Geachte lezer, Met gepaste trots presenteren wij u hierbij het eerste ZZP Barometer-rapport van 2011. De ZZP Barometer is de structurele en onafhankelijke onderzoeksmonitor voor en over zzp'ers, freelancers en zelfstandig ondernemers in Nederland. Sinds het opzetten van dit initiatief in het najaar van 2009 is het hard gegaan. Inmiddels doen 1.384 enthousiaste zzp’ers uit 15 verschillende branches mee aan ons onderzoek en groeit dit aantal nog dagelijks. Speciale aandacht gaat in dit voorwoord uit naar de aangepaste opzet van de vragenlijsten en de rapportage. Op basis van feedback en suggesties van ons zzp-panel zijn we het jaar 2011 in een nieuwe vorm begonnen: ten eerste is de vragenlijst beknopter en effectiever opgezet, hetgeen ervoor zorgt dat de deelname toegankelijker is voor een groter gedeelte van de zzp’ers – tijd is geld, per slot van rekening! Bovendien zullen de rapporten het komende jaar meer visuele onderdelen bevatten en meer gericht zijn op een speciaal en actueel thema. Verder lichten wij vanaf nu ieder rapport minimaal een van onze panelleden uit door hem of haar uitgebreid over het onderwerp in kwestie te interviewen. Tenslotte hebben wij de ambitie dit jaar 6 tot 10 rapporten te publiceren, een stuk meer dan de 4 die wij vorig jaar hebben uitgebracht. Het thema van het onderzoeksrapport dat u nu voor zich heeft, is “Terminologie”. Dit onderwerp hebben wij gekozen, omdat het er de laatste maanden op lijkt dat ondernemers zich steeds minder vaak zelfstandige zonder personeel, ofwel zzp’er, willen (laten) noemen. Iets dat ons is opgevallen, niet in de laatste plaats om de prominente plaats die deze term heeft in de naam van dit initiatief. Het thema bleek flinke discussies op te werpen met onze panelleden, vandaar dat ook speciale dank uitgaat naar Tijm Corporaal van Coporaal Training en Begeleiding – waarvan wij zijn uitgebreide mening hebben mogen opnemen aan het eind van dit rapport. Conclusie van het onderzoek is dat er een flinke behoefte is naar een eenduidige term voor het fenomeen zzp’er, en dat nu juist die benaming niet aanstaat. “Zelfstandig ondernemer” of “zelfstandig professional” heeft de voorkeur. Tenslotte nog enige achtergrondinformatie over het initiatief. Vanuit VictorMundi.com zijn eind 2009 de eerste contacten gelegd met diverse partijen die een grote zzp-achterban hebben of die zich willen inzetten voor de zzp’er. Op dit moment zijn – naast VictorMundi.com – ZZPnodig.nl als kennispartner, MarktEffect als onderzoekspartner en NUzakelijk als fonkelnieuwe mediapartner gelieerd aan de ZZP Barometer. Bent u zzp’er en heeft u (nog) niet deelgenomen aan het onderzoek? Ga dan naar www.zzpbarometer.nl en meld u direct aan bij het zzp-panel dat momenteel uit bijna 1.400 zzp’ers bestaat. Suggesties voor nieuwe, actuele thema’s zijn welkom en door te geven via
[email protected]. Mocht u onderdeel zijn van een zzp-organisatie waarvan u denkt dat deze waarde kan toevoegen aan de ZZP Barometer, dan horen wij dat natuurlijk ook graag. Veel plezier bij het lezen van het rapport! Hartelijke groet, VictorMundi.com Jeroen Sakkers
Eenduidige term voor zelfstandig ondernemers nodig? Samenvatting Er is nog altijd geen eenduidigheid met betrekking tot het begrip ‘zzp’. Wel ondernemer, geen ondernemer? Hoe zit het nou? Dit ongedefinieerde begrip zorgt in vele gevallen voor onduidelijkheid. Er is diverse malen behoefte geconstateerd naar een eenduidige term, niet alleen door de zelfstandig ondernemers, maar ook door het bedrijfsleven en de overheid.
ZZP (12%)
Zelfstandig ondernemer(38%) Zelfstandig professional(37%) Freelancer(8%)
Anders(5%)
Uit de resultaten blijkt dat de zelfstandig ondernemer in algemene zin openstaat voor een eenduidige term. Op de vraag wat de term volgens de zelfstandig ondernemer zou moeten zijn, blijkt dat de huidige term, ‘zzp’ niet goed aansluit bij hoe de zelfstandig ondernemer graag wil worden gezien en genoemd. De respondenten noemen zich het liefst ‘zelfstandig ondernemer’ of ‘zelfstandig professional’. De respondenten die niet willen dat er een eenduidige term komt geven hiervoor als voornaamste reden aan dat zij zich nu juist kunnen onderscheiden en dat het niet nodig is omdat de klant weet wie zij zijn en dat dat ook is waar het om gaat.
