ONDERHOUDEND Lifestyle magazine Winter

ONDERHOUDEND

Lifestyle magazine • Winter 2010-2011

In deze uitgave o.a. VANMOOF, Smits Vastgoedzorg Talentenpoule, de klapschaats, een woestijn vol energie

Smits Vastgoedzorg gecertificeerd voor Energie Prestatie Advies Rol energielabel op huurmarkt zal alleen maar groter worden Hoe energievriendelijk is een huis? Het lijkt geen moeilijke vraag, maar het antwoord houdt veel mensen bezig. Maar liefst veertig procent van het wereldwijde energieverbruik vindt plaats in de bebouwde omgeving. Tot 2020 moet - als het aan de Europese Commissie ligt - dat verbruik met twintig procent worden teruggeschroefd. Jaco Menne MSc, adviseur van Smits Vastgoedzorg op het gebied van energie prestatie adviezen, deed onderzoek naar het energielabel en vertelt hierover. Hans van der Krogt, directeur van Smits Vastgoedzorg, legt uit hoe het label de gang van zaken in zijn metier drastisch kan veranderen.

6

Smits Vastgoedzorg krijgt tijdens de Bouwbeurs in Utrecht in februari 2011 het

meer om heen om als adviseur op te treden inzake

EPA-certificaat uitgereikt. Energie Prestatie Advies ver-

energieprestaties. Het ‘Besluit energieprestatie gebou-

leent het bedrijf al langer. Om de kwaliteit van het

wen’, dat aan de basis ligt van het energielabel voor

advies te waarborgen, is in Nederland een beoorde-

woningen, verplicht ook dat bepaalde gebouwen bij

lingsrichtlijn ontwikkeld, waarmee alle adviseurs inza-

verkoop, verhuur of renovatie beschikken over een

ke energieprestaties de maat kan worden genomen.

energieprestatiecertificaat.

Smits Vastgoedzorg voldoet aan deze zogenaamde BRL

Directeur Hans van der Krogt is zeer te spreken over het

9500. Dit benadrukt dat het bedrijf in staat is maat-

certificaat voor Smits Vastgoedzorg. Het laat volgens

werkadvies te geven op het gebied van energielabels

hem zien dat het bedrijf zijn naam eer aan doet. “We

en energieprestaties. Volgens BRL 9500 wordt vooral

dragen niet voor niets het woord ‘zorg’ in onze naam.

getoetst wat een gecertificeerd bedrijf kan op het

We willen iets in stand houden en we willen iets beter

gebied van het berekenen van energieprestaties.

maken. Met een Energieprestatie-advies kunnen we

Een vastgoedonderhoudsbedrijf kan er praktisch niet

woningen energetisch beter maken. Energieprestatie-

advies komt steeds vaker voor. Ook onze klanten vragen er naar. Woningverhuurders raken er aan gewend om hun huurstelling te baseren op het EPA. Wij hebben de kennis en kunde hiervoor compleet in huis.” Het kan in de nabije toekomst zo ver komen dat huren bijvoorbeeld niet meer stijgen als het energielabel van een woning laag is - dus een D-, E- of F-typering heeft. “Mensen zullen dan relatief minder geld kwijt zijn aan hun huur, maar weer meer aan energie. Andersom kunnen huizen die een gunstig label hebben, B of C, wat duurder worden. Maar dan profiteert de bewoner van relatief lage energiekosten.” Aantrekkelijker Jaco Menne onderschrijft de indruk van Hans van der Krogt dat het energielabel aan belang wint. De bedrijfskundige studeerde in 2009 af aan de Erasmus Universiteit op ‘Het energielabel op de Nederlandse koopwoningmarkt’. “Het label is met veel bombarie gelanceerd, kreeg het moeilijk toen veel verkopers en kopers van woningen beseften dat ze onder het label uit konden komen. Het label heeft nu het economisch tegenzit, het tij mee.” Een keuring, waarvan de kosten voor particulieren zo’n 250 euro bedragen, kon worden vermeden door onderling af te spreken dat woningen zonder label overgingen van verkoper naar koper. Dat zorgde er voor dat kort na het afkondigen van de prestatiemeting begin 2008 22 procent van de woningen die van eigenaar verwisselden een label had, terwijl dat een half jaar later nog maar 11 procent betrof. “Maar de laatste tijd groeit de animo weer om een EPA-keuring te laten doen. Nu de woningmarkt tegen zit, willen verkopers er alles aan doen om hun huis zo aantrekkelijk mogelijk te maken. Zeker verkopers van woningen die relatief nieuw zijn en bijvoorbeeld goed geïsoleerd zijn, snappen dat de aantrekkelijkheid van het pand verbetert door een energielabel.” Het onderzoek van Menne toonde aan dat er kort na het afkondigen van de labeling van woningen toch al sprake was van een gunstig effect op de prijs door een groen energielabel. “Bij verkoop van appartementen met een A-, B- of C-label, was er sprake van een hogere prijsopbrengst van 4,7 procent”, aldus Menne. Voor vrijstaande woningen berekende Menne een prijsstijging van drie procent bij een gunstig label. “Dat betekent dat een gemiddelde woning met een groen label voor 8.395 euro meer verkocht

“Maar liefst veertig procent

werd.”

van het wereldwijde energie-

Upgraden

verbruik vindt plaats in de

Als dat gunstige effect er is, en steeds zwaarder lijkt te gaan wegen, dan loont het ook om te proberen woningen te ‘upgraden’ tot een betere energieprestatie. Voor Smits Vastgoedzorg is dit een kernactiviteit; zorgen voor vastgoed, daar is het bedrijf goed in. ”Daarom is het belangrijk dat we al

bebouwde omgeving”

in de initiatieffase bij projecten worden betrokken”, aldus Hans van der Krogt. “Wij kunnen woningverhuurders laten onderkennen wat ze willen: duurzaamheid, functionaliteit, toekomstwaarde of energiezuinigheid? Ook een corporatie kan immers zijn

“We geven inzicht in te nemen keuzes; wat is de balans tussen geld, techniek, veiligheid, duurzaamheid en leefbaarheid?” euro maar één keer uitgeven. We adviseren over het hele spectrum. We kunnen scenario’s opstellen voor de hele levensduur van een complex. We geven inzicht in te nemen keuzes; wat is de balans tussen geld, techniek, veiligheid, duurzaamheid en leefbaarheid?” Als een klant kiest voor investeren in de energieprestatie, dan zijn er veel mogelijkheden die vaak allemaal een effect op elkaar hebben. Van der Krogt somt er enkele op: “HR-glas, gevelisolatie, een andere manier van verwarmen en, bijvoorbeeld collectieve in plaats van individuele warmwatervoorziening. Het EPA-certificaat garandeert dat Smits Vastgoedzorg alle scenario’s kan doorrekenen op de effecten van de energetische maatregelen en

woningen. Wat is uiteindelijk goedkoper: een raam repa-

de adviezen ook kan uitvoeren,” aldus Van der Krogt.

reren of een raam vervangen door een nieuw raam met HR-glas? Dat soort zaken proberen we inzichtelijk te ma-

Links: Hans van der Krogt, directeur Smits Vastgoedzorg Rechts: Jaco Menne MSc, adviseur Smits Vastgoedzorg

8

Duurzaamheid

ken.” Bij zo’n renovatie wint een woning in de regel ook

Dat is zowel aantrekkelijk voor de klant als voor het

aan woningwaarderingspunten. “En dat betekent weer

vastgoedonderhoudsbedrijf zelf. “Het is natuurlijk

dat de verhuurder een hogere huurprijs kan rekenen. Het

leuk als je mensen hardop hoort denken: ‘Heeft

gaat er om dat er op een ander niveau over dit soort

Smits daar ook al verstand van?’ Duurzaamheid is

zaken wordt nagedacht”, aldus de Smits-directeur. Weg

momenteel ook een heet woord.”

van modes en ad hoc-denken. Niet investeren in ener-

Dat betekent nog niet dat duurzaamheid in de wo-

gieprestaties omdat dit hoog in het vaandel staat van

ningsector geld mag kosten. “Maar het is ook hele-

een nieuwe directeur of, omdat er weer een nieuwe sub-

maal niet zeker dat milieuvriendelijk bouwen en

sidieregeling van start is gegaan, maar integraal, langja-

onderhoud duurder zijn”, aldus Van der Krogt. “Het

rig en over de volle breedte van het woningbeheer. Met

is aan ons om uit te leggen dat er ook verdiend

het oog op de toekomst. “In de woningzorg zal het

wordt door te letten op de energieprestaties van

energie-element alleen maar zwaarder gaan wegen.”

Uit het roemrijke verleden van de s.s. Rotterdam De afgelopen jaren heeft Smits Vastgoedzorg een grote bijdrage geleverd aan de restauratie van de s.s. Rotterdam, in 2008 bekroond met de Schildersvakprijs. Inmiddels is het bedrijf ‘De Rotterdam BV’ volop in beweging. Bijna 70.000 hotelbezoekers, 260.000 restaurantbezoekers, 160.000 tourbezoekers en bijna 110.000 congres-, theater- en evenementbezoekers zijn in het jaar 2010 de gangway gepasseerd. De bezoekersaantallen komen dus goed ‘op stoom’. Smits Vastgoedzorg heeft een nauwkeurig onderhoudsscenario samengesteld voor de komende 25 jaar. Het schip is tijdens de restauratie optimaal geconserveerd met een flinke laag epoxy en afgeschermd met een hoogwaardige toplaag op basis van polyurethaan, waardoor lange onderhoudsintervallen mogelijk geworden zijn. In 2011 gaan we de eerste inspectie en bijwerk ingreep uitvoeren. De basisuitvoering is immers al in 2007 uitgevoerd en de Rederij wil het schip graag in topconditie houden. Ook ‘duiken’ er steeds meer roemrijke verhalen op uit het verleden.

Links: Hans van Foto: Roel Valbracht der Krogt, Directeur uit Canada Smits Vastgoedzorg. Bron: ScheepsjourRechts: Jaco Menne naal Jan Smits MSc, van adviseur Oostrijck Vastgoedzorg.

1965

bescherming krijgen in het razende geweld van de na-

Tijdens de uitreis van Rotterdam naar New York via Le

tuurelementen. Als een meer dan tweehonderd meter

Havre en Southampton in 1965 was De Rotterdam on-

lange borstwering beschermt De Rotterdam het zeil-

verwacht betrokken bij een spectaculaire reddingsactie

jacht, dat een notendopje lijkt in de golven en harde

in Het Kanaal. De Rotterdam is op woensdag 10 sep-

wind. Tijdens de voorbereidingen om de in nood ver-

tember op weg van Le Havre naar Southampton. Al-

kerende opvarenden te redden, verschijnt er een

lesbehalve zomerweer: storm, regen en een zware zee.

helikopter van de Royal Air Force. Na kort overleg blijft

Ter hoogte van de Nab Tower wordt een noodsein op-

De Rotterdam stand-by en tracht de beschermende

gevangen. Er is een jacht in moeilijkheden en er wordt

positie door manoeuvreren aan te houden. De helikop-

geen ogenblik geaarzeld. De Rotterdam draait bij en

ter zal de eerste reddingspoging uitvoeren. De vier

begint in volle snelheid in de richting van de aange-

schepelingen wordt vanuit de helicopter duidelijk

duide plaats te koersen. Ongeveer een half uur later

gemaakt dat ze in het water moeten springen. Één voor

ontdekt men een negen meter lang kieljacht, de veer-

één worden ze door RAF-sergeant Ian Jones, die met de

tien ton metende Monson II, dat in een hachelijke toe-

reddingslijn mee naar beneden is gekomen, uit de kol-

stand verkeert. De mast is gebroken, de zeilen zijn

kende watermassa’s opgevist.

gescheurd en de vier opvarenden zijn niet meer in staat

Zodra de vier opvarenden aan boord van de helicopter

om op welke manier dan ook hun wil aan hun vaartuig

zijn, worden ze naar de Engelse kust gevlogen.

op te leggen. De Rotterdam manoeuvreert zich in een

De Rotterdam zet weer koers naar Southampton en

zodanige positie, dat de opvarenden van het jacht enige

komt daar met enige vertraging aan.

