RIS174779_01-SEP-2010
Gemeente Den Haag
Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag
de gemeenteraad
Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk
rm 2010.169 - DSO/2010.1898 RIS 174779 Doorkiesnummer
070 - 353 2651 E-mailadres Aantal bijlagen Datum
31 augustus 2010 Onderwerp
Voortgang bedrijveninvesteringszones Den Haag
Inleiding Ondernemers in Den Haag zijn actief met het invoeren van BedrijvenInvesteringsZones (BIZ), als instrument om de kwaliteit, veiligheid en aantrekkelijkheid van hun winkel- of bedrijvengebied te versterken. Hiermee maken de ondernemers gebruik van de mogelijkheden van de Experimentenwet BIZ, die op 1 mei 2009 in werking is getreden. Het unieke van de BIZ is dat alle ondernemers meebetalen aan een gezamenlijk opgesteld businessplan. Dit moet leiden tot extra investeringen, een professionele aanpak vanuit ondernemers en geen freeriders. De vraag vanuit de stad voor het opzetten van een BIZ is veel groter dan was verwacht. Zo’n 15 gebieden zijn concreet bezig met een BIZ, of hebben interesse om dat te gaan doen. In landelijk perspectief is Den Haag succesvol met de BIZ-zen en de Haagse aanpak wordt als voorbeeld gehanteerd. Waar Den Haag tot nu toe drie uit drie scoort, is landelijk de score (per 1 augustus 2010) 10 uit 23. In veel andere steden is vanuit een pragmatische invalshoek gekozen voor oprichting van een ondernemersfonds, middels OZB of reclamebelasting. Dit leidt tot weerstand bij het landelijk grootwinkel- en filiaalbedrijf, die hierbij verwijzen naar de BIZ als alternatief. In Den Haag is gekozen voor de BIZ als instrument, omdat dit het wettelijk hiervoor geëigende middel is en het een democratisch karakter heeft. Alleen met de BIZ zijn het de ondernemers die voor of tegen kunnen stemmen en uiteindelijk het al dan niet doorgaan kunnen bepalen (en dus niet de gemeente). Het uitgangspunt van de BIZ is en blijft: vóór en dóór ondernemers. Omdat in Den Haag vorig jaar 3 BIZ-zen succesvol zijn opgericht is er ook veel belangstelling uit het land van ondernemersorganisaties en gemeenten, een aantal keren uitmondend in een werkbezoek, en zijn Haagse voorbeelden en instrumenten elders overgenomen. In juli 2009 heeft de Raad ingestemd met een actieve ondersteuning van Haagse BIZ-initiatieven, omdat dit bijdraagt aan het ondernemingsklimaat en de aantrekkelijkheid van Den Haag. In 2009 is door de ondernemers over alle drie BIZ-voorstellen positief gestemd. Den Haag is daarmee een voorloper in het land. Inlichtingen bij Postadres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Internetadres: www.denhaag.nl
Telefoon: 070 - 353 5000 Fax: 070 - 353 2782
DSO/2010.1898
Met dit voortgangsbericht informeert het college de Raad over de stand van zaken en de Haagse ervaringen met betrekking tot de BIZ. Het bericht wordt vergezeld door verordeningen voor vijf nieuwe BIZ-initiatieven, waarover dit najaar na vaststelling door de Raad door de ondernemers wordt gestemd. In het vervolg van dit voortgangsbericht willen we achtereenvolgens stilstaan bij: - de achtergronden bij de BIZ; - de stand van zaken van de Haagse BIZ-initiatieven; - de Haagse inzet vanuit Gemeente Den Haag en Kamer van Koophandel; - algemene ervaringen ten aanzien van de experimentenwet; - een vooruitblik naar de (extra) inzet in de komende periode. Wat is de BIZ? De BIZ is een instrument vóór en dóór