IMPRIMÉ / DRUKWERK
TPG Post Port betaald Port payé Pays-Bas
V E GHEPEYS EN KLOEKE DAET
D O
VERENIGING VAN OUD-LEERLINGEN VAN HET CHRISTELIJK LYCEUM TE BANDOENG Nr. 2, juni 2011
Indien onbestelbaar s.v.p. retourneren naar: Mw. T. Holleman-Bangert Merelhof 42 2251 DD Voorschoten Nederland
VOORWOORD................................ ................................ ................................ ................................ ......... 1 MEDEDELINGEN VAN HET BESTUUR................................ ................................ ................................ ...1 Welkom nieuwe leden ................................ ................................ ................................ ..................... 1 Ingezonden brief................................ ................................ ................................ .............................. 1 Afscheid ................................ ................................ ................................ ................................ .......... 2 IN MEMORIAM................................ ................................ ................................ ................................ ......... 3 VERSLAG VAN DE ALGEMENE LEDENVERGADERING EN REÜNIE OP 16 APRIL 2011.................... 5 DO WE KNOW THE CELEBRITIES AMONG US? ................................ ................................ ................... 6 MAX VAN BALGOOY - A lifetime devoted to the plants of South-East Asia ................................ ............. 7 HET TRATADO DE TORDESILLAS ± WILLEM van OUWERKERK................................ ........................ 8 INDONESIË BROKKELT LANGZAAM AF................................ ................................ ................................ 9 ALGEMENE GEGEVENS ................................ ................................ ................................ ...................... 13 Bestuur en Redactie................................ ................................ ................................ ...................... 13 Lidmaatschap................................ ................................ ................................ ................................ 13 Specificatie van uw betaling ................................ ................................ ................................ .......... 13 Uw ingezonden stukken zijn altijd welkom. Om te voorkomen dat de redactie uw inzending moet overtypen, prefereren wij een bestand dat verwerkt kan worden door MS-Word 2003 (dus zeker geen PDF-bestand!) Het werk van de redactie wordt nog verder vereenvoudigd als u zich houdt aan het formaat van deze krant: Tekst Kop 1 Kop 2 Marges
Arial 11 Arial 11 vet, hoofdletter, gecentreerd Arial 11 vet, alinea, 6pt na Boven Onder Links Rechts Rugmarge (links) Koptekst Voettekst
1,5 cm 2,0 cm 1,4 cm 1,4 cm 0,6 cm 0,0 cm 1,5 cm
Indien u niet over een computer beschikt, stuur dan een getypt document. Dat kunnen wij scannen met een Optical Character Reader. N.B.
De redactie is niet verantwoordelijk voor inhoud, stijl en spelling van ingezonden stukken. Controleer dus zelf uw documenten vóór inzending!
Verzoeke kopij voor de volgende uitgave vóór 15 september 2011 te zenden naar de redactie. Adreswijzigingen en berichten van overlijden gelieve u te zenden naar de secretaris.
Let op de adreslabel: daar staan uw lidnummer en eventueel nog te betalen contributie. Staat daar geen bedrag, dan heeft u uw contributie t/m dit jaar al betaald en hoeft u dus niets te betalen! Specificeer uw betaling als aangegeven op het achterblad. Ongespecificeerde extra betalingen boven de verschuldigde contributie worden als éénmalige donatie geboekt.
VOORWOORD De laatste koempoelan was weer ouderwets gezellig. Het bestuur kreeg vele enthousiaste reacties van diverse leden. Toch moet men zich er op voorbereiden, dat het binnenkort afgelopen is met VEDO en dat dit de laatste grote happening was. Verderop in dit blad staat een verhaal van Eric Holleman dat h.e.e.a duidelijk maakt. Het voortbestaan van VEDO staat op het spel als er geen opvolging komt voor de over 2 jaar aftredende bestuursleden. Alle bestuursleden, behalve de voorzitter, zijn al heel lang in functie. Bij mijn eigen aantreden (ik had me zelf vrijwillig aangemeld) waren er geen tegenkandidaten. En dit is tekenend voor de cultuur binnen VEDO: iedereen vind het wel goed zoals het is en het loopt toch goed, nietwaar. Als het anders was gelopen in het verleden dan hadden we dit probleem niet gehad. Nu is het zo, dat te verwachten was, dat de vereniging door veroudering van het ledenbestand op een gegeven moment moest ophouden te bestaan. Maar als er geen opvolging komt voor 2 zeer essentiële bestuursleden dan is het nu al afgelopen. Willen de leden dat VEDO nog enkele jaren blijft voortbestaan, dan zullen zich op zeer korte termijn een kandidaat voor de functie van secretaris en een kandidaat voor de functie van penningmeester moeten aanmelden. Voor de a.s. penningmeester zou het handig zijn als hij/zij bekend is met computerboekhouden. Beiden zullen enige tijd meelopen binnen het bestuur om hun nieuwe taak te leren kennen en dit zonder op dat moment deel uit te maken van het bestuur. Voorlopig wordt gedacht aan het leeg laten lopen van het vermogen in de kas door geen contributie meer te heffen en het verminderen van presentatie naar buiten toe. Ook de verschijningsfrequentie van Ghepeys staat ter discussie. Laten we positief denken en er vanuit gaan, dat zich enkele kandidaten zullen melden. Geïnteresseerden wordt verzocht zich aan te melden bij de secretaris, Tineke Holleman. Dit was dan op schrift de Maidenspeech van jullie nieuwe