geLOKAALiseerd Lokaal talent in Diksmuide
Studiegebied Sociaal Agogisch Werk Opleiding Bachelor in het Sociaal werk Afstudeerrichting Sociaal-cultureel werk Academiejaar 2013 - 2014 Student Brecht Carette
Howest – campus Renaat de Rudderlaan 6, 8500 Kortrijk
2
geLOKAALiseerd Lokaal talent in Diksmuide Studiegebied Sociaal Agogisch Werk Opleiding Bachelor in het Sociaal werk Afstudeerrichting Sociaal-cultureel werk Academiejaar 2013 - 2014 Student Brecht Carette
3
Woord vooraf Een onderzoek inzake de ondersteuning van lokaal talent in Diksmuide zou ik niet tot een goed einde gebracht hebben zonder de ondersteuning en begeleiding van een aantal mensen. Daarom wil ik hen graag bedanken. Eerst en vooral wil ik het team van CC Kruispunt en de Dienst Cultuur van Stad Diksmuide bedanken om mij de wondere wereld van het lokale cultuurbeleid te leren kennen. Speciale dank aan Caroline Vansteelandt, cultuurfunctionaris-directeur van CC Kruispunt en Sylvie Anzempamber, cultuurbeleidscoördinator-afdelingshoofd vrije tijd en onderwijs, voor de stagebegeleiding en uitzonderlijke begeleiding van de bachelorproef. Bedankt aan iedereen die hun visie over het ondersteuningsbeleid van Diksmuide omtrent lokaal talent met mij wilde delen. Vervolgens wil ik Elke Verhaeghe, stafmedewerkster bij het Forum voor Amateurkunsten, bedanken voor haar deskundige opmerkingen. Bedankt aan mijn promotor en stagesupervisor, Andy De Brabander, voor de begeleiding en de feedback. Ook verdienen Jef Dumoulin, voorzitter van Davidsfonds Diksmuide en Olivier Mahieu, secretaris van de Cultuurraad van Diksmuide een speciaal woord van dank voor de tekstcorrectie van de volledige bachelorproef. Ten slotte wil ik Michiel, mijn ouders en mijn vrienden bedanken voor de steun, de liefde en ook voor de schoppen onder mijn kont.
4
Inhoud Woord vooraf .......................................................................................................................................... 4 Lijst met afkortingen ............................................................................................................................... 8 Inleiding ................................................................................................................................................... 9 1.
Lokaal talent?................................................................................................................................ 11 1.1
Wie is kunstenaar? ............................................................................................................... 11
1.2
De professionele kunstenaar................................................................................................ 12
1.2.1
Definitie van de professionele kunstenaar ................................................................... 12
1.2.2
Professionele kunstenaars in Vlaanderen ..................................................................... 12
1.3
2.
1.3.1
Definitie van de amateurkunstenaar............................................................................. 13
1.3.2
Amateurkunsten en het sociaal-cultureel werk ............................................................ 13
1.3.3
Amateurkunstenaars in Vlaanderen.............................................................................. 14
1.4
Lokaal talent en Deeltijds Kunstonderwijs .......................................................................... 14
1.5
Tot slot .................................................................................................................................. 15
Cultuurparticipatie........................................................................................................................ 16 2.1
3.
Wat is cultuurparticipatie? ................................................................................................... 16
2.1.1
Actieve en receptieve cultuurparticipatie ..................................................................... 17
2.1.2
Deelnemen en deelhebben ........................................................................................... 17
2.2
Effecten van cultuurparticipatie........................................................................................... 18
2.3
Cultuureducatie .................................................................................................................... 18
2.4
Tot slot .................................................................................................................................. 19
Het kunstenbeleid in Vlaanderen................................................................................................. 20 3.1
4.
De amateurkunstenaar ......................................................................................................... 13
Het Kunstendecreet .............................................................................................................. 20
3.1.1
Het Agentschap Kunsten en Erfgoed ............................................................................. 21
3.1.2
Steunpunten .................................................................................................................. 21
3.2
Het Vlaams Fonds voor de Letteren ..................................................................................... 23
3.3
Het Vlaams Audiovisueel Fonds ........................................................................................... 24
3.4
Professionele kunstenaars in het Vlaams cultuurbeleid ..................................................... 25
3.5
Professionele kunstenaars in het provinciale cultuurbeleid ............................................... 26
3.6
Tot slot .................................................................................................................................. 27
Het amateurkunstenbeleid in Vlaanderen .................................................................................. 28 4.1
Het Amateurkunstendecreet ................................................................................................ 28 5
5.
4.1.1
Het Forum voor Amateurkunsten ................................................................................. 28
4.1.2
De negen landelijke amateurkunstenorganisaties ........................................................ 29
4.2
Amateurkunstenaars in het Vlaamse cultuurbeleid ............................................................ 33
4.3
Amateurkunstenaars in het provinciale cultuurbeleid ....................................................... 33
4.4
Tot slot .................................................................................................................................. 33
Diksmuide onder de loep genomen ............................................................................................. 34 5.1
Historisch............................................................................................................................... 34
5.2
Geografisch ........................................................................................................................... 35
5.3
Demografisch ........................................................................................................................ 35
5.4
Sociaal-cultureel ................................................................................................................... 36
5.4.1
De verenigingen............................................................................................................. 37
5.4.2
Cultuur ........................................................................................................................... 38
5.4.3
De Bibliotheek ............................................................................................................... 39
5.4.4
Het Lokaal Dienstencentrum Ten Patershove ............................................................... 40
5.4.5
De Jeugddienst .............................................................................................................. 40
5.4.6
De Dienst Evenementen ................................................................................................ 41
5.4.7
Erfgoed .......................................................................................................................... 41
5.4.8
De Dienst Toerisme ....................................................................................................... 41
5.4.9
Het intergemeentelijk samenwerkingsverband 5-art ................................................... 41
5.5
5.5.1
Lokaal talent in de meerjarenplanning van Stad Diksmuide ......................................... 41
5.5.2
Ondersteuning ............................................................................................................... 43
5.5.3
Inspraak ......................................................................................................................... 49
5.6 6.
Diksmuide en haar lokale talent .......................................................................................... 41
Tot slot .................................................................................................................................. 49
Talent neemt het woord............................................................................................................... 51 6.1
Lokaal talent in Diksmuide ................................................................................................... 51
6.2
Deeltijds kunstonderwijs en lokaal talent ........................................................................... 51
6.3
De Diksmuideling en cultuur ................................................................................................ 52
6.4
Ondersteuning ...................................................................................................................... 52
6.5
De Cultuurraad ...................................................................................................................... 53
6.6
De Kunstenaarsdatabank ..................................................................................................... 54
6.7
Tot slot .................................................................................................................................. 54
7.
Algemene conclusie ...................................................................................................................... 56
8.
Beroepsproduct – Lokaliseren, ondersteunen en presenteren .................................................. 58 6
8.1
Inleiding................................................................................................................................. 58
8.2
Lokaliseren - De Kunstenaarsdatabank ............................................................................... 58
8.2.1
Het idee ......................................................................................................................... 58
8.2.2
Voor wie ........................................................................................................................ 59
8.2.3
Praktische uitwerking .................................................................................................... 59
8.2.4
Voordelen ...................................................................................................................... 60
8.2.5
Valkuilen ........................................................................................................................ 61
8.2.6
Opvolging....................................................................................................................... 62
8.2.7
Methodieken om lokaal talent op te sporen................................................................. 62
8.2.8
Stappenplan................................................................................................................... 63
8.2.9
Tot slot ........................................................................................................................... 65
8.3
Ontsluiting van het ondersteuningsaanbod via de website ............................................... 65
8.3.1
De huidige situatie ......................................................................................................... 65
8.3.2
De toekomstige situatie ................................................................................................ 66
8.3.3
Tot slot ........................................................................................................................... 67
8.4
Presenteren - De Jaren van de Kunst ................................................................................... 67
8.4.1
Het Jaar van Theater en Dans ........................................................................................ 68
8.4.2
Het Jaar van de Beeldende Kunsten .............................................................................. 68
8.4.3
Het Jaar van de Letteren ............................................................................................... 69
8.4.4
Het Jaar van Muziek en Zang ......................................................................................... 70
8.4.5
Het Jaar van de Beeldexpressie ..................................................................................... 70
8.4.6
Tot slot ........................................................................................................................... 70
8.5
Drieluik .................................................................................................................................. 71
Referentielijst ........................................................................................................................................ 72 Bijlage .................................................................................................................................................... 78
7
Lijst met afkortingen BAM CC CVAa CvB DKO hafabra LDC MCV OC OCMW SABK SAMW SBK VAF VAi VCA VFL VRIND VTi vzw
Instituut voor Beeldende, Audiovisuele en Mediakunst Cultuurcentrum Centrum voor Vlaamse Architectuurarchieven Centrum voor Beeldexpressie Deeltijds Kunstonderwijs Harmonieën, fanfares en brassbands Lokaal Dienstencentrum Muziekcentrum Vlaanderen Ontmoetingscentrum Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn Stedelijke Academie voor Beeldende Kunsten Stedelijke Academie voor Muziek en Woord Sociaal Bureau voor Kunstenaars Vlaams Audiovisueel Fonds Vlaams Architectuur instituut Vlaams Centrum voor Amateurkunsten Vlaams Fonds voor de Letteren Vlaamse Regionale Indicatoren Vlaams Theater instituut vereniging zonder winstoogmerk
8
Inleiding Diksmuide bruist van de sociaal-culturele en (amateur)kunstenverenigingen. Toch is het stadsbestuur er van overtuigd dat er ook heel wat individueel lokaal talent leeft in Diksmuide. Spijtig genoeg wordt deze doelgroep niet of nauwelijks bereikt. Daarom draait deze bachelorproef rond de vraag wat de stad kan betekenen voor dit lokale talent. Het onderzoek spitst zich toe op het individuele lokale talent, maar ook de verenigingen kunnen baat hebben bij deze bachelorproef. Daarom wordt er gesproken over lokaal talent en niet over individueel lokaal talent. Onder lokaal talent wordt artistiek talent verstaan. Dit kunnen zowel de zogenaamde professionele als amateurkunstenaars zijn. Het werkingsgebied is de Stad Diksmuide, een uitgestrekte landelijke stad met een centrumfunctie die bestaat uit maar liefst veertien deelgemeenten. Het moederschip van waaruit de probleemstelling werd uitgewerkt, is de Dienst Cultuur en CC Kruispunt. De structurele ondersteuning vindt onderdak bij de Dienst Cultuur, en podium- en presentatiekansen vallen onder de hoede van het cultuurcentrum. Deze twee kleine stadsdiensten zijn nauw met elkaar verweven. De inspiratie voor dit thema haalde ik uit een lokaal begeleidingstraject dat in Diksmuide in 2011 door het Forum voor Amateurkunsten en vzw Repetitieruimte werd uitgevoerd. Tijdens dit traject werd het ondersteuningsbeleid van de cultuur- en jeugddienst omtrent amateurkunsten doorgelicht en werden er aanbevelingen gegeven. Door amateurkunsten open te trekken naar lokaal talent, bespreekt deze bachelorproef niet alleen de amateurkunsten, maar ook de professionele kunsten. Omdat ik een grote interesse heb voor cultuur en als sociaal-cultureel werker het belang van participatie en culturele ontplooiing wens te onderstrepen, vond ik snel mijn motivatie voor het onderwerp. Talent zit dichter bij huis dan sommigen denken. Lokale kunstenaars moeten de kans krijgen om naar buiten te komen met hun kunnen. Door mijn medewerking aan de lokale organisatie van de Week van de Amateurkunsten en het ondersteunen van een afstudeerproject van CC Kruispunt heb ik dit voldoende opgemerkt. Ik ben er van overtuigd dat lokaal talent, dat bekend is bij anderen, een stimulans kan zijn voor velen om zelf te beginnen met een artistieke hobby. Dit zorgde voor mij voor een onderliggende uitdaging. Een andere uitdaging was om met dit onderwerp aan de slag te gaan in een uitgestrekte landelijke stad als Diksmuide. Tot slot is het altijd leuk om als inwoner een steentje bij te dragen aan de lokale gemeenschap. De bachelorproef poogt niet enkel een degelijk beroepsproduct af te leveren, maar is ook een handleiding op zich voor het Diksmuidse stadsbestuur. Het is een naslagwerk waaruit heel wat informatie kan worden gehaald die specifiek is voor Diksmuide. De bachelorproef is opgebouwd uit drie onderdelen. Een theoretisch onderzoek dat loopt over hoofdstuk 1 t.e.m. 4, en een praktijkonderzoek dat bestaat uit hoofdstuk 5 en 6 en tot slot is er het besluit en de praktische uitwerking. 9
Hoofdstuk 1 en 2 geven een antwoord op de wie- en wat-vraag. Ze geven een filosofische en sociologische benadering van begrippen als lokaal talent, amateurkunstenaar, professionele kunstenaar, actieve en passieve cultuurparticipatie, deelnemen en deelhebben en cultuureducatie. Deze twee hoofdstukken bieden meer duidelijkheid omtrent de doelgroep en het begrippenkader. In hoofdstuk 3 en 4 worden de wettelijke kaders geschetst inzake de professionele kunsten en de amateurkunsten. Er wordt stilgestaan bij het kunsten- en amateurkunstendecreet, de op zijn einde lopende cultuurbeleidsnota van minister Schauvlieghe en het ondersteuningsbeleid van WestVlaanderen. Deze hoofdstukken dienen als achtergrond bij het lokale ondersteuningsbeleid dat in hoofdstuk 5 wordt besproken. In hoofdstuk 5 wordt Diksmuide als woonplaats en als ondersteuner van lokaal talent van naderbij bekeken. Dit is één van de belangrijkste hoofdstukken van de bachelorproef. In dit hoofdstuk worden, samen met hoofdstuk 6, die een samenvatting is van interviews met lokaal talent en mensen in het artistieke veld van Diksmuide, de meeste conclusies getrokken die als basis gebruikt worden voor het beroepsproduct. In hoofdstuk 7 wordt een algemene conclusie gegeven. Deze bevindingen vormen samen de basis van het beroepsproduct. Tot slot wordt in hoofdstuk 8 het beroepsproduct toegelicht. Het beroepsproduct is een drieluik die zich toespitst op het lokaliseren van lokaal talent door een Kunstenaarsdatabank, het ondersteunen van lokaal talent via de stadswebsite en het bieden van podium- en presentatiekansen door een kunstencyclus.
10
1. Lokaal talent? Om lokaal talent beter te ondersteunen, is een begripsverheldering op zijn plaats. Op die manier wordt de doelgroep duidelijk afgelijnd. Het gaat zowel om professionele kunstenaars als om amateurkunstenaars. Hoewel de grens tussen beide flinterdun is, worden ze in dit hoofdstuk apart besproken. De definiëring van kunst zelf wordt niet uitgebreid besproken. Dit zou ons te ver drijven van de probleemstelling.
1.1 Wie is kunstenaar? Onder lokaal talent worden zowel professionele kunstenaars als amateurkunstenaars begrepen. Beiden zijn kunstenaars. Maar wat maakt iemand tot een kunstenaar? Vooraleer de gebruikelijke opdeling tussen amateur en professioneel gemaakt wordt, wordt eerst een historisch en sociologisch beeld gegeven van de kunstenaar. Socioloog R. Laermans (2012) bekijkt de kunstenaar vanuit een historisch perspectief. De eerste kunstenaar was de hofkunstenaar. Hij werkte in opdracht van de kerk en de adel. Hij was dus in dienst bij één bepaalde persoon of instantie. Vanaf de 19de eeuw ondergaat de hofkunstenaar twee ontwikkelingen. In een eerste ontwikkeling schoof de kunstenaar op naar de markt. Hij wilde zijn brood verdienen door zijn kunst te verkopen. Vanaf dan kunnen we spreken van de vrije of individuele kunstenaar. De kunstenaar werd een ondernemer. Vanaf de 20ste eeuw ging de overheid zich echter terug mengen. Door subsidies werd de kunstenaar opnieuw sterk afhankelijk van de overheid. Een tweede ontwikkeling is dat er in de 19de eeuw een onderscheid ontstond tussen de echte vrije kunstenaar (die eigenlijk niet bestaat, want hij is afhankelijk van de overheid) en de toegepaste kunstenaar. Denk maar aan design en architectuur. Deze tweedeling valt niet vol te houden in een tijd waar cultuur ook als product wordt aangeboden en waar de economie draait op innovatie en creativiteit. Je kunt jezelf wel de titel van kunstenaar geven, maar dat levert weinig op. Die naam krijg je door ofwel de (cultuur)consument ofwel door bepaalde milieus, zoals kunstcritici en andere kunstenaars (Laermans, 2012). Je moet het dus “verdienen” om kunstenaar genoemd te worden. Wie als kunstenaar aangezien wordt, is afhankelijk van de tijd en de context waarin hij leeft. De kunstenaar is een kind van zijn tijd. Hij is afhankelijk van de huidige economie, hij gebruikt materialen die op dat moment voorhanden zijn en hij reageert op de huidige maatschappelijke ontwikkelingen (Pinxten, 2003).
11
1.2 De professionele kunstenaar 1.2.1
Definitie van de professionele kunstenaar
Iedere professionele kunstenaar is ooit begonnen als amateur. Maar niet elke amateurkunstenaar wordt een professional. Hoe komt het dat de ene kunstbeoefenaar de kunsten beschouwt als leuke vrijetijdsbesteding en de andere een beroepskunstenaar wordt? Volgens de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders ben je een professionele kunstenaar als je beroepsactiviteit bestaat uit “het leveren van artistieke prestaties en/of het produceren van artistieke werken als de creatie en/of uitvoering of interpretatie van artistieke oeuvres in de audiovisuele en de beeldende kunsten, in de muziek, de literatuur, het spektakel, het theater en de choreografie” (kunstenloket, z.d.). Om het in gewone mensentaal te zeggen: de beroepsactiviteit van professionele kunstenaars bestaat geheel of gedeeltelijk uit het maken of uitvoeren van artistieke werken. Dit gaat zowel over podiumkunsten zoals theater, muziek en dans als over literatuur, beeldende kunsten en audiovisuele kunsten zoals fotografie, film en nieuwe mediakunst. Uit diepte-interviews met zowel kunstenaars als amateurkunstenaars stelt B. Ros, taalkundige, dat opleiding, inkomen en talent niet alleen bepalen of iemand kunst als beroep kiest. Ook gedrevenheid, persoonlijkheid, de context waarin iemand leeft en timing wanneer iemand wordt geprikkeld zijn bepalende factoren. Toch blijken deze factoren nog steeds niet de doorslag te geven of iemand nu wel of geen professionele kunstenaar is. Een goede portie geluk is de belangrijkste factor. Je moet het geluk hebben om op de juiste plaats te zijn, op het juiste moment, en de juiste personen tegen het lijf te lopen (Ros et al., 2007). 1.2.2
Professionele kunstenaars in Vlaanderen
In België ben je juridisch gezien pas professionele kunstenaar wanneer je het kunstenaarsstatuut verwerft. In feite bestaat er geen apart statuut voor beroepskunstenaars. Het kunstenaarsstatuut is een samenraapsel van regels om als kunstenaar sociale zekerheid op te bouwen. Voor professionele kunstenaars zijn de Sociaal Bureaus voor Kunstenaars (SBK) opgericht. De SBK’s fungeren als interimkantoor in de artistieke sector. Wanneer een opdrachtgever werkt met een kunstenaar moet hij de artistieke vergoeding storten bij het Sociaal Bureau. Het SBK neemt de rol van werkgever over, regelt alle sociale bijdragen en betaalt de kunstenaar uit (kunstenloket, 2011). Omdat deze bachelorproef over lokale ondersteuning gaat, worden het kunstenaarsstatuut en het SBK niet verder besproken. Het is een vermelding van het bestaan ervan, zodat het lokaal ondersteuningsbeleid haar professionele kunstenaars kan doorverwijzen.
12
1.3 De amateurkunstenaar 1.3.1
Definitie van de amateurkunstenaar
Evenmin als bij de term ‘professioneel’ is het moeilijk om een sluitende definitie te geven van ‘amateurkunsten’. Het decreet van 22 december 2000 betreffende de amateurkunsten omschrijft amateurkunsten als volgt: “Elke kunstvorm die in het kader van het sociaal-culturele gebeuren aan iedere burger de kans biedt om zich via kunstbeoefening en –beleving te ontplooien en zijn potentiële creatieve vermogens te ontwikkelen op vrijwillige basis en zonder beroepsmatige doeleinden” . Het begrip ‘amateur’ brengt een specifieke gevoelswaarde met zich. Uit een onderzoek van het Forum voor Amateurkunsten blijkt dat mensen toch een behoorlijk positieve connotatie geven aan de term ‘amateurkunsten’. Enthousiasme en creativiteit worden het meest genoemd, daarna volgt sociaal, vrijblijvend, toewijding en originaliteit (Vanherwegen et al., 2009). Tot laat in de 19de eeuw bestond er in sommige milieus meer bewondering voor de amateurkunstenaar dan voor de professional (Knulst et al, 2007). De amateurkunstenaar wordt geapprecieerd. Eén van de redenen om ze zo goed mogelijk te ondersteunen. Amateurkunsten behelzen een kleurrijke waaier aan disciplines. De meeste amateurkunstenaars houden het bij één discipline of deeldiscipline. Sommigen verkiezen een kruisbestuiving tussen verschillende disciplines. Denk maar aan muziektheater. De één geeft de voorkeur om zich te groeperen binnen een vereniging, de ander werkt liever individueel. Waar men aan de slag gaat kan ook variëren. De één geeft de voorkeur aan een schoolse omgeving, zoals het Deeltijds Kunstonderwijs (DKO). De ander werkt thuis of in de vrijetijdsomgeving. Ten slotte verschilt de motivatie van persoon tot persoon. Bij de ene amateurkunstenaar weegt het sociale aspect door, terwijl de ander meer belang hecht aan het artistieke aspect (Vanherwegen et al., 2009). De verschillen in discipline, intensiteit, kwaliteit of het al dan niet in groepsverband artistiek bezig zijn, zorgt er voor dat het ondersteuningsbeleid met heel veel zaken rekening moet houden. Een apart ondersteuningsbeleid op maat uitgewerkt is onbegonnen werk. Een eigen ‘ondersteuningspakket’ samenstellen is dan weer iets realistischer. Het uitgestrekte amateurkunstenlandschap wordt door Knulst (2007) omschreven als: “Amateur suggereert een eenduidige status, terwijl het om allerlei gradaties tussen gelegenheids- en half professionele activiteiten gaat, en om alle niveaus tussen beginners en gelauwerde alleskunners.” 1.3.2
Amateurkunsten en het sociaal-cultureel werk
De amateurkunstensector valt onder het sociaal-cultureel werk (De Laeter et al., 2008). Bijgevolg kunnen we stellen dat de sector ook de vier functies van het sociaal-cultureel werk gebruikt. Een eerste functie is de educatieve functie. Deze functie richt zich op de lerende mens. Tot de educatieve functie behoren het begeleiden en het organiseren van educatieve activiteiten. 13
De culturele functie is een tweede functie binnen het sociaal-cultureel werk. Hier ligt de focus op het verhogen van de cultuurparticipatie. Cultuur moet hierbij opgevat worden in de enge en de brede zin van het woord. Maatschappelijke activeringsfunctie, als derde functie, focust op het stimuleren, begeleiden en organiseren van sociale actie en het maatschappelijk engagement. Tot slot is er nog de gemeenschapsvormende functie. Deze functie spitst zich toe op het vormen van groepen en het versterken en/of vernieuwen van het sociale weefsel. Hiermee wordt een open, democratische, solidaire en cultureel diverse maatschappij beoogd (Cockx, 2010). Door de amateurkunstensector te bekijken vanuit het perspectief van het sociaal-cultureel werk worden de functies die ze met zich draagt gedetecteerd . Dit is belangrijk bij het organiseren of ondersteunen van dergelijke projecten. Welk doel heeft het project voor ogen? Wat wordt bereikt met deze activiteit? Dit is iets wat terugkeert in het beroepsproduct. 1.3.3
Amateurkunstenaars in Vlaanderen
In 2009 hield het Forum voor Amateurkunsten een grootschalig onderzoek naar het profiel van de amateurkunstenaar. Ongeveer 37% van alle Vlamingen tussen 14 en 75 jaar beoefent minimum één creatieve hobby. Daarvan kunnen we stellen dat ongeveer 27% van deze groep regelmatig hun creatieve hobby uitoefent. Een minderheid van de Vlamingen (29,2%) heeft nog nooit een creatieve hobby gehad. Het grootste deel van de amateurkunstenaars (58,8%) houdt hun activiteit binnen één discipline. Iets meer dan 40% gaat multidisciplinair. Als er werd gevraagd naar de graad van professionaliteit blijkt dat 64,1% van de ondervraagden zichzelf als amateurkunstenaar benoemt. Ongeveer 32,1% van de kunstbeoefenaars zegt dat hij semiprofessioneel bezig is. Een kleine minderheid van 3,8% noemt zichzelf professioneel kunstenaar (Vanherwegen et al., 2009). In 2012 was naar schatting 1 op 20 volwassen Vlamingen lid van een amateurkunstenvereniging. In datzelfde jaar waren niet minder dan 18 682 amateurkunstengroepen aangesloten bij één van de negen landelijke amateurkunstenorganisaties (VRIND, 2013).
