IMPRIMÉ / DRUKWERK
TNT Post Port betaald Port payé Pays-Bas
V E GHEPEYS EN KLOEKE DAET
D O
VERENIGING VAN OUD-LEERLINGEN VAN HET CHRISTELIJK LYCEUM TE BANDOENG Nr. 1, januari 2003
Indien onbestelbaar s.v.p. retourneren naar: Tineke Holleman-Bangert Gentiaanstraat 11, 1402 CP Bussum Nederland ± tel.: +31 35 6930650
[email protected]
VOORWOORD ................................ ................................ ................................ ................................ ........ 1 VAN HET BESTUUR................................ ................................ ................................ ................................ 1 In Memoriam ons Erelid Dhr. F.J. SUYDERHOUD................................ ................................ ......... 1 Welkom nieuwe leden................................ ................................ ................................ ..................... 1 Lidmaatschap en contributie ................................ ................................ ................................ ........... 1 Betalingswijze ................................ ................................ ................................ ................................ .1 Adreslijst 2003 ................................ ................................ ................................ ................................ 2 VEDOREÜNIE op 26 april 2003................................ ................................ ................................ ............... 2 Plaats en datum ................................ ................................ ................................ .............................. 2 Programma ................................ ................................ ................................ ................................ .....2 Kosten................................ ................................ ................................ ................................ ............. 3 Betalingswijze ................................ ................................ ................................ ................................ .3 Voorbeeld ................................ ................................ ................................ ................................ .......3 Bereikbaarheid van De Reehorst ................................ ................................ ................................ ....4 IN MEMORIAM................................ ................................ ................................ ................................ ......... 5 AGENDA van de ALGEMENE LEDENVERGADERING op 26 april 2003................................ ................ 5 NOTULEN van de ALGEMENE LEDENVERGADERING op 6 april 2002................................ ................ 6 JAARVERSLAG 2002 ................................ ................................ ................................ ............................ 11 FINANCIEEL JAARVERSLAG 2002 ................................ ................................ ................................ ......12 Inleiding................................ ................................ ................................ ................................ ......... 12 Mutaties in het ledenbestand ................................ ................................ ................................ ........ 12 Balans per 31 december 2002................................ ................................ ................................ ......12 Resultaat 2002 en begroting 2003................................ ................................ ................................ 13 Toelichting op de contributies ................................ ................................ ................................ .......14 Toelichting op het resultaat van 2002 ................................ ................................ ........................... 14 Toelichting op de begroting van 2003................................ ................................ ........................... 14 INGEZONDEN MEDEDELINGEN ................................ ................................ ................................ .......... 15 Brief van Hans Baidenmann n.a.v. het overlijden hr. Suyderhoud ................................ ................ 15 Brief van Liza Harun-Boutmy (Vedo-Indonesia)................................ ................................ ............ 15 OCC 45 ................................ ................................ ................................ ................................ ......... 15 Stadswandelingen in Amsterdam................................ ................................ ................................ ..15 MIJN LAATSTE JAAR IN BANDUNG (2) - Cécile Bock-Heuvelsland................................ ..................... 16 EEN VERZOENING (2) - Dick van W aardenburg ................................ ................................ .................. 16 IV. De bevrijding................................ ................................ ................................ ............................ 16 V. Naar Nederland ................................ ................................ ................................ ........................ 17 VI. Toch weer de Japanners ................................ ................................ ................................ ......... 19 VII. Epiloog................................ ................................ ................................ ................................ ....20 ALGEMENE GEGEVENS ................................ ................................ ................................ ...................... 21 Bestuur en Redactie ................................ ................................ ................................ ..................... 21 Lidmaatschap:................................ ................................ ................................ ............................... 21 Bankrelatie: ................................ ................................ ................................ ................................ ...21 U wordt verzocht kopij voor de volgende uitgave vóór 1 mei 2003 in te zenden: per post naar:
Tineke Holleman-Bangert Gentiaanstr. 11 1402 CP Bussum
per e-mail naar:
[email protected]
Adreswijzigingen en berichten van overlijden gelieve u eveneens te zenden naar bovenstaand adres. N.B. Ingezonden mededelingen worden buiten verantwoordelijkheid van bestuur en redactie geplaatst.
VOORWOORD Bestuur en redactie wensen u en uw familie een gezond en voorspoedig 2003! Moge het u alles brengen wat u zich wenst. Uiteraard is een groot deel van deze uitgave gewijd aan de komende reünie, waarop wij weer veel vrienden en bekenden hopen te ontmoeten. De redactie
BIJ DEZE G&KD IS EEN ACCEPT-GIRO INGESLOTEN. INDIEN U DEZE NIET AANTREFT, GELIEVE U CONTACT OP TE NEMEN MET DE PENNINGMEESTER. VAN HET BESTUUR In Memoriam ons Erelid Dhr. F.J. SUYDERHOUD Op zondag 6 oktober 2002 is in zijn woning ons erelid de heer F.J. Suyderhoud onverwachts heengegaan. Velen van ons hebben van de heer Suyderhoud nog aardrijkskundeles gehad, maar de meesten kennen de heer Suyderhoud van onze reünies, die hij ondanks zijn hoge leeftijd trouw bleef bezoeken. Aan het einde van de Algemene Ledenvergadering had hij het voorrecht een slotwoord te mogen spreken, waarin hij op enthousiaste wijze te kennen gaf hoe zeer hij het apprecieerde bij onze happenings te worden betrokken. Na het bestuur te hebben bedankt, moedigde hij ons aan op de ingeslagen weg voort te gaan. Meer en meer ontpopte hij zich als een goede raadsman en vriend en velen hadden het voorrecht hem oom Frits te mogen noemen. Tijdens de crematieplechtigheid op 10 oktober j.l. werd dhr. Suyderhoud eveneens lof toegezwaaid voor het vele werk dat hij voor andere verenigingen heeft verricht. Vedo zal hem blijven gedenken als een trouwe en enthousiaste vriend, die het erelidmaatschap ten volle heeft verdiend. Welkom nieuwe leden Van harte heten wij Henk Gasper welkom als nieuw lid. Hopelijk zien wij hem weer op de a.s. reünie. Lidmaatschap en contributie Het lidmaatschap van VEDO loopt per kalenderjaar. De contributie bedraagt ¼ 7,50 per jaar. Indien uw financiële omstandigheden een belemmering vormen om het lidmaatschap te continueren, schroomt u dan niet dit met de penningmeester te bespreken. Indien u géén prijs meer stelt op het lidmaatschap in 2004, moet u dit vóór 1 december 2003 doorgeven aan de secretaresse van de vereniging. Betalingswijze Voor de betaling van de contributie en de overige kosten (maaltijd, adreslijst, etc.) wordt u dringend verzocht gebruik te maken van de bijgevoegde acceptgiro. Uw lidnummer en de totaal verschuldigde contributie staan op de voorkant van deze acceptgiro rechtsboven vermeld. Indien u een achterstand heeft, staat op de volgende regel een specificatie van de jaren waarover u contributie verschuldigd bent. Voor een toelichting kunt u contact opnemen met de penningmeester, wiens adres en telefoonnummer vermeld staan op de achterpagina van deze krant. Indien u geen gebruik kunt maken van de acceptgiro, wordt u verzocht uw lidnummer te vermelden en een duidelijke specificatie te geven van uw betaling. Indien u voor een ander betaalt, bijvoorbeeld voor een Vedoaan in het buitenland, gelieve u diens naam en lidnummer te vermelden. 1
Adreslijst 2003 De 1. 2. 3. 4.
nieuwe adreslijst 2003 bevat: de namen en adressen van ruim 2000 oud-lyceïsten, zowel leden als niet-leden van VEDO; een lijst met e-mail adressen, voor zover bij het bestuur bekend; een lijst met de namen van overleden Vedoanen; een zoeklijst.
