gerhard Marx, Damien Hirst en

is ze niet, ze zou er alleen maar verwarring mee creëren.

Jan Fabre aannemen, blijken de benige resten van het menselijk lichaam een bron van scheppingsdrift.

35

Vluchtelingen Bram Tjaden vertelt in zijn column over de grote veran-

43

Ooit gedacht aan... skiën in Andalusië? Heel veel beter kan het bijna niet worden: de winter

dering die geleidelijk plaatsvond nadat zijn pleegzoon

doorbrengen in Zuid-Spanje. In Andalusië om precies

Ahmad naar Sierra Leone was gegaan om zijn familie te

te zijn: strakblauwe luchten, een lekker warm zonne-

zoeken. Hij stuurde na terugkeer in Nederland zijn familie

tje en prachtige historische steden om te bezoeken.

maandelijks geld en ging wekelijks naar een moskee in

Genieten van de amandelbloesem die het landschap

de buurt. Bram en zijn familie kregen te maken met grote

tussen december en februari rozig wit kleurt. Maar

culturele verschillen. Maar omgaan met culturele diversi-

ook… genieten van de Sierra Nevada, waar je onver-

teit betekent elkaar zoeken en onbekende wegen gaan.

wacht heerlijk kunt skiën!

Dat is lastig, maar ook de moeite waard, aldus Bram.

24

41

1 Pull 6 Sizes 50 Colors 1 0 0% ext ra fine merino woo l Joe gelooft in kwaliteit en eenvoud. Joe’s fijne wollen truien worden gewaardeerd om hun draagcomfort en extreme zachtheid. Joe is er voor de stijlvolle man die kiest voor gemak. Daarom bezoek je Joe online. Daar vind je een aantal zorgvuldig ontworpen truien met een enorme keuze aan kleuren. Alles in 100% extra fine merino wool. Eenmaal overtuigd van de kwaliteit hoef je nooit meer na te denken over je nieuwe trui. Die bestel je bij Joe! Door het online maatadvies, gebaseerd op lengte, gewicht en leeftijd, kies je altijd de juiste maat. De verzending is gratis en als de trui niet bevalt, kun je ‘m gratis retourneren. Any time, any reason! Joe heeft nooit uitverkoop maar altijd een goede deal: buy more - save more. Webstore: Store Amsterdam: Store Antwerpen:

www.joemerino.com Kerkstraat 167-171 Kloosterstraat 28

opening december 2015

© Herman van Ommen

TV-HUISARTS JEANINE SPLINTER:

‘IK BEN PRIMAIR ARTS, DAT STAAT VOOROP!’ TEKST: JAN DOBBE FOTO'S: HERMAN VAN OMMEN, ANP

GENIET | 7

© Herman van Ommen

Sinds 2012 zendt RTL 4 het populair-medisch programma Dit is mijn lijf uit. Twee huisartsen en één tandarts reizen met een mobiele kliniek door Nederland om gênante of schokkende aandoeningen te behandelen. Het team geeft na het stellen van de diagnose uitleg en stuurt mensen zo nodig door naar apotheek of specialist. Huisarts Jeanine Splinter (36) maakt deel uit van het team en vertelt GENIET hoe het is om tv-huisarts te zijn.

I

n het RTL 4-programma Dit is mijn Lijf, dat inmiddels vier seizoen op de buis is, onderzoeken huisartsen Jeanine Splinter en Felix van der Wissel patiënten met klachten waarmee ze niet naar hun eigen dokter durven of waar ze graag een second opinion over willen horen. Een heel scala aan min of meer gênante aandoeningen kwam de afgelopen jaren voorbij. Denk aan overgewicht, schaamlipcorrectie, vaginale verzakking, ongelijke borsten, borstvergroting en verkleining, erectieproblemen, ongewenst urineverlies en slechte adem. Maar ook ‘gewone’ aandoeningen, zoals hart-, maag- of darmproblemen, huidaandoeningen, voet-, knie-, en heupproblemen, werden uitgebreid behandeld. Het programma is een bestseller, met soms maar liefst 1 miljoen kijkers per aflevering.

Blond

Hoe kom je als arts bij de televisie terecht? Jeanine: ‘Dat is heel grappig gegaan. Ik heb altijd een fascinatie voor televisie en media gehad. Mijn leraar Nederlands zei het al in de derde klas van het vwo: “Jij gaat wat doen met je stem, met televisie of andere media.” Die opmerking is altijd blijven hangen.’ Toen ze op een vacaturewebsite voor waarnemend artsen de advertentie ‘Huisarts gezocht voor tv-programma' zag, leek het Jeanine voorbestemd dat dit op haar pad kwam: ‘Ik heb gereageerd en toen is het balletje gaan rollen… Ik moest een aantal sollicitatieronden door, heel veel mailen en bellen, screen tests doen op het Mediapark in Hilversum. Dat was alles bij elkaar een procedure die wel twee maanden duurde. En er waren zeker tachtig kandidaten op afgekomen, dus ik had flink wat concurrentie! Hartstikke leuk dat ik het werd… Haha, toen de keuze eenmaal op mij was gevallen, was er nog één voorwaarde van hun kant: ik moest mijn haar verven. Ze hadden al een blonde huisarts en een blonde tandarts, en nu was ik ook weer blond. Dat kon niet, dus of ik wat donkerder kon worden… Mij maakte het niet zo veel uit, dus onder het motto “Doe eens gek” heb ik toen mijn haar geverfd.’ 8 | GENIET

Huisarts in IJsselstein Na haar studie geneeskunde in Utrecht deed Jeanine Splinter enige tijd ervaring op als arts-assistent kindergeneeskunde, met het doel zich te specialiseren als kinderarts. Uiteindelijk bleek haar hart toch bij het huisartsenvak te liggen. In 2010 studeerde ze af en sinds augustus 2011 is zij parttime werkzaam in een huisartsenpraktijk in IJsselstein. ‘Ik ben daar vaste waarnemer, naast incidentele waarneming bij enkele andere praktijken.’ Jeanine is sinds maart 2014 moeder van Fréderique en is ten tijde van dit interview in verwachting van haar tweede kindje.

Poot stijf

Jeanine heeft zelf ook zo haar voorwaarden gesteld aan deelname aan het programma: ‘Ik heb altijd gezegd: ik ben primair arts, en die grens bewaak ik ook. Ik check van tevoren altijd of bepaalde behandelingen wel in de haak zijn en of de patiënt daarmee geen schade oploopt.’ Ze wilde niet een of andere commerciële tante zijn die allerlei producten staat aan te prijzen. En ja, RTL is een commerciële omroep, dus er zijn sponsors. Jeanine: ‘Die hebben belangen en willen je weleens in een bepaalde richting sturen die niet direct overeenkomt met hoe jij het als arts zou doen. Dan houd ik mijn poot wel stijf hoor. Zo hadden we een keer een item over migraine. Normaliter schrijf je dan eerst paracetamol voor, vervolgens iets ibuprofen-achtigs, en dan pas ga je over tot zwaardere medicatie. Een van de sponsors, een farmaceutisch bedrijf, wilde liever meteen de stap naar de zwaardere medicijnen maken. Niet dus. Op dat soort zaken moet ik echt wel scherp zijn.’

Het lijkt of alle patiënten spontaan de mobiele kliniek van Jeanine in komen lopen, maar dat is natuurlijk niet altijd het geval. Er zijn ook gevallen bij die van tevoren worden voorbereid. Jeanine: ‘De onderwerpen die in Dit is mijn lijf worden behandeld, komen op verschillende manieren binnen. Centraal loket is de redactie, waar de onderwerpen worden aangereikt door kijkers, sponsors en artsen. De redactie maakt een selectie, wij kijken als artsen mee en adviseren. Overigens is dat meestal last minute, waardoor je weinig voorbereidingstijd hebt. Dat is weleens lastig.’ Toen het programma grotere bekendheid kreeg, keken er soms wel 1 miljoen mensen per keer naar. ‘Dat levert natuurlijk veel spontane aanmeldingen op van mensen die iets bijzonders mankeren. Langs die weg hebben we dus ook heel wat gevallen binnengekregen.’ Met zo’n groot publiek werd Jeanine Splinter al snel een bekende Nederlander: ‘Ik had me daar van tevoren totaal geen voorstelling van gemaakt. Ik dacht leuk, een tv-programma met een medische invalshoek. Daar wil ik graag aan meedoen! Maar dat je dan plots op straat wordt herkend en door allerlei media wordt benaderd, dat overviel me wel een beetje. Wat het meest voorkomt, is dat mensen je langer aankijken en zeggen: “Ik ken jou toch ergens van?” Of dat ze je spontaan groeten terwijl je ze niet kent. Of een buurvrouw van de overkant die dan ineens roept: “Dankzij jou weet ik nu hoe ik aan die rode bultjes bij mijn bikinilijn kom!” Haha, dat is wel heel leuk om mee te maken!’ Brug

‘In de praktijk merk ik het ook. Patiënten zijn min of meer trots dat “hun” dokter bekend is van tv. Of ze maken grapjes: “Je hebt hier toch geen verborgen camera hangen, hè?” Er is ook meer aanloop voor meer gênante kwalen en ook in andere praktijken merken ze het dat mensen makkelijker binnenlopen met zulke aandoeningen. Het programma

© ANP

Bekende Nederlander

Jeanine en collega Felix van der Wissel op de set

‘Doordat je met een medium als televisie veel mensen bereikt, kun je belangrijke statements maken’ doet dus wat het moet doen. Daar doe ik het primair ook voor. Het heeft echt een brug geslagen voor mensen die anders niet met hun kwaal voor de dag hadden durven komen.’ Doordat je met een medium als televisie zo veel mensen bereikt, kun je belangrijke statements maken, aldus Jeanine. ‘Mooi voorbeeld is het belang van alert zijn op bijwerkingen van medicijnen. Wij hadden een patiënt die als bijwerking van bètablokkers psoriasis aan zijn handen had. Hij liep al jaren met dat probleem en niemand kon hem tot dusverre helpen. En dan blijkt in ons programma dat het eigenlijk een heel simpele oorzaak heeft die relatief eenvoudig verholpen kan worden! Daar ben ik dan toch wel heel blij mee. We konden er de waarschuwing aan koppelen: wees alert op bijwerkingen en bespreek ze tijdig met je arts! Ik hoor van veel mensen dat ze veel van Dit is mijn lijf geleerd hebben en het daarom ook erg waarderen. Dat is echt leuk om te horen.’ GENIET | 9

zijn verzekering – het vetschort kwam niet ver genoeg. Nou denken veel mensen dat zulke kosten dan wel door het programma worden betaald, maar dat is niet zo. Ik moest die man dus teleurstellen. Hij was boos: “Dan eet ik er wel weer 35 kilo aan!” riep hij en vertrok. Heel jammer, zowel voor hem als voor ons. We hadden hem graag willen helpen.’

Snurkprobleem

Collega’s reageren positief

Er gaat veel tijd zitten in het maken van Dit is mijn lijf. ‘Het is heel intensief. Het kost me zeker twee dagen per week. Zeker in het eerste seizoen, toen moesten we het wiel nog uitvinden. Ik had mijn draai nog niet helemaal gevonden, moest wennen aan mijn nieuwe rol. Daardoor heb je nog meer tijd nodig. Er waren draaidagen bij van zeven uur ’s ochtends tot negen uur ’s avonds. Later raak je meer ervaren, gaat het allemaal wat soepeler en zijn die dagen niet meer zo lang.’ Omdat het programma over gênante aandoeningen gaat, ligt het voor de hand dat sommige patiënten zich bij nader inzien terugtrekken. Dit is mijn lijf had weinig problemen op dit gebied. Jeanine herinnert zich maar twee gevallen: ‘Zo hadden we iemand met een snurkprobleem. Die hebben we ’s nachts gefilmd om te laten zien hoe erg het was. Daarmee geconfronteerd wilde hij niet verder, wat ook wel weer begrijpelijk is. Die escape hebben mensen natuurlijk.’ Het tweede geval was een man met een vetschort die de mobiele kliniek bezocht. Een vetschort krijg je als je heel dik bent geweest en dan heel veel hangende huid overhebt. Jeanine: ‘Hij was 35 kilo afgevallen, en wilde dolgraag van dat schort af. Vervolgens bleek dat de ingreep niet werd vergoed door

Jeanine Splinter is geen televisiemaker geworden. Voor haar is en blijft de artsenij nummer één. ‘Collega Felix van der Wissel en ik denken wel actief mee over hoe gevallen aangepakt moeten worden. Wat doe je wel en wat niet? Hoe zet je de aandoening realistisch en professioneel neer zonder iemand schade toe te brengen? Daarover praat ik graag mee, maar programmamaker? Nee, niet echt.’ Dat hoeft ook niet, want er staat een enorme redactie van circa twintig mensen achter haar die dat kunnen. ‘Alleen zijn het geen medici, dus zijn wij er vooral voor de bewaking van de medische inhoud. Dat werkt prima.’ Dat ze het goed doen, blijkt ook wel uit de reacties uit de medische wereld. ‘Die zijn eigenlijk altijd positief. Heel vaak hoor ik: “Goed dat je dit doet, ik heb het echt drukker gekregen.” Ze kan zich zegge en schrijve één kritische reactie van een arts herinneren, meteen na de allereerste uitzending. ‘Die ging onder andere over schaamlipcorrectie. Ik ben helemaal niet van “meteen corrigeren” als iemand met zoiets komt. Ik laat mensen er eerst heel goed over nadenken, verwijs ze zo nodig naar een psycholoog. Pas dan kun je zo’n beslissing nemen. De arts in kwestie was sowieso mordicus tegen en vond dat ik er niet aan had mogen meewerken.’