voorzitter. En nu VEDO-anen gaat over tot de kloecke daet. Jullie voorzitter, Willem van Ouwerkerk MEDEDELINGEN VAN HET BESTUUR Welkom nieuwe leden Verschillende oud-lyceïsten hebben zich weer als lid aangemeld en velen daarvan mochten wij op onze reünie verwelkomen. Het zijn: Gerard Boon van Ochssee, Gijs Otto, Dixiana Otto, Arie Tan, Herbert Tjoeng, Sonja Siccama-Winsser en Ike Thung. Ingezonden brief Hallo Tineke en Eric, Nu weer thuis gekomen van die leuke dagen, wil ik jullie bedanken voor het vele werk wat jullie vooraf gedaan hebben om de reünie tot een groot en gedenkwaardig feest te maken. Voor mij die eigenlijk in twee werelden leeft: de tegenwoordige en de wereld uit mijn jeugd. Hier is alles wat ik van mijn vroegere jaren heb onthouden: de sfeer die er altijd was als oude klasgenoten en vrienden bij elkaar zitten en niet alleen maar om oude leuke herinneringen op te halen, maar voornamelijk om de vriendschappelijke, luchtige, gezellige gesprekken (nou ja, meer opmerkingen, korte vragen, korte antwoorden) die jongens onder elkaar gebruiken. Voeg daarbij de traktaties die ik eigenlijk al lang vergeten heb, zoals lemper, verschillende koekjes, drankjes enz. en je bent helemaal "THUIS" Ik zit nu nog te likkebaarden als ik aan die grote keuze terugdenk! En daarna die heerlijke maaltijd! Werkelijk een tien en een griffel van de juffrouw (lagere schooltaal). Stukken beter dan 2 jaar geleden. Prettige muziek (meer op voorgrond dan op achtergrond) maar ja, dat moet de pret niet drukken. Dan die hula-hula meisjes en later het optreden van tante Lien was heel leuk! Ik vraag me nog steeds af van wie ze het wist dat ik een euro tekort kwam en dat moest lenen van iemand om de drinks te betalen! Bij navraag wist niemand er wat van....Dat ik altijd met spekkoeken weer naar huis ga, is makkelijker te raden, maar toch..... 1
Wat me ook erg sterk aansprak was dat na haar optreden de vergadering mee zong met het bekende "We'll meet again, don't know where, don't know when" en hoewel het misschien wat banaal klinkt, kreeg ik toch een brok in mijn keel omdat we niet weten of we na bv. 2 jaar weer bij elkaar kunnen zijn of dat de ouderdom een spaak in het wiel steekt. Wat de toekomst ons brengen zal weten we niet.... Wat we wel weten is dat jullie en het bestuur altijd voorop hebben gestaan om de club samen te houden. Zoals ik vroeger eens gezegd heb: zonder bestuur - geen club - geen vergadering en geen mogelijkheid om oude vrienden te ontmoeten en oude herinneringen op te halen in een echte Indische sfeer. Daarom hoop ik dat jullie "nog lang zullen leven" zoals we zingen als iemand zijn/haar verjaardag viert. Nogmaals mijn hartelijke dank en veel groeten van John (de Deen) zoals velen me beginnen te noemen.... Afscheid Tineke en ik zijn John en andere leden zeer dankbaar voor deze woorden. Samen met Walter en anderen organiseren we nu al heel wat jaren de reünies van VEDO en hoewel we het werk met liefde doen, is het leuk als leden hun waardering ervoor uitspreken. Tineke zit al sinds 1990 in het bestuur en is van 1991 tot 2002 voorzitter van de vereniging geweest. Daarnaast heeft zij duizenden adressen van VEDO-anen ingevoerd in de computer. Momenteel bevat dit bestand de adressen van 547 leden, 990 andere VEDO-anen, de namen van 1340 overleden VEDO-anen en 1204 gezochte VEDO-anen. Daarnaast de namen van 40 partners. Tot vorig jaar controleerde Tineke om de twee jaren de adressen van alle VEDO-anen in Nederland en zo goed mogelijk de adressen van VEDO-anen in het buitenland. Dit was eigenlijk een onmogelijke taak. Vandaar dat zij zich dit jaar heeft beperkt tot het uitgeven van een ledenlijst. In 2000 ben ik penningmeester van de vereniging geworden. Samen met mijn voorganger, Rob Weiss, heb ik het grootboek (zeg maar het kasboek) van VEDO in de computer gebracht en een koppeling gemaakt met het adressenbestand en het contributiebestand. Met de programmatuur die ik daarvoor ontwikkelde is het nu mogelijk om op de adresstickers van G&KD uw contributieverplichtingen af te drukken, automatisch gespecificeerde aanmaningen te schrijven naar wanbetalers en/of hun ³sponsors´, de jaarverslagen uit het grootboek af te leiden, de administratie van reüniebezoekers te voeren en semiautomatisch de lijsten op de website van VEDO bij te werken. Hoewel ik in 1951-53 op het lyceum heb gezeten, was mijn band niet zo sterk als die van Tineke (ik heb daarna nog op 3 middelbare scholen gezeten in Nederland). Gaandeweg heb ik veel VEDO-anen leren kennen en heb ik het enthousiasme van Tineke overgenomen. Ik vond het fijn om haar bij haar werk voor VEDO te assisteren. De schaduwzijde van ons werk is dat we elk jaar in januari aan huis gebonden zijn, omdat dan het meeste werk gedaan moet worden om de reünie te administreren en te organiseren. Nu we wat ouder worden, dromen we ervan om in de koude wintermaanden Nederland te ontvluchten en warmere oorden op te zoeken. Vandaar dat we samen besloten hebben dat er een einde moet komen aan onze bemoeienis met VEDO. We willen het VEDO-bestuur niet abrupt verlaten. Daarom kondigen wij nu al aan dat wij op de ALV van 2013 uit het bestuur zullen treden. Wij hopen dat andere leden bereid zullen zijn ons werk te continueren. Eric en Tineke Holleman Verslag CAS-reünie Op 21 mei hield de CAS haar jaarlijkse reünie; eveneens in het Golden Tulip hotel in Zoetermeer. Als vertegenwoordiger van Vedo mocht ik deze reünie bijwonen. Ik ga graag naar CAS-reünies, want in de loop der jaren heb ik verschillende CAS-sers leren kennen en dan ontmoet ik er natuurlijk nog Vedoanen die ook op de CAS gezeten hebben, of met een CAS-ser zijn getrouwd.