ondernemers. Ondernemers uit een winkelgebied of een bedrijventerrein maken zelf een BIZ-plan waarin zij aangeven met welke activiteiten zij de kwaliteit van hun gebied willen verbeteren. De gemeente organiseert vervolgens een draagvlakmeting; een officiële stemming waarbij de betrokken ondernemers aangeven of zij voor of tegen de BIZ zijn. De Experimentenwet BIZ stelt de volgende eisen om te komen tot een meerderheid: - het minimale responspercentage is 50%; - minimaal twee derde van de uitgebrachte stemmen moet het voorstel steunen; - deze voorstemmers vertegenwoordigen meer dan 50% van de WOZ-waarde van alle stemmers (dit geldt niet als gekozen wordt voor een vast bedrag). Bij een positieve uitslag van de stemming is de BIZ een feit. Alle ondernemers worden dan verplicht jaarlijkse een BIZ-bijdrage te betalen. Deze wordt geïnd door de Gemeentelijke Belastingdienst. Alle BIZ-bijdragen gaan vervolgens naar de BIZ-vereniging of -stichting die daarmee haar plan kan uitvoeren. De BIZ kan voor maximaal 5 jaar worden opgericht Op basis van een landelijke evaluatie wordt in 2013 bepaald of de wet een permanent karakter krijgt. Stand van zaken Haagse BIZzen Sinds 1 januari 2010 heeft Den Haag drie bedrijveninvesteringszones: Buurtschap Centrum 2005, Dierenselaan/Apeldoornselaan en Keizerstraat. Voor deze drie BIZ-zen was een stimuleringssubsidie beschikbaar van € 30.000,00 voor vijf jaar per BIZ. De uitslag van de stemming in deze gebieden was als volgt: - Buurtschap Centrum 2005 (Denneweg e.o.): 90% gestemd, 74% voor; - Dierenselaan/Apeldoornselaan: 59% gestemd, 79% voor; - Keizerstraat: 61% gestemd, 67% voor. De belangstelling voor het opzetten van een BIZ is ook in 2010 groot. Vijf gebieden hebben inmiddels hun BIZ-plan gereed. Medio oktober wordt de officiële draagvlakmeting gehouden. Bij een positief resultaat kunnen zij per 1 januari 2011 van start. Het gaat om: - Winkelgebied “De Straat” (Theresiastraat); - Winkelgebied Paleis Noordeinde (Hoogstraat en Noordeinde); - Hofkwartier; - Belgisch Park (Stevinstraat en Gentsestraat); - Paul Krugerlaan.
2
DSO/2010.1898
Naar verwachting worden in het najaar nog twee BIZ-voorstellen aan de raad voorgelegd, namelijk de Fahrenheitstraat/Thomsonlaan en de Weimarstraat. Voor deze twee winkelgebieden wordt in januari 2011 de draagvlakmeting gehouden. Aangezien deze BIZ-voorstellen alleen maar aan de raad worden voorgelegd nadat een succesvolle proefpeiling heeft plaatsgevonden is er de hoop en verwachting dat ook voor deze BIZ-initiatieven de vereiste meerderheid van stemmen onder ondernemers zal worden behaald. Begin 2011 volgen mogelijk nog drie voorstellen, die in dat geval medio 2011 hun draagvlakmeting hebben: - Bedrijventerrein Zichtenburg-Kerketuinen-Dekkershoek (ZKD) is druk bezig met de voorbereiding. Het betreft een zeer omvangrijk gebied met veel ondernemers (ca. 400). Het gaat tevens om het enige Haagse bedrijventerrein dat een BIZ wil realiseren; - City Center (Spuistraat, Vlamingstraat, Venestraat en deel Wagenstraat) was in Den Haag de voortrekker voor de totstandkoming van de BIZ-wetgeving en is in 2009 begonnen aan een BIZtraject. De betrokkenheid van vele keten- en filiaalbedrijven heeft dit traject echter vertraagd. Het bestuur is nog steeds enthousiast. Een ex-topman uit de retailwereld verkent momenteel de kansen en haalbaarheid van een BIZ in