Gemeente Nuth. Duurzame mobiliteit. Onderzoek naar de mogelijkheden van verduurzaming van de mobiliteit in de gemeentelijke organisatie

Gemeente Nuth

Duurzame mobiliteit Onderzoek naar de mogelijkheden van verduurzaming van de mobiliteit in de gemeentelijke organisatie

Dit rapport is opgesteld door: drs. Jan van Rompay (Capgemini Consulting) drs. Robert Grem (Van Brienen Consulting) Definitief rapport Utrecht/Den Haag, 17 juni 2013 Dit rapport bestaat uit 34 pagina’s

Gemeente Nuth Duurzame mobiliteit Definitief rapport, 17 juni 2013

Inhoudsopgave 1

Samenvattende bevindingen en actiepunten

3

1.1

Project Duurzame mobiliteit

3

1.2

Belangrijkste bevindingen

3

1.3

Kansrijke maatregelen

3

1.4

Actiepunten

4

2

Inleiding

6

2.1

Aanleiding en achtergrond

6

2.2

Opzet en uitvoering van het onderzoek

6

2.3

Nulmeting

7

2.4

Maatregelen

7

2.5

Niveau van duurzaamheid

8

3

Nulmeting

9

3.1

Totaaloverzicht

9

3.2

Woon werk verkeer

10

3.3

Dienstreizen

11

3.4

CO2-uitstoot

12

4

Duurzame mobiliteit in Nuth

14

4.1

Typen maatregelen

14

4.2

Selectie van kansrijke maatregelen

15

4.3

Korte motivatie voor de niet geselecteerde maatregelen:

17

4.4

Woon werk verkeer

17

4.5

Dienstreizen

20

4.6

Eigen wagenpark

22

Bijlage 1 Beschrijving van maatregelen

24

Bijlage 2 Onderbouwing analyse

33

2


1

Samenvattende bevindingen en actiepunten

1.1 Project Duurzame mobiliteit De gemeente Nuth is één van de acht Limburgse gemeenten die heeft deelgenomen aan het project Duurzame mobiliteit van het Omschakelpunt. Het doel van dit project is het verduurzamen van de mobiliteit die gerelateerd is aan de gemeente als organisatie. Deze verduurzaming bestaat uit het verminderen van het energiegebruik, het toepassen van schonere energiebronnen en de reductie van de CO2-emissie. Voor de gemeente Nuth is een onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van de verduurzaming van de mobiliteit van de eigen organisatie. Hiervoor is allereerst een nulmeting uitgevoerd, waarbij een onderscheid is gemaakt in woon werk verkeer, dienstreizen en eigen wagenpark. Met deze nulmeting is inzicht ontstaan in de hoeveelheid mobiliteit en de daarbij gebruikte vervoersmiddelen. Op basis van dit inzicht is een analyse gemaakt van kansrijke maatregelen om binnen de gemeente de mobiliteit te verduurzamen. Hieronder zijn de belangrijkste bevindingen en bijbehorende maatregelen samengevat. Het geheel wordt afgesloten met de opsomming van actiepunten die de gemeente Nuth zou kunnen oppakken.

1.2 Belangrijkste bevindingen Woon werk verkeer Het merendeel van de medewerkers (80%) van de gemeente Nuth komt met de auto naar het werk. Nuth behoort daarmee tot één van de deelnemende gemeenten met het hoogste autogebruik in het woon werk verkeer. Gezien het feit dat 40% van de medewerkers binnen een straal van 7,5 kilometer van het gemeentehuis woont, is het lage fietsgebruik opvallend. Ook het OV-gebruik is met 3% aan de zeer lage kant. Dienstreizen Ondanks een OV-stimulerend dienstreizenbeleid, is het gebruik van het OV slechts beperkt tot 27% van het aantal dienstreiskilometers dat per jaar wordt gemaakt. Ook hierbij behoort de gemeente als het gaat om autogebruik bij de top van de aan het project Duurzame mobiliteit deelnemende gemeenten. Eigen wagenpark Het eigen wagenpark van de gemeente Nuth is zowel in omvang als in gereden kilometers per jaar overzichtelijk. Ondanks dat dit de verduurzamingsmogelijkheden beperkt, is de voorgenomen uitbesteding van het wagenpark een goede gelegenheid om de in te zetten voertuigen aan hoge duurzaamheidseisen te laten voldoen.

1.3 Kansrijke maatregelen Op basis van een kosteneffectiviteits- en haalbaarheidsanalyse is voor Nuth een zevental maatregelen geselecteerd. De meeste winst om de mobiliteit te verduurzamen is voor de gemeente te behalen in het woon werk verkeer door over te stappen van auto naar fiets, e-bike of OV. Voor dienstreizen liggen de kansen in het bevorderen van het OV-gebruik.

3


Woon werk verkeer Het Nieuwe Werken Fiets

Dienstreizen Fiets E-bike

E-bike OV Het Nieuwe Rijden

OV Elektrische auto Het Nieuwe Rijden

Eigen wagenpark Analyse inzet wagenpark Duurzaam aanschaffen eigen wagenpark Het Nieuwe Rijden

1.4 Actiepunten Samenhangend met de hierboven genoemde maatregelen zijn de volgende actiepunten geformuleerd: Het Nieuwe Werken (HNW) Actie 1 : inventariseer bij welke afdeling/eenheid mogelijkheden en ambitie aanwezig zijn om voor de duur van een half jaar te experimenteren met een verruiming van het thuiswerken. Fiets (woon werk verkeer) Actie 2a : stel een stimuleringsprogramma ‘op de fiets naar je werk’ samen en maak daarbij gebruik van best practices zoals Beter Benutten Maastricht Bereikbaar. E-bike (woon werk verkeer) Actie 2b : neem in het stimuleringsprogramma ‘op de fiets naar je werk’ (zie actie 2) de e-bike mee en maak ook daarbij gebruik van best practices zoals Beter Benutten Maastricht Bereikbaar. Schaf bijvoorbeeld een aantal e-bikes aan die ter beschikking kunnen worden gesteld aan werknemers om te experimenteren met het gebruik van de e-bike voor woonwerk verkeer. Stel ook minimaal één e-bike beschikbaar voor gemeentelijke activiteiten / dienstreizen. OV (woon werk verkeer) Actie 3 : maak een nadere analyse van de doelgroep die aanmerking komt voor het gebruik van het OV naar het werk en bepaal vervolgens wat de mogelijkheden zijn om het OV-gebruik te stimuleren. Fiets en E-bike (dienstreizen) Actie 4 : organiseer een bijeenkomst met de beheerder en gebruikers van het eigen wagenpark om te inventariseren welke mogelijkheden er zijn voor de inzet van de dienstfiets (of eventueel e-bike, of scooter). OV (dienstreizen) Actie 5 : handhaaf het huidige dienstreizenbeleid stringenter en overweeg verdere stimulering van het gebruik van het OV. Elektrische auto (dienstreizen) Actie 6 : stel een businesscase op voor de inzet van elektrische dienstauto voor dienstreizen naar omliggende gemeenten en neem daar nadrukkelijk de optie in mee om te komen tot een pool van elektrische auto’s die wordt gedeeld met meerdere werkgevers uit Nuth.

4


Analyse inzet wagenpark Actie 7 : organiseer een bijeenkomst met de beheerder en gebruikers van het eigen wagenpark om aan de hand van de nulmeting te inventariseren welke optimaliseringsmogelijkheden er zijn. Duurzaam aanschaffen eigen wagenpark Actie 8: ken in de uitbesteding van het eigen wagenpark substantiële wegingsfactoren toe aan de duurzaamheid van de in te zetten voertuigen. Het Nieuwe Rijden (HNR) Actie 9 : stel een gemeentebreed HNR-project op voor zowel het woon werk verkeer, dienstreizen als het eigen wagenpark. Meer informatie is te vinden op www.hetnieuwerijden.nl

5


2

Inleiding

2.1 Aanleiding en achtergrond De gemeenten in Limburg willen in hun energievoorziening minder afhankelijk zijn van fossiele brandstof als energiebron. Hiertoe willen de gemeenten samen met de Provincie Limburg omschakelen naar een energievoorziening die betaalbaar is, zekerheid van levering biedt en duurzaam is. Een belangrijke drijfveer daarbij is dat ze zelf het goede voorbeeld geven en anderen uitdagen dit voorbeeld te volgen. Om bovenstaande doelstellingen te bereiken hebben in maart 2009 24 gemeenten en de Provincie Limburg het zogenoemde Omschakelconvenant ondertekend. In dit convenant is afgesproken om in de periode tot maart 2013 energieprojecten uit te voeren. Een van de energieprojecten van het Omschakelpunt is het project Duurzame mobiliteit bij gemeenten. Het doel van dit project is het verduurzamen van de mobiliteit die gerelateerd is aan een gemeente als organisatie. Dit betekent dat het project zich richt op de verkeersbewegingen waarvoor de gemeente als organisatie verantwoordelijk is. Het project sluit tevens aan bij de doelstellingen van veel gemeenten om tot een substantiële CO2-reductie te komen. Verduurzaming van de mobiliteit kan daar een concrete bijdrage aan leveren. In het project Duurzame mobiliteit participeren in totaal acht Limburgse gemeenten, te weten: Valkenburg aan de Geul, Maastricht, Beek1, Nuth, Stein, Roermond, Beesel en Peel en Maas.