Hebt u nog aanvullingen en/of correcties (altijd van harte welkom!) wilt u die dan voor 1 februari a.s. opsturen naar Tineke Holleman. Bij voorbaat hartelijk dank daarvoor. Een adreslijst kost ¼ 3,00. Voor toezending per post worden ¼ 2,00 verzendkosten per adreslijst berekend. Per lid kan slechts één adreslijst besteld worden. Bestelt u voor een ander lid een adreslijst, dan dient u zijn/haar naam aan ons door te geven. Niet-leden kunnen geen adreslijst kopen. De adreslijst gaat in de loop van februari 2003 naar de drukker. Het bestuur maakt aan de hand van de dan binnengekomen betalingen een schatting van de oplage. Als u niet tijdig een adreslijst bestelt, kan het zijn dat deze is uitverkocht. Het is dus aan te raden te betalen zodra u de acceptgiro hebt ontvangen, want er komt geen herdruk en hier geldt OP=OP!! VEDOREÜNIE op 26 april 2003 Plaats en datum Als u van plan bent naar de reünie te komen hebt u ongetwijfeld de datum van 26 april a.s. al in uw agenda genoteerd. Het Bestuur nodigt u en uw partner dan ook graag uit om deze grote reünie bij te wonen. De reünie wordt gehouden op zaterdag 26 april 2003, en evenals de vorige keer in de Verdifoyer en de Wintertuin van het congrescentrum DE REEHORST te Ede, Bennekomseweg 24. De Reehorst en de zalen zijn goed toegankelijk voor invalide personen. Het telefoonnummer van De Reehorst is: 031 863 3611. Wilt u oude school- en klasgenoten, die u jarenlang niet gezien hebt ontmoeten, bel hen dan op en spoor hen aan om ook naar deze reünie te komen! Programma 12.00 - 13.30 u 14.30 - 16.00 u 16.00 - 17.30 u 17.30 - 19.30 u 19.30 - 20.00 u 20.00 - 22.30 u + 22.30 u
ontvangst deelnemers met koffie/thee en spekkoek ¹) algemene ledenvergadering ²) borreltijd rijsttafel optreden van angklung orkest Perwarindo gelegenheid tot napraten en dansen einde
¹) bij binnenkomst ontvangt u een enveloppe met bonnen ²) de agenda en de daarbij behorende stukken zijn elders in deze G&KD afgedrukt Tijdens de reünie wordt de achtergrondmuziek verzorgd door het trio "Partners in Music", o.l.v. René Monfils.
2
Kosten
Leden hebben vrij toegang tot de reünie en de Algemene Ledenvergadering, mits zij geen contributieachterstand hebben. De toegangsprijs voor partners en introducés is ¼ 7,50. De Indische rijsttafel kost ¼ 18,00 per persoon.
Betalingswijze Voor de betaling van de contributie en de overige kosten (maaltijd, adreslijst, etc.) wordt u dringend verzocht gebruik te maken van de bijgevoegde acceptgiro. Indien u geen gebruik kunt maken van de acceptgiro, wordt u verzocht uw lidnummer te vermelden en een duidelijke specificatie te geven van uw betaling. Indien u voor een ander betaalt, bijvoorbeeld voor een Vedoaan in het buitenland, gelieve u diens naam en lidnummer te vermelden. Wij adviseren Vedoanen in het buitenland die de reünie willen bezoeken de verschuldigde kosten door een bevriende relatie in Nederland te laten voorschieten. Om met name het aantal deelnemers aan de rijsttafel tijdig te kunnen vaststellen, moet uw betaling uiterlijk op 5 april 2003 door onze penningmeester zijn ontvangen. Hierbij dient u rekening te houden met een overschrijvingstermijn van tien dagen! Op de reünie worden geen rijsttafelbonnen meer verkocht! Voorbeeld Hieronder een voorbeeld hoe u uw betaling op de achterzijde van de acceptgiro kunt specificeren. Stel u bent lid en u wilt met een niet-lid - partner of introducé(e) - de reünie bijwonen. Beiden wilt u deelnemen aan de Indische rijsttafel. Uw partner wenst een vegetarische maaltijd. Bovendien wilt u een adreslijst 2003 toegezonden krijgen. U hebt nog een contributieachterstand van 2002. In dit theoretische geval moet u een totaalbedrag overmaken van ¼ 63,50. Uw specificatie ziet er dan als volgt uit: Contributie voor jaren: .2002,.2003,....., ..... Komt naar ALV/reünie met Entreegeld introducé(e)s Maaltijd - gewoon Maaltijd - vegetarisch Excursie/museum Adreslijst ± afgehaald Adreslijst - per post Donatie¹
Aantal
à
..2
× ¼
..2 ..1 ..1 ..1 ... ... ..1
.7,50 = ¼
personen × ¼ .7,50 × ¼ 18,00 × ¼ 18,00 × ¼ ..... × ¼ ..... × ¼ .5,00
Totaalbedrag ¹
Totaal
= = = = = =
15,00
¼ ¼ ¼ ¼ ¼ ¼ ¼
.7,50 18,00 18,00 ..... ..... .5,00 .....
¼
63,50
+
Indien u de vereniging extra wil steunen
3
Hotelaccommodatie De Reehorst heeft ook hotelaccommodatie. Voor deelnemers aan de VEDO-reünie geldt een speciale reünie-prijs, te weten: - 1-persoonskamer (logies/ontbijt) ¼ 57,00; - 2-persoonskamer (logies/ontbijt) ¼ 75,00. Een hotelkamer dient u zelf rechtstreeks bij hotel De Reehorst te reserveren via tel. 031 864 1188, onder vermelding van "VEDO-arrangement". Als u hiervan gebruik wilt maken, adviseert het Bestuur u tijdig te reserveren, want het aantal kamers is beperkt. Bereikbaarheid van De Reehorst De Reehorst is gemakkelijk te bereiken, en wel als volgt: Met openbaar vervoer: u reist naar NS-station Ede-Wageningen; De Reehorst ligt op loopafstand (+ 250 meter) van dit station. Per auto: vanuit de richting Utrecht/Arnhem: • Vanaf de A 12 neemt u de afslag Wageningen/Bennekom/Ede (afrit 24) • Volg Ede en vervolgens de ANWB borden ³De Reehorst´. vanuit de richting Amersfoort: • Vanaf A 1 (Barneveld) via A 30 tot afrit Ede. • Linksaf richting Ede. • 2de afslag Ede rechtsaf. • Volg de ANWB borden ³De Reehorst´. vanuit de richting Zwolle/Apeldoorn: • Borden richting Ede volgen. • Volg in Ede de ANWB borden ³De Reehorst´. (Zie ook nevenstaande plattegrond.) De Reehorst heeft een eigen parkeerplaats; het parkeergeld bedraagt ¼ 3,- per auto per dag. Indien u met uw auto na 19.00 uur de parkeerplaats verlaat, hoeft u geen parkeer-munt te kopen en kunt u dus de hele dag gratis parkeren!
DE REEHORST d
Van harte tot ziens op de komende reünie!
4
IN MEMORIAM Ons werd meegedeeld dat Osy van Weel-Bax Stevens, Theo Ie en Yap Kim Tjong zijn overleden. Helaas werden geen overlijdensdata doorgegeven. Op 20 december 2002 overleed in Denemarken ons lid Knut Lockwood. Van de familie van Jaap Tielenius Kruythoff ontvingen wij een rouwkaart. Jaap overleed op 28 december jl. Langs deze weg condoleren wij familieleden en vrienden van de overledenen en wij wensen hun veel sterkte bij het dragen van hun verlies. AGENDA van de ALGEMENE LEDENVERGADERING op 26 april 2003 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
Opening Mededelingen en ingekomen stukken Notulen van de Algemene Ledenvergadering op 6 april 2002 Jaarverslag 2002 Rekening en verantwoording 2002 Begroting 2003 Verslag kascommissie Vaststelling contributie 2004 Verkiezing bestuursleden Verkiezing leden en plaatsvervangende leden kascommissie Onderzoek naar de mogelijkheid van een reünie in Indonesië (zie pagina 15) Rondvraag Sluiting
Toelichting op de agenda Ad Ad Ad Ad
3 4 5 en 6 9
Ad 10
Zie pagina 6. Zie pagina 10 e.v. Zie het Financieel Jaarverslag op pagina 12 e.v. Evert Meyn treedt statutair af. Hij stelt zich herkiesbaar. Het bestuur stelt voor hem opnieuw te benoemen. De leden van de kascommissie, Max Thiele en Theo Corsmit treden statutair af. Zij worden opgevolgd door de plaatsvervangende leden, Leo Mijer en Maurits Northolt.
Diegenen die zich kandidaat willen stellen als plaatsvervangend kascommissielid worden door het bestuur uitgenodigd zich zo spoedig mogelijk bij het secretariaat aan te melden. Aanvullende agendapunten en kandidaatstelling van tegenkandidaten voor bovengemelde bestuursfunctie, ondersteund door tenminste 25 leden, moeten uiterlijk 5 april 2003 bij de secretaris zijn ingediend.