dit gebied. - De Reinkenstraat , Vruchtenbuurt, Badhuisstraat en bedrijventerrein Forepark hebben zich in augustus aangemeld en het voorbereidingstraject is hier opgestart. Enkele gebieden beraden zich nog over de start van een BIZ-traject. De Boekhorststraat heeft, net als de andere BIZ-initiatieven, een kwartiermaker ter beschikking gekregen. Dit BIZ-initiatief wordt nu (nog) niet aan de gemeenteraad voorgelegd, omdat de proefpeiling hier niet is gehaald en daarmee de kansrijkheid door betrokkenen als onvoldoende wordt ingeschat. De BIZ wordt hier (nog) onvoldoende door de ondernemers ondersteund. De Experimentenwet heeft een tijdelijk karakter en vervalt met ingang van 1 juli 2015. Na 1 mei 2011 kunnen er daarom geen nieuwe BIZ-voorstellen aan de raad worden voorgelegd. De totale voorbereidingstijd bij ondernemers en gemeente bedraagt minimaal een half jaar. Tot 1 september 2010 kon een gebied in Den Haag zich daarom nog bij de Kamer van Koophandel aanmelden om een BIZ op te zetten. Dit betekent dat er naast genoemde gebieden binnen de huidige wetgeving geen nieuwe Haagse BIZ-initiatieven bij zullen komen. De Haagse inzet: ondersteuning gemeente en Kamer van Koophandel De gemeente Den Haag stimuleert de invoering van de BIZ omdat dit een belangrijk instrument is om de aantrekkingskracht van winkelgebieden en bedrijventerreinen en het ondernemersklimaat in de stad als geheel te verbeteren. BI-zones verhogen ook de organisatiegraad van ondernemers. Tevens draagt de BIZ bij aan beleidsmatige doelstellingen zoals de versterking van Den Haag als winkelstad, de aanpak en versterking van de binnenstad, winkelstraten, bedrijventerreinen en de krachtwijken. Basisgedachte is het voor ondernemers zo makkelijk en aantrekkelijk mogelijk te maken om een BIZ op te richten, met name in de startfase. Binnen de gemeente is een projectleider BIZ verantwoordelijk voor de samenwerking en coördinatie binnen het ambtelijk apparaat en aanspreekpunt voor externe partijen. De gemeente Den Haag heeft voor de startperiode van de BIZ (2009 t/m 2011) een bedrag van € 1 miljoen beschikbaar gesteld.
3
DSO/2010.1898
Dit budget maakt het mede mogelijk om in samenwerking met de Kamer van Koophandel faciliteiten aan te bieden aan ondernemers die een BIZ willen oprichten: - De Kamer van Koophandel heeft een BIZ-servicedesk ingericht en verzorgt de voorlichting aan en ondersteuning van de ondernemers; - Er is een format voor een BIZ-plan ontwikkeld dat als basis dient voor BIZ-initiatieven; - Kwartiermakers ondersteunen de ondernemers bij het maken van een BIZ-plan en het bevorderen van het draagvlak. Dit blijkt in de praktijk een belangrijke succesfactor te zijn. - De Gemeentelijke Belastingdienst stelt de heffingsverordeningen op en ondersteunt de ondernemers bij het opstellen van een correcte lijst bijdrageplichtigen; - De stadsdelen maken met de BIZ een afspraak over het niveau van schoon, heel en veilig, dat wordt vastgelegd in een Service Level Agreement; - De Gemeente Den Haag verzorgt de vóórfinanciering van de BIZ-bijdragen, opdat een BIZ direct aan de slag kan en niet hoeft te wachten tot alle ondernemers de bijdrage hebben betaald. - De Gemeentelijke Belastingdienst int de BIZ-bijdragen, maar de gemeente brengt geen inningskosten in rekening bij de ondernemers. Omdat het initiatief voor een BIZ bij ondernemers ligt, is een