© Herman van Ommen

‘Dankzij jou weet ik hoe ik aan die rode bultjes bij mijn bikinilijn kom!’

10 | GENIET

‘Dat je op straat wordt herkend en door allerlei media wordt benaderd, dat overviel me in het begin wel’

Arts op popfestivals Jeanine Splinter werkt ook als arts op popfestivals. Dat doet ze ook met veel plezier, voor het eerst op Lowlands in 2007. ‘Ik kwam daar terecht via een ambulancebroeder met wie ik een keer meereed. Hij tipte me en zo is het gekomen. Ik merkte toen al dat ik het leuk vond om buiten de gebaande paden te gaan als arts.’ Ze maakt leuke en © Herman van Ommen

gekke dingen mee op Lowlands. ‘Zo kwam er een jongen stoned binnen die gras had gegeten. “O als mijn moeder me nu zo zou zien!” riep hij. Dat was wel hilarisch.’ Op Lowlands komen zo’n 55.000 bezoekers. Jeanine maakt er deel uit van een artsenpool, die samenwerkt met een groot team EHBO’ers. ‘Op de centrale EHBO-post is bij toerbeurt een arts aanwezig. Patiënten worden geselecteerd op de ernst van hun aandoening: blaren, oververhitting of gekneusde enkels worden behandeld door de EHBO’ers, maar een hechtwond, acute blindedarmontsteking, borstontsteking, urineweg- of ooginfecties doe ik als arts.’ Sinds een paar jaar staat Jeanine soms ook stand-by bij MOJO-concerten voor artiesten als Coldplay, Pink Floyd en Prince. ‘Dan ben je er voor de hele band, die lange tijd on

Plezier

tour is. Soms moeten ze een arts zien als ze

Als het aan Jeanine Splinter ligt, gaat ze nog wel even door met het programma. ‘We hebben nu vier seizoenen gedraaid, en maken even pas op de plaats. Er wordt gekeken of er een vervolg komt. Als dat er komt, doe ik graag weer mee. Het geeft echt een heleboel positieve energie. We hebben tijdens de opnamen ontzettend veel plezier. Het is een gezellig team en dat maakt het leuk om te doen. Ik ga heel graag naar mijn werk.’ l

ergens spelen. In Nederland is dat normaliter huisarts Kees Vos, ik vervang hem als hij niet kan. Erg leuk om te doen.’ Daarnaast is Jeanine voor TivoliVredenburg een van de twee huisartsen die oproepbaar zijn voor zieke artiesten.

GENIET | 11

THE OBEROI MAURITIUS

H

et tropische eiland Mauritius ligt middenin de Indische Oceaan op ongeveer 850 kilometer voor de oostkust van Madagaskar. Het is de unieke ligging van dit eiland die voor een mix van Aziatische en Afrikaanse invloeden zorgt, welke duidelijk terug te zien zijn in de bevolking; een smeltkroes van verschillende culturen. Reist u met Talisman, dan is Martine Claessens uw ideale gesprekspartner voor uw (rond)reis door Mauritius. En of u nu helemaal wilt ontspannen vanuit één resort of wat meer van het eiland wilt ontdekken; alles is hier mogelijk.

Het Oberoi Resort in Mauritius is misschien wel het meest favoriete resort van Talisman reizigers én bestemmingsspecialisten. Het overtreft alles; van de natuurlijke architectuur en de subtropische tuinen tot het design van de paviljoens en de discrete persoonlijke service. The Oberoi ligt in de Baie aux Tortue (schildpadbaai) in het noordwestelijke deel van Mauritius. Het bijzondere hier is de paradox die de omgeving oproept. Aan de ene kant smekend om de hele dag relaxed door te brengen op een bedje onder een palmboom op het strand, aan de andere kant om op avontuur te gaan in deze tropische omgeving. En speciaal voor gasten die deze uitdaging aandurven, is er een speciaal programma ontwikkeld. Het Touching Senses programma van The Oberoi laat u onder begeleiding met al uw zintuigen kennis maken met de elementen op de accommodatie en in de schitterende omgeving.

12 | GENIET

- advertentie -

Martine; ‘The Oberoi Mauritius is zowel geschikt voor strandliefhebbers als voor gasten met een actieve levensstijl. U kunt hier echt op alle hulp rekenen bij het verwezenlijken van uw sportieve plannen voor de dag; van duiken en snorkelen tot zeilen, squashen en zelfs diepzeevissen! Bovendien telt Mauritius vijf 18-holes golfbanen. Vervelen hoeft u hier dus niet!’ Uw luxe paviljoen in The Oberoi is ruim en licht, en ingericht met natuurlijke materialen. Door de subtiele Mauritiaanse accenten en de zwart-wit foto’s aan de muur wordt u herinnert aan hoe het leven hier ooit was. Voor net dat beetje extra luxe boekt u een paviljoen met een privé zwembad. Wij garanderen u; u wilt hier nooit meer weg! Meer weten over Talisman of Mauritius? Kijk op www.talisman.nl Talisman travel design is gespecialiseerd in het ontwerpen van uw ideale droomreis. Het leveren van maatwerk en het bieden van een zo hoog mogelijke kwaliteit is altijd het uitgangspunt.

Talisman travel design www.talisman.nl 078-614 2788 [email protected]

GENIET | 13

Geberit AquaClean De wc waarmee u met water wordt gereinigd.

Het nieuwe welzijn. Ontdek een compleet nieuw gevoel van frisheid en hygiëne met Geberit AquaClean Mera: de wc met douchefunctie reinigt u na één druk op de knop met een warme waterstraal. Voor een optimale lichaamsverzorging en meer welzijn. ̛ www.geberitaquaclean.nlmera of      gratis

DAVID BOWIE IN HET GRONINGER MUSEUM

DE MAN ALS

KAMELEON EN CULTUREEL ICOON TEKST: FENNEKE VAN DER AA BEELD: © V&A IMAGES, MET DANK AAN THE DAVID BOWIE ARCHIVE 2012, TENZIJ ANDERS VERMELD

Albumfotografie voor Aladdin Sane (1973) door Brian Duffy. © The David Bowie Archive & Duffy Archive Limited

GENIET | 15

David Bowie is meer dan een zanger, muzikant, songschrijver, acteur, dramaturg of producent. Hij is eveneens meer dan een verzameling alter ego’s, zoals Ziggy Stardust, Aladdin Sane of The Thin White Duke. De man die in 1947 werd geboren als David Robert Jones gaat ook ver voorbij de status van popster. Zijn naam echoot immers vanuit diverse uithoeken van de mode-, design- en kunstwereld. Die verreikende invloed is precies wat Bowie tot een cultureel icoon maakt. En wat het Groninger Museum deze winter toont.

E

ind 1968 maakte de Apollo 8 als eerste bemande ruimtecapsule een baan om de maan. Astronaut William Anders maakte tijdens die missie de legendarische foto Earthrise, de opkomst van de aarde gezien vanaf de maan. Deze en andere prachtige ruimtevaartfoto’s belandden kort daarna, op 6 januari 1969, in een special in The Times, een Britse krant die David Bowie in handen kreeg. Precies een week later had hij Space Oddity geschreven, het nummer waarmee hij zo’n negen maanden later voor het eerst de hitlijsten zou beklimmen. Vervreemding, afzondering, dystopie, angst en waanzin: al in die eerste hit toont de 22-jarige Bowie zijn fascinatie voor het unheimische. Space Oddity gaat namelijk niet over het enthousiasme over de technische mogelijkheden, maar over het gevoel van beklemming en onzekerheid. En dat sloeg aan in het deprimerende Groot-Brittannië op de rand van de jaren

zeventig van de vorige eeuw. Zijn generatiegenoten herkenden die gevoelens van woede, angst, onbehaaglijkheid en frustratie; Bowie wist de vinger precies op de zere plek te leggen. De intrede van Bowie markeert dan ook het eind van de utopische jaren zestig, een periode waarin nog alles mogelijk leek. Met de komst van Bowie verandert de vrije liefde in aseksualiteit en veranderen experimenten met psychedelische drugs in wantoestanden vol desoriëntatie en paranoia. Bowie trok zich niets aan van de principes van het feminisme en de homo-emancipatie van de jaren zestig, maar introduceerde een verwijfde glamrock, speelde met travestie en hulde zich in dikke lagen make-up en sierlijke vrouwenkleren. Hij presenteerde zich bovendien niet als een gelijke, maar als de nieuwe messias – die weliswaar aan zijn eigen grootheidswaanzin ten onder zou gaan. Daarvan is Bowies personage Ziggy Stardust, de leider van een groep space invaders die de zondige aardbewoners kwamen verlossen, hét voorbeeld. Met de komst van Space Oddity eind 1969 zag de wereld een nieuw soort artiest opstaan. Een muzikaal multitalent, een theatraal performer en een creatieve en ongrijpbare persoonlijkheid die zich verschuilt achter talloze personages. Tegelijk weet Bowie wat er leeft. Hij is trendsettend en wars van conventies. Hij houdt van het experiment en van interessante samenwerkingen, zowel in de muziek als op het gebied van design en kunst. David Bowie is gaat over de constante zoektocht van deze legendarische muzikant naar nieuwe inspiratie en ideeën voor kleding, albumhoezen, decors en video’s. Tegelijk toont David Bowie is het tijdsbeeld van zijn zoekende generatie, en dat maakt de tentoonstelling niet alleen voer voor Bowie-fans. Fashion & fame

Verknipte songtekst van ‘Blackout’ voor Heroes (1977)

16 | GENIET

David Bowie is reist sinds 2013, na een zeer succesvolle opening in het Victoria and Albert Museum in Londen, de hele wereld over. Na Toronto, São Paulo, Berlijn, Chicago, Parijs, waar de miljoenste bezoeker werd ontvangen, en Melbourne is nu Groningen aan de beurt. Andreas Blühm, algemeen directeur van het Groninger Museum, voelt zich dan ook zeer vereerd dat zijn stad in dit rijtje staat. Hij is zelfs zodanig onder de indruk dat hij meent dat het Victoria and Albert Museum met David Bowie is het medium ‘tentoonstelling’ opnieuw heeft uitgevonden. Het zijn echter grote woorden van een zeer dankbare

museumdirecteur, want David Bowie is blijft in wezen een vrij standaard tentoonstelling over een muziekartiest. Al is de aankleding groter van opzet en de inhoud waarschijnlijk boeiender dan de gemiddelde artiest. De tentoonstelling telt ruim driehonderd objecten, waaronder handgeschreven songteksten, originele kostuums, decorstukken, maquettes voor podia, foto’s en schetsen voor albumcovers. De ongelooflijke hoeveelheid materialen uit het David Bowie Archive tonen dat Bowie kennelijk alles bewaart, maar ook hoe actief de popster is in de wereld van kunst, mode, design en theater. Dat Bowie daarbij van het experiment houdt, valt zeker op. Eerst zien we hem als 17-jarige saxofonist met vetkuif in de instrumentele band The Kon-rads – van schoolvriend en mede-bandlid George Underwood had hij in 1962 per ongeluk ‘die’ klap gekregen waardoor zijn linkeroog permanent verwijd raakte. Later, ook na het behalen van het grote succes, houdt hij de creatieve controle: hij schetst lichtplannen, decorstukken, kleding en speelt met maquettes. Hij denkt na over details en de praktische uitvoerbaarheid. Zo worden schetsen getoond van hoe Bowie in 1979 zijn ondraagbare kostuum wil transformeren zodat hij niet in het kostuum op het podium hoeft te worden getild.