9

Jelle Otten stelde de nieuwe inkoopvoorwaarden van Vestia op “Het gaat erom dat adviezen daadwerkelijk in de markt moeten werken” Woningcorporatie Vestia heeft aan haar juridisch adviseur Jelle Otten, partner bij het respectabele juridisch advieskantoor Boekel De Nerée, gevraagd om vooruitstrevende inkoopvoorwaarden op te stellen. Dat deed de adviseur die gespecialiseerd is in bouwrecht graag. Daarbij heeft Jelle Otten niet alleen getracht de inkoopvoorwaarden zoveel mogelijk te actualiseren. Ook stroomlijnde hij op verzoek de verschillende visies, know how en ervaring die in een grote organisatie als Vestia leven. Voordat Jelle Otten aan zijn uitleg over de nieuwe inkoopvoorwaarden begint,

Moedercontract

wil hij benadrukken dat de adviezen die hij en alle

De uniformering heeft geleid tot het opstellen van

andere medewerkers van Boekel De Nerée geven,

een moedercontract waarin de visies van de ver-

niet zozeer een wetenschappelijk hoog niveau als

schillende onderdelen uit de organisatie Vestia zijn

uitgangspunt hebben. “Het gaat erom, dat onze

verwerkt. Allerlei soorten contracten, bijvoorbeeld

adviezen daadwerkelijk in de markt moeten werken.

onderhoudscontracten en nieuwbouwcontracten,

Dus niet handelen vanuit een ivoren toren, maar

kunnen dankbaar worden afgeleid van de nieuw op-

vanaf de werkvloer”, licht hij toe. “Waar ik mee

gestelde inkoopvoorwaarden. Jelle Otten: “Het gaat

gestart ben binnen Vestia, is informatie opvragen

om inkoopvoorwaarden waarmee Vestia goed kan

over de verschillende visies. Deze verschillende

werken in de praktijk. Samen met medewerkers van

visies zijn goed doorgesproken, op elkaar afgestemd

Vestia heb ik niet alleen binnen Vestia, maar ook met opdrachtnemers, zoals Smits Vastgoedzorg, ge-

“Niet handelen vanuit een ivoren toren, maar vanuit de werkvloer”

sprekken gevoerd die het opstellen van de inkoopvoorwaarden tot een leuke spannende en transparante exercitie maken. Vestia is een zelfbewuste organisatie die met dit marktoverleg laat zien, dat ze de input van opdrachtnemers belangrijk vindt. Die bijdragen zelfs meeneemt in haar moedercon-

en in een nieuw jasje gestoken, zodat vanuit alle

tract als dat zijn voordelen heeft.”

Vestia-vestigingen een eenduidige houding naar alle

10

andere partijen kan worden aangenomen. Een stuk

UAVgc

waarmee de medewerkers van Vestia goed kunnen

“In de toekomst kunnen deze inkoopvoorwaarden

werken; een degelijke uniformering.”

steeds verder worden verfijnd, afhankelijk van de

mr. Jelle Otten werkzaam bij advieskantoor Boekel De Nerée

11

Vestia biedt woonservice aan de bewoners van circa 80.000 woningen in Haaglanden, Rotterdam en in diverse plaatsen in de rest van het land. De woningen zijn verdeeld over de lokale corporaties, die werken in hun eigen wijken en buurten. Zij kennen de situatie ter plekke goed en hebben rechtstreeks contact met het lokale bestuur, plaatselijke organisaties en vooral met de bewoners. Naast de lokale corporaties heeft Vestia de beschikking over vier gespecialiseerde bedrijven op het gebied van projectontwikkeling (Ceres projecten en Estrade Projecten), makelaardij en VvE beheer (Vestia Vastgoeddiensten) en het onderhouden van de woningen (Vestia Onderhoudsdiensten). Er werken in totaal 1000 mensen bij Vestia. www.vestia.nl

behoefte van partijen. De basis is nu echter duidelijk”, vertelt Jelle Otten. De inkoopvoorwaarden zijn afgeleid van de UAVgc (Uniforme Administratieve Voorwaarden voor geïntegreerde contractvormen. Een juridisch fundament voor de hele bouwsector, red. ). Bijzonder, omdat veel marktpartijen nog niet

“Ontwikkelingen die in de toekomst zullen leiden tot een andere manier van contracteren” met deze voorwaarden werken. De overheid daarentegen past deze UAVgc in voorkomende gevallen wel al toe, ondermeer bij speciale wegenbouw- en vastgoedprojecten. Vestia maakt door haar nieuwe inkoopvoorwaarden te baseren op de UAVgc een stap. “Want”, zegt Jelle Otten, “in de regel zijn de bouw- en corporatiewereld toch nog behoorlijk traditioneel.” “Innovatie in de corporatiewereld, nieuwe type bestuurders, maatschappelijke discussies over de positie van de corporatie en verscherpt toezicht op de corporaties (zoals onder meer ook verwerkt in het wetsvoorstel Maatschappelijk Ondernemen) zijn ontwikkelingen die in de toekomst zullen leiden tot een

12

Boekel De Nerée Boekel De Nerée heeft een lange historie. Het kantoor is ontstaan uit verschillende advocatenpraktijken en notariskantoren die in de loop

“Door te werken met inkoopvoorwaarden is het eenvoudiger om een contractuele prikkel aan de opdrachtnemer te verstrekken”

der jaren fuseerden. De naam Boekel De Nerée ontstond op 1 januari 1990, toen het advocatenkantoor Boekel Van Empel & Drilling en het notariskantoor Mekking & De Nerée fuseerden. Een jaar later volgde de fusie met notariskantoor Jansen en Schulte. In september 2010 opende een vestiging in Londen. De juristen van Boekel De Nerée bestrijken alle commerciële rechtsgebieden. Daarbij ligt het accent op

andere manier van contracteren. Eén die veel meer

vastgoed, corporate/M&A, EU & competition,

gericht is op kosten- en prijsbeheersing. Daar horen

banking & finance, ondernemingsrecht en

bepaalde typen contracten bij en die zouden heel

arbeidsrecht.

goed vergelijkbaar kunnen zijn met deze van de UAVgc afgeleide inkoopvoorwaarden van Vestia. Aan

Jelle Otten is in 1997 beëdigd als advocaat,

een onverkorte toepassing van die UAVgc is de

nadat hij eerst meerdere jaren als juridisch

corporatiesector nog niet toe”, is de mening van

medewerker bij het Gerechtshof te ’s-Graven-

Jelle Otten.

hage heeft gewerkt. Dáárvoor was hij werkzaam als juridisch medewerker bij de Universiteit van

Contractuele prikkel

Leiden. Jelle geeft regelmatig lezingen en

“Door te werken met deze op de UAVgc gebaseerde

cursussen over uiteenlopende bouwrechtelijke

inkoopvoorwaarden is het eenvoudiger om een con-

onderwerpen. Over deze onderwerpen publiceert

tractuele prikkel aan de opdrachtnemer te verstrek-

hij eveneens regelmatig in wetenschappelijke

ken. Veel meer dan voorheen heeft de uitvoerder of

tijdschriften. Jelle is lid van de Vereniging voor

opdrachtnemer verantwoordelijkheid voor de bestek-

Bouwrecht en tevens lid van de Vereniging voor

ken en het programma van eisen. Daardoor kan veel

Bouwrecht-advocaten. Daarnaast bekleedt Jelle

kostenbeheersing plaatsvinden, wat een win-winsi-

meerdere wezenlijke nevenfuncties waaronder

tuatie oplevert voor de opdrachtgever en opdracht-

raadsheer-plaatsvervanger bij het Gerechtshof

nemer. “De ontwikkelingen van prestatie-gericht

te Leeuwarden en voorzitter van de normcom-

(samen)werken staan een goede manier van samen-

missie ‘Onderhoudscontracten’ van het Neder-

werken met Vestia niet in de weg”, besluit Jelle Otten.

lands Normalisatie-instituut. Voorts geeft Jelle Otten leiding aan de sectorgroep Woningcorporaties van Boekel De Nerée. www.bdn.nl

13

VANMOOF:

De Hollandse fiets die de wereld verovert

“Fietsen zijn fijne stadsvervoerders. Niet alleen in Nederland, maar overal in de wereld” VAN MOOF staat voor de hippe robuuste designfiets. In ‘no time’ veranderde deze innovatieve stadsfiets de wereld. De redactie van Onderhoudend zocht de bedenkers, de broers Taco en Ties Carlier, op. Zij gaven ons een kijkje in de wereld van hun geroemde stadsfiets. Legden uit dat VANMOOF meer is dan een alleen een fiets. Het is namelijk een beweging die stadsfietsen propageert. “Niemand heeft een hekel aan een fiets”, zegt Taco Carlier, die zelf als kleuter in de Achterhoek kennismaakte met zijn eerste fiets. De echte liefde voor fietsen ontstond bij hem pas toen hij op internet in 2003

15

Foto: Annet Delfgaauw

“We merkten dat onze vrienden die langzamerhand in mooie leasewagens rondreden, nog op oude barrels door de stad fietsten. Onze Hollandse stadsfiets was daarop het antwoord” een tweedehands Strida vouwfiets kocht.

aangevende bladen zoals ‘Wallpaper’ en ‘Vogue’,

Nog in datzelfde jaar werd hij importeur van het

maar dat is eigenlijk een hele leuke bijkomstig-

fietsenmerk. En in 2007 besloot de van huis uit

heid. Het is nooit ons doel geweest om een

industrieel ontwerper om samen met zijn broer

designfiets te ontwerpen. Er waren immers al

Ties, opgeleid als automonteur maar inmiddels

designfietsen op de markt. Het was voor ons de

ook ontwerper, een eigen fiets op de markt te

uitdaging om een stadsfiets te ontwerpen die

brengen. “We merkten dat onze vrienden die lang-

steviger was dan een mountainbike. Een fiets die

zamerhand in mooie leasewagens rondreden, nog

vijf jaar mee moet kunnen in de stad”, legt Taco

op oude barrels door de stad fietsten.

uit. In plaats van staal werd daarom voor alu-

Onze Hollandse stadsfiets was daarop het ant-

minium gekozen en de verlichting werd geïnte-

woord.”

greerd in het frame. Taco: “Om de fiets zo gebruiksvriendelijk mogelijk te maken, wilden we

16

Minimalistisch

af van handremmen en lampjes die eraf gejat kun-

Het was nooit de bedoeling om een design icoon

nen worden. De VANMOOF heeft een terugtraprem

te worden. Toch is dat gebeurd. Taco is er be-

en ons tweede ontwerp, VANMOOF no5, heeft ook

scheiden over. “We hebben in november 2010 de

een geïntegreerd slot.

Dutch Design Award gekregen voor onze fiets en

Die praktische aanpassingen hebben als neven-

daarmee Philips verslagen. We staan in alle toon-

effect dat het ontwerp robuust en strak is geworden.”

“Het is nooit ons doel geweest om een designfiets te ontwerpen”

Special Edition Een Hollands visitekaartje VAN MOOF ontbrak niet bij de viering

Betaalbaar Een ander belangrijk uitgangspunt bij het op de markt brengen van de VANMOOF is dat de fiets een

van 400 jaar Nederlandse betrekkingen in New York.