belangrijke intermediare rol weggelegd voor de Kamer van Koophandel. De Kamer van Koophandel verzorgt zoals gezegd de voorlichting over de BIZ richting ondernemers en heeft hiervoor diverse medewerkers ingezet. Brochures en een website (www.kvk.nl/biz-denhaag) zijn ontwikkeld. Alle ondernemersverenigingen in winkelgebieden en bedrijventerreinen zijn mondeling en schriftelijk door de Kamer van Koophandel geïnformeerd over de mogelijkheden, voor- en nadelen van de BIZ. De Kamer van Koophandel heeft vele verenigingen geholpen bij de afweging om wel of niet voor een BIZ te gaan. Tijdens een informatiebijeenkomst in januari 2010 werd aan een kleine 20 ondernemersverenigingen verteld wat de BIZ inhoudt en hoe de BIZ-procedure verloopt. Als een gebied daadwerkelijk van start wilde volgde vaak een bijeenkomst specifiek voor het bestuur of voor alle geïnteresseerde ondernemers in het gebied. De Kamer heeft daarnaast de kwartiermakers gezocht en in overleg met de initiatiefnemers geselecteerd. In de meeste gebieden werd een begeleidingsgroep ingesteld waarin naast de initiatiefnemers de kwartiermaker, de gemeentelijk projectleider en een KvK-medewerker zitting hadden. De Kamer van Koophandel heeft tijdens het hele proces een adviesfunctie naar ondernemers en gemeente en heeft hiervoor ook Adviesgroep geformeerd, waar de Haagse afdelingen van VNO-NCW, MKB-Nederland en Koninklijke Horeca Nederland zitting in hebben. De kennis die in 2009 is opgedaan met de opzet van de 3 BIZ-zen is verder geborgd. De website is geactualiseerd en er is een 'Handboek Haagse BIZ' ontwikkeld, met een stappenplan en allerlei voorbeelddocumenten. Succesfactoren en praktijkervaringen. De resultaten van de BIZ blijken tot nu toe vooral te liggen in de extra investeringen, de grotere betrokkenheid en extra professionaliteit in de betreffende gebieden: - Investeringen: Door het instrument BIZ wordt concreet en zichtbaar wat de ondernemers zelf investeren in de kwaliteitsverbetering. Bij de drie bestaande BIZ-zen gaat het in vijf jaar om een totaalbedrag van € 555.475. Bij de vijf lopende BIZ-zen, waarvan de officiële draagvlakmeting nog moet plaatsvinden, gaat het in totaal om € 1.410.050 in vijf jaar. Dit kan nog worden aangevuld met de BIZ-initiatieven in 2011. Wat deze extra investeringen zichtbaar op straat opleveren zal over enkele jaren blijken, wanneer de BIZ-zen enige tijd operationeel zijn.
4
DSO/2010.1898
-
-
Betrokkenheid en professionaliteit: De eensgezindheid en betrokkenheid onder ondernemers wordt door een BIZ versterkt. Het organiserend vermogen van de ondernemers zelf blijkt in de praktijk een beslissende factor. Met een BIZ is men voor vijf jaar van inkomsten verzekerd en ondernemers willen dan ook meepraten over de besteding hiervan. Waar veel ondernemers een actieve rol innemen blijkt dit over het algemeen ook positief uit te werken voor de draagvlakmeting en de kwaliteit van het plan en de activiteiten. Veiligheid: De BIZ zorgt er ook voor dat de KVO (Keurmerk Veilig Ondernemen)-trajecten vanuit ondernemers worden opgevolgd en blijvend wordt gewerkt aan de veiligheid in deze gebieden. Als onderdeel van de BIZ worden afspraken gemaakt met de gemeente over schoon, heel en veilig. De KVO-aanpak wordt landelijk in 2011 beëindigd. Om te zorgen voor een goede opvolging in Den Haag is ook vanuit KVO actief inzet gepleegd op de BIZ.