2.2 Opzet en uitvoering van het onderzoek Het onderzoek is in drie fasen uitgevoerd in de periode januari tot en met juni 2013. Fase 1

Fase 2

Fase 3

Inventarisatie huidige situatie / mobiliteitsbehoefte

Scenario’s en maatregelen

Opstellen eindadvies

Inzicht

Dialoog & analyse

Draagvlak & rapportage

Startbijeenkomst (collectief) Individuele begeleiding

Bijeenkomst (collectief) Individuele begeleiding

Bijeenkomst (per gemeente) Individuele begeleiding

0-meting, en beschrijving mobiliteitsbehoefte

Uitwerking maatregelen Concept uitwerking scenario’s

Eindadvies per gemeente

In elke fase is toegewerkt naar de (deel)resultaten zoals hierboven weergegeven. De werkvorm is een combinatie van plenaire werksessies en individuele begeleiding. In de eerste twee fasen hebben er twee gezamenlijke werksessies plaatsgevonden met alle deelnemende gemeenten. In de eerste werksessie is stil gestaan bij de beoogde doelstellingen van het project. Vervolgens is aandacht besteed aan het verzamelen van 1 De gemeente Beek heeft wel geparticipeerd in het project, maar heeft geen gegevens aangeleverd voor de nulmeting. Beek is dan ook in deze rapportage niet meegenomen in de onderlinge vergelijking.

6


de gegevens van de nulmeting en is de scope van het project bepaald. In de tweede werksessie zijn passende maatregelen voor verduurzaming geïnventariseerd en zijn ervaringen met duurzame mobiliteit uitgewisseld. Aanvullend op de gezamenlijke sessies zijn alle gemeenten bezocht en is ingezoomd op de specifieke situatie van de gemeente. In deze gesprekken is de nulmeting vastgesteld en zijn bij het ontbreken van gegevens aannames gedaan. Op basis van de nulmeting is gekeken welke maatregelen zowel vanuit kosteneffectiviteit als vanuit haalbaarheid het meest passend voor de gemeente zijn. De resultaten van het onderzoek zijn in een concept-rapport vastgelegd en met de betrokken coördinator van de gemeente besproken. Naar aanleiding daarvan is de conceptversie aangescherpt en een definitieve versie aan de gemeente aangeboden.

2.3 Nulmeting De basis voor het onderzoek is een adequate nulmeting van de mobiliteit per gemeente. Met de nulmeting wordt de mobiliteitsbehoefte in het gekozen nuljaar in kaart gebracht en wordt inzichtelijk waar kansrijke mogelijkheden voor verduurzaming liggen. Verder is de nulmeting noodzakelijk om in de komende jaren besparingen (als gevolg van genomen maatregelen) te kunnen berekenen. Bij de uitvoering van de nulmeting is een onderscheid gemaakt in drie categorieën van mobiliteit: § § §

Woon Werk verkeer in kilometers met een uitsplitsing naar vervoermiddel (fiets, auto en OV); Dienstreizen in kilometers met een uitsplitsing naar auto en OV; Eigen wagenpark met een uitsplitsing in type brandstof.

2.4 Maatregelen Om te komen tot passende maatregelen is de volgende beslisboom gehanteerd: § § § §

Kan de verplaatsing voorkomen worden? (ja/nee); Indien nee, kan het aantal km van de verplaatsing worden gereduceerd?; Kan de verplaatsing met een zuinige modaliteit worden uitgevoerd?; Indien nee, wordt gebruik gemaakt van een efficiënt voertuig, schone brandstoffen, en wordt zuinig rijgedrag toegepast?

Met deze beslisboom ontstaan er vijf typen van maatregelen die bij het bepalen van de mogelijkheden voor verdere verduurzaming in onderstaande volgorde doorlopen kunnen worden: A. B. C. D. E.

Verminderen van het aantal kilometers Ander vervoermiddel (dan auto) Andere brandstof (voor auto) Schonere/zuinigere auto Rijgedrag

7


2.5 Niveau van duurzaamheid Duurzame mobiliteit is doorgaans geen nieuw onderwerp, maar een ontwikkeling waaraan al actief binnen een gemeente wordt gewerkt. Het aanbieden van (elektrische) fietsen, aanschaf van elektrische voertuigen, invoering van het nieuwe werken zijn daar aansprekende voorbeelden van. De mate waarin een gemeente al invulling heeft gegeven aan diverse duurzamheidsmaatregelen bepaalt de mogelijkheden om verder te kunnen verduurzamen. Dit start al met de beschikbaarheid en kwaliteit van de mobiliteitsgegevens van de gemeente die nodig zijn voor de nulmeting. Hoe meer nauwkeurige gegevens beschikbaar zijn over de actuele mobiliteit, hoe gerichter passende maatregelen kunnen worden geselecteerd en ingezet. Verder bepaalt het niveau waarop het verduurzamingsproces zich bevindt en de daarmee samenhangende incorporatie in de organisatie wat de reikwijdte is van de effecten van de te nemen maatregelen. Waar het bij duurzame mobiliteit overigens echt om gaat is het bewerkstelligen van een gedragsverandering. Het zijn de gebruikers van de mobiliteit die het verschil kunnen maken. Daarbij kan het gaan om het bewuster bezig zijn met de noodzaak van mobiliteit en de keuze van de modaliteit daarin, maar ook om het gebruik van de modaliteiten zelf.

8


3

Nulmeting

In dit hoofdstuk zijn de resultaten van de nulmeting van de gemeente Nuth weergegeven. Allereerst is een totaaloverzicht gepresenteerd. Hierin zijn voor de categorieën woon werk verkeer, dienstreizen en eigen wagenpark respectievelijk de gecumuleerde kilometers per vervoermiddel en bijbehorende CO2-emissie en het brandstofgebruik per brandstoftype en bijbehorende CO2-emissie vermeld. Vervolgens is voor de categorieën woon werk verkeer en dienstreizen een nadere analyse gemaakt van de gegevens en waar relevant is een vergelijking gemaakt met de resultaten van de andere zeven deelnemende gemeenten. Ten slotte is nader ingegaan op de CO2-emissie onderverdeeld naar categorie, in absolute zin en in relatie tot aantal fte, inwoners en oppervlakte van de gemeente.

3.1 Totaaloverzicht Hieronder is voor het jaar 2012 de mobiliteit van de gemeente Nuth weergegeven. De gegevens voor het woon werk verkeer zijn verzameld door middel van een enquête bij alle medewerkers van de gemeente. Door de hoge respons hebben deze gegevens een grote mate van betrouwbaarheid en volledigheid en is het niet nodig geweest aannames te doen. Bijeffect van de enquête is dat de betrokkenheid van de medewerkers bij het onderwerp duurzame mobiliteit is vergroot, te meer ook dat is gevraagd naar mogelijkheden voor verduurzaming. Voor wat betreft de gegevens van het eigen wagenpark, zijn in totaal 33.000 kilometers opgenomen aan dienstreizen die met wagens van het eigen wagenpark zijn gemaakt. Het brandstofverbruik is meegeteld bij het eigen wagenpark, en de kilometers zijn niet nogmaals verwerkt in de categorie dienstreizen om dubbeltelling te voorkomen. Nuth Woon-werk verkeer

Dienstreizen

Modaliteit auto zone abonnement bus trein abonnement fiets Modaliteit

aantal eenheid 323.431 km 8.577 km 3.852 km 9.222 km aantal eenheid

eigen auto medewerkers

in … per ... kg / km kg / km kg / km kg/km in … per ...

CO2 uitstoot in kg 67.921 558 250 0 CO2 uitstoot in kg

57.000 km

0,21 kg / km

11.970

auto wagenpark gemeente

km

0,21 kg / km

0

bus

km

0,065 kg / km

0

33.000 km

0,065 kg / km

2.145

km

0,21 kg / km

0

trein taxi Eigen wagenpark

emissiefactor 0,21 0,065 0,065 0 emissiefactor

Brandstofsoort

aantal

diesel

6.988 1.200 -‐ -‐ -‐

benzine electrisch biogas LPG

eenheid

emissiefactor

in … per ...

CO2 uitstoot in kg

liter

3,135 kg CO2 / liter

21.907

liter

2,78 kg CO2 / liter

3.336

kwh

0,455 kg CO2 / kwh

0

1,86 kg CO2 / liter

0

liter liter

Tabel 3.1 : Totaaloverzicht mobiliteit gemeente Nuth in 2012

9


3.2 Woon werk verkeer Het woon werk verkeer van de gemeente Nuth vertoont een opvallend hoog percentage medewerkers dat met de auto komt. Dit is des te meer opvallend, aangezien circa 40% van de medewerkers binnen een straal van 7,5 kilometer van het werk woont. Logisch gevolg van het hoge gebruik van de auto is dat het gebruik van de andere vervoerwijzen laag is, waarbij het lage gebruik van het OV er negatief tussenuit springt.

