Financiële ontwikkelingen decentralisaties sociaal domein Beeldvormende avond 3 december 2015
1
Binnenlands Bestuur
Uitgaven 3d een black box
Miljoenentekort jeugdzorg in regio Utrecht 2
Financiële ontwikkelingen decentralisaties sociaal domein • Gemeenten zijn sinds januari 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van taken op het gebied van jeugd, werk en zorg. Het rijk heeft hiervoor financiële middelen beschikbaar gesteld via de integratie-uitkering sociaal domein. • In de beeldvormende avond zal interactief worden ingegaan op de geldstromen vanuit het rijk, mede in relatie tot de onzekerheden over de te verwachten kosten. Verder komen onderwerpen aan de orde zoals transformatie, samenhang van de 3D's, ontschotting en zaken rond de implementatie. 3
Voordat we beginnen • welkom • voorstellen: Frans Bos, Strategisch Financieel Adviseur en docent gemeentefinanciën Bestuursacademie Nederland • de presentatie staat in na afloop in de vergaderbundel van de raad • interactieve presentatie • “druk op de knop” als u iets wilt vragen. • “volle” dia’s om e.e.a. nog eens na te kunnen lezen
4
Ontwikkelingen op macro-niveau • openbaar bestuur verplaatst zich meer en meer naar de gemeente • gemeenten ontvangen hiervoor budgetten • het rijk houdt een aantal sturingsinstrumenten aan zich • gemeenten zijn verantwoordelijk
5
Cultuuromslag: “Sociaal domein denken” • afweging en spanning op lokaal niveau tussen: - bepalen (wet- en regelgeving) - betalen (rijk verstrekt macrobudget, maar is niet o.b.v. werkelijke kosten op lokaal niveau)
- verantwoorden • “sociaal domein denken” is nodig • consequenties voor het te voeren financieel beleid • vraagt een cultuuromslag
6
Programmabegroting 2016
• de raad heeft de begroting 2016 recent vastgesteld • wat is het begrotingstotaal van de gemeente Veenendaal? • hoeveel geld hiervan is voor het sociaal domein?
7
Sociaal domein • • • • • • • • • •
uitbreiding op de domeinen Wmo en Participatiewet domein jeugd is een nieuwe wereld onvoldoende inzicht in gebruik en kosten samenwerken is soms noodzakelijk: inkoop (2e lijnszorg) Centrum Jeugd en Gezin (1e lijnszorg) transformatie in de 2e en tussen de 1e en 2e lijnszorg PGB’s en SVB het rijk trekt voor de decentralisaties 3 jaar uit! na 3 jaar van integratie- naar algemene uitkering Werkagenda 2015-2017 (ICT, rechtmatigheid, etc.) 8
Geldstromen sociaal domein • uitkeringen uit het gemeentefonds: - algemene uitkering - integratie-uitkering: Beschermd wonen, Hulp bij het huishouden - integratie-uitkering sociaal domein: jeugd, nieuwe taken Wmo, Participatiewet
• specifieke uitkering: - Wet Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorziening Gemeenten (BUIG) 9
Ontwikkelingen geldstromen sociaal domein • uitkeringen uit het gemeentefonds: - algemene uitkering: geen nadeel groot-onderhoud - integratie-uitkering: hulp bij het huishouden vervalt in 2017 - integratie-uitkeringen sociaal domein: efficiencykortingen, nieuwe verdeelmodellen, uitname Wet Langdurige Zorg (WLZ)
• specifieke uitkering: - Wet Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorziening Gemeenten (BUIG): nieuw verdeelmodel
10
Verdeelmodellen sociaal domein • • • • • •
het rijk stelt macrobudgetten vast verdeling lijkt een zaak voor gemeenten te zijn voor- en nadeelgemeenten: Veenendaal nadeelgemeente historische kosten zijn niet de werkelijke kosten objectieve modellen zijn slechts een poging tot objectiviteit uitkomsten van beide verdeelmodellen kunnen (behoorlijk) afwijken van de werkelijke kosten • tekorten hoeven niet verwijtbaar te zijn • overschotten zijn niet altijd een verdienste
11