5
NOTULEN van de ALGEMENE LEDENVERGADERING op 6 april 2002 De Algemene Ledenvergadering werd gehouden in het auditorium van het natuurhistorisch museum Naturalis te Leiden. Aanwezig:
Tineke Holleman-Bangert Eric Holleman Walter Burger Thelma Jellema-van Dort
-
voorzitter penningmeester bestuurslid bestuurslid
157 bezoekers (Vedoanen + introducé's) Afwezig wegens ziekte:
Noesje Kiliaan, secretaris
Notulisten:
Thelma Jellema-van Dort en Tineke Holleman-Bangert
1. Opening Ca. 13.45 uur opent de voorzitter de Algemene Ledenvergadering. Zij vertelt dat Noesje in Indonesië ziek is geworden, daarom niet aanwezig is en dat hierop later bij punt 9 "Verkiezing bestuurs-leden" zal worden teruggekomen. Uit naam van het bestuur en alle medewerkers heet zij alle aanwezigen welkom, in het bijzonder het erelid Ineke Thijsse. Ook heeft zij een speciaal welkom voor de buitenlandse gasten Tjoa Liong Seng en Bob Vrijburg. Tevens was Ferry Brouwer uit Zwitserlang aanwezig. Namens dhr. F.J. Suyderhoud en echtgenote, die op vakantie zijn, doet zij aan alle aanwezigen de groeten. Daarna leest de voorzitter de namen voor van oud-Vedoanen die het afgelopen jaar zijn overleden of van wier overlijden men in het afgelopen jaar op de hoogte is gesteld. Deze Vedoanen worden met een minuut stilte herdacht. Het zijn de dames: Ietje Nayon-Gadroen Like Vermaase-Hendriks Greet Veldhorst-Blokhuis Els van Tol-van Gemeren
Elly Brinkman-Adams Carla Verhoeff-Timmer To Beest-de Vries Nel Muller-Teillers Mw.J.J. Wentink-Frumeau Annie Damstra-Schmidt Ineke Kleinhoonte v. Os-Kimmijser
En de heren: Robin Adèr Anton Smits Jaap Boreel Iwan Soeria Santoso Jan Zerb J. Moora Pim (W.A.) Eman H.J. van Druten Roel Breeuwer Lex Noyon Han Goofers Jan Lorinser
6
Hans Indewey Gerlings Piet Bruins Henk Jantzen Jaap Beets Coen Koomen Hans P. Julliën Ad Horsting Otto Liesendahl Bart Cox Ernst Mesdag, Eddy Knote
Bas Beem Johan Holtrop Klaas Büchli Rob Kokke Jan ten Brink Gerard Adams Hans Bij Paul Engel Kees Woensdregt Ted Vernède Herbert van Leeuwen
De voorzitter bedankt Charley Arps voor zijn medewerking bij het tot stand komen van de bijeenkomst in dit werkelijk schitterende museum en het feit dat hij straks voor ons een inleiding zal verzorgen. Voor alles wat zij in het afgelopen jaar voor Vedo hebben gedaan bedankt de voorzitter haar mede-bestuursleden, met name Thelma voor de manier waarop zij Noesje tijdens het notuleren van de bestuursvergaderingen vervangen heeft, en Rob Westbroek, die helaas wegens een klein ongelukje verstek moet laten gaan. 2. Mededelingen en binnengekomen stukken -
-
De voorzitter deelt mede dat het bestuur het Huishoudelijk reglement heeft veranderd conform de wensen en aanwijzingen van de Algemene Ledenvergadering van 21 april 2001. Wij hebben de reiskostenvergoeding voor dit jaar bepaald op 27 ¼ cent per km. Er is een brief van de Stichting Het Indisch Huis van 21 juni 2001 ontvangen, waarin men uiteenzet dat men vol goede moed nieuwe plannen wil ontwikkelen, dat er verschillende commissies, o.a. een financiële, in het leven geroepen worden etc. Verder ontving het bestuur kranten en blaadjes van onze verschillende zusterverenigingen. De voorzitter heeft op 28 maart de vergadering van de St. Herdenking 15 aug. 1945 bijgewoond. Op deze vergadering is een wijziging van de statuten aan de orde geweest. Het bestuur kreeg van de CAS, die dit jaar zijn 100-jarig bestaan herdenkt, en van Advendo, een uitnodiging tot bijwoning van hun reünies. Alle zullen worden bezocht. De voorzitter meent dat Pasen in 2003 op 20 en 21 april en dat daarom onze volgende reünie dan op 26 april 2003 zal worden gehouden. Plaats van samenkomst zal weer de Reehorst in Ede zijn. Men wordt verzocht na afloop zijn badge in de doos terug doen. Bij voorkeur met het naamkaartje erin.
2. Notulen van de Algemene Ledenvergadering op 21 april 2001 Deze notulen zijn door de vergadering goedgekeurd. 3. Jaarverslag 2001 Het jaarverslag 2001 is door de vergadering goedgekeurd. Vraag: de heer van Ee informeert, of er nog iets uitgekomen is bij de besprekingen met I.W.I., inzake het Vedo-archief. Walter antwoordt, dat de besprekingen nog gaande zijn, maar dat het I.W.I. in principe veel belangstelling ervoor heeft. We zullen er in de volgende ledenvergadering op terugkomen. 4. Rekening en verantwoording 2001 De penningmeester geeft een toelichting. Het resultaat is negatief, omdat de grote reünie extra kosten met zich bracht. Bonthy Kiliaan vraagt uitleg over kolom 3 van de toelichting op de contributies op blz. 12 van G&KD 2002 nr. 1; de penningmeester probeert die te geven: het betreft de verhoging van de debiteuren-rekeningen met oude schulden van "herintreders", schulden die in voorgaande jaren waren afgeschreven als "niet-inbare contributie". Verder wil Bonthy weten waaruit de Inningkosten (pagina 13) bestaan. De penningmeester deelt mede dat het de kosten van 3000 acceptgiro¶s betreft, die in één keer zijn afgeschreven.
7
5. Begroting 2002 De penningmeester geeft uitleg over de begroting 2002. Max Thiele wil weten waarom de donaties niet in de begroting zijn opgenomen? Bonthy Kiliaan, de penningmeester en anderen zijn van mening, dat die onvoorspelbaar zijn en derhalve niet in de begroting kunnen worden opgenomen. 6. Verslag kascommissie De voorzitter nodigt één van de heren van de kascommissie uit om het woord te voeren. Theo Corsmit doet verslag over de bevindingen van de kascommissie. Namens de kascommissie adviseert hij de vergadering het bestuur te dechargeren voor het gevoerde beleid. De voorzitter vraagt of de aanwezigen hiermee accoord kunnen gaan, hetgeen onder applaus gebeurt, waarna de voorzitter de vergadering bedankt voor het verleende décharge. 7. Vaststelling contributie 2003 Het bestuur stelt voor de contributie in het jaar 2003 te handhaven op ¼ 7,50. Hiermee gaat de verga-dering accoord. 8. Verkiezing bestuursleden Statutair treden Thelma Jellema-van Dort en Tineke Holleman-Bangert af. Beiden hebben zich herkiesbaar gesteld en omdat er geen tegenkandidaten zijn aangemeld, stelt het bestuur voor hen opnieuw te benoemen. De vergadering gaat hiermee accoord en mede namens Thelma bedankt de voorzitter voor het in hen beiden gestelde vertrouwen. Door het onverwachte aftreden van Noesje Kiliaan is de functie van secretaris vacant. De voorzitter vertelt, dat de overige leden van het bestuur de ontstane situatie hebben besproken. Men verwachtte dat het vinden van een opvolger voor Noesje niet eenvoudig zou zijn. Daarom was de voorzitter, die zich toch al veel met administratie bezig hield, bereid Noesje's taak over te nemen, als er iemand gevonden kon worden die het voorzitterschap van haar zou willen overnemen. De voorzitter deelt mee, dat Evert Meyn bereid is als voorzitter tot ons bestuur toe te treden. Zij verzoekt Evert naar de bestuurstafel te komen en zich aan de aanwezigen voor te stellen. Evert vertelt in het kort iets over zijn achtergrond; dat hij in de jaren 1953/¶54 voorzitter geweest in Bandoeng. Hij is in Indonesië teruggeweest, omdat hij heimwee had. Maar is nu toch weer terug in Nederland. Tineke Holleman overhandigt hem de voorzittershamer. Zij stelt echter voor, dat zijzelf deze verga-dering zal afmaken. De nieuwe voorzitter gaat hiermee accoord. 9. Verkiezing leden en plaatsvervangende leden kascommissie Vorig jaar werden Max Thiele en Theo Corsmit als leden van de kascommissie benoemd. Tot plaatsvervangende leden worden Bonthy Kiliaan en Maurits Northolt gekozen. Statutair bleek de herbenoeming van Bonthy Kiliaan echter niet mogelijk. Het bestuur heeft Leo Mijer bereid gevonden de plaats van Bonthy als plaatsvervangend commissielid in te nemen. Tineke Holleman vraagt de Algemene Ledenvergadering of zij met de benoeming Leo Mijer instemt, hetgeen geschiedt. Daarna dankt zij Leo voor zijn bereidwilligheid Bonthy's plaats in te nemen.