A-kwaliteit in zich moest hebben, maar toch be-

Taco en Ties Carlier ontwierpen

taalbaar moest zijn. “We willen immers zoveel mo-

er een special edition voor. Dat

gelijk mensen op de fiets hebben”, licht Taco toe.

deden zij ook al voor het beroemde

“Fietsen zijn fijne stadsvervoerders. Niet alleen in Nederland, maar overal in de wereld: van Japan tot

warenhuis De Bijenkorf. Eveneens

Australië, van Amerika tot Europa. Het is fantas-

ontwerpen zij voor het bedrijfslev-

tisch om een VANMOOF voor een hotel in Colombia

en ‘eigen’ fietsen die niet alleen als

te zien staan en er één voorbij te zien racen in

vervoermiddel maar ook commu-

Shanghai! Dit jaar (2010) tikt de teller qua ver-

nicatief en fiscaal aantrekkelijk zijn.

kochte fietsen net iets over de 10.000, wereldwijd.

www.vanmoof.com

“We blijven focussen op de verdere innovatie van onze stadsfiets” Dat is ruim het dubbele van afgelopen jaar. En

onze stadsfiets. We hopen de factor ‘onderhoud’ in

volgend jaar hopen we de verkoop weer te verdub-

de toekomst uit te schakelen”, vertelt Taco. En

belen. We zien VANMOOF ook als een ‘beweging’.

daarin groeien zij steeds een stukje verder, zoals

Een bijdrage ook aan het milieu en het maatschap-

de evolutie van VANMOOF no3 naar VANMOOF no6

pelijk welzijn, want niets maakt toch gelukkiger

laat zien.

dan ‘s ochtends door de stad naar je werk te fietsen?” Evolutie De nuchtere broers die hun kantoor midden

in

Amsterdam

hebben, laten zich niet gek maken door het succes. “We blijven

focus-

sen op de Foto: VANMOOF no3

verdere innovatie van

17

Talentenpoule; de talenten van Smits Vastgoedzorg Dit jaar is onze onderneming gestart met de talentenpoule. Alle werknemers jonger dan 24 jaar worden uitgenodigd hier aan deel te nemen. Op dit moment bestaat deze poule al uit 18 jonge collega’s. Doel van dit initiatief is de directieleden direct in contact te brengen met de jongste collega’s die de continuïteit van de onderneming mede moeten gaan

“De talentenpoule moet de continuïteit van de onderneming mede gaan waarborgen” waarborgen. Het begeleidingstraject van de afdeling P&O blijft uiteraard leidend. Tijdens de bijeenkomsten staan zaken als toekomstperspectief, ambitieniveau, opleidingsbehoefte, houding, coaching en advies op de agenda, maar ook interessante en leerzame excursies. De gemiddelde leeftijd van onze 130 werknemers is 38,5 jaar. Ook het komende jaar zullen wij trachten een tiental jongeren te interesseren voor ons bedrijf om ze direct op te nemen in onze talentenpoule. De gemiddelde leeftijd zal dan nog iets lager uitkomen; een mooi toekomst perspectief.

18

Winnaar van de Rotterdamse Ondernemersprijs De A. de Jong Groep is een familiebedrijf pur sang. De betovergrootvader van de huidige directeur, Albert de Jong, begon in 1877 een scheepswerf/rederij in Scheveningen. In de loop der tijd is de A. de Jong Groep uitgegroeid tot specialist op het gebied van (de engineering en installatie van) klimaattechniek en brandertechniek met wereldwijd aanzien. Het bedrijf heeft een meer dan scherpe visie op de toekomst en innovatie in de nichemarkten. Milieu-bewustzijn speelt hierin een vooraanstaande rol. Hoe is dit bedrijf, dat ooit begon als scheepstimmerwerf, uitgegroeid tot wat het nu

met z’n vijven het directieteam; gezamenlijk nemen we

is? “Wanneer marktsegmenten overvol dreigden te ra-

alle beslissingen over de toekomst. We maken daarbij

ken, is het bedrijf altijd op tijd andere, juiste wegen

heel duidelijke afspraken: Wie doet wat? Waar willen

ingeslagen”, zo verklaart directeur Albert de Jong het

we naartoe? Hoe komen we daar?”

succes. “Er zijn bij ons in het verleden goede strategische beslissingen genomen. Het overstappen op stalen loggers aan het begin van de twintigste eeuw, het samenwerkingsverband met het Amerikaanse bedrijf en het afstoten van de scheepswerf in de jaren zeventig, getuigen hiervan. We zijn daarnaast altijd op zoek naar

“Never waste a good crisis; wij investeren ook in mindere tijden”

nieuwe producten, in de niches, waarbij we ook wel fouten maken. Zo maakten wij in het verleden een

Solide basis

vliegtuig dat nooit van de grond kwam en een plak-

Volgens de directeur vormt de 133 jaar ervaring de so-

bandmachine en wasmachine die we niet aan de man

lide basis die ervoor zorgt dat het bedrijf ook in min-

kregen. Maar dan is het gewoon een kwestie van verder

dere tijden als deze overeind blijft. “We hebben ner-

zoeken!”

gens leningen of schulden, hebben alles zelf in huis, waaronder een werkplaats. Ook wij merken de gevolgen

A. de Jong Groep: Totaaloplossingen in warmte-, luchten koudetechnisch gebouwgebonden installaties

Traditionele waarden

van de crisis, maar we overleven het wel. Never waste

Directeur Albert de Jong is de vierde generatie in het

a good crisis; wij investeren ook in mindere tijden. Niet

familiebedrijf; in 1992 kwam hij er werken en in 1997

voor niets behoort de A. de Jong Groep tot de ruim

nam hij het stokje over van zijn vader. De jonge direc-

driehonderd oudste ondernemingen van ons land. Met

teur koestert de geschiedenis en traditionele waarden,

elkaar streven we ernaar om de bedrijven nog ouder te

overlegt met grote regelmaat met zijn vader, maar ver-

laten worden!”

geet vooral de toekomst niet. “Sinds 2006 heb ik een eigen managementteam. Waar je vroeger op basis van

Met elkaar

trouwe dienstjaren hogerop kwam in het bedrijf, ben ik

Alle werknemers worden betrokken bij de doelstel-

begonnen met het zelf kiezen van mensen, op basis

lingen van het bedrijf. “Voor mij is het allerbelangrijk-

van competenties en inbreng. Momenteel vormen we

ste dat mensen het hier naar hun zin hebben. Ik wil

19

De

Rotterdamse

Ondernemersprijs, die vorig jaar zijn 25-jarig vierde, initiatief

van

bestaan is

een

Ontwikkelingsbedrijf

Rotterdam en Kamer van Koophandel Rotterdam. Met deze prijs willen zij unieke en excellerende ondernemers belonen en bekronen. ‘Ondernemerskwaliteit’, dat is waar het om gaat bij de

Rotterdamse

Ondernemersprijs.

De aandacht gaat daarbij voornamelijk uit naar onderwerpen als financiën, personeel,

marketing,

productie,

milieu en organisatie. Elke ondernemer/onderneming

in

de

regio

Rotterdam, met zijn 34 gemeenten, kan deze prijs winnen. Zo reikte toenmalig minister van Economische Zaken in 1996 de prijs uit aan Smits Vastgoedzorg. De A. de Jong Groep is winnaar van de

Rotterdamse

Ondernemersprijs

2009. Op 8 maart 2010 kreeg directeur Albert de Jong een cheque van vijftienduizend euro en een prachtige trofee, die inmiddels een centrale plek heeft in de ontvangsthal van het bedrijf. Hij kreeg de prijs uit handen van Walter Peteri van Quooker, winnaar van de Rotterdamse Ondernemersprijs 2008.

20

De A. de Jong Groep voorziet in totaaloplosmijn werknemers uitdagen. Jonge werknemers gooien we bijvoorbeeld vaak bewust

singen op het gebied van warmte-, lucht- en

in het diepe. Zij krijgen al snel verantwoordelijkheid en opleidingsmogelijkheid; we

koudetechnisch gebouwgebonden installaties. In

‘eisen’ eigenlijk dat zij zich ontwikkelen”, vertelt Albert de Jong enthousiast. “Ook

de branche voor industriële brandertechniek is de

werken wij met projectteams. Die teams zijn van A tot Z bij de eigen projecten be-

A. de Jong Groep een speler van wereldformaat.

trokken. Het leuke daaraan is, dat zij zo ook het eindresultaat van hun werk zien.”

Vandaag de dag telt het bedrijf ruim 230 mede-

Dat werkt blijkbaar, want het ziekteverzuim is laag bij de A. de Jong Groep, evenals

werkers en vijf entiteiten die elk specifieke ken-

de verloop van het personeel. “Wij hebben een aantal werknemers die de pensioen-

nis bezitten:

gerechtigde leeftijd al lang hebben overschreden. Op hun 76 , 70 , 68 en 67 werken

• A. de Jong Installatietechniek b.v

zij nog bij ons, omdat ze het leuk vinden. Ik vind dat een eer. Sowieso ben ik ontzet-

• HRI b.v.

tend trots op onze medewerkers. Het mooie is, wij doen dit allemaal met elkaar!”

• De Jong Thermal Enginering b.v.

e

e

e

e

• De Jong Combustion b.v. Schone, duurzame oplossingen

• R & V Engineering b.v.

Rekening houden met de toekomst is gekoppeld aan milieubewustzijn. Albert de Jong: “Industriële bedrijven hebben over het algemeen nogal een slecht imago.

A. de Jong Installatietechniek b.v. en HRI b.v.

Mensen denken dat wij ‘viesmakers’ zijn. En dat terwijl alles wat wij doen juist

zijn gespecialiseerd in de engineering, realisatie,

bijdraagt aan de reductie van emissies, het verlagen van energieverbruik, het

exploitatie en het beheer van energiesystemen

leveren van hoog rendement en het verminderen van negatieve milieueffecten.

voor gebouwen alsmede en afstands- en energie-

Energie- en milieutechnologie staan al vele tientallen jaren op ons programma,

beheer, betreffende projecten voor de industrie-

waarbij continuïteit voorop staat.”

en utiliteitsbouw. De Jong Thermal Enginering b.v. voorziet in de engineering en realisatie van

Imago

procesgeïntegreerde industriële & energiesyste-

De A. de Jong Groep denkt ook nog op andere manieren aan de toekomst. “Regel-

men, betreffende industriële naverbranders en

matig nodigen we vmbo-klassen uit de regio uit om te laten zien wat wij zoal doen,

heetgasgeneratoren met behulp van (rest)brand-

in de hoop leerlingen te enthousiasmeren en interesseren. Daarnaast nemen we

stoffen. De Jong Combustion b.v. en R & V Engi-

ieder jaar een groep van vijf à zes stagiairs aan die, als zij het goed, doen bij ons in

neering b.v. hebben alles in huis op het gebied

“Energie- en milieutechnologie staan al vele tientallen jaren op ons programma, waarbij continuïteit voorop staat”

van de engineering en fabricage van industriële branderinstallaties, gas- en oliegestookt, betreffende o.a. warmtekrachtcentrales, voor de (petro)chemische industrie en energiecentrales. In de installatietechniek- en klimaattechniek branche opereert de A. de Jong Groep landelijk

vast dienst komen”, aldus Albert de Jong. “Het feit is namelijk dat maar weinig

en is daarbij één van de vooraanstaande bedrij-

jongeren kiezen voor de industrie; ook ouders zien hun kinderen vaak liever de ICT

ven. De klanten op het gebied van industriële

of autotechniek in gaan. Dat komt deels door onbekendheid met de branche, deels

brandertechniek bevinden zich wereldwijd; in

door het onterecht slechte imago ervan. En dat terwijl het belang van de technolo-

deze nichemarkt is A. de Jong zelfs Europees

gische industrie zo enorm is; er is geen andere branche waarbij de toegevoegde

marktleider. www.dejong.nl

waarde zó groot is als de onze”, zo vervolgt de directeur. “De industrie draagt ruim vijftien procent bij aan het Nederlandse bruto nationaal product (bnp) en de spin-off van onze branche bedraagt nog eens zo’n 15%. Het belang van de technologische industrie wordt nog te weinig onderkend. Wij willen ons er sterk voor maken om het imago te verbeteren en laten zien hoe mooi dit vak is, hoe leuk en nuttig het is om nieuwe dingen te creëren.” Foto: Voorbereiding transport register branderinstallatie vanuit Schiedam