Bowie en Beat-schrijver William Burroughs (1974). Foto door Terry O’Neill, met de hand ingekleurd door Bowie

De heroes van Bowie

De zanger is een begenadigd tekenaar, blijkt uit David Bowie is. Naast vele schrijfsels zijn volop schetsen te zien. Bowie heeft tekenles gekregen van de vader van collegamuzikant Peter Frampton op de middelbare school en later werd hij leerling-commercieel tekenaar bij een reclamebureau. Hij leerde daar storyboards tekenen, een vaardigheid die hij later zou inzetten bij de totstandkoming van videoclips en toen hij bijvoorbeeld speelde met het idee van een rockopera op basis van Space Oddity. Bowie zocht de kunsten op en liet zich graag inspireren. Andy Warhol komt bijvoorbeeld regelmatig om de hoek kijken. Hij kreeg zijn eigen song op Hunky Dory (1971) en Bowie droeg zijn pruik voor zijn rol in Basquiat (1996). De zanger wordt zelfs de ‘zingende Warhol’ genoemd omdat hij eveneens graag met de betekenis van symbolen speelt. Van de Amerikaanse beatnik-schrijver William S. Burroughs leende Bowie de dada-achtige cut-up-techniek, waarmee hij eigen songteksten opknipte en opnieuw samenvoegde om tot nieuwe betekenissen te komen. Ook bij de vormgeving van albums spelen kunstenaars een grote rol. Voor The Man Who Sold The World (1970) liet Bowie zich in jurk en met lange, weelderige haren vastleggen als prerafaëlitische schoonheid, geheel in de stijl van Dante Gabriel Rossetti. Voor Heroes (1977) maakte hij een geschetst zelfportret op basis van een schilderij van de Duitse kunstenaar Erich Heckel. Meer eigentijdse kunstenaars kregen ook een plaats in het visueel oeuvre van Bowie. Zo werd bijvoorbeeld de Belgische kunstenaar Guy Peellaert ingehuurd voor Diamond Dogs (1974) en de Amerikaanse ontwerper Rex Ray voor het album Reality (2003).

Promotieshoot voor de band The Kon-rads (1963) door Roy Ainsworth

GENIET | 17

David Bowie is De tentoonstelling David Bowie is is vanaf 11 december 2015 tot en met 13 maart 2016 te zien in het Groninger Museum. Een aantal activiteiten rond de tentoonstelling is reeds uitverkocht. Dus wees er snel bij voor de volgende activiteiten.

Ŗ Bowie on Screen Niet genoeg gezien? Bezoek aansluitend een van de ſlms met Bowie als acteur, muzikant of grote inspiratie in het Groninger Forum: 18/20-12 Merry

Christmas Mr. Lawrence (1983), 27-12 The Hunger (1983), 03/10-01 The Man Who Fell to Earth (1976), 17-01 Christiane F. Wir Kinder vom Bahnhof Zoo (1981), 24-01 Labyrinth (1986), 31-01 Absolute Beginners (1986),14-02 The Linguini Incident (1991) en 21-02 Basquiat (1996). Locatie: Groninger Forum | Kosten: € 9,50 | Reserveren: www.groningerforum.nl. Geschetst zelfportret van Bowie voor Heroes (1978)

Ŗ What’s on David Bowies Playlist? Golden Years?

Het Noord Nederlands Orkest laat horen

Vormgeving speelt bij een artiest als Bowie een enorm grote rol. Gezien zijn lange staat van dienst en aanhoudende succes is een tentoonstelling als David Bowie is alleen al daarom zeker de moeite waard. De vraag is echter of de bezoeker bij een Bowie-tentoonstelling nog verrast kan worden. Een personage als Ziggy Stardust lijkt immers in ieders geheugen gegrift, inclusief hitsongs, uitdagende poses en flamboyante outfits. Maar daarover bij David Bowie is geen zorgen: de tentoonstelling biedt genoeg verrassend perspectief en is daarbij handig in tweeën opgedeeld. Wie zich simpelweg wil vergapen aan de beelden en aankleding van Bowie als performer, kiest voor Bowie als kameleon. Wie echter meer verdieping zoekt, ontdekt Bowie als cultureel icoon. Deze kant van Bowie, met de opkomst en ondergang van Ziggy, de messias van Mars, is oneindig veel interessanter. Het biedt namelijk inzage in de met cocaïne gevulde jaren in Los Angeles en de met Iggy Pop en Brian Eno gedeelde soberheid in West-Berlijn. De fashionable nineties komen daarna weer goed aan bod, tot aan Bowie in het internettijdperk met Reality (2003). Logischerwijs komen de materialistische jaren tachtig minder prominent in beeld – Bowie was destijds niet bepaald baanbrekend en trok zich zelfs enigszins terug uit de bekendheid. Datzelfde deed hij na een lichte hartaanval in 2004. Wie Bowie heeft gemist, kan dus in Groningen heerlijk zijn hart ophalen. Of op 8 januari 2016 als vanouds naar de platenzaak gaan. Want precies op zijn 69ste verjaardag komt Bowie met het nieuwe album Blackstar. l

welke muzikale helden Bowie zelf heeft.

18 | GENIET

Zoals de Duitse componist Richard Strauss en de minimalistische componist John Adams. Dj en radiopresentator Eric Corton leidt de werken in met behulp van foto- en ſlmmateriaal. Data: vrijdag 11 en zaterdag 12 december, 20.15 uur | Locatie: Oosterpoort Groningen | Kosten: € 35 | Reserveren: www.de-oosterpoort.nl.

Ŗ Starman! Een ode aan David Bowie Het Parool schreef eens dat als David Bowie en de Britse komiek Eddie Izzard een liefdesbaby zouden krijgen, dat het Sven Ratzke zou zijn. Deze Duits-Nederlandse zanger brengt een mix van modern

vaudeville, cabaret en chanson. En speciaal voor David Bowie is brengt hij een ode aan Bowie. Datum: zaterdag 12 december, 20.15 uur | Locatie: Oosterpoort Groningen | Kosten: € 19 | Reserveren: www.de-oosterpoort.nl.

No.03 Classic single-hand watch with automatic movement Advies winkelverkoopprijs € 1598,00 Collectie start vanaf € 549,00 

www.meistersinger.net Verkrijgbaar bij: Aalsmeer: Sparnaaij Juweliers, Zijdstraat 90 Alkmaar: Marc Lange, Mient 12 Amersfoort: van Hell Juweliers, Utrechtsestraat 28 Amsterdam: Juwelier-Horloger Harry Tromp, Rokin 48; QP Exclusieve Horloges, Willemsparkweg 154 (hoek Cornelis Schuytstraat) Apeldoorn: van Hell Juweliers, Hoofdstraat 133 Arnhem: Juwelier Punte, Rijnstraat 33 Barendrecht: Juwelier Ettema, Middenbaan 57-59 Breda: Pertijs Juwelier, Parkstraat 12-14 Bussum: Juwelier Geerling, Wilhelminaplantsoen 1 Culemborg: Bouman Juwelen, Markt 43 Delft: Van Loenen Horlogerie, Markt 63 Den Haag: Juwelier Christianne Dings, Frederik Hendriklaan 115; Juwelier van Willegen, Hoogstraat 15 Doetinchem: Juwelier Kopmels, Boliestraat 56 Enschede: Koelink Juwelier, Haverstraatpassage 32-34 Eindhoven: Juwelier C. van de Kerkhof, Rechtestraat 38 Ermelo: Wajer Juwelier, Stationsstraat 81A Goes: Fabery de Jonge, Lange Kerkstraat 30 Groningen: Juwelier De Schatkamer, Stoeldraaierstraat 3 Haarlem: F.J. Driessen Juweliers, Barteljorisstraat 1 Haren (GN): HA Juweliers, Rijksstraatweg 170 Heerenveen: Popma & Popma Juweliers, Dracht 37 Heerlen: Juwelier Oostwegel, Geleenstraat 55 Helmond: Stockx Juwelier-Diamantair, Ameidestraat 8 Hengelo (Ov.): Kwekkeboom Juweliers, Brinkstraat 8 Laren (NH): René Kahlé Juweliers, Brink 32A Maastricht: Jos Naebers Juwelier, Havenstraat 10 -12 Middelharnis: Juwelier Keuvelaar, Zandpad 32 Mijdrecht: Juwelier van Beek, Dorpsstraat 36 Nijmegen: Juwelier van Baal, Broerstraat 53 Nijverdal: Saffier Juwelier, Grotestraat 115 Oss: Juwelier Marijnissen, Kerkstraat 9 Oudewater: Juwelier Reijersen, Korte Havenstraat 16 Oud-Beijerland: Gentlemen, Oost-Voorstraat 4-6 Rijssen: Saffier Juweliers, Haarstraat 11 Roosendaal: Herbers & Jenniskens Juweliers, Passage 26 Rotterdam: A.P. van Willegen Juwelier, Schiekade 4; Brunott Juweliers, Oude Binnenweg 45 ’s-Hertogenbosch: Ton van Grinsven Juwelier, Hinthammerstraat 50 Schoonhoven: Rikkoert Juweliershuys, Haven 1 - 13 Spijkenisse: Atelier Ed Nobel, Oranjelaan 26 Utrecht: Punte Juwelier Horloger, Choorstraat 34-36 Veenendaal: Horlogerie van Manen, Hoogstraat 28 Venlo: Nellissen Juwelen, Markt 4 (naast stadhuis) Vianen: ’t Juweliershuis Reijersen-van Buuren, Voorstraat 15 Voorschoten: Juwelier van Dam, Schoolstraat 89-91 Winterswijk: Milikan Juwelier, Wooldstraat 22 Zoetermeer: Juwelier van Koningsbruggen, Promenadeplein 104 Zwolle: Juwelier Geerink, Diezerstraat 104 Agent: Time Company, [email protected] Tel. +31 570 514200

([FOXVLHIGULHGDDJVDUUDQJHPHQWYRRUVOHFKWVƉSS %RHNGLWDUUDQJHPHQWQXYRRUVOHFKWVƉSSLQSODDWV ƀ2QWYDQJVWPHWNRIILHWKHHRIHHQYLWDOHIUXLWFRFNWDLO YDQƉ5HVHUYHHUHHQYHUOHQJLQJVQDFKWYRRUƉ  PHWHFKWH7ZHQWVHNUHQWHZHJJH LQFORQWELMWHQGULHJDQJHQGLQHU*HOGLJWRW ƀ7ZHHRYHUQDFKWLQJHQLQHHQUXLPH/DQGKXLVRI  -XQLRUVXLWHPHWJHZHOGLJXLW]LFKWRSKHWODQGJRHG 5HVHUYHHUQXGLUHFWRQOLQHRS ƀ7ZHHPDDOHHQOX[HRQWELMWEXIIHW ZZZKROWZHLMGHQOPHGLVFKFRQWDFW ƀ7ZHHPDDOHHQYHUUXNNHOLMNGULHJDQJHQGLQHU RIUHVHUYHHUWHOHIRQLVFKYLD ƀ9ULMJHEUXLNYDQDOOHRQWVSDQQLQJVIDFLOLWHLWHQ  ]RDOVRQVPHWHU]ZHPEDGGHVDXQDŷVRQ]H +HWORPPHUULMNH/DQGJRHG'H+ROWZHLMGHLVHHQLGHDDOSOHNMH  WHQQLVEDQHQGHGULYLQJUDQJHHQGH&DUGLR)LWQHVV RPGHUXVWHQUXLPWHYDQ1RRUGRRVW7ZHQWHWHEHOHYHQ  .LQHVLV6WXGLR

Landgoed de Holtweijde | Spiekweg 7 | 7635 LP Lattrop | 0541-22 92 34 | Noordoost-Twente | www.holtweijde.nl

Handgemaakte dokterstassen

I N O X- A R T

van plantaardig gelooid leer. Bezoek de webshop of kom de collectie bekijken in Maarssen (alleen op afspraak).

MAATWERKKEUKEN IN ROESTVASTSTAAL & EIKENHOUT, UIT EIGEN WERKPLAATS

Minervum 7030, 4817 ZL Breda | Telefoon 076 - 205 01 96 www.KitchenConcepts.nl Bezoek onze showroom: di. t/m vr. 09.30 tot 17.30 | za. 09.00 tot 17.00 uur Een afspraak buiten openingstijden is mogelijk.