2
Kortom: genoeg te kletsen met deze en gene, zoals met Tineke Nauta-Meertens, die ieder jaar een stand heeft met de meest uiteenlopende koopwaar, van kettingen, serviesgoed en tafelkleedjes tot o.a. een oud katholiek offerblok. De opbrengst gaat naar Halin en degenen die niets van hun gading vinden, wordt verzocht geld in een mand te deponeren voor het goede doel. Behalve de stand van Tineke Nauta, was er nog een stand met kaarten en kalenders, waarvan de opbrengst naar verschillende goede doelen gaat en een boekenstand. Uiteraard was er ook een stand met Indische lekkernijen verzorgd door toko Ramé. Links achter: Tineke Nauta bij haar ³Halin´-winkel
Ca. 14.00 uur werd de bijeenkomst geopend door CAS-voorzitter Peter Abbink die alle reünisten verwelkomde, maar begon met een speciaal welkom voor de genodigden en de CAS-sers die van ver weg kwamen, waaronder - heel speciaal - een 90-jarige dame die uit Zwitserland was gekomen. Petje af voor deze krasse dame! Af en toe luisterend naar Trio Allure, links en rechts de stands bezoekend en pratend met bekenden vloog de tijd om en was de tijd voor de maaltijd aangebroken. De maaltijd - eveneens door toko Ramé verzorgd ± smaakte prima. Peter Abbink bij zijn welkomstwoord
Ik moet het bestuur van CAS mijn excuses maken dat het daarna voor mij een kwestie van SMP (sudah makan, pulang) was. Ik wilde Eric niet te lang alleen laten met de zorg voor twee kleine cucu¶s. Ik bedank bij deze het CAS-bestuur voor de gezellige middag. Tineke Holleman IN MEMORIAM Eerst onlangs deelde Joyce Velt ons mee dat Harry Joesoef op 6 oktober 2010 is overleden. Adrie Lindeijer-v.d. Baan, de weduwe van onze leraar dhr. W. Lindeijer, overleed op 2 februari 2011. Aan de hand van de samenvatting van het document ter aanbeveling van een Koninklijke onderscheiding, een artikel dat dagblad Trouw aan haar wijdde en de verschillende toespraken bij haar uitvaart heb ik het volgende In Memoriam samengesteld. Adrie v.d. Baan nam in 1937 na haar opleiding aan de kweekschool een baan aan als onderwijzeres op een onderneming buiten Bandoeng en raakte bevriend met het echtpaar Nel en Wim Lindeijer, die beiden ook in het onderwijs zaten. In 1943 zijn zowel Nel Lindeijer en haar vier kinderen als Adrie en Riek, Adrie¶s zuster, geïnterneerd in het Tjihapit-kamp in Bandoeng. Hier zijn Adrie en Riek Nel tot grote steun. Later worden Nel en haar kinderen overgeplaatst naar kamp Muntilan, waar Nel in juli 1945 overlijdt. De vier kinderen belandden uiteindelijk in Banjoe Biroe 5. Wim wordt geïnterneerd in Japan, waar hij een dagboek bijhoudt, waarin hij schrijft over het barre leven in het Japanse kamp, over ontberingen en straffen. Opvallend is dat hij geen haat koesterde tegen Japanners. Adrie en Riek ontfermen zich daarna over de kinderen die hun ouders hebben verloren. Zij helpen hen in de moeilijke omstandigheden waarin zij leven. Hoewel verboden, begint Adrie met een schooltje. Begin 1945 worden Adrie en Riek naar het Kramatkamp overgeplaatst. 3
Na de oorlog bieden zij hun diensten aan het Rode Kruis aan en Adrie wordt gevraagd een kindertehuis op te zetten en te leiden. Via het Rode Kruis weet Adrie de kinderen Lindeijer op te sporen en hen naar het tehuis te halen. Ook kan ze via het Rode Kruis Wim, die zich dan in Balikpapan bevindt, op de hoogte stellen van Nel¶s overlijden. Via haar brieven betrekt Adrie Wim bij het wel en wee van de kinderen en door deze briefwisseling ontstaat een diep wederzijds respect. Net als Wim in januari 1946 erin slaagt zijn kinderen en Adrie in Batavia op te zoeken, krijgt Adrie van het Rode Kruis het verzoek een kindertransport van wezen naar Nederland te begeleiden. Adrie en Wim trouwen zodat Adrie ook zeggenschap krijgt over de kinderen en hen mee kan nemen naar Nederland, waar ze maart 1946 aankomen met de Bloemfontein. Voor de wezen vervult Adrie als een echte Mater Familias de rol van moeder en er zijn nog steeds een Jongenskamp-groep en een Bloemfontein-groep. Wim arriveert in juni ¶46 in Nederland. Samen krijgen ze nog vier kinderen, maar Adrie maakt geen enkel onderscheid tussen haar kinderen en die van Nel. Na het overlijden van dhr. Lindeijer (1981) geeft Adrie alle kinderen een kopie van zijn dagboek. Als Wim jr. na enige jaren last krijgt van oorlogstrauma¶s, onderneemt hij een reis naar Japan in het kader van zijn verwerkingsproces. Voor Adrie vangt een bezinningsproces aan o.a. over haar verhouding tot Japan en de Japanners. Zij was getroffen door de verbittering die vele ex-geïnterneerden nog voelen. Samen met Wim en Japanners uit de Japanse gemeenschap in Nederland, waaronder prof. Muraoka, organiseert zij een ontmoetingsdag voor ex-geïnterneerden en Japanners met als doel een dialoog tot stand te brengen tussen beide groeperingen. De publicatie in Japan van het dagboek moest dit doel ondersteunen. Het succes van deze dag leidde ertoe dat deze dag iedere twee jaar zal worden georganiseerd, zolang daaraan behoefte zal bestaan. Om de tekorten van de organisatie van deze dag te dekken, gebruikte mw. Lindeijer