8
10. Rondvraag Micky van Ee:
Vraagt het woord om over zijn ervaringen tijdens zijn vakantie in Bandoeng te vertellen. Hij is ook naar het Christelijk Lyceum geweest, en dat was een heel afwijkende ervaring van vroeger. Het scholencomplex is nu in tweeën gehakt, nl. een christelijk gedeelte en een moslim gedeelte. In het christelijke gedeelte gaat het niet goed; men is het niet met elkaar eens. Anton of Rien Moeliono was voorzitter van VEDO Indonesië in 1976. Micky vraagt, wat er gebeurt met het hele scholencomplex daar. Zou de gemeente daar het dan kopen? Wat kunnen wij er hier (nog) aan doen om het Chr. Lyceum in handen te houden. Het is een mooie locatie voor tentoonstellingen of uziekuitvoeringen. Er zou eventueel een monument van te maken zijn. Moeten we een advocaat inschakelen om uit te vinden, wie eigenaar van het complex is? De Stichting «..??
Theo Corsmit:
is in 1976 ook daar geweest en ziet problemen komen als we met de Stichting zaken gaan doen, o.a. door de geldkoers. Wie is eigenlijk eigenaar van de grond waarop het Chr. Lyceum gebouwd is??? Is dat dezelfde eigenaar als van de grond, waarop het Borromeus Ziekenhuis staat? Die eigenaar woont hier in Holland, maar is geen eigenaar van de grond van het Chr. Lyceum, roept Theo Corsmit. Nemen we een motie hierover aan? Wat zijn de kosten van zo¶n onderzoek, vraagt iemand uit de zaal.
Theo Corsmit:
Anton Moeliono is advocaat en ex-VEDO leerling, die zal het vast gratis doen.
Ria Heemskerk:
Heeft de school wel genoeg leerlingen, en kunnen ouders zo¶n school evt. betalen?
Kars Paulus:
Is dit plan niet slechts gebaseerd op nostalgie? Onze kinderen hebben dat gevoel van nostalgie niet. Wat voor waarde houdt het? En is het niet alleen uitstel van executie?
Van Ee:
Het is het bewaren van een stuk van onze geschiedenis. Het gebouw zou verbeterd kunnen worden en het zou als een muziek centrum kunnen gaan dienen.
Pim Goldsmann:
Sluit zich aan bij Kars Paulus. Is het niet goed geld naar kwaad geld gooien?
Walter Burger:
Laten we eerst uitzoeken wie de eigenaar is, en wat er aan te doen zou zijn. Theo Corsmit sluit zich daarbij aan, en vervolgt: in Indonesië zijn Ierse toestanden met de Moslims in ontwikkeling«. Walter sluit deze discussie met de opmerking, dat dit niet onder onze doelstellingen valt, en dat Micky en Theo maar zelf eerst meer onderzoek moeten doen.
Sigi Birkenfeld:
We moeten eerst een plan hebben, wat we er t.z.t. mee zouden willen gaan doen. Tineke Holleman sluit nu deze discussie.
Cor v.d. Pols:
Kampen onze zusterverenigingen ook met dit probleem? Walter antwoordt, dat we helemaal niets los willen maken.
9
Tineke Holleman:
Zegt dat zij zich schaamt, omdat zij eerder vergeten heeft de kascommissie te bedanken voor de door hen verrichte controle en bedankt alsnog Max Thiele en Theo Corsmit voor het verrichte werk.
Walter Burger:
De transfer met bus 11 van het Transferium naar Naturalis v.v. werkt niet meer (ten tijde van zijn informatie wel!); men moet nu lopen naar station Leiden CS en daar bus 26 nemen naar het Transferium. Men kan zijn uitgereikte museumtoegangskaart ± als men vandaag niet naar binnengaat ± bij Walter inwisselen voor een kaart die 1 jaar geldig zal blijven. Degenen die hun auto bij Naturalis geparkeerd hebben, moeten aan de balie eerst een muntje kopen om te kunnen uitrijden. Verder excuses voor de uiteindelijk niet-complete lunch: er waren geen kroketten aanwezig en er was ook geen fruit aanwezig. Thelma heeft bij de inschrijftafels een museumtoegangskaart op de grond gevonden. (Deze blijkt aan Theo Corsmit toe te behoren.)
Itte Hendriks:
Er zou toch een rondleiding zijn in het museum?
Walter Burger:
Neen, dat was te duur, er gaan twee mensen van het museum met ons mee naar binnen.
Marcel Debrichy:
Zegt geen museumtoegangskaart te hebben ontvangen, en krijgt die alsnog van Walter.
In plaats van de afwezige heer Suyderhoud komt tot slot naar de microfoon: Max Thiele:
hij zegt het bestuur dank voor het vele werk, dat zij in het afgelopen jaar heeft verricht. En zegt speciale dank aan Tineke voor haar vrouwenemancipatoire voorzitterschap. Een warm applaus volgt.
9. Sluiting Om 14.55 uur sluit Tineke Holleman de vergadering en dankt alle aanwezigen voor hun belangstelling. Zij wenst allen nog een fijne middag toe.
10
JAARVERSLAG 2002 Bestuur In 2002 vergaderde het bestuur op 19 maart, 1 mei, 6 augustus en 30 december. In maart ontving het bestuur het bericht dat Noesje Kiliaan, de secretaris, ten gevolge van een hersen-bloeding niet meer in staat was in functie te blijven. Tineke Holleman bood aan Noesje's functie over te nemen, als in haar plaats een nieuwe voorzitter gevonden kon worden. Op de Algemene Ledenvergadering van 6 april werd Evert Meijn in het bestuur gekozen. Hij nam het voorzitterschap van Tineke over. Algemene Ledenvergadering De Algemene Ledenvergadering werd op 6 april 2002 gehouden in het natuurhistorisch museum Naturalis te Leiden. Belangstellenden konden deelnemen aan een rondleiding door het museum met als gidsen Charley Arps, Vedoaan en mede-grondlegger van dat museum en zijn collega Flip Hoedemaeker. 157 personen woonden de zeer geanimeerde bijeenkomst bij. Kascommissie De kascommissie bestond uit de heren Max Thiele en Theo Corsmit, met als plaatsvervangende leden de heren Leo Mijer en Maurits Northolt. Ledenbestand Op 1 januari 2002 had Vedo 808 leden en 3 donateurs. Per 1 januari 2003 heeft Vedo 785 leden, waarvan 114 leden in het buitenland, en 4 donateurs. Vedo leed een gevoelig verlies door het overlijden op 6 oktober van haar erelid, tevens oud-docent, de heer F.J. Suyderhoud. Vertegenwoordigingen Tineke Holleman was op 28 maart aanwezig bij de Algemene Jaarvergadering van de St. Herdenking 15 augustus 1945 in Amersfoort. Van Advendo kreeg Vedo de uitnodiging met twee bestuursleden hun reünie op 23 april in de "Kastanjehof" te Kwintsheul bij te wonen. Vedo werd hier vertegenwoordigd door Walter Burger en Thelma Jellema-v. Dort. De St. Reünisten HBS Semarang kwam op 1 juni in de Kumpulan bijeen voor haar laatste reünie. In 2003 gaat zij op in de KRIS. Thelma Jellema-van Dort en Tineke Holleman waren hier namens Vedo te gast. Walter Burger en Tineke Holleman waren op 25 mei als genodigden aanwezig bij de reünie van de 100-jarige CAS in Zoetermeer, terwijl Thelma op dezelfde dag de reünie van de Soerabaja HBS in Den Haag bijwoonde. De herdenking in het gebouw van de Tweede Kamer op 14 augustus werd door Thelma Jellema-v. Dort bijgewoond en Evert Meijn vertegenwoordigde Vedo bij de Herdenking 15 augustus 1945 in Den Haag. 7 September hield KRIS (Kommittee Reünisten Insulinde Scholen) haar jaarlijkse bijeenkomst in hotel Bel Air in Den Haag. Deze bijeenkomst werd bijgewoond door Thelma Jellema-v. Dort en Walter Burger als vertegenwoordigers van Vedo. Ghepeys en Kloeke Daet Het doet het bestuur en de redactie genoegen dat - dankzij de kopij die door de leden werd ingezonden - de redactie er ook dit jaar weer in geslaagd is G&KD driemaal uit te brengen.