1.4 Lokaal talent en Deeltijds Kunstonderwijs Voor heel wat (amateur)kunstenaars is zich inschrijven aan de kunstacademie de start van hun ‘artistieke carrière’. Het Deeltijds Kunstonderwijs (DKO) is de plaats bij uitstek om aan actieve cultuurparticipatie te doen. Het organiseren van artistieke opleidingen is dan ook één van de hoofddoelstellingen van het DKO (Forum voor Amateurkunsten, 2011). Waarom start iemand met een opleiding binnen het DKO? Feedback is belangrijk. Een klankbord, iemand die je begeleidt en nieuwe dingen aanleert. Mensen meten hun kunnen graag met een ander. Binnen het DKO kan vergeleken worden met medecursisten. De woorden ‘je bent goed bezig’ zorgen blijvende motivatie. Het DKO geeft je de kans om naar buiten te komen met je werk. Denk maar aan projecten en open examens. Je krijgt de gelegenheid om gelijkgestemde mensen te
14
ontmoeten, medecursisten, artiesten, leerkrachten… Kortom, het DKO biedt kansen en schept een duidelijk kader voor (jonge) lokale talenten (Ros, 2007). Met de conceptnota cultuureducatie Groeien in Cultuur stelden minister van Cultuur Schauvliege en minister van Onderwijs Smet vier doelstellingen omtrent cultuureducatie op. De vierde doelstelling biedt maximale kansen aan artistieke toptalenten. Binnen het hervormde DKO worden betere kansen gecreëerd om door te stromen naar het hoger kunstonderwijs. Ondertussen is via Onderwijsdecreet XXI van 8 april 2011 een regeling getroffen dat leerlingen van het secundair onderwijs met bijzonder artistiek talent vrijstellingen kunnen aanvragen. De tijd die de leerling creëert door de vrijstelling wordt besteed aan het verder ontwikkelen van het artistieke talent. Les volgen binnen het DKO hoort binnen deze tijd (Conecptnota, 2012, 20 januari).
1.5 Tot slot Het onderscheid tussen professionele kunstenaars en amateurkunstenaars is heel klein. Factoren als de kwaliteit van het kunstproduct, de tijd die men er aan besteedt of de inkomsten die men er mee verwerft zijn zaken die niet meer alleen aan de professionele kunstenaar worden toegeschreven. Ook sommige amateurkunstenaars menen dat ze professioneel met kunstbeoefening bezig zijn. De mate waarin iemand al dan niet professioneel bezig is, blijf een subjectieve vraag. Een duidelijk nuanceverschil tussen professionele kunstenaars en amateurkunstenaars is echter wel de mate waarin iemand beroepsmatig bezig is met kunstbeoefening. Voor professionele kunstenaars is de kunst in grote mate hun beroep terwijl amateurkunstenaars meer in de vrijetijdssfeer actief zijn. De vier functies van het sociaal-cultureel werk kunnen ook binnen de (amateur)kunstensector gebruikt worden. Dit is handig bij het bepalen van het ondersteuningsbeleid omdat deze functies een duidelijk kader aanreiken. Het Deeltijds Kunstonderwijs is een belangrijke partner bij het opsporen en ontwikkelen van lokaal talent. Heel wat (amateur)kunstenaars zijn gestart binnen het DKO. Ook naar inhoudelijke ondersteuning, zoals opleidingen en advies is het DKO een belangrijke speler. Je merkt dat er heel wat samenwerkingsverbanden kunnen ontstaan tussen professionele kunstenaars, amateurkunstenaars, cultuurdiensten, DKO en onderwijs. Met dit hoofdstuk is een stuk begripsverduidelijking afgewerkt. De grens tussen professionele kunstenaars en amateurkunstenaars is flinterdun. Wat belangrijk is voor het verder verloop van deze bachelorproef is dat het in beide gevallen gaat om kunstbeoefenaars. Het onderscheid tussen amateur en professioneel is belangrijk voor de uitwerking van het beroepsproduct, maar het is geen prioriteit. Beiden hebben talent. Het gaat om lokaal talent, en daar valt niet over te twisten.
15
2. Cultuurparticipatie In het vorige hoofdstuk werd het begrip lokaal talent uiteen getrokken in amateurkunstenaars en professionele kunstenaars. Kunstbeoefenaars zijn de cultuurparticipanten bij uitstek. Dit hoofdstuk gaat dieper in op de begrippen ‘cultuurparticipatie’ en ‘cultuureducatie’. Er worden geen afgelijnde definities gegeven, maar wel worden de begrippen vanuit verschillende brillen bekeken. Ten slotte wordt het effect van bovengenoemde begrippen besproken.
2.1 Wat is cultuurparticipatie? Participatie wordt snel verengd tot het aspect van tijd en ruimte. Ik was aanwezig dus ik heb deelgenomen. Vandaag de dag hoef je zelfs niet meer aanwezig te zijn. Digitale media maken dit fenomeen mogelijk. Denk maar aan digitale televisie. Dagen nadat je favoriete programma is uitgezonden, kun je het nog bekijken. Participatie is dus kwantitatief meetbaar. Bijvoorbeeld het aantal verkochte tickets voor een tentoonstelling. Dit is ook de meest vatbare vorm van participatie (Elias, 2009). Het is treffend dat mensen niet meer gaan participeren, ten opzichte van de toename van informatiemiddelen (Pinxten, 2003). Aan de andere kant heb je ook kwalitatieve cultuurparticipatie. In welke mate is iemand geïnteresseerd in een deel van cultuur? Hier gaat het om persoonlijke voorkeur en interesse (Elias, 2009). Maar er is nog weinig geweten over de relatie tussen het deelnemen aan culturele activiteiten en het culturele kapitaal van iemand (Corijn, 2003). Het is duidelijk dat participatie moeilijk te vatten is. Kwantitatieve cultuurparticipatie is boeiend voor het beleid. Kwalitatieve cultuurparticipatie is een persoonlijke kwestie. Je ding vinden, dat is cultuurparticipatie. De culturele omnivoor van socioloog P. Bourdieu bestaat niet. Een mens is geen alleseter als het om cultuur gaat. De cultuurparticipant is iemand die van meerdere keukens proeft en op zoek gaat naar wat hij het liefste lust. Zo participeert hij op zijn eigen unieke manier. Cultuurparticipatie is ook kiezen. De cultuurparticipant kiest waaraan hij wil deelnemen. Enerzijds om er bij zijn. Hij gaat op zoek naar wat hem het meeste boeit. Anderzijds om er bij te horen. Dat wat hem interesseert wil hij ook delen met anderen. Cultuurparticipatie gaat er niet om wat je kiest, het gaat er om dat je kunt kiezen (Elias, 2009). Je kan ook niet-participeren of weigeren van deel te nemen. Dit zou wel de hoogste vorm van participatie kunnen zijn. Elias stelt dat weigeren om deel te nemen aan cultuuractiviteiten, net zoals de luiheid om deel te nemen, moeten kunnen om te spreken van volwaardige participatie (Elias, 2009). Cultuurparticipatie is moeilijk te vatten. In wat volgt zijn twee verschillende opdelingen van cultuurparticipatie gegeven. Deze opdelingen moeten het begrip ‘cultuurparticipatie’ meer verduidelijken. Actieve en receptieve cultuurparticipatie. Deelnemen en deelhebben. Op het eerste zicht lijken de begrippen op elkaar, maar er is een nuanceverschil.
16
2.1.1 Actieve en receptieve cultuurparticipatie Participeren aan cultuur kan op verschillende manieren. Hier wordt een onderscheid gemaakt tussen actieve cultuurparticipatie en passieve of receptieve cultuurparticipatie. Bij actieve cultuurparticipatie gaat de persoon de culturele activiteit zelf uitvoeren. Kunstbeoefenaars zijn actieve cultuurparticipanten bij uitstek. Passieve of receptieve cultuurparticipatie gaat om het bezoeken van en/of het kijken naar een bepaalde culturele activiteit/product. Hier oefent de participant geen actieve rol uit (cultuurnetwerk Nederland, 2006). De actieve cultuurparticipant is maker van een cultuurproduct of producent. De passieve cultuurparticipant is in de positie van consument of cliënt (Vranken, Dierckx & Wyckmans, 2009). Pierre Bourdieu, socioloog, verondersteld dat het verschil in cultuurparticipatie te wijten is aan de sociale gelaagdheid van de maatschappij. Het gaat hier zowel om actieve als passieve cultuurparticipatie. Leden van een welbepaalde sociale klasse hebben een opvoedingsmodel en leerproces die eigen is aan de klasse waartoe ze behoren. Hierdoor ontwikkelen de leden een ‘habitus’ specifiek aan hun sociale klasse. De ‘habitus’ is een manier van waarnemen, denken en handelen waarmee de maatschappij wordt benaderd. Centraal in de culturele smaak van de lagere klasse staan emotie, inhoud en functionaliteit, terwijl hogere klassen cultuuruitingen beoordelen op originaliteit, vorm en de gelijkenis met andere cultuurproducten. Dit verschil in culturele interesse noemt Bourdieu het ‘cultureel kapitaal’ (De Meyer, 2009). Bij het organiseren van culturele activiteiten of bij de opmaak van het cultuuraanbod is het belangrijk dat er rekening wordt gehouden met zowel actieve als receptieve cultuurparticipanten. Op die manier wordt er een openheid gecreëerd naar een breder publiek.
2.1.2 Deelnemen en deelhebben Sinds Anciaux minister van Cultuur is geweest spreken we van een andere opdeling van cultuurparticipatie, nl. deelnemen en deelhebben. Deelnemen wordt bekeken vanuit het perspectief van de consument. Deelnemen betekent meedoen aan een activiteit, als publiek, gebruiker of als aanwezige. Hij gaat kijken naar een toneelvoorstelling of neemt deel aan een activiteit van een vereniging. De deelnemer heeft weinig invloed op het product of de activiteit (Beleids- en actienota, 2008, 17 september). Binnen deelnemen past zowel actieve cultuurparticipatie, zoals deelnemen aan een muziekopleiding als passieve cultuurparticipatie zoals gaan kijken naar een theatervoorstelling. Deelhebbers daarentegen hebben een grote invloed op het product of de activiteit. Ze zijn actief betrokken bij de voorbereiding en de uitvoering. De participant is geëngageerd om een degelijk product af te leveren. De participant wordt gezien als mede-eigenaar van het cultuuraanbod. (Beleids- en actienota, 2008, 17 september). Hier gaat het om actieve cultuurparticipatie in zijn
17
hoogste vorm. Deelhebbers maken mee het aanbod. Denk aan sociaal-artistieke projecten. Onder begeleiding van een professionele artiest, maken de deelhebbers een eigen theatervoorstelling.
2.2 Effecten van cultuurparticipatie Welk effect heeft cultuurparticipatie op een mens? Volgens het Brits onderzoek Use or Ornament? The Social Impact of Participation in the Arts van F. Matarosso zou cultuurparticipatie een positieve invloed hebben op de persoonlijke ontwikkeling, gemeenschapsvorming, zelfbeschikking, sociale cohesie, creativiteit en visievorming, gezondheid en welzijn, lokaal imago en lokale identiteit (Vos, 2003). Het participeren aan cultuuractiviteiten zou de cognitieve vaardigheden verbeteren. Cultuureducatie zou bijdragen tot het probleemoplossend denken, het ontwikkelen van de zintuigelijke waarneming , een groter creatief denkvermogen, het verbeteren van sociale en motorische vaardigheden. Dit zijn de zogeheten primaire effecten. Maar cultuurparticipatie zou ook enkele secundaire effecten teweegbrengen. Het gaat hier vooral om het empowerment van het individu. Denk aan leren leren, persoonlijke groei, leren opkomen voor jezelf en sociale cohesie. Cultuurparticipatie verstrekt het zelfbeeld, het gevoel voor eigenwaarde, zelfplanning, cultuurparticipatie draagt bij tot het ontwikkelen van de identiteit en het innemen van een standpunt. Cultuurparticipatie heeft niet alleen effect op het culturele kapitaal van iemand, maar ook op het sociaal kapitaal. Door te participeren vergroot men zijn netwerk, zijn relaties, vriendschappen… Door deel te nemen aan cultuuractiviteiten ontmoet men nieuwe mensen (Trienekens, 2009).
2.3 Cultuureducatie A. Schramme (2009), hoogleraar cultuurmanagement, stelt dat cultuureducatie de cultuurparticipatie moet verhogen. Maar moet er niet eerst cultuurparticipatie zijn vooraleer je aan educatie kunt doen? Beide begrippen hangen nauw met elkaar samen. Het één kan niet zonder het ander. Je kunt pas spreken van cultuureducatie wanneer educatie uitgaat van het bewust omgaan met cultuur. Met andere woorden, cultuureducatie richt zich op het ontwikkelen van het cultureel bewustzijn. Cultuureducatie begint daarnaast ook als een culturele instelling of organisatie een leerproces opzet (Conceptnota, 2012, 20 januari). Cultuur moet hier ook in de brede zin van het woord bekeken worden. Volgens voormalig minister van Cultuur Anciaux (2008) is cultuureducatie “het geheel van maatregelen en actoren, dat via begeleiding en “toeleiding” van mensen en groepen, gericht op het effectief en reflectief omgaan met cultuuruitingen, bijdraagt tot meer en betere cultuurparticipatie, in de betekenissen van deelnemen (smaken) en/of deelhebben (maken).”
18
Wat in verschillende teksten terugkeert is de functie van cultuureducatie. Cultuureducatie streeft naar het verhogen van het emancipatorisch vermogen. Het is gericht op sociale, persoonlijke en culturele bewustwording en het stimuleren van cultuurparticipatie. Daarnaast moet cultuureducatie het kunnen cultureel beleven en handelen tot stand brengen, culturele communicatie en culturele aanpassing mogelijk maken. Anders gezegd, cultuureducatie streeft naar het verhogen van de culturele competentie. Anders gezegd, het kunnen kiezen, zelfstandig, kritisch en creatief zijn (Commissie Onderwijs Cultuur, 2008, Conceptnota, 2012, 20 januari, Beleids- en actienota, 2008, 17 september). Cultuureducatie en cultuurparticipatie gaan elkaar voor en gaan hand in hand.
2.4 Tot slot We kunnen besluiten dat cultuurparticipatie een breed begrip is. We kunnen concluderen dat iemand aan cultuurparticipatie doet wanneer hij of zij enerzijds cultuurproducent is en/of anderzijds cultuurconsument. Cultuurparticipatie gaat om het maken, het gebruiken, het bekijken, het eigen maken, het leren kennen… van cultuuruitingen. Cultuureducatie speelt een belangrijke rol in het participatieverhaal omdat het gaat over stimuleren van cultuurparticipatie en het ontwikkelen van de culturele competentie. Zoals gezegd zijn kunstbeoefenaars, en in dit geval lokaal talent, de cultuurparticipanten bij uitstek. Zij kunnen een stimulans zijn om de bevolking aan te zetten tot cultuurparticipatie en -educatie. Met dit hoofdstuk is de begripsverheldering afgerond. De volgende twee hoofdstukken gaan dieper in op de ondersteuning van kunstbeoefenaars op Vlaams en provinciaal niveau.
19
3. Het kunstenbeleid in Vlaanderen De vorige hoofdstukken verhelderden de begrippen lokaal talent en cultuurparticipatie. Dit en volgend hoofdstuk gaan dieper in op de ondersteuning van kunstbeoefenaars op Vlaams en provinciaal niveau. Dit derde hoofdstuk belicht de wettelijke kaders, steunpunten en fondsen in de kunstensector. Hoofdstuk vier spitst zich toe op de amateurkunstensector.
3.1 Het Kunstendecreet Het decreet houdende de subsidiëring van kunstenorganisaties, kunstenaars, organisaties voor kunsteducatie en organisaties voor sociaal-artistieke werking, internationale initiatieven, publicaties en steunpunten of kortweg het Kunstendecreet werd aangenomen door het Vlaams Parlement op 1 april 2004. Het decreet ging echter pas in voege op 1 januari 2006. Met het Kunstendecreet wil de Vlaamse Gemeenschap een breed en consistent kader bieden voor alle disciplines en vormen in de kunstensector. Dit kader werd bereikt door een aantal voorlopige sectorale regelingen samen te voegen en te vernieuwen tot één overkoepelend, objectief en transparant beeld. Met het opmaken van een globale benadering, valt ook een groot deel van de administratie weg. Daarnaast biedt het decreet ook meer rechtszekerheid dan de tijdelijke reglementen. De reorganisatie van de kunstensector wil ook een meer evenwichtige verdeling van de middelen onder de verschillende disciplines (Kunsten en Erfgoed, 2014). Zoals de titel van het decreet verklapt subsidieert, het heel wat verschillende organisaties en initiatieven in de kunstensector. Omdat deze bachelorproef handelt over individuele kunstenaars, zal enkel het deel dat handelt over de subsidies aan kunstenaars worden besproken. Om als kunstenaar gesubsidieerd te worden moet je voldoen aan enkele voorwaarden. Als kunstenaar moet je op zijn minst drie jaar deel hebben uitgemaakt van het Vlaamse kunstgebeuren. Een kunstenaar moet dus op zijn minst drie jaar gewerkt hebben als professioneel kunstenaar. Er wordt rekening gehouden met de kwaliteit van de werken. Ook de carrière van de kunstenaar wordt nauwgezet onderzocht. Ten slotte wordt gekeken of er nog groeimogelijkheden zijn voor de kunstenaar en hoe duurzaam zijn werk is (Decreet, 2004, 1 april). Professionele kunstenaars kunnen financieel ondersteund worden in het kader van project- en ontwikkelingsgerichte beurzen en voor hun artistieke creaties. De eerste twee worden toegekend aan de kunstenaar zelf, de laatste gaat naar de opdrachtgever, om de kunstenaar uit te betalen. Wiens werk van een zodanige kwaliteit is en unieke kansen biedt, krijgt hiervoor een ontwikkelingsgerichte subsidie. Op die manier kan de kunstenaar zijn werk verder ontwikkelen. Projectbeurzen zijn er ter ondersteuning van projecten in het kader van presentatie, reflectie of productie van een specifiek oeuvre. Een uitzondering hierop zijn de muziek- en podiumkunsten. Zij kunnen enkel ondersteund worden voor projecten die ingaan op reflectie.
20
Een derde subsidie voor de individuele kunstenaar is de subsidie voor creatieopdrachten. Deze subsidie wordt ingezet binnen de beeldende kunsten, podiumkunsten en muziek voor het maken en presenteren van nieuwe werken (Decreet, 2004, 1 april). Niet alle kunstenaars worden rechtstreeks ondersteund via het Kunstendecreet. Auteurs en kunstenaars die werkzaam zijn in de audiovisuele creatiesector worden respectievelijk ondersteund door het Vlaams Fonds voor de Letteren (VFL) en het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF). Later meer hier over (Kunsten en Erfgoed, 2014, Decreet, 2004, 1 april 2004). In 2012 vond de Vlaamse Regering dat het Kunstendecreet nood had aan een grondige herziening. Op basis van de evaluatie van Kunsten en Erfgoed en de nota’s van Vlaams parlementslid Bart Caron en minister van Cultuur Joke Schauvliege werd een nieuw decreet uitgeschreven. Het decreet werd in 2013 goedgekeurd en gaat vanaf 2016 van start. Een belangrijke wijziging in het decreet is de wijze van beoordeling. In plaats van één beoordelingscommissie per discipline, zal er vanaf 2016 één beoordelingscommissie zijn voor alle disciplines. Deze zal multidisciplinair worden samengesteld. Dit moet zorgen voor een meer evenwichtige verdeling van de subsidie (Kunsten en Erfgoed, 2014). De decreetwijziging was een van de punten die werd opgenomen in de cultuurbeleidsnota van minister Schauvliege. 3.1.1
Het Agentschap Kunsten en Erfgoed
Het Agentschap Kunsten en Erfgoed werd ingesteld door de Vlaamse overheid als uitvoerder van het beleid omtrent de professionele kunsten en erfgoed. Daarnaast staat het Agentschap in voor de ontwikkeling van een kwaliteitsvolle en verscheiden kunsten- en erfgoedsector. Het Agentschap wordt gezien als een uniek expertisecentrum. De opdracht van de Kunstencel binnen het Agentschap bestaat uit ondersteunen, evalueren en stimuleren van de sector. Zo ook het sturen en evalueren van de steunpunten binnen de sector. Daarnaast probeert de Cel ook lokale en provinciale besturen aan te sturen. Tot slot probeert men ook internationale contacten te leggen en te onderhouden. Concreet is de Kunstencel binnen het Agentschap Kunsten en Erfgoed een verzamelplaats van wettelijke bepalingen en ondersteuningsmaatregelen voor de kunstensector (Jaarverslag, 2012). 3.1.2
Steunpunten
3.1.2.1 Instituut voor Beeldende, Audiovisuele en Mediakunst Het Instituut voor Beeldende, Audiovisuele en Mediakunst (BAM) is een onafhankelijk steunpunt dat zich in samenwerking met het beleid en de sector inzet voor de ontwikkeling van de kunsten en professionele kunstenaars. Daarbij wordt een draagvlak gecreëerd en wordt er gewerkt aan de zichtbaarheid van de beeldende, audiovisuele en mediakunst. Het BAM wil zich profileren als een informatie- en kennisknooppunt voor kunstenaars. Daarnaast wil het steunpunt ook het bemiddelen in de sector en de kwaliteit van de sector omhoog helpen (BAM, 2014, Jaarverslag, 2008) .
21
Het BAM werkt rond drie grote pijlers, nl. het informeren, het analyseren en het stimuleren. Het BAM zet in op informatie-uitwisseling door organisaties en netwerken in kaart te brengen. Maar ook door het uitgeven en delen van kennis en informatie. Een tweede pijler is analyse. Het BAM heeft oog voor maatschappelijke ontwikkelingen en gaat zo op zoek naar de noden van individuele kunstenaars, kunstenorganisaties en het beleid. Het steunpunt is ook kritisch ten opzichte van onderzoeken, de sector en organisaties. Ten slotte wil het BAM creativiteit, innovatie en ondernemerschap stimuleren. Het steunpunt stimuleert het kritisch bewustzijn van kunstenaars en de sector door een doorgedreven overlegstructuur te organiseren. Op die manier creëert de sector netwerken (BAM, 2014). 3.1.2.2 Muziekcentrum Vlaanderen Muziekcentrum Vlaanderen (MCV) is het steunpunt voor de professionele muzieksector in Vlaanderen. Het MCV werd opgericht in het kader van het toenmalige Muziekdecreet, maar is vanaf 2004 werkzaam onder het Kunstendecreet. Het MCV heeft als doel de muzieksector in Vlaanderen op de kaart te zetten. Dit doen ze door in te zetten op drie grote pijlers, nl. ondersteuning, ontwikkeling en beeldvorming van en communicatie door de muzieksector. Door een verscheidenheid aan muzikanten, organisatoren, componisten, platenfirma’s… zijn er veel mogelijkheden. Daarom probeert het steunpunt dialogen en samenwerkingen te creëren tussen zowel mensen uit het muzieklandschap onderling als tussen muzikanten en de overheid. Ook contact leggen met het buitenland is voor muzikanten heel belangrijk. Het MCV staat in voor het verzamelen van informatie en wil deze ook uitgebreid delen. Daarnaast wil het steunpunt ook een onderzoeksinstrument ontwikkelen dat gaat onderzoeken hoe het is gesteld met de muzieksector. Het steunpunt probeert via grote promotionele activiteiten de organisatie en promotie van muzikanten te versterken. Om Vlaanderen en het buitenland bewust te maken van het muzikale talent dat in de regio aanwezig is organiseert, coördineert, ondersteunt en realiseert MCV verschillende projecten, uitgaves, concerten en internationale uitwisselingsprojecten (MCV, 2014). 3.1.2.3 Vlaams Architectuurinstituut Het centrum voor hedendaagse architectuur of het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) streeft er naar de bevolking duidelijk te maken waarom een degelijk ontworpen leefomgeving belangrijk is. Ook wil het VAi het maatschappelijk debat stimuleren omtrent het ontwerpen van steden en gebouwen. Een derde belangrijk streefdoel is het verspreiden van kennis over architectuur. Het VAi is het kennis- en informatiepunt voor architectuur en beleidsmatige ontwikkelingen omtrent architectuurbeleid. Het steunpunt fungeert als forum voor iedereen die bijdraagt aan het ontwikkelen van de architectuurcultuur. Het steunpunt brengt publicaties uit, organiseert de tweejaarlijkse Dag van de Architectuur. Daarnaast bieden ze lezingen, tentoonstellingen, reizen en debatten aan. 22
Aan het Centrum voor Vlaamse Architectuurarchieven (CVAa) wordt door het VAi onderdak verleend. Het CVAa verwerft archieven op vlak van interieurontwerp en architectuur. Daarnaast stimuleert en coördineert het samenwerkingsverbanden tussen diverse Vlaamse archiefinstellingen (VAi, 2014). 3.1.2.4 Vlaams Theater instituut Het Vlaams Theaterinstituut (VTi) fungeert in de kunstensector als het steunpunt voor de podiumkunsten. Het VTi trekt verbindingslijnen tussen de theorie en de praktijk. Het steunpunt wil het debat aanwakkeren omtrent de podiumkunstenaar en zijn werk, maar ook over het beleid, maatschappelijke tendensen, interculturaliteit en de plaats die kunst inneemt binnen onze samenleving. Ook het VTi steunt op drie pijlers die met elkaar geconnecteerd zijn. Het steunpunt is een onderzoekscentrum. Het wil de informatie die de sector geeft omzetten naar praktijkgerichte informatie. Op die manier geeft de organisatie informatie terug aan de sector in de vorm van visie- en expertiseontwikkeling. Documenteren is een tweede functie van het VTi. Via een databank wordt de podiumsector geobserveerd en geregistreerd. Op die wijze probeert het VTi informatie over de sector toegankelijk te maken. Ten derde richt het steunpunt zich op interactie van en binnen de sector, zowel in binnen- als buitenland. Zo stimuleert het VTi het debat, maar gaat de organisatie ook actief gaan sensibiliseren en informeren. Het steunpunt wil een open plaats creëren waar de kritische dialoog tussen het beleid, de maker en het publiek kunnen doorgaan (VTi, 2014).