Nuth Verdeling woonwerkverkeer 3% 17% Auto

Fiets OV 80%

Grafiek 3.1 : Verdeling van de gebruikte vervoerswijze voor het woon werk verkeer van de gemeente Nuth.

In vergelijking met de andere deelnemende gemeenten behoort Nuth ook tot de categorie gemeenten met een hoog autoverbruik in het woon werk verkeer.

Procentuele verdeling woon werk verkeer over modaliteit 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

4%

9%

3% 17%

34%

1%

80% 46%

0% 18%

3% 16%

85%

82%

81%

44%

45%

62%

1% 14%

55%

OV Fiets Auto

Grafiek 3.2 : Vergelijking procentuele verdeling van de gebruikte vervoerswijze voor het woon werk verkeer

10


Gemiddelde reisafstanden woon werk verkeer Gemeenten (enkele reis) Gemeente Auto Fiets + E-‐bike OV

-‐ 24,0 16,8 13,7 21,0 11,0 19,2 13,5

Beek Beesel Maastricht Nuth Peel en maas Roermond Stein Valkenburg ad Geul

-‐ 2,9 4,4 2,8 4,4 3,8 3,6 4,2

Gemiddeld

-‐ 32,8 26,9 10,7 18,0 19,3 -‐ 10,7

-‐ 16,1 12,1 11,9 13,3 10,8 16,3 11,9

Tabel 3.2 Vergelijkend overzicht reisafstanden woon werk verkeer gespecificeerd naar de gebruikte vervoerswijze

Uit de vergelijking van de gemiddelde reisafstanden met de andere gemeenten valt op de gemiddelde reisafstand met de fiets laag is. Daar komt bij dat slechts 40% van de medewerkers die binnen een straal van 7,5 kilometer van het gemeentehuis wonen met de fiets naar het werk komen.

3.3 Dienstreizen

Nuth

27% Auto OV 73%

Grafiek 3.3 : Verdeling van de vervoerswijze bij dienstreizen voor de gemeente Nuth gebaseerd op het aantal kilometers

Ondanks een dienstreizenbeleid waarin het gebruik van OV wordt aangemoedigd, vindt het merendeel van de dienstreizen plaats met de eigen auto. Het OV-gebruik is wel hoger dan bij het woon werk verkeer.

11


Procentuele verdeling dienstreizen 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

OV Auto

Grafiek 3.4: Vergelijking percentuele verdeling bij dienstreizen in 2012

Vergelijkbaar aan het lage gebruik van het OV voor het woon werk verkeer, is ook het gebruik van OV voor dienstreizen laag in verhouding tot het autogebruik.

3.4 CO2-uitstoot Uitstoot Gemeenten in kg CO2 Gemeente Totale Uitstoot

Nuth

Totale Uitstoot per Totale uitstoot Per Totale Uitstoot Fte Totale uitstoot per Inwoner Km2 Dichtheid inwoners

108.086,3 6,9 3.266,4 1.473,4 228,6

Uitstoot Gemeenten in kg CO2 Gemeente Woon Werk Dienstreizen Eigen Wagenpark Woon Werk Nuth Verkeer 68.728 14.115 25.243 Verkeer64%

Dienstreizen 13%

Eigen Wagenpark 23%

Procentuele verdeling uitstoot gemeenten 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

56% 5% 39%

46%

23% 13%

8% 46%

64%

56% 4%

14% 9%

11% 9%

77%

80%

42% 8%

40%

50%

Eigen Wagenpark Dienstreizen Woon Werk Verkeer

Grafiek 3.5: Vergelijking procentuele CO2-uitstoot gemeenten

12


Uitstoot Gemeenten (in kg Co2) 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000

Eigen Wagenpark

500.000

Dienstreizen

-‐

Woon Werk Verkeer

Grafiek 3.6: CO2-uitstoot van de gemeenten uitgedrukt in kilogrammen CO2

Uitstoot Gemeenten Gemeente

Woon Werk Verkeer Dienstreizen -‐ 83.759 1.047.459 68.728 239.350 619.702 172.658 102.790

Beesel Maastricht Nuth Peel en maas Roermond Stein Valkenburg ad Geul

Eigen Wagenpark

-‐ 10.642 178.081 14.115 24.571 74.670 19.568 15.368

-‐ 122.735 1.029.131 25.243 336.128 116.232 22.679 87.144

Tabel 3.3 Vergelijkend overzicht CO2-uitstoot in kilogram CO2

Uitstoot Woon Werk verkeer per FTE (in kg Co2) 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 -‐

1.288 937

914

925

1.050

910

659

819

-‐ Beesel Maastricht Totale Uitstoot Fte

Nuth

Peel en Roermond maas

Stein

Valkenburg ad Geul

Gemiddelde uitstoot per FTE

Grafiek 3.7: woon werk verkeer CO2-uitstoot van de gemeenten uitgedrukt in kilogrammen CO2 per FTE. De gemiddelde uitstoot is berekend over het totaal aantal FTE van de 7 gemeenten.

13


4

Duurzame mobiliteit in Nuth

In dit hoofdstuk is allereerst op hoofdlijnen een overzicht gegeven van de mogelijke maatregelen die gemeenten kunnen nemen om hun mobiliteit te verduurzamen. Vervolgens is aan de hand van een kosteneffectiviteits- en haalbaarheidsanalyse een selectie gemaakt van maatregelen waarmee de gemeente Nuth de huidige mobiliteit het beste kan verduurzamen. Vervolgens zijn per categorie de geselecteerde maatregelen nader uitgewerkt en toegelicht.

4.1 Typen maatregelen In samenspraak met de aan dit onderzoek deelnemende gemeenten zijn voor de vijf typen maatregelen uit de beslisboom de volgende passende twaalf maatregelen geïnventariseerd. Voor een meer uitgebreide beschrijving van de maatregelen en de te verwachten effecten en benodigde inspanningen wordt verwezen naar bijlage 1 van deze rapportage. A. Verminderen van het aantal kilometers 1. Het Nieuwe Werken Verminderen van het aantal kilometers door een deel van de werktijd thuis of op een locatie dichterbij het woonadres te werken. 2. Carpoolen Verminderen van het aantal kilometers door deelgebruik van de auto. 3. Analyse inzet eigen wagenpark Verminderen van het aantal kilometers na analyse van de inzetbaarheid en benodigde functionaliteiten van het eigen wagenpark, alsmede de gehanteerde planning en routering. B. Ander vervoermiddel (dan auto) 4. Fiets Vervangen van autoritten onder de 7,5 km door de fiets. 5. E-bike Vervangen van autoritten onder de 15 km door de e-bike. 6. E-scooter Vervangen van autoritten onder de 20 km door de e-scooter. 7. Openbaar vervoer Vervangen van autoritten door gebruik te maken van openbaar vervoer. C. Andere brandstof (voor auto) 8. Elektrische auto Vervangen van benzine/diesel autoritten door autoritten met een elektrische auto. 9. Rijden op (bio)gas Vervangen van benzine/diesel autoritten door autoritten met een auto op (bio)gas. 14


D. Schonere/zuinigere auto 10. Duurzaam aanschaffen eigen wagenpark Bij vervanging van voertuigen kiezen voor een zo duurzaam mogelijk voertuig. 11. Duurzaam onderhoud eigen wagenpark Tijdig uitvoeren van reparatie en onderhoud, controle bandenspanning en aanschaf van zuinige banden. E. Rijgedrag 12. Het Nieuwe Rijden Het stimuleren van chauffeurs tot een energie-efficiënter rijgedrag. In onderstaande tabel is een overzicht gegeven voor welke categorieën (woon werk verkeer, dienstreizen en eigen wagenpark), de maatregelen van toepassing kunnen zijn. woon werk dienstreizen verkeer P O 1 Het Nieuwe Werken 2 Carpoolen P P 3 Analyse inzet eigen wagenpark O O 4 Fiets P P 5 E-bike P P 6 E-scooter P P 7 Openbaar vervoer P P 8 Elektrische auto O P 9 Rijden op (bio)gas O O 10 Duurzaam aanschaffen eigen wagenpark O O 11 Duurzaam onderhoud eigen wagenpark O O 12 Het Nieuwe Rijden P P Tabel 4.1 Overzicht toepassingsmogelijkheden van de maatregelen per categorie #

Maatregel

eigen wagenpark O O P P P P O P P P P P

4.2 Selectie van kansrijke maatregelen Op basis van de nulmeting en de actuele situatie bij de gemeente Nuth, is een kosteneffectiviteits- en haalbaarheidsanalyse gemaakt van de twaalf mogelijke maatregelen. Dit heeft geleid tot onderstaande indeling, waarbij de maatregelen linksonder in de boom als laaghangend fruit, ofwel op korte termijn meest kansrijk zijn te beschouwen. De maatregelen aan de rechterkant zijn minder aantrekkelijk en effectief om uit te voeren. Voor de onderbouwing van de geselecteerde maatregelen wordt verwezen naar bijlage 2 bij dit rapport. Hierin zijn de zeven criteria waaraan getoetst is nader toegelicht.