de uitkering van ³Het Gebaar´. Met Wim gaf Adrie lezingen in Japan en vertelde kinderen wat hun grootvaders in de wereld hadden misdaan. Dit was nieuw voor die kinderen, want de Japanners vertellen hen wel over de ellende die de atoombommen hen hebben gebracht, maar wat de aanleiding voor die bommen was vergeten ze te vertellen. Tineke Holleman Op 22 februari overleed op 86 jarige leeftijd Wim Kagie. Ik bewaar goede herinneringen aan de samenwerking met Wim als penningmeester van Vedo, welke functie hij van 1991 tot 1997 met grote inzet en nauwgezetheid vervulde en waarvoor Vedo hem veel dank verschuldigd is. Mia, zijn kinderen en kleinkinderen wensen wij veel sterkte toe, want zij zullen de hen zo toegewijde Wim heel erg missen. Tineke Holleman Wim kwam in 1946 de gelederen versterken van onze klas op het Christelijk Lyceum te Bandoeng. Zoals velen van ons kon Wim door de oorlog de HBS niet voltooien. De grote leeftijdsverschillen in onze klas speelden geen rol, wij waren allen serieus bezig het fel begeerde diploma te behalen. Toch hadden wij nog de gelegenheid om ons op sportgebied te doen gelden. Op school blonk Wim uit in elke sport waaraan hij deelnam. Wim was een uitstekende handballer, hij kon hard lopen en was een echte ³goalgetter ³. Met ons honkbalteam Blaas de Bocht 3 en ons handbalelftal hebben wij vaak de naam van onze school hoog gehouden. Nadat hij omstreeks 1948 naar Nederland vertrokken was, werd hij ook hier een bekende handballer. In de periode 1946-1947 was Wim ook bestuurslid van Vedo. Na het behalen van ons HBS - diploma vertrokken velen van ons naar Nederland voor verdere studie. Ik heb Wim weer teruggezien op het moment dat wij beiden deel uitmaakten van het VEDO-bestuur. Hij was een goede penningmeester en wars van computers. Rob Westbroek 4
Op 9 maart overleed Baukje van Werkum-Visser. Baukje en haar man John behoorden vele, vele jaren tot de zeer trouwe Vedoanen die zelden een reünie oversloegen. Met genoegen denk ik terug aan een kleine kumpulan die Baukje en John eens organiseerden ter gelegenheid van een bezoek van Willy en Oleg Katarski aan Nederland en waarvoor ik was uitgenodigd opdat ik ook wat oudere Vedoanen zou leren kennen. In 2009 mocht ik Baukje en John voor het laatst op een reünie begroeten. Bij het afscheid verzuchtte Baukje dat dit wel de laatste reünie zou zijn die ze kon bijwonen. Hoe spijtig dat ze gelijk heeft gekregen. Moge zij in vrede rusten. John, de (klein)kinderen en Ockje wensen wij veel sterkte bij het dragen van het verlies van hun lieve vrouw, (groot)moeder en zuster. Tineke Holleman In de nacht van 16 op 17 maart overleed Muis Janssen-Bellingwout. We kregen bericht dat Frans Witbols Feugen op 28 maart is gestorven. De familie van Bomber Hendriks deelde mee dat Bomber op 25 april j.l. is overleden. Bestuur en redactie condoleren alle nabestaanden en vrienden van de overledenen met hun verlies. Mogen zij de kracht vinden dat te dragen. VERSLAG VAN DE ALGEMENE LEDENVERGADERING EN REÜNIE OP 16 APRIL 2011 De medewerkers en het bestuur waren nog bezig met de voorbereidingen voor de ontvangst van de deelnemers toen de eersten zich al aanmelden. In de G&KD stond vermeld dat dit waarschijnlijk een van de laatste jubileumreünies zou zijn. Per ongeluk schreef Eric in zijn e-mailbrief waarin hij de Vedoanen nog eens herinnerde aan de reünie: ³de laatste reünie.´ Dit heeft veel verschrikte reacties tot gevolg gehad. Spoedig verdrongen de deelnemers zich bij de ontvangsttafels en na hun enveloppen ontvangen te hebben bij de koffie- en spekkoekuitgifte. De receptie: v.l.n.r. Thelma Jellema, Ineke Meyn, Willem van Ouwerkerk en Magda Burger
Daarna ging men, op zoek naar oude vrienden en bekenden en als men die gevonden had volgde een vreugdevol weerzien, vaak begeleid door een paar flinke zoenen. Na de eerste begroetingen haastten velen zich naar de tafel met jajanan. Men kocht lekkers om ³uit te delen´; vaak werd ook wat ingekocht voor thuisblijvers of ingeslagen voor komende dagen. Allemaal verleidingen
Hoera, we hebben elkaar gevonden!
De Indische hapjes werden geleverd door toko Lestari die ook voor het eten zorgde. Om 13.30 uur opende Walter Burger de Algemene Ledenvergadering, die - tot veler vreugde - snel werd afgehandeld. Aan het slot daarvan bedankte Walter alle medewerkers en overhandigde hij hen een cadeaubon.
5
V.l.n.r.: Caroline Bangert, Ineke Meyn, Magda Burger, Jill Bangert, Margot Westbroek (onze medewerkers)
Na de Algemene Ledenvergadering volgde een optreden van de Pacific Flowers, een groep gebronsde dames die in telkens wisselende kledij dansen uit de Pacific uitvoerden. Intussen waren de musici van Trio Allure o.l.v. Ruben Putiray gearriveerd. Zij zouden de rest van de dag en avond voor gezellig achtergrond- en dansmuziek zorgen. Omstreeks 17.30 uur was het tijd voor het Indisch buffet, die bij de meeste leden goed in de smaak viel. Ook de ijscokar viel in goede aarde. Jammer dat er maar een persoon was om de ijsjes uit te delen. Daardoor duurde het erg lang voordat iedereen een ijsje had.