Kunst- (hars) en Vliegwerk

Project: Prinsessenflats Opdrachtgever: Woonstad Rotterdam Uitvoering: Smits Vastgoedzorg

Op het laagste punt van Nederland, 6,76 meter onder ANP, heeft woningcorporatie Woonstad Rotterdam 4 flatgebouwen in bezit met in totaal 624 woningen. Het woningcomplex ligt in de wijk Prinsenland, een wijk met veel ruimte, groen en mooie waterpartijen. De woningen zijn gebouwd in 1969, in 1996 heeft Woonstad een prestatieovereenkomst afgesloten met Smits Vastgoedzorg op basis van de conditiemeeting ontwikkeld door ICP+. In 2010 heeft Smits Vastgoedzorg opdracht gekregen de geplande onderhoudsactiviteiten aan de gehele buitenschil voor dat jaar uit te voeren. Betonherstel inclusief conservering en schilderwerk op het houtwerk van de woningen en algemene ruimten. Ook is opdracht verstrekt voor het renoveren van de bestaande kopgevelisolatie. Na inspectie en onderzoek door de materiedeskundige van Smits Vastgoedzorg is het volgende pakket maatregelen uitgevoerd: • Aanbrengen van nieuwe polystyreen hardschuim

isolatieplaten • Aanbrengen Sto-Mortel weefsellaag op basis van

kunsthars • Aanbrengen Sto-sierpleisterlaag • Geheel afwerken met StoLotusan K

22

Woonplus streeft naar vooruitgang Woonplus is een vastgoedonderneming die zich richt op de Schiedamse woonmarkt. Met 12.000 huurwoningen in bezit voorziet de woningbouwcorporatie een groot deel van de Schiedamse huishoudens van een betaalbare woning. Daarbij is kwaliteit een essentieel aandachtsveld. Aan het woord is Erik Stam, teamleider onderhoud bij Woonplus. “De maatschappij is veranderd. Vroeger was je als wo-

zogenoemde B-label. Natuurlijk kijken we als het tijd

ningbouwcorporatie leidend, bepalend ook. Die tijd is

voor schilderwerk is of er gelijktijdig nog ramen dubbel

voorbij”, spreekt Erik Stam in duidelijke woorden. “In

glas moeten krijgen, maar kwaliteit is niet iedere vijf

mijn visie gaat het altijd om de driehoek klant-pand-

jaar een nieuwe keuken plaatsen. Het is onze taak om

financiën; daar moet je de juiste verhouding in zien te

over tien jaar nog steeds sociale huurwoningen met

vinden. Bij alles wat we als Woonplus doen, moeten we

een bij de doelgroep passende kwaliteit aan te bieden.”

voor de juiste balans zorgen. Kwaliteit is daarbij heel Foto: Erik Stam, teamleider onderhoud bij Woonplus

belangrijk. Wij moeten klanten tevreden houden met

Mensen maken het verschil

ons bezit. Dat betekent echter niet kwaliteit tegen de

Vanuit zijn functie als teamleider onderhoud onder-

hoogste prijs. Niet al onze woningen vallen onder het

steunt Erik Stam zijn medewerkers en maakt hen

“In mijn visie gaat het altijd om de driehoek klant-pand-financiën; daar moet je de juiste verhouding in zien te vinden” wegwijs. “Leren en groeien is één van de centrale

gedurende een periode van zes jaar en wat het

uitgangspunten in onze beleidsaanpak. Mensen

eindresultaat moet zijn.”

maken het verschil. De rol van de eigen 160 mede-

Project: Marconihove, vervanging 653 kozijnen in 71 woningen. Opdrachtgever: Woonplus Schiedam Uitvoering: Smits Vastgoedzorg

werkers is groot; de verantwoording wordt zo laag

Ambitieniveau

mogelijk neergelegd in de organisatie”, legt hij uit.

“We hebben de juiste partners nodig om onze doel-

Daarnaast zoekt Woonplus voortdurend naar nieu-

stellingen te realiseren”, vervolgt Erik Stam. “Na-

we manieren om betere resultaten te behalen. Erik

tuurlijk blijf ik zelf aan het stuur zitten, maar ik

Stam: “Niet alleen voor het werk dat we zelf verzet-

heb wel een aantal bijrijders nodig. Smits Vast-

ten, maar zeker ook voor het werk waarvoor we

goedzorg is er daar één van. Zij verzorgen sinds

anderen inhuren, eisen we kwalitet en betrokken-

2006 het schilderwerk. Voor het prestatiegericht

heid. Zoals bij het schilderen en onderhouden van

schilderwerk komt ons totale woningbezit in aan-

onze woningen. Daarom zijn we in 2006 gestart

merking. Wel is het zo dat we per complex de kwa-

met prestatiegericht schilderwerk. Een samenwer-

liteit van het onderhoud afstemmen. Het maakt

kingsvorm waarbij we van te voren afspreken en

namelijk nogal verschil of een pand binnen een

vastleggen waaraan het resultaat moet voldoen

aantal jaar gesloopt of gerenoveerd wordt, of dat

“Natuurlijk blijf ik zelf aan het stuur zitten, maar ik heb wel een aantal bijrijders nodig. Smits Vastgoedzorg is er daar één van” het nog twintig jaar mee moet. We beginnen met een nulmeting om de aanvangssituatie van het schilderwerk in kaart te brengen. Daarna kijken we wat ons ambitieniveau is voor het pand dat geschilderd gaat worden.” Niet blij met 7 De tussenevaluatie (na drie jaar) is al geweest. Begin 2011 zal de definitieve beoordeling van het prestatiegericht schilderwerk volgen. Aan de hand van een lijst met criteria en meetgegevens wordt nagegaan of het werk aan alle eisen voldoet. Dat meten van de kwaliteit, zowel in de aanvangssituatie als bij oplevering en periodiek, wordt gedaan door een onafhankelijk adviesbureau. De meetresultaten moeten objectief zijn, want er hangt een prijskaartje aan het niet nakomen van de afspraken. “De schildersbedrijven zijn zelf veel meer verantwoordelijk geworden

“De meetresultaten moeten objectief zijn, want er hangt een prijskaartje aan het niet nakomen van de afspraken” voor het eindresultaat en daarmee voor alle tussenliggende stappen die ervoor nodig zijn om dat resultaat te bereiken. Er wordt grondiger en zorgvuldiger gewerkt en dat merken bewoners nu al”, zegt Erik Stam. “Wij meten de klanttevredenheid. Daaruit blijkt dat bewoners Woonplus een dikke voldoende geven, hoger dan 7,5. Dat is dus ons uitgangspunt voor de komende jaren. Als een samenwerkende partij een 7 scoort zijn wij niet blij. Maar daar zit Smits Vastgoedzorg ruim boven!”, besluit Erik Stam.

Project: kozijnvervanging 34 woningen ‘De Akkers’ Schiedam. Opdrachtgever: Woonplus Schiedam Uitvoering: Smits Vastgoedzorg

25

Het succes van Mister Kitchen ligt in gemeenschappelijke culinaire passie “Wij handelen vanuit ons onderbuikgevoel” Mister Kitchen. Drie mannen en een passie. In hun droomkeuken in de hippe Amsterdamse Westergasfabriek draait het om culinaire kennis in de ruimste zin van het woord. Daan Faber, Igor Sorko en Maarten Hoekstra bereiden er nieuwe producten, columns, campagnes, kookboeken, private dinners en televisieformats. Om maar een deel van de culinaire uitspattingen te noemen. “Een man kookt om te verleiden. Hij volgt zijn oerdrift, zoekt de mooiste ingre-

advocaat die buiten de deur werkte en een moeder

diënten zoals ambachtelijke kaasjes en een fantas-

met een eigen huiswerkinstituut, ging dat als van-

tisch stuk vlees. Neemt dat mee naar huis en ver-

zelf. Bij ons thuis zaten er vaak meer dan twintig

leidt er zijn gezin, familie en vrienden mee”, vertelt

kinderen huiswerk te maken. Mijn moeder begeleidde

“Een man kookt om te verleiden”

de kinderen daarbij aan de keukentafel. Tegelijkertijd hield zij een oogje in het zeil wanneer ik met mijn zus het eten ging bereiden”, memoreert de

Igor Sorko. Binnen Mister Kitchen is Igor eindver-

culinaire ondernemer die ervan overtuigd is, dat het

antwoordelijk voor de strategische en zakelijke beslis-

wat betreft koken fout is gegaan in de historie:

singen. Na zijn opleiding tot strafjurist, koos hij voor

“Vroeger was het de primaire taak van de man om

een totaal andere discipline en werd theaterdirecteur.

zijn gezin te voeden. Hij ging op jacht, verscheurde

En nu is hij dus sinds vijf jaar medeeige-

een beest en verdeelde dat onder zijn gezin. In de

naar van Mister Kitchen. Samen met culinair

loop der geschiedenis is de vrouw aan de kachel ge-

directeur Maarten Hoekstra (die van huis uit

komen. Maar weer iets verder in de tijd hebben de

econoom is, maar na zijn studie al binnen enkele

vrouwen zich vrijgevochten en zijn ook gaan wer-

maanden aan zijn eerste koksopleiding begon) en

ken. Natuurlijk een goede ontwikkeling, maar het

creatief directeur Daan Faber (die na zijn rechtenstudie

koken is erbij ingeschoten. Doordeweeks maakt

in de reclame aan de slag ging en die creatieve kant verder ontplooide bij Mister Kitchen) zet hij zijn kennis en vooral culinaire passie om in een succesvol bedrijf. Foto: Mister Kitchen’s Daan Faber voorop en Igor Sorko achterop de scooter

Vrouw aan de kachel Igor ontdekte zijn passie voor koken al jong. “Ik was denk ik twaalf jaar, toen ik voor het eerst in de keuken stond samen met mijn zusje. Met een vader als

“Doordeweeks maakt tegenwoordig het gros van de gezinnen gebruik van instant maaltijden” 27

tegenwoordig het gros van de gezinnen gebruik van instant maaltijden. Het is niet meer dan het verwarmen van kant en klaar voedsel.” Voedingswaarden Die ‘fastfood-tendens’ is niet meer te stoppen, meent Igor Sorko. “De tijd voor eten is vandaag de dag helaas heel gering. We hebben dan ook niet de illusie dat we daar iets aan kunnen doen. Maar binnen dat gegeven blijven we mensen wijzen op voedingswaarden, hen attenderen op wat zij moeten eten. Dat doen we met televisieprogramma’s, zoals VPRO’s Villa Life, waarbij we kinderen bewuster maakten van wat zij naar binnen werken door hen zelf eten klaar te laten maken. Maar ook denken we mee in onze keuken, het Mister Kitchen-kantoor, als het gaat om productinnovatie. Het gaat ons erom, dat mensen eerlijk en goed eten. Zo maken we ons sterk voor reductie van het zoutgehalte in veel producten. In opdracht van de voedingssector buigen wij ons over de verantwoorde smaak van producten.”

Masculinair weblog Cheffen is het masculinaire weblog van Mister Kitchen. Het is een van de meest bezochte foodlogs van Nederland (2.000 tot 4.000 bezoekers per dag). Op zondag verschijnt een thematisch weekmenu waarop een aantal culinaire experts gedurende de week vanuit zijn of haar vakgebied reageert. Aan het eind van de week heb je met één druk op de muis een compleet menu met bijbehorende achtergrondinformatie, tips en tricks op je scherm. www.cheffen.nl

“We moeten terug naar het ambacht en de seizoenen, anders gaat de hele wereld naar de vernieling” Ambacht en seizoen Kwaad maakt Igor zich om de lakse houding die mensen hebben als het gaat om duurzaamheid. “Het is echt schandalig dat je nog steeds rode tonijn en paling kunt kopen! Mensen hebben er geen idee van dat er over twintig jaar geen vis meer in de zee zit! En het is bezopen om het hele jaar door sperziebonen te eten. We moeten terug naar het ambacht en de seizoenen. Het kan niet anders meer, anders gaat de hele wereld naar de vernieling.”