3.2 Het Vlaams Fonds voor de Letteren Zoals gezegd behoren literatuur en film niet tot de bevoegdheid van het Kunstendecreet. Voor literatuur werd in 1999 het Vlaams Fonds voor de Letteren (VFL) opgericht. Pas in 2000 was het VFL actief (Decreet, 1999, 30 maart). Het Fonds ondersteunt de Nederlandstalige literatuur en de vertaling van werken naar en uit het Nederlands. Zo wil het VFL de sociaaleconomische positie van de auteur versterken (Decreet, 1999, 30 maart). Het Vlaams Fonds voor de Letteren ondersteunt creatie en productie, presentatie en een kader voor auteurs. Doordat we over een fonds spreken is de hoofdbrok financiële ondersteuning. Zo kent het Fonds verschillende beurzen toe, zoals werk-, stimulerings- en reisbeurzen. Maar ook tijdschriftsubsidies, productiesubsidies, subsidies voor literaire lezingen, producties, vertalingen, literaire evenementen en verenigingen. Tot slot verricht het VFL steunaankopen ten voordele van de Nederlandstalige literatuur en stimuleert ze het positief imago ervan op nationaal en internationaal vlak. Daarna komt informatie en documentatie. Tot slot zet het Fonds projecten, samenwerkingen en andere initiatieven op poten en subsidieert ze (Decreet, 1999, 30 maart, VFL, 2014).
23
Maar wanneer komt iemand in aanmerking om ondersteund te worden door het VFL? In het algemeen kan een auteur enkel ondersteuning aanvragen wanneer hij Nederlandstalig werk schrijft of vertaalt naar of uit het Nederlands (Decreet, 1999, 30 maart). Het Fonds wil kwaliteit bereiken en doet dit door het stimuleren van innovatie authenticiteit en durf. Daarnaast geeft het VFL een financiële ondersteuning aan professionele projecten. Met professioneel wordt bedoeld dat de auteur kritisch in het literaire landschap staat en de literatuur een waardige plaats geeft in de kunstensector. Ten slotte stimuleert het Fonds diversiteit op alle vlakken. Zowel genre-overschrijdende projecten als het aanspreken van een brede doelgroep wordt toegejuicht (VFL, 2014). In haar cultuurbeleidsnota van 2009 schrijft minister van Cultuur Schauvliege dat ze wil werken aan een geïntegreerd letterenbeleid, in het kader van haar duurzaam beleid, participatie als innovatie en competentieverwerving en -waardering. Naast fictie wil Schauvliege dat het VFL zeker ook meer aandacht schenkt aan stripauteurs en non-fictie. Een verbreding naar ondersteuning toe. Ten slotte moet de positie van de auteur en vertaler worden versterkt, zowel nationaal als internationaal (Cultuurbeleidsnota 2009-2014, 2009).
3.3 Het Vlaams Audiovisueel Fonds Net zoals literatuur valt de filmsector niet onder de bevoegdheid van het Kunstendecreet. Daarvoor werd in 1993 het Fonds Film in Vlaanderen opgericht. In 1999 werd het Fonds omgevormd tot de vzw Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF). De vzw ging pas operationeel in september 2002 (Kunsten en Erfgoed, 2014). Het VAF valt onder de bevoegdheid van de Vlaamse minister van Cultuur, maar heeft een volledig autonome werking. De werking van het Fonds is opgebouwd rond drie algemene doelstellingen of pijlers. Er is een pijler vorming en onderzoek, een pijler creatie en een pijler promotie. Het Vlaams Audiovisueel Fonds is in de eerste plaats een Fonds dat instaat voor het financieel ondersteunen van projecten in de audiovisuele sector. In een eerste pijler creatie wil het Fonds, als actieve partner in Vlaanderen, meewerken aan de professionalisering van de audiovisuele sector. De vzw ondersteunt filmgenres als fictie, documentaire, animatie en experimentele mediakunst. Daarnaast kunnen filmmakers premies aanvragen voor het ondersteunen van het schrijven en ontwikkelen van hun scenario, maar ook voor het ondersteunen van de voorbereidingen of het eigenlijke productieproces. Een tweede doelstelling, die zich richt op vorming en onderzoek, is het opsporen van talent en hen ook de mogelijkheid bieden om door te groeien. Zo richt het Fonds zich op het ondersteunen van opleiding en vorming van studenten en professionelen. Daarnaast staat het VAF in voor een betere toeleiding naar stages en ondersteunt het de oprichting van ateliers. Met de derde doelstelling wil het Fonds werken aan de zichtbaarheid van de audiovisuele sector. Daarbij is bekendmaking bij het publiek een groot luik. Dit doen ze via de promotiecel Flanders Image. Zo staat het VAF in voor de promotie van Vlaamse audiovisuele creaties in Vlaanderen, maar ook ver daarbuiten. Dit is de pijler promotie (VAF, 2014, Jaarverslag 2013).
24
Als laatste volgt het Vlaams Audiovisueel Fonds de ontwikkelingen in de nationale en internationale audiovisuele sector. Daartoe is het belangrijk dat ze relaties onderhoudt met belangrijke spelers in de sector in binnen- en buitenland (VAF, 2014). In het kader van haar duurzaam en internationaal beleid wil minister Schauvliege het audiovisueel beleid en daarbij ook het VAF blijven ondersteunen, aangezien de sector in moeilijke economische tijden toch aan nationaal en internationaal belang wint. Naast extra financiële ondersteuning, fondsen en samenwerkingsverbanden valt op dat de minister technisch en creatief talent in de audiovisuele sector extra wil ondersteunen. Dit komt door artistieke kwaliteit die in binnen- en buitenland wordt gesmaakt. Dit is een sterke troef die de minister alle kansen willen bieden om zich verder te ontwikkelen. Dit wil ze doen door het verhogen van de culturele competentie en participatiedrempels weg te werken binnen de sector (Cultuurbeleidsnota 2009-2014, 2009).
3.4 Professionele kunstenaars in het Vlaams cultuurbeleid De kunstensector ligt minister Schauvliege nauw aan het hart. Dat merk je aan het aantal doelstellingen dat ze vooropstelt aan de sector. In 2009 stelde ze een kunstenbeleid, als deel van het cultuurbeleid, voor dat duurzaam moest zijn, zich richt op participatie en innovatie, streefde naar competentieverhoging, aandacht heeft voor ondernemen en dat een internationaal karakter uitstraalt. Deze strategische doelstellingen vertaalden zich in enkele operationele doelstellingen voor de kunstensector. In het kader van haar duurzame beleid wil ze het kunstenlandschap beter in kaart brengen. Dit wil ze enerzijds doen door het Kunstendecreet te herbekijken. Het huidige Kunstendecreet kan niet meer inspelen op hedendaagse evoluties binnen de sector. De kunstensector is een creatieve sector waaruit steeds nieuwe (deel)disciplines ontspruiten. Kunstenaars en organisaties zijn verplicht zich te richten tot één van de traditionele disciplines om in aanmerking te komen voor financiële ondersteuning. Daarnaast is er steeds meer vraag om de traditionele schotten bij de toekenning van de subsidies af te breken (Cultuurbeleidsnota 2009-2014, 2009). Zoals vermeld, gaat in 2016 het nieuwe Kunstendecreet in voege, met een schottenloze toekenning (Kunsten en Erfgoed, 2014). Anderzijds wil ze volledige kunstensector en specifieke deelsectoren verder evalueren. Het vermelden dat evaluatie van het culturele veld een van haar stokpaardjes is in het cultuurbeleid staat hier niet mis. Een tweede doelstelling in het kader van haar duurzame beleid is de verhouding tussen projectsubsidies en structurele subsidies in evenwicht brengen. Hierbij richt Schauvliege zich vooral op de projectsubsidie als motivator tot een dynamische, innovatieve en creatieve kunstensector. Hierbij wil ze alle kansen geven aan innovatieve projecten. Daartegenover staat een grotere selectiviteit bij het toekennen van subsidies. Dit moet het institutionaliseren van de kunstensector tegengaan. In het kader van haar doelstelling tot het ondernemende karakter van de kunstensector gaat de minister op zoek naar alternatieve financiering. Dit moet het ondernemerschap van de sector verhogen. Daarnaast wil ze private initiatieven om te investeren in de culturele sector stimuleren.
25
Een volgende doelstelling die het ondernemerschap van de sector moet verhogen, is de extra aandacht die ze wil schenken aan beginnende en individuele kunstenaars. Belangrijk is de sociaaljuridische positie van professionele kunstenaars. Er zijn diverse initiatieven op verschillende niveaus, maar de kunstenaar vindt er de weg niet naartoe. Dit wil minister Schauvliege aanpakken door organisaties als het Kunstenloket de opdracht te geven tot meer bekendheid en een grotere toegankelijkheid. Specifiek voor de individuele kunstenaar zijn er de ontwikkelings-, project- en trajectbeurzen. De trajectbeurs biedt kunstenaars de kans om in een periode langer dan een jaar het product of traject uit te werken. Beginnende kunstenaars worden via de ontwikkelingsbeurs ondersteund. De projectbeurs wordt ingezet voor de gesettelde kunstenaar. Dit beleid is er omdat de middelen de voorbije legislatuur behoorlijk beperkt waren. Vervolgens kunnen werkplaatsen en residenties in het buitenland verrijkend zijn voor kunstenaars. Dit met het oog op ontmoeting en het uitbouwen van een internationaal netwerk door de kunstenaar. Op die manier krijgt het Vlaamse kunstenlandschap ook een internationaal karakter. Ten slotte wil de minister zich richten op het behoud, het beheer en de ontsluiting van het oeuvre dat Vlaanderen door de jaren heen heeft opgebouwd. Dit wil ze doen via informatie- en kennisuitwisseling (Cultuurbeleidsnota 2009-2014, 2009). Tot slot richt minister Schauvliege zich op een innovatief beleid. Een afstemming van het Kunstendecreet op het decreet Lokaal Cultuurbeleid en vice versa moet de podium- en presentatiekansen van kunstenaars verhogen. Specifiek voor de beeldende kunsten wil ze bekijken welke kansen openbare plaatsen als presentatiemogelijkheid bieden. Met deze doelstelling wil ze ook het cultuuraanbod verbreden en verspreiden (Cultuurbeleidsnota 2009-2014, 2009).
3.5 Professionele kunstenaars in het provinciale cultuurbeleid Ook de provincie West-Vlaanderen ondersteunt kunstenaars. Dit doet ze via financiële ondersteuning in de vorm van projectsubsidiëring. Het nieuwe subsidiereglement dat sinds 2014 van kracht is, bundelt de verschillende subsidiereglementen. De projectsubsidie richt zich op artistiek-culturele projecten zoals kunstprojecten, in West-Vlaanderen. Om in aanmerking te komen voor een projectsubsidie moet je voldoen aan enkele basisvoorwaarden: De aanvrager moet ofwel in West-Vlaanderen gevestigd zijn of moet aantonen dat hij partners heeft binnen West-Vlaanderen, ongeacht hij een individuele aanvrager, een vzw of een feitelijke vereniging is. Ook West-Vlaamse openbare instellingen of lokale besturen kunnen een projectsubsidie aanvragen. Vervolgens moet de aanvrager controle van de provincie aanvaarden. Daarnaast moet de aanvrager een boekhouding hebben om te controleren of de provinciale subsidie wel voor de uitwerking van het daadwerkelijke doel wordt gebruikt. Om een projectsubsidie te krijgen, moet het project binnen het jaar op het grondgebied van de provincie gerealiseerd worden. Ten slotte kan maar één keer een projectsubsidie voor hetzelfde project aangevraagd worden (WestVlaanderen, 2014).
26
3.6 Tot slot Dit hoofdstuk heeft een globaal beeld van de wettelijke kaders waarbinnen de kunstensector werkt gegeven. De steunpunten en fondsen fungeren hoofdzakelijk als kenniscentrum, informatiepunt en ontmoetingsplatform, terwijl de decreten de financiële ondersteuning regelen. In de cultuurbeleidsnota 2009 – 2014 van minister van Cultuur Schauvliege zijn de kunsten prominent aanwezig. De voorbije vijf jaar heeft de minister vooral ingezet op het doorlichten van de sector om een duurzamer beleid, in een economisch minder voordelige periode, te kunnen voeren. Daarnaast wil ze ook ontwikkelingskansen blijven bieden aan (beginnende) kunstenaars. De provincie West-Vlaanderen werkt vanaf 2014 met één subsidiereglement voor artistiek-culturele projecten. Het reglement is in 2014 gelanceerd. Er is nog geen duidelijkheid over het gebruik ervan. Zowel lokale besturen als individuele kunstenaars kunnen hier gebruik van maken. Voor het lokale ondersteuningsbeleid is het vooral van belang dat het lokale bestuur kan doorverwijzen naar hogere niveaus. Het eigen ondersteuningsbeleid kan hierop afgestemd worden. Het volgende hoofdstuk gaat dieper in op de wettelijke bepalingen binnen de amateurkunstensector.
27
4. Het amateurkunstenbeleid in Vlaanderen In het vorige hoofdstuk werden de wettelijke bepalingen besproken voor de professionele kunstensector. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het Amateurkunstendecreet, de steunpunten, amateurkunsten in het Vlaamse cultuurbeleid en de ondersteuning van amateurkunstenaars op niveau van de provincie West-Vlaanderen
4.1 Het Amateurkunstendecreet Het decreet betreffende de amateurkunsten werd op 22 december 2000 door de Vlaamse Regering aangenomen. Het decreet regelt de ondersteuning van de amateurkunstensector. Volgens het decreet zijn amateurkunsten ‘elke kunstvorm die in het kader van het sociaal-culturele gebeuren aan iedere burger de kans biedt om zich via kunstbeoefening en –beleving te ontplooien en zijn potentiële creatieve vermogens te ontwikkelen op vrijwillige basis en zonder beroepsmatige doeleinden.’ (Decreet, 2000, 22 december). De Vlaamse Gemeenschap probeert door een degelijk ondersteuningsbeleid uit te bouwen een netwerk van amateurkunstenorganisaties te creëren die zowel het sociale als de artistieke component van de amateurkunsten waarderen. De amateurkunstenorganisaties waarover het hier gaat zijn de negen erkende landelijke organisaties die elk één van de disciplines van de amateurkunstensector vertegenwoordigen. Deze worden later in dit hoofdstuk besproken. De amateurkunstenorganisaties worden jaarlijks gesubsidieerd via het enveloppesysteem. De projectsubsidie kan door een vereniging of instelling i.s.m. een landelijke organisatie aangevraagd worden. Ook samenwerkingen tussen de sector en aansluitende sectoren, een samenwerking tussen twee of meer landelijke organisaties, of een vereniging of instelling i.s.m. het steunpunt voor amateurkunsten, indien er geen landelijke partner gevonden wordt. Deze projectsubsidie wordt aangevraagd voor projecten met betrekking tot een kunstdiscipline of deeldiscipline die niet door het Amateurkunstendecreet wordt gesubsidieerd. Projecten met het oog op verbreding en vernieuwing van de sector en doelgroepspecifieke projecten worden gesubsidieerd (Decreet, 2000, 22 december). 4.1.1
Het Forum voor Amateurkunsten
In de jaren 90 telde het amateurkunstenlandschap 21 organisaties. Allemaal ontvingen deze een subsidie van de Vlaamse overheid in het kader van het decreet van 24 juli 1991 houdende de subsidieregeling van verenigingen voor amateuristische kunstbeoefening. De subsidie baseerde zich op het aantal actieve verenigingen die aangesloten zijn, het aantal begeleidings- en cursusuren, en de regionaal georganiseerde activiteiten. Weinig ruimte tot vernieuwing dus.
28
Het decreet van 22 december 2000 betreffende de amateurkunsten, liet een frisse wind door de sector waaien. Door een duidelijk en eenvoudig beleidskader kwam een open netwerk tot stand. De eerste beleidsperiode bracht ontzuiling, samenwerking en fusies met zich. Vanaf 2006 stapten negen nieuwe landelijke amateurkunstenorganisaties, elk representatief voor een discipline of deeldiscipline, in de tweede beleidsperiode van het Amateurkunstendecreet. De organisaties waren uitgegroeid tot degelijke steunpunten. Het toenmalige Vlaams Centrum voor Amateurkunsten (VCA), dat werkte voor de hele sector werd in 2006 opgesplitst. Vanaf 2007 richt Zinnema, Het Vlaams Huis voor Amateurkunsten, zich op de amateurkunstenaars in het Brussels-Hoofdstedelijk Gewest. Het Forum voor Amateurkunsten werd opgericht in 2006. Daarvoor heette het steunpunt het Vlaams Centrum voor Amateurkunsten. Na veel overleg met het Vlaams Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen en na lang discussiëren van de negen landelijke organisaties over een gezamenlijke visie, kon het Forum voor Amateurkunsten in november 2006 van start gaan. Het Forum voor Amateurkunsten kreeg een aangepaste steunpuntfunctie overgedragen, en kreeg de bijkomende opdracht om als belangenbehartiger voor de sector in heel Vlaanderen op te treden. Het Forum is het aanspreekpunt en overlegcentrum voor de amateurkunstensector. Het Forum biedt samen met de landelijke organisaties ondersteuning aan de sector en bevordert de kunstbeoefening. Het opereert als spilfiguur in een groot netwerk en optimaliseert de kans tot een samenhangende sector (Forum voor Amateurkunsten, 2014). Het steunpunt voor amateurkunsten kreeg vier functies: Verzamelfunctie: verzamelen, ontsluiten en aanbieden van documentatie voor de sector. Begeleidende functie: dienstverlening en ondersteuning verzorgen en deskundigheid bevorderen. Stimulerende functie: bevorderen van activiteiten en initiatieven die de kennis van de disciplines verhogen, met bijzondere aandacht voor vorming. Onderzoeksfunctie: ontwikkelen van een kenniscentrum met de klemtoon op onderzoek en analyse van de sector. Zo ook het ontwikkelen van korte termijnprojecten in relatie met de professionele kunsten. (Decreet, 2000, 22 december) 4.1.2
De negen landelijke amateurkunstenorganisaties
Het amateurkunstenlandschap is een lappendeken van verschillende disciplines. Creativiteit kent geen grenzen, er kunnen steeds nieuwe vormen opduiken. De Vlaamse overheid laat hier ook ruimte voor. Nieuwe disciplines die geen plaats vinden binnen de negen organisaties, worden via projectsubsidies ondersteund. 4.1.2.1 Centrum voor Beeldexpressie In 2001 ging het Centrum voor Beeldexpressie vzw (CvB) operationeel. Een jaar later werd de vzw in het kader van het Amateurkunstendecreet erkend en gesubsidieerd.
29
Vandaag kent het CvB ongeveer 5000 leden, waaronder cineasten, fotografen en multimediaartiesten. Deze zijn grotendeels aangesloten bij één of meer van de 400 lokale foto- of filmclubs in Vlaanderen. Het CvB werkt in twee richtingen. Enerzijds wil de organisatie haar leden actief ondersteunen naar advies en informatie. Anderzijds wil ze ook een ruim publiek prikkelen om te experimenteren met beeld. Zelf meent de organisatie dat haar aanspreekfunctie, een meer wervend karakter heeft. Het CvB wil een zo breed mogelijk publiek bereiken, door een veelvoud van deeldisciplines aan bod te laten komen. Zowel actieve beoefenaars als de passieve cinefielen moeten aan hun trekken komen binnen het Centrum voor Beeldexpressie (Centrum voor Beeldexpressie, 2014). 4.1.2.2 Creatief Schrijven Creatief Schrijven vzw heeft een passie voor taal, zet in op het maximaliseren van kansen van semiprofessionele en beginnende schrijvers, door het ontwikkelen van kansen, het stimuleren en ondersteunen van initiatieven. Daarnaast willen ze de schrijverswereld duurzaam versterken. Dit doen ze door cursussen aan te bieden en wedstrijden en projecten te organiseren. Ook professionele auteurs worden als coach en docent ingezet. Creatief Schrijven vzw wil zich profileren als een open huis voor iedereen die graag schrijft en wil schrijven. Creatief Schrijven is er voor de klassieke prozaschrijver en de dichter, maar ook voor columnisten, bloggers, cursiefjesschrijvers…. (Creatief Schrijven, 2014) 4.1.2.3 Danspunt Danspunt is het Vlaamse steunpunt voor amateurdans. Het werd in 2001 opgericht als fusie van drie organisaties en één dienst. Het jaar nadien werd Danspunt door de Vlaamse Gemeenschap erkend en gesubsidieerd. Danspunt staat voor innovatie, streeft naar verdieping en naar het creëren van een meerwaarde door de amateurdans te stimuleren, te ondersteunen, te informeren en te begeleiden. Bij Danspunt kan je terecht als dansgroep, -school, -specialist of gewoon als liefhebber. Alle genres worden er vertegenwoordigd. Danspunt organiseert cursussen, workshops, evenementen en wedstrijden. De organisatie biedt artistieke coaching, verzekering en advies aan. Ten slotte beschikt de organisatie over een documentatiecentrum waar iedereen terecht kan voor informatie en ideeën (Danspunt, 2014). 4.1.2.4 Koor & Stem Koor & Stem ondersteunt het koorleven in Vlaanderen. Het biedt ondersteuning op vlak van sociale en artistieke processen binnen koren. Het stimuleert netwerken rond het samen zingen en promoot daarbij het zingen in Vlaanderen. De organisatie werkt aan een inclusief, verscheiden en vernieuwend ondersteuningskader voor alle koren en zangers in Vlaanderen. Daarbij hebben ze bijzondere aandacht voor maatschappelijk kwetsbare groepen. Door actieve en bewuste participatie te stimuleren schept de organisatie een 30
sociaal kader waarin koren, zangers, dirigenten en liefhebbers elkaar kunnen vinden, samen kunnen zingen en leren van elkaar. Het ondersteuningsbeleid wordt stevig vastgezet zowel nationaal en internationaal. Zo kan de organisatie ook bouwen aan een internationaal netwerk dat de promotie van de Vlaamse zangcultuur ten goede komt. Koor & Stem richt zich op alle geïnteresseerden ongeacht leeftijd, achtergrond of ideologie (Koor & Stem, 2014). 4.1.2.5 KUNSTWERK[t] De organisatie voor de beeldende amateurkunsten in Vlaanderen is KUNSTWERK[t]. Het is een organisatie die open staat en toegankelijk is voor iedereen die actief is in de beeldende kunsten. Enerzijds richt de organisatie zich op de actieve beoefenaar, anderzijds ook op het ruime publiek. Door de brede doelgroep van zowel amateurkunstenaars als semiprofessionele kunstenaars heeft KUNSTWERK[t] een divers aanbod en voert een tweesporenbeleid waar alle niveaus van kunstbeoefening aan bod komen. Door het ruime aanbod aan disciplines kiest het voor een disciplineoverschrijdende en praktijkondersteunde werking, die voortdurend wordt geëvalueerd en vernieuwd. De organisatie richt zich vooral op individuele en niet-georganiseerde kunstenaars en ateliers, kunstkringen en tijdelijke collectieven. Door de brede doelgroep is het belangrijk dat er ruimte is voor projecten en experimenten. Als eerste kerntaak biedt de organisatie duidelijke en toegankelijke informatie aan die kunstenaars ondersteunen in hun dagelijkse werking en bij het tentoonstellen. Het aanbod is dienstverlenend en ondersteunend zodat kunstenaars en ateliers optimale kansen aangeboden krijgen. Via projecten, evenementen en wedstrijden wil de organisatie tentoonstellingskansen bieden. Daarnaast is ontmoeting met anderen en het publiek ook een belangrijke factor. Cursussen, workshops en masterclasses leggen de nadruk op feedback en dialoog. Een tweede spoor is het informeren van lokale besturen, daar dit het meest toegankelijke niveau is voor de amateurkunstenaars. Zo creëert de sector extra presentatiekansen en is de spreiding van het aanbod gemakkelijker. Er is ook aandacht voor docenten en professionelen in de sector. Dit brengt een expertiseuitwisseling met zich, waardoor de amateurkunstenaar beter omkaderd wordt. Samenwerking, communicatie en diversiteit worden doorheen de volledige werking hoog in het vaandel gedragen (KUNSTWERK[t], 2014). 4.1.2.6 Muziekmozaïek Muziekmozaïek is het impulscentrum voor Folk en Jazz. De organisatie staat in voor groepen en individuele muzikanten die bezig zijn met folk, jazz, levende rootsmuziek en alle afgeleiden van deze muziekgenres. Muziekmozaïek vzw ondersteunt deze muzikanten door hen verzekeringen aan te bieden, zoals burgerlijke aansprakelijkheid, ongevallen- of een voordelige instrumentenverzekering. Daarnaast ondersteunt de vzw de begeleiding door professionele muzikanten en podiumkansen door workshops en festivals te organiseren.