Vanuit de betrokkenen (ondernemers, Kamer van Koophandel en gemeente) komen verder de volgende praktijkervaringen naar voren: - Focus op winkelgebieden: Opvallend is dat de belangstelling voor de BIZ bijna alleen maar in winkelgebieden aanwezig is. Slechts één bedrijventerrein (ZKD) werkt in Den Haag aan de voorbereiding. Ook zijn er geen initiatieven vanuit horeca-gebieden. Dit is in lijn met het landelijke beeld. Via de Kamer van Koophandel zijn wel alle Haagse bedrijventerreinen op de hoogte gesteld. Vaak kleinere gebieden: De Haagse BIZ-zen zijn relatief klein (100-300 ondernemers). In andere steden (en in het buitenland) betreft het soms gebieden van 1.000 of meer ondernemers. De kleinere omvang lijkt een verklaring voor de positieve stemmingen. Vrijwel alle ondernemers kunnen dan namelijk persoonlijk benaderd worden, er is meer directe betrokkenheid/zichtbaarheid en het initiatief is beter behapbaar. - Inhoudelijke keuze voor basisbehoeften: Het takenpakket van een BIZ is vaak relatief beperkt en weinig vernieuwend. Activiteiten richten zich vooral op schoon, heel en veilig en de uitstraling en aantrekkingskracht van het gebied. Hier ligt de grootste behoefte bij de consument. Deze keuze heeft ook te maken met het nieuwe karakter van de BIZ en de wettelijke beperkingen. In de tariefstelling is door de ondernemers gekozen om deze ongeveer op het niveau van de ondernemersvereniging te stellen. Hoogstraat/Noordeinde is een initiatief dat vernieuwender is, mede door extra inspanningen vanuit de gemeente. Dit blijkt bijv. uit vernieuwende voorstellen op het gebied van gastvrijheid en bereikbaarheid (bijv. valet parking) - Argwaan ten opzichte van de gemeente: In de eerste reactie van ondernemers blijkt soms argwaan ten opzichte van de gemeente. Het BIZ-instrument wordt door sommige ondernemers beschouwd als een verkapte belasting, men is bang dat geïnd geld aan de strijkstok blijft hangen of dat gemeentelijke taken worden afgewenteld op de BIZ. Deze houding verdwijnt veelal als de ondernemers meer informatie krijgen en blijkt dat de ondernemers zelf mogen bepalen en beslissen over de BIZ. Ook de garantiestelling van de gemeente ten aanzien van het basisonderhoudsniveau (middels het Service Level Agreement) en het 100% ter beschikking stellen van de geïnde gelden (én de voorfinanciering) helpt hier in mee. - Beslissende rol van het bestuur: Hoewel (of misschien wel doordat) de Kamer van Koophandel en de gemeente het de initiatiefnemers zo makkelijk mogelijk proberen te maken blijft het voor de ondernemers lastig om ook zelf tijd en energie in de totstandkoming (en vervolgens de uitvoering) van de BIZ te steken. Dit is ook begrijpelijk omdat de ondernemer het vaak ‘erbij moet doen’. De BIZ bezorgt de ondernemers niet minder werk, maar wel meer opbrengsten. De ondernemers hoeven niet meer met de pet rond, maar kunnen zich richten op de inhoudelijke activiteiten.