Mister Kitchen

Cryo-cooking

Onderbuikgevoel

Tegenover de liefde voor het ambacht, staat ook inno-

Projecten zijn voor de Mis-

vatie. “Innovatie kan nooit een negatief effect heb-

ters Kitchen belangrijker

ben. Dat wat zich bewijst, zal blijven. Zo is het Spaan-

dan geld. De passie voor

se driesterrenrestaurant El Bulli fantastisch. Soms

koken is dan ook een be-

zwaar over de top, maar neem nu het moleculaire

langrijke component van

koken. Dat is al door velen overgenomen. Het is ver-

hun

gelijkbaar met de Formule 1 Races die de auto-indu-

zijn een bedrijf dat handelt

strie helpt te ontwikkelen”, legt Igor uit. Mister Kit-

vanuit

chen doet ook aan het zogenoemde cryo-cooking:

gevoel. Ons ondernemersplan was niet meer dan twee A-4tjes en we hebben geen

ijskoud frituren (-180 C) in vloeibare stikstof. Maar re-

geld geleend. Wij kennen elkaar al meer dan twintig jaar, nog vanuit ons studen-

volutionair koken is meer dan dat, meent Igor.

tenhuis in Groningen. Alledrie vinden we geld niet belangrijk. Binnen het bedrijf

“Zo verdiepen we ons eveneens in de smaakbeleving

hebben we bovendien allemaal onze eigen taken. Wanneer geld en macht geen rol

van dementerende ouderen, die qua smaak terug gaan

spelen, kan het met het als vrienden ondernemen eigenlijk niet mis gaan.”

o

succesformule. een

“Wij

Cultuurpark Westergasfabriek Pazzanistraat 35 1014 DB Amsterdam +31(0)653410022 www.misterkitchen.nl

onderbuik-

naar hun ervaringen tot zo’n beetje hun twintigste levensjaar. En ook geven wij ‘food solutions’ aan de

Worst

horeca die voor veel mensen tegelijk moet koken, zoals

Wanneer we Igor vragen naar de leukste projecten van de afgelopen jaren, hoeft

in de gezondheidszorg.”

hij niet lang na te denken. “Dat zijn toch wel de producties die we met z’n drieën maken voor de kookglossy Delicious. Daarbij komt alles waar ons bedrijf

“Innovatie kan nooit een negatief effect hebben. Dat wat zich bewijst, zal blijven”

voor staat samen. We mogen op pad om een culinair avontuur te beleven. Als echte mannen jagen op bijvoorbeeld de mooiste zalm. Kennismaken met ambachtsmensen, puur koken en dan genieten.” Ook noemt Igor de worst die zij deze winter lanceerden. “Deze worst is Mister Kitchen. Het is een recept in een darm. Liefde voor het ambacht. Onze culinaire, communicatieve en creatieve kennis in een product samengebracht”, besluit Igor Sorko.

29

Internationale bouwbeurs 2011: Bouwen doen we samen

Suze Mens, presentatrice van het programma Business Class, bezoekt tijdens de Bouwbeurs de stand van Smits Vastgoedzorg. Deze reportage wordt zondag 20 februari 2011 uitgezonden om 11.00 uur op RTL7.

30

Uitnodiging bouwbeurs 2011 Innovaties, trends, productlanceringen en branche nieuws passeren de revue tijdens de internationale Bouwbeurs 2011. Voor bezoekers betekent dit een kennismaking met de laatste nieuwtjes, nieuwe contacten, innovatieve ontwikkelingen en interessante investeringsmogelijkheden. De 28e editie van de BouwBeurs is van maandag 7 februari tot en met zaterdag 12 februari in de Utrechtse Jaarbeurs.

Smits Vastgoedzorg nodigt u uit voor de Internationale Bouwbeurs, Jaarbeurs Utrecht

BADG E

Onderhouden doen we samen

Zet het vast in uw agenda!

  7 t/m 12

ri

februa

Uw persoonlijke uitnodiging volgt in januari per post

Smits Vastgoedzorg nodigt u van harte uit voor een bezoek aan onze stand 03.B092 in Hal 3 tijdens één van de beursdagen. Tijdens de BouwBeurs Kiwa zal ons het Energie Prestatie Advisering certificaat, kortweg EPA, op basis van de BRL 9500, worden overhandigd. Graag lichten wij u de inhoud toe en wat dit voor onze dienstverlening betekent. Maar natuurlijk praten wij u ook graag bij over de successen en ontwikkelingen van het Prestatiegericht Samenwerken (PGS).

Smits Vastgoedzorg staat in Hal 3 op standnummer 03.B092 Als bijlage in deze editie treft u onze uitnodigingskaart aan. Wij hopen dat u daarvan gebruik zult maken.

31

De klapschaats als voorbeeld van Nederlandse traditie en innovatie Geen echte Hollandse winter zonder schaatsen. Een eeuwenoud volksvermaak, uitgegroeid tot een meer dan serieuze wintersport. De Nederlandse schaatsers staan op de Olympische Winterspelen steevast vooraan bij het uitdelen van de medailles. Die goede resultaten worden geboekt door hard werken, maar ook door slim werken. Schaatsen: een subliem voorbeeld hoe traditie en innovatie in Nederland samen op kunnen gaan en tot gevierde prestaties kunnen leiden. De legendarische klapschaats is een Nederlandse uitvinding. Het was Prof. Dr.

Schenau en Gert de Groot, werkzaam op de faculteit

Ir. Gerrit Jan van Ingen Schenau, die in 1980 het

Bewegingswetenschappen van de Vrije Universiteit,

eerste prototype van de klapschaats ontwikkelde.

in gesprek met de instrumentmakers Wim Schreurs

De naam is in alle talen overgenomen: Klapskate

en Hans Meester van het Academisch Medisch Cen-

“De technische revolutie bracht Nederland overwinningen”

trum (Universiteit van Amsterdam). Zij besloten hun krachten te bundelen en als een soort uitvinders samen aan het werk te gaan. De klapschaats was het resultaat. Oud-sprinter Ron Ket werd, aan het eind van het

Klappschlittschuh (Duits) en klapskato

seizoen 1984/1985, bereid gevonden om zijn

(Japans). Echter, deze heeft niets te maken met het

schaatsen door de instrumentmakers te laten om-

geluid waarmee het ijzer tegen de schoen terug-

bouwen. Onder toeziend oog van de pers zette hij

klapt, ook al denken veel mensen dit. De benaming

een tijd op de 500 meter. Die eerste officiële klap-

‘klapschaats’ gaat over het feit dat deze schaats het

schaats tijd bedroeg 40,63 seconden, met een ope-

mogelijk maakt om aan het eind van de afzet ‘een

ning van 10,20.

(Engels),

klap na’ te geven. Bij een ‘gewone’ schaats zit het

Foto: Ard Schenk “Innovatie heeft geleid tot energieefficiency”

32

ijzer op twee punten (voor en achter) vast aan de

Goud

schoen. De klapschaats daarentegen heeft maar één

De top van het Nederlandse schaatsen pikte de

bevestiging, en wel aan de neus. Deze bevestiging is

innovatie snel op, maar ging tegelijk niet over één

een veer, waardoor het ijzer kan ‘klappen’.

De

nacht ijs om te bezien of de klapschaats geschikt

schaats houdt hierdoor langer contact met het ijs,

was om snellere tijden neer te zetten. Tonny de Jong

waardoor de kracht van de schaatser efficiënter kan

komt de eer toe dat zij als één van de eerste lange-

worden ingezet.

baanschaatsers zonder scrupules de overstap naar de klapschaats maakte. Het bracht haar naar verluidt

Honderd jaar ontwikkeling

haar eerste Europese titel. Twee jaar later, bij de

Het eerste idee voor de ontwikkeling van een

Olympische Winterspelen van Nagano, reed vrijwel

klapschaats ontstond in Amsterdam. Niet op de Jaap

iedere schaatser op klapschaatsen.

Edenbaan, maar op een receptie kwamen de toen-

De technische revolutie bracht Nederland overwin-

malige schaatsonderzoekers Gerrit Jan van Ingen

ningen. Of het voor honderd procent aan de klap-

Foto: Klaas Jan van der Weij/ Hollandse Hoogte

33

“Resultaten uit het verleden koppelen aan de kennis en kunde van vandaag de dag”

Energie De crux van de klapschaats zit volgens Uytdehaage in de mogelijkheid om ‘langer druk op de buis te houden’ en daarmee contact met het ijs. Dit zorgt voor een hoger mechanisch rendement van de beweging. “Met name in de bochten had ik daar baat bij,

schaats ligt, zullen we nooit weten, maar waar in

ging ik veel harder. Omdat de schaatsbeweging min-

1994 in Lillehammer de Nederlandse ploeg zonder

der energie kostte, bleef er meer over om in de afzet

gouden medailles thuiskwam, won Marianne Timmer

op het ijs te steken. Met net zo veel energie ging je

in Japan twee keer goud, deed Gianni Romme het-

gewoon ruim drie procent sneller. En dat maakt aan

zelfde en won ook Ids Postma goud.

de top een wereld van verschil”, aldus Uytdehaage. Zo zorgt innovatie in de schaatssport voor het

Uytdehaage

verleggen van grenzen. Wat voor doorbraken zouden

Vier jaar later, in Salt Lake City, stond er een andere

ons in de nabije toekomst te wachten staan? Ook al

grote Nederlandse held op, óp klapschaatsen: Jo-

kan het morgen zijn, het is nu nog koffiedik kijken.

chem Uytdehaage. Ook hij schaatste zowel op con-

En welk licht de zullen verbeteringen werpen op de

ventionele schaatsen als op de klapschaats. Sterker

prestaties uit het verleden? Wie weet wat voor tijd

nog: het spijt hem nog steeds dat hij op normale

Ard Schenk had gereden als hij klapschaatsen onder

schaatsen in het seizoen 1995/1996 tijdens het NK

had gehad.

Junioren vijfde werd en daarmee het WK Junioren miste. “Daar was ik op normale schaatsen tweede,

Patent

achter Bob de Jong.” De andere juniorschaatsers re-

De wetenschappers van UvA en VU kregen helaas

den al op klapschaatsen.Kort daarna maakte ook Uy-

geen patent op de uitvinding, omdat het idee van de

tdehaage de overstap. “Tonny de Jong had in 1997

klapschaats al in 1894 bleek te zijn bedacht en

Gunda Niemann verslagen; zij op klapschaatsen en

gepatenteerd. Tussen idee en de uiteindelijke ontwik-

Niemann niet. Praktisch iedereen raakte er daardoor

keling van de klapschaats schuilt dus bijna honderd

van overtuigd dat je op deze nieuwe schaatsen snel-

jaar.

ler reed. Toch bleef het een kwestie van uitproberen

Zo staat het schaatsen symbool voor een traditie waar

in dat seizoen. Want dan reden we op klapschaatsen

Nederlanders trots op zijn: resultaten uit het verle-

hard, maar een week later in Calgary nog harder. En

den, geboren in een lange historie en een nationale

dan vraag je je af: waren het de nieuwe overdekte banen die zorgden voor wat een kwantumsprong in het schaatsen leek? Of toch de klapschaatsen?” Uytdehaage wil niet speculeren of hij meer of minder baat bij de klapschaats heeft gehad dan zijn concurrenten. “Ik heb een week lopen klooien, maar Jochem ^ Uytdehaage

kon er daarna redelijk goed mee overweg.” Wat heet redelijk goed: Uytdehaage werd de eerste man die de 10 kilometer onder de 13 minuten reed. Hij deed

>

EK 1965 in Göteborg, Ard Schenk

34

dat in Salt Lake City, tijdens de Olympische Spelen van 2002. Met die tijd won hij, zoals hij ook op de 5 kilometer goud scoorde.

liefde, die worden gekoppeld aan de kennis en kunde

artikelenproducent Nike had zijn zinnen ook gezet op

van vandaag de dag. Kennis en kunde die op een

het aankleden van de Olympische schaatsers. Verder

steeds hoger plan komen, onder invloed van de voort-

was er grote discussie onder de schaatsers over welk

schrijdende technische ontwikkelingen en investerin-

pak tot de beste resultaten leidde. Zoals dat ook in

gen in onderzoek. En het kan dus soms even duren

Nederland gaat, had iedere sporter zijn eigen

voordat dit resultaat oplevert.

argumentatie om voor een bepaald pak te kiezen. In 2006 in Turijn ging het niet anders.