31
Muziekmozaïek heeft een Jazzacademie, is beheerder van het Volksinstrumentenmuseum in Gooik, publiceert verschillende boeken, cd’s, partituren… en heeft een eigen documentatiecentrum (Muziekmozaïek, 2014). 4.1.2.7 OPENDOEK In 2001 werd OPENDOEK door de Vlaamse Gemeenschap als enig steunpunt voor de amateurtheaters erkend en gesubsidieerd. OPENDOEK ondersteunt iedereen die bezig is met theater, zowel individuelen als groepen. Ook regisseurs en docenten kunnen terecht bij OPENDOEK. De organisatie wil zich profileren als koepel voor het beoefenen en beleven van amateurtheater, het waarderen, faciliteren en ontwikkelen van mensen die zich sociaal-artistiek willen ontplooien. Elke Vlaamse provincie heeft een secretariaat van OPENDOEK. Deze staan in nauw contact met de amateurtheatermakers en vrijwilligers in hun regio. Zij zorgen er voor dat alles van een leien dakje loopt. Het secretariaat voor West-Vlaanderen is gevestigd in Menen (OPENDOEK, 2014). 4.1.2.8 Poppunt Op het einde van de jaren ’90 was er nauwelijks sprake van een Vlaams popbeleid. Heel wat muzikanten hadden nood aan antwoorden en de hulpkreet om ondersteuning was groot. Muzikant Luc Nowé richtte Skrien op ter ondersteuning van jong muzikaal talent. Het was een organisatie die alle krachten in Vlaanderen wilde bundelen ten voordele van de speelkansen voor muzikanten. Poppunt Vlaanderen groeide uit Skrien, met hulp van het VCA. Dit gebeurde om de kansen van jonge artiesten te maximaliseren (Poppunt, 2014). 4.1.2.9 Vlamo Vlamo ondersteunt de instrumentale amateurmuziekbeoefenaar in Vlaanderen. De organisatie streeft naar een waardering van de discipline als een volwaardig deel van het brede amateurkunstenveld. Vlamo organiseert evenementen en vormingen, structureert, begeleidt en ondersteunt verschillende actoren die actief zijn in het instrumentale amateurkunstenlandschap. Zo streven ze naar een zo groot mogelijke kans tot zelfontplooiing in groep of individueel. Op promotioneel vlak probeert Vlamo alle krachten te bundelen voor de amateurmuziekbeoefenaar. Tot slot adviseert Vlamo omtrent sociaaljuridische en fiscale aspecten van het verengingsleven. Pop-, rock-, jazz- en folkmuzikanten zitten hier aan het verkeerde adres. Deze worden steeds doorverwezen naar Poppunt en Muziekmozaiëk. Andere instrumentale amateurbeoefenaars kunnen hier wel terecht (Vlamo, 2014).
32
4.2 Amateurkunstenaars in het Vlaamse cultuurbeleid Ook aan de amateurkunsten heeft de minister aandacht besteed in haar cultuurbeleidsnota. Toch is dit niet zo uitgebreid als de kunstensector, aangezien de amateurkunstensector een deel is van het sociaal-cultureel werk. In het kader van haar duurzame beleid en het stimuleren van competentieverwerving wil de minister de effecten van het Amateurkunstendecreet in kaart brengen. Hierbij gaat de aandacht in het bijzonder naar verbreding en verdieping van de sector, internationalisering, interculturaliteit, diversiteit, projectmatige werking, semiprofessionalisering van amateurkunstenaars en doelgroepenbeleid. Het Forum voor Amateurkunsten is haar voornaamste partner bij de evaluatie (Cultuurbeleidsnota 2009-2014, 2009).
4.3 Amateurkunstenaars in het provinciale cultuurbeleid De ondersteuning van amateurkunsten op provinciaal vlak gebeurt in West-Vlaanderen via het subsidiereglement voor sociaal-culturele projecten. Het subsidiereglement is een bundeling van diverse reglementen uit de vorige legislatuur. Ook dit reglement is van toepassing vanaf 2014. De voorwaarden voor sociaal-culturele projecten, met een (al dan niet) amateurkunstige inslag zijn dezelfde als voor artistiek-culturele projecten. Op pagina 26 staan de voorwaarden vermeld (WestVlaanderen, 2014).
4.4 Tot slot Net zoals bij professionele kunstenaars is het belangrijk dat het lokale bestuur de amateurkunstenaars verder kan helpen bij het doorverwijzen naar het landelijke en het provinciale niveau. Ook hier is het positief dat er steunpunten bestaan waar lokale amateurkunstenaars zich naar kunnen wenden. In haar beleidsnota schenkt minister Schauvliege niet zo heel veel aandacht aan de sector. In het kader van haar duurzame beleid wilde ze wel de sector volledig doorlichten. Sinds 2014 kunnen initiatiefnemers een projectsubsidie aan de provincie West-Vlaanderen voor sociaal-culturele projecten aanvragen. Ook amateurkunstenaars en lokale besturen kunnen hiervoor in aanmerking komen, aangezien ze onder het sociaal-cultureel werk vallen. De wettelijke bepalingen zijn bij deze afgerond. In hoofdstuk 5 wordt Diksmuide als woonplaats voor lokaal talent, maar ook als ondersteuner van lokaal talent, onder de loep genomen.
33
5. Diksmuide onder de loep genomen In het kader van dit onderzoek is het uiteraard van groot belang dat ook de lokale context grondig wordt doorgelicht. Vanuit verschillende invalshoeken probeert dit hoofdstuk een beeld te vormen van Diksmuide als woon- en werkplaats van lokaal talent, maar ook als ondersteuner en belangenbehartiger van dat lokale talent.
5.1 Historisch De stad Diksmuide is gelegen tussen het centrum en het noordwestelijke deel van de provincie WestVlaanderen. Het is een typisch voorbeeld van een fusiegemeente. Diksmuide bestaat immers uit maar liefst vijftien woonkernen. Diksmuide of Dicasmutha, wat dijk aan de monding betekent, is ontstaan in de negende eeuw op de plek waar de Hanzamevaart uitmondt in de IJzer. Oorspronkelijk was het een Friese nederzetting die zich ontwikkelde tot een haven. Rond 1270 werd onder het bewind van graaf van Vlaanderen Gwijde van Dampierre een stadswal opgetrokken. In die periode kende de zuivel- en lakenhandel haar hoogtepunt. Dit waren tevens ook de grootste pijlers van de Diksmuidse welvaart. Diksmuide ging een donkere periode tegemoet toen Lampernissenaar Nikolaas Zannekin een nederlaag ervoer bij de Slag van Kassel. De lakenhandel doofde uit en Diksmuide verwelkte tot een solitair polderstadje middenin de 15de eeuw. Toch genoot de stad nog enige glorie door haar overaanbod aan zuivelproducten. Oorlog en beleg waren dagelijks brood vanaf halfweg de 17de eeuw. Dit kwam vooral door de territoriale hebzucht van de Fransen. De Oostenrijkers brachten daarentegen politieke en economische stabiliteit met zich mee. De 19de eeuw was stilte voor de storm, want in oktober 1914 werd Diksmuide ondanks de felle verdediging door Belgische en Franse soldaten, onder de voet gelopen door het Duitse leger. Vier jaar lang werd Diksmuide een ruïne aan het front, waar een wrede loopgravenoorlog werd uitgevochten. Ook de Tweede Wereldoorlog spaarde Diksmuide niet, maar de verwoestingen waren van minder grote omvang dan tijdens ’14-’18. Tijdens de fusie van 1964 maakte Diksmuide zich de grondgebieden van Esen en Kaaskerke eigen. In 1977, bij de gemeentelijke herindeling, werden de grenzen van de stad nogmaals verlegd. Beerst, Driekapellen, Leke, Pervijze, Vladslo en Woumen hielden op zelfstandig te bestaan en werden bij het grondgebied Diksmuide gevoegd. Tot op de dag van vandaag is Diksmuide een fusiegemeente met 15 woonkernen (Stad Diksmuide, 2014).
34
5.2 Geografisch Diksmuide is de grootste gemeente van West-Vlaanderen. De gemeente bestrijkt een gebied van 15.439 ha. 82 a. 70 ca.. Ze bevindt zich in het westen van West-Vlaanderen, ook wel de Westhoek genoemd. Diksmuide is omringd door de gemeenten Middelkerke, Nieuwpoort, Koekelare, Kortemark, Houthulst, Lo-Reninge, Alveringem en Veurne. Diksmuide is een fusiegemeente die is samengesteld uit 15 woonkernen nl.: Kaaskerke, Keiem, Vladslo, Nieuwkapelle, Oudekapelle, Oostkerke, Stuivekenskerke, Esen, Beerst, Leke, Woumen, SintJacobskapelle, Lampernisse, Pervijze en Diksmuide als centrumgemeente. De stadskern is centraal gelegen op het grondgebied. Hij domineert het gebied door zijn omvang. De dorpen worden gekenmerkt door een dorpskern met uitlopers van lintbebouwing langs de uitwegen en hoeven die in de omgeving verspreid liggen. Grotere dorpen liggen langs de belangrijkste wegen, terwijl de kleinere dorpen midden in het landschap terug te vinden zijn. Daar zijn weinig verbindingswegen. Omdat Diksmuide centraal gelegen is in de Westhoek is zij belangrijk voor de regio. Diksmuide vervult een centrumfunctie tegenover de buurgemeenten. Vaak komen inwoners van buurgemeenten als Koekelare en Kortemark er hun inkopen doen, lopen hun kinderen er school of nemen zij deel aan het sociaal-culturele leven. Tot slot is Diksmuide ook de hoofdplaats van het arrondissement Diksmuide (362,42km²), één van de acht arrondissementen van West-Vlaanderen. Naast Diksmuide bestaat het arrondissement uit de gemeenten Houthulst, Koekelare, Kortemark en Lo-Reninge (Meerjarenplanning 2014-2019, 2014).
5.3 Demografisch De bevolkingsdichtheid of het aantal inwoners per vierkante kilometer (km²) is voor Diksmuide 110 inwoners per km². Diksmuide is gemiddeld dunner bevolkt dan het arrondissement en de provincie West-Vlaanderen. Dit komt door de uitgestrektheid van het gebied en de daarbij komende verhouding tussen de landbouwgrond en de bebouwbare oppervlakte. Toch blijkt de bevolkingsgroei meer te stijgen dan gemiddeld in het arrondissement en de provincie. Op 1 januari 2013 telde Diksmuide 16.517 inwoners. De Diksmuidse bevolking groeit en blijft groeien. Tussen 2000 en 2012 dikte de Diksmuidse bevolking aan met 105 à 109 inwoners (VRIND 2014). De prognose stelt dat het bevolkingsaantal tussen 2007 en 2017, tot 7% zal stijgen. Als we kijken naar de deelgemeenten heeft het centrum de meeste inwoners (5.827) en Sint-Jacobskapelle het minste (105). Het gemiddelde inwonersaantal van de deelgemeenten ligt op 1101. Als we de bevolking opdelen in leeftijdscategorieën zien we dat ongeveer 4744 inwoners jonger zijn dan 25 jaar. Dat is iets meer dan een kwart van de bevolking. De grootste subcategorie zijn de 20 tot 24 jarigen ( 1105) tegenover de kleinste subcategorie, de 5 tot 9 jarigen (840). De grootste categorie is deze van de beroepsbevolking (25 tot 65jaar). Deze categorie heeft een aantal van 8395 inwoners, 35
of bijna de helft. De 65-plussers vertegenwoordigen 3295 inwoners, waarvan 989 inwoners 80 jaar en ouder zijn. Het aantal 65-plussers is dus iets minder dan een kwart van de totale bevolking. Volgens de externe omgevingsanalyse van Diksmuide, die in 2012 werd gemaakt, zou Stuivekenskerke de gemeente zijn met procentueel gezien de jongste bevolking. Oudekapelle heeft het grootst aantal beroepsactieven en het stadscentrum heeft procentueel de oudste bevolking. Toch mogen we niet spreken van een vergrijsde bevolking. De cijfers dragen een tegenstrijdigheid in zich. De grootste dorpen en het centrum zijn de meest vergrijsde gebieden, terwijl sommige kleine dorpen groener kleuren. Als we deze gegevens vergelijken met de provincie, kunnen we stellen dat Diksmuide over het algemeen een iets jongere bevolking heeft. De verhouding tussen de beroepsactieve ten opzichte van de niet-beroepsactieve bevolking droeg in 2012 een afhankelijkheidsratio van 72,99% met zich. De voorbije 5 jaar is ze met 2,4% gedaald. De familiale zorgindex ligt het hoogst in West-Vlaanderen. Dit is de verhouding van de 80-plussers ten opzichte van de 50 tot 59 jarigen die meestal de zorg opneemt voor hun ouders. De zorgindex voor Diksmuide bedroeg in 2012 46,7%. Dit was daarbij iets hoger dan het West-Vlaamse gemiddelde van 45,5%. Diksmuide kent een laag aantal inwoners van vreemde origine, nl. 12,2 per 1000 inwoners. Toch is er de laatste zes jaar een groei te merken. Bij de metingen van 1 januari 2013 blijkt dat slechts 93 van de 263 allochtone inwoners van niet-Europese afkomst is. Dat is slechts 35%. In Diksmuide ontvangt net geen 5 op 1000 inwoners een leefloon. Dat is nog geen 0,5%. Het percentage ligt hoger dan in het arrondissement, maar ligt lager dan in de provincie. In 2011 had Diksmuide een totale werkloosheidsgraad van 4,28%. De werkloosheid ligt hoger bij vrouwen (5,01%) dan bij mannen (3,5%). Bij jongeren is de werkloosheidgraad 9,05%. Ook bij jongeren zijn er gemiddeld meer vrouwen werkloos dan mannen. Het gemiddelde inkomen van de Diksmuideling bedroeg in 2010 € 14.376. Dit is een stijging van bijna € 400 in vergelijking met het jaar daarvoor. Toch is dit cijfer nog steeds lager in verhouding met het arrondissement en de provincie (Stad Diksmuide, 2013, Stad Diksmuide 2012, VRIND 2014).
5.4 Sociaal-cultureel Het sociaal-culturele leven in Diksmuide wordt grotendeels vormgegeven door het verenigingsleven en het eigen aanbod van de stadsdiensten. Diksmuide heeft weinig cijfergegevens voorhanden over het brede sociaal-culturele veld. Daarom heeft de stad in 2012 bij het opmaken van de omgevingsanalyse zich vooral gebaseerd op de Vlaamse Regionale Indicatoren 2011 (VRIND). Deze gegevens zijn volgens de stad gangbaar voor Diksmuide (Stad Diksmuide, 2012). In wat volgt worden deze gegevens vergeleken met de meest recente gegevens van de VRIND 2013.
36
5.4.1 De verenigingen Diksmuide heeft een traditioneel verenigingsleven. Het aantal verenigingen is ongeveer in verhouding met aan het aantal inwoners per deelgemeente. In het algemeen is er een nog een sterke verzuiling te merken. Helaas hebben verenigingen het de laatste tijd niet gemakkelijk. Toch daalt het aantal verenigingen niet. Volgens de VRIND is de helft van de Vlamingen actief in minstens één vereniging. Sociaal-culturele verenigingen zouden meer vrouwelijke dan mannelijke leden hebben. Gemiddeld bestaan verenigingen al 55 jaar. Onder de leden zitten meer hoger opgeleiden dan lager opgeleiden. Iets meer dan de helft van de leden neemt maandelijks deel aan een vergadering, cursus of activiteit. Veel activiteiten zijn culturele activiteiten in het kader van actieve cultuurparticipatie. Ten slotte is er lichte daling te merken van het aantal sociaal-culturele verenigingen. Bijna de helft is lid of is lid geweest van een jeugdvereniging. Mannen zijn er meer vertegenwoordigd dan vrouwen. 60% van de leden is hoger opgeleid. De helft is jonger dan 12 jaar. De grootste invloed om het al dan niet lid te worden van een jeugdvereniging komt vanuit het thuismilieu. Wanneer ouders lid zijn van een vereniging, stappen de kinderen ook sneller in het verenigingsleven (Stad Diksmuide, 2012). Het stadsbestuur gaat er van uit dat deze gegevens van toepassing zijn voor Diksmuide. Diksmuide heeft een honderdtal sociaal-culturele verenigingen die erkend zijn door de Cultuurraad. Diksmuide telt 53 sociaal-culturele verenigingen en 26 amateurkunstenverenigingen. Er is één erfgoedvereniging en voor iedere deelgemeente een feestcomité. Er zijn 15 jeugdverenigingen, waaronder zeven afdelingen van de KLJ, één Scoutsvereniging, vier Chiro’s, één KSA-KSJ-VKSJafdeling en twee verenigingen voor kinderen en jongeren met een functiebeperking (Stad Diksmuide, 2012). Door de erkenning ontvangen ze jaarlijks een basis- en werkingssubsidie. Daarnaast kunnen verenigingen en organisatoren van sociaal-culturele activiteiten een projectsubsidie aanvragen. Voor logistieke en inhoudelijke ondersteuning kunnen de verenigingen ook aankloppen bij de stadsdiensten. Ondersteuning in al haar facetten wordt later in dit hoofdstuk uitgebreider besproken (Stad Diksmuide, 2012). Naast de traditionele sociaal-culturele en amateurkunstenverenigingen zijn Montanus.5, Muziekclub 4AD, de Diksmuidse Filmclub en Dansschool El Sancha ook belangrijke spelers binnen het sociaalculturele veld. Zij werken meer op podium- en presentatiekansen, educatie en actieve kunstbeoefening. Het zijn vier particuliere organisaties die toch wat te betekenen hebben in Diksmuide (Stad Diksmuide, 2012). 5.4.1.1 Amateurkunstenverenigingen Omdat lokaal talent de hoofdrolspeler is in deze bachelorproef, zoomen we dieper in op de amateurkunstenverenigingen. Er zijn maar liefst 26 amateurkunstenverenigingen actief. De gemeente telt drie verenigingen die actief zijn binnen de beeldende kunsten, zeven hafabra-
37
verenigingen (harmonieën, fanfares en brassbands), acht toneelverengingen waaronder één jeugdtheatergezelschap en acht koren (Stad Diksmuide, 2012). Volgens de VRIND is 1 op 10 lid van een amateurkunstenvereniging. Er zijn meer vrouwelijke leden dan mannelijke. Er is een gelijkmatige verdeling in leeftijd. De leden van een amateurkunstenvereniging zijn veelal hoger opgeleid. Daarnaast is een derde creatief bezig. Ook hier gaat het om meer vrouwen dan mannen en ook over meer hoger opgeleiden. Opvallend, hoe jonger iemand is, hoe frequenter men creatief bezig is (Stad Diksmuide, 2012).
5.4.2 Cultuur In 2020 moet Vlaanderen, volgens de Vlaamse Regering aan de top staan als het gaat om levenskwaliteit. Cultuurparticipatie is een belangrijke randvoorwaarde. Een uitgebreid en gediversifieerd aanbod stimuleert participatie. Op jaarbasis participeert 80% van de bevolking aan minimum één culturele activiteit. De helft hiervan neemt regelmatig deel aan dergelijke activiteiten. Dit komt door het rijke en gespreide culturele aanbod dat jaarlijks ook toeneemt. Een vijfde neemt nooit deel aan het cultuuraanbod (Stad Diksmuide, 2012). 5.4.2.1 CC Kruispunt en de Dienst Cultuur Omdat Diksmuide een centrumfunctie heeft, beschikt het over een erkend en door de Vlaamse Gemeenschap gesubsidieerd cultuurcentrum, nl. CC Kruispunt. De Dienst Cultuur is in theorie een aparte stadsdienst, maar bestaat maar uit één personeelslid, namelijk de cultuurbeleidcoördinator die tevens afdelingsverantwoordelijke is van de sector vrije tijd en onderwijs. De cultuurbeleidscoördinator doet voor haar werking een beroep op de (administratieve) medewerkers van voornamelijk het cultuurcentrum. Voor de burger en de verenigingen betekent dit dat ze voor heel wat zaken terecht kunnen op één adres. Het gros van het ondersteuningsbeleid wordt geregisseerd en uitgevoerd vanuit deze twee nauw samenwerkende stadsdiensten die samen bestaan uit acht personeelsleden (een cultuurbeleidscoördinator/afdelingshoofd), een cultuurfunctionaris-directeur, een cultuurfunctionaris, twee administratief bedienden, twee technici en één poetsvrouw (CC Kruispunt, 2014). 5.4.2.2 CC Kruispunt Cultuurcentra vallen onder het decreet Lokaal Cultuurbeleid en hebben drie opdrachten, nl. verhogen en stimuleren van de cultuurparticipatie, bevorderen van de cultuurspreiding en gemeenschapsvorming. Sinds 2012 moeten ze ook rekening houden met de Vlaamse Beleidsprioriteiten. Cultuurcentra moeten beschikken over een aanbod met een lokale uitstraling. Deze moet inspelen op de noden en behoeften van de lokale bevolking. Vervolgens moeten ze amateurkunsten en sociaal-culturele verenigingen voldoende ondersteunen. En ten slotte moeten cultuurcentra inzetten op kunst- en cultuureducatie (Locus, 2014, Stad Diksmuide, 2012). 38
Cultuurcentra zijn onderverdeeld in categorieën. CC Kruispunt is ingeschaald in categorie C. Dit wil zeggen dat Diksmuide een aanbod moet voorzien voor zowel haar eigen gemeente als de omliggende gemeenten die geen cultuurcentrum hebben of geen cultuuraanbod voorzien (Agentschap SCW, 2014). De werking van CC Kruispunt kun je onderverdelen in de eigen programmering, de schoolprogrammering en de ondersteuning van de receptieve activiteiten. Opvallend aan de eigen programmering is dat CC Kruispunt zich vooral focust op de traditionele podiumkunsten, wat passieve cultuurparticipatie inhoudt. Door het personeelstekort kan er minder projectmatig gewerkt worden. Toch is het aantal deelnemers de laatste jaren niet gedaald, integendeel. Dit komt door meer voorstellingen te zetten voor een breder publiek. De komende jaren wil het cultuurcentrum weer meer inzetten op verdieping van het aanbod, onder meer door meer omkaderingsactiviteiten aan te bieden bij minder relevante voorstellingen (Stad Diksmuide, 2012). De laatste jaren speelt CC Kruispunt een grote rol in het vakantie-aanbod van Stad Diksmuide. Dit zijn projecten die zich richten tot lagere schoolkinderen en die plaatsvinden in de vakantieperiodes. Ook is het cultuurcentrum een sterke partner in andere samenwerkingsverbanden tussen de stadsdiensten, zoals de programmering rond ‘14-‘18 en laagdrempelige evenementen als ‘feest in het dorp’. Wat een samenwerking is met de Dienst Toerisme en de Dienst Evenementen. Ook de schoolprogrammering richt zich meestal op podiumkunsten. Theater en film zijn de hoofdbrok. Binnen de schoolprogrammering is er momenteel weinig aandacht voor de actieve cultuurparticipant (Stad Diksmuide, 2012). Door in te stappen in het intergemeentelijk samenwerkingsverband 5-art (Westhoek-Noord) kan Diksmuide vanaf 2015 participeren aan het cultuureducatief project Awake. Dit project zal in samenwerking met het DKO creatieve workshops in scholen organiseren (Cultuurnota 5-art, 2013). Met receptieve activiteiten worden de activiteiten bedoeld die georganiseerd worden door verenigingen en andere externe organisatoren. De activiteiten die door CC Kruispunt ondersteund worden, worden meestal in de gemeentelijke infrastructuur georganiseerd, zoals de stadsschouwburg, de ontmoetingscentra of de lokalen van het lokaal dienstencentrum. Tot deze activiteiten behoren theater, muziek, literatuur, film, creatie, educatie en tentoonstellingen (Stad Diksmuide, 2012). Het receptieve aanbod is uitgebreider dan het aanbod dat de stad zelf organiseert. Dit is een bewuste keuze. De stad neemt veeleer een regisseursrol op en vult voornamelijk hiaten op.
5.4.3 De Bibliotheek De openbare bibliotheek van Diksmuide bestaat uit een hoofdbibliotheek in het centrum en uitleenposten in Pervijze, Leke en Keiem. De bibliotheek organiseert auteurslezingen voor scholen en organiseert activiteiten in het kader van de Jeugdboekenweek en de Bibliotheekweek. Daarnaast ondersteunt ze de kinder- en jeugdjury en de Junior-Journalistenwedstrijd van het Davidsfonds. Sporadisch organiseert ze enkele workshops zoals bijvoorbeeld rond striptekenen. Er is ook een werking die vrijwilligers-vertellers uitzendt naar interessante vertelplekken en –projecten.
39
Deze werking zal de komende jaren via een nauwe samenwerking met het cultuurcentrum worden gemoderniseerd en uitgebreid. Beide instellingen beschikken sinds 2014 immers over hetzelfde beheersorgaan. In 2011 was ongeveer 24% van de bevolking lid van de bibliotheek. Dat is 1/5 van de hele Diksmuidse bevolking (Stad Diksmuide, 2012).
5.4.4 Het Lokaal Dienstencentrum Ten Patershove Een lokaal dienstencentrum (LDC) biedt vormende, informerende en recreatieve activiteiten aan. Het doel van deze activiteiten is de zelfredzaamheid en het sociale netwerk van de deelnemers te versterken. Daarnaast biedt een lokaal dienstencentrum hulp bij dagdagelijkse activiteiten zoals bijvoorbeeld een boodschappendienst, doktersconsult, een warme maaltijd… Het laagdrempelige karakter van de activiteiten en dienstverlening gaat in tegen de vereenzaming van ouderen (Zorg en Gezondheid, 2014). Op die manier is LDC Ten Patershove een belangrijke speler op het vlak van actieve (cultuur)participatie. Het organiseert kortdurende en langdurige sociaal-culturele activiteiten. Vervolgens organiseert ze ook daguitstappen en reizen. De activiteiten variëren van kunst en creatie tot sport en spel. Het LDC zit onder hetzelfde dak als het cultuurcentrum. Daarom is er een grote verbondenheid en zijn er verschillende samenwerkingsverbanden. Een 12-tal verenigingen hebben hun onderdak gevonden in het lokaal dienstencentrum. Het gaat onder meer om een koor, een biljartclub, een petanque- en een dansclub. Er zijn veel ouderen actief in het lokaal dienstencentrum. Daarom worden de activiteiten ook gericht op deze doelgroep (Stad Diksmuide, 2012).