-
Irish Diplomacy "The ability to tell a man to go to hell in such a way that he actually looks forward to the trip." 11
FINANCIEEL JAARVERSLAG 2002 Inleiding De volgende bladzijden geven u een beeld van de financiële situatie van de vereniging. Alle bedragen zijn in euro's weergegeven. Het natuurlijk verloop in het ledenbestand wordt gedeeltelijk gecompenseerd doordat we steeds weer oud-leerlingen opsporen die lid willen worden van onze vereniging. De vereniging heeft voldoende vermogen, zodat er geen reden is om de contributie te verhogen. Mutaties in het ledenbestand betalend Leden en donateurs per 01-01-2002
Leden niet betalend
805
Nieuwe leden Mutatie Nieuwe donateurs
Donateurs
Contrib. totaal
totaal
3
808
3
817
1 4
808
9
814 Contributie per 31-12-2002 Overleden Mutatie Opgezegd zonder betaling Afgevoerd wegens wanbetaling Leden en donateurs per 31-12-2002
¼
3
7,50
818 ¼
-12
6.135,00
-1
-6 796
Opgezegd per 01-01-2003 Nieuwe leden Nieuwe donateurs Leden en donateurs per 01-01-2003 Contributie per 01-01-2003
2
798
4
800
2
785
4
787
-14 1 783 ¼
7,50
¼
5.902,50
Balans per 31 december 2002 Activa per Kas Postbank Postrekening Spaarrekening
2001-12-31
51,86 10.347,78 +
61,62 13.226,19 + 10.399,64
Liquide Middelen Achterstallig - Vooruitbetaald
2002-12-31
13.287,81
251,85 -517,43 +
488,61 -500,35 + -265,58
Contributies
-11,74
Voorschot G&KD +
+
Overige Debiteuren + Vermogen per 31-12-2001 Resultaat boekjaar 2002
10.134,06 3.142,01 +
Vermogen per 31-12-2002
12
13.276,07
+ 13.276,07
Resultaat 2002 en begroting 2003 2002
Begroot
Subtot.
2002 Subtot.
Werkelijk
2003 Subtot.
Begroot
Baten: Verenigingsinkomsten Contributie Donaties Rente AF: Niet-inbare contributies Inningkosten
6060
6135 576,43 333,16
450 -200 -30 +
5902,5 300
-103,54 -37,17 + 6280
Adreslijst Verkoop AF: Drukkosten Verzending Overige kosten
-300 -30 + 6903,88
194,3
1050
-55 -89,23 -32,35 +
+
5872,5
-500 -300 -60 + 17,72
190
Lasten: Verenigingskosten Donaties Reiskosten Overige kosten Sluitpost
-100 -200 -200
-73 -38,9 -252,61 +
-75 -200 -175 +
-500 Bestuurskosten Correspondentie Reiskosten Overige kosten
-300 -600 -200 +
-64,23 -144,18 -58,58 + -1100
Ledenvergadering Catering Consumptie Muziek Evenementen Reiskosten Overige kosten AF: bijdrage bezoekers: Introducé(e)s Maaltijd Extra bijdrage
-1575 -300
-1512 -300,11
-750
-770 -151,2 -21,93
1500 750 +
1647,5 815 +
Resultaat
-1700 -1500 -100 -50 +
-450 -100 -200 -50 +
-266,99
-375 G&KD Drukkosten Verzending Reiskosten Overige kosten
+ -364,51
-350 -7000 -1300 -675 -300 -150 -1000 600 6000 +
-292,74 -1494,62 -1285,84 -44,04 -30,85 +
-3825 -1600 -1350 -30 -30 +
-3350
-2855,35
-3010
955
3142,01
-1572,5
13
Toelichting op de contributies
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Totaa l
Status op 2001-12-31 251,85 -363,39 -86,54 -37,5 -15 -15
-265,58
Contr. 2002
Ontvangen in 2002 238,35 6135 5192,96 267,3 54,01 25
6135
5777,62
Resteert 13,5 578,65 -353,84 -91,51 -40 -15
91,8
Niet Status op 2002-12-31 Inbaar Debiteuren Crediteuren 13,5 90,04 488,61 353,84 91,51 40 15
103,54
488,61
500,35
Uit bovenstaande tabel blijkt dat vooruitbetalingen en achterstallige contributies elkaar in evenwicht houden. Toelichting op het resultaat van 2002 Het jaar 2002 werd afgesloten met een positief resultaat van ¼ 3.142,01 dat het verlies van ¼ 3.346,83 in het reüniejaar 2001 bijna geheel compenseert. Dat het resultaat veel groter is dan begroot, heeft te maken met extra contributie-inkomsten van nieuwe leden, lagere bestuurskosten en meevallende kosten van het drukken en verspreiden van onze krant. Met name de Reiskosten voor het bezoek aan zusterverenigingen (Verenigingskosten) en voor het bijwonen van bestuursvergaderingen (Bestuurskosten) waren lager dan begroot. Onder de iets hogere Overige verenigingskosten vallen kosten voor abonnementen op Moesson en De Indo, een cadeau bij de 90ste verjaardag en een bloemstuk bij het overlijden van de heer Suyderhoud. Toelichting op de begroting van 2003 • • •
•
14
Wij houden er rekening mee dat een deel van de achterstallige contributie (2002+2003) nietinbaar zal zijn. We verwachten ruim 250 adreslijsten te verkopen. De kosten van de reünie hebben we lager ingeschat dan die van het jubileumjaar 2001: Toen trad Wieteke van Dort op en kwamen ruim 600 bezoekers. Dit jaar rekenen we op 375 bezoekers. Naast vaste kosten zijn de marginale kosten (de ³subsidie´ op maaltijd en koffie) ruim ¼ 3 per bezoeker. De kosten van het drukken en verspreiden van G&KD zullen dit jaar hoger zijn vanwege de gestegen tarieven.
INGEZONDEN MEDEDELINGEN Brief van Hans Baidenmann n.a.v. het overlijden hr. Suyderhoud H.I. Ambacht, 9 oktober 2002 Gisteren Ghepeys en Kloeke Daet ontvangen en met genoegen het artikel gelezen van de heer Suyderhoud over Bandoeng in de Jappentijd. Vandaag in de krant gelezen dat de heer Suyderhoud is overleden. Wat een verlies voor ons oud-leerlingen van het Christelijk Lyceum en ook voor mij als medewerker van de gaarkeuken en later schoenfabriekje in Bandoeng. Dankzij dit werk ben ik toen buiten het kamp gebleven. De heer Suyderhoud heeft ertoe bijgedragen dat de gaarkeuken onder leiding van Paatje en Tante Truus van der Cappellen heel veel goed werk heeft gedaan. Met weemoed heb ik teruggedacht, maar ook met dankbaarheid voor de goede dingen uit die tijd. Met vriendelijke groet, w.g. Hans Baidenmann Brief van Liza Harun-Boutmy (Vedo-Indonesia) Ter gelegenheid van jubileum-reünies hebben zowel leden van CMS-Salemba (Christelijke Middelbare Scholen) als oud-leerlingen van de CAS met een groep een reis naar Indonesië gemaakt en daar met oud-leerlingen van hun scholen een reünie gehouden. Liza is naar de reünie van de CAS in Jakarta gegaan en vroeg ons naar aanleiding daarvan, of het mogelijk zou zijn ook een Vedo-reünie in Indonesië te organiseren. Het bestuur zou graag weten, of er (voldoende) belangstelling is voor een dergelijke trip. Zo ja, zijn er dan Vedoanen die een commissie willen vormen om de haalbaarheid te onderzoeken en vervolgens ook de organisatie ter hand te nemen, e.e.a. in nauw contact met het bestuur. Dit onderwerp zal als punt 11 van de agenda ter sprake gebracht worden en wij verzoeken u allen hierover eens uw gedachten te laten gaan. Heeft u ideeën, bent u evt. bereid in de commissie plaats te nemen, laat het ons tijdens de ALV weten. Wellicht kunt u alvast iets op papier zetten. OCC 45 Theo Corsmit deelde ons mee, dat OCC 45 per 30 november 2002 is opgeheven. Stadswandelingen in Amsterdam Betty Bergema heeft enige jaren als gids en reisleidster gewerkt. Ook heeft zij als vrijwilligster voor "Mee in Mokum" als gids gewerkt. Zij is bereid om vanaf 1 juni a.s. voor Vedoanen gratis rondleidingen (stadswandelingen) door Amsterdam te geven. Een keer in de 14 dagen heeft men de keuze uit drie wandelingen: Maritieme wandeling
Meeting point: hal centraal station bij het meeting point
(1)
Jordaanwandeling en Meeting point: café Kalkhoven aan de Raadhuisstraat tegenover de (2) Westerkerk hofjes Amsterdamse binnenstad
Meeting point: grachtenboten
café
Meuwes,
Rokin
119,
tegenover
Koog (3)
15