Muts

Ook hier gaat het om het vinden van het (ontwerp

Een andere technische innovatie in de schaatssport

van het) materiaal dat het meest energie-efficiënt

vergde minder tijd. Tussen Franz Krienbühl en het zo-

is. Windtunnels en bewegingswetenschappelijk

genaamde ‘Race Innovation Project, krip2’, dat tot

onderzoek liggen aan de basis van het nieuwe

het oranjezwarte schaatspak van de Olympische Win-

materiaal. Een schaatspak anno 2010 kan wel uit zes

terspelen 2010 leidde, zit slechts een ruime 35 jaar.

verschillende stoffen bestaan. Om nog maar niet te

In 1974 deed de Zwitser Krienbühl de schaatswereld

spreken over de zogenaamde strips, die velen zich

versteld staan door op de baan te verschijnen met

nog zullen herinneren. Een jaar of tien geleden

een pak uit één stuk. Bijna iedere Nederlander boven

waren die er ‘ineens’; met de strips op hoofd en

de vijftig ziet nog voor zich hoe Ard Schenk in 1972

lichaam van de schaatsers werd het schaatspak ter

in Sapporo naar zijn drie gouden medailles reed, met

plekke ‘opgeruwd’. Want dat was, zo leerde de aero-

een muts op.

dynamica, het meest energie-efficiënt.

Weer waren het mensen van de Vrije Universiteit in

Zo zijn wetenschappers de afgelopen decennia in

Amsterdam die betrokken waren bij deze innovatie.

het schaatsenveld aan het werk geweest, om de

Samen met wetenschappers van de Technische Uni-

prestaties van de Nederlandse schaatsers te verbe-

versiteit in Delft en het gespecialiseerde bedrijf

teren. Naar goede vaderlandse traditie: zo min

Sportconfex, ontwikkelden zij krip2. Ook hier moes-

mogelijk energie verbruiken met een zo hoog moge-

ten zij door tegenwerking en weerstand heen. Sport-

lijk resultaat!

35

Prestatiegericht Werken in Renovatie en Onderhoud

Kwaliteit meetbaar en onderhandelbaar maken

Prestatiegericht Werken maakt keuzes zichtbaar in resultaten/prestaties en geld. Op die manier kunnen door de opdrachtgever in het onderhoud en renovatie, goed onderbouwd, afwegingen worden gemaakt. Op basis van argumenten. Geert Vijverberg, van Vijverberg Consulting, maakt de balans op van Prestatiegericht Renoveren en Onderhouden en schetst de toekomst. Corporaties geven jaarlijks vele miljarden euro’s uit aan onderhoud en renovatie

riode en andersom. Dit heet ‘voorwaarts en achter-

van hun 2,4 miljoen huurwoningen. De traditionele

waarts optimaliseren’. Alle scenario’s en varianten

inkoop van onderhoud en renovatie leidt vaak tot

worden in financiële termen Netto Contant naast

een sub- optimaal ontwerp, een focus op het werk

elkaar gepresenteerd en daarmee vergelijkbaar.

zonder daarin de gevolgen voor de exploitatieperio-

In projecten is ervaring opgedaan met het prijsme-

de te betrekken, onnodig hoge exploitatiekosten en

chanisme. De directe kosten moeten marktconform

faalkosten.

verlopen. Dat mag niet verward worden met ‘prijsknijpen’. Transparantie over de prijs door open

Gebrekkige visievorming, onvoldoende samenwerking

begrotingen die door externe deskundigen kunnen

en afstemming in taken, ondoelmatige inzet van

worden getoetst. Extra procestaken die de opdracht-

externe deskundigen, verkeerde prikkels in risicoma-

nemer uitvoert, moet de opdrachtgever vergoeden

nagement en onvoldoende transparantie en vertrou-

waarbij wel het acquisitievoordeel van 1 op 1 aan

wen domineren het traditionele proces. De kosten

tafel zitten wordt verdisconteerd.

lopen daardoor op, het gebrek aan efficiency is

Bij corporaties wordt geëxperimenteerd met Key Per-

enorm.

formance Indicators (KPI’s) die aan centrale corporatiedoelstellingen worden gehangen (Balanced Score-

Prestatiegericht Werken

card). Bij renovatie en onderhoud gaat het om vier

Dat kan anders en beter. Een nieuwe, intelligente

belangrijke velden, namelijk: kosten, productkwali-

aanpak volgens het concept van Prestatiegericht

teit, klanttevredenheid en proceskwaliteit. Op die

Werken leidt aantoonbaar tot meer efficiency en dus

manier wordt de bijdrage van renovatie en onderhoud

lagere proceskosten, kortere doorlooptijden, grotere

op het hoogste niveau van de corporatie zichtbaar.

tevredenheid bij opdrachtgevers en bewoners en

Foto: Geert Vijverberg

36

lagere directe kosten. Duidelijke opdrachten en hel-

Kwaliteit meetbaar en bediscussieerbaar maken

dere mandaten bevorderen de communicatie tussen

De ervaringen zijn in 2009 vastgelegd in een Hand-

partijen in het project. De resultaten zijn navenant.

boek Prestatiegericht Samenwerken bij Renovatie

Renovatie en onderhoud mogen niet los van elkaar

(SBR

worden gezien. Consequenties van de aanvangsbeurt

element in het handboek is het topdown vanuit het

moeten worden doorgerekend voor de exploitatiepe-

voorraadbeleid vastleggen van kwaliteitsuitgangs-

in

Rotterdam).

Belangrijk

vernieuwend

Procesfasen

Betrokkenheid opdrachtnemer Traditioneel

Bouwteam

PGS

I. Initiatieffase II. Voorbereiding en vraagspecificatie III. Planuitwerking en optimalisatie

Dit schema toont de verschillen in mate

IV. Prijsvorming

van betrokkenheid van een opdrachtnemer

V. Contractvorming

bij een onderhouds- of renovatieproject. Bij Prestatiegerichte Samenwerking (PGS) is

VI. Realisatie en oplevering

de opdrachtnemer al vanaf de initiatieffase

VII. Evalueren en archiveren

betrokken en loopt dit door tot en met de

VIII Beheerfase/ exploitatieperiode

exploitatieperiode.

punten en overige uitgangspunten (doelgroep,

van de afgesproken kwaliteit bij oplevering van de

financiën, huurstelling na ingreep, exploitatieperio-

renovatie of onderhoudbeurt en de kwaliteit

de en dergelijke).

gedurende de exploitatie.

De kwaliteitsuitgangspunten, in termen van energiezuinigheid, gezondheid, veiligheid e.d., legt de

Doorontwikkelen

opdrachtgever vast in enkele A-viertjes. Die pagina’s

Voor bouw- en installatiedelen en voorzieningen

vormen de basis voor de uitwerking in een opname-

worden prestatie-indicatoren en normen ontwikkeld.

formulier voor schil, installaties, interieur en

Er valt straks wat te kiezen. Een opdrachtgever kan

algemene ruimten van de woningen in een complex.

een maatwerkprogramma van eisen maken, dat

De resultaten van de opname vertaalt de opdracht-

modulair van hoog naar laag en andersom werkt.

nemer in een verslag van bevindingen. De opname-

Een enorme klus. In het voorjaar van 2010 hebben

bevindingen leiden, door het vooraf stellen en

daarom vier partijen (Smits Vastgoedzorg, Rutges

koppelen van grenzen aan wat de opdrachtgever wel

Vastgoedonderhoud, PWS en Portaal), ondersteund

en niet accepteert, tot een voorstel voor onder-

door Vijverberg Consulting, het initiatief genomen

houdsmaatregelen en voorzieningen. Vervolgens

om de nadere uitwerking en vervolgens ook de auto-

vormen de prestatie-eisen het kader voor het bewaken

matisering ter hand te nemen.

37

Mitros over de voorsprong van Prestatiegericht Werken Mitros is een Utrechtse woningcorporatie die zich niet alleen richt op tevreden huurders, maar ook op tevreden medewerkers en aannemers die graag voor de corporatie werken. Als ‘maatschappelijke onderneming’ wil Mitros de goede dingen doen, op de goede manier en tegen de laagst mogelijke integrale kosten. Zo ontwikkelde Mitros voor zijn leveranciers/dienstverleners een kennismakingslijst met een groot aantal inventariserende vragen, waarmee het Prestatiegericht Onderhoud (PGO) en Prestatiegerichte Renovatie (PGR) in de bedrijfsvoering wil verankeren. Zaken als de aard van de samenwerking met onderaannemers, kwaliteitszorg, maatschappelijke initiatieven, garanties en duurzaamheid komen op die vragenlijst aan de orde. De kennismakingslijst is één van de middelen die de corporatie ten dienste staan,

medewerkers van Van Duinen verantwoordelijk voor het

om aannemers te selecteren die Mitros bij kunnen

aanstellen van aannemers, werkt daarom graag met

staan bij de realisatie van zijn strategie. “Want anders

een kostendatabase, waaruit direct blijkt wat markt-

bestaat het risico dat je gaat reageren op foute prik-

conform is. “Zelfs de prestatiebeloning, die sommige

kels”, vertelt Anko van Duinen, directeur van Mitros

aannemers nog altijd hanteren, kan ten koste gaan van

Onderhoudsgroep. “Met de huidige conjunctuur zie je

de kwaliteit van het werk. Als een werknemer ‘meer

dat de aannemerij creatiever wordt in het binnenhalen

meters maakt’ omdat hem dat aan het eind van de

van werk. Dat kan zowel leiden tot ‘prijsschieters’, als

maand op zijn salarisstrook meer oplevert, is het

tot bedrijven die echt werk willen maken van Prestatie-

immers maar zeer de vraag of dat extra werk ook goed

gericht Werken. Voor Mitros is het zaak het kaf van het

gebeurd is.”

koren te scheiden.”