5.4.5 De Jeugddienst Eén van de Vlaamse Beleidsprioriteiten waar de jeugddienst zich moet aan houden is het verhogen van de aandacht voor jeugdcultuur. De gemeente moet uitingen van jeugdcultuur en de artistieke beleving van jongeren en kinderen stimuleren, ondersteunen en faciliteren (Vlaamse Gemeenschap, 2014). Dit gebeurt voornamelijk via projectsubsidiëring en via vakantiewerking in samenwerking met andere stadsdiensten. De jeugddienst coördineert sinds de meerjarenplanning 2014-2019 van de stad ook het flankerend onderwijsbeleid en zit geregeld samen met de directeurs van alle scholen. Ook cultuur staat op de agenda.
40
5.4.6 De Dienst Evenementen De Dienst Evenementen is vooralsnog een aparte stadsdienst die jaarlijks tal van min of meer grootschalige activiteiten in het stadscentrum organiseert. Een aantal activiteiten zoals ‘Feest in het Dorp’ en ‘Park op stelten’ sluiten nauw aan bij het sociaal-culturele aanbod van onder meer het cultuurcentrum (Stad Diksmuide, 2012).
5.4.7 Erfgoed De archiefdienst van Diksmuide staat in samenwerking met de Dienst Toerisme in voor het roerend erfgoedbeleid. Diksmuide neemt jaarlijks deel aan Open Monumentendag. Daarnaast ondersteunen de archiefdienst verenigingen die activiteiten organiseren in het kader van Erfgoeddag (Stad Diksmuide, 2012). De dienst Ruimtelijke Ordening staat in voor het onroerend erfgoed en richt zich meer op het behoud van het patrimonium dan op de ontsluiting er van.
5.4.8 De Dienst Toerisme Jaarlijkse activiteiten van de Dienst Toerisme zijn fietsrijk, wandelrijk en vaarrijk Diksmuide. Deze routes gidsen je doorheen de historische en landelijke context van Diksmuide. Aangezien we aan het begin van de honderdjarige herdenking van de Eerste Wereldoorlog staan, organiseert de Dienst Toerisme tal van activiteiten in het kader van ’14-‘18 (Stad Diksmuide, 2014).
5.4.9 Het intergemeentelijk samenwerkingsverband 5-art Toen het intergemeentelijk samenwerkingsverband, Hout- en Blooteland, dat werkte rond cultureel erfgoed in het arrondissement Diksmuide, werd stopgezet, maakte Diksmuide samen met Lo-Reninge en Houthulst in 2013 de overstap naar het intergemeentelijke samenwerkingsverband 5-art. Zo zijn alle gemeenten van de Noordelijke Westhoek, met uitzondering van Koekelare en Kortemark, geclusterd onder één projectvereniging, nl. 5-art. Het doel van de intergemeentelijke samenwerking is het cultuuraanbod in de regio af te stemmen op elkaar. Dit willen ze doen door het huidige aanbod toegankelijk en bekend te maken bij het ruime publiek via de aangepaste communicatiemogelijkheden. Daarnaast willen ze projecten organiseren met een regionaal karakter om de culturele ontwikkelingen op lokaal vlak te stimuleren (Cultuurnota 5-art, 2013). Er zijn ook eigen projecten die de lokale besturen versterken, zoals bijvoorbeeld ‘Artiest zoekt Feestneus’. Dit project wordt later in dit hoofdstuk besproken.
5.5 Diksmuide en haar lokale talent 5.5.1 Lokaal talent in de meerjarenplanning van Stad Diksmuide De sectorale plannen op lokaal niveau zijn sinds 1 januari 2014 verleden tijd. Dit komt door het Planlastendecreet van 15 juli 2011 dat bedoeld was om de papierwinkel van de lokale overheden te
41
verminderen. Alle sectorale plannen zijn samengevoegd in één integraal beleidsplan of meerjarenplanning. In Diksmuide is dit niet anders. Voor het lokale talent, is de lokale overheid een belangrijk, zo niet het belangrijkste, niveau. Het stadsbestuur staat beleidsmatig het dichtst bij het lokale talent. Voor de meerjarenplanning 2014 – 2019 heeft Diksmuide een volledig nieuwe visie ontwikkeld op het beleid. Wat duidelijk naar voor komt is dat Diksmuide haar unieke plattelandscontext als troef wil uitspelen. Hier wil de stad de komende beleidsperiode ook hard op inzetten. Diksmuide wil een voortrekkersrol op zich nemen in de regio door in te spelen op maatschappelijke tendensen. Ook participatie wordt hoog in het vaandel gedragen. Daarom wil het stadsbestuur inzetten op toegankelijkheid en communicatie. Dit zal zowel de toeristen als de inwoners ten goede komen. Tot slot willen Stad en OCMW samenwerken aan een doorgedreven dienstverlening op maat, binnen een duurzame en financieel gezonde stad. Uit deze beleidsvisie groeiden vijf speerpunten of strategische doestellingen waarop de gehele meerjarenplanning gestoeld is. Het zijn als het ware kapstokken waaraan operationele doelstellingen met hun actieplannen aan worden gehangen:
“Diksmuide heeft de ambitie om verder te groeien om de draagkracht voor de publieke dienstverlening te versterken. Diksmuide heeft de ambitie om zich verder te ontwikkelen tot een bruisende stad waarbij de inwoners van het centrum en elk dorp betrokken worden. We wensen een kwalitatieve en sociale dienstverlening uit te bouwen die zich richt op de niches van de markt. Het OCMW neemt een trekkersrol op om tot een integraal sociaal beleid te komen. Diksmuide heeft de ambitie om de interne organisatie als één geheel te verbeteren om een kwalitatieve dienstverlening op maat aan te bieden. Dit zal gebeuren vanuit een geïntegreerde visie voor Stad en OCMW binnen een gezond financieel kader.” (Meerjarenplanning 2014-2019, 2014) Diksmuide wil een kindervriendelijke stad worden. Daarom is het belangrijk dat er wordt geïnvesteerd in het jeugdaanbod. De stad wil een inspanning doen voor het ondersteunen van jong lokaal talent. Ook jeugdcultuurinitiatieven zullen opgevangen en ondersteund worden. De stad wil inzetten op cultuureducatie via het reguliere onderwijs en blijft investeren in het DKO. Diksmuide wil een bruisende stad zijn. Doordat de verenigingen een belangrijke rol vervullen bij het tot stand komen van het vrijetijdsaanbod vindt de stad het belangrijk deze te ondersteunen in hun noden en samenwerking te stimuleren om het aanbod op elkaar af te stemmen. Door te werken aan een positief imago wil Diksmuide de relatie tussen stad en inwoners versterken. Dit zal de stad onder meer doen door een ambassadeurswerking op te starten. Lokaal talent en verdienstelijke persoonlijkheden kunnen deze rol op zich nemen (Stad Diksmuide, 2013).
42
5.5.2 Ondersteuning 5.5.2.1 Financieel Diksmuide kent subsidies toe aan de door de adviesraden erkende (sociaal-culturele) verenigingen. Om erkend te worden en om de erkenning te behouden moet de vereniging voldoen aan een aantal voorwaarden. De vereniging moet opgericht zijn door een privé-initiatief zonder winstgevend of beroepsmatig doel. De maatschappelijke zetel moet in Diksmuide gevestigd zijn en het bestuur moet minimum bestaan uit twee leden waarvan het adres niet dezelfde is. Tot slot moet de vereniging minstens één jaar een sociaal-culturele werking kunnen aantonen. De erkenningsaanvraag gebeurt via het voorziene aanvraagformulier. Via een aantal bijlagen dient de vereniging te bewijzen aan alle voorwaarden tot erkenning te voldoen. De erkende verenigingen zijn onderverdeeld in verschillende categorieën: de sociaal-culturele verenigingen, natuur- en hobbyverenigingen, crea, tekenen en schilderen, feest- en kermiscomités, kunstenverenigingen, harmonieën en fanfares, toneelverenigingen en koren. Deze categorisering is er gekomen omdat de basis- en werkingssubsidie worden berekend aan de hand van een puntensysteem dat specifiek is voor elke categorie. In het kader van deze bachelorproef zijn uiteraard vooral de categorieën waartoe de (amateur)kunsten behoren interessant. Een eerste soort subsidie is de basis- en werkingssubsidie. Deze wordt aangevraagd voor 15 maart en regelt de subsidie van het voorbije jaar. De berekening van de subsidie gebeurt via een puntensysteem. Alle amateurkunstenverenigingen verdienen punten door een jaarverslag in te dienen met het bewijs van begeleide lessenreeksen (crea) of aantal leden en repetities (toneelverenigingen en harmonieën en fanfares). Deze verenigingen verdienen een bonus bij de organisatie van een eigen tentoonstelling (crea), een avondvullend podiumconcert (harmonieën, fanfares en koren) of een toneelvoorstelling (toneelverenigingen). Toneelverenigingen krijgen een extra bonus voor de organisatie van een tweede toneelvoorstelling in hetzelfde jaar. Een tweede soort subsidie is de projectsubsidie. Deze is bedoeld voor projecten die het sociaalculturele leven in Diksmuide meer kleur geven. Heel wat projecten komen hiervoor in aanmerking. Het gaat zowel om cultuurgerichte ontspanningsinitiatieven zoals volksfeesten, kermissen, wijk- en buurtfeesten als om tentoonstellingen en kunstactiviteiten . Een project is een niet-commerciële activiteit die plaatsvindt in Diksmuide en toegankelijk is voor iedereen. Belangrijk is dat het de dagelijkse werking van de vereniging die aanvraagt overstijgt, zodat het moeilijk te realiseren is zonder bijkomende ondersteuning. Een projectsubsidie kan maximaal twee keer per kalenderjaar aangevraagd worden. Initiatieven die gebruik maken van projectsubsidies komen niet in aanmerking voor de basis- en werkingssubsidies.
43
Ook individuen kunnen een projectsubsidie aanvragen, zo lang dit project geen commercieel doel nastreeft. Dat betekent dat ook individueel lokaal talent van deze ondersteuning gebruik kan maken. Hoewel de aanvraagprocedure eenvoudig is, wordt niet veel van deze mogelijkheid gebruik gemaakt. Waarschijnlijk schort er iets aan de bekendmaking ervan. Ten slotte reikt Diksmuide ook de ‘Hoera! Cheque’ uit. Dit extraatje is bedoeld voor kerstmarkten of – drinks, Sintfeesten en het 25-jarig bestaan van een vereniging of een veelvoud hiervan (Stad Diksmuide, 2010). 5.5.2.2 Infrastructuur Stad Diksmuide stelt heel wat gemeentelijke infrastructuur ter beschikking van de lokale gemeenschap. Daarnaast kent Diksmuide ook enkele privé-initiatieven. Dat Diksmuide tien ontmoetingscentra en verschillende lokalen en ruimtes beheert is een grote luxe in vergelijking met andere gemeenten. Alle infrastructuur kan aan zowel verenigingen als aan individueel lokaal talent verhuurd worden. Toch wordt er meer aan verenigingen verhuurd dan aan individueel lokaal talent. Vooraleer cultuurcentrum Kruispunt begint met het opmaken van de programmering, geeft ze de verenigingen de kans om de stadsschouwburg te reserveren (CC Kruispunt, 2014). Bij de opmaak van de programmatie wordt hiermee rekening gehouden. Net zoals de schouwburg moeten verenigingen zich richten tot cultuurcentrum Kruispunt wanneer ze de foyer van het cultuurcentrum of de vier vergaderlokalen van lokaal dienstencentrum Ten Patershove willen reserveren (Stad Diksmuide, 2012). Zoals eerder gezegd is Diksmuide een fusiegemeente die bestaat uit 14 deelgemeenten. In tien deelgemeenten heeft Stad Diksmuide gezorgd voor een ontmoetingscentrum. Heel wat amateurkunstenverenigingen maken gebruik van de deze gemeentelijke infrastructuur in hun dorp (stad Diksmuide, …). De ontmoetingscentra worden beheerd door vrijwillige zaalverantwoordelijken. De zaalverantwoordelijken houden de reservaties bij en bepalen de huur op basis van een tarievenlijst opgesteld door het stadbestuur. De ontmoetingscentra worden voornamelijk ter beschikking gesteld aan gebruikers die sociaalculturele initiatieven organiseren. Behalve de gemeentelijke infrastructuur zijn er ook twee privé-initiatieven die met ondersteuning van het stadsbestuur ter beschikking gesteld worden aan het gemeenschapsleven. Zaal Triangel in Nieuwkapelle is in handen van particulieren. Jaarlijks krijgt de eigenaar een toelage zodat de zaal aan dezelfde voorwaarden en tarieven verhuurd kan worden als de andere gemeentelijke ontmoetingscentra (Stad Diksmuide, 2014). Ook met het Centrum voor Basiseducatie Brugge-Oostende-Westhoek vzw (Open School) is er een overeenkomst waardoor hun polyvalente zaal Horizon tegen voordelige tarieven kan gebruikt worden voor sociaal-culturele initiatieven.
44
Montanus.5 is een centrum voor actuele kunst in Diksmuide. De expositieruimte werd opgericht door een koppel dat gebeten is door hedendaagse beeldende kunst. Jaarlijks worden er enkele tentoonstellingen gehouden. Deze expositieruimte is echter helaas niet te huur. Het stadsbestuur ondersteunt Montanus.5 door projectsubsidies te verlenen aan tentoonstellingen die in samenwerking met het cultuurcentrum plaatsvinden. Lokaal talent komt daarbij sporadisch aan bod. (Montanus.5, 2014, stad Diksmuide 2014). Muziekclub 4AD is een organisatie die zich vooral richt op het muziekcircuit. In de bunkers van 4AD zijn drie repetitielokalen gehuisvest. Deze worden verhuurd aan beginnende, semiprofessionele en professionele muzikanten. Ook de zaal wordt verhuurd voor repetities en optredens. Naast het bieden van onderdak aan muzikanten, probeert 4AD met het platform ‘Exposant aan de Wand’ beeldende kunstenaars presentatiekansen te bieden door ze te laten exposeren in het café (4AD, 2014). Diksmuide stelt heel wat infrastructuur ter beschikking voor het lokaal talent. Er is echter geen ruimte die specifiek ingericht is als expositieruimte. Dit is een gemis. Daarom moet de stad creatiever te werk gaan bij het organiseren van tentoonstellingen. Oplossingen zijn kerken, openluchttentoonstellingen en gelegenheidsexpositieruimtes. 5.5.2.3 Logistiek In Diksmuide hebben drie stadsdiensten een uitleenmodule, nl. het cultuurcentrum, de jeugddienst en de technische dienst. Verenigingen en jeugdinitiatieven kunnen er terecht voor het ontlenen van allerhande materiaal. Particulieren kunnen geen gebruik maken van het uitleenmateriaal, ook niet als het om sociaal-culturele initiatieven gaat. Toch wordt er een oogje toegeknepen voor lokale kunstenaars die bijvoorbeeld een expositie organiseren (Stad Diksmuide, 2014).Diksmuide verwijst ook door naar de provinciale uitleendienst (Forum voor Amateurkunsten, 2011). Bij het huren van gemeentelijke infrastructuur en materiaal kunnen verengingen en lokaal talent een beroep doen op de deskundigheid van de twee techniekers van het cultuurcentrum. Dit komt omdat het cultuurcentrum het lokaal talent ziet als een volwaardig deel van hun werking. Deze ingesteldheid biedt mogelijkheden op vlak van ondersteuning. De technici kunnen bijvoorbeeld samen met de gebruiker een geluids- of lichtplan opmaken (Forum voor Amateurkunsten, 2011). Ook 4AD biedt onbeperkte technische en logistieke hulp aan artiesten (Tamsin, 2014, 1 april – persoonlijke communicatie). CC Kruispunt werkt met een online ticketingsysteem. Dit kan, tegen een vergoeding, door de verenigingen worden gebruikt (Forum voor Amateurkunsten, 2011). 5.5.2.4 Inhoudelijk Diksmuide heeft een Deeltijds Kunstonderwijsinstelling, nl. de Stedelijke Academie voor Muziek en Woord (SAMW) Clemens non Papa. Daarnaast is er een afdeling van de Stedelijke Academie voor Beeldende Kunsten (SABK) van Poperinge werkzaam in Diksmuide (SAMW Diksmuide, 2014).
45
Verder worden er vanuit de stadsdiensten weinig vormingen gegeven specifiek ten behoeve van het lokale talent. De Cultuurraad is voorbereidingen aan het treffen voor een Cultuurprijs die toegekend zal worden aan een verdienstelijke persoonlijkheid en/of lokaal talent (Stad Diksmuide, 2014). Sinds kort heeft Diksmuide een nieuwe website. Op de website is er een pagina ‘zelf organiseren’ voorzien. Deze pagina dient als informatiekanaal voor iedereen die zelf een sociaal-culturele activiteit wil organiseren. Organisatoren vinden er reglementen, aanvraagformulieren en lijsten met uitleenmateriaal terug. Je vindt er ook uitleg en de adressen van de cultuurzalen en hulpdiensten, tips en links om nog beter te organiseren en er is een luik dat organisatoren wegwijs maakt in het bekendmaken van hun activiteit (Stad Diksmuide, 2014). Dit lijkt een piste om verder op te bouwen. Ook 4AD probeert een informatiefunctie te vervullen. Ze adviseren jonge artiesten bij het organiseren, bijvoorbeeld naar het best passende juridisch statuut, het oprichten van een vzw… (Tamsin, 2014, 1 april – persoonlijke communicatie). 5.5.2.5 Promotie De verenigingen hebben heel wat promotiekanalen ter beschikking. Het stedelijk infoblad Diksmuide info is voorzien van een vrijetijdskalender met een overzicht van alle activiteiten. Er worden ook steeds een aantal activiteiten uitgelicht. De vrijetijdskalender is gebaseerd op de UiT-kalender van UiT in Vlaanderen. Iedereen kan zijn activiteit invoeren in de UiT-databank en komt zo ook terecht op www.uitindiksmuide.be. Dit is een voorwaarde om opgenomen te worden in het stedelijk infoblad. Als organisator hoef je dus maar één keer je activiteit in te voeren om te worden opgenomen in verschillende promotiekanalen. Deze service is gratis (Vansteelandt, 2014, 8 april – persoonlijke communicatie). Een ander mogelijkheid zijn de reclameborden aan de invalswegen. Diksmuide heeft aan twee invalswegen gezorgd voor reclamepanelen, nl. in Kaaskerke en in Esen. De grafische dienst ontwerpt en drukt de panelen tegen een geringe kostprijs (Vansteelandt, 2014, 8 april – persoonlijke communicatie). Wanneer de verenigingen de stadsschouwburg gebruiken worden deze promotioneel ondersteund in de magazines en de website van CC Kruispunt onder de rubriek ‘te gast’. Daar het cultuurcentrum vanaf seizoen 2014-2015 overschakelt op een andere magazinevorm zullen de verenigingen hoogstwaarschijnlijk hun plaatsje kwijtraken (Vansteelandt, 2014, 8 april – persoonlijke communicatie). Misschien moet er voor dit verlies een alternatief gezorgd worden, want dit is het enige drukwerk dat buiten Diksmuide verspreid wordt. De plaats op de website van CC Kruispunt blijft wel. Het stadsbestuur heeft ook een contract met het Westhoekmagazine UT waardoor de meeste receptieve activiteiten ook in de ruime regio verspreid worden (Vansteelandt, 2014, 8 april – persoonlijke communicatie).
46
Sommige activiteiten van derden worden georganiseerd in samenwerking met het cultuurcentrum. In dit geval worden deze activiteiten wel volledig opgenomen in alle promotiekanalen van het CC. Soms worden deze activiteiten bovendien ook financieel ondersteund en/of is er vrijstelling van zaalhuur. De afstudeerprojecten van jong talent zijn daar een goed voorbeeld van. (Vansteelandt, 2014, 8 april – persoonlijke communicatie). Ten slotte wil de stad ook mee met zijn tijd. Daarom is er sinds kort ook een facebook- pagina van de stad. Hierop worden ook de stedelijke activiteiten gepromoot (Vansteelandt, 2014, 8 april – persoonlijke communicatie). 5.5.2.6 Projecten en presentatiekansen Diksmuide probeert zelf verschillende projecten op te zetten om podium- en presentatiekansen te bieden aan (jong) lokaal talent. Hier alvast een greep uit het aanbod. Het is een mix van eigen projecten, samenwerkingen en ondersteuningen. ‘De Week van de Amateurkunsten’ is een initiatief van het Forum voor Amateurkunsten. In die week worden lokale (amateur)kunstenaars op een voetstuk geplaatst in hun gemeente. Het is een week waar ze expliciet naar buiten kunnen komen met hun werk. Ook Diksmuide zet zich in voor de Week van de Amateurkunsten. In 2013 pakte Diksmuide uit met ‘Etal’art’, kunst in de etalage. In 2014 was het thema ‘De Groote Kunst’ en ging Diksmuide naar het Centrum voor Ouderenzorg van Woumen met het sociaal-artistiek project ‘Kleine Kunst over Grote Oorlogen’. Daarnaast worden individuele projecten van lokaal talent ook promotioneel ondersteund. Tot nu toe richtte de Week van de Amateurkunsten zich in Diksmuide vooral op beeldende kunsten (Forum voor Amateurkunsten, 2014, Anzempamber, 2014, 18 april – persoonlijke communicatie). ‘Artiest zoekt feestneus’ is een initiatief van de intergemeentelijke samenwerking 5-art, waarvan Diksmuide sinds 2014 lid is. ‘Artiest zoekt feestneus’ is een project dat werkt op twee sporen. Enerzijds wil men lokaal podiumtalent meer podiumkansen bieden door ze op buurt-, wijk- en straatfeesten te laten optreden. Anderzijds mikt men op het ondersteunen van deze feesten. De comités kunnen immers een act boeken die wordt betaald door 5-art. (Cultuurnota 5-art, 2013). ‘Buren bij Kunstenaars’ is dit jaar aan haar 11de editie toe. Het is een jaarlijks weerkerend project dat wordt georganiseerd door de provincie West-Vlaanderen. Kunstenaars zetten voor een weekend de deuren van hun atelier open. Stad Diksmuide ondersteunt dit project promotioneel door het lanceren van een oproep tot deelname en door de aankondiging van het lokale programma (WestVlaanderen, 2014, Anzempamber, 2014, 18 april – persoonlijke communicatie). ‘Kunstzomer Leke’ is een particulier initiatief georganiseerd door een aantal lokale kunstenaars uit Leke. Dit project werd door Stad Diksmuide ondersteund via een projectsubsidie. ‘Kunstzomer Leke’ is een tentoonstelling op diverse locaties in de deelgemeente Leke. Zowel lokale als regionale kunstenaars kunnen deelnemen. Er zijn plannen om in 2016 een tweede editie te organiseren (Anzempamber, 2014, 18 april – persoonlijke communicatie).
47
Zoals reeds vermeld werkt CC Kruispunt samen met Montanus.5 voor kunsttentoonstellingen. De oprichters van Montanus.5 organiseren jaarlijks enkele projecten in hun eigen exporuimte. Omdat ze streven naar kwaliteit (naar hun normen), beslissen zij wie er exposeert in hun ruimte. Montanus.5 wordt per tentoonstelling financieel en promotioneel ondersteund door Stad Diksmuide via CC Kruispunt (Montanus.5, 2014, Vansteelandt, 2014, 8 april – persoonlijke communicatie). CC Kruispunt wil expliciet een podium geven aan jong lokaal talent uit Diksmuide of talent dat een specifieke band heeft met de stad. Dit doen ze via het platform afstudeerprojecten. Het cultuurcentrum geeft de kans aan jong afstuderend talent om hun eerste professionele podiumervaring op te doen in hun eigen stad. Het is een samenwerkingsverband met gedeelde kosten. Voor veel jonge artiesten die aan het begin van hun carrière staan, is dit een unieke kans. Tot en met cultuurseizoen 2013-2014 kreeg CC Kruispunt enkel klassiek geschoolde studenten over de vloer. Het CC is echter ook op zoek naar jong lokaal talent dat werkzaam is binnen andere kunstdisciplines. Dit wil uiteraard niet zeggen dat klassieke muziek niet langer welkom is (Vansteelandt, 2014, 8 april – persoonlijke communicatie). Vooral bij eigen klassieke concerten van het cultuurcentrum krijgen leerlingen van de SAMW de kans om in een voorprogramma te spelen. Voor de meeste van deze leerlingen is dit een eerste podiumervaring. De leerlingen maken ook kennis met het professionele circuit aangezien ze voor het hoofdconcert gratis tickets aangeboden krijgen voor zichzelf en hun familie (Vansteelandt, 2014, 8 april – persoonlijke communicatie). ‘Dighter’ was een literair tijdschrift dat ook lokaal schijverstalent presentatiekansen bood. Dit Diksmuids particulier initiatief werd matig financieel ondersteund door Stad Diksmuide. Het is helaas in 2013 gestopt, waardoor op het vlak van woord een hiaat is ontstaan (Anzempamber, 2014, 18 april – persoonlijke communicatie). DI©HTsmuide was een initiatief van de Dienst Cultuur en CC Kruispunt dat tweemaal is doorgegaan. Het bracht literatuur dichter bij de mensen. Tijdens een eerste editie kreeg literatuur een plaats in de etalages. De volgende editie was een literaire fietstocht doorheen de Diksmuidse dorpen (Jaarverslag, 2003). Partcours was een artistiek project dat kunstenaars inspiratie liet halen uit hun omgeving. Tijdens de zomer werden op 15 locaties in Diksmuide kunstwerken gecreëerd die in dialoog traden met het landschap. Het was de bedoeling om de toeschouwer bewuster te laten kijken naar het landschap. Dit project werd in 2004, 2006 en 2008 georganiseerd (Jaarverslag 2008). ‘In ’t Vlams’ was een sociaal-artistieke tweedaagse rond amateurtheater. Het was een ontmoeting tussen amateurtheatergezelschappen en een professioneel theatergezelschap. Tijdens de tweedaagse voerden verschillende amateurtheatergroepen uit heel Vlaanderen korte scènes op uit hun repertoire. ’s Avonds werden de amateuracteurs getrakteerd op een professionele theatervoorstelling. Dit project vond plaats in 2004 en 2006 (Jaarverslag, 2004, Jaarverslag 2006). Dit zijn de voornaamste activiteiten die worden/werden georganiseerd voor en met lokaal talent. Treffend is dat Diksmuide een aantal projecten niet duurzaam heeft kunnen verderzetten. Ook 48
werden vaak nieuwe projecten opgezet die dan bij een editie zijn gebleven. De stadsdiensten wijten dit aan een tekort aan personeel. Vroeger had de Dienst Cultuur en CC Kruispunt één cultuurfunctionaris extra waardoor men veel meer kon inzetten op dergelijke meestal zeer arbeidsintensieve projecten. Ook is de klemtoon van het bestuur de laatste jaren verlegd naar vakantieaanbod voor kinderen (Anzempamber, 2014, 18 april – persoonlijke communicatie).