15


--

-

9

8

++ 3 7

1

+

-

10

11

5

-2

+

4

12

haalbaarheid

6

++

kosteneffectiviteit

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Het Nieuwe Werken Carpoolen Analyse inzet eigen wagenpark Fiets E-bike E-scooter

7. 8. 9. 10. 11. 12.

Openbaar vervoer Elektrische auto Rijden op (bio)gas Duurzaam aanschaffen eigen wagenpark Duurzaam onderhoud eigen wagenpark Het Nieuwe Rijden

16


4.3 Korte motivatie voor de niet geselecteerde maatregelen Maatregel (2): Carpoolen Haalbaarheid van deze maatregel wordt laag gewaardeerd, omdat de inschatting is dat het carpoolen en dan in het bijzonder voor woon werk verkeer een te grote impact zal hebben op privésfeer van werknemers. Maatregel (6): E-scooter Het potentieel voor de inzet van de E-scooter voor dienstreizen of voor vervanging van voertuigen uit het eigen wagenpark is niet onderzocht. Maatregel (9): Rijden op (bio)gas De mogelijkheden voor het laten rijden van voertuigen uit het eigen wagenpark op (bio)gas is niet kansrijk gebleken. Dit heeft met name te maken met het feit dat er geen (bio)gas-tankstation in Nuth aanwezig is. Maatregel (11): Duurzaam onderhoud eigen wagenpark Mogelijk kan samenhangend met de analyse van de inzet van het eigen wagenpark (maatregel 3) een extra besparing op het onderhoud verder onderzocht worden.

4.4 Woon werk verkeer 4.4.1

Maatregel (1): Het Nieuwe Werken (HNW)

De gemeente Nuth is reeds bekend met het concept HNW, en verschillende werknemers maken gebruik van de mogelijkheid om thuis te werken. In de enquête onder de werknemers geven verschillende respondenten een verruiming van de mogelijkheden om thuis te werken aan als één van de opties om verder te besparen op het woon werk verkeer. Toepasbaarheid HNW is reeds ingevoerd in Nuth. Een verruiming van HNW is mogelijk.

Effect ++ Indicatieve schatting: Het extra potentieel wordt berekend op 10% (er van uitgaande dat 50% van de medewerkers, een additionele 20% van de tijd thuis kan werken). De besparing is dan 6.873 kg CO2. Dit betekent een besparing van 10,0% op de totale uitstoot van het woon werk verkeer, ofwel 6,0% op de totale uitstoot van de gemeente.

Inspanning tijd -Uitvoeren/verruimen van de maatregel maakt deel uit van een verandering van de organisatie en het implementeren van een nieuwe manier van werken. Dit is een ingrijpend en tijdrovend proces dat over langere tijd veel aandacht vraagt.

Inspanning geld Investering: - aanpassing aan de werken ICTomgeving - opleiding en ontwikkeling van management en medewerkers Besparing: - reductie van reiskosten - reductie in werkplekken

Actie 1 : inventariseer bij welke afdeling/eenheid mogelijkheden en ambitie aanwezig zijn om voor de duur van een half jaar te experimenteren met een verruiming van het thuiswerken.

17


4.4.2

Maatregel (4) : Fiets

Het fietsgebruik bij de medewerkers van de gemeente Nuth is beperkt. Slechts 40% van de medewerkers die binnen een straal van 7,5 kilometer van het werk woont, komt met de fiets. In totaal gaat 17% van alle medewerkers met de fiets naar het werk Toepasbaarheid 33 van de 84 werknemers van de gemeente Nuth wonen binnen een straal van 7,5 kilometer van het gemeentehuis. Hiervan gaan er in de huidige situatie nog 20 met de auto. De doelgroep voor deze maatregel zijn dus de 20 werknemers die momenteel met de auto reizen.

Effect ++ De maximale besparing wordt bereikt als alle 20 werknemers overstappen van de auto naar de fiets. Dit levert een besparing op van 32.442 km, ofwel 6.813 kg CO2. Dit betekent een besparing van 9,9% op de totale uitstoot van het woon werk verkeer, ofwel 5,9% op de totale uitstoot van de gemeente.

Inspanning tijd Het overstappen van medewerkers van de auto op de fiets vereist een gedragsverandering. Hier zal door middel van een campagne aandacht aan moeten worden gegeven. De invloed van de gemeente is neutraal. De gemeente kan fietsgebruik stimuleren of autogebruik ontmoedigen, maar kan geen verplichtingen opleggen.

Inspanning geld Afhankelijk van de gekozen stimuleringsmaatregelen zullen extra vergoedingen worden uitgekeerd. Er is geen besparing door het toepassen van deze maatregel.

Actie 2a : stel een stimuleringsprogramma ‘op de fiets naar je werk’ samen en maak daarbij gebruik van best practices zoals Beter Benutten Maastricht Bereikbaar.

4.4.3

Maatregel (5) :E-bike

Toepasbaarheid 31 van de 84 werknemers van de gemeente Nuth wonen tussen de 7,5 kilometer en 15 kilometer van het gemeentehuis. Hiervan gaan er in de huidige situatie 27 met de auto. De doelgroep voor deze maatregel zijn dus de 27 werknemers die momenteel met de auto reizen.

Effect ++ De maximale besparing wordt bereikt als alle 27 werknemers overstappen van de auto naar de fiets. Dit levert een besparing op van 114.302 km, ofwel 22.860 kg CO2. Dit betekent een besparing van 33,3% op de totale uitstoot van het woon werk verkeer, ofwel 19,9% op de totale uitstoot van de gemeente.

Inspanning tijd Het overstappen van medewerkers van de auto op de e-bike vereist een gedragsverandering. Hier zal door middel van een campagne aandacht aan moeten worden gegeven. De invloed van de gemeente is neutraal. De gemeente kan ebike gebruik stimuleren of autogebruik ontmoedigen, maar kan geen verplichtingen opleggen.

Inspanning geld Afhankelijk van de gekozen stimuleringsmaatregelen zullen extra vergoedingen worden uitgekeerd. Er is geen besparing door het toepassen van deze maatregel.

Actie 2b : neem in het stimuleringsprogramma ‘op de fiets naar je werk’ (zie actie 2) de e-bike mee en maak ook daarbij gebruik van best practices zoals Beter Benutten Maastricht Bereikbaar. Schaf bijvoorbeeld een aantal e-bikes aan die ter beschikking kunnen worden gesteld aan werknemers om te experimenteren met het gebruik van de e-bike voor woonwerk verkeer. Stel ook minimaal één e-bike beschikbaar voor gemeentelijke activiteiten / dienstreizen. 18


4.4.4

Maatregel (7) : Openbaar Vervoer

Toepasbaarheid In Nuth reizen 3 van de 84 medewerkers met het OV. Dit is een zeer klein aantal. De potentie van het reizen met OV kan nader onderzocht worden.

Effect Nader te onderzoeken

Inspanning tijd Het overstappen van medewerkers van de auto op het OV vereist een gedragsverandering.

Inspanning geld + Geen extra investering benodigd.

In de enquête wordt door een aantal respondenten aangegeven dat er momenteel geen goede aansluiting met het OV is. Een aantal andere respondenten noemt gratis OV, of korting op OV, als een mogelijkheid om reizen met OV te stimuleren.

Actie 3: maak een nadere analyse van de doelgroep die in aanmerking komt voor het gebruik van het OV naar het werk en bepaal vervolgens wat de mogelijkheden zijn om het OV-gebruik te stimuleren. (zie ook actie 4)

4.4.5

Maatregel (12) : Het Nieuwe Rijden

Toepasbaarheid Toepasbaar voor alle medewerkers die met de auto naar het werk komen.

Effect + Uitgaande van een brandstofreductie van 7,5% is de CO2 besparing 5.094 kg. Dit betekent een besparing van 7,4% op de totale uitstoot van woon werk verkeer, ofwel 4,4% op de totale uitstoot van de gemeente.

Inspanning tijd + Indien dit meegenomen wordt in een HNR project voor de gehele gemeente (dienstreizen, en wagenpark) is de tijdsbesteding vanuit de gemeente beperkt.

Inspanning geld 0 Kosten zijn beperkt. De financiële besparing is in het voordeel van de werknemers.

Actie 9 : stel een gemeentebreed HNR-project op voor zowel het woon werk verkeer, dienstreizen als het eigen wagenpark. Meer informatie is te vinden op www.hetnieuwerijden.nl

19


4.5 Dienstreizen 4.5.1

Maatregel (4) : Fiets en maatregel (5) : E-bike

Momenteel zijn er nog geen dienstfietsen in gebruik in de gemeente Nuth. In de enquête heeft een aantal respondenten aangegeven dat deze goed ingezet zouden kunnen worden voor bepaalde dienstreizen, of voor activiteiten waar nu het eigen wagenpark voor wordt ingezet (bv. handhaving). Actie 4 : organiseer een bijeenkomst met de beheerder en gebruikers van het eigen wagenpark om te inventariseren welke mogelijkheden er zijn voor de inzet van de dienstfiets (of eventueel e-bike, of scooter).