De wandelingen beginnen 's middags om 14.00 uur en duren één tot twee uur; het is gewenst dat men goed ter been is. De rondleidingen geschieden in groepjes van minimaal 5 en maximaal 15 personen en worden in het Nederlands en Engels gegeven. Voor details omtrent de te bekijken attracties op de verschillende wandelingen, meer informatie of het maken van een afspraak voor een wandeling, kunt u telefonisch contact opnemen met Betty Bergema op telefoonnummer: 020 662 1570. MIJN LAATSTE JAAR IN BANDUNG (2) - Cécile Bock-Heuvelsland En toen kwam Jusuf. Op een dag kwam Jusuf in ons leven. Niemand had hem uitgenodigd. Hij kwam ongevraagd en onverwacht, en dat bleef hij regelmatig doen. Jusuf was een tentara, een Indonesische militair. Toentertijd was zijn rang indrukwekkend, maar nu kan ik me die niet eens meer herinneren. Jusuf had een lang gesprek met mijn moeder; het kwam er in het kort op neer, dat hij al onze meubels vorderde in ruil voor onze veiligheid. Dus omgekeerd betekende het, dat wij geen bescherming van hem hadden, wanneer hij ons huisraad niet mocht inpikken. Oftewel gerichte ellende aan ons adres wanneer wij de complete inboedel aan anderen zouden weggeven. Dit was nu echt zo'n "offer you can't refuse". Waarom weggeven en niet verkopen, zal ieder normaal mens denken. Ook dit ging niet meer. Iedereen wist, dat Nederlanders vroeg of laat naar Holland zouden vertrekken, dus werd je smakelijk uitgelachen wanneer je zo'n poging deed. De Indonesiërs merkten terecht op, dat je toch niet alles kon meenemen, dus was kopen niet nodig. Daar was Jusuf een voorbeeld van. Hij kwam te pas en te onpas naar "zijn spullen" kijken. Wat mij het meeste pijn deed, was het feit, dat hij mijn vleugel "kreeg". Alsof we zo'n vreemde goser iets uit vrije wil zouden geven. Vrienden en kennissen genoeg aan wie je een piano cadeau kon doen. Wat dacht je van onze baboe's, die zo trouw voor ons gewerkt hadden. Onze meiden kregen niets van ons meubilair, niets van enige waarde, wij durfden dat niet. En vreemd genoeg begrepen ze het, ze hadden er geen moeite mee. Te bedenken dat wij naar het andere eind van de wereld vertrokken, we gingen voorgoed en voor altijd weg, en toch hadden we geen lege kamers. Ons huis was compleet intact, alsof we elk ogenblik thuis konden komen. Wij hoefden de deur slechts achter ons dicht te trekken.. . . Jusuf zou zo wel komen. EEN VERZOENING (2) - Dick van Waardenburg Een Indisch-Nederlands-Japans Verhaal1 IV. De bevrijding Gelukkig kwam er dan een eind aan de oorlog, op een goede dag kwamen er Ethos op blote voeten langs, die ons toeriepen dat de oorlog was afgelopen. Na verloop van tijd werd dit ook door de kampleiding officieel meegedeeld, de rantsoenen werden verhoogd, voedselpakketten werden afgeworpen door geal-lieerde bommenwerpers, we kregen kleren en schoenen, er kwam zowaar een delegatie van de Geal-lieerden - onder wie een bebrilde blanke blozende jonge Nederlandse luitenant - om het kamp te inspecteren en ons bemoedigend toe te spreken. Nou dat viel niet mee, een lange waslijst van gedragsregels, we konden niet rekenen op meer bewegingsvrijheid. Er werd een Nederlandse vlag gehesen, maar op zo'n 1.50 meter hoog, stel je voor dat de Jap kwaad werd! en het Wilhelmus mocht niet gezongen worden. De stemming werd al bozer en bozer en toen als klap op de vuurpijl de Nederlandse kampleider met enthousiasme uitriep: "En nu drie hoera's voor onze Nederlandse officier!" werd het mijn groepje te machtig, we draaiden die officier de rug toe en liepen nonchalant weg. Consternatie bij de hoge heren en ik heb een officier zelden zo 1
Dit verhaal beschrijft mijn persoonlijke herinneringen, die uiteraard subjectief zijn en ongetwijfeld niet noodzakelijkerwijs altijd een juiste voorstelling van zaken geven. Verder heb ik in de tekst de "koloniale" plaatsnamen aangehouden en ook de oude Indonesische spelling, die gebruikelijk was in de tijd waarover dit verhaal gaat.
16
pijnlijk verrast zien kijken. Wij beseften niet dat de man een vrijwilliger was en uit idealisme naar het Aziatische oorlogstoneel was gegaan. En hij zal ons terecht een raar stelletje onbeschoftelingen gevonden hebben. Uiteraard was ik niet van plan in Tjimahi te blijven, ik wist dat mijn moeder in het Tjidengkamp in Batavia zat, ik kon een verlofpas voor twee weken bemachtigen en na plechtig beloofd te hebben terug te komen - anders zou de administratie immers in de war lopen - vertrok ik met drie vrienden richting Batavia. De treinen waren stampvol, maar de Indonesiërs waren vriendelijk (dat zou later veranderen!), maakten plaats voor ons en we bereikten heelhuids onze bestemming. We zagen er kennelijk zo armetierig uit dat een hoge Indonesische functionaris op het station Batavia ons bij zich riep en eten voor ons kocht. We hadden in geen 24 uur iets gegeten of gedronken en geen geld. Ik herinner mij zijn smetteloze witte uniformkleding, zijn kopiah, hoge zwarte laarzen en het grote roodwitte insigne op zijn borst. En zijn perfecte Nederlands. Inderdaad vond ik mijn moeder terug. Ze zag er niet zo best uit, een oud grijs heksje leek ze, dat nog geen 35 kilo woog2. DeTjidengleiding zat te springen om corveeërs en het kostte me geen moeite om werk, voedsel en onderdak voor mijn moeder, mijn zusje en mijzelf te krijgen. Aan teruggaan werd niet meer gedacht, temeer omdat veilig reizen niet meer mogelijk was3. Later voegde zich een exkampgenoot, Frits Backer, bij ons en ik maakte kennis met zijn zusje, Aukje Backer, die ik toch wel erg lief vond en met wie ik in 1956 zou trouwen. Maar we schrijven 1945 en dat lag nog ver in de toekomst. Op een dag ontstond groot rumoer, de Japanse kampbeul Kenichi Sonei was opgepakt en naar Tjideng gevoerd, waar hij de meeste misdaden op zijn geweten had. Een en ander bleek nodig voor een gerechtelijk vooronderzoek. De KNIL militairen wilden hem meteen doodslaan, ophangen of fusilleren naar keuze, maar dat werd niet toegestaan. Als "second best" werd Sonei in triomf in een open auto door het kamp gevoerd, terwijl vier potige KNIL militairen staande op de treeplank met hun vuisten op hem in sloegen. Gaf dit nu voldoening? Nee, het was een walgelijke vertoning, oneervol, in de eerste plaats voor onze militairen zelf. Ik zie Sonei nog ineengedoken in die auto zitten, trachtend de vuistslagen af te weren. Hij had het ruim verdiend, dat wel, maar wij moesten ons toch niet verlagen tot Japanse methoden. Sonei is later ter dood veroordeeld en opgehangen4. Vae victis! Na veel heen en weer getelegrafeer bereikte ons het bericht dat mijn vader nog in leven was, hij had de torpedering van de Junyo Maru en de verschrikkingen aan de Pakan Baroe spoorlijn overleefd 5. Rouw was er omdat de vader van Aukje en Frits met deze zelfde schipbreuk vermist werd, aangenomen moest worden dat hij was omgekomen, hetgeen later bevestigd werd. Lang daarna lang na mijn vader's dood - vond ik een met een rijstkorrel dichtgeplakt briefje, waarin hij o.a. de schipbreuk heeft beschreven. Die brief arriveerde na zijn terugkeer en die brief is nooit eerder geopend. Wel herinner ik mij dat vader met eerbied over onze aardrijkskundeleraar Poot sprak, die na de schipbreuk onvermoeibaar heen en weer zwom en talloze drenkelingen het leven heeft gered. Bitter is dat de heer Poot zelf omgekomen is6. V. Naar Nederland Zowel mijn vader als moeder waren er slecht aan toe, na medische keuring werd besloten tot spoedevacuatie per vliegtuig naar hetzij Australië hetzij Nederland. Het werd "negeri dingin", en zo stonden wij begin januari 1946 met een tasje met wat spulletjes op het vliegveld Kemajoran om aan boord te gaan van een Skymaster van het 19th Air Transport Squadron. Een onvergetelijke reis: in 5 dagen per vliegtuig naar Nederland. We vlogen niet hoog, zagen vanuit de lucht het Tobameer, de Gouden Tempel van Rangoon, landden bij Karachi, zagen kamelenkaravaans en Chinese militairen, die oh! schrik, qua uiterlijk en uniform als twee druppels water op Japanners leken, we keken neer op de woeste bergen van Iran, de woestijn in Egypte - een ererondje over de piramiden en als toegift nog 2
Maar de verhalen van Jeroen Brouwers over de barbaarse toestanden in dit kamp werden niet bevestigd door mijn moeder en zusje. Zie zijn boek "Bezonken rood" (1991). 3 Vrienden van mij, die wel zijn teruggegaan, hebben het ternauwernood overleefd. 4 Zie "De Japanse burgerkampen" door D. van Velden, p. 497 5 Dit waren echt verschrikkingen. Men leze "Eindstation Pakan Baroe 1943 -1945" van Henk Hovinga. 6 Ook vertelde mijn vader dat ds. Wielenga veel moed heeft getoond en met gevaar voor eigen leven gewonden uit de vuurlinie heeft weggesleept.