Foto van links naar rechts: Anko van Duinen, Ron Sierink en Hans van der Krogt

38

Hoe aantrekkelijk het ook kan zijn voor een opdracht-

Innovatie

gever als Mitros, het op zoek gaan naar de laagste aan-

De traditionele werkwijze gaat zo, vertelt Van Duinen:

bieder is volgens Van Duinen niet de aanpak die zijn

“Bij een aanbesteding wordt een bestek gemaakt, de

corporatie verkiest. Om een aantal redenen: “We heb-

aannemer schrijft in en voert uit wat er in het bestek

ben als Mitros enkele jaren geleden de keuze gemaakt

staat. In het werk geldt een scherpe scheiding tussen

om ons intrinsiek te verbeteren. Een relatief nieuw in-

opdrachtgever en opdrachtnemer; ze delen niet

strument is Prestatiegericht Werken. Dat was een keuze

hetzelfde belang.” Toen ontstond er een innovatie in

uit overtuiging, niet één om overboord te zetten zodra

de manier van werken in de bouw, ook bij onderhouds-

er op korte termijn wat geld te verdienen is. Want het

en renovatieprojecten: het bouwteam. “De aannemer

is maar de vraag of korte termijn gewin ook langdurig

wordt dan op een eerder moment betrokken bij het

rendeert. Als aannemers niet-marktconforme prijzen

werk, en dat heeft veel voordelen. Maar je kunt nog

hanteren, dan blijkt dat al op vrij korte termijn in het

een stap vooruit maken: je kunt ook van te voren een

project. Met alle ongewenste gevolgen van dien.”

aannemer selecteren aan de hand van een aantal

Ron Sierink, als inkoopcoördinator samen met de

criteria. Dan zit de aannemer vanaf het begin van een

“De prestatiebeloning, die sommige aannemers nog altijd hanteren, kan ten koste gaan van de kwaliteit van het werk”

onderhouds- of renovatieproject negen stappen doorlopen, van initiatieffase tot exploitatiefase. De opdrachtnemer kan - omdat hij al in een vroeg stadium van het project aanschuift - meedenken over visie en uitgangspunten. Dat scheelt bij het maken van het projectontwerp. Een opdrachtgever als Mitros kan daar-

project aan tafel bij de opdrachtgever. Het belangrijk-

bij kiezen uit verschillende alternatieven, die finan-

ste voordeel hiervan is dat innovatie mogelijk wordt.”

cieel naast elkaar worden gezet. Daarbij zijn ook de

Een voorbeeld is het project met de zogenaamde

onderhoudsconsequenties van het ontwerp voor de

‘3,5 hoog-complexen’ in de wijk Overvecht. Innovaties

exploitatiefase doorgerekend.

kwamen in dat project volgens Van Duinen niet van de

“De opdrachtnemer neemt, indien gewenst, verschil-

grond. “Het duurde jaren voor er begonnen werd. Eind

lende taken van Mitros over, of ondersteunt de cor-

2009 besloten we het over een andere boeg te gooi-

poratie bij de uitvoering van die taken. Te denken valt

en.” Mitros koos voor een aannemer met wie kon wor-

aan het aansturen van specialistisch onderzoek aan de

den gewerkt volgens het stramien van het Prestatiege-

fundering, binnenmilieu-onderzoek, asbestinventarisa-

richt Werken. “Toen schoot het op. Nu is het een parel

ties en energetische analyses. Ook kan de opdracht-

van een project.”

nemer ondersteunen bij vergunning- en subsidieaanvragen, het informeren van bewoners over de plannen

Zeven stappen

en het leveren van een sociaal aanspreekpunt tijdens

In het Prestatiegericht Werken worden bij elk nieuw

de uitvoering. De bedoeling is om door heldere

39

“Ik wil voordelen halen uit de voorspelbaarheid van het werk, goede beheersing van risico’s en kosten” communicatie, korte doorlooptijden en het aanbieden van faciliteiten aan bewoners, ook forse ingrepen aan de binnenkant van de woning gewoon in bewoonde staat uit te voeren. Dit bespaart verhuiskostenvergoedingen, wisselwoningen en de organisatorische rompslomp van verhuisbewegingen. Kern is dat je ‘keuzes in samenhang maakt’, aldus Van Duinen. Als de grootonderhouds- of renovatiebeurt eenmaal is uitgevoerd en opgeleverd, wordt deze geëvalueerd. De evaluatie heeft betrekking op de kosten, de efficiency van het proces, de gerealiseerde kwaliteit en de tevredenheid van de bewoners. Indien de opdrachtgever dit wenst, blijft de opdrachtnemer ook gedurende de beheerperiode verantwoordelijk voor het onderhoud. De afgesproken onderhouds-

Transparant

scenario’s en prestatiegaranties worden door de opdracht-

Daarbij is het volgens beide heren van Mitros belangrijk om trans-

nemer, en eventueel ook een onafhankelijke derde partij,

parant te zijn. “We zijn bereid om open het gesprek in te gaan”, aldus

bewaakt. Contractueel kan dit desgewenst worden beperkt

Van Duinen. “We voelen er niet voor om informatie achter te houden,

tot de eerste onderhoudsinterval. Deze interval is vaak

omdat ons dat een voordeel zou opleveren. Je relatieve voorsprong

gekoppeld aan het schilderwerk en kan afhankelijk van het

hou je vooral als je in staat bent om andere partijen mee te nemen in

onderhoudsscenario, zes tot acht jaar inhouden.

jouw aanpak.” Als dat gebeurt, ligt de grootste winst die Van Duinen met Prestatiegericht Onderhoud en Prestatiegerichte Renovatie voor

40

Schakels

ogen staat, binnen handbereik. “Ik wil voordelen halen uit de voor-

“Prestatiegericht Werken kan leiden tot veertig procent

spelbaarheid van het werk, goede beheersing van risico’s en kosten.”

lagere kosten in het plandeel”, aldus Van Duinen. “Maar toch

Als het gaat om personeelslasten van het reparatie- of vervangings-

zie je dat het voor mensen die gewend zijn om altijd in

werk, maar vooral ook als het gaat om de materiaalkosten. “Nu liggen

dezelfde groef rond te draaien, heel veel moeite kost in een

alle risico’s bij de opdrachtgever. We profiteren van lagere tarieven als

andere groef te stappen. Daar dien je dus wel rekening mee

er een prijsduiker opstaat en betalen als de markt weer aantrekt. Maar

te houden.” Volgens hem is het belangrijk dat de persoon

bij het Prestatiegericht Werken willen we afspraken maken die de

waarmee de omschakeling naar Prestatiegericht Werken

risico’s verdelen. Waarom kunnen we dat ook niet bij de materiaalkos-

begint, degene die het enthousiasme inbrengt en de voor-

ten? Ik ben bereid om voor langere tijd continuïteit te bieden aan

delen duidelijk maakt, ‘niet te laag in de organisatie zit’.

mijn aannemers, als zij de risico’s van stijgende kosten voor materia-

“Dat moet iemand op directieniveau zijn, om de organisatie

len op zich kunnen nemen.” Ook afspraken op dit vlak kunnen er toe

mee te kunnen nemen in het veranderingsproces.” Leider-

bijdragen dat de voorspelbaarheid van het werk verder vergroot wordt.

schap met lef is een term die in deze context wel eens valt.

Nog verder. Want Mitros heeft hier al heel veel gewonnen. Was het

“En dan in de volle breedte, aan de top en in de lagen

ooit ‘normaal’ dat op een project van 10 miljoen euro de kosten met

daaronder.” Sierink: “Daarbij is het ook belangrijk dat een

20% werden overschreden, met Prestatiegericht Werken behoort dit

overstap met feiten wordt ondersteund.”

tot de verleden tijd.

De Sahara; een woestijn vol energie

De mensheid moet op zoek naar alternatieve energiebronnen. Niet alleen met het oog op de opwarming van de aarde, maar ook om de energievoorziening voor de toekomst veilig te stellen. In alle edities van Onderhoudend besteden we uitgebreid aandacht aan alternatieve energiebronnen. Van windenergie tot waterkracht of zonne-energie. Er zijn plekken op de wereld waar zonne-energie rijkelijk voorhanden is en waar, zo meent de jonge non-profitorganisatie Desertec, investeren nieuwe kansen biedt. Dit consortium wil, onder meer met financiële steun van de Europese overheid (EU) maar liefst 400 miljard euro investeren in het aanleggen van duizenden hectaren zonnecollectoren. En wel in de Sahara. De zonnecellen zoals die op de Nederlandse daken steeds meer te zien

aan, die op hun beurt elektriciteit opwekken. Een

zijn, zullen de zonneparken in de Sahara niet sieren.

groot voordeel van deze techniek is dat er ook

Desertec gaat namelijk gebruikmaken van thermische

‘s nachts energie geleverd kan worden. De warmte

“Ook de lokale economie moet profiteren van deze onderneming”

die overdag wordt gegenereerd, kan in speciale tanks worden opgeslagen en ‘s nachts elektriciteit opwekken. Langetermijndenken

installaties, die met behulp van enorme hollopende

Desertec wil de uitwerking van de plannen voor dit

spiegels zonlicht opvangen en zo olie verwarmen. De

grootse woestijnproject tot nu toe over maximaal

vrijgekomen energie drijft vervolgens stoomturbines

drie jaar rond hebben. Het streven is om zeven jaar

41

Desertec Desertec werd begin 2009 opgericht als nonprofitorganisatie door wetenschappers uit Europa, het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Later dat jaar hebben participanten uit het bedrijfsleven en de financiële sector zich aangesloten. Deze jonge, ambitieuze organisatie telt momenteel ruim achttien deelnemers, waaronder grote namen als E-on, Siemens en de Deutsche Bank. In 2012 wil Desertec kunnen overgaan tot de eerste pilot van het zonnepanelenproject in Marokko. De organisatie stelt op haar website dat in de woestijn in zes uur tijd meer zonne-energie kan worden opgevangen dan op de gehele aardbol in een jaar wordt verbruikt. Het langetermijndoel van Desertec is om in 2050 vijftien procent van de elektriciteitsbehoefte van Europa te kunnen leveren. www.desertec.org later de eerste proeven te laten draaien. De kosten,

Onafhankelijk

die geschat worden op 400 miljard euro, moeten voor

Tunesië is een voorbeeld van een Noord-Afrikaans land

een groot deel door Europese Unie worden gedragen.

dat al flink gebruik maakt van zonne-energie. Bijna

Twaalf bedrijven, waaronder Siemens en RWE, partici-

tien procent van de huishoudens verwarmt hier het wa-

peren in het consortium Desertec. “Alle partijen moe-

ter met behulp van de zon. Ook de Marokkaanse rege-

ten baat hebben bij het project”, stelt Paul van Son

ring heeft grote plannen als het gaat om het benutten

op het planningskantoor in München. “Ook de lokale

van de zon als energiebron. Koning Mohammed VI wil

economie moet profiteren van deze onderneming. Om

op vijf plaatsen in het land grote parken met zonnecol-

het partnerschap met de lokale bevolking te vergro-

lectoren laten bouwen. Abdelali Dekkina, een hoge

ten, zoeken we nog bedrijven in de regio Maghreb om

functionaris op het Marokkaanse Ministerie van Ener-

deel te nemen.”

gie, Mijnen, Water en Milieu, laat in het opinieblad Elsevier (27 maart 2010) weten dat Marokko in 2020

Foto’s: Gerbert van der Aa

Bron: Elsevier, 27 maart 2010 ‘Buitenland – NoordAfrika Zonne-accu van Europa’ Gerbert van der Aa

42

Dat duurzaamheid een belangrijk aspect is van het

zo’n 2000 Megawatt aan zonne-energie wil produceren

project, toont ook de levensduur van de zonnecol-

en dat over tien jaar het land vijftien procent van zijn

lectoren. Deze bedraagt ongeveer veertig jaar. Het

stroom uit deze energiebron denkt te halen. In dit

geld dat hierin wordt gestoken, betreft dus zeker een

artikel van Gerbert van der Aa, getiteld Noord-Afrika,

diepte-investering.

Zonne-accu van Europa, laat Dekkina zich ook uit over

Wanneer de gehele Europese Unie zijn elektriciteit uit

het feit dat Marokko een kwart van de opgewekte zon-

de zonnespiegels van dit project zou putten, zou een

ne-energie wil exporteren: “Samen met Jordanië zijn

gebied van 150 bij 150 kilometer met installaties

we de enige Arabische landen zonder olie of gas. Zon-

nodig zijn. Desertec wil op uiteenlopende locaties en

ne-energie biedt ons de kans om minder afhankelijk te

in verschillende landen werken, zodat het project

worden van het buitenland”, aldus Dekkina. Het Deser-

minder gevoelig is voor sabotage of terrorisme. Bo-

tec-consortium zal een belangrijke partner zijn in het

vendien vergroot samenwerking tussen verschillende

uitvoeren van de plannen van het Marokkaanse Minis-

partijen de veiligheid.

terie van Energie. De onderhandelingen zijn in een

vergevorderd stadium. Het Marokkaanse regeringsbeleid is erop gericht lokale ondernemers te laten profiteren. Dit kan door lokale bedrijven de bouw en het onderhoud van de installaties te laten uitvoeren, als bron van inkomsten van bedrijven ter plekke, maar ook ten behoeve van het ontwikkelen van expertise.