4.5.2

Maatregel (7) : Openbaar Vervoer

Toepasbaarheid De gemeente Nuth behoort samen met de gemeente Stein tot de gemeenten die het slechtst scoren op het gebruik van OV bij dienstreizen. Slechts 27% van het aantal kilometers dat voor dienstreizen wordt gereisd, vindt plaats met het OV.

Effect ++ Voor een maximale besparing wordt uitgegaan van een verdeling van dienstreizen tussen OV (50%) en auto (50%). Dit levert een besparing op van 4.133 kg CO2. Dit betekent een besparing van 19,6% op de totale uitstoot van dienstreizen, ofwel 3,6% op de totale uitstoot van de gemeente.

Inspanning tijd 0 In het bijzonder naleving van het bestaande beleid.

Inspanning geld + Geen extra investering benodigd.

Mogelijke beleidsmaatregelen om het OV-gebruik te stimuleren zijn in onderstaande tabel samengevat. Beleidsmaatregel Campagne ter stimulering van OV-gebruik voor woon-werkverkeer en dienstreizen OV regeling voor dienstreizen: voorschrijven van gebruik OV voor dienstreizen indien dit mogelijk en doelmatig is OV chipkaart voor dienstreizen op rekening Abonnementen met kortingsproposities NS en Veolia Transport (dienstreizen) 100% vergoeding OV klasse 1 voor dienstreizen werkgever Reisinformatie op displays bij werkgevers Inzetten van (arbeidsvoorwaardelijke) stimuleringsmaatregelen voor woon-werk verkeer: * Verstrekken van abonnementen met kortingsproposities van NS en Veolia Transport * Voorfinanciering abonnementen NS en Veolia Transport door de werkgever

Actie 5 : handhaaf het huidige dienstreizenbeleid stringenter en overweeg verdere stimulering van het gebruik van het OV.

20


4.5.3

Maatregel (8): Elektrische auto

Gelet op het relatief hoge gebruik van auto’s bij dienstreizen in relatie tot het gebruik van OV, is het te overwegen om naast het stimuleren van OV-gebruik een elektrische dienstauto aan te schaffen. Hiervoor is een nadere analyse van de dienstreizen gewenst, waarbij in het bijzonder de dienstreizen naar de omliggende gemeenten in aanmerking komen voor de inzet van een elektrische dienstauto. Toepasbaarheid De gemeente Nuth beschikt op dit moment niet over een elektrische auto. Wel zijn er 3 personenwagens die potentieel vervangen zouden kunnen worden door een elektrische auto.

Effect + Indicatieve schatting: Er van uitgaande dat 10% (=9000 km) van de dienstreiskilometers die met de auto worden gemaakt door een elektrische auto worden vervangen kan 1278 kg* CO2 bespaard worden. Dit betekent een besparing van 6,1% op de totale uitstoot van dienstreizen, ofwel 1,1% op de totale uitstoot van de gemeente.

Inspanning tijd Opstellen businesscase 0 aanschaf van een elektrisch voertuig

Inspanning geld + Investering in aanschaf elektrisch voertuig. Terugverdienperiode lijkt gezien het geringe aantal kilometers lang.

*Uitgaande van een uistoot van 68 gram/kilometer.

Actie 6 : stel een businesscase op voor de inzet van elektrische dienstauto voor dienstreizen naar omliggende gemeenten en neem daar nadrukkelijk de optie in mee om te komen tot een pool van elektrische auto’s die wordt gedeeld met meerdere werkgevers uit Nuth.

4.5.4


Toepasbaarheid Toepasbaar voor alle medewerkers die dienstreizen maken met de auto.

Effect + Uitgaande van een brandstofreductie van 7,5% is de CO2 besparing 1.418 kg. Dit betekent een besparing van 6,7% op de totale uitstoot van dienstreizen, ofwel 1,2% op de totale uitstoot van de gemeente.

Inspanning tijd + Indien dit meegenomen wordt in een HNR project voor de gehele gemeente (dienstreizen, en wagenpark) is de tijdsbesteding vanuit de gemeente beperkt.

Inspanning geld 0 Kosten zijn beperkt. De financiële besparing is in het voordeel van de werknemers of de gemeente afhankelijk of de dienstreis met een eigen auto of auto uit het wagenpark wordt gemaakt.

Actie 9 : stel een gemeentebreed HNR-project op voor zowel het woon werk verkeer, dienstreizen als het eigen wagenpark. Meer informatie is te vinden op www.hetnieuwerijden.nl 21


4.6 Eigen wagenpark 4.6.1

Maatregel (3) : Analyse inzet eigen wagenpark

De gemeente Nuth heeft een klein wagenpark met 3 personenwagens en 4 bedrijfsvoertuigen. Er liggen mogelijkheden in een meer structurele analyse van de inzet van het eigen wagenpark. Met het uitvoeren van de nulmeting voor dit onderzoek is hier een goede basis voor gelegd. Het is aan te bevelen om met de beheerder en gebruikers van het wagenpark een bijeenkomst te beleggen en daarin aan de hand van de gegevens van de nulmeting te verkennen welke optimalisatiemogelijkheden er zijn, niet zijnde de vervanging van de voertuigen. Toepasbaarheid Hoewel de indruk bestaat dat het wagenpark efficiënt wordt ingezet, is de verwachting dat in samenspraak met de gebruikers een verdere besparing haalbaar is.

Effect ++ Indicatieve schatting: Er van uitgaande dat een reductie in kilometers van 5% haalbaar zou zijn, is de besparing 1.262 kg CO2. Dit betekent een besparing van 5,0% op de totale uitstoot van het eigen wagenpark, ofwel 1,1% op de totale uitstoot van de gemeente.

Inspanning tijd + Geen grote inspanning benodigd. In het bijzonder een focus op effectieve inzet/routes door de gebruikers van het wagenpark.

Inspanning geld + In de eerste instantie is een investering niet benodigd.

Actie 7 : organiseer een bijeenkomst met de beheerder en gebruikers van het eigen wagenpark om aan de hand van de nulmeting te inventariseren welke optimaliseringsmogelijkheden er zijn.

4.6.2

Maatregel (10) : Duurzaam aanschaffen eigen wagenpark

Nuth heeft een klein eigen wagenpark. Het duurzaam aanschaffen van wagens bij vervanging wordt gezien als een hygiënefactor, waarbij factoren als verbruik, CO2, en fijnstofemissie mee dienen te worden genomen in de aanbesteding. De gemeente Nuth staat op het punt de personenwagens in het eigen wagenpark te vervangen. Hier kan zoals eerder vermeld onderzocht worden of de personenwagens vervangen kunnen worden door elektrische wagens. Mocht dit niet mogelijk zijn, zal in ieder geval gelet kunnen worden op factoren als brandstofverbruik, CO2 uitstoot, en fijnstofemissie. Daarnaast is de gemeente Nuth voornemens om de activiteiten waar de rest voor het wagenpark voor wordt ingezet uit te besteden. Dit is een goede kans om in de uitbesteding aandacht te vragen voor een duurzame inzet van het uitbestede wagenpark. Actie 8: ken in de uitbesteding van het eigen wagenpark substantiële wegingsfactoren toe aan de duurzaamheid van de in te zetten voertuigen.

22


4.6.3


Toepasbaarheid Toepasbaar voor de (beroeps)chauffeurs van het eigen wagenpark.

Effect + Uitgaande van een brandstofreductie van 5% is de CO2 besparing 1.262 kg. Dit betekent een besparing van 5% op de totale uitstoot van het eigen wagenpark, ofwel 1,1% op de totale uitstoot van de gemeente.

Inspanning tijd Het opzetten van een succesvol HNR traject vergt een goede voorbereiding, uitvoering en monitoring over langere termijn.

Inspanning geld 0 De projectkosten zijn beperkt. De financiële besparing is beperkt, en is €614 uitgaande van een brandstofprijs van €1,50 per liter.

Actie 9 : stel een gemeentebreed HNR-project op voor zowel het woon werk verkeer, dienstreizen als het eigen wagenpark. Meer informatie is te vinden op www.hetnieuwerijden.nl

23


Bijlage 1 Beschrijving van maatregelen Deze bijlage bevat een overzicht van de mogelijke maatregelen die gemeenten kunnen nemen om hun mobiliteit te verduurzamen. Naast een toelichting per maatregel, is steeds aangegeven in welke gevallen de maatregel toepasbaar is, voor welke categorie(ë)n de maatregel kan worden ingezet, wat het te verwachten effect zal zijn en welke inspanningen er in tijd en geld nodig zijn. Het betreft een algemeen overzicht van maatregelen, hetgeen betekent dat er geen rekening is gehouden met de specifieke omstandigheden van de gemeente.