De Pacific Flowers
Na het eten was het - onder het genot van koffie of drankjes - wachten op het optreden van Wieteke van Dort, die John Balfour een beetje in de maling nam over een geleende euro en Max van Balgooy liet vertellen over de liaan die de toevoeging ³Balgooyensis´ achter zijn wetenschappelijke naam heeft gekregen. Hierna hielden de meesten het voor gezien. Een kleine groep í met name zij die in het hotel overnachtten í bleef nog gezellig napraten. Het was een gezellige reünie met een onverwacht grote opkomst. Hopelijk kunnen we dit in 2013 herhalen! Tineke Holleman DO WE KNOW THE CELEBRITIES AMONG US? An introduction of Dr. Max M. J. van Balgooy - Leodyne T. Alsbach During the festivities of the VEDO-Indonesia Reunion in Jakarta and Bandung in November-December 2008, I had the privilege of meeting Max van Balgooy oneon-one, modesty impersonated, although this does not imply that he is not aware of his reputation as an expert in field and herbarium or of the respect with which his colleagues consulted him. This was shared with me by his sister-in-law Lizelot (Stout) van Balgooy of Upland CA, who added to it: Max is de bescheidenheid zelve, en het is geen pose! Ik ken hem al vanaf dat hij studeerde op de TH in Bandung en met zijn broer Cap en hun jachtvrienden de omstreken van deze bergstad plat liepen. I myself had seen and heard him only once before when he was presenting quite a hilarious yet nostalgic Dutch-Indonesian story at one of the past VEDO reunions in "De Reehorst" in Ede. I recall that I had then spoken with him briefly to thank him for the laughs....... 6
Since the American and Dutch Balgooy brothers had both been assigned to the same bus I was on during our entire Java Overland Tour to Bali, I had ample time to chat with either one and found - to my surprise - that, though very modest, laid-back and reticent about their past, they were also quite obviously very talented and interesting! Haven't we, members of VEDO, met for decades in The Netherlands at either biennial General Member Meetings or Reunions, and gradually started taking each other's appearances at the yearly events very much for granted, not knowing much - and perhaps also not very curious - about one another? Well, I have good news for all of you! There are quite a few celebrities amongst us, of whom we would be totally unaware if we had not found out about one or more of them by mere coincidence. I would now like to introduce Dr. Max M. J. van Bagooy to you by way of a very enlightening and interesting article published about him in Plant Talk (October 1997); an old but not yet cold (outdated) article! A statement typical for him in response to an earlier proposal of mine to have it published in Ghepeys en Kloeke Daet was: Wat betreft het artikel in Plant Talk, zou het niet een beetje opschepperig zijn om het in G&KD te publiceren? Ik heb zelfs niemand op het werk over het bestaan van dit stuk verteld, dat al 12 jaar geleden is gepubliceerd! Ik was ook heel verbaasd dat de redactie mij vroeg of ik bezwaar had tegen een interview, omdat ik mijn best doe een "low profile" te houden. A last remark from him which made me smile was: Misschien kun je aan je introductie toevoegen, dat ik niet van e-mailen houd en wat dat betreft een levend fossiel ben. Well, that is Max van Balgooy, from top to toe! PROFILE MAX VAN BALGOOY - A lifetime devoted to the plants of South-East Asia Dr. Max M.J. van Balgooy is widely respected as a foremost expert, in field and herbarium, on the fabulously rich flora of the Malaysia region of South-East Asia and the western Pacific. Max van Balgooy was borm on 14 August 1932 at Purbolinggo in Central Java, Indonesia (then the Dutch East Indies), the son of a Dutch father and an Indonesian mother. The family farm and a rural upbringing proved to be a great influence in his life and a most useful start in his chosen career. From a young age, he observed the natural world around him, with a particular interest in animals. The family remained on the farm during World War II, a long holiday to play in the forest as far as the children were concerned, but they eventually lost it after Indonesia gained independence from the Netherlands in 1949. They moved to Bandung in western Java, where Van Balgooy completed his schooling and took his University degree in Biology. Distinguished pollination biologist Professor L. van der Pijl had advised him against giving up biology to study medicine, as the family had wanted. In 1958 van Balgooy moved to the Netherlands to study at the University of Leiden. At that time his primary interests were still zoological but botanist and plant geographer Professor C. van Steenis laid claim to him in his inimitable manner and suggested he do his PhD project on Pacific plant biogeography. This not only took him to Australia, Lord Howe Island, New Zealand, Hawaiï and Tahiti, but also proved to be the beginning of a long and rewarding career in the Rijksherbarium, Leiden. He built up a thorough knowledge of plant biogeography in the Pacific, work which he published in a series of books. Under the guidance of Professor van Steenis and Dr. Bakhuizen van der Brink, he also began to study the plants of the Malaysian region - the countries between Malaysia and Papua New Guinea. Gradually, he spent more and more time Iearning what characteristics could be used to identify the plants that came into the Rijksherbarium, until this became the primary focus of his research. Professor Pieter Baas then encouraged him to publish the innumerable notes that he had built up. This work will soon appear in three volumes under the title of ³Malaysian Seed Plants´. These will be an invaluable help to anybody wanting to work on South Asian plants. Van Balgooy himself, however, emphasizes that ´work like this must always be considered preliminary, as the full extent of botanical diversity will always continue to surprise´. He has been back to Indonesia and elsewhere in the region on plant collecting trips many times since he left in 1958. He has also been called upon to advise on areas of high endemism and species diversity for conservation, most notably in the Moluccan islands of Aru and Buru. His other main activity, as a Badminton umpire, also used to take him around the world. Colleagues often remarked when he was leaving on a trip: ³Are you being of sporty of botanical?´ 7