5.5.3 Inspraak De Cultuurraad is een decretaal verplichte gemeentelijke adviesraad voor cultuur. Zijn taak bestaat er in advies te verlenen aan het stadsbestuur over het cultuurbeleid in de stad. De hoofddoelstelling van de Cultuurraad is het ondersteunen van het verenigingsleven, maar hij is er ook voor het volledige culturele veld (Locus, 2014). De Cultuurraad van Diksmuide is samengesteld uit inwoners en vertegenwoordigers van verenigingen. Sinds 2013 bestaat de Cultuurraad uit een stuurgroep met 12 bestuursleden. Dit is de kern van de Cultuurraad. Deze stuurgroep wordt ondersteund door focusgroepen die rond een bepaald thema werken. Daarnaast wordt er jaarlijks een ontmoetingsplatform georganiseerd om het brede veld te informeren en om ontmoetingskansen te genereren. Dit alles moet de inspraak van de Diksmuideling garanderen. De focusgroepen in de schoot van de Cultuurraad zijn onder meer Cultuurprijs, Toerisme en Erfgoed, Ondersteuning van het verenigingsleven en Amateurkunsten. Deze laatste zet zich in voor het ondersteunen van lokaal talent (Stad Diksmuide, 2014).
5.6 Tot slot Diksmuide is in oppervlakte de grootste gemeente van West-Vlaanderen. Het stadsbestuur is verplicht om een beleid te voeren voor maar liefst 14 deelgemeenten. Daarnaast vervult ze ook een kernfunctie ten opzichte van de buurgemeenten in het arrondissement. In Diksmuide zijn 26 amateurkunstenverenigingen actief. Daarnaast zijn er nog vier organisaties of instellingen die het aanbod voor de kunsten mee kleur geven. Ook de gemeentelijke diensten voorzien in een cultuuraanbod. Er is heel wat de doen voor de passieve cultuurparticipant, wat geprezen mag worden. Het aanbod voor de actieve cultuurparticipant is minder uitgebreid. Je merkt dat het aanbod van de stadsdiensten vooral gericht is op de klassieke podiumkunsten als theater en muziek. Toch probeert men hierin een brede waaier van deeldisciplines aan te bieden. De actieve cultuurparticipant kan zich het best richten op het aanbod van het LDC, het DKO en de verenigingen. Diksmuide zit in een intergemeentelijke samenwerking die werkt rond cultuurcommunicatie in de regio. Een boeiend gegeven om mee verder te gaan op vlak van ondersteuning en bekendmaking van lokaal talent. In de meerjarenplanning van de stad komt de artistieke ontplooiing en ondersteuning van lokaal talent niet rechtstreeks aan bod. Dit valt immers onder de reguliere werking rond ondersteuning van het verenigingsleven in het algemeen. 49
Het is duidelijk dat Diksmuide heel wat over heeft voor haar lokale talent. Toch merkt de stad dat ze een groot deel van dat lokale talent niet bereikt. Heel wat ondersteuning die wordt aangeboden is nochtans zowel voor (amateur)kunstverenigingen als voor het individuele lokale talent. Vooral de verenigingen kennen de weg naar de verschillende ondersteuningsvormen. Bij het individuele talent is dit veel minder het geval. Diksmuide heeft een mooi ondersteuningsaanbod, maar moet dit meer naar buiten brengen. Ook is het belangrijk dat het ondersteuningsaanbod duidelijk gestructureerd is, zodat het lokale talent weet waar het voor welke service terecht moet of kan. Een betere uitwerking van de pagina’ ‘zelf organiseren’ op de vernieuwde website is een goede start. De focusgroep Amateurkunsten van de Cultuurraad zou ook een grote rol kunnen spelen bij het ondersteunen van lokaal talent. De grootste knelpunten die uit dit hoofdstuk naar voren komen zijn de matige bekendheid van het ondersteuningsaanbod en het eenzijdige karakter van de activiteiten van de stadsdiensten. Er is een overwicht aan podiumactiviteiten in de programmering van het CC en beeldende kunsten tijdens projecten.
50
6. Talent neemt het woord Dit is een samenvatting van een reeks interviews met lokale (amateur)kunstenaars en mensen die bezig zijn met of werken in het culturele veld. De bedoeling was om een aantal bevindingen uit het onderzoek aan hen te toetsen. Wat vindt men van het lokaal ondersteuningsbeleid? Is er genoeg ondersteuning van lokaal talent? Krijgt de lokale kunstbeoefenaar genoeg presentatiekansen aangeboden? Wat is de relatie tussen DKO en lokaal talent? Lof, verzuchtingen en nog zoveel meer.
6.1 Lokaal talent in Diksmuide Diksmuide probeert jaarlijks enkele projecten op te zetten samen met of voor lokaal talent. Zo geeft CC Kruispunt een podium aan afstuderende kunstenaars die in Diksmuide wonen of een specifieke band hebben met Diksmuide. Momenteel zijn dit enkel klassiek geschoolde studenten die vroeger aan de SAMW Clemens non Papa van Diksmuide hebben gestudeerd. Het zou interessant zijn om ook andere artistieke disciplines aan bod te laten komen. Het is nodig om jonge mensen een podium te geven. Het is een leuk initiatief jonge kunstenaars een podium te bieden in hun vertrouwde omgeving. Diksmuide is ook één van de weinige plaatsen waar de muziekacademie de Schouwburg mag gebruiken voor eindexamens. De Week van de Amateurkunsten wordt jaarlijks georganiseerd door de Dienst Cultuur. Het is de week waar de amateurkunstenaar in de spotlights staat. Het is een activiteit die over heel Vlaanderen georganiseerd wordt. Volgens sommige kunstenaars mist de Week van de Amateurkunsten in Diksmuide aan ‘couleur locale’. De eigenheid van Diksmuide en haar lokale kunstenaars komt weinig naar voor.
6.2 Deeltijds kunstonderwijs en lokaal talent Diksmuide heeft een Stedelijke Academie voor Muziek en Woord en een afdeling van de Kunstacademie Poperinge. De functie van het DKO wordt gestuurd vanuit twee richtingen. Enerzijds komen jonge kinderen binnen en beginnen ze in een kunstdiscipline. Vanuit deze richting gaat men lokale talenten ontwikkelen. Anderzijds zijn er jongeren die hun talenten later leren kennen en dus later starten met een DKO-opleiding. Van hieruit bouwt men verder op wat de student al kan. Hier gaat het om verdere ontwikkeling en bijsturing. DKO spoort lokale talenten op om ze verder te begeleiden en te ontwikkelen. Het is een voedingsbodem voor creativiteit en professionalisering. Gelijkgestemden leren elkaar kennen en leren van elkaar. DKO gaat om het kennis vergaren en ervaring opdoen. Er wordt hard ingezet op stimuleren en motiveren van jongeren. Iedereen is welkom en iedereen wordt op dezelfde manier begeleid, ook minder sterke talenten. Iedereen die een opleiding volgt 51
binnen het DKO, doet dit omdat hij of zij dit graag doet. Daarom is het belangrijk dat er niemand wordt afgekraakt. Toch kent niet iedereen de weg naar het DKO. Vooral de gegoede middenklasse is vertegenwoordigd binnen het DKO. Er wordt opgemerkt dat jongeren die goed scoren op vlak van artistieke prestaties, het ook goed doen op school. Er is nog heel wat lokaal talent dat nog onbekend is en dat het DKO niet bereikt.
6.3 De Diksmuideling en cultuur Over het algemeen is cultuur voor zowel de Diksmuidse bevolking als het stadsbestuur geen prioriteit. Toch kent Diksmuide heel wat amateurkunstenverenigingen, die door de motivatie van de leden toch degelijke activiteiten realiseren. Lokale toneelgroepen hebben weinig problemen om hun zalen vol te krijgen. Dit komt door het grote engagement van de leden. Ook denkt men dat Diksmuide, in verhouding tot andere steden en gemeenten, een groot deelnemersaantal heeft. Toch is het net zoals in het cultuurbeleid moeilijk om de Diksmuidse bevolking warm te maken voor cultuuractiviteiten. Als kunstenaar moet je je kunnen profileren. Als je kwaliteit wil neerzetten moet je ook een bepaald niveau aanhouden. Populistische televisieprogramma’s houden mensen dom. Mensen leren daar niets van. Door kunst gaan mensen nadenken. Het DKO merkt dat ze niet alle bevolkingsgroepen bereiken. Heel wat talent blijft onbekend. De middenklasse is het best gerepresenteerd. Ook merkt men dat jongeren die een opleiding volgen binnen het DKO, het op school ook niet slecht doen. Vaak zijn het jongeren die ‘hogere’ richtingen volgen in het secundair. Een maatschappelijke tendens die opvalt bij de ondervraagden is de groeiende individualisering. Cafés verdwijnen en daarmee ook de verenigingen, clubs, gilden… die hun eigen lokaal hadden in de cafés. Heel wat particuliere initiatieven zijn door de jaren heen verdwenen zoals filmzalen. Mensen voelen de nood niet of hebben niet de tijd om zich voor een langere periode te engageren als vrijwilliger. Tijden veranderen nu eenmaal, en dat is positief. Maar de bevolking en de politiek moeten opletten voor populisme en gemakzucht. Tegen de stroom in zwemmen is belangrijk. Verandering en verdieping moeten mogelijk zijn. De kijkcijfers mogen niet alleen regeren.
6.4 Ondersteuning Over het algemeen waren de ondervraagden tevreden over het ondersteuningsbeleid van Diksmuide. Over de verhuur van de gemeentelijke lokalen is men zeer tevreden. Diksmuide kent tien ontmoetingscentra, verschillende lokalen, een schouwburgzaal en verschillende ruimtes i.s.m. privé-
52
eigenaars. De schouwburg is volgens de geïnterviewden één van de beste plaatsen in de omgeving, op vlak van accommodatie. Ook op vlak van technische en materiële ondersteuning zijn er geen klachten. Diksmuide kent drie uitleendiensten (cultuur, jeugd en technische dienst) en heeft twee theatertechnici die graag de handen uit de mouwen steken voor de lokale verenigingen en kunstenaars. Alles heeft zijn plaats nodig. Zowel woord en muziek als beeldende kunsten. Er gaat vandaag heel wat aandacht naar de podiumkunsten. Lokale beeldende kunstenaars hebben het gevoel dat ze stiefmoederlijk behandeld worden. Ze zijn er wel, maar er is weinig plaats voor. Dat is een knelpunt dat door verschillende ondervraagden wordt aangekaart. Er is weinig infrastructuur voor beeldende kunstenaars. Geen tentoonstelling zonder ruimte natuurlijk. Infrastructuur als ateliers, repetitieruimtes en tentoonstellingsruimtes zouden eventueel verwerkt kunnen worden in het masterplan van de cultuursite. Op het vlak van promotionele ondersteuning is niet iedereen tevreden. Activiteiten van lokale amateurkunstenverenigingen zouden verweven moeten zitten in het cultuuraanbod van de stad i.p.v. in een korte rubriek ‘te gast’. Zo zou men ook geen onderscheid meer mogen maken tussen professionele en amateurkunstenaars. De papieren promotie werkt niet meer, volgens sommigen. Mond-aan-mond is soms nog de beste vorm van reclame. Naast de papieren promotie heeft Diksmuide ook heel wat online kanalen, zoals de website van het CC, de website van de stad, UiT in Diksmuide en facebook. Diksmuide heeft een degelijk ondersteuningsbeleid. Maar heel wat mensen weten niet waar ze terecht kunnen met hun vragen. Daarom zou Diksmuide haar ondersteuningsbeleid meer in de verf moeten zetten. Wat doet Diksmuide allemaal om de lokale kunstbeoefenaar te ondersteunen? Waar kan men waarvoor terecht? Wat is er allemaal op lokaal, provinciaal en nationaal vlak? Treffend is dat er wordt aangegeven dat projecten en activiteiten niet van bovenaf georganiseerd mogen worden, maar dat het vanuit de basis, vanuit de kunstenaars en verenigingen zelf moet komen. De stad moet dit ook stimuleren en aanzetten geven. Het stadsbestuur zou hier enkel een ondersteunende rol in mogen hebben. Ga op zoek naar goede voorbeelden, sleutelfiguren in het lokale kunstencircuit, mensen die een trekkersrol op zich kunnen nemen, mensen die andere mensen kunnen motiveren en stimuleren. Zo creëer je een sterk platform en zet je de culturele eigenheid van Diksmuide meer in de verf.
6.5 De Cultuurraad De Cultuurraad is sinds vorig jaar gereorganiseerd. Er is een stuurgroep, met daarnaast enkele focusgroepen en een jaarlijks ontmoetingsplatform. De Cultuurraad van Diksmuide heeft nu dus ook een focusgroep Amateurkunsten. Het is goed dat er een focusgroep is die zich wil engageren voor de lokale kunstenaars in Diksmuide. Maar de groep weet zelf nog niet hoe ze dit moeten aanpakken. Daarom werd de ondervraagden gevraagd wat de functie zou kunnen zijn van deze focusgroep. De focusgroep moet de belangen 53
behartigen van de lokale kunstenaars. hij moeten in de bres springen voor hen, hij is een tussenpersoon tussen het bestuur en de kunstenaar. Hij moet de vinger aan de pols houden in het veld. Initiatief is belangrijk. Diksmuide zit met een behoorlijk grijze Cultuurraad. Diksmuide streeft naar verjonging, dit wordt ook doorgetrokken naar de adviesorganen. Maar de adviesorganen moeten zelf het heft in handen nemen. Ook het betrekken van deskundigen en informatiewinning en uitwisseling is men niet zo goed. Een degelijk uitgebouwde Cultuurraad, met een goede (jonge) groep, die weet waarmee men bezig is kan het verschil maken voor de lokale kunstenaar.
6.6 De Kunstenaarsdatabank De kunstenaarsdatabank is een eerste idee om verder te bouwen aan het ondersteuningsbeleid van Diksmuide. Hierin komen (alle) lokale kunstenaars en amateurs van Diksmuide. De reacties waren over het algemeen vrij positief. Toch hadden sommige respondenten nog enkele bedenkingen. De kunstenaarsdatabank is interessant. Dat is zeker. Maar wat doe je er mee? De Kunstenaarsdatabank moet gebruikt worden als basis voor verschillende projecten. Het moet vooral dienen als communicatiemedium. Zo kan er gemakkelijker worden opgeroepen om deel te nemen aan projecten en initiatieven. Daarnaast is het ook interessant om variatie aan te brengen in de projecten. Zo zien we nieuwe gezichten of doen er namen mee die nooit de weg hebben gevonden naar een project. Ten slotte kan het ook gebruikt worden als informatiekanaal voor lokale ondersteuning.
6.7 Tot slot Uit de bevragingen zijn enkele boeiende items boven komen drijven die als voedingsbodem gebruikt kunnen worden bij de uitwerking van het beroepsproduct. Een eerste punt dat is opgevallen is dat cultuur geen prioritaire plaats heeft in het hart van het stadsbestuur. Toch proberen de vrijetijdsdiensten alles in het werk te stellen om een degelijk aanbod te creëren zowel naar ontspanning als naar ondersteuning. Sommige projecten, zoals de Week van de Amateurkunsten, missen aan ‘couleur locale’. Het is een nationaal project dat over heel Vlaanderen wordt georganiseerd. Bij dergelijke projecten mag Diksmuide haar eigenheid niet verliezen. De grootste knelpunten in het ondersteuningsbeleid zijn communicatie en zichtbaarheid. Infrastructuur is een moeilijk topic. Er is te weinig plaats om te exposeren en te werken. Heel wat lokale kunstenaars, vooral verenigingen, kennen de weg naar de ondersteuningsmogelijkheden, maar ook een grote groep kunstenaars kent deze weg nog niet. Het is dus belangrijk dat het ondersteuningsbeleid in de verf wordt gezet. 54
Ten slotte zou het uitbouwen van de Cultuurraad of toch op zijn minst de focusgroep Amateurkunsten positief kunnen zijn.
55
7. Algemene conclusie Het volledige onderzoek is afgerond. Heel wat informatie over ondersteuning van lokaal talent staat hier onder elkaar. Op die manier kan het onderzoek dienen als een naslagwerk waarop het stadsbestuur kan op terugvallen. In wat volgt wordt een beknopte samenvatting gegeven van het volledige onderzoek. Uit deze samenvatting zullen enkele conclusies getrokken worden dat in het volgende hoofdstuk leiden tot een beroepsproduct. Het beroepsproduct kan een antwoord bieden op de onderzoeksvraag. De grens tussen professionele kunstenaars en amateurkunstenaars is flinterdun. Daarom wordt er gesproken over lokaal talent. Op die manier worden alle kunstbeoefenaars betrokken in het ondersteuningsbeleid. In de uitwerking van het beroepsproduct is het onderscheid tussen beide belangrijk, maar geen prioriteit. Of iemand nu professioneel of in de vrijetijdssfeer bezig is met kunstbeoefening heeft in het verdere verhaal eerder een informatieve functie. Cultuurparticipatie is een breed begrip dat moeilijk af te bakenen is. Lokaal talent zijn cultuurparticipanten van de bovenste plank. In de uitwerking van het beroepsproduct wordt rekening gehouden met zowel actieve als receptieve cultuurparticipanten. Cultuurparticipatie en -educatie gaan elkaar vooraf en gaan hand in hand. Het DKO is een belangrijke partner in het opsporen en het ontwikkelen van talent. Voor cultuureducatie zal ook een rol worden weggelegd in het beroepsproduct onder de vorm van workshops en cursussen. Op Vlaams en provinciaal niveau wordt aan het ondersteuningsbeleid van professionele en amateurkunstenaars gewerkt. De professionele kunsten en de amateurkunsten worden onder een apart decreet geregeld. Daarnaast fungeren in beide sectoren verschillende steunpunten. Dit hoofdstuk diende vooral als achtergrond. Het is een vermelding van het bestaan van decretale kaders en steunpunten waar het stadsbestuur van Diksmuide en het lokaal talent op terug kunnen vallen. In het beroepsproduct zullen de decreten niet expliciet gebruikt worden, ook de steunpunten komen minimaal aan bod. Ze zullen wel vermeld worden als informatiepunt om naar door te verwijzen. Uit het praktijkonderzoek in hoofdstuk 5 en 6 komen heel wat zaken naar boven die meer van belang zijn dan de vorige hoofdstukken. De amateurkunstenverenigingen en organisaties worden opgenomen in de uitwerking van het beroepsproduct. Ze zijn belangrijke partners in het bieden van kansen aan lokaal talent. Uit deze hoofdstukken blijkt ook dat de ondersteuning die wordt geboden aan lokaal talent wel goed zit. Het is wel opmerkelijk dat er weinig over lokaal talent gesproken wordt in de meerjarenplanning. De grootste knelpunten die uit het onderzoek naar boven komen drijven zijn de matige bekendheid van het ondersteuningsaanbod en het tekort aan podium- en presentatiekansen. In hoofdstuk 8 wordt het beroepsproduct uit de doeken gedaan. Het beroepsproduct is drieledig. Doordat Diksmuide al een degelijk ondersteuningsaanbod heeft, wordt er enerzijds ingezet op het beter ontsluiten en de volledigheid van de ondersteuningsinformatie via de stadswebsite. Anderzijds, om meer podium- en presentatiekansen te kunnen bieden aan lokaal talent, wordt er gewerkt aan 56
een duurzame kunstencyclus waarbij ieder jaar minstens één discipline wordt uitgelicht. Tot slot wordt er een voorstel gegeven om een Kunstenaarsdatabank op te zetten. Waarmee een beeld gevormd kan worden over het lokaal talent, hun noden en behoeften.
57
8. Beroepsproduct – Lokaliseren, ondersteunen en presenteren Uit het theoretische onderzoek, waarin begrippen als lokaal talent en cultuurparticipatie werden verduidelijkt, de wettelijke kaders werden geschetst en de lokale context van Diksmuide werd geschetst, onttrok zich een conclusie. Op basis van deze conclusie werden enkele voorstellen tot een beroepsproduct uitgeschreven. In samenspraak met de stageplaats is er een mix gemaakt van deze voorstellen.
8.1 Inleiding Doordat de Dienst Cultuur en CC Kruispunt met elkaar verweven zijn, is gekozen om in een drieluik te werken. Een eerste luik handelt over de structurele ondersteuning, onder de hoede van de Dienst Cultuur. Aangezien Stad Diksmuide al een degelijk ondersteuningsaanbod heeft, spitst het beroepsproduct zich toe op een betere ontsluiting van de ondersteuningsmogelijkheden. In een tweede luik wordt gewerkt rond het creëren van podium- en presentatiekansen. Dit sluit veeleer aan bij de werking van het cultuurcentrum. De kunstencyclus die werd uitgewerkt is een poging om meer podium- en presentatiekansen te creëren. Het derde luik is voor beide diensten bedoeld. De kunstenaarsdatabank moet een hulpmiddel zijn om lokaal talent te lokaliseren en hun behoeften naar ondersteuning en presentatie op te sporen. Het beroepsproduct is een leidraad die ruimte biedt voor persoonlijke inbreng en aanpassingen naargelang de idee van de actoren die meewerken aan de uitwerking. Het ondersteuningsluik is een aanbeveling hoe de stad op een efficiëntere manier haar ondersteuningsmogelijkheden kan ontsluiten. De kunstencyclus, ‘De Jaren van de Kunst’, is een handleiding met ideeën voor projecten voor de komende vijf jaar. De kunstenaarsdatabank is een persoonlijke visie over hoe een bestaand idee voor Diksmuide kan worden uitgewerkt. De drie luiken samen vormen het beroepsproduct. De drie delen kunnen apart gebruikt worden, maar het ene deel sluit het andere niet uit.
8.2 Lokaliseren - De Kunstenaarsdatabank 8.2.1 Het idee Diksmuide is ervan overtuigd dat er heel wat lokaal talent is in de stad. Toch zijn vele lokale kunstenaars nog niet gekend bij het stadsbestuur. Om hen beter te ondersteunen en meer presentatiekansen te bieden is het belangrijk dat de stad actief op zoek gaat naar dat lokale talent en onderzoekt wat hun noden, wensen en behoeften zijn. Een hulpmiddel hiervoor is de Kunstenaarsdatabank. Onder meer door het organiseren van projecten als de Week van de Amateurkunsten, heeft Diksmuide in de loop der jaren een rudimentaire lijst opgebouwd met naam- en adresgegevens van lokaal talent. Deze lijst bestaat omzeggens enkel uit beeldende kunstenaars en is daardoor behoorlijk 58
eenzijdig. Om de lijst aan te dikken werd in het verleden al een oproep geplaatst op de website van de stad. Dit kende weinig succes. De Dienst Cultuur nam in 2011 deel aan de lokale trajectbegeleiding van het Forum voor Amateurkunsten en vzw Repetitieruimte. Toen werd aanbevolen om de lijst verder uit te werken tot een databank. Andere steden en gemeenten die ook bezig zijn met het inventariseren en ontsluiten van lokaal talent zijn de provinciale Jeugddienst van Vlaams-Brabant (kunst-stukjes) en stad Oostende (databank op stadswebsite). De databank van Oostende ligt het meest in de lijn van deze visie over een kunstenaarsdatabank in Diksmuide.
8.2.2 Voor wie Omdat de verenigingen gekend zijn bij de stad, wordt de focus gelegd op de individuele kunstenaar. Dit kunnen zowel professionele als amateurkunstenaars zijn, zowel jong beginnend talent als gevestigde waarden. Wanneer het stadsbestuur weet wie de lokale kunstenaars zijn, kan er sneller en efficiënter worden ingespeeld op hun noden en behoeften. De Kunstenaarsdatabank is er dus enerzijds voor de kunstenaar en anderzijds voor het stadsbestuur.