“Er zijn plekken op de wereld waar zonne-energie rijkelijk voorhanden is en waar investeren nieuwe kansen biedt”

Marokkaanse wind Het technisch vernuft van Desertec dient niet alleen de energiewinning en -opslag. De techniek is ook nodig om de omstandigheden ter plekke het hoofd te bieden. Zo zouden zandstormen schade kunnen aanrichten aan de installaties. Door de spiegels te draaien, kunnen deze zich met hun rug in de wind zetten. Volgens Khalid Benhamou, directeur van ingenieursbureau Sahara Wind Inc., een Marokkaans bedrijf dat sinds 2001 werkt aan het vermarkten van windenergie, kan dan de wind ook worden benut. In het artikel van Gerbert van der Aa in Elsevier van 27 maart jl., benadrukt Benhamou dat het bijna nergens ter wereld zo veel waait als in het zuiden van Marokko. “Het zou zonde zijn als wij daarvan geen gebruik maken.” Made in de Sahara Wanneer Desertec er in samenwerking met Marokko en andere Noord-Afrikaanse landen in slaagt om de ambitieuze plannen voor energie opwekking met de zon te realiseren, vergt dit ook een nieuwe infrastructuur voor het transport van de energie. Een speciaal hoogspanningsnet is vereist. Het plan is om de stroom daar met 400.000 Volt door heen te sturen. Dit heeft als voordeel dat dit, afgezet tegen de lange weg die de elektriciteit aflegt, weinig verlies oplevert. Vanuit Marokko kan de stroom met kabels over de zeebodem van de Straat van Gibraltar, via Spanje, Europa bereiken. Marokko verwacht over enkele jaren een van de grootste exporteurs van zonne-energie van de wereld te zijn. Productie van zonne-energie op deze grote schaal zal zorgen voor een daling van de kosten voor deze duurzame energiebron ten opzichte van die van fossiele brandstoffen.

43

Thuisvester Oosterhout: “Communicatie bepaalt zeer sterk succes onderhoudsproject” Vastgoed moet je onderhouden, ook in tijden van laagconjunctuur. Thuisvester laat zien hoe zelfs een op het oog eenvoudig project geen succes kan worden zonder de sleutelfactor ‘communicatie’. In opdracht van Thuisvester heeft Smits Vastgoedzorg in 2010 planmatig en groot onderhoud uitgevoerd aan 52 woningen in Oosterhout. De eengezinswoningen zijn gebouwd begin jaren 70 en in 2003 is voor het buitenschilderwerk en de ondergrond een prestatieovereenkomst afgesloten met Smits Vastgoedzorg. De vervolg-onderhoudsactiviteit voor dit onderdeel stond geprognosticeerd voor 2010. Thuisvester besloot om alle overige onderhoudsactiviteiten aan de gevels te integreren tijdens die onderhoudsinterval. Zichtlocatie Tilly Snelders over de onderhoudsspecialisten die bij haar over de vloer kwamen; de klant staat centraal, respectvol en kwaliteit

Het complex ligt dicht tegen het stadscentrum van Oosterhout, pal bij het theater. Voor dit gebied bestaan vergaande plannen vanuit de gemeente om een ‘huis van cultuur’ te ontwikkelen. Hoewel de daadwerkelijke uitvoering jaren kan duren is dit voor Thuisvester toch een extra motief het complex maximale uitstraling te geven. De woningen liggen aan de toegangsweg tot het gebied, het is dus ook een visitekaartje voor Thuisvester en PR voor de stad. Carien Hofkens, relatiebeheerder van het project namens Thuisvester: “De bewonerswerkgroep had tijdens overleg met Thuisvester aandacht gevraagd voor de slecht functionerende aluminium schuiframen welke geplaatst waren in de houten kaders. Het gedateerde systeem werd door veroudering stroef in het openen en sluiten, voor de vaak oudere bewoners van het complex een bron van toenemende ergernis. Deze schuiframen zijn tijdens de onderhoudswerkzaamheden door Smits Vastgoedzorg vervangen door duurzaam, kwalitatief hoogwaardige en gebruiksvriendelijke draaikiepramen.”Erik Fraterman, projectcoördinator planmatig onder-

Eric Fraterman

houd van Thuisvester, legt de achtergrond van de overeenkomst uit. “Consumenten willen maximale kwaliteit, in dit geval dus optimaal woongenot en zo min mogelijk overlast. Dus is het zaak tijdens een geplande onderhoudsactiviteit zoveel als mogelijk de benodigde en gewenste activiteiten gecombineerd uit te voeren. Maximaal resultaat, minimale overlast. Maar het is qua kosten de meest interes-

Miet Brouwersvan Langh: Zeer tevreden over het resultaat, excellente communicatie

Project: Resultaatgericht onderhoud 150 woningen Oosterhout. Opdrachtgever: Thuisvester sante

optie;

een

professioneel

resultaatgericht

onderhoudsbedrijf met een breed pakket aan producten

opgesloten in de term ‘resultaatgericht vastgoedonderhoud.’ Meer dan techniek alleen.”

en diensten is wel een ‘must’. Met Smits Vastgoedzorg werken we al enkele jaren samen.”

Ambassadeurs “Het gaat ook nog wel eens mis in de communicatie

Samenwerking

tijdens de uitvoering van projecten doordat de uitvoe-

Mark Klijs, opzichter namens Thuisvester, kijkt verder

renden in gesprek gaan met onze huurders, zonder dat

dan puur de technische realisatie: “De te behalen

ze weten wat de onderhoudstrategie en bijbehorend

prestaties nu en op termijn zijn immers glashelder

onderhoudsniveau van het bewuste complex is. Het

benoemd, vastgelegd en ondertekend door de

onderhoudsniveau verschilt namelijk van project tot

opdrachtnemer. Bewoners vreesden bijvoorbeeld over-

project. Als gevolg daarvan kan dat ten onrechte

last van bedrijfswagens en bouwplaatsvoorzieningen

leiden tot een verkeerd verwachtingspatroon, wat leidt

zoals opslagcontainers. Daardoor zou het huidige

tot teleurstellingen, ontevreden bewoners en een slecht

gebrek aan parkeerplaatsen in de wijk nog groter wor-

imago voor Thuisvester. Opvallend bij dit project

den. Voor de vele oudere bewoners terecht een onge-

was dat de onderhoudspecialisten die het project

wenste situatie. In overleg met de bewonerswerkgroep,

realiseerden die fout zeker niet maakten en zich opstel-

projectleider namens Smits Vastgoedzorg Albert Klijn

den als ambassadeurs van de opdrachtgever en

en vertegenwoordigers van de gemeente is toen beslo-

opdrachtnemer.”

ten het braakliggend terrein waarop het ‘huis van cultuur’ staat gepland in te richten als een bouwplaats

Betrokken

inclusief parkeervoorzieningen voor de onderhoud-

Carien Hofkens en Mark Klijs stellen vast dat het uit-

specialisten van Smits Vastgoedzorg. Een vrijwilliger

voerend team van onder anderen schilders, timmerlie-

van de bewonerswerkgroep opent iedere morgen trouw

den en monteurs echt een team was dat er stond. Dit

de bouwplaats, hij heeft de sleutel en sluit ook

ondanks dat sommige werkzaamheden werden uit-

’s avonds weer af. Het contact tussen het uitvoerend

gevoerd door copartners van Smits Vastgoedzorg zoals

team, de bewoners en bewonersvertegenwoordigers

de montage van de draaikiepramen. “Je eigen team

wordt hierdoor ook intensiever. Veel weten is veel

scherp en betrokken houden is knap, maar tevens de

begrijpen en begrip voor elkaar verbetert de samen-

werknemers van je copartners scherp en betrokken

werking en dus ook het eindresultaat. Ook dat zit

houden is knap is nog knapper.”

45

Erik Tobé; bouwer en binder in hart en nieren Erik Tobé, 47 jaar, is sinds enige jaren manager productie bij Smits Vastgoedzorg. Samen met zes projectleiders en zeventien teamleiders, inclusief hun teams, is hij verantwoordelijk voor de totale productie. In cijfers uitgedrukt gaat dat voor 2011 om zo’n 34 miljoen euro. Samen met Peter Aalberse, directeur productie, is hij hoofd verantwoordelijk voor het waarmaken van alle afgegeven prestaties en het streven om verwachtingen te overtreffen. “Enkele jaren terug was ik directeur productie bij een

Even wennen

groot traditioneel bouwbedrijf. Zand in de machine van

“Al vanaf de aanvraagfase of de vorming van het

met name de grote nieuwbouwprojecten, een hoog

bouwteam is mijn productieteam betrokken bij de

ambitieniveau en de uitdagende vraag van Frits Smits

planvorming en het plan van aanpak.

om eens te komen praten over mijn huidige functie,

Dat was even wennen,” vervolgt Erik. “Als wij

hebben mij in een totaal andere bouw- en onderhoud

inspecteren bestaat er geen meerwerk en juist in

wereld gebracht. Ik had niet het idee dat ik bij een

mijn vorige werkkring was dat nou juist de kers op

bouw- en onderhoudsbedrijf aan tafel zat. Ketenopti-

de bekende taart. Die verantwoording om dat anders te doen is een enorme uitdaging en dat

“Ik had natuurlijk kunnen vermoeden dat het geen traditioneel bedrijf zou zijn”

past goed bij mijn ambitie.” Bouwer, binder en inmiddels dienstverlener “We regeren op taken, verantwoordelijkheden, bevoegdheden en meetbare afgegeven prestaties

malisatie, eigen bewonersconsulenten, tevredenheid-

maar het is ook mijn ‘zorg’ dat ik met mijn team

onderzoeken, scorecards, prestatie afspraken, SBR

en de verantwoordelijken namens de opdrachtge-

publicaties etc. Vastgoedzorg, ik had natuurlijk kunnen

ver uiterst tevreden over de eindstreep van een

vermoeden dat het geen traditioneel bedrijf zou zijn.

project kom en dat ik bouw aan de relatie met alle

Een aantal gesprekken was ervoor nodig, voordat ik de

130 medewerkers en onze opdrachtgevers.

‘vonk’ voelde voor dit innovatieve maar vooral dienst-

Erik Tobé, manager productie bij Smits Vastgoedzorg

46

verlenende en resultaatgerichte bedrijf. Aanvankelijk

Inmiddels heb ik ontdekt dat de projecten waarbij

vond ik het een te zachte benadering, maar al snel zag

we vanaf de ontwerpfase betrokken zijn, de groot-

ik in dat de resultaatgerichte filosofie ook met zich

ste druk geven maar tevens ook de meest voldoe-

meebrengt dat je elkaar zonder terughoudendheid

ning. Het ‘design & built’ verantwoordelijkheids-

aanspreekt op ieders verantwoordelijkheden. Intern,

gevoel zit bij inmiddels de meeste collega’s in het

maar ook extern en dat past uitermate goed bij mij!”,

bloed. Mag ook wel, het bedrijf heeft er eind jaren

vertelt Erik Tobé.

‘80 al voor gekozen die kant op te gaan.”

Ketenoptimalisatie Volgens Erik geeft het veel voldoening dat je een relatie in deze filosofie min of meer voor onbeperkte tijd hebt. “Als je prestaties voor de komende veertien jaar of langer afgeeft, is het zinvol optimaal samen te werken en in elkaar - opdrachtnemer, opdracht-

“Het ‘design & built’ verantwoordelijkheidsgevoel zit bij inmiddels de meeste collega’s in het bloed” gever en co-partners - te investeren. De kostenreducties die daarbij te behalen zijn, hebben mij verrast. Wat dat betreft heb ik mijn nuchterheid wel verloren.”

47