1. Verminderen van het aantal kilometers Maatregel 1: Het Nieuwe Werken (HNW) Het Nieuwe Werken (HNW) is een visie op werken waarbij de medewerker centraal staat. De medewerker krijgt in deze visie - binnen bepaalde grenzen - de ruimte en vrijheid om te bepalen hoe hij werkt, waar hij werkt, wanneer hij werkt, waarmee hij werkt en met wie hij werkt. Doelstelling van het HNW is in te spelen op de veranderende wensen en eisen van medewerkers en de daarmee samenhangende behoefte aan flexibiliteit. Hierbij wordt optimaal gebruik gemaakt van de voortschrijdende digitalisering en de technische mogelijkheden om werkplekonafhankelijk te werken.Hoewel het HNW hoofdzakelijk HRM-gerelateerd is, zijn er ook voor duurzame mobiliteit positieve effecten te verwachten. Zo vermindert het aantal woon-werk-kilometers en daarmee een reductie van brandstof en CO2-uitstoot. Onderdeel Woon Werk

Onderdeel

Woon Werk

Beschrijving Verminderen van kilometers door een deel van de werktijd thuis of op een locatie dichterbij het woonadres te werken. Effect +++ Besparing van 16%* op het aantal woon werkkilometers. * er van uitgaande dat het HNW nog niet is ingevoerd en dat 80% van de functies er voor in aanmerking komt.

Toepasbaarheid Geschikt voor functies waarvoor fysieke aanwezigheid niet altijd noodzakelijk is. Voor bijvoorbeeld baliemedewerkers en buitendienstmedewerkers zijn de mogelijkheden van het HNW beperkt.

Inspanning tijd -Uitvoeren van de maatregel maakt deel uit van een verandering van de organisatie en het implementeren van een nieuwe manier van werken. Dit is een ingrijpend en tijdrovend proces dat over langere tijd veel aandacht vraagt.

Inspanning geld -- /+ Investering: - aanpassing aan de werken ICT-omgeving - opleiding en ontwikkeling van management en medewerkers Besparing: - reductie van reiskosten

Maatregel 2: Carpoolen Onderdeel

Beschrijving Deelgebruik van auto.

Woon Werk Deelgebruik van (dienst)auto. Dienstreizen

Toepasbaarheid Carpoolen is vooral aantrekkelijk voor mensen met redelijk vaste werktijden en vaste werkplekken. Carpoolen is ook voor zakelijk verkeer een optie. Werknemers kunnen bijvoorbeeld gezamenlijk naar een zakelijke afspraak gaan.

24


Onderdeel

Effect ++ besparing van 210 gram CO2 per bespaarde km

Inspanning tijd 0 Rol van de werkgever is relatief beperkt tot het promoten van carpoolen. Medewerkers kunnen zelf vraag en aanbod bij elkaar brengen.

Woon Werk

++ besparing van 210 gram CO2 per bespaarde km Dienstreizen

0 Rol van de werkgever is relatief beperkt tot het promoten van carpoolen Medewerkers kunnen zelf vraag en aanbod bij elkaar brengen.

Inspanning geld + Besparing: - parkeervergoeding - reserveren van parkeerruimte - voor de medewerker: circa € 70 per persoon per maand voor een middelgrote benzineauto gebaseerd op vier dagen per week, een reisafstand van 20 kilometer enkele reis, voor twee personen inclusief chauffeur. www.carpoolplein.nl/ carpoolberekening.html -/+ Investering: - aanschaf dienstauto Besparing: - deel van de vergoeding van reiskosten voor dienstreizen

Maatregel 3: Analyse inzet van het eigen wagenpark Onderdeel Eigen wagenpark

Onderdeel

Eigen wagenpark

Beschrijving Analyseren van de inzetbaarheid en de benodigde functionaliteiten van het eigen wagenpark, alsmede de gehanteerde planning en routering. Effect +(+) Verwachting is dat een analyse altijd tot een optimalisering zal leiden. Effect in CO2-reductie en kostenbesparing is afhankelijk van bestaande aandacht voor kwaliteit en beheer

Toepasbaarheid Maatregel is zowel interessant voor gemeenten met een eigen wagenpark, als voor gemeenten die (een deel) van het wagenpark hebben uitbesteed.

Inspanning tijd Maatregel vraagt tijd van betrokkenen (beheerders en gebruikers) als het gaat om het inventariseren, meten en analyseren van de inzet

Inspanning geld Afhankelijk van de aanwezige kennis en beschikbare informatie kan er behoefte zijn aan de inhuur van externe deskundigen of hulpmiddelen (planning of tracking systeem).

25


2. Ander vervoermiddel dan auto Maatregel 4: Fiets Onderdeel

Beschrijving Vervangen van autoritten door de fiets voor woon-werk verkeer.

Woon Werk

Dienstreizen

Eigen wagenpark

Vervangen van autoritten door de fiets voor het uitvoeren van dienstreizen. Er kan gekozen worden voor een eigen dienstfiets voor specifieke personen of voor deelfiets(en) voor een specifieke afdeling of de gehele gemeente. Vervangen van autoritten door de fiets voor het uitvoeren van gemeentelijke activiteiten.

Toepasbaarheid Met name korte autoritten van minder dan 7,5 kilometer kunnen vervangen worden door de fiets. Dit betekent dat deze maatregel toepasbaar is voor medewerkers die op minder dan 7,5 kilometer van het werk wonen. Toepasbaar voor zakelijke bezoeken op korte afstand (minder dan 7,5 kilometer).

Toepasbaar voor werkzaamheden gericht op handhaving/controle.

Onderdeel Woon Werk

Effect +++ Besparing van 210 gram CO2 per km (ofwel 0,067 liter diesel, of 0,076 liter benzine per km)

Inspanning tijd Uitvoeren van de maatregel vereist met name een structurele gedragsverandering die zorgvuldig bewerkstelligt moet worden.

Dienstreizen

+++ Besparing van 210 gram CO2 per km (ofwel 0,067 liter diesel, of 0,076 liter benzine per km)

Voor een effectieve inzet van de fiets voor dienstreizen zal een goede analyse moeten worden uitgevoerd met de betrokken gebruikers/afdelingen.

Eigen wagenpark


Voor een effectieve inzet van de fiets zal een goede analyse moeten worden uitgevoerd met de betrokken gebruikers/afdelingen.

Inspanning geld Afhankelijk van de gekozen stimuleringsmaatregelen zullen extra vergoedingen worden uitgekeerd. Er is geen besparing door het toepassen van deze maatregel. + Investering: - aanschaf dienstfietsen - investering in stalling en onderhoud. Besparing: - uitgespaarde brandstof - evt. een extra besparing op aanschaf, afschrijving en onderhoud van een auto indien de dienstfiets een auto in het eigen wagenpark vervangt. + Investering: - aanschaf fietsen - investering in stalling en onderhoud. Besparing: - uitgespaarde brandstof - evt. een extra besparing op aanschaf, afschrijving en onderhoud van een auto indien de fiets een auto in het eigen wagenpark vervangt.

26


Maatregel 5: E-bike Onderdeel

Beschrijving Vervangen van autoritten door de ebike voor woon-werk verkeer.

Woon Werk

Dienstreizen

Eigen wagenpark Onderdeel

Woon Werk

Vervangen van autoritten door de ebike voor het uitvoeren van gemeentelijke activiteiten. Er kan gekozen worden voor een eigen e-bike voor specifieke personen of voor deel e-bikes voor een specifieke afdeling of de gehele gemeente. Vervangen van autoritten door de ebike voor het uitvoeren van gemeentelijke activiteiten. Effect +++ Besparing van 200 gram CO2 per km* (ofwel 0,067 liter diesel, of 0,076 liter benzine per km). * er van uitgaande dat de uitstoot per km voor een e-bike 10 gram CO2 is. +++ Besparing van 200 gram CO2 per km (ofwel 0,067 liter diesel, of 0,076 liter benzine per km)

Dienstreizen

+++ Besparing van 210 gram CO2 per km (ofwel 0,067 liter diesel, of 0,076 liter benzine per km) Eigen wagenpark

Toepasbaarheid Met name autoritten van tussen de 5 en 15 kilometer kunnen vervangen worden door de e-bike. Dit betekent dat deze maatregel toepasbaar is voor medewerkers die op minder dan 15 kilometer van het werk wonen. Toepasbaar voor zakelijke bezoeken op korte afstand (minder dan 15 kilometer). Toepasbaar voor werkzaamheden gericht op handhaving/controle. Toepasbaar voor werkzaamheden gericht op handhaving/controle.

Inspanning tijd Uitvoeren van de maatregel vereist met name een structurele gedragsverandering die zorgvuldig bewerkstelligd moet worden. Voor een effectieve inzet van de e-bike voor dienstreizen zal een goede analyse moeten worden uitgevoerd met de betrokken afdelingen.

Voor een effectieve inzet van de fiets zal een goede analyse moeten worden uitgevoerd met de betrokken gebruikers/ afdelingen.