57,08% moet komen voor
geeft aan dat er een
eenduidige term
zelfstandige zonder personeel.
meer mannen vrouwen 65,2% 42,3% Opvallend is dat hiervoor
open staan, respectievelijk
.
dan
tegenover
Eenduidige term voor zelfstandig ondernemers nodig? Mening per provincie
Mening per opleidingsniveau
Ja
Nee
Misschien
Geen mening
Groningen
75,0%
12,5%
8,3%
4,2%
Friesland
50,0%
29%
16,7%
4,3%
Drenthe
55,6%
11,1%
10%
23,3%
Overijssel
52,0%
24,0%
16,0%
8,0%
Gelderland
61,12%
14,9%
14,9%
9,0%
Flevoland
66,7%
13,3%
13,3%
6,7%
Utrecht
53,1%
32,8%
9,4%
4,7%
Noord-Holland
50,9%
24,5%
16,0%
8,5%
Zuid-Holland
59,8%
17,1%
15,9%
7,3%
Zeeland
56,7%
23,2%
10,8%
9,3%
Noord-Brabant
53,8%
21,2%
11,5%
13,5%
Limburg
67.1%
9,1%
13,6%
10,2%
80% 70% 60% 50%
60% van de lager geschoolde respondenten heeft gekozen dat er ‘Misschien’ een eenduidige term voor zelfstandig ondernemers moet komen. Dit is een opvallend hoog percentage vergeleken met de hoger opgeleide respondenten. De reden zou kunnen zijn dat deze groep respondenten in hun professie minder vaak negatieve ervaringen hebben met de diversiteit in termen.
40% 30% 20% 10% 0% Lager onderwijs
Middelbaar onderwijs Ja
Nee
VWO
Misschien
MBO
HBO
Geen mening
WO
Eenduidige term voor zelfstandig ondernemers nodig? Mening per geslacht Vrouw
Ja
Nee
Misschien
Man
Geen mening
Ja
Nee
Misschien
Geen mening
Mening per rechtsvorm 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
Geen mening Misschien Nee Ja Eenmanszaak
B.V.
V.O.F., C.V. of andere vennootschap
Buitenlandse rechtsvorm
Mening per huidige noemer Zzp'er Ondernemer
14%
8%
55%
8%
Zelfstandig professional
12% Freelancer
7% 25%
12%
23%
58%
14%
59%
19%
17% 57% 12%
Interview met zzp-panellid Tijm Corporaal Wij voorzien iedere rapportage van een interview. Deze interviews zijn afgenomen met een panellid van de ZZP Barometer. De vragen die het panellid worden voorgelegd hebben betrekking op het actuele thema en de mening op het initiatief ZZP Barometer in algemene zin. Voor deze rapportage hadden wij een interview met Tijm Corporaal. Tijm is trainer en coach, hij is voornamelijk actief in de branches HRM, opleiding, training en advies. Lees hieronder onze vragen en de bijbehorende antwoorden van Tijm. Tijm, vind je dat er een aparte rechtsvorm moet komen voor de zelfstandig ondernemer? Ik heb in de achterliggende jaren nooit last gehad van de huidige praktijk. Ik sta geregistreerd als eenmanszaak bij de Kamer van Koophandel en de belastingdienst. In de laatste ZZP Barometer werd gesuggereerd dat dit onhandig is. Ik snapte dit niet goed. Wat is er aan de hand? Wat vind je van het initiatief ZZP Barometer? Ik ben zeer tevreden over dit initiatief. Om verschillende redenen. In de eerste plaats om te weten wat er leeft onder deze snel groter groeiende groep. In de tweede plaats en dat lijkt me nog belangrijker, om zorgvuldig inzichtelijk te krijgen hoe zzp’ers ervoor staan. Bij het zelfstandig ondernemerschap hoort dat “rijke en arme” jaren elkaar afwisselen. Maar waar ik mij zorgen over maak, is dat ontwikkelingen in het zzp-schap “onzichtbaar” zijn voor de overheid. In recordtijd zijn er zo’n 800.000 zzp’ers op de markt gekomen. Die waren voorheen overwegend in loondienst. Als het slechter gaat in de branche, dan kunnen zzp’ers lijden aan stille armoede. Ze blijven buiten bestaande statistieken en dus kunnen deze statistieken ook gaan vertekenen. De werkeloosheid in Nederland is laag, maar hoe laag is deze als de werkeloze zzp’ers worden meegeteld? De barometer is juist goed om dit in beeld te brengen. Hoe staan zzp’ers ervoor en wat betekent dat voor het overheidsbeleid? Heb je handige tips voor collega-ondernemers? Kies voor ondernemerschap! Daar hoort ook bij het investeren in eigen materialen, het nadenken over een eigen “toon” in de markt en natuurlijk een herkenbare huisstijl. Dat proces van nadenken over “waar ga ik nu precies voor” is belangrijk. Alles wordt twee keer gecreëerd. Eerst in je hoofd, dan in de praktijk. Financiën zijn natuurlijk ook belangrijk. Ik heb me aangeleerd om niet te rekenen op basis van “wat krijg ik per maand binnen, maar wat krijg ik per jaar binnen. Dan hoef je ook niet zenuwachtig te worden op grond van een slecht kwartaal.”
Verantwoording De vragenlijst die heeft geleid tot de in dit rapport getoonde resultaten is eind januari uitgezet door gerenommeerd marktonderzoeksbureau Markteffect uit Eindhoven en is actief geweest tot eind februari. Daarna is het onderzoek gesloten en zijn de onderzoeksgegevens door de redactie van de ZZP Barometer verzameld, geanalyseerd en gevisualiseerd. Het zzp-panel van de ZZP Barometer is inmiddels uitgegroeid tot 1384 zzp’ers die actief zijn in 15 verschillende branches en sectoren. Het panel is opgebouwd uit 63,3% mannelijke respondenten en 36,7% vrouwelijke respondenten. Van het panel is 78% hoogopgeleid (HBO of WO). Het panel is – in vergelijking met de definitie die het CBS hanteert – relatief breed in het segment van hoogopgeleide, zelfstandig ondernemers. De meeste panelleden zijn geboren in de jaren ’50 (28,9%) ’60 (36,2%) en ’70 (19,3%).
Vragen Indien u vragen heeft over de ZZP Barometer kunt u contact met ons opnemen via
[email protected] of kunt u initiatiefnemer VictorMundi.com bereiken via (+31)29 967 53 03.