17
Bethlehem en Jeruzalem -, bleven een dag in Cairo, waar we wat kleren kregen, toen een landing in de woestijn bij Benghazi - uitgebrande en vernielde tanks en trucks voor zover het oog reikte. Een herinnering aan de woestijnoorlog. Tenslotte over de Franse Alpen naar Nederland. Ik was een echte allochtoon, in Indië geboren, nooit eerder in Nederland geweest, het vroor 8 graden, het was bitter koud, behoorlijke kleding hadden we niet, zelfs geen handschoenen in het begin. Aanvankelijk liep ik in een KNIL of Japans uniform rond en een "winterjas" waar de wind doorheen blies. Om dit gebrek aan kleding te compenseren had ik met de ijzeren logica van de distribuerende instelling een vilthoed gekregen. Aangezien mijn vader er van overtuigd was dat je die Nederland moest dragen - anders was je een communist en dieper kon je toch niet zinken - heb ik dat ding twee dagen op gehad. Toen woei hij van mijn hoofd een gracht in. We hadden wel familie en kennissen in Nederland, maar die zagen - op een enkele uitzondering na zulke kaalgeplukte zwervers liever gaan dan komen. Ze hadden het tijdens de oorlog toch ook zo zwaar te verduren gehad, niet dat ze zelf tulpenbollen hadden moeten eten, oh nee, maar toch veel andere mensen wel. En de vermogensaanwasbelasting, dat was pas een schande! Kortom wij waren ongewenst en moesten het maar zelf uitzoeken. Na veel moeite vonden we een pension in Hilversum. Zo snel mogelijk weer naar school, ik was in III Gymnasium gestrand, had in Soerabaja nog clandestien lessen gevolgd en ook nog wat in de andere kampen, maar mijn kennis bestond uit niet meer dan een schamel ratjetoe van half afgemaakte leerstof. Dus eerst naar de overbruggingsschool. Na een paar maanden kreeg ik het advies het gymnasium te laten schieten en HBS-B te doen. Maar welke school? Er waren middelbare scholen in Hilversum, die vol mededogen voor de eigen Nederlandse leerlingen, geen Indische kinderen wilden opnemen, want die waren een paar jaar ouder dan het gemiddelde en zouden daardoor een "storende factor" in de klas kunnen vormen. Maar zo redeneerde zeker niet het Hilversumse Christelijk Lyceum, dat die ongewenste leerlingen ruimhartig een kans bood. Schoolboeken werden ons te leen gegeven, want geld was er natuurlijk niet. We kregen gratis bijlessen, o.a. in Duits, want dat vak hadden wij in Indië toch zo kloekmoedig afgeschaft! De school heeft er geen spijt van gehad, want de meesten van ons slaagden met vlag en wimpel voor het eindexamen. De rector uitte in zijn speech bij de diploma-uitreiking zijn respect voor de Indische meisjes en jongens, om de verbetenheid waarmee zij gewerkt hadden. Meteen na aankomst in Nederland werd ik opgeroepen voor de keuring voor militaire dienst - hadden ze me dan maar niet beter in Indië kunnen laten -? Maar een kleine afwijking door een in de oorlog opgelopen en niet adequaat behandelde difterie maakte dat ik afgekeurd werd. Ik kon dus na de HBS meteen aan de studie, mijn jongenswens om Indologie te studeren en BB ambtenaar in Indië te worden kon ik natuurlijk vergeten. De rechtenstudie was toen alleen mogelijk als je Latijn had gedaan en ik had geen zin als 21-jarige nog eens een jaar te blokken en staatsexamen te doen. Dan maar bedrijfseconomie aan de GU in Amsterdam. De leerstof sprak me niet erg aan en sommige hoogleraren toonden zich geestelijk gestoorde despoten. Van zulke lieden had ik er genoeg meegemaakt in de afgelopen jaren. Maar je moest toch iets doen. Ik kreeg er pas zin in toen ik als keuzevak belastingrecht deed, dáár ging ik in door. Ik had geluk, na mijn doctoraal volgde de postdoctorale opleiding belastingrecht, en ik kon een slecht betaalde baan krijgen bij het Internationaal Belasting Documentatie Bureau in Amsterdam, een stichting, die toen tegen de Universiteit van Amsterdam aanleunde. Het werk was fascinerend, ik ben er - met welhaast Japans aandoende trouw - niet meer weggegaan. In 1956 waren we met z'n vijven, in 1991 toen ik met pensioen moest (ik mocht nog één maand na mijn 65ste blijven) en niet meer slecht betaald werd, hadden we over de 80 medewerkers. Ik had ruim 35 jaar genoten van mijn werk.
18
VI. Toch weer de Japanners De kerntaak van het Bureau betrof het internationale belastingrecht, d.w.z. het publiceren van analyses van buitenlandse belastingsystemen en de onderlinge verbanden, o.a. neergelegd in internationale belas-tingverdragen. Dat betekende tevens regelmatig naar het buitenland reizen en buitenlandse gasten ontvangen. Het onvermijdelijke gebeurde, een Japanse professor in het belastingrecht - Makoto Miura - diende zich in de jaren 70 aan om bij ons kennis te vergaren. "Dick" zei men fijngevoelig, "Jij bent toch een halve Aziaat, jij begeleidt hem maar. Buigen heb je immers al geleerd". Nou, vooruit, de man was beleefd, toch niet ongeschikt en zeker niet dom. Hij bleek mede leiding te geven aan een vereniging van 11.000 Japanse belastingadviseurs en had zelf twee kantoren in Tokio, waarvan één door zijn vrouw geleid werd. Maar hij kwam het volgende jaar terug en daarop weer. Soms leidde hij delegaties die op een "fact finding mission" waren, braaf allen achter elkaar, bebrild en behangen met fototoestellen. Ik had langzamerhand een zekere band met hem opgebouwd, we waren ongeveer even lang of klein, het is maar hoe je het bekijkt, en even oud, het klikte wel tussen ons en ik begon me wat ongemakkelijk te voelen. Indische gastvrijheidgewoontes laten zich niet zo maar wegpoetsen. Ik vond dat ik iets moest doen. Na ruggespraak met Aukje - die begrijpelijkerwijze slechts aarzelend toestemde - nodigde ik hem uit voor het avondeten bij ons thuis. Ik dacht even dat zijn gezicht in tweeën spleet, zo grijnsde hij van vreugde. Hij holde weg om - naar later bleek - voor ons gezin cadeautjes te kopen. Achteraf ik hoorde ik van Japanologen, dat ik hem geen groter eer had kunnen bewijzen. De maaltijd verliep gesmeerd, hij liet zich het eten en de wijn goed smaken en de gesprekken werden inderdaad vertrouwelijk. Wij vertelden dat wij onze jeugd in Indonesië hadden doorgebracht en eerst na de oorlog naar Nederland waren gekomen. Even was het heel stil, het kwartje was gevallen. Hij stond opeens van tafel op, maakte een diepe buiging en hield een lange redevoering in het Japans, boog weer enige malen diep en legde uit dat hij zijn oprechte spijt had betuigd over de schandelijke wijze waarop wij door zijn landgenoten waren behandeld. Gek, je bent dan toch wat verlegen met zo'n situatie. Maar wij Nederlanders wilden allemaal toch zo graag excuses, nietwaar? Nou, die hadden we dan gehad. Hij vertelde op zijn beurt dat zijn vrouw de atoombom op Hiroshima had overleefd, maar door de opgelopen straling was haar ene hand verminkt en die zat permanent in verband. Hij vroeg ons, als we haar zouden ontmoeten, daar niet op te letten. Wij hadden toen drie kinderen rond de twaalfveertien jaar. Zij hadden een dochter van 16, beweerde hij. Maar later leerden wij dat zulke mededelingen, niet letterlijk genomen moeten worden. Hij had willen zeggen: als hun baby geleefd had, zou zij nu 16 jaar geweest zijn. Ik denk dat de straling