Inspanning geld Afhankelijk van de gekozen stimuleringsmaatregelen zullen extra vergoedingen worden uitgekeerd. Er is geen besparing door het toepassen van deze maatregel. + Investering: - aanschaf e-bikes - investering in stalling en onderhoud, en oplaadpunten. Besparing: - uitgespaarde brandstof - evt. een extra besparing op aanschaf, afschrijving en onderhoud van een auto indien de e-bike een auto in het eigen wagenpark vervangt. + Investering: - aanschaf fietsen - investering in stalling en onderhoud en oplaadpunten. Besparing: - uitgespaarde brandstof - evt. een extra besparing op aanschaf, afschrijving en onderhoud van een auto indien de e-bike een auto in het eigen wagenpark vervangt.

27


Maatregel 6: E-scooter Onderdeel

Dienstreizen

Eigen wagenpark Onderdeel Dienstreizen

Beschrijving Vervangen van autoritten door de escooter voor het uitvoeren van gemeentelijke activiteiten. Er kan gekozen worden voor een eigen e-scooter voor specifieke personen of voor deel e-scooter voor een specifieke afdeling of de gehele gemeente. Vervangen van autoritten door de escooter voor het uitvoeren van gemeentelijke activiteiten. Effect +++ Besparing van 190 gram CO2 per km (ofwel 0,067 liter diesel, of 0,076 liter benzine per km) * er van uitgaande dat de uitstoot per km voor een e-bike 20 gram CO2 is.

Eigen wagenpark


Toepasbaarheid Toepasbaar voor zakelijke bezoeken op korte afstand (minder dan 20 kilometer).

Toepasbaar voor werkzaamheden gericht op handhaving/controle.

Inspanning tijd Voor een effectieve inzet van de e-scooter voor dienstreizen zal een goede analyse moeten worden uitgevoerd met de betrokken afdelingen.

Voor een effectieve inzet van de scooter zal een goede analyse moeten worden uitgevoerd met de betrokken gebruikers/ afdelingen.

Inspanning geld + Investering: - aanschaf e-scooter - investering in stalling en onderhoud, en oplaadpunten. Besparing: - uitgespaarde brandstof - evt. een extra besparing op aanschaf, afschrijving en onderhoud van een auto indien de e-scooter een auto in het eigen wagenpark vervangt. + Investering: - aanschaf fietsen - investering in stalling, onderhoud en oplaadpunten Besparing: - uitgespaarde brandstof - evt. een extra besparing op aanschaf, afschrijving en onderhoud van een auto indien de e-scooter een auto in het eigen wagenpark vervangt.

Maatregel 7: Openbaar vervoer Onderdeel Woon Werk

Dienstreizen

Beschrijving Vervangen van autoritten door de OV voor woon werk verkeer. Vervangen van autoritten door het OV voor dienstreizen, door aan te geven dat er voor OV gekozen moet worden als dit mogelijk en doelmatig is.

Toepasbaarheid Deze maatregel is toepasbaar voor medewerkers voor wie de reistijd met OV acceptabel is (afhankelijk van woon en werklocatie). Met name toepasbaar voor zakelijke bezoeken buiten de gemeentegrens.

28

Gemeente Nuth Duurzame mobiliteit Definitief rapport, 17 juni 2013 Onderdeel

Effect +++ Besparing van 145 gram CO2 per km.

Inspanning tijd Uitvoeren van de maatregel vereist met name een structurele gedragsverandering die zorgvuldig bewerkstelligd moet worden.

+++ Besparing van 145 gram CO2 per km

+ Het gaat met name om het opstellen van de OV regeling (indien nog niet aanwezig) en het toezien op de naleving ervan.

Woon Werk

Dienstreizen

Inspanning geld Afhankelijk van de gekozen stimuleringsmaatregelen zullen extra vergoedingen worden uitgekeerd. Er is geen besparing door het toepassen van deze maatregel. 0 Geen investering nodig. Vergelijking operationele kosten OV vs. auto afhankelijk per traject en afhankelijk van reiskostenvergoeding.

3. Andere brandstof voor auto Maatregel 8: Elektrische auto Onderdeel Dienstreizen Eigen wagenpark Onderdeel

Beschrijving Vervangen van benzine/diesel autoritten door autoritten met een elektrische auto.

Toepasbaarheid Toepasbaar voor zakelijke bezoeken op korte afstand (minder dan 50 kilometer).

Vervangen van benzine/diesel autoritten voor het uitvoeren van gemeentelijke activiteiten, door autoritten met een elektrische auto

Toepasbaar voor werkzaamheden gericht op handhaving/controle en inzet voor lichte werkzaamheden bij de buitendienst.

Effect +++ besparing van 142 gram CO2 per km

Inspanning tijd Voor een effectieve inzet van een elektrische auto zal een goede analyse moeten worden uitgevoerd met de betrokken gebruikers/ afdelingen.

Inspanning geld + Investering: - aanschaf elektrische auto - aanleg oplaadpunt(en) Besparing: - uitgespaarde brandstof

+++ besparing van 142 gram CO2 per km

Voor een effectieve inzet van een elektrische auto zal een goede analyse moeten worden uitgevoerd met de betrokken gebruikers/ afdelingen.

+ Investering: - aanschaf elektrische auto - aanleg oplaadpunt(en) Besparing: - uitgespaarde brandstof

Dienstreizen

Eigen wagenpark

29


Maatregel 9: Rijden op (bio)gas Bij het rijden op gas zijn er drie verschillende vormen als autobrandstof te onderscheiden: § § §

Compressed Natural Gas (CNG)- samengeperst aardgas Liquefied Natural Gas (LNG)- vloeibaar aardgas Biogas/Groengras – Duurzaam geproduceerd biogas gezuiverd tot aardgas kwaliteit

De rij-eigenschappen van deze brandstoffen zijn gelijk. Biogas is de duurzame variant van aardgas. LNG heeft een hogere energie inhoud dan CNG doordat het vloeibaar is. Hierdoor vergroot de actieradius Onderdeel Eigen wagenpark Onderdeel

Eigen wagenpark

Beschrijving Vervangen van benzine/diesel autoritten voor het uitvoeren van gemeentelijke activiteiten, door autoritten op (bio)gas Effect +++ De uitstoot van biogas is afhankelijk van de biomassa. Het varieert van 0,4 kg CO2 per liter tot 1,3 kg CO2 per liter. Dit is een besparing van respectievelijk 87%, en 59% ten opzichte van diesel. Wel moet hierbij vermeld worden dat het verbruik van biogas t.o.v. diesel verschillend kan zijn. Rijden op aardgas (CNG) levert een besparing op van 16% t.o.v. diesel.

Toepasbaarheid Toepasbaar voor nagenoeg alle voertuigen uit het eigen wagenpark.

Inspanning tijd Met de aanschaf van een aardgasvoertuig is geen extra tijdsinspanning gemoeid.Wel vraagt het organiseren van de brandstof en het sluitend maken van en businesscase de nodige tijd.

Inspanning geld Investering: - voertuigen zijn duurder in aanschaf - eventueel aanleg eigen gasvulstation Besparing: - reductie van brandstofkosten? (afhankelijk van verbruik, en wettelijk kader)

4. Schonere/zuinigere auto Maatregel 10: Duurzaam aanschaffen eigen wagenpark Het gaat om het aanschaffen van een zo zuinig mogelijk eigen wagenpark. De kunst daarbij is om de balans te vinden tussen de laatste stand van de techniek qua duurzaamheid, de kosten en arbo-vereisten. Aangezien dit project zich richt op reductie van fossiele brandstoffen en CO2 kijken we niet naar andere duurzaamheidaspecten als fijnstof, geluid, en geur. In 2013 wordt de Euro 6 norm van kracht voor nieuw gebouwde voertuigen. Deze maatregel is niet gericht op brandstofverbruik of CO2 emissie, maar op emissie van fijnstof. Het is dus niet zo dat een hogere Euronorm per definitie ook zuiniger is. Algemeen kan gesteld worden dat de nieuwere vrachtwagens gezien ontwikkelingen in techniek vaak wel zuiniger zijn (en dus minder CO2 uitstoten) dan oudere modellen. Voor personenwagens zijn er energielabels bepaald. Het energielabel geeft aan hoe zuinig een nieuwe auto is, ten opzichte van andere auto's in die grootteklasse. Een auto met energielabel A verbruikt zeker twintig procent minder brandstof dan een gemiddelde auto uit die grootteklasse. Een auto met energielabel B is iets minder zuinig maar verbruikt nog altijd tien tot twintig procent minder brandstof dan een vergelijkbare auto met gemiddeld verbruik.

30

Gemeente Nuth Duurzame mobiliteit Definitief rapport, 17 juni 2013 Onderdeel Eigen wagenpark Onderdeel

Eigen wagenpark

Beschrijving Bij vervanging keuze maken voor een zo duurzaam mogelijke wagen (of scooter).

Effect ++ De reductie is afhankelijk van zowel de nieuwe wagen als de oude wagen. Naar schatting kan in de meeste gevallen 10% tot 20% haalbaar zijn.

