Fiat Lux Visie op de gemeentelijke huisvesting van de gemeente Bloemendaal 14 februari 2011
Visie op het project als geheel Fiat Lux Het glooiende groene duinlandschap vormt het decor bij ons eerste bezoek aan het gemeentehuis Bloemendaal. Al rijdend over de Bloemendaalseweg werd ons duidelijk dat dit landschap een essentiële rol moet krijgen in deze opgave. Toen de karakteristieke gemeentevilla aan onze linkerzijde verscheen werd die gedachte nog eens bevestigd. De groene duinheuvel waar de villa op is gebouwd, geeft het gebouw een statigheid en uitstraling die wordt versterkt door de klassieke, formele bouwstijl. Gebouwd in de 19e eeuw, het past perfect bij het plaatje. Maar hier neemt het gebouw een loopje met ons, het blijkt een product van de zestiger jaren. Deze verassing bevestigt voor ons de waarde van dit gebouw en maakt ons vastbesloten om de bestaande kwaliteiten van de villa en zijn landschappelijke inbedding te respecteren. Bij een rondleiding door de villa wordt de aanleiding voor deze opgave direct duidelijk. Een heldere routing voor publiek ontbreekt momenteel en de werkplekken voldoen niet aan de eisen van deze tijd. De receptie en andere publieksfuncties zijn niet zichtbaar en hiermee straalt het gebouw geen gastvrijheid en openheid uit. Dit zijn wel belangrijke eisen die een moderne gemeente stelt aan zijn huisvesting, zo ook de gemeente Bloemendaal. De hoofdstructuur van de villa, met zijn karakteristieke burgerzaal met daaromheen de andere functies, biedt niettemin veel mogelijkheden voor de toekomst. Daglicht dringt door het glasdak heen tot in de kern van het gemeentehuis. Die bijzondere kwaliteit kan in onze optiek een sleutelrol in de verbouwing vervullen. Het daglicht dat het hart van het gebouw verlicht maakt een transparante en heldere architectonische oplossing mogelijk, die de bruikbaarheid en leefbaarheid van het gebouw waarborgt. Daarbij verrijkt het bovendien de symbolische waarde van het gemeentehuis. Door het invallende daglicht centraal te stellen in de architectuur, wordt doelbewust ook een nieuwe betekenis toegekend aan het openbaar bestuur. Vitale kernwaarden van hedendaags openbaar bestuur zijn transparantie en helderheid en die waarden winnen door de ingreep die wij voorstellen ook symbolisch aan kracht. Licht, leefbaarheid, helderheid en transparantie komen zo in één vloeiende beweging in elkaars verlengde in het centrum van het gemeentehuis te liggen en daarom is het motto van onze visie: Fiat Lux (let there be light). De consequentie van het inzicht dat in het daglicht de oplossing van het probleem ligt, raakt de kern van ons concept. Het betekent namelijk dat ons plan in essentie neerkomt op de herinterpretatie en herinrichting van het bestaande gebouw en zich niet richt op de uitbreiding daarvan. Naar onze mening kunnen hierdoor de belangrijkste bestaande kwaliteiten van gebouw en omgeving het beste worden gehandhaafd en is dit bovendien de meest kosteneffectieve en duurzame oplossing.