Open-einde-regelingen en het sociaal domein • recht ontstaat als burgers aan de criteria voldoen • wel budget in de begroting maar geen budgetplafond • bij jeugd bepalen de kinderrechter, huisarts e.a. voor een groot deel de toegang en toeleiding • de gemeente moet betalen (terwijl de uitkering van het rijk te laag/te hoog kan zijn) en moet zich verantwoorden • college naar de raad en raad naar de burger • dit kan spanning geven - binnen de grenzen van de wet - maatschappelijk verantwoord - financieel solide huishouding 12
Bestaande en nieuwe middelen, samenhang en ontschotting • in de begroting zijn bestaande en nieuwe budgetten samengesmolten • op dit moment ligt de focus vooral op de afzonderlijke decentralisaties • doel van de decentralisaties (en daarom zijn ook efficiencykortingen doorgevoerd) dat binnen en buiten het sociaal domein meer samenhang zal ontstaan • het rijk gaat uit van ontschotting van de budgetten
13
Bevindingen • op dit moment is er onvoldoende inzicht in gebruik en kosten • de rijksbudgetten zijn zeer waarschijnlijk niet de werkelijke of te verwachte kosten • het zijn algemene middelen • het rijk gaat uit van ontschotting • open-einde-regelingen • bij jeugd bepalen vooral anderen, de gemeente betaalt en verantwoordt • budgettair op 0 uitkomen is niet waarschijnlijk 14
Conclusie en advies • de raad is kadersteller en bepaalt welk budget voor welke taak beschikbaar is (=allocatiefunctie) • het college voert uit en legt verantwoording af • de raad controleert
• advies: voor de budgetten sociaal domein uit te gaan van bandbreedtes
15
2e bestuursrapportage 2015 Bestaande en nieuwe budgetten
Gemeld in berap
Jeugd
N
WMO
V 2.436.000
Participatiewet - Re-integratie - WSW - BUIG *) - Voorziening
V V V N
Voorstel resultaat bestemming
340.000
760.000 30.000 551.000 ?
90.000 160.000
*) Let op: Aanvraag Vangnetregeling (tekort 2015 € 1,8 mln.)
16
Meerjarenraming 2015 na sept.circulaire x € 1.000 Decentralisatie
2015
2016
Jeugdhulp (nieuw)
16.045 14.735
WMO (bestaand en nieuw)
18.705
16.571
2017
14.356 15.618
2018
2019
14.403
14.422
15.565
15.581
Participatie - Re-integratie 1.872 - WSW 7.798 - BUIG 18.812
1.827 7.207 18.233
1.804 6.626 18.000
1.845 6.087 17.665
1.925 5.690 17.665 17
Beeld meerjarenraming • fors lagere budgetten voor Jeugd, Wmo en Participatie
18
Rollen van de raad
• de raad stelt beleidskaders, prioriteiten en begroting vast • de raad heeft de controlerol en stelt een account aan • de accountant geeft een oordeel op getrouwheid en op rechtmatigheid
19
Rollen van het College • het College voert uit en verantwoordt • sturen en beheersen van beleid, proces en geld, o.a. door - werkprocessen op te stellen en deze te bewaken - voor deskundig personeel zorg te dragen - de doelgroepen en het domein te leren kennen, - inkoop aan te besteden - samen te werken in de keten - de ontwikkelingen en trends te monitoren - tijdig te rapporteren 20
In-control-zijn In-control-zijn door: • Interne Audit Functie te optimaliseren • risico’s in beeld te hebben • beheersmaatregelen te nemen • niet-afgedekte risico’s aan te geven en af te dekken door de algemene reserve • verantwoordingsscan uit te voeren (Wat is wel en nietbeïnvloedbaar?) • controleprotocollen vast te stellen • te monitoren en te rapporteren via Dashboard sociaal domein en P&C-cyclus 21
Accountantsverklaring • maximale inzet binnen de gemeente en naar derden om tot een goedkeurende accountantsverklaring te komen • het risico ligt naar verwachting met name in de afhankelijkheid van derden
22
Afronding • Financiële ontwikkelingen sociaal domein meenemen in de P&C-cyclus 2016: - 1e bestuursrapportage 2016 - Kadernota 2017 - 2020
23
Einde presentatie
24
Vragen?
25