His upbringing in Indonesia has proved a very useful asset to him, as he speaks several lndonesian languages and grew up with a good understanding of the natural world. His knowledge of the Malaysian flora comes from having observed it at first hand for so much of his life, the information that local people passed on to him about the use of plants, and his later scientific training in the Netherlands. He notes: ³Some of what western botanists laud as new discoveries are well-known and well-understood by local people in Malaysia´. Van Balgooy's immense contribution to the botany of South-East Asia has been based on the fact that he has a phenomenal and very broadly based knowledge. This is so often lacking today in many botanists - required to specialize in particular plant groups - with the result that the wider picture may be lost. His abilities as a field botanist are legendary. Botanical artist Rosemary Wise remembers an excursion in Sabah: ³Out in the field with several other botanists we found an endemic plant in fruit that nobody knew. But Max van Balgooy, who had seen it as a herbarium specimen, knew it straight away.´ Fortunately, for the Rijksherbarium, and for the wider botanical community, Max van Balgooy continues to work on since his official retirement in 1995. He is still making regular trips to South-East Asia to pass on his knowledge and gain yet more information for the second and third volumes of his practical plant identification guides. David Middleton October 97 Plant Talk
HET TRATADO DE TORDESILLAS ± WILLEM van OUWERKERK Het trof me als wel heel toevallig toen ik het reisverslag van de Hollemannen las en dat terwijl ik zelf, net die zomer in Tordesillas was geweest. Ik was met een groepje van de Volksuniversiteit Arnhem in Tordesillas voor een Spaanse taalcurus. We hadden s¶morgens Spaanse les in het lokaal en s¶middags excursies, waarbij de uitleg in het Spaans was. Zo ook een excursie naar het Museo de la tratado de Tordesillas .De uitleg geschiedde door een jonge dame ,met een heel rustig tempo en een goede articulatie .Ik kon het verhaal prima volgen,wat mijn zelfvertrouwen ,wat het Spaans betreft versterkte. Het verdrag werd gesloten 2 jaar na de ontdekking van Amerika door Columbus. Een groep Portugese onderhandelaars was naar Tordesillas gereisd om de zaken te regelen .Op dat moment was Tordesillas de hoofdstad van Spanje.En Porto min of meer,die van Portugal( Porto met tweelingstad Gaille,vandaar Portogaille (=Portugal) ,dat evenals Tordesillas gelegen is aan de Duoro Juana la Loca had haar hof in Tordesillas en huisde in wat nu het klooster is. (dat la Loca duidt er op dat ze min of meer knettergek was en in ieder geval leed ze zoal meer Spaanse vorsten in die tijd aan godsdienstwaanzin).Het verdrag kwam tot stand onder het bewind van de Portugese koning João II en de Spaanse Reis Catolicos van Spanje dat waren toen Fernando, koning van Aragon en Isabel koningin van Castela. Door met elkaar te trouwen hadden dezen de twee landen verenigd. Dat de Portugezen en Spanjaarden bijeen kwamen was om wrijvingen wat betreft het territorium te voorkomen. De 2 landen lagen overal over overhoop met elkaar en dachten op dit punt het met elkaar eens te kunnen worden .Bovendien hadden de Spanjaarden hun handen vol aan de reconquista,die vanuit het noorden begon. Naar mate ze meer terrein wonnen op de Moren verplaatsen ze ook hun hoofdstad naar het zuiden. De reconquista duurde zo¶n 400 jaar. De twee mogendheden zouden de wereld wel even verdelen. Hieruit spreekt uiteraard een geweldige hoogmoed,maar ja op dat moment waren zij de enige mogendheden die meetelden. Maar ja overmoed wordt gestraft, en verder kennen we nog het gezegde dat je de huid niet moet verdelen voor je de beer geschoten hebt. De Portugezen hadden reeds hun koloniale betrekkingen,die langs de west Afrikaanse kust lagen en dan verder richting kust van India en verder Azie in . Op dat moment dacht men nog steeds dat Columbus de Oost kust van Indie had ontdekt .De Portugezen hadden daarin totaal geen interesse,en waren er meer op uit hun bestaande belangen te consolideren. Op het congres werd een denkbeeldige Noord-Zuid lijn getrokken door de Azoren. 8
Alles ten Westen hiervan kwam aan de Spanjaarden en alles ten Oosten hiervan kregen de Portugezen. Dus alle partijen blij. Wat wil echter : Zuid Amerika was nog niet ontdekt. En toen dat wel ontdekt was,bleek een hele grote punt van dit continent ten oosten van de N-Z- lijn te liggen. Dus volgens verdrag was dit van de Portugezen en dit werd Brazilie. Overigens is het huidige Brazilie groter dan wat de Portugezen eigenlijk toekwam.Hier is dus sprake van wat vals spel. Het gekke is dat als je het goed bekijkt de wereld nog steeds verdeeld is,wat belangen betreft volgens het Tratado de Tordesillas. En nu eindelijk kom ik terecht bij de reis van de Hollemannen. De Spanjaarden hadden n.l de Molukken ingepikt en dit werd door de Portugezen volgens het verdrag van Tordesillas betwist. Wat bleek:´men had bij het verdrag van Tordesillas vergeten dat de Noord-Zuid lijn doorliep over de polen naar de andere kant van de aardbol ³ Dit manco werd gerepareerd bij het verdrag van Zaragoza in 1529.Dit terwijl het verdrag van Tordesillas in 1494 werd gesloten. Nu was dus alles in orde ?? Maar niet echt. De Spanjaarden hadden de Philipijnen