wel meer schade heeft aangericht dan hij ons had verteld. Wij vertelden weer, dat het kamp in Soerabaja onder de Japanse marine viel en dat wij daar nog het best behandeld waren. Zijn gezicht klaarde op, "I navy officer" zei hij verheugd, maar ook hier lag de zaak een ietsje anders. Later bleek mij dat hij tot kamikaze piloot was "benoemd", en dan werd je automatisch officier, het was toch maar enkele reis, maar hij was niet aan de beurt gekomen voor actie. Overigens betreurde hij dat niet, zo eerlijk was hij wel. Ook vertrouwde hij ons toe dat hij een socialist was en dat hij de oorlogskliek, de liberalen, verafschuwde. Dit was voor hem een uitermate gevaarlijke mededeling, "socialist" zijn is in de betere Japanse kringen bijzonder suspect. Net zo riskant als dat voor een Amerikaan in de USA in die tijd was. Het volgende jaar kwam hij met zijn vrouw Kimiko zijn opwachting maken, zij in een schitterende kimono en hij geheel in pak. Dit werd het begin van een jarenlange vriendschap tussen het Nederlandse en Japanse echtpaar, die tot op de dag van vandaag voortduurt. Een congres in Sydney maakte het ons mogelijk een omweg over Tokio te maken. We waren uitgenodigd door de Japanse belastingvereniging en ik zou een paar lezingen houden over de BTW in Europa, die toen nogal in de belangstelling stond. Ons vliegtuig arriveerde uren te laat op Narita Airfield, maar midden in de nacht zat niettemin een delegatie Japanners van een man of 10 ons op te wachten. Na uitgebogen te zijn werden we in een aantal auto's geladen, één alleen al voor de bagage. In het Okura Hotel werden de koffers naar boven gebracht, ik mocht geen fooi geven. 19
Naast het werk, de lezingen, waarbij steevast meer dan de helft van mijn gehoor in een diepe, vredige slaap viel, werd er ook veel uitgegaan, o.a. naar een van de grote musea. Eén zaal wilde onze gastheer voorbijlopen. "Dat zal jullie pijn doen," zei hij. Ik keek natuurlijk toch om de hoek en zag een wandgroot schilderij van de Japanse troepen, die met vliegende vaandels (letterlijk) en slaande trom zegevierend Indonesië binnentrokken. Inderdaad, hij had gelijk, ik voelde toch een schok. Bij een bezoek aan de tempelstad Nikko ontsnapten wij ternauwernood aan een gezamenlijk warm bad zonder zwemkleding bij zwavelbronnen, doordat Aukje met veel tegenwoordigheid van geest er op wees dat het voor Kimiko toch wel ontzettend lastig was met haar mooie kimono, zij had voor het aankleden al ruim een uur nodig, had men ons net tevoren verteld. Op een avond een diner, ter ere van ons aangeboden door de Japanse vereniging, lage tafels, gelukkig met een kuil er onder, zodat je tenminste je benen kwijt kon. Tegenover ons een forse Japanner met een naar gezicht. Een echt "kampcommandanten"-gezicht. Hij stelde zich voor als een van de parachutisten, die Palembang hadden veroverd en vroeg ons provocerend hoe wij ons wel tegenover hem voelden. Ik voelde de woede opborrelen, je maakt iemand toch niet "malu" in gezelschap van zijn gastheren en zei kortweg, dat voor mij de oorlog was afgelopen. Hij grijnsde met al zijn gouden tanden bloot, maar ja, spijtig voor hem, slaan hoorde toch niet meer tot de omgangsvormen. Op een avond nam Miura ons mee om bier te drinken (dat overigens voortreffelijk is in Japan). Vanuit het café keken wij uit over een deel van Tokio, waar het was weet ik niet meer. "Kijk", zei hij na een tijdje, "hier staan allemaal nieuwe huizen. Vroeger stonden in deze wijk alleen huizen van hout en papier, maar de Amerikanen hebben deze wijk op een nacht met brisantbommen bestookt. Om de bevolking nog enigszins tegen de bomscherven te beschermen adviseerde de Japanse regering om gewatteerde vesten te dragen. Maar toen de Amerikaanse bommenwerpers de volgende nacht terugkwamen gooiden ze fosforbommen en waren deze brandbare vesten juist levensgevaarlijk. Er zijn naar schatting in die twee nachten 200.0007 mensen omgekomen. Ze zijn brandend de rivier ingesprongen". Ja, ik weet dat vele Japanners zich allerminst schuldig voelen aan de oorlog, maar zich veeleer als slachtoffer van de Geallieerden zien. Hiroshima is een geliefd bedevaartsoord om buitenlandse toeristen hiervan te overtuigen. Maar dit was toch anders, het was een sobere mededeling, die inderdaad doel trof. VII. Epiloog Er valt hier weinig aan toe te voegen. Dat wij het ooit zouden kunnen opbrengen met een Japans echtpaar echt bevriend te raken, ze regelmatig bij ons thuis zouden ontvangen en ooit naar Japan zouden reizen, daar hadden we ons vroeger geen voorstelling van kunnen maken. Maar dat het gebeurd is geeft me een goed gevoel. Iets van de scherpe kantjes is weg. Teruggaan naar Japan ook als toerist - zullen we toch niet licht meer, daarvoor is de afstand - ook in geestelijk opzicht - te groot. Ik heb dan ook met opzet geschreven "een" verzoening. Het kan inderdaad op individuele basis, maar de hele angel is toch moeilijk te verwijderen.
7
Ik ben bereid voor waar aan te nemen als ik bij G.B.J. Hilterman in zijn boek "Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog" deel II (1988) lees, dat op 26 juli 1945 de Geallieerden Japan hadden uitgenodigd te capituleren en toen een antwoord uitbleef, vier dagen later een enorme Amerikaanse luchtvloot 5 Japanse steden aanviel en een grote hoeveelheid bommen uitwierp, die door immense branden grote verwoestingen aanrichtten. De schade was groter dan bij enig bombardement in Duitsland (p. 247 - 248). Zie ook J.J.C.P. Wilson "Van Warschau tot Hiroshima" (1956) p. 309 e.v.
20
ALGEMENE GEGEVENS Bestuur en Redactie Evert Meyn, voorzitter De Grienden 5 1394 KS Nederhorst den Berg Telefoon: 029 425 1958 E-mail:
[email protected] Tineke Holleman-Bangert, secretaris Gentiaanstraat 11, 1402 CP Bussum Telefoon: 035 693 0650 E-mail:
[email protected] Eric Holleman, penningmeester Gentiaanstraat 11, 1402 CP Bussum Telefoon: 035 693 0650 E-mail:
[email protected]
Walter R. Burger, feestcommissaris Meloenstraat 140, 2564 TL Den Haag Telefoon: 070 323 5651 E-mail:
[email protected] Thelma W. Jellema-van Dort, lid Klaverweide 210, 2272 BZ Voorburg Telefoon: 070 355 7597 E-mail:
[email protected] Rob Westbroek, redacteur G&KD Dordogne 12; 3831 EK Leusden Telefoon: 033 494 1419 E-mail:
[email protected] Web-site: www.vedo-world.nl
Lidmaatschap: Het lidmaatschap staat open voor oud-curatoren, oud-docenten en oud-scholieren van het Christelijk Lyceum te Bandoeng, alsmede voor hun partners, ex-partners en weduwen / weduwnaars. Contributie bedraagt ¼ 7,50 per jaar en is bij vooruitbetaling verschuldigd. Opzegging dient te geschieden voor 1 december van het voorgaande jaar. U wordt vriendelijk doch dringend verzocht de contributie binnen een maand te voldoen. Het bestuur geeft er de voorkeur aan dat u dit doet d.m.v. de acceptgiro die u aan het begin van het jaar wordt toegezonden, aangezien hierop uw naam, lidnummer en eventueel achterstallige contributie vermeld zijn. Indien u de contributie op andere wijze voldoet, wordt u verzocht daarbij uw naam en lidnummer te vermelden.
Bankrelatie: Postgirorekening 537.857 t.n.v. Vereniging van Oud-Leerlingen VEDO, Bussum
21