Toepasbaarheid Toepasbaar op het gehele eigen wagenpark.Ook voor uitbestede diensten kan dit als criteria worden meegenomen in de aanbesteding.

Inspanning tijd 0 Aanschaf van een duurzame wagen zal in de regel geen grotere tijdsinspanning vergen dan de aanschaf van een minder duurzame wagen.

Inspanning geld 0 Dit is afhankelijk van het type wagen. Voor een personenwagen zal de aanschaf van een A-label gunstig uitpakken door belastingvoordelen en een lager brandstofverbruik gedurende de gebruiksperiode.

Maatregel 11: Duurzaam onderhoud eigen wagenpark Het duurzaam onderhoud van het eigen wagenpark is veelal een hygiënefactor. Het gaat hier met name om het tijdig uitvoeren van reparatie en onderhoud. Regelmatige controle van de bandenspanning kan bijvoorbeeld al een brandstofreductie opleveren van 2%, aangezien een auto die met 15% onderspanning rijdt ongeveer 2% meer brandstof verbruikt. Daarnaast kan bij de vervanging van banden ook rekening gehouden worden met het verbruik (energielabel) van de banden. Onderdeel Eigen wagenpark Onderdeel

Eigen wagenpark

Beschrijving Tijdig uitvoeren van reparatie en onderhoud, controle bandenspanning, aanschaf zuinige banden. Effect + Schatting tussen 2 en 5% op het verbruik van brandstof.

Toepasbaarheid Toepasbaar op het gehele eigen wagenpark. Ook voor uitbestede diensten kan dit als criteria worden meegenomen in de aanbesteding.

Inspanning tijd Duurzaam onderhoud zal in de regel tot extra werkzaamheden leiden voor de wagenparkbeheerder (bv. regelmatige controle bandenspanning).

Inspanning geld 0 In de regel is dit neutraal. Wel zullen banden met energielabel A in de regel duurder zijn dan banden met een lager energielabel.

5. Rijgedrag Maatregel 12: Het Nieuwe Rijden (HNR) Verschillende instituten en rijscholen bieden specifieke trainingen Het Nieuwe Rijden aan. De site www.hetnieuwerijden.nl geeft aan dat een besparing van 20% op het brandstofverbruik mogelijk is, en dat de gemiddelde besparing ongeveer 10% is. Voor specifieke zakelijke mobiliteit zoals het eigen wagenpark van de gemeente zal dit verschillend zijn. Als voorbeeld wordt op www.hetnieuwerijden.nl een case van Van Gansewinkel beschreven, waarin de target 5% was, en er 2% tot 3% daadwerkelijk is gerealiseerd. Om te beoordelen welke trainingsvorm het meest geschikt is voor een bedrijf/instelling is een rekenmodule ontwikkeld op de site www.hetnieuwerijden.nl.

31


Onderdeel Woon Werk

Dienstreizen

Eigen wagenpark

Onderdeel

Woon Werk

Dienstreizen

Beschrijving Het programma Het Nieuwe Rijden heeft tot doel heeft om automobilisten aan te zetten tot een energie-efficiënter rijgedrag. Het programma Het Nieuwe Rijden heeft tot doel heeft om automobilisten aan te zetten tot een energie-efficiënter rijgedrag. Het programma Het Nieuwe Rijden heeft tot doel heeft om automobilisten en beroepschauffeurs aan te zetten tot een energie-efficiënter rijgedrag. Effect + Schatting tussen 5 en 10% op het brandstofverbruik.

+ Schatting tussen 5 en 10% op het brandstofverbruik.

+ Schatting tussen 2 en 10% op het brandstofverbruik. Eigen wagenpark

Toepasbaarheid Toepasbaar voor werknemers die met de auto naar het werk komen. Toepasbaar voor werknemers die dienstreizen maken met de eigen auto of een auto uit het eigen wagenpark. Toepasbaar voor de (beroeps)chauffeurs van het eigen wagenpark.

Inspanning tijd + Er zijn verschillende soorten cursussen beschikbaar met een verschillende tijdsbesteding. Het minimaal is twee dagdelen. + Er zijn verschillende soorten cursussen beschikbaar met een verschillende tijdsbesteding. Het minimaal is twee dagdelen. + Het opzetten van een campagne HNR voor de chauffeurs moet afgestemd worden op de activiteiten van de gemeente. Een effectieve campagne zal een aantal dagdelen in beslag nemen, en ook zal er aandacht moeten zijn voor monitoring van de resultaten na het volgen van de cursus.

Inspanning geld + De kosten van een cursus HNR zijn beperkt.

+ De kosten van een cursus HNR zijn beperkt.

+ De kosten van een cursus HNR zijn beperkt.

32


Bijlage 2 Onderbouwing analyse Ten grondslag aan de selectie van de maatregelen heeft een beoordeling van de maatregelen plaatsgevonden met betrekking tot kosteneffectiviteit en haalbaarheid. Voor het bepalen van de score op kosteneffectiviteit zijn de volgende criteria toegepast. Criteria Kosten Financiële besparing

Mogelijke score Geen, Laag, Midden, Hoog Geen, Laag, Midden, Hoog +, ++, +++, en percentage

CO2 reductie

Percentage Streefwaarde CO2 besparing

Toelichting Dit is een inschatting van de kosten van de implementatie van de maatregel. Hierbij worden zowel kapitaaluitgaven en operationele kosten meegenomen. Dit is een inschatting van de financiële besparing die het invoeren van een maatregel mogelijk met zich meebrengt. Dit is een berekende inschatting van de maximale potentiële besparing door het invoeren van de maatregel uitgedrukt in CO2. Hoe meer plussen, hoe hoger de besparing is. Dit is een inschatting van de streefwaarde van de CO2-besparing. In sommige gevallen zal niet de maximale potentiële besparing haalbaar zijn, en zal voor een lagere streefwaarde worden gekozen.

Op basis van bovenstaande criteria wordt de score op kosteneffectiviteit ingeschat. Kort gezegd is dit een inschatting van de mate van besparing in CO2 en geld per geïnvesteerde euro. De inschatting in kosteneffectiviteit wordt in de volgende scores uitgedrukt: “-“, of “--“ de maatregel is niet kosteneffectief (in min of meerdere mate) “+”, of “++” de maatregel is kosteneffectief (in min of meerdere mate)

Voor het bepalen van de score op haalbaarheid zijn de volgende criteria toegepast. Criteria

Mogelijke score “-“: geen / beperkte invloed “0”: neutraal “+” invloed

Invloed

Voorbeeldfunctie

“0“: neutraal “+” voorbeeldfunctie

Toelichting Dit is een inschatting van de mate waarop de gemeente invloed kan uitoefenen op daadwerkelijke implementatie van de maatregel. Met name als de maatregel afhankelijk is van derde partijen, of in het geval van woon werk verkeer afhankelijk is van afwegingen die gemaakt worden in de privésfeer is de invloed beperkt. Dit is een inschatting van de voorbeeldfunctie op het gebied van duurzame mobiliteit. 33


Inspanning tijd

“-“: grote tijdinspanning “0”: neutraal “+”: beperkte tijdsinspanning

Dit is een inschatting van de benodigde tijd die nodig is voor de implementatie van de maatregel.

De inschatting in haalbaarheid wordt in de volgende scores uitgedrukt: “-“, of “--“ de maatregel is niet haalbaar (in min of meerdere mate) “+”, of “++” de maatregel is haalbaar (in min of meerdere mate) In onderstaande tabel is het resultaat van de beoordeling van de voor de gemeente Nuth geselecteerde kansrijke maatregelen weergegeven. Kosten

Financiële besparing voor gemeente

CO2reductie

Streefwaarde CO2 besparing

Kosteneffectiviteit

Invloed

Voorbeeldfunctie

Inspanning tijd

Haalbaarheid

Maatregel 1 Het Nieuwe Werken Maatregel 3 Analyse inzet wagenpark Maatregel 4 Fiets

Midden

Midden

6,0%

+

+

+

-

+

Geen

Laag

1,1%

+

+

0

0

+

Laag

Geen

3%

+

-

+

0

+

Maatregel 5 E-bike

Laag

Geen

10%

++

-

+

0

+

Maatregel 7 OV

Geen / Laag

Geen

3,6%

+

+

+

+

+

Maatregel 8 Elektrische auto Maatregel 10 Duurzaam aanschaffen eigen wagenpark Maatregel 12 Het Nieuwe Rijden

Hoog

Laag

1,1%

-

+

+

+

+

Laag

Laag

++ 6.873 (6,0%) + 1.262 (1,1%) ++ 6.813 (5,9%) +++ 22.860 (19,9%) + 4.133 (3,6%) + 1278 (1,1%) PM

PM

+

+

+

0

+

Laag

Laag

++ 7.774 (6,8%)

5%

++

+

0

0

+

34

Gemeente Nuth. Duurzame mobiliteit. Onderzoek naar de mogelijkheden van verduurzaming van de mobiliteit in de gemeentelijke organisatie

Recommend Documents