gekoloniseerd (genoemd naar koning Philips de tweede).Dit terwijl dit gebied volgens de verdragen aan Portugal toekwam. En de Spanjaarden bleven er 300 jaar,waarna de zaak werd overgenomen door de V.S. Vandaar dat op de Philipijnen Engels de tweede taal is,en men het Spaans ook nog niet verleerd is. Nog een weetje dat ik kwijt moet:Tijdens de regering van João II ontdekte Batolomeus Dias de kaap de goede hoop.Omdat het toen stormde noemde hij het toen Cabo das Tormentas.Maar de koning was het daar niet mee eens en koos de naam Cabo da Boa Esperanca,oftewel kaap de goede hoop Hiermee komt de geschiedenisles teneinde. Overigens kan ik me niet herinneren dat we dit op school geleerd hebben. Rudi Brzesowsky zond mij een verwijzing naar: http://www.niburunews.com/index.php?option=com_content&view=article&id=411:indonesie-zinktdoor-stijgende-indo-australische-plaat&catid=18:nature-a-environment&Itemid=37 Aangezien niet alle Vedoanen de mogelijkheid hebben naar deze site te gaan, heb ik hem hier voor u gekopieerd. INDONESIË BROKKELT LANGZAAM AF en steeds meer gebieden komen onder water te staan. Ook vinden veel landverschuivingen plaats. Afgelopen maand december alleen al zijn veel verschillende stukken van Indonesië gezonken. De regering houdt sinds 2006 een kaart bij van risicogebieden. Op diverse plaatsen langs de Trans-Sumatraroute, Trans-Kalimantan (Borneo) route en Trans-Sulawesi route hebben zich landverschuivingen voorgedaan of zijn bepaalde gebieden verzakt. Verzakkingen door heel Indonesië
9
Sommige stukken van het Bukit-Barisan gebergte in Sumatra barsten of verzakken, een berg in West-Java scheurt momenteel en staat op het punt in elkaar te zakken. Sommige huizen werden opgeslokt door zinkgaten die tot wel 15 meter diep waren. Het verzakken van stukken land, heuvels, bergen, bruggen en wegen is een fenomeen wat zich de laatste jaren door heel Indonesië in een steeds hoger tempo heeft voorgedaan. Meestal ging het gepaard met zware regenval. In het meest extreme geval zonken stukken land 50 meter naar beneden. Indo-Australische Plaat stijgt Java begon op 23 december 2010 te zinken, maar dit werd aanvankelijk alleen gemeld als overstromingen. Het zuidelijke gedeelte van Java wordt omlaag getrokken. Op 25 december 2010 begon de Indo-Australische Plaat aan de oostelijke zijde omhoog te komen. En op 26 december 2010 kantelde ook de Filippijnse Plaat. De boeien in de Filippijnse Zee tot aan Tasmanië laten dit onomstotelijk zien. Queensland (Australië) en de Filippijnen kregen plots te maken met enorme overstromingen omdat het water naar de lagere kant van de hellende platen werd gestuwd. Op sommige plaatsen steeg het water in Australië tot 14 meter. Terwijl de Indo-Australische Plaat omhoog komt en verschuift, bewegen de Pacifische platen meer richting het westen, waardoor Zuid-Amerika ook naar het westen verschuift. Dit proces versnelt door de kanteling van de Filippijnse Plaat en de Mariana Trog. Maar het is de Indo-Australische Plaat die ruimte geeft voor veranderingen rond de andere platen. Het resultaat is een kantelende IndoAustralische Plaat, waarbij Indonesië zinkt. Onderdrukking media, politiek Vanwege de onderdrukking in de media omtrent overstromingen in Indonesië komen de meeste mensen weinig te weten van de extreme veranderingen. Ondertussen onderdrukken Indonesische politici alle informatie die erop zou duiden dat het land niet veilig is voor toeristen. Op 23 december 2010 werden extreme overstromingen gemeld op Java en tegen 29 december was er nog geen einde in zicht. Op 29 december werd echter het identieke nieuws van 23 december herhaald. Hetzelfde patroon was zichtbaar in Pakistan, waar de NASA pas recentelijk wilde toegeven dat een permanent hoogteverlies is opgetreden. Metrotvnews meldde op 7 januari jongstleden dat duizenden huizen in 11 dorpen in het district Pasuruan, Oost-Java zijn overstroomd. De Ngopak snelweg was ondergelopen zodat verkeer tussen Surabaya en Probolinggo stil kwam te staan. Ook overstromingen in de districten Rejoso, Grati en Sub Winongan. Op plaatsen steeg het water tot één meter. Thailand Op zondag zijn overstromingen aan de gang in de zuidelijke provincies van Thailand na zes dagen van onophoudelijke stortregens, zo meldden lokale media. Honderden dorpsbewoners zijn inmiddels geëvacueerd naar veilige gebieden. Vele wegen zijn afgesneden en diverse scholen moesten hun deuren sluiten. Woordvoerders zeggen dat ten minste 40.000 mensen bij de overstromingen zijn betrokken. Sri Lanka Ook hevige wateroverlast in Sri Lanka. Meer dan 750.000 mensen zijn daar dakloos geraakt door overstromingen en modderstromen. De hevige regenval veroorzaakte vooral overstromingen in het midden en oosten van het land.
10
Brazilië Woordvoerders in Brazilië zeggen dat door de recente overstromingen in dat land meer dan 100.000 mensen dakloos zijn geraakt. Het gaat daarbij voornamelijk om de vier zuidoostelijke provincies. In de staat São Paulo is in 57 steden, waaronder de hoofdstad, de noodtoestand afgekondigd. Het zuidoosten van Brazilië is de laatste weken getroffen door hevige overstromingen, modderstromen en onophoudelijke stortregens. Naar schatting zijn meer dan 7,8 miljoen mensen getroffen door de watersnood. Stijging zeebodem De oostelijke kant van de Indo-Australische Plaat komt omhoog. Dit uit zich in grote aantallen aardbevingen, net ten oosten van de Vanuata-eilanden, waar de laatste dagen krachtige aardbevingen hebben plaatsgevonden. Zo werd op 25 december 2010 een beving met de kracht van 7,6 op de Schaal van Richter geregistreerd. Boeien in het gebied lieten duidelijk zien dat het oostelijke gedeelte van de plaat was gestegen.
De Indo-Australische Plaat wordt onder de Himalaya¶s geduwd, waardoor uiteindelijk Nieuw-Zeeland en het oostelijke deel van Australië zullen stijgen. Boeien in de Koraalzee lieten een stijging van de zeebodem zien.