8.2.3 Praktische uitwerking Op dit moment is de Kunstenaarsdatabank een simpele contactenlijst in de vorm van een excelbestand. Deze contactenlijst is opgebouwd per discipline: Beeldende Kunsten, Muziek en Zang, Letteren, Theater, Foto, Film en Multimedia, Dans, Juwelen en Textiel. In de lijst vind je heel wat gegevensinformatie terug over de (amateur)kunstenaar: naam, voornaam, pseudoniem (eventueel), e-mailadres, telefoonnummer en/of GSM nummer, adres, deelgemeente, (deel)discipline, hoofdberoep, bijberoep of hobby. Deze lijst is de basis waarop de online Kunstenaarsdatabank opgebouwd kan worden, maar de idee die hier beschreven wordt, is om te werken met een webmodule geïntegreerd in de website van stad. Deze module is te vergelijken met de webmodule die de stad heeft voorzien voor haar verenigingen. Om de behoorlijk abstracte duiding die volgt beter te begrijpen, is bijlage 1 (pagina 79 t.e.m. 81) nuttig. In het hoofdmenu zie je een item ‘Vrije Tijd’. Kies het submenu ‘Verenigingen ’ en je belandt op een overzichtspagina waar alle verenigingen alfabetisch staan opgelijst. Wanneer je klikt op een naam, kom je terecht op de detailpagina van deze welbepaalde vereniging. Hierop staan de contactgegevens van deze vereniging. De verenging kan deze pagina zelf beheren, wanneer ze dit aanvraagt bij de stad.
59
Deze module kan toegepast worden op het individueel lokale talent. Je klikt op ‘Vrije Tijd’ in het hoofdmenu en kiest voor ‘Lokaal Talent’. Je komt op een overzichtspagina gelijk aan deze van de verenigingen, met het enige verschil dat het lokale talent niet alfabetisch staat, maar per discipline. Wanneer je op een naam klikt kom je op de detailpagina van de gekozen kunstenaar. Deze detailpagina zou uitgebreider zijn dan de detailpagina van de verenigingen omdat ze ook voorzien zou zijn van een foto van de kunstenaar, een korte biografie of CV, contactgegevens, links naar een eigen of andere website en een portfolio waar de (amateur)kunstenaar zijn (recentste) werk op kan plaatsen. In de zijbalken kan een snelkoppeling worden gemaakt naar de ondersteuningspagina’s ‘Zelf Organiseren’ en ‘Cultuur’. Op die manier kunnen lokaal talent en organisatoren efficiënter ondersteuningsinformatie verkrijgen. Dit deel wordt besproken in 8.3, ondersteunen via de website. Bijlage 2 op pagina 82 t.e.m. 84 is een schets van de Kunstenaarsdatabank.
8.2.4 Voordelen 8.2.4.1 Voordelen voor het lokale talent
De Kunstenaarsdatabank is een gratis te gebruiken digitaal presentatiekanaal. Voor de kunstenaar is het promotie, gratis en voor niets.
Door de databank kan het lokale talent ook sneller opgemerkt worden door de stedelijke diensten, zoals de cultuurdienst, de bibliotheek, het cultuurcentrum… waardoor ze sneller en gemakkelijker een podium aangeboden kunnen krijgen.
Via de snelkoppeling naar de pagina’s ‘zelf organiseren’ krijgt het lokale talent een mooi overzicht van alle ondersteuningsmogelijkheden, links naar externe webpagina’s van bovenlokale en landelijke organisaties en initiatieven…
8.2.4.2 Voordelen voor Stad Diksmuide
Stad Diksmuide kan de individuele lokale (amateur)kunstenaar gemakkelijker in kaart brengen. Hierdoor kan gerichter gedetecteerd worden waar de wensen, noden en behoeften zitten van het lokale talent.
Het wordt gemakkelijker om zaken te communiceren naar het lokale talent, zowel op het vlak van projecten als ondersteuning. De communicatie wordt ook persoonlijker. In plaats van een algemene oproep te doen via één of ander platform, kan via de databank gemakkelijk gegevens geraadpleegd worden om zo het lokale talent persoonlijk aan te spreken.
De Kunstenaarsdatabank maakt het ook interessant om een gediversifieerd cultuuraanbod op te stellen. Zo wordt het lokale talent geïntegreerd in het reguliere cultuuraanbod.
60
8.2.4.3 Voordelen voor de brede lokale gemeenschap
Hoe meer lokaal talent er bekend is in Diksmuide, hoe interessanter voor Diksmuide als cultuurgemeente.
Ook kan de bekendheid van heel wat lokaal talent stimulerend werken bij jongeren om te beginnen met kunstbeoefening. Hier kunnen verschillende actoren aan meewerken, zoals de cultuurdienst en het cultuurcentrum, de jeugddienst, scholen, SAMW, lokaal talent…
Door lokaal talent op te nemen in het cultuuraanbod, is het ook interessanter voor het publiek om deel te nemen aan het cultuuraanbod. Het gaat over ‘iemand van bij ons’.
8.2.5 Valkuilen De Kunstenaarsdatabank brengt heel wat voordelen met zich. Toch is het belangrijk rekening te houden met enkele valkuilen.
Een onvolledige communicatie is een eerste valkuil. Een eenmalige oproep via één kanaal is niet genoeg om lokaal talent te laten weten dat de kunstenaarsdatabank bestaat. De oproep moet op regelmatige basis worden hernomen en dit moet via verschillende kanalen gebeuren. Diksmuide heeft heel wat promotiekanalen ter beschikking. Deze kunnen geraadpleegd worden op pagina 46 in het onderdeel 5.5.2.5 promotie. Zodoende kan het lokale talent dat nog niet heeft gehoord van de databank zich alsnog aanmelden.
Lokale kunstenaars mogen niet het gevoel krijgen dat zich inschrijven op de Kunstenaarsdatabank een verplichting is. De databank mag niet van bovenaf opgelegd worden. Sommige kunstenaars hebben geen nood aan zo’n platform. Daarom moet de databank naar voor komen als een vrijblijvend maar handig hulpmiddel voor een betere ondersteuning. De manier waarop je de oproep formuleert, zorgt voor een bepaalde interpretatie.
Een derde valkuil is dat de makkelijk opgestarte databank niet opgevolgd wordt. Het idee heeft immers weinig zin indien het niet gebruikt wordt waarvoor het dient. Om deze valkuil te voorkomen, wordt de Kunstenaarsdatabank gekoppeld aan het podium- en presentatieluik en ondersteuningsluik. De invulling van de databank gebeurt door de focusgroep Amateurkunsten, met ondersteuning van de cultuurbeleidscoördinator.
Geen afspraken maken rond wie er in de databank mag opgenomen worden, is een derde valkuil. De kunstensector en het amateurkunstenlandschap zijn enorm breed. Iedereen die in zijn vrije tijd of semiprofessioneel of beroepsmatig bezig is met kunstbeoefening kan in principe in de Kunstenaarsdatabank opgenomen worden. Toch is belangrijk dat er controle wordt gehouden op wie zich al dan niet aanmeldt. Het moet duidelijk gaan over iemand die een kunstdiscipline of deeldiscipline beoefent.
61
8.2.6 Opvolging Zodra het project is opgestart kan de databank overgedragen worden aan de focusgroep Amateurkunsten van de Cultuurraad. Op die manier heeft de focusgroep meteen een aanknopingspunt om hun werking uit te bouwen. De opdracht van de focusgroep bestaat erin om de voorlopige lijst aan te vullen en uit te breiden. Aan wie reeds gekend is, kunnen bijkomende gegevens worden opgevraagd. In 8.2.7 worden enkele methodieken opgesomd om nieuw lokaal talent op het spoor te komen. Door de databank kan de focusgroep beter de vinger aan de pols houden in het artistieke en sociaalculturele veld. Op die manier worden kunnen bepaalde wensen, noden en behoeften opgevangen worden die door het beleid of het stadsbestuur niet worden opgemerkt. Daarnaast is het een gemakkelijke tool om snel en gemakkelijk deskundigen uit te nodigen om advies uit te brengen over een bepaald thema. Door de contactgegevens in de Kunstenaarsdatabank kan de cultuurraad de uitgebrachte adviezen beter terugkoppelen naar het culturele veld.
8.2.7 Methodieken om lokaal talent op te sporen
Het simpelste is om regelmatig oproepen te plaatsen via verschillende kanalen. Diksmuide kent heel wat communicatiekanalen. De website van stad Diksmuide, de website van CC Kruispunt, de brochures en magazines van CC Kruispunt, de Facebook-pagina van de stad, eDiksmuide, Diksmuide Info, UT-magazine, Krant van West-Vlaanderen, Flyers en affiches…
Op de website van de stad en in Diksmuide Info werd reeds een nieuwe oproep geplaatst. Ook werd al het bekende lokale talent en alle sociaal-culturele verenigingen gecontacteerd met dezelfde oproep. Deze oproep mag regelmatig herhaald worden als je steeds nieuw lokaal talent wilt ontdekken. De oproep heeft nog niet zoveel nieuw lokaal talent opgeleverd. Een zestal mensen waren geïnteresseerd om opgenomen te worden. Hieruit blijkt dat de oproep regelmatig herhaald moet worden.
Een andere optie is om aanwezig te zijn op verschillende evenementen, projecten en activiteiten. Zorg ervoor dat er informatie over de Kunstenaarsdatabank overal te zien is. Neem de deelnemerslijst door van projecten buiten de stadsgrenzen. Momenteel leverde dit een mooi aantal nieuw lokaal talent op voor de Kunstenaarsdatabank.
Probeer op zoek te gaan naar personen die iets betekenen. Maak deze mensen warm om mee op zoek te gaan naar ander lokale talent. Ga op zoek naar een figuur die een bepaalde uitstraling heeft en lokaal talent zover krijgt om deel te nemen. Ook bekende professionele artiesten kunnen een lokaas zijn om lokaal talent aan te trekken.
De sneeuwbalmethode (of watervalmethode) kan een efficiënte manier zijn om nieuwe mensen op te sporen. Je spreekt je netwerk van lokaal talent aan. Je vraagt hen om drie nieuwe talenten aan te brengen. Deze drie nieuwe talenten zoeken op hun beurt weer drie nieuwe talenten. Zo wordt het netwerk uitgebreid. Herhaal deze oefening op regelmatige 62
basis. Op die manier wordt er snel nieuw talent aangebracht en breidt de databank geleidelijk aan uit.
Een andere methodiek is het rotatiesysteem. Deze methodiek wordt aangewend in het presentatieluik. Met het rotatiesysteem focus je per jaar op één discipline. Zorg ervoor dat je binnen een bepaald aantal jaren alle disciplines hebt gehad. Binnen deze methodiek kun je ook werken aan grote activiteiten. Bijvoorbeeld ‘Het Jaar van de Muziek’, het jaar daarop ‘Het jaar van de Fotografie’,…
8.2.8 Stappenplan 1. De bestaande contactenlijst filteren De Kunstenaarsdatabank wordt opgezet voor het lokale talent uit Diksmuide. Daarom moet de contactenlijst eerst gefilterd worden. Alle kunstenaars die niet uit Diksmuide komen worden in een aparte lijst bewaard. Het zou zonde zijn om deze contacten weg te gooien. De kunstenaars van Diksmuide blijven over. Deze stap is reeds gebeurd. Ondertussen werden sommige gegevens in de lijst aangevuld, zoals adresgegevens en telefoonnummers. Het excel-document waarin gewerkt werd, is voorlopig opgemaakt. Zo komt ze vormelijk beter over wanneer ze voorlopig nog op de stadswebsite wordt gezet. 2. Oproep plaatsen Ook deze stap werd ondertussen al gezet. Toch is dit een stap die op regelmatige basis opnieuw moet gebeuren. De oproep op de stadswebsite werd vernieuwd, er werd een oproep geplaatst in het Diksmuide Info, alle kunstenaars die al in de databank zaten en alle sociaal-culturele, amateurkunsten- en jeugdverenigingen werden aangeschreven. Ten slotte werd de oproep gelanceerd bij de SAMW, de Jeugddienst, de Bibliotheek en de Dienst Evenementen. 3. Onderhandelen met de communicatiedienst en websitebouwers Om de huidige lijst te vertalen naar een geautomatiseerde webmodule zijn onderhandelingen met de websitebouwer en de communicatiedienst nodig. De daaruit resulterende offerte dient voorgelegd te worden aan het bestuur. Deze onderhandelingen zijn gestart, maar nog niet afgerond. 4. De contactenlijst doorgeven aan de focusgroep Amateurkunsten en de werking bepalen. De focusgroep Amateurkunsten zou de uitbouw van de contactenlijst in handen krijgen. De groep vrijwilligers vult de lijst verder aan en breidt ze uit. Dit moet besproken worden met hen. Door de tijd die de Week van de Amateurkunsten in beslag heeft genomen is daar nog geen gaatje voor gevonden. Bij de bespreking wordt uitgelegd wat de bedoeling van de Kunstenaarsdatabank is. De databank is een aanknopingspunt om de werking van de focusgroep uit te bouwen. Vanuit de Dienst Cultuur 63
worden voorstellen gedaan, zoals de naam veranderen van ‘Amateurkunsten’ naar ‘Kunsten’. Deze naam bestrijkt zowel de professionele, de amateurkunstenaars en de (amateur)kunstenverenigingen. Let wel, dat hier gewerkt wordt met vrijwilligers die voldoende moeten ondersteund worden, door de cultuurbeleidscoördinator. Daarnaast moet de werking die wordt uitgetekend haalbaar zijn voor hen. De contactenlijst aanvullen en uitbreiden, vinger aan de pols houden in het veld, adviezen uitbrengen en de Week van de Amateurkunsten mee organiseren is al een grote brok. 5. De lijst aanvullen en uitbreiden In stap 5 wordt de contactenlijst aangevuld en uitgebreid. Hoe dit kan gebeuren werd al besproken in 8.2.6, Opvolging en 8.2.7, Methodieken om lokaal talent op te sporen. 6. Webmodule opmaken Eens de onderhandelingen zijn afgerond en het voorstel is goedgekeurd door het College van Burgemeester en Schepenen kan de webmodule opgebouwd worden. Een schets van de webmodule is terug te vinden in bijlage 2 op pagina 82 t.e.m. 84. Bij deze stap is hulp nodig van de websitebouwer en de communicatiedienst van de stad. 7. Promotie voeren Eens de webmodule is opgemaakt en online staat kan er promotie voor gevoerd worden. Hiervoor kunnen de verschillende promotiekanalen die de stad tot haar beschikking heeft gebruikt worden. Dit zijn enkele vermeldingen die opgenomen kunnen worden in de promotievoering:
Wat is de Kunstenaarsdatabank? Waarvoor wordt hij gebruikt? Hoe wordt hij gebruikt? Wat zijn de voordelen? Meer info via de Dienst Cultuur.
Ook de oproep om deel uit te maken van de Kunstenaarsdatabank moet blijven herhaald worden, als de databank wil aandikken. 8. Ontsluiten Een laatste stap kan zijn om een infoavond te organiseren waarin de werking van de Kunstenaarsdatabank wordt uitgelegd.
64
8.2.9 Tot slot De Kunstenaarsdatabank kan gezien worden als begin en eindpunt van de drie luiken. Enerzijds kan het lokale talent makkelijker aangesproken worden. Anderzijds kunnen uit de twee andere luiken zich nieuwe kunstenaars aanbieden om deel uit te maken van de Kunstenaarsdatabank.
8.3 Ontsluiting van het ondersteuningsaanbod via de website Ondersteuning is het tweede luik van het beroepsproduct. Uit voorgaand onderzoek blijkt dat Diksmuide al een degelijk ondersteuningsbeleid heeft. Toch zijn de ondersteuningsmogelijkheden weinig bekend bij de bevolking. In dit luik wordt geprobeerd om de ondersteuningsinformatie op de nieuwe stadswebsite beter te organiseren. Daarnaast worden nog enkele aanvullingen gegeven opdat de ondersteuningsinformatie vollediger wordt. Op de nieuwe stadswebsite, die operationeel is sinds begin 2014, werd er een pagina voor organisatoren voorzien, nl. ‘Zelf Organiseren’. Op deze pagina wordt heel wat ondersteuningsinformatie gegeven omtrent het zelf organiseren van een sociaal-culturele activiteit. Deze pagina wordt gebruikt door verenigingen en particuliere initiatieven, maar kan zeker ook voor lokaal talent van dienst zijn. Om de aanbevelingen te verduidelijken, wordt eerst een beeld opgemaakt van de huidige situatie. Daarna komen de aanvullingen en aanpassingen. Een schematische voorstelling van de pagina ‘Zelf Organiseren’ van de huidige en toekomstige situatie kan geraadpleegd worden in bijlage 3 op pagina 85.
8.3.1 De huidige situatie Wanneer de huidige situatie van de webpagina wordt bekeken, is te zien dat er al een poging werd ondernomen om alle ondersteuningsinformatie zoveel mogelijk samen te voegen. Het positieve is dat de informatie onder verschillende rubrieken is onderverdeeld. Toch is deze onderverdeling niet altijd even logisch opgebouwd. De informatie is in klare taal geschreven en is vrij gemakkelijk te gebruiken. Wanneer extra informatie nodig is, wordt er doorverwezen naar een externe website, bijvoorbeeld Sabam. Wanneer iets aangevraagd moet worden, kan dit gebeuren via online formulieren. De informatie is echter nog niet volledig. Zo staat het subsidiereglement voor sociaal-culturele initiatieven enkel onder de rubriek ‘Bestuur: Premies en Subsidies’ en niet onder ‘Zelf Organiseren’. Sommige ondersteuningsvormen zijn wel terug te vinden, maar zijn onvoldoende uitgewerkt. Zo is het item ‘Artiesten, wie en hoe’ een goede aanzet, maar nog verre van volledig. Op het vlak van gebruiksvriendelijkheid is de stadswebsite op de goede weg. Toch moet er nog gesleuteld worden aan de informatie die wordt gegeven. In wat volgt wordt een toekomstige situatie geschetst.
65
8.3.2 De toekomstige situatie De manier waarop iets geordend wordt, is meestal naar een persoonlijke mening. De juiste manier van ordenen bestaat niet. Er kan wel gestreefd worden om het zo goed mogelijk te benaderen. Om alle informatie zo goed mogelijk te ordenen werden eerst alle items bekeken om te zien waarover ze gingen. De rubriek ‘Aanvragen’ valt weg. Het is een rubriek die weinig zegt en waar alles en niets onder kan geplaatst worden. Op die manier zou uitleenmateriaal ook onder deze rubriek moeten vallen, want uitleenmateriaal moet je aanvragen. Dus worden de items onder de rubriek ‘Aanvragen’ verplaatst naar de rubriek ‘Regelgeving’. Deze rubriek herbergt bijna alle ondersteuningsinformatie omtrent reglementen, planningen en veiligheid. Deze rubriek zorgt er voor dat je juridisch in orde bent. Aangezien de pagina ‘Zelf Organiseren’ er is voor het organiseren van sociaal-culturele initiatieven was er één item was onder de rubriek ‘Regelgeving’, nl. het subsidiereglement voor sociaal-culturele initiatieven. Het reglement staat onder ‘Bestuur’ op de pagina ‘Premies en Subsidies’. Op ‘Zelf Organiseren’ kan gemakkelijk een snelkoppeling gemakt worden naar het subsidiereglement. Het item ‘Veiligheid en preventie’ informeert over alcohol, drugs, brandveiligheid en security, maar niet over de geluidsnormen. Het voorstel is om hier ook een stuk informatie over te geven. Informatie over de geluidsnormen kunnen geraadpleegd worden via deze link: http://www.lne.be/themas/hinder-en-risicos/geluidshinder/beleid/muziek De rubriek ‘Uitleenmateriaal’ zit goed. De stad heeft drie uitleendiensten, elk met hun specifiek uitleenmateriaal. Alle uitleenmateriaal staat online, en kan via een online formulier aangevraagd worden. Wanneer er bepaald materiaal niet wordt aangeboden, kan worden doorverwezen naar de uitleendienst van de provincie West-Vlaanderen: http://www.west-vlaanderen.be . Kies voor ‘Cultuur’- ‘Ontlenen’ – ‘Uitleendiensten’. Onder de rubriek ‘Infrastructuur’ wordt informatie gegeven over de gemeentelijke infrastructuur die gehuurd kan worden. Hieronder staan de verhuurreglementen voor de cultuurzalen. Het is logischer dat de verhuurreglementen hieronder staan dan onder de rubriek ‘Regelgeving’, aangezien de reglementen over het huren van deze zalen gaan. Het item ‘Buiten Diksmuide’ werd toegevoegd aan deze rubriek. Ook op bovenlokaal niveau zijn er nuttige sites waar culturele infrastructuur wordt aangeboden, zoals het Forum voor Amateurkunsten: http://amateurkunsten.be/ . Kies in het hoofdmenu voor ‘Infrastructuur’. De rubriek promotie is interessant wanneer organisatoren hun activiteit willen promoten. Er wordt uitgelegd hoe een activiteit in de UiT-databank kan ingevoerd worden. Daarbij werd de link gemaakt naar de UiT kalender van Diksmuide. Zo kunnen organisatoren min of meer zien welke activiteiten er al gepland staan op de dag van hun activiteit. Zo kan rekening gehouden worden met andere activiteiten. De rubriek ‘Tips’ is een uitgebreide rubriek waar heel veel nuttige informatie wordt gegeven om je activiteit net dat iets meer te geven. Het item ‘Artiest, wie en hoe’ spitst zich toe op het zoeken naar en werken met artiesten voor je activiteit. Dit item geeft al een degelijke aanzet naar het zoeken van artiesten. Toch zijn er nog veel meer kanalen die gebruikt kunnen worden. Zoals de verschillende 66
steunpunten uit de kunsten- en amateurkunstensector (zie hoofdstuk 3 en 4), het bovenlokaal project van de intergemeentelijke samenwerking 5-art ‘Artiest zoekt Feestneus’, de eigen kunstenaarsdatabank die wordt opgericht, de provinciale initiatieven zoals ‘Buren bij Kunstenaars’ en de ‘Provinciale Muziek- Koor- en Theaterfestivals’… Daarnaast is het goed dat er via een eenvoudig stappenplan wordt aangegeven op welke manier een artiest vergoed moet worden. In de organisatiegids ‘Help! Ik organiseer’ van ‘Cultuur Lokaal’ kunnen checklists geraadpleegd worden. Een checklist is een handig instrument om in stappen te organiseren en niets te vergeten. Het zou interessant zijn om deze checklists online te zetten. Het item ‘Nuttige adressen’ bestond al. Daarin staan onder andere al de adressen en contactgegevens van de hulpdiensten zoals de brandweer, de politie en het Rode Kruis. Hier kunnen de adressen en contactgegevens van sommige gemeentelijke diensten in opgenomen worden zoals de Dienst Cultuur, CC Kruispunt, de Jeugddienst en de Dienst Evenementen. De Technische Dienst is al vermeld. Daarnaast zou het handig zijn, mochten ook de adressen van de cultuurzalen en de zaalverantwoordelijken worden opgenomen in de lijst.
8.3.3 Tot slot Op deze manier is de ondersteuningsinformatie vollediger en beter gegroepeerd. Daardoor kan er efficiënter gezocht worden naar ondersteuningsinformatie. Een bijkomend voordeel is dat de pagina ‘Zelf Organiseren’ een snelkoppeling maakt naar de kunstenaarsdatabank. De kunstenaarsdatabank verwijst op zijn beurt naar de ondersteuningspagina.
De Dienst Cultuur speelt al een tijdje met de idee om een Vrijetijdsloket uit te bouwen. Dit onderdeel zou een bewijs kunnen zijn van de nood hieraan. De uitbouw van een Vrijetijdsloket zou de ondersteuningsinformatie nog toegankelijker maken. Het Vrijetijdsloket helpt bij vragen omtrent organiseren en ondersteunen. Daarnaast verwijst ze door naar de dienst die de organisator eventueel verder kan helpen. Ten slotte kan je er terecht voor informatie over activiteiten in Diksmuide. Het Vrijetijdsloket wordt verder niet meer besproken, maar het kan een idee zijn voor een volgende bachelorproefopdracht.
8.4 Presenteren - De Jaren van de Kunst ‘De Jaren van de Kunst’ is het laatste deel van het beroepsproduct. ‘De Jaren van de Kunst’ richt zich op podium- en presentatiekansen. Het is een leidraad, die vrij gebruikt kan worden. De disciplines werden lukraak in een jaar geplaatst. Het is aan CC Kruispunt om te beslissen of ze deze volgorde behoudt of ze volledig omgooit. Om die reden worden er ook bewust geen jaartallen genoemd. Met ‘De Jaren van de Kunst’ wordt een poging ondernomen om voor de komende jaren een cyclus uit te werken waarin per jaar minstens één kunstdiscipline expliciet aan bod komt. De ‘Jaren van de Kunst’ is een reeks suggesties en ideeën om lokaal talent te integreren in het aanbod van CC Kruispunt. Er werd gezocht naar bestaande kaders, bestaande partners en bestaande platforms waar activiteiten van lokaal talent in geïntegreerd kunnen worden. Het is een handleiding die kan helpen 67
bij het uitwerken van projecten. De suggesties die gegeven worden, houden rekening met de mogelijkheden die CC Kruispunt heeft. ‘De Jaren van de Kunst’ kan putten uit de kunstenaarsdatabank voor deelnemend, organiserend en uitvoerend lokaal talent. Anderzijds kan het project ‘De Jaren van de Kunst’ nieuw lokaal talent aanbrengen voor de kunstenaarsdatabank. Door het project kunnen ook ondersteuningsnoden aangevoeld worden. Dit hangt vast aan het ondersteuningsluik . Hierna wordt een project (of vijf deelprojecten) voor vijf jaar uitgeschreven. Daarom kan CC Kruispunt zich baseren om doorheen elk seizoen een rode draad te trekken. Per seizoen krijgt minstens één kunstdiscipline bijzondere aandacht . Het doel van dit onderdeel is om alle lokaal talent, ongeacht in welke discipline ze werkzaam zijn, evenveel podium- en/of presentatiekansen te bieden. Daarnaast wordt er gestreefd naar een project dat jaarlijks wordt herhaald. Ten slotte wordt gemikt op originele en tot de verbeelding sprekende projecten.