5
DSO/2010.1898
Maar het brengt wel nieuwe verplichtingen. Het bestuur moet een meerjarenbegroting opstellen en jaarlijks een jaarplan en een jaarrekening indienen (wettelijke eisen). De uitvoering van de plannen kan de ondernemers ook behoorlijk wat tijd kosten. Ondernemers en gemeente lopen wel tegen de beperkingen van de wet op. De huidige BIZ-wet blijkt in de praktijk nogal ingewikkeld en sluit niet altijd aan op de wensen van de ondernemers. In 2011 zal samen met de Kamer van Koophandel een evaluatie worden gehouden onder alle BIZ-betrokkenen in Den Haag. Een “BIZ-achtig” instrument wordt door alle partijen gewenst, maar er is een flink aantal verbeterwensen ten opzichte van de huidige experimentenwet. De volgende punten worden in ieder geval meegegeven bij de evaluatie van de BIZ-wet die het ministerie van Economische Zaken in 2012 gaat houden: - De wetgever stelt specifieke eisen aan de activiteiten die een BIZ wel en niet mag uitvoeren. Zo legt de wet sterk de nadruk op extra investeringen in ‘schoon, heel en veilig’houden van de openbare ruimte. Terwijl ondernemers meer belang hebben bij promotie en evenementen om extra klandizie te trekken - De procedure voor het BIZ traject, zoals vastgelegd in de wet, is complex en kost juist ook voor ondernemers veel tijd en inspanning. In een mogelijke nieuwe wetgeving verdient het aanbeveling de procedure te versimpelen en te versnellen. - De BTW-status van de BIZ is nog onduidelijk. Het is niet duidelijk in hoeverre een BIZvereniging BTW kan terugvorderen over haar uitgaven. Voor de ondernemers is deze onduidelijkheid verre van wenselijk omdat zij niet weten waar ze aan toe zijn. Samen met Rotterdam is Den Haag hierover in gesprek met het ministerie van Financiën. Conclusie en vooruitblik Hoewel aan de BIZ-wetgeving nog veel haken en ogen zitten zijn de ervaringen ten aanzien van de BIZ per saldo positief. De behoefte en meerwaarde in de stad blijkt duidelijk uit de vele initiatieven. Het is goed dat er een BIZ-instrument is, waarmee de ondernemers het zelf voor het zeggen hebben en de samenwerking wordt verstevigd. Ook de gemeente heeft veel belang bij een sterk georganiseerd en professioneel ondernemerscollectief en verbetering van de winkel- en bedrijvengebieden. Het college wil vanwege deze ervaringen doorgaan op de ingeslagen weg en waar nodig nog extra inzet plegen in de komende periode om dit voor de ondernemers tot een succes te maken. In de gemeentelijke begrotingsvoorstellen wordt daarom voorgesteld om in de komende periode extra middelen ter beschiking te stellen als financiële stimulans van de BIZ-zen. Besluitvorming hierover vindt plaats in het najaar door de Raad. Uitgangspunt daarbij is dat deze middelen expliciet ten goede komen aan de BIZ-zen zelf. Hierbij wordt gekeken naar de inhoudelijke wensen, professionaliteit, draagvlak en het enthousiasme vanuit de ondernemers zelf en de beleidsmatige visie, ambitie en betekenis ten opzichte van het betreffende gebied (detailhandels- en bedrijventerreinenbeleid). Waar de BIZ vooral een ondernemersinstrument is, blijft de gemeente ook haar eigen verantwoordelijkheid nemen. De gemeente zal naast het BIZ-intrumentarium ook de komende periode actief blijven investeren in de winkelgebieden. Daartoe wordt dit najaar het Actieprogramma Winkelgebieden u voorgelegd, voortvloeiend uit de detailhandelsmonitor. Bij bedrijventerreinen wordt gewerkt aan herstructurering en duurzaamheid, met name waar het gaat om kwaliteitsverbetering van de openbare ruimte.
6
DSO/2010.1898
7
Tot slot Het is goed te zien dat veel ondernemers bereid zijn hard aan de slag te gaan voor de kwaliteitsverbetering van hun eigen omgeving. Medio 2011, als de laatste BIZ-zen zijn gestart, ontvangt u een totaaloverzicht. Het college van burgemeester en wethouders, de secretaris, de locoburgemeester, Annet Bertram
Marnix Norder