Doordat het gehele oostelijke deel van de Indo-Australische Plaat stijgt, verzamelt het water zich op het laagste gedeelte van de plaat. Dat is exact wat gebeurd is bij de kust van Queensland, wat zichtbaar is geworden op 29 december 2010. Inwoners van dorpen en steden in het gebied zijn gewaarschuwd dat het wellicht weken zal duren voordat ze weer naar huis kunnen terugkeren. Meer tekenen van stijgende platen in de regio op 28 december 2010. Net ten noorden van NieuwGuinea, op de Little Caroline Plaat, onder de Filippijnse Plaat en boven de noordelijke rand van de Indo-Australische Plaat, liet boei 52403 zien dat de zeebodem snel aan het stijgen was. 11
Tot besluit zorgt een stijgende Filippijnse Zee op het oostelijk deel van de Filippijnse Plaat ervoor dat het oostelijk deel van de Filippijnse eilanden onder water loopt. Dit veroorzaakt niet alleen veel overstromingen en modderstromen in het gebied, maar ook veel landverschuivingen en zinkgaten. Zie hier een overzicht van de gebeurtenissen in Indonesië voor de maand december 2010: 30 december 29 december 29 december 29 december 29 december 28 december 28 december 27 december 23 december 22 december 22 december 21 december 20 december 18 december 17 december 14 december 14 december 13 december 12 december 12 december 11 december 10 december 10 december 10 december 10 december 8 december 6 december 4 december 1 december
Centraal-Java, heuvel in Purbalingga verzakt Centraal-Java, landverschuivingen in Banyumas, Banjarnegara en Purbalingga Centraal-Java, Cave Maria verzakt Centraal-Java, een 32 meter lange dijk in Bedana verzakt Jakarta, de Pengapuran Raya weg, Tambora, vernietigd Centraal-Java, een klip (50 meter hoog) valt op de noordelijke hoofdweg (Pantura) Centraal-Java, Bamiayu-Brebes ringweg gesloten West-Java, het beton tussen Balubur st. en Pasteur st. breekt, veel verzakkingen door heel Bandung Oost-Java, de LAPINDO dijk (11 meter hoog) barst, sommige huizen komen 2,5 meter onder water te staan Centraal-Java, landverschuivingen in Brebe Bali, overstromingen en landverschuivingen in Noord-Bali Sulawesi, overstromingen en modderstromen Centraal-Java, landverschuivingen en zinkgaten in wegen bij Pekalongan Oost-Java, land verzakt op het eiland Madura tot 10 meter diep Borneo, een truck zakt door de berm van de Trans-Kalimantan route bij Anjir Serapat West-Java, de Pancar berg barst wat grote landverschuivingen veroorzaakt Noord-Sumatra, de Trans-Sumatra route zakt steeds verder weg, het Bukit-Barisan gebergte verzakt op vier plaatsen Jakarta, scheuren in huizen nadat de Petojo VIJ straat verzakt Nusa Tenggara Barat, vijf hectare land verzakt 50 meter Bali, vier gebieden in Bali zijn onderhevig aan landverschuivingen Centraal-Java, Pringgodiningratan straat zakt zes meter omlaag Centraal-Java, enorm zinkgat in Sleman, Yogyakarta Centraal-Java, landverschuivingen in Cintamanik, Bumijawa, Tegal Centraal-Java, weg verzakt in Sidorejo, omliggende wegen verzakken een meter West-Java, landverschuivingen in Karangpucung en Cimanggu West-Sulawesi, overstromingen kustgebieden Tappalang, Mamuju Centraal-Java, wegzakkend land verwoest zeven huizen in Karangpari, Bantarkawung, Brebes West-Java, enorme verkeerschaos door verzakte Pajajaran weg in Bandung, zinkgat van acht meter diep West-Java, weg naar het noordelijke Garut afgesloten door wegverzakking in Kampung Kadulempeng
Bronnen: Godlikeproductions.com; Metrotvnews.com; Presstv.ir; HLN.be; Stevebeckow.com; Poleshift.ning.com. 1 & 2
12
ALGEMENE GEGEVENS Bestuur en Redactie Willem van Ouwerkerk, voorzitter Quarles van Uffordlaan 6, 6721 HS Bennekom Telefoon: 031 843 0334 E-mail: ramboetan&hotmail.com
Walter Burger, feestcommissaris Meloenstraat 140, 2564 TL Den Haag Telefoon: 070 323 5651 E-mail:
[email protected]
Tineke Holleman-Bangert, secretaris Merelhof 42, 2251 DD Voorschoten Telefoon: 071 887 6382 E-mail:
[email protected]
Thelma Jellema-van Dort, lid Klaverweide 210, 2272 BZ Voorburg Telefoon: 070 355 7597 E-mail:
[email protected]
Eric Holleman, penningmeester Merelhof 42, 2251 DD Voorschoten Telefoon: 071 887 6382 E-mail:
[email protected]
Web-site: www.vedo-world.nl Redactieadres: Zie Tineke Holleman
Lidmaatschap Contributie is verschuldigd per kalenderjaar en dient vooruit te worden betaald. Opzegging dient te geschieden voor 1 december van het voorgaande jaar.
2010 2011
Basis Contributie 5 5
Contributie inclusief G&KD per post in: Nederland Europa Wereld 10 10 12 10 10 12
N.B. Paren ontvangen slechts één exemplaar van G&KD. Leden die G&KD per e-mail ontvangen of een partner hebben die G&KD ontvangt, betalen alleen de basiscontributie.
Specificatie van uw betaling Op de adreslabel staan uw lidnummer en de uitstaande contributie in Euro¶s t/m het lopende jaar. Staat daar niets, dan heeft u uw contributie t/m dit jaar al voldaan. Voor de correcte administratie van betalingen is het essentieel dat u bij uw overschrijving het lidnummer vermeldt van degene voor wie u betaalt. Betaalt u voor een ander, vermeldt dan ook zijn naam. Gebruik de volgende betalingscodes: nnnn : Cyy Eyy D xx
Lid nummer nnnn Contributie jaar yy G&KD per post Contributie jaar yy G&KD per e-mail Eenmalige donatie Van ¼ xx
Entree leden Entree niet-leden
A P
Ledenlijst op reünie Ledenlijst per post
Toegang tot speciaal evenement M Gewone maaltijd V Vegetarische maaltijd
B
Komt op ALV/reünie alleen nodig als dat niet blijkt uit overige codes
R I X
Ongespecificeerde betalingen boven de verschuldigde contributie worden als éénmalige donatie geboekt. Specificeer in het veld mededelingen, niet in het betalingskenmerk, want dat laatste komt niet over. Voorbeeld 1: In dit voorbeeld ontvangt lid 1080 G&KD per post. Het betaalt contributie voor 2010 en 2011 (samen ¼ 20) en een donatie (¼ 5). Hij komt op de reünie (¼ 5), maar bestelt geen maaltijd. Hij maakt dus ¼ 30 over en vermeldt op de overschrijvingskaart bij mededelingen: 1080: C10 + C11 + R + D 5
Voorbeeld 2: In dit voorbeeld ontvangt paar 191 (beiden lid) éénmaal G&KD per e-mail. Het betaalt 2 x de basiscontributie voor 2011, (samen ¼ 10), neemt twee introducés mee naar de reünie (entree: 2x ¼ 5 + 2x ¼ 15) en bestelt drie gewone en één vegetarische maaltijd (4x ¼ 15). Verder bestelt het een ledenlijst, te verzenden per post in Nederland (¼ 2 + 1,50 verzendkosten). Het maakt dus ¼ 113,50 over en vermeldt op de overschrijvingskaart bij mededelingen: 191: 2 x E11 + 2R + 2 I + 3 M + V + P
Bankrelatie: Bankrekening 537857 t.n.v. VEDO Nederland te Voorschoten IBAN: NL77 INGB 0000537857; BIC: INGBNL2A
13