Wij zijn voor de verwezenlijking van deze opgave de aangewezen partner voor de gemeente Bloemendaal. Ons architectenbureau heeft ruime ervaring met de verbouw en uitbreiding van bestaande (monumentale) panden, waaronder gemeentehuizen en andere overheidsgebouwen. Wij zijn door onze specifieke ervaring met gemeentehuizen (Oss, Vught, Woensdrecht, Montferland en Olst-Wijhe) zeer bedreven geraakt in de architectonische vertaling van gemeentelijke wensen en kernwaarden en vormgeving van werkplekken en kantoorconcepten. Wij weten hoe gemeenten denken, werken en functioneren. Minstens zo belangrijk, wij weten hoe wij met een gemeente moeten communiceren en samenwerken om een dergelijk plan vlot te trekken en tot een goed einde te brengen. Niet voor niets gaf de gemeente Oss in de krant onlangs nog eens te kennen zeer tevreden te zijn over de samenwerking met De Twee Snoeken. Wij hebben in het bijzonder specifieke ervaring met de vernieuwbouw van gemeentehuizen (Oss, Woensdrecht). Het gemeentehuis Oss en het gemeentehuis Woensdrecht waren in dit opzicht sterk vergelijkbare opdrachten. Hier hebben we sloop voorkomen en geopteerd voor het behoud van het bestaande gebouw, vooral uit duurzaamheidsoverwegingen. Het resultaat hiervan is geweest dat het gemeentehuis Oss het meest duurzame vernieuwbouwde gemeentehuis van Nederland is. Hieruit kunt u onze ambitie op het gebied van duurzaamheid aflezen en onze kunde op dit vlak. Als een van de weinige architectenbureaus in Nederland kunnen wij beschikken over een eigen expertisecentrum op het gebied van duurzaamheid en energieconcepten, en dat betaalt zich uit. Net als onze energiedeskundigen van meet af aan bij de planvorming worden betrokken, worden ook onze kostendeskundigen vanaf het begin geraadpleegd. Wat kosteneffectief ontwerpen betreft hebben wij door de jaren heen in ons lange bestaan een ijzersterke reputatie opgebouwd. Wij hebben namelijk nog nooit een project boven budget opgeleverd! De Twee Snoeken is door zijn kennis, kunde en ervaring een zeer betrouwbare partner voor de verwezenlijking van uw ambities en wensen. Wij staan garant voor kwaliteit en vakmanschap tot in de details.
Visie op de ruimtelijke en architectonische kwaliteit Voor een succesvolle herinterpretatie van het bestaande gemeentehuis zijn de architectuur van het gebouw en de ligging in de omgeving belangrijke condities. Door de bestudering van deze condities ontstaat een oplossing die als het ware uit het gebouw en de situatie zelf voortkomt.
Architectuur De geschiedenis van de bouwkunst is een eerste belangrijke inspiratiebron bij de herinterpretatie van het gemeentehuis. Wanneer men een foto van de gemeentevilla in Bloemendaal naast een beeld van het Witte Huis in Washington zet, is de gelijkenis treffend. Beide gebouwen hebben eenzelfde klassieke architectuur en ontlenen hun status en uitstraling voor een belangrijk deel aan de groene heuvel waarop ze gebouwd zijn. Het Witte Huis is op zijn beurt een afgeleide van het Capitool, waarin het congres van de V.S. zetelt. Ook dit gebouw staat op een bekende heuvel: Capitol Hill. Wanneer men nu verder de geschiedenis in duikt blijkt Capitol Hill geïnspireerd te zijn op de Villa Rotonda van Paladio, die op zijn beurt ingrediënten van de Acropolis in Athene toegepast heeft. De Acropolis heeft, net als de huidige villa in Bloemendaal, één duidelijke hoofdoriëntatie. Villa Rotonda daarentegen kent vier hoofdoriëntaties en twee hoofdbewegingen die samenkomen in de centrale ruimte van de villa. In onze visie op het vernieuwde gemeentehuis Bloemendaal zal dit thema een hoofdrol spelen.