20 | GENIET

DOKTERSTASSEN.NL Abel Tasmanlaan 5 3603 GC Maarssen 0346-832104

DE BOEKENDOKTER

DIAGNOSTICEERT EN SCHRIJFT VOOR… TEKST: HUUG SCHIPPER

Een vriend vertrouwde mij ooit toe dat als hem gevraagd werd wat hij zoal gedaan had in zijn leven, hij zou antwoorden: ‘Ik heb veel gegeten en veel gescheten.’ Dat vond ik een al te makkelijk rijmende dooddoener. Een beetje platvloers ook, uit de mond van een dokter. Maar de kreet bleef hangen. En hoe langer hij hing, hoe waarder hij werd. Eten is volkssport nummer 1. Alles wat met eten te maken heeft, trekt pers, publiek en volle zalen. In de hofstad toont het Gemeentemuseum spectaculair gedekte tafels in de tentoonstelling ‘Nederland dineert’. Voor de gelegenheid verscheen er niet alleen een dikke catalogus over vierhonderd jaar tafelcultuur (met recht een koffietafelboek), maar ook het kinderboek Allemaal aan tafel van Rindert Kromhout en Margriet Heymans. Boeken over eten zijn populair. In 2010 kon je uit bijna zevenduizend beschikbare titels kiezen, in 2014 uit ruim negenduizend. Het eveneens in de hofstad residerende boekenmuseum Meermanno laat een gevarieerd palet aan kookboeken zien, van handgeschreven kookschriften uit de achttiende eeuw via Bakken en braden met Barbie en Sophia Lorens Koken ‘con amore’ tot Jamie Olivers The Naked Chef. Dwalend door de zes ingerichte zalen viel mijn oog op het enige kookboek dat vroeger bij ons thuis op de plank naast de pannen stond: het kookboek van mijn moeder! Het gaat te ver om mijn moeder een keukenprinses te noemen. Als veel meisjes van haar leeftijd werd ze na de oorlog met een opleiding aan de huishoudschool voorbereid op een dienstbaar gezinsleven. Op de huishoudschool leerde je schoonmaken, naaien en koken. De verschillende huishoudscholen in het land hadden hun eigen kookboek. Mijn moeder leerde koken uit het prozaïsch getitelde Recepten huishoudschool Laan van Meerdervoort ’s-Gravenhage van Fréderique Mathilde Stoll en Wilhelmina Hendrika de Groot, een boek dat jaarlijks herdrukt werd en gericht was op het efficiënt toebereiden van Hollandse producten die ‘in de verschillende maanden te verkrijgen zijn’. Ik ontleen er mijn culinaire jeugdherinneringen aan. Doordeweeks was er vaak andijvie (van april tot en met december verkrijgbaar), door mijn moeder intens doorgekookt en overgoten met maizenasaus. Daarbij serveerde ze kruimig gekookte aardappels en vleesjus van met vet doorregen runderlappen die uren hadden liggen sudderen. Het vlees aten wij vooraf met een schep jus. Daarna nuttigden we de groente en aardappelen die we met een tweede en derde schep jus smeuïg tot een bruingroene dril

Museum Meermanno, handgeschreven recepten 18e eeuw

prakten. Een ondankbare opgave voor een opgroeiend kind. Gelukkig was er de frisse aanwezigheid van in suiker, zout en azijn gemarineerde komkommersla waarmee ik mijn pudding toedekte. Met een overgebleven aardappeltje smikkelden we na afloop de jusresten van ons bord. Daarna één stuks fruit van het seizoen. Op vrijdag aten we gekookte vis met botersaus en aardappels met mosterd. Bijna altijd Hollands eten kookte mijn moeder, maar eens in de maand kwam er spaghetti op tafel met tomatensaus, kaas, een klont boter en een in dobbelsteentjes gesneden dikke plak boterhamworst. Mijn moeder had op de huishoudschool leren koken en week daar liever niet vanaf. Bij de spinazie (van april tot en met juni) hoorde een hardgekookt ei. En met kerst braadde ze een konijn waarbij mijn vader een literblik Del Monte-perziken ‘op zwaar sap’ GENIET | 21

opendraaide. Exotischer heeft ze het nooit in haar hoofd gehaald – afgezien dan van die ene keer dat ze ons een gebakken tartaartje voorschotelde met een schijf ananas erbovenop. Een geweldig kookboek dat bij het ruimen van het ouderlijk huis uit het zicht verdwenen was. Op de antiquarensite ‘Boekwinkeltjes.nl’ vond ik de 23ste druk uit 1952 (‘Met lichtbeschadigd kaft. Bladzijden in goede staat.’), voor € 4,95 exclusief verzendkosten. ‘Vergeleken bij alle aandacht voor koken en eten steekt die voor spijsverteren en poepen schril af. Net alsof al wat naar binnen gaat er nooit meer uit komt.’ Ik citeer Midas Dekkers uit zijn standaardwerk De kleine verlossing of de lust van ontlasten. Alle denkbare facetten van deze diepmenselijke bezigheid passeren de revue, zowel in biologische als in historische en bibliografische zin. Nogal wat schrijvers schromen niet ‘de uitgaande post’ een plaats in hun werk te geven. Maarten ’t Hart bijvoorbeeld (‘van jongs af schriel als een bospeen en een onuitputtelijke poeper’): ‘Op de bewaarschool wilde niemand naast mij in de bank zitten omdat ik volgens zeggen van mijn klasgenootjes “zulke verschrikkelijke scheten liet”. Veel droever nog was dat ik herhaaldelijk naar de wc moest voor een zogeheten grote boodschap, maar dat juffrouw Dekwaaisteniet als ik naar achteren was geweest voor mijn eerste grote boodschap, aanvankelijk niet wilde geloven dat zich soms na een half uurtje een tweede grote boodschap aandiende. “Daarnet ben je al wezen drukken!” riep ze dan vol ongeloof. Dan probeerde ik een en ander op te houden, maar meestal mislukte dat en “deed ik het in mijn broek”, zoals mijn moeder het plastisch verwoordde, en ja, dan verspreidde zich uiteraard een verschrikkelijke stank door de Damschool. Nog zie ik haarscherp voor me hoe dan mijn 22 | GENIET

klasgenoten de een na de ander hun prik-, plak- en kleurwerkzaamheden staakten. Met priemende vingers wezen ze mijn richting uit en vooral de meisjes barstten niet zelden in tranen uit.’ Voor Gerard Reve was het laten van winden in gezelschap een geliefde bezigheid. Zijn voormalige levenspartners Teigetje en Woelrat: ‘Als er bezoek is kan Gerard het gewoonlijk niet laten om zijn act van de scheet-in-het-glas te lanceren. Omdat hij een beetje zenuwachtig is wegens het bezoek, wordt hij gassig en dan houdt hij opeens zijn lege wijnglas tegen zijn achterste en vangt daarin krakend zijn gas op, waarna hij het glas onmiddellijk met zijn hand bedekt. Dan ruikt hij er even aan, door een kiertje, en roept opgetogen: Hij zit erin! Verdomd, hij zit erin! Echt waar! Hij zit erin! Moet je ruiken! Een mooie ronde vette lucht! En als het bezoek dan walgend terugdeinst, ruikt hij er zelf weer even aan en zegt: Ach toe nou. ruik nou even. Eventjes maar. Echt! Hij zit erin.’ Na bestudering van Dekkers’ vrolijke vademecum van de benedenuitgang ben ik om. Mijn vriend heeft gelijk: wat we ook ter afleiding erbij doen aan werk, studie, reizen, praten, sporten, minnekozen, handwerken, vechten, kijken, luisteren en lezen… ons leven is uiteindelijk eten en een goede stoelgang. l

Gemeentemuseum Den Haag Stadhouderslaan 41, Den Haag t/m 28 februari 2016

Nederland dineert Openingstijden: dinsdag t/m zondag 11.00-17.00 uur

Museum Meermanno Prinsessegracht 30, Den Haag t/m 31 januari 2016

Aan tafel! Een boekje open over eetcultuur (in samenwerking met de Koninklijke Bibliotheek) Openingstijden: dinsdag t/m zondag 11.00-17.00 uur Midas Dekkers

De kleine verlossing of de lust van het ontlasten Atlas Contact, Amsterdam 2014

Ruim 100 inspiratiereizen vindt u op www.jambo.nl en in onze brochure of bel met onze Afrika specialisten op 020-2012740 voor een reis op maat. De mogelijkheden zijn eindeloos, privé reizen geheel conform uw wensen! A DÈ AFRIK T! IS L IA C E SP

Tanzania . Kenia . Madagaskar Seychellen . Mauritius . Zuid-Afrika Oeganda . Zimbabwe . Namibië Mozambique . Zambia . Botswana

TRAMRESTAURANT HOFTRAMMM ETEN EN RIJDEN DOOR DEN HAAG TEKST: HANS VAN DER MAAS FOTO’S: LENNAERT RUINEN

Goed eten, een bijzondere route door de stad en onbeperkt genieten van goede wijn. Tramrestaurant Hoftrammm in Den Haag, gestart in mei 2014, heeft het allemaal in zich. Initiatiefnemer en eigenaar Bobby van Galen vertelt over de totstandkoming en het voortdurende succes. Want Tramrestaurant Hoftrammm is sinds de opening altijd volgeboekt en de reacties zijn unaniem lovend. En, o ja, de bekende chef-kok Pierre Wind schuift ook nog even aan. 24 | GENIET

Hoftrammm is het enige rijdende tramrestaurant in Nederland. Bobby van Galen gloeit van trots. De rit vanaf de vaste op- en afstaplocatie Rond de Grote Kerk in Den Haag naar Scheveningen duurt ongeveer twee uur en vijftien minuten, afhankelijk van de drukte onderweg soms wat langer. In die tijd krijg je als gast een aaneenschakeling van culinaire traktaties voorgeschoteld, bestaande uit maar liefst vier speels gevarieerde gangen. Tussendoor schenken de medewerkers mooie wijnen of andere dranken. Terwijl de tram in een vriendelijk tempo rijdt, kom je ogen en oren tekort. De rit toont onderweg de fraaiste kanten van de hofstad. ‘We maken er een ware belevenis van,’ zegt Van Galen met een vrolijke twinkeling in zijn ogen. De geboren horecaman maakt er een sport van om het mensen naar de zin te maken. ‘Van jongs af aan ben ik dienstverlenend ingesteld.’ Smaakhengelen

Chef-kok Pierre Wind mengt zich ook in het gesprek. Hij tikt met zijn kale hoofd zacht tegen je hart bij de begroeting. ‘Hey man, welkom.’ In zijn bekende enthousiasme komt hij woorden en zinnen tekort voor zijn loftrompet over Tramrestaurant Hoftrammm. Hij is culinair eindverantwoordelijk, opent hij nog tamelijk zakelijk. Maar dan gaat bij Wind het bezielende dak eraf: ‘Waar ik op let als mensen na afloop uit de tram stappen, is de stand van hun gezicht. En echt hè, honderd procent van alle bezoekers verdwijnt naar huis met een grote glimlach en met een telefoon vol bewonderende foto’s. Alles wat we doen is gericht op beleving. Smaakhengelen, ken je dat? Zelfbedacht. Een stokje met een kruidenzakje eraan, waarmee je het eten naar eigen smaak kunt verfijnen. Dat vinden mensen gaaf joh!’ Tramstad Den Haag

Eigenaar Bobby van Galen was op vakantie in Australië. Als hardwerkende horecaman even genieten van een andere cultuur, weg uit de sleur van alledag, weg van het harde werken en even bijtanken. Totdat hij op een dag een tramrestaurant zag rijden. Als een lichtflits schoot het door zijn hoofd: dat wil ik ook in Den Haag, tramstad bij uitstek. Terug in Nederland werkte hij zijn basisidee in no time uit; om dat te verfijnen kwam het eigenlijk goed uit dat Van Galen zijn enkel brak tijdens het sporten. ‘Plots had ik zeeën van tijd om voortvarend met mijn plan aan de slag te gaan. Vanaf dat moment begon een lange periode van voorbereiding. Lange gesprekken met de gemeente en de HTM’ [Haagsche Tramweg-Maatschappij, red.]. Vaak dacht Van Galen: nu gaat het echt door, maar dan struikelde hij weer over een onverwachte gebeurtenis die voor uitstel zorgde. Zijn doorzettingsvermogen en de wil om de restauranttram te laten slagen, sleepten hem erdoorheen. Crowdfunding

Plots valt het onvermijdelijke, cruciale woord: geld. Prachtig plan, grote kans van slagen, maar wie zal dat betalen? Een bank? Niet dus. Stuk voor stuk plaatsten zij vraagtekens bij het plan van Van Galen. En dus? Hij krabt zich achter het oor, GENIET | 25

knikt, fronst zijn wenkbrauwen en zegt: crowdfunding. Er bleken 177 investeerders bereid geld te steken in het bijzondere restaurant. Na enkele geslaagde proefritten reed hij op 11 mei 2014 zijn eerste, officiële route: Tramrestaurant Hoftrammm. Hof komt van hofstad, tram spreekt voor zich en ‘mmm’ is een knipoog naar het culinaire aspect. Aan boord 44 gasten, het maximum. En tot op de dag van vandaag is het rijdende tramrestaurant permanent volgeboekt. Een luxe waarvoor Van Galen, Wind en 14 andere vaste medewerkers zich dagelijks uit de naad werken. ‘Want de toewijding van iedere medewerker is buitengewoon groot. Niemand let op de klok, iedereen helpt elkaar en zorgt ervoor dat onze gasten met een brede glimlach weer naar huis keren. Mijn dank aan hen is groot, we maken het met z’n allen mogelijk.’ Pure wiskunde

De tram zet zich in beweging, de gasten praten en het personeel zorgt ervoor dat niemand iets tekortkomt. Een man houdt zijn glas vast, bang dat het zal vallen bij een stevige bocht. Niet nodig. In de tafels is een kleine, ronde uitstulping. Precies, voor je glas. Bovendien rijden de bestuurders volgens vaste instructies. Liever niet remmen, maar uit laten rijden en langzaam door de bocht. Dat gaat altijd goed. De cultuur van Den Haag glijdt aan je voorbij en de maaltijden smaken naar meer. Zorgvuldig opgemaakt en met volle aandacht voor de smaak. Het smaakhengelen blijkt een bijna hilarisch succes. Pierre Wind heerst in de keuken, focust zich honderd procent. ‘Dit is pure wiskunde,’ zegt hij. ‘Je moet constant rekenen wanneer wat moet gebeuren. Topsport, maar zo geweldig om te doen.’ Het menu is indrukwekkend en verandert om de ongeveer twee maanden. Intussen werkt Bobby van Galen op de achtergrond aan nieuwe ontwikkelingen, bijvoorbeeld een rit speciaal voor kinderen. ‘Nieuw is ook de dunch, een diner tijdens de lunch, warm eten dus, ideaal voor onze gemêleerde doelgroep.’ 26 | GENIET

Langzaam krijgt Den Haag een donkere deken over zich heen, de sfeerverlichting komt nog beter uit de verf en er is een ander opvallend detail: de uitstulpingen in de tafels geven licht en dat zorgt voor opgelichte glazen. Typisch Pierre Wind. Van Galen en Wind vullen elkaar trouwens naadloos aan. ‘Het is de ideale combinatie van Pierres passie voor koken en mijn hartstocht voor gastvrijheid,’ aldus Van Galen. Op het toilet, ja ook dat is aanwezig in de tram, waan je jezelf in de Scheveningse duinen. Niets is toeval in deze tram, over alles is nagedacht. Het klopt aan alle kanten. Na dik twee uur en vijftien minuten stappen de gasten de tram uit. En ja, stuk voor stuk met een aanstekelijke glimlach en druk met foto’s maken en terugkijken. Pierre Wind en Bobby van Galen staan bij de uitgang voor de eindgroet. Pierre schudt handen en tikt zijn kale hoofd zacht tegen het hart van de gasten. ‘Tot een volgende keer.’ l www.hoftrammm.nl Rond de Grote Kerk (tegenover Grieks restaurant Knossos) 2513 BT Den Haag Reserveren via www.hoftrammm.nl/reserveren Vragen? Mail naar [email protected].

Kom op 12 december naar onze inspiratiedag

Kijk voor info op www.metalura.nl/inspiratiedag

Tuinkamers al vanaf € 18.999,-

Open of dicht in een handomdraai

Geniet het hele jaar door van het buitenleven! Niet alleen in de zomer, maar ook in de andere seizoenen kunt u volop van het buitenleven genieten. Eenvoudigweg door uw woonomgeving nu uit te breiden met een heerlijke tuin- of balkonkamer, voorzien van opvouwbare Metalura beglazing. Daar heeft u écht elk seizoen plezier van, wat voor een weer het ook is. Benieuwd naar de mogelijkheden? Vraag de gratis brochure aan of kijk op www.metalura.nl voor meer informatie. Bel 0184 - 70 10 08 om een afspraak te maken voor een vrijblijvend adviesgesprek bij u thuis of in onze showroom.

151118-Metalura-Geniet-wk48.indd 1

18-11-15 10:35

VAKANTIE VIEREN IS EEN KUNST TEKST: FENNEKE VAN DER AA FOTO’S: RAMI MARJAMÄKI (FINLAND)

Nederlanders houden van vakantie. Jaarlijks geven we zo’n vijftien miljard euro aan vakanties uit en buiten crisistijd gaan we gemiddeld drie keer per jaar weg, de helft van de tijd naar het buitenland. Maar zijn we door al die vakanties een meer ontspannen, gelukkiger volk? Dat valt volgens Jessica de Bloom wel mee. Uit haar onderzoek blijkt immers dat de meeste vakantieeffecten in één week weer verdwijnen. Gelukkig valt daar wat aan te doen. Egyptenaren ging al rond 1500 voor Christus op vakantie. Dat blijkt uit antieke graffiti in de piramide van Djoser. Antieke Grieken reisden graag naar de Panhelleense Spelen in Olympia en rijke Romeinen ontvluchtten zomers graag de stad en verkasten naar hun villa’s aan de kust. Maar ondanks die eeuwenoude gewoonte om te reizen en afstand te nemen van het dagelijks leven is het aantal studies naar de gezondheid en het welbevinden van vakantiegangers nog op twee handen te tellen. Jessica de Bloom probeert daar verandering in te brengen. Zij onderzoekt of en hoe we

tijdens vakanties herstellen van onze dagelijkse werkstress. Daarvoor deed ze al onderzoek onder 250 werkende Nederlanders en interviewde hen voor, tijdens en na een korte vakantie in eigen land, een wintersport- of een zomervakantie. Wat blijkt? Vakantie kan onze gezondheid en ons welbevinden verbeteren. Daarbij maakt het in principe niet uit hoe ver of hoe lang je gaat, hoe hard je ook sport of hoe weinig je ook doet, zolang je maar iets doet waar je je fijn bij voelt. ‘Zolang het maar aansluit bij jouw behoeften. Dat komt in alle onderzoeken terug’, zegt de onderzoekster. GENIET | 29

Toch blijkt dat positieve effecten van een vakantie na terugkomst gemakkelijk verdwijnen, zeker bij stressvolle beroepsgroepen zoals artsen.

Dé succesformule voor een gelukkige vakantie Volgens het DRAMMA-model zijn bepaalde

Workaholisten op vakantie

zaken onontbeerlijk voor ons geluk. Een

Vakanties maken gezond én blij: uit Amerikaans onderzoek blijkt dat regelmatig op vakantie gaan het risico op hartinfarcten vermindert. Uit onderzoek van De Bloom blijkt ook dat we gelukkiger, minder gespannen, energieker en meer tevreden op vakantie zijn. Maar voor en na de vakantie is het een ander verhaal: ‘Zeker voor workaholisten. Zij hebben vaak geen goede werk-privébalans, zijn niet goed uitgerust en willen voordat ze op vakantie gaan nog extra werk doen, zoals dingen afmaken of vooruitwerken. Op vakantie komen ze wel tot dezelfde ontspanning als anderen, maar bij terugkomst vallen ze weer keihard terug in oude patronen. Dan zijn die vakantie-effecten meteen weer weg.’ Volgens De Bloom zijn ook veel artsen workaholisten. ‘Het is een fenomeen dat veel voorkomt onder hoogopgeleiden. Mensen voelen zich betrokken bij hun werk en kunnen eraan verslaafd raken. Vaak voelen ze het ook als verplichting. Leren loslaten is dan het devies, al is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Natuurlijk zijn er genoeg artsen die hun werk echt heel leuk vinden en hard werken vanuit intrinsieke motivatie. Die maken een minder harde terugval na de vakantie.’ Workaholisten hebben ook tijdens vakantie vaak moeite hun werk los te laten. ‘Heel begrijpelijk, zeker als arts’, zegt de onderzoekster. ‘En het is ook niet erg als je op vakantie vakliteratuur leest of geregeld contact hebt met het ziekenhuis of de praktijk. Zolang je daar zelf de controle over houdt. Spreek bijvoorbeeld tevoren af dat je zelf dagelijks belt, wanneer het jou uitkomt. Niets is namelijk vervelender dan onverwachtse telefoontjes over diverse wissewasjes.

gelukkige vakantie vraagt dan ook om de volgende elementen: – Detachment: genoeg mentale afstand van werk en dagelijkse routine; – Relaxation: voldoende lichamelijke ontspanning; – Autonomy: maak eigen keuzes; – Mastery: nieuwe uitdagingen, zoals een nieuwe sport of taal aanleren; – Meaning: betekenisvolle activiteiten, zoals vrijwilligerswerk, muziek maken of een bijzondere hobby; – Afſliation: tijd en verbondenheid met familie en vrienden.

Dr. Jessica de Bloom (1983) studeerde gezondheidspsychologie en arbeids- en organisatiepsychologie aan de Universiteit Twente en werkte als onderzoeker aan de Radboud Universiteit Nijmegen. In 2012 diende ze het proefschrift How do vacations

affect workers’ health and well-being? Vacation (after-) effects and the role of vacation activities and experiences in.

Stress te lijf

Daarop vertrok ze naar Nieuw-Zeeland om op

Een ander risico voor specifiek artsen is volgens De Bloom ‘vrijetijdsziekte’. ‘Ziek worden aan het begin van de vakantie kan te maken hebben met stresshormonen. Als je plotseling tot stilstand komt, zoals op vakantie, kun je ontwenningsverschijnselen krijgen. Zeker bij een stressvol beroep. De beste remedie daartegen is intensiever sporten voor de vakantie: zo voer je stresshormonen af en raak je die extra energie kwijt. Ook kan het een idee zijn om voor en na de vakantie halve dagen te werken en de overgang tussen werk en vrije tijd wat soepeler te laten verlopen. Zo geef je jouw lichaam de kans zich voor te bereiden.’ In vakanties en vrije tijd denken aan werk kan volgens de onderzoeker prima. ‘Zolang je positief blijft. Focus bijvoorbeeld op goede resultaten.’ Ook wijst De Bloom op het effect van het denken aan werk op de omgeving. Zo kan praten over werk ook de ontspanning van de partner tenietdoen. ‘Dat kan in vriendenverband eveneens lastig zijn. Artsen zijn vaak bevriend met andere artsen en natuurlijk is het dan moeilijk het niet over werk te hebben. Maar houd rekening met hun welbevinden en probeer andere zaken te bespreken. Praat je toch over werk? Houd het dan positief. Dat werkt ontspannend.’ Hoeveel vakantie iemand nodig heeft, varieert per persoon. ‘Gemiddeld hebben vakantiegangers acht dagen nodig om volledig uit te rusten van werk’, zegt De Bloom. ‘Lange vakanties zijn dan ook niet altijd de oplossing. Als je langer wegblijft, dan loopt de stress tevoren vaak erg op. En bij terugkomst blijkt dat van alles is blijven liggen. Dat kan extra stress opleveren. Daarom zou ik eerder pleiten voor meerdere, kortere vakanties. Met de juiste mindset kun je in kortere tijd heus tot ontspanning komen. Oefening baart volgens mij ook kunst: hoe meer je oefent in het loslaten, hoe sneller en beter je kunt genieten van jouw vakantie.’

basis hiervan het populairwetenschappelijke

30 | GENIET

boek De kunst van het vakantievieren te schrijven. Na terugkomst trok De Bloom door naar Finland. Daar werkt ze op dit onderwerp door als postdoctoraal research fellow aan de Universiteit van Tampere. De kunst van het vakantievieren Jessica de Bloom Uitgeverij Boom € 21

KUNST KIJKEN D TEKST: HUUG SCHIPPER

e mens kijkt het liefst naar zichzelf, zijn soortgenoot. Want de ander ben je zelf, of zou je willen zijn, of juist niet. Dolgraag spiegelen we ons aan anderen, om te kunnen lachen, huilen, bewonderen, benijden, griezelen, genieten, verachten of toejuichen. We kijken om te herkennen. Ook in de kunst hebben we een voorkeur voor menselijke afbeeldingen. De duizenden stillevens, voorstellingen met dieren en non-figuratieve (abstracte) kunstwerken ten spijt, kijken we het liefst naar een verbeelding van onszelf. Hoe zouden we ons voelen in de huid van de afgebeelde medemens? Zouden we hem willen zijn of prijzen we ons gelukkig met onze veilige plaats vóór het schilderij? De absurdistische Franse kunstenaar Roland Topor bespeelde de empathische beschouwer vernuftig en vol humor. Zijn tekeningen zijn vrolijke nachtmerries die ons voorstellingsvermogen tarten. Hij prikkelt onze fantasie met kunst in de letterlijke betekenis van het woord: ‘niet echt’. Een waarheid als een koe, zult u zeggen, maar het is precies wat veel mensen ervan weerhoudt een museum binnen te stappen: wat ze zien is niet echt genoeg. De Engelse kunstenaar Damien Hirst zaagde een echte koe doormidden en zette haar in een aquarium op sterk water. Het werk maakte hem wereldberoemd (en schatrijk). Het publiek stroomde toe om in het museum een koe te zien, en daarbij – onder het motto: je bent wat je eet – een beetje naar zichzelf te kijken. De Duitse patholoog en kunstenaar Gunther von Hagens ging nog een stapje verder. Hij kocht in China de lijken van geëxecuteerde gevangenen, ontdeed ze van de huid en legde ze in zuivere aceton, een eigen conserveringstechniek die plastinatie wordt genoemd. Von Hagens gaf de ontvelde en bewerkte lichamen springlevende houdingen en stelde ze tentoon. Het museum kende geen drempel meer, miljoenen mensen kwamen zich vergapen aan een freakshow over… zichzelf. Kent u museum Beelden aan Zee? De prachtige ligging in de duinen bij Scheveningen, de stoere tentoonstellingsruimten en het duizelingwekkende daglicht uit oceanen van glas zijn van zichzelf al een bezoek waard. Dit museum voor moderne beeldhouwkunst haakt met de tentoonstelling ‘Skelet’ in op de successen van Hirst en Hagens. Het geraamte als eindpunt van het echte leven en beginpunt van een kunstwerk. Damien Hirst had eerder museaal wereldsucces geboekt met zijn ‘For the Love of God’, een platina schedel (met echte tanden),

Roland Topor ‘Hardnekkig’

Gunther von Hagens ‘Plastinatie’

GENIET | 31

beplakt met ruim achtduizend diamanten. (De titel is minder diepzinnig dan hij lijkt. Hirsts moeder had na het succes van de doorgezaagde koe aan haar zoon gevraagd wat hij ‘… for the Love of God’ nu weer had verzonnen…). Hirst ontbreekt in ‘Beelden aan Zee’, maar andere kunstenaars van naam zijn er wel. Ze maakten van het museum een knekelhuis vol kunstig bewerkte schedels, botten en bekkengordels. Veel werken zijn uitgevoerd in de traditionele materialen hout, marmer en brons, zoals de ribbenkasten van Gerhard Marx waaruit jonge loten ontspruiten. Bijzondere materialen gebruikte de Belgische kunstenaar Jan Fabre. Diens moordzuchtige schedels zijn opgebouwd uit de schildjes van juweelkevers. En natuurlijk zijn er de kunststof werken uit de 3D-printer. Caspar Berger liet een 3D-scan van zijn eigen lichaam maken waardoor hij exacte replica’s van zijn eigen beenderen kon laten printen. Zijn bovenbeenbot ligt in de tentoonstelling. Goed idee, maar voor de kunstenaar niet goed genoeg. Vond hij het te ‘klinisch’? Inderdaad is de medische wetenschap aan haar eigen herscheppingsverhaal begonnen met het uitprinten van volledige schedels, oren, tanden, nieren, levers en kraakbeen (de ontwikkeling van een miniprintertje dat herstelwerk bij de embryo in de baarmoeder kan verrichten, is in volle gang). Maar Berger is geen dokter, hij is beeldend kunstenaar die zijn licht laat schijnen op de eigen unieke aardse aanwezigheid. Hij goot zijn bot in goud, verborg hem als een schat in een kijkdoos en zette er een geldautomaat naast. Want wie het licht wil zien, wie grote kunst wil kijken, heeft aan zijn museumjaarkaart niet genoeg, die moet bijbetalen.

Damien Hirst ‘For the Love of God’

Gezien de variëteit aan invalshoeken en gedaanten die de kunstwerken aannemen, blijken de benige resten van het menselijk lichaam een bron van scheppingsdrift. De kunstenaar lijkt in deze tentoonstelling de dood met zijn schepping te slim af te zijn, zijn wil op te leggen, soms zelfs uit te lachen. Maar je hoeft geen dokter te zijn om te weten wie in dit morbide spel het laatst lacht… l

Jan Fabre ‘Skull with skunk’

Museum Beelden aan Zee Harteveltstraat 1 2586 EL Den Haag t/m 7 februari 2016 Skelet. De armatuur van het lichaam in de hedendaagse beeldhouwkunst Openingstijden: Gerhard Marx ‘Scion’

32 | GENIET

Dinsdag t/m zondag, van 10.00 tot 17.00 uur

Slaap beter, voel je energieker en verbeter je stemming met lichttherapie Nieuw! Profiteer tm 10 december van 20% artsenkorting met actiecode HAPPY2016

Onze garantie: niet goed? Geld terug!

Indicaties lichttherapie Lichttherapie geniet veel bekendheid bij winterdepressie of de mildere winterdip. Lichttherapie wordt echter ook zeer succesvol ingezet bij slaapproblemen, nietseizoens gebonden depressie, burnout, jetlag, pre- en postnatale depressie, menopauze, Parkinson, nacht- en ploegendiensten, Alzheimer, ADHD, Boulimia en PMS. Lees alles over lichttherapie op www.goodlite.nl

www.goodlite.nl / 0299-405321 G O O D D AY

&

G O O D N I T E

‘ Hier word je continu in de watten gelegd, in zeeën van rust en privacy. Een paradijs!’

Martine Claessens is Mauritius specialist bij Talisman travel design. Haar favoriete resort? The Oberoi.

MARTINE CLAESSENS TALISMAN BESTEMMINGSSPECIALIST [email protected]

‘Hier komt u volledig tot rust, op het strand of aan het zwembad. En als er behoefte is aan een wat actiever programma, dan kan er van alles geregeld worden. Van (privé) yogalessen tot een zeilexcursie of een kijkje in de onderwaterwereld. Mauritius is een waar paradijs voor golfers want er zijn maar liefst vijf 18-holes golfbanen op het eiland! En wilt u leren hoe al het verrukkelijke eten dat u hier proeft bereid

wordt dan kunt u een kookworkshop volgen. Helemaal bijzonder is een avond met de astroloog van The Oberoi. Hij geeft u een uitgebreide uitleg over de sterrenhemel. Onvergetelijk!’ Reist u met Talisman naar Mauritius, dan zorgen we ervoor dat alles tot in de puntjes is geregeld. Vanaf het moment dat u uw sleutels afgeeft bij de Valet Parking op Schiphol (inbegrepen in iedere reis) hoeft u nergens meer aan te denken en is uw vakantie begonnen. Neem contact met Martine op voor meer info. T. 078 614 27 88

TALISMAN.NL

VLUCHTELINGEN

© Herman van Ommen

BRAM TJADEN, HUISARTS, OPLEIDER EN MINDFULNESS TRAINER VOOR ARTSEN

Ruim tien jaar geleden kwam onze toen 16-jarige pleegzoon Ahmad op een mistige morgen in november aan in de haven van Rotterdam als vluchteling uit Sierra Leone. Wij leerden hem kennen via pleegzorg die een gezin zocht waar hij in de weekenden kon wonen en mee op vakantie kon gaan. Inmiddels is hij Nederlander. Hij is een van de laatste minderjarige asielzoekers uit Sierra Leone die het staatsburgerschap verwerven. Op onze piano staat een foto waarop hij tussen ons in staat met een Nederlandse vlag om zijn schouders. Kort nadat hij Nederlander was geworden, ging hij naar Sierra Leone om zijn familie te vinden. Terug in Nederland voltrok zich geleidelijk een grote verandering. Hij ging wekelijks naar een moskee in de buurt. Zijn vader, diens drie vrouwen en zijn (half)broers en -zussen begon hij maandelijks geld te sturen. Zij op hun beurt vonden een bruid voor hem. Hij vertrok naar België (naar zijn zeggen het Afrika van Europa), omdat hij wist dat hij daar een veel grotere kans had zijn bruid het land in te krijgen. Dit lukte inderdaad en op een zaterdagmiddag kwam hij haar aan ons voorstellen. Van tevoren belde hij om onze dochters en mijn vrouw te vragen hem niet fysiek aan te raken. Onze dochters begrepen er niets van. Het was niet de eerste keer dat we geconfronteerd werden met grote onderlinge culturele verschillen. Kamperen vond Ahmad maar niks; waarom zou je in een armzalige tent gaan zitten als je een mooi huis bezit? Wij op onze beurt hadden grote moeite met zijn ideeën over de positie van de vrouw. Maar we hebben veel met elkaar over die verschillen gesproken, hebben geleerd om geduld te hebben met elkaar en tegelijkertijd ruimte te maken voor wat ons bindt. In de eerste plaats zijn dat Ajax en de eredivisie. En zijn twee pasgeboren kinderen. Recentelijk is daar een onderwerp bijgekomen: compassie. Ik vertelde Ahmad over de Charter for Compassion, een initiatief van Karen Armstrong. Deze exnon en schrijfster heeft in haar onderzoek naar godsdiensten ontdekt dat in alle religies compassie een centraal thema is. Op de website van de Charter (charterforcompassion.org) vind je hun gouden regel: behandel de ander zoals je zelf behandeld wilt worden. En, even belangrijk, het omgekeerde: behandel de ander niet zoals je zelf niet behandeld wilt worden. Toen ik dat vertelde, straalde Ahmad. Want dat kende hij uit de Koran. Omgaan met culturele diversiteit betekent met elkaar zoeken en onbekende wegen gaan. Dat is lastig, maar ook de moeite waard. Bovendien is het een heel actuele uitdaging. Ook in onze regio is er een kamp voor vluchtelingen ingericht. Vluchtelingen zijn niet langer abstracte wezens in overvolle bootjes en op treinstations, het zijn gewone mensen op zoek naar veiligheid en geluk die bij ons op het spreekuur komen. l GENIET | 35

ONTSPANT

U ZICH MAAR EVEN... TEKST: SASKIA RIDDER

Tips om uw vrije tijd net even anders in te vullen en inspiratie voor bijzondere producten en cadeaus. Van avontuur op de Hollandse Waterlinie tot ontspannen in de natuur, en van omdenken tot coaching met paarden.

Van 1815 tot 1940 deed de Nieuwe Hollandse Waterlinie dienst als verdedigingslinie. Als de vijand eraan kwam, konden stroken weiland tussen Muiden en de Biesbos onder water gezet worden. Het land werd daardoor moeilijk begaanbaar voor de vijand. De volledige linie, die maar liefst 85 kilometer lang is, heeft de rijksmonumentale status, werd eerder al aangewezen als Nationaal Landschap en wordt door het rijk in 2018 voorgedragen ibj UNESCO om in 2019 de status van Werelderfgoed te verkrijgen. Het is dan ook een prachtig natuurgebied met forten, schuilplaatsen voor vogels, beschermde diersoorten en waterstaatkundige hoogstandjes die zichtbaar én verborgen zijn in het landschap. Niet voor niets zijn er tientallen wandel- en fietsrouten uitgezet. En er worden enorm veel activiteiten georganiseerd. Want sinds de soldaten zijn vertrokken, hebben de ruim zestig forten allerlei nieuwe bestemmingen gekregen. Van wijnhandel tot restaurant en van camping tot bed and breakfast. Dus er valt van alles te beleven op de Hollandse Waterlinie: van speurtocht tot muziekoptredens en van meemaaktheater tot culinaire wildavonden. www.forten.nl

© Caroline Westdijk

Avontuur op de Hollandse Waterlinie

© Marley Spoon

Koken uit een doos

Gebruik de code GENIETMARLEY2015 en u krijgt een korting van € 20 bij een box van Marley Spoon.

36 | GENIET

Ze schieten als paddenstoelen uit de grond: bedrijven die maaltijdboxen leveren. Het is dan ook een prettige service, want u hoeft geen boodschappen te doen en ook niet te piekeren over wat er nu weer op tafel moet komen. Ook eens proberen? U krijgt een doos thuisbezorgd waarin alle boodschappen zitten voor een paar verrassende maaltijden. U kiest zelf voor hoeveel personen en voor hoeveel dagen, en of u liever vegetarisch eet of juist niet. En de overzichtelijk opgestelde recepten krijgt u erbij. Dus ook de niet heel ervaren kok verrast het thuisfront met een heerlijke maaltijd. Er zijn ook veel lokale initiatieven die producten uit de regio gebruiken. De meeste landelijk georiënteerde maaltijdboxen adverteren met eerste boxen voor een lagere prijs, dus kijk eens op de verschillende sites. www.hellofresh.nl, www.marleyspoon.nl, www.mathijsmaaltijdbox.nl, www.ah.nl/allerhandebox

Maak een mooi moment nog mooier

Wat geef je iemand die alles al heeft? Hoe versier je die wachtkamer? Hoe vier je de geboorte van een kind? Denk eens aan een unieke slinger! Brenda en Anne de Graaf van LiefsLabel maken graag uw ‘LiefsSlinger’ op maat. Deze zussen houden van bijzondere momenten, prachtig papier en persoonlijke details en het plezier spat van het beeldscherm af als je hun website bezoekt. Er zijn tien verschillende thema’s die ook nog eens regelmatig vernieuwd worden. Kies een thema, voer een eigen tekst in, pas de kleuren aan, check de digitale proef en wacht op de postbode. Bren en Ann willen dat hun klanten heel lang van de slinger kunnen genieten en daarom kunnen de slingers ‘tegen een stootje, een spatje regen én tegen champagnedruppels!’. Meer info www.liefslabel.nl.

Op zoek naar een vakantiehuis maar geen zin in de drukte van een vakantiepark? Bij natuurhuisje.nl vindt u een vakantiehuisje op maat: u kunt kiezen voor hoeveel personen, met hoeveel kamers, in welke Europese regio en met welke voorzieningen. Maar nog veel belangrijker: u krijgt er een mooie omgeving bij, want alle natuurhuisjes staan in een prachtig natuurgebied. Durf te ontdekken! www.natuurhuisje.nl

© Pedro Viegas

Ontspan in de natuur

Quinta Destilaria in Portugal, www.natuurhuisje.nl/vakantiehuisje/26077

‘Beer op de weg? Give him a hug!’ Het is een van de duizenden oneliners die uit de koker van het omdenken komt. Wat omdenken is? Het is van een probleem een feit maken en daarmee een nieuwe mogelijkheid creëren. Omdenken gaat dus om wat er is en niet om wat er zou moeten zijn. En omdenken kan overal: op de werkvloer, in relaties, maar ook in het onderwijs en in de opvoeding. En waarschijnlijk ook op het spreekuur. Berthold Gunster en zijn team moedigen mensen aan om ‘om te denken’ en doen dit met theatershows, boeken, trainingen en lezingen. Als iemand een ‘probleem’ instuurt, wordt volgers (zo’n half miljoen op Facebook en Twitter) gevraagd mee om te denken. Het levert vaak verrassende uitkomsten op. Ook eens omdenken? Lees dan eens een boek, bijvoorbeeld Ik ben oké, jij bent een sukkel of Omdenken in relaties. Een avondje op het verkeerde… uh… goede been gezet worden? Ga dan naar de nieuwe theatershow over omdenken in het onderwijs en de opvoeding ‘Lastige kinderen? Heb jij even geluk’. Of kijk op www.omdenken.nl, een enorme database voor omdenkverhalen en best practices.

© Erik Fecken

Denk eens om

Berthold Gunster en Dion Vincken, theaterprogramma ‘Lastige kinderen? Heb jij even geluk’

GENIET | 37

Stijlvol jurkje op maat

Een perfect passend, draagbaar en stijlvol jurkje, daar droomt iedere vrouw toch van? Deze droom wordt werkelijkheid, en wel binnen tien dagen, bij Dresspecially. Via de webboetiek kiest u een jurkje dat u vervolgens nog kunt aanpassen op diverse lichaamspunten, zoals taille, heupen en lengte. Hierdoor garandeert Dresspecially voor iedere vrouw de perfecte fit. Vervolgens gaat een ervaren coupeuse in een Nederlands atelier voor u aan de slag. Binnen tien werkdagen wordt uw jurkje geleverd, natuurlijk in een mooie verpakking. Dresspecially heeft twee bijzondere lijnen: de unikleur-lijn met jurkjes in één kleur, gemaakt van prachtige zuivere stoffen. De tweede lijn met Dazzling Design Dresses heeft als bijzondere eigenschap dat de ontwerpen altijd een link hebben met kunst. Opvallen doet u dus met een jurk van Dresspecially, maar wel op een elegante manier. Krachtige jurken met een vleugje mystiek. Voor vrouwen met allure, ongeacht maten of leeftijd. www.dresspecially.com

Webwinkelen

Laat u eens verrassen op de webshop van MONOQI. Deze designersshop biedt een snel wisselende en dus actuele collectie van internationale topontwerpers die vorm en functie perfect combineert. Classy met een knipoog of grappig met een klassieke touch; de meubels, gadgets en designproducten zijn niet gemakkelijk in een hokje te stoppen. Maar bijzonder zijn ze wel. De kwaliteit van de aangeboden producten is hoog, de foto’s zijn om te watertanden en de prijzen zijn goed. De fysieke winkel is in Berlijn, maar shoppen bij MONOQI kan ook heel goed vanaf de bank, want de webwinkel www.monoqi.nl is gebruikersvriendelijk. Registreren is wel nodig, want alleen leden kunnen de producten kopen.

Leen eens een boek (uit)

Als paddenstoelen schieten ze uit de grond: de minibiebs. Inmiddels zijn er honderden van die kleine bibliotheekjes met vanzelfsprekend een immer wisselende selectie boeken. Scholen, particulieren, winkels, maar ook instellingen timmeren een soort maxi-vogelhuisje in elkaar en bieden daar hun boeken aan. Maar er zijn ook buurthuizen die kasten vol boeken aanbieden en zich een minibieb noemen. Er zijn geen vaste regels. Mensen die een boek komen halen, kunnen er ook een ander boek voor terugbrengen, maar dat is geen vereiste. Benieuwd? Kijk eens op www.minibieb.nl of er zo’n leuk initiatief bij u in de buurt is. En is een wachtkamer ook niet een mooie plek voor een minibieb? 38 | GENIET

Coaching met paarden

© Equirene

We doen het eigenlijk allemaal: het negeren van signalen en hardnekkig vastzitten in patronen. Diep vanbinnen roept een stem, maar we horen hem meestal niet eens. Coaching kan dan helpen. Irene Snaterse van Equirene werkt bij haar (team)coaching met paarden en geeft je een unieke kans om eens een heel andere coachingssessie mee te maken. Irene: ‘Paarden voelen die incongruentie feilloos aan en geven terug waar het over gaat. Paarden zijn namelijk als geen mens in staat om ons liefdevol te confronteren met onszelf. Paarden zijn puur en ze laten zich niet om de tuin leiden door mooie woorden, dure spullen of een bepaalde pose.’ Volgens Snaterse levert zo’n coachingssessie met paarden vaak inzichten op die je sterker maken als mens. Affiniteit met paarden is niet nodig en er wordt niet op de paarden gereden. www.equirene.nl

IS DE G B ES O TA UW R T !

advertentie

“Uw eigen luxe tweede huis met de faciliteiten en services van een tophotel” • exclusief nieuw resort in Bramberg, Oostenrijk • pal aan de skilift • vlakbij Kitzbühel en Gerlos • luxe, comfort en de hoogste kwaliteit • uitgebreide wellness • uitstekende horeca • bemande receptie, housekeeping, onderhoud • zeer goede rendementsverwachtingen Meer info, brochure en plattegronden op www.BrambergMountainResort.com Of neem contact op met Jaap Elshout van Landberg telefoon: (06) 394 77 989 - mail: [email protected]

PAS OP! ERG BESMETTELIJK

GROEPSREIZEN VOOR HOGER OPGELEIDE SINGLES. WWW.VILLAVIBES.NL

WINTERSPORT s WEEKENDEN s STRAND s ZEILEN s KITEN s GOLF s TENNIS s DUIKEN s HIKE&BIKE

DE TAS VAN… ESTER BERTHOLET TEKST: SASKIA RIDDER FOTO: HERMAN VAN OMMEN

‘Toen ik startte als specialist ouderengeneeskunde heb ik mijn dokterstas in de kast gezet en deze mooie schoudertas gekocht. Zo’n klassieke dokterstas associëren mijn patiënten namelijk al snel met een huisarts en dat ben ik niet, ik zou er alleen maar verwarring mee creëren. Verder is de inhoud van mijn tas niet zo veel anders dan die van huisartsen denk ik. Het bijzondere is wel dat mijn tas vaak niet eens open hoeft. Ik kom veel bij mensen thuis, omdat ik wil zien hoe ze leven. Mijn ogen en oren zijn dan mijn belangrijkste instrumenten. Wat kan iemand nog zelf? Hoe is de thuissituatie? Ik zie te vaak dat er alleen een lijstje vragen wordt gesteld. “Kookt u nog zelf?” wordt dan gevraagd. Terwijl we weten dat slecht ziekte-inzicht een van de kenmerken van dementie is! “Ja hoor, elke dag,” antwoordt iemand dan, terwijl de ondervraagde bij wijze van spreken op biscuitjes leeft. Ik steek graag veel energie en tijd in het leren kennen van mijn patiënten, zo kan ik een betere diagnose stellen en een behandelplan op maat maken. Want ook al krijgen twee mensen dezelfde diagnose, dan kan het behandelplan er nog steeds heel anders uitzien. Ik heb enorm veel plezier in mijn werk en voer de meest bijzondere gesprekken met patiënten. Over kunst, over Syrische vluchtelingen, over vroeger. Het feit dat ze niet altijd meer weten wat voor dag het is, betekent niet dat je geen interessant gesprek meer met ze kunt voeren. Ik vind dat waardevol en bovendien heel nuttig om cognitieve problemen te achterhalen. En als je nu vraagt of er nog wat bijzonders in mijn tas zit? Ik koester de mooie artikelen die ik van sommige patiënten en hun naasten krijg. Ik kom er niet altijd aan toe om ze te lezen, maar ik ben blij dat mensen zich vrij voelen om mij te wijzen op interessante artikelen.’ l

Wat hoort er bij een dokter? Een dokterstas natuurlijk. In GENIET elke keer een arts die vertelt waarom zijn of haar tas zo bijzonder is. Dit keer eerstelijnsspecialist ouderengeneeskunde Ester Bertholet die haar dokterstas aan de spreekwoordelijke wilgen hing. Wie is Ester Bertholet? Voormalig huisarts Ester Bertholet begeleidt sinds 2011 als specialist ouderengeneeskunde zo’n negentig patiënten per jaar. Haar praktijk in Velp was de eerste in Nederland die deze eerstelijnszorg ging verlenen. Ester: ‘De meeste mensen willen graag zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Maar met de leeftijd komen vaak ook problemen. Voor patiënten en mantelzorgers kan het dan lastig worden om overzicht te houden en goede beslissingen te nemen. De huisarts kent zijn of haar patiënten meestal lang, maar door een complex ziektebeeld, de beperkt beschikbare tijd en de betrokkenheid van meerdere specialisten is het moeilijk om goede afwegingen te maken. Huisartsen kunnen naar de praktijk verwijzen. Met onze manier van werken is de gang naar tweedelijnszorg, zoals een geriater, psychiater of neuroloog, minder vaak nodig. Bovendien

‘Mijn ogen en oren zijn mijn belangrijkste instrumenten’

kunnen we met gerichte zorg opname in het verpleeghuis gemiddeld met een halfjaar uitstellen. En het belangrijkst: mensen zijn blij met ons. Ik hoop dat meer jonge artsen deze specialisatie willen kiezen, want we kunnen echt het verschil maken.’ www.praktijkouderengeneeskunde.nl

GENIET | 41

OOIT GEDACHT AAN…

SKIËN IN ANDALUSIË? TEKST: JAN DOBBE FOTO’S: SHUTTERSTOCK

Pradollano, Sierra Nevada

Heel veel beter kan het bijna niet worden: de winter doorbrengen in ZuidSpanje. In Andalusië om precies te zijn: strakblauwe luchten, een lekker warm zonnetje en prachtige historische steden om te bezoeken. Genieten van de amandelbloesem die het landschap tussen december en februari rozig wit kleurt. Maar ook… genieten van de Sierra Nevada, waar je onverwacht heerlijk kunt skiën! Hartje winter – en toch voelt het als voorjaar in Andalusië. Het gebied grenst in het noorden aan Extremadura en Castilië-La Mancha, in het oosten aan Murcia, in het zuiden aan de Middellandse Zee en Gibraltar en in het westen aan Portugal en de Atlantische Oceaan. In Andalusië kun je

grofweg drie gebieden onderscheiden: de Sierra Nevada in het zuiden en oosten, de Sierra Morena in het noorden en de vallei van de rivier Guadalquivir. Belangrijke steden met klinkende namen zijn onder meer Cádiz, Córdoba, Granada, Malaga en Sevilla. GENIET | 43

‘De natuur komt hier eerder op gang, waardoor je in februari en maart alweer volop kunt genieten van het voorjaar’

Wintersport

Wintersport in Zuid-Spanje, het is niet het eerste wat in je opkomt… Toch valt er van november tot en met april in de uiterst zuidelijk gelegen Sierra Nevada (Spaans voor ‘besneeuwde bergketen’) uitstekend te skiën. Het gebied omvat zestien bergtoppen die hoger zijn dan 3.000 meter, waardoor het na de Alpen de hoogste bergketen van West-Europa is. Een van die reuzen in dit gebergte is de hoogste berg van het Spaanse schiereiland, de Mulhacén (3.482 m). Verder maakt het Nationaal park Sierra Nevada deel uit van het gebergte. Het is onder meer het leefgebied van berggeiten en everzwijnen. In de Sierra Nevada bevindt zich dicht bij Granada ook een groot skigebied, waarbinnen de gemeente Monachil in 1996 gastheer was voor de wereldkampioenschappen alpineskiën. Als u Granada nadert, ziet u al het enorme witte bergmassief van de Sierra Nevada. Dan is het nog een halfuurtje rijden om in de hooggelegen wintersportplaats Pradollano (2.100 meter) te komen. Het dorp ligt beschut tussen het gebergte en u hebt daar vrijwel de hele dag zon. Het is ook een sneeuwzekere plaats en het merendeel van de winter ligt er zo’n vijf meter

© Roman Sigaev / Shutterstock.com

Andalusië is een geweldig gebied om ’s winters te bezoeken. Het weer is er nu heel aangenaam, met dagtemperaturen van 18 tot 25 graden en uitschieters naar boven en beneden. Dat betekent dat u overdag met korte mouw kunt lopen en regelmatig buiten kunt lunchen. Maar niet té enthousiast worden: in badkleding aan het strand liggen gaat niet lukken, daar is het nét te koud voor. Hoewel, uit de wind en in de zon zullen er best wel plekjes zijn waar het nog heel goed toeven is. Met name in de steden Granada, Córdoba, Sevilla en Jerez is er zowel ’s zomers als ’s winters van alles te beleven. De meeste hotels en toeristische attracties zijn gewoon open en het is er zelfs prettiger toeven dan in de zomer. Doordat het minder heet is en bovendien minder druk, kunt u meer uit uw dag halen. Wel zijn attracties als het Alhambra in Granada vroeger gesloten dan in de zomer. Een heel aardige bijkomstigheid is dat de prijzen buiten het zomerseizoen een stuk lager liggen

dan u gewend bent. Dat voordeel kan wel oplopen tot 35 procent ten opzichte van de zomer of het voorjaar! Verder komt de natuur hier eerder op gang, waardoor u in februari en maart alweer volop kunt genieten van het voorjaar. Zo kun je de sinaasappelbloesem alweer ruiken.

Een bezoek aan de historische steden in Andalusië is aan te bevelen. Hier het imposante Mezquita in Córdoba

44 | GENIET

‘Een geweldige minivakantie’ De Nederlandse huisarts Bernadette Veeger woont en werkt sinds 2003 in Andalusië. Sinds 2008 heeft ze haar eigen gezondheidscentrum in El Morche, Malaga. Ze biedt verschillende diensten aan, van huisarts- en specialistische consulten tot paramedische behandelingen. ‘Het samenwerken met verschillende disciplines en het zo dicht bij de mensen staan maakt het huisartsenvak echt bijzonder.’ Ze woont met haar jongste dochter in Malaga en haar twee oudste kinderen studeren in Nederland. ‘Door het compleet andere systeem hier heb ik heel hard moeten werken om mijn eigen praktijk te kunnen starten. Dat was niet makkelijk, maar nu loopt het lekker.’ Waarom trok ze naar Spanje? ‘Ik ben altijd al heel reislustig geweest. © Nick Stubbs / Shutterstock.com

Het trok me enorm om in het buitenland te werken. Ik wilde maar een paar jaar gaan, maar ben gebleven. Ik ben heel gelukkig met mijn centrum en mijn leven in Spanje!’ Bernadette woont op iets meer dan een uur rijden van de Sierra Nevada, dus gaat ze er regelmatig skiën samen met vrienden of met haar kinderen. ‘In het hoogseizoen is het er extreem druk, dus dat ontloop ik een beetje. Ik ga ieder jaar een paar dagen of een weekend buiten het seizoen en dan is het er heerlijk! Omdat ik zo dichtbij woon, ga ik

sneeuw op de pistes. Met de auto is dit skigebied goed te bereiken, vanaf Granada bent u er in een halfuur. De autosnelwegen zijn goed en er wordt geen tol geheven. Het skigebied is schitterend en beschikt over goede liften; tevens is het pisteonderhoud van goede kwaliteit.

vaak in één dag heen en terug. Dat hou ik erin, het zijn geweldige minivakanties!’ Het seizoen start met Sinterklaas en duurt tot en met Pasen. Het is een groot gebied met relatief gemakkelijke pistes, vindt Bernadette: ‘In vergelijking met bijvoorbeeld Zwitserland zijn de pistes makkelijk begaanbaar. Er is weinig begroeiing, het is heel weids, meer dan honderd kilometer.’ Ze roemt het

Pradollano ligt in het prachtige skigebied Sol y Nieve (Spaans voor ‘zon en sneeuw’), waar behalve Pradollano ook Borreguiles (2.600 m) een belangrijk dorp is. Je hebt er 85 km aan pistes met 23 skiliften. Je kunt er skiën tot aan de Pico Veleta die 3.396 m hoog is. Pradollano kan wedijveren met vele skistations in de Alpen. Zo schijnt de zon er het meest van alle ski-arena’s in Europa. En après-ski kan ook in het zuiden van Spanje niet ontbreken. Pradollano en Borreguiles zijn

prachtige uitzicht op zee: ‘Dat is natuurlijk uniek, met het

Pradollano

mooie weer hier heb je vanaf de bergen altijd een mooi uitzicht. Er zijn prachtige hotels en appartementen, je kunt er verrukkelijk eten en drinken als je weet waar je moet zijn.’ Wintersport in de Sierra Nevada is volgens Bernadette ook goed te combineren met een rondreis in Andalusië langs steden als Malaga, Granada of Sevilla: ‘Een deel cultuur en een deel sportief genieten, dat is heel goed te doen.’

©Lot Veeger

©Juanan Barros Moreno

Sol y Nieve

GENIET | 45

bekend om hun vele gezellige (tapas)bars, pubs en restaurantjes. Bovendien kun je een glaasje drinken op een van de vele zonneterrassen. Als de avond valt, kun je nog een bezoek brengen aan een van de vele bruisende discotheken die het skigebied rijk is. De Sierra Nevada is als skigebied erg populair bij Spanjaarden uit grote steden als Madrid of Granada, die er in de weekenden vaak op de piste te vinden zijn. In vakanties en weekends is het gebied dan ook erg druk en wachttijden zijn dan ook niet uitzonderlijk. Er zijn uitstekende hotels en betaalbare appartementen te vinden. Aan sneeuw nooit gebrek, daar zorgen de honderden sneeuwkanonnen voor, die de hellingen van december tot half april voorzien van verse sneeuw. Je vindt hier de grootste en meest geavanceerde mechanische sneeuwinstallaties van Europa. De professionele inzet doet denken aan Oostenrijk en Zwitserland. Er zijn voldoende skischolen aanwezig. Ook kun je in het gebied op verschillende plekken langlaufen, schaatsen, rodelen (sleeën), rijden met een sneeuwscooter of zelfs een tochtje maken met een hondenslee…

Wat doe je in Andalusië nog meer? Andalusië heeft zeer diverse toeristische trekpleisters. Voor de cultuur- en geschiedenisliefhebbers zijn er de historische steden zoals Granada, Sevilla en Córdoba. Andalusië is de bakermat van de ƀamencomuziek. In de grote steden kun je overal van deze oorspronkelijke zigeunermuziek genieten. Uiteraard in diverse theaters, bars en lokalen, maar ook spontaan zomaar op straat kun je er soms getuige zijn van een

In de weekends is het erg druk in het skigebied. Het is aan te bevelen om dan bijvoorbeeld een dagje Granada te doen. U kunt dan niet om een bezoek aan het Alhambra heen. Dit fort, bestaande uit diverse Moorse paleizen, behoort tot een van de belangrijkste historische bezienswaardigheden van Andalusië en staat op de Unesco Werelderfgoedlijst. El Albaicín is de oudste Arabische wijk in Granada. Je vindt er zowel Arabische als christelijke bezienswaardigheden en monumenten. En als u er dan toch bent, breng dan ook een bezoek aan de kathedraal van Granada. Het is een van de eerste renaissancegebouwen in Spanje. Het gebouw is imposant met 115 meter lengte en 67 meter breedte. Daarnaast vindt u verschillende kunststromingen terug in deze kathedraal: uit de renaissance, de gotiek en de barok. Genoeg cultuur genoten? Dan kunt u lekker eten en drinken in Granada. Overal vindt u leuke barretjes, waar u kunt rekenen op lekkere tapas bij je drankje, ook zonder dat u die bestelt… l

© Marcin Krzyzak / Shutterstock.com

gezongen hartenkreet.

Bezoekje Granada

Wie het over zijn hart kan verkrijgen, kan in steden als Sevilla, Ronda en Córdoba getuige zijn van stierengevechten, die hier ondanks de vele protesten nog altijd zeer populair zijn. Andalusië is ook het land van de sherry. De druiven waarvan de sherry gemaakt wordt, verbouwt men in de buurt van Jerez de la Frontera. Bij paardenliefhebbers staat Andalusië bekend om paardenrassen als de Andalusiër en de Lusitano, die diepgeworteld zijn in de Berber en door de eeuwen heen van grote invloed waren op de fokkerij van vele andere Europese rassen, zoals de Lipizzaner, de Kladruber en de Fries.

© David Pegzlz / Shutterstock.com

Aan de Andalusische kust kun je aan alle mogelijke vormen

Het Alhambra in Granada

46 | GENIET

van watersport doen. De populaire stranden van de Costa del Sol en de Costa de la Luz zijn het hele jaar door bevolkt met in de winter vooral gepensioneerde West-Europeanen. Badplaatsen zoals Málaga, Torremolinos en Marbella zijn wereldberoemd. Er zijn echter ook kleinere badplaatsen die nog niet volledig door het massatoerisme zijn ontdekt, zoals Nerja. Andalusië heeft ongeveer negentig golfclubs die golfbanen hebben met achttien holes of meer.

ONS NIEUWE MAGAZINE IS VERKRIJGBAAR! Vraag het online aan!

La Chaise Design: Charles & Ray Eames

Pot Interieur Nieuwendijk 89 Axel Zeeuws-Vlaanderen T: 0115-562010 Elke zondag open van 12.00 - 18.00 uur www.pot.nl

r o o v og o t e d M l e r e de w

DJOSER RONDREIZEN Meer dan 300 pagina's prachtige groepsrondreizen.

DJOSER JUNIOR Ontdek de wereld met je kinderen.

DJOSER WANDEL & FIETS Beleef een land intenser op een actieve manier.

BROCHURE?

DJOSER.NL OF

071-512 64 00