8.4.1 Het Jaar van Theater en Dans Podiumkunsten is iets waar CC Kruispunt mee vertrouwd is. Een groot deel van de programmatie staat in het teken van theater. Dans daarentegen is minder present in het aanbod. Daarom ligt in dit jaar meer de klemtoon op de dans bij lokaal talent. Vanaf september 2014 kunnen jongeren kiezen om dans te volgen aan SAMW Diksmuide. Dansles wordt door de Diksmuidse dansschool El Sancha gegeven. In samenwerking met de SAMW en El Sancha kunnen workshops ter kennismaking van deze discipline georganiseerd worden. Zoals eerder vermeld coördineert de Jeugddienst sinds 2014 het flankerend onderwijsbeleid. In samenwerking met scholen wil ze cultuureducatie bekend maken bij de leerlingen. Op die manier kunnen ook dans- en theaterworkshops in de scholen gegeven worden. De workshops kunnen kinderen en jongeren stimuleren om ook te beginnen met kunstbeoefening. In Diksmuide zijn heel wat amateurtheatergezelschappen actief. Ieder jaar staan zij elk garant voor een theatervoorstelling. De amateurtheatergroepen kunnen in het Jaar van Theater en Dans promotioneel ondersteund worden. Partners: CC Kruispunt, amateurtheatergezelschappen, lokaal talent, scholen, SAMW, El Sancha, Jeugddienst.
8.4.2 Het Jaar van de Beeldende Kunsten Diksmuide is vertrouwd met de beeldende kunsten. Een groot deel van het bekende lokale talent is actief in de beeldende kunsten. Ook de Week van de Amateurkunsten staat meestal in het teken van deze discipline. Om af te stappen van de traditionele tentoonstellingsformules gaat dit project de alternatieve toer op. Kies voor kunst op plaatsen waar je ze niet verwacht. In het (openbaar) toilet, in de etalage, in de 68
lift, aan het plafond, op de vloer, ondersteboven en binnenstebuiten, aan het raam of in de tuin van je buur, op een kruispunt, geprojecteerd op gebouwen, op het dak en in de kelder, middenin de vijver van het park, aan de takken van de bomen, in het klein, of in het groot… Kunst in het dagelijks leven. Of ga nog een stap verder. Maak foto’s van deze kunstwerken en laat ze printen op glazen, op papier, op kledij, op mappen, op bierviltjes, op balpennen, maak sleutelhangers, gordijnen, bladwijzers, broodzakken, shoppingbags, op stoelen en tafels... Je kunt het zo gek niet bedenken of je kan het drukken. Maak er collector’s items van. Zaken die mensen kunnen en mogen meenemen. Met het item kunnen ze op zoek gaan naar de originele werken die overal in de gemeente tentoongesteld staan.
Via een stratenplan en bewegwijzering komen mensen op plaatsen waar ze anders nooit komen of gewoon voorbij passeren; Via de collector’s items komen mensen in aanraking met kunst door alledaagse dingen; Ga met de collector’s items en de kaart op schattenjacht met kinderen; …
Partners: CC Kruispunt, Dienst Cultuur, lokale beeldende kunstenaars, horecazaken.
8.4.3 Het Jaar van de Letteren Als het gaat om projecten over literatuur is de bibliotheek een belangrijke partner. Zo zijn er de vertelprojecten ‘Boek Je Plekje’, ‘Winterse Vertellingen’ en ‘Vertel me wat’. Hiervoor werd een ploeg vertellers opgeleid die worden ingezet op deze activiteiten. ‘Boek Je Plekje’ is een samenwerkingen tussen de Bibliotheek, CC Kruispunt en het lokaal dienstencentrum. Tijdens dit locatieproject kunnen ouderen luisteren naar een verhaal die een specifieke link heeft met de plaats waar wordt samengekomen. ‘Winterse Vertellingen’ is dan weer een project voor kinderen. ‘Vertel me wat’ was een vertelproject dat doorging in de lokalen van de SAMW. De volgende idee verbindt mensen met elkaar door woorden. Geef in iedere deelgemeente de eerste zin van een gedicht aan één welbepaalde persoon. Vraag deze persoon om er een volgende zin onder te schrijven, en om het gedicht door te geven aan een andere inwoner van de deelgemeente. Limiteer het gedicht door er een maximum aantal regels op te plakken. Wanneer alle gedichten volledig en verzameld zijn, kunnen ze gebundeld worden in een poëziebundel die later wordt uitgegeven. Het hoogtepunt van het project is een bloemlezing uit de bundel door inwoners, professionele schrijvers, lokaal talent, leerlingen SAMW... In 2015 wordt naar aanleiding van Gedichtendag een project in de publieke ruimte georganiseerd. Het is een soort flashmob waarbij leerlingen van de academie gedichten zullen voordragen op straat, tussen de winkelrekken… Partners: CC Kruispunt, SAMW, Bibliotheek.
69
8.4.4 Het Jaar van Muziek en Zang In Het Jaar van Muziek en Zang kan er een muziekfestival georganiseerd worden met als uitgangspunt: iedereen kan muziek maken! Het kan een dag zijn vol optredens en workshops rond muziek en zang. Op verschillende locaties in de stad kunnen concerten van lokale bands en ander lokaal muzikaal talent doorgaan. Een andere mogelijkheid is dat het muziekfestival een project is met alle koren en muziekverenigingen van Diksmuide. Vraag een bekende koorleider om een massakoor te begeleiden dat muzikaal ondersteund wordt door een massaorkest. Het massaorkest bestaat uit de lokale hafabra-verenigingen en individuele muzikanten. In de aanloop naar het muziekfestival kan lokaal muzikaal talent samen gebracht worden met een bekende professionele muziekmaker. Laat hen een nieuwe song schrijven en uitvoeren als apotheose op het muziekfestival. Tijdens dat festival kunnen ook workshops gegeven worden. Hierbij kunnen de deuren opengezet worden van de muziekklassen van de SAMW en de repetitiebunkers van 4AD. Ideeën voor workshops zijn: muziektherapie, hoe leer ik mijn stem juist gebruiken, hoe neem ik een demo op, muziekinstrumenten maken, muziek maken met dagelijkse voorwerpen… Ideeën in overvloed. Partners: CC Kruispunt, Dienst Cultuur, 4AD, lokaal talent, hafabra-verenigingen, koren, SAMW.
8.4.5 Het Jaar van de Beeldexpressie Onder beeldexpressie wordt fotografie en film verstaan. De twee disciplines werken immers met beelden. Voor dit project staan de seizoensbrochure en de magazines van CC Kruispunt in de kijker. Ieder seizoen brengt CC Kruispunt een brochure met het cultuuraanbod van het komende seizoen uit. Tijdens het seizoen worden er driemaandelijkse magazines met de activiteiten van CC Kruispunt in deze periode verspreid. CC Kruispunt kan een fotografieproject in gang zetten met de opdracht om foto’s te nemen die voor de covers van de brochure en de magazines gebruikt kunnen worden. De rest van de foto’s kunnen tentoongesteld worden in CC Kruispunt en eventueel op de volledige cultuursite. Voor de discipline film kunnen kleine filmprojecten ontstaan. Breng een groep mensen samen die geïnteresseerd zijn om zelf eens een film te maken. Organiseer een cursus omtrent het gebruiken van een camera en het monteren van de beelden. Daarna stuur je de deelnemers met hun camera op pad. Na de montage kun je de films laten zien in de schouwburg. Partners: CC Kruispunt.
8.4.6 Tot slot De kunstencyclus roept CC Kruispunt op om binnen het aanbod jaarlijks één discipline in het licht te zetten. Er wordt een beroep gedaan op de bestaande kaders, projecten en partners zodoende dat de cyclus door meerdere diensten gedragen wordt. 70
8.5 Drieluik Alle drie de luiken zijn nu uitgewerkt. Bij de Kunstenaarsdatabank zal er vooral op lange termijn moeten gewerkt worden. En in kleine stappen. Ondersteuning bekendmaken via de website is behoorlijk snel te verwezenlijken. De kunstencyclus is opgebouwd als voorbeeld, er kan met de jaren en projecten geschoven worden. Als men binnen een legislatuur alle disciplines wil overlopen, moet men wel starten in het cultuurseizoen 2014-2015.
71
Referentielijst Niet-digitale werken Elias, W. (2009). Cultuurparticipatie: kermis, kerk of kerker. Een cultuurfilosofische benadering. In Bultynck, M. (red.). 360° participatie, pp. 14-25. Antwerpen: EPO. Vrancken, J. Dierckx, D., Wyckmans, J. (2009). Participatie als window dressing. Een overroepen concept? In Bultynck, M (red.). 360° participatie, pp. 26-39. Antwerpen: EPO. Trienekens, S. (2009). Kunnen leven met onoplosbare verschillen. Cultuurparticipatie als procesgenerator. In Bultynck, M. (red.). 360° participatie, pp. 40-51. Antwerpen: EPO. Schramme, A. (2009). Cultuurgangmakers op school. Cultuurparticipatie naar de schoolbanken? In Bultynck, M. (red.). 360° participatie, pp. 153-159. Antwerpen: EPO. De Laeter, D., De Pauw, W., Lemahieu, T., Vermeersch, L. (2008). Sociaal-cultureel en educatief werk. Het beleid in Vlaanderen. Een wegwijzer. (4e dr.). Mechelen: Wolters Kluwer Belgium NV. De Meyer, G. (2009). Waarom cultuur niet belangrijk is en cultuursubsidie nog minder. Gent: Academia Press. DECREET van 1 april 2004 houdende de subsidiëring van kunstorganisaties, kunstenaars, organisaties voor kunsteducatie en organisaties voor sociaal-artistieke werking, internationale initiatieven, publicaties en steunpunten, Belgisch Staatsblad, 6 juli 2004. DECREET van 17 maart 1999 houdende de oprichting van een Vlaams Fonds voor de Letteren, Belgisch Staatsblad, 27 augustus 1999. DECREET van 22 december 2000 betreffende de amateurkunsten, Belgisch Staatsblad, 9 maart 2001. Externe omgevingsanalyse Diksmuide [rapport]. (2012). Stad Diksmuide Forum voor Amateurkunsten vzw . (2011). Rapport lokale trajectbegeleiding. Rapport Diksmuide. [rapport]. Gent: Forum voor Amateurkunsten vzw. GEBRUIKERSREGLEMENT ontmoetingscentra Groot-Diksmuide, Gemeenteraad, 25 november 2002. GEBRUIKERSREGLEMENT, Gemeenteraad, 25 juni 2012. Cultuur Lokaal (2005). Help! Ik organiseer. Brussel: Politeia Pinxten, R. (2003). De artistieke samenleving. De invloed van kunst op de democratie. Antwerpen: Houtekiet. 72
Projectvereniging 5-art. (2013). Cultuurnota 2014-2019. Z.p.: z.n. REGLEMENT bij samenwerkingsovereenkomst Centrum voor Basiseducatie Brugge-OostendeWesthoek vzw – stad Diksmuide, Gemeenteraad, 2004. REGLEMENT voor erkenning en subsidiëring van sociaal-culturele initiatieven, Gemeenteraad, 22 februari 2010. Studiedienst van de Vlaamse Regering (2013). VRIND . Vlaamse Regionale Indicatoren 2013. Lommel: Prepress & Drukkerij Bosmans. Vanherwegen, D., Siongers, J., Smits, W., Vangoidsenhoven, G. (2009). Amateurkunsten in beeld gebracht. Z.pl.: z.n.
Digitale werken Kunstenloket. (2011). Het begrip artistieke activiteit. Geraadpleegd op 27 maart 2014 via http://www.kunstenloket.be/nl 4AD. (2014). Geraadpleegd op 18 april 2014 via http://www.4ad.be/ Anciaux, B. (2008). Smaakmaker. Beleids- en actienota over cultuureducatie voor smakers en makers binnen het Vlaams cultuur- en jeugdbeleid. Geraadpleegd op 30 maart 2014 via http://www.muziekcentrum.be/news.php?ID=1428 Artistiek-culturele activiteiten. (2014). Geraadpleegd op 22 april 2014 via http://www.westvlaanderen.be/genieten/vrijetijd/cultuur/subsidies/cultuurreglementen/Pages/artistiekcultuurreglement.aspx BAM. (2014). Geraadpleegd op 24 april 2014 via http://bamart.be/nl/about/mission Buren bij Kunstenaars. (2014). Geraadpleegd op 19 april 2014 via http://www.burenbijkunstenaars.be/ Centrum voor Beeldexpressie. (2014). Geraadpleegd op 26 april 2014 via http://www.beeldexpressie.be Commissie onderwijs cultuur (2008). Gedeeld/verbeeld. Eindrapport van de commissie onderwijs en cultuur. Geraadpleegd op 30 maart 2014 via http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/gedeeld-verbeeld-eindrapport-van-de-commissieonderwijs-en-cultuur Creatief Schrijven. (2014). Geraadpleegd op 26 april 2014 via http://www.creatiefschrijven.be Cultuurbeleidsnota 2009-2014. (2009). Geraadpleegd op 26 april 2014 via http://www.cjsm.be/cultuur/beleidsnotas-en-brieven
73
Cultuurnetwerk Nederland (2006).Zicht op jongeren en cultuurdeelname. Achtergronden, literatuur en websites. Geraadpleegd op 27 maart 2014 via http://www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/publicaties/pdf/Zichtopjongerencultuurdeel name.pdf Cultuurraad. (2014). Geraadpleegd op 19 april 2014 via http://www.locusnet.be/portaal/Locus/LokaalCultuurmanagement/Cultuurraden/Werkingensamens telling Danspunt. (2014). Geraadpleegd op 26 april 2014 via http://www.danspunt.be De Jeugddienst. (2014). Geraadpleegd op 19 april 2014 via http://www.bestuurszaken.be/sector/jeugd Diksmuide. (2014). Geraadpleegd op 18 april 2014 via http://www.diksmuide.be/ Dr. Cockx, F. (2010). De functie(s) van het sociaal-cultureel werk. Resultaten van een visieontwikkelingstraject met, door en voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk in Vlaanderen. WisselWERK-Cahier. Geraadpleegd op 24 april 2014 via http://www.socius.be Fonds voor de Letteren. (2014). Geraadpleegd op 24 april 2014 via http://www.fondsvoordeletteren.be/nl/1/content/141/over-het-vfl.html Forum voor Amateurkunsten (2011). Omgevingsanalyse amateurkunstensector en blik op de toekomst. Geraadpleegd op 23 maart 2014 via http://amateurkunsten.be/publicatie/41/Omgevingsanalyse-amateurkunstensector-en-blik-op-detoekomst Forum voor Amateurkunsten. (2014). Geraadpleegd op 26 april 2014 via http://www.amateurkunsten.be/ http://www.zorg-en-gezondheid.be/adressen_lokale_dienstencentra/ Inhoudelijke ondersteuning. (2014). Geraadpleegd op 19 april 2014 via http://www.samwdiksmuide.be/nl/ Jaarverslag BAM. (2008). Geraadpleegd op 24 april 2014 via http://www.bamart.be/files/jaarverslag2008.pdf Jaarverslag Kunsten en Erfgoed. (2012). Geraadpleegd op 20 april 2014 via http://2012.kunstenenerfgoedjaarverslag.be/ Jaarverslag VAF. (2003). Geraadpleegd op 24 april 2014 via http://www.vaf.be/nl/downloads/jaarverslagen/ Jaarverslag VAF. (2012). Geraadpleegd op 24 april 2014 via http://www.vaf.be/nl/downloads/jaarverslagen/ Ros, B. (2007). Kunstbeoefening van hobby tot beroep. In Knulst W., Lievens, J., Ros, B., Slegers, C. Amateurkunsten in de lage landen, pp. 108-128. Geraadpleegd op 22 maart 2014 via 74
http://www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/publicaties/pdf/cpluse20.pdf Koor & Stem. (2014). Geraadpleegd op 26 april 2014 via http://www.koorenstem.be Kunsten en Erfgoed. (2014). Geraadpleegd op 20 april2014 via http://www.kunstenerfgoed.be/ake/view/nl/397608-Over+ons.html Kunstenloket (2011). Het kunstenaarsstatuut in 15 vragen. Geraadpleegd op 24 maart 2014 via http://www.kunstenloket.be/nl/documenten/15-vragen-kunstenaarsstatuut Kunstenloket (z.d.). Het begrip artistieke activiteit. Geraadpleegd op 24 maart 2014 via http://www.kunstenloket.be/files/upload/document/file/KCA-2010_Begrip_artistieke_activiteit.pdf KUNSTEWERK[t]. (2014). Geraadpleegd op 26 april 2014 via http://www.kunstwerkt.be Lokaal dienstencentrum. (2014). Geraadpleegd op 11 mei 2014 via Montanus.5. (2014). Geraadpleegd op 18 april 2014 via http://users.skynet.be/fa513387/ Muziekcentrum Vlaanderen. (2014). Geraadpleegd op 24 april 2014 via http://www.muziekcentrum.be/page.php?ID=126 Muziekmozaïek. (2014). Geraadpleegd op 26 april 2014 via http://www.muziekmozaiek.be OPENDOEK. (2014). Geraadpleegd op 26 april 2014 via http://www.opendoek-vzw.be Peeters, K., Callens, W., Beernaert, S., Termont, L., Van Malderen, H., Verhaeghe, E. (z.d.). 1 op 3 doet het in mijn gemeente. Tips voor het lokaal amateurkunstenbeleid. Geraadpleegd op 23 maart 2014 via http://amateurkunsten.be/publicatie/4/1-op-3-doet-het-in-mijn-gemeente Poppunt. (2014). Geraadpleegd op 26 april 2014 via http://www.poppunt.be Rudi Laermans (z.d.). Wie is kunstenaar? Geraadpleegd op 9 februari 2014 via http://vimeo.com/55098200 Smet, P., Schauvliege, J. (2012). Groeien in Cultuur. Conceptnota cultuureducatie. Geraadpleegd op 6 februari 2014 via http://www.cjsm.be/cultuur/themas/cultureel-leren-encultuureducatie/samenwerking-onderwijs/groeien-cultuur Sociaal-culturele activiteiten. (2014). Geraadpleegd op 22 april 2014 via http://www.westvlaanderen.be/genieten/vrijetijd/cultuur/subsidies/cultuurreglementen/Pages/sociaalcultureelreglement.aspx Stad Diksmuide. (2013). Jaarverslag 2012. Stad Diksmuide. Geraadpleegd op 7 februari 2014 via http://www.diksmuide.be/beleidsdocumenten Stad Diksmuide. (2013). Meerjarenplan 2014 – 2019. Geraadpleegd op 7 februari 2014 via http://www.diksmuide.be/beleidsdocumenten VAi. (2014). Geraadpleegd op 24 april 2014 via http://www.vai.be/nl/node/5113
75
Vlaams Audiovisueel Fonds. (2014). Geraadpleegd op 24 april 2014 via http://www.vaf.be/algemeneinfo/doelstellingen-taken/ Vlaams Audiovisueel Fonds. (z.j.). Geraadpleegd op 24 april 2014 via http://www.medianetvlaanderen.be/content/user/File/verslagen/VAF.pdf Vlaamse Gemeenschap (2004). Decreet houdende de bevordering van de participatie aan cultuur, jeugdwerk en sport. Memorie van toelichting. Geraadpleegd op 30 maart 2014 via http://www.cjsm.be/sites/cjsm/files/participatiedecreet_memorie_def.pdf Vlamo. (2014). Geraadpleegd op 26 april 2014 via http://www.vlamo.be Corijn, E. (2003). Cultuur als zeggenschap, dan pas als participatie! In Vos, I. (red.). Cultuurparticipatie en maatschappelijk kwetsbare groepen, pp. 46-61. Geraadpleegd op 27 maart 2014 via http://www.cultuurnet.be/publicaties/cultuurparticipatie-en-maatschappelijk-kwetsbare-groepen VTi. (2014). Geraadpleegd op 24 april 2014 via http://vti.be/nl/over-vti/mission Week van de Amateurkunsten. (2014). Geraadpleegd op 19 april 2014 via http://amateurkunsten.be/trefwoorden/page/13/Week-van-de-Amateurkunsten
Persoonlijke communicatie Anzempamber, S. (2014, 18 april). (cultuurbeleidscoördinator – afdelingshoofd vrije tijd en onderwijs). (ondersteuning van lokaal talent). Persoonlijke communicatie [gesprek]. Stad Diksmuide, Diksmuide. Bervoets, S. (2014, 24 maart). (Professioneel muzikant). (ondersteuning van lokaal talent). Persoonlijke communicatie [interview]. CC Kruispunt, Diksmuide. Clarysse, S. (2014, 15 april). (student gitaar). (Evaluatie afstudeerprojecten). Persoonlijke communicatie [e-mail]. Diksmuide. De Ruyck, F. (2014, 1 april). (algemene administratie en onthaal CC Kruispunt/Dienst Cultuur). (ondersteuning van lokaal talent). Persoonlijke communicatie [gesprek]. Stad Diksmuide, Diksmuide. Durie, T. (2014, 24 maart). (regisseur jeugdtheater De Toverlantaarn). (ondersteuning van lokaal talent). Persoonlijke communicatie [interview]. CC Kruispunt, Diksmuide. Gal, D. (2014, 26 maart). (leerkracht avv, voordracht en repertoire studio aan SAMW Diksmuide). (ondersteuning van lokaal talent). Persoonlijke communicatie [interview]. SAMW, Diksmuide. Goemaere, G. (2014, 15 april). (student gitaar). (Evaluatie afstudeerprojecten). Persoonlijke communicatie [e-mail]. Diksmuide. Goudesone, B. (2014, 8 maart). (student gitaar). (Evaluatie afstudeerprojecten). Persoonlijke communicatie [e-mail]. Diksmuide.
76
Ramboer, K. (2014, 11 april). (schepen van cultuur). (ondersteuning van lokaal talent). Persoonlijke communicatie [interview]. Algemeen Secretariaat, Diksmuide. Tamsin, J. (2014, 1 april). (technicus 4AD). (ondersteuning van lokaal talent). Persoonlijke communicatie [interview]. Muziekcentrum 4AD, Diksmuide. Van Outryve, R., Hommez, N. (2014, 25 maart). (amateurkunstenaar en tentoonstellingsbouwer). (ondersteuning van lokaal talent). Persoonlijke communicatie [interview]. Montanus.5, Diksmuide. Vansteelandt, C. (2014, 8 april). (cultuurfunctionaris-directeur CC Kruispunt). (ondersteuning van lokaal talent). Persoonlijke communicatie [gesprek]. Stad Diksmuide, Diksmuide. Verhoogen, W. (2014, 10 april). (Jeugdconsulent provincie Vlaams-Brabant). (Kunst-stukjes). Persoonlijke communicatie [e-mail]. Diksmuide.
77
Bijlage Bijlage 1 – De Kunstenaarsdatabank, zicht op de website Bijlage 2 – De Kunstenaarsdatabank, schets van de databank Bijlage 3 – Ontsluiting van het ondersteuningsaanbod via de stadswebsite
78
Bijlage 1 - De Kunstenaarsdatabank, zicht op de website: startpagina
79
Bijlage 1 - De Kunstenaarsdatabank, zicht op de website: overzichtspagina
80
Bijlage 1 – De Kunstenaarsdatabank, zicht op de website: detailpagina
81
Bijlage 2 – De Kunstenaarsdatabank, schets van de databank
82
Bijlage 2 – De Kunstenaarsdatabank, schets van de databank
83
Bijlage 2 – De Kunstenaarsdatabank, schets van de databank
84
Bijlage 3 – Ontsluiting van het ondersteuningsaanbod via de stadswebsite: ‘Zelf Organiseren’
Huidige situatie Regelgeving Billijke Braderie organiseren Massamanifestaties – noodplanning Sabam Veiligheid en preventie Aanvragen Meldingsfiche evenement of fuif Verzeker je vrijwilligers! Wielerwedstrijd aanvragen Uitleen materiaal Uitleenmateriaal CC Kruispunt Uitlenen materiaal jeugdactiviteiten Uitlenen materiaal technische dienst Locaties Boterhalle – verhuurreglement Nuttige adressen Zaalverhuur cultuurzalen Tips Artiesten, wie en hoe Preventiekoffer Tips voor organisatie Bekendmaking activiteiten Activiteiten in UiT Informatieborden aan invalswegen
Toekomstige situatie Regelgeving Billijke Braderie organiseren Massamanifestaties – noodplanning Meldingsfiche evenement of fuif Ondersteuning socio-culturele initiatieven – subsidiereglement Sabam Veiligheid en preventie Wielerwedstrijd aanvragen Uitleen materiaal Uitleenmateriaal CC Kruispunt Uitlenen materiaal jeugdactiviteiten en jeugdwerk Uitlenen materiaal technische dienst De provinciale uitleendienst Infrastructuur Boterhalle – verhuurreglement Buiten Diksmuide Zaalverhuur cultuurzalen Promotie Activiteiten in UiT Informatieborden aan invalswegen UiT kalender Tips Artiesten, wie en hoe Checklists De kunstenaarsdatabank Nuttige adressen Preventiekoffer Tips voor organisatie Verzeker je vrijwilligers!
85
86