Plattegrond Villa Rotonda
In verband met ons centrale motto Fiat Lux is een andere belangrijke referentie uit het verleden het hoofdpostkantoor in Wenen, ontworpen door Otto Wagner. Dit gebouw kenmerkt zich door zijn lichte hal die, identiek aan de burgerzaal in de villa te Bloemendaal, geheel afgedekt is met een transparant glasdak. Het bijzondere aan de oplossing van Otto Wagner is het gegeven dat ook de vloer van de centrale hal uitgevoerd is in glazen bouwstenen. Daardoor wordt ook de onderliggende ruimte op een bijzondere manier van daglicht voorzien. Een compacte en optimaal transparante invulling van het hart van het gebouw, die een prachtige, aangename open sfeer schept. Een meer recent project van het Zwitserse architectenbureau Herzog & de Meuron in Madrid vormt een derde belangrijke architectonische inspiratie voor onze visie. Bij de verbouwing van deze voormalige elektriciteitscentrale lijkt het historische gebouw volledig te zweven waarmee het bestaande pand een nieuwe betekenis krijgt in het ontwerp. Daarnaast ontstaat een vanzelfsprekende relatie tussen privé en semi-openbaar. Die relatie vinden wij ook voor het gemeentehuis van Bloemendaal van groot belang. In de drie bovengenoemde (klassieke) referenties ligt ons inziens de oplossing van de architectonische opgave in Bloemendaal besloten.
Omgeving Naast de architectuur is de stedenbouwkundige inpassing een essentieel bestanddeel en hierbij reikt het landschap eigenlijk zelf de belangrijkste referentie en inspiratiebron aan. De gemeentevilla en bijgebouwen zijn onlosmakelijk verbonden met het groene landschap en ontlenen hier voor een belangrijk deel hun kracht aan. Die kwaliteit willen wij als volgt benutten en integreren in het plan. Door de glooiingen van de duinen onder het bestaande pand door te trekken ontstaat een nieuw publiek domein. De villa behoudt zijn uitstraling en de binding met het landschap. Door de ogenschijnlijk eenvoudige ingreep worden echter niet alleen de bestaande kwaliteiten behouden, maar krijgt de villa een extra dimensie. Net als in de Villa Rotonda van Paladio ontstaan er twee onafhankelijke bewegingen die in het hart van de villa samenkomen. In al zijn eenvoud gaat er een soort vanzelfsprekende logica uit van deze insteek, alsof de puzzelstukjes ineens op hun plaats vallen en dat is volgens ons ook de charme van onze visie: Fiat Lux. Fiat Lux betekent dat de bewoners van Bloemendaal “hun” gemeentehuis zullen gaan zien als een uitnodigend en gemakkelijk benaderbaar gebouw. Door de open en toegankelijke publieksentree en de semitransparante relatie tussen publiekshal en burgerzaal ontstaat een logische, heldere eenheid. Een licht gebouw met klassieke allure, waar de gemeente en de inwoners van Bloemendaal trots op zullen zijn.
Het beeld Uit de hierboven omschreven architectonische en stedenbouwkundige ideeën ontstaat vervolgens een totaalbeeld. Die visie kunnen we zo verwoorden. Wanneer het nieuwe gemeentehuis benaderd wordt met de auto, de fiets of te voet, wordt de bezoeker verrast door de spectaculaire manier waarop de villa samen met het landschap een publiek domein vormt. Het straalt openheid en gastvrijheid uit naar bezoekers. De villa lijkt te zweven boven de publieke entree. Direct na de entree is het eerste ontmoetingspunt in één oogopslag te vinden. In het hart van het gebouw grijpen twee werelden, het nieuwe publieke domein en de bestaande villa, in elkaar en worden verweven tot een onlosmakelijk ‘klassiek’ geheel. Hiermee vormt de belangrijke kwaliteit van de bestaande villa, de burgerzaal, ook in het nieuwe ontwerp het lichte middelpunt. Fiat Lux! Na uitgebreide studie van het programma van eisen en de mogelijkheden van het bestaande gebouw komen wij tot een verrassende conclusie. Uitbreiding buiten de gebouwgrenzen is (nagenoeg) niet noodzakelijk wanneer het bestaande gebouw optimaal wordt ingevuld. Ook hierbij is herinterpretatie van de beschikbare ruimte van groot belang. Dit heeft geresulteerd in een aantal functionele schema’s waarin alle gevraagde functies en relaties kunnen worden gerealiseerd. Daarbij wordt de hoofdstructuur van de villa met de burgerzaal als middelpunt gerespecteerd en vormt deze de verbinding met het publiekscentrum. Op de 2e verdieping wordt de bestaande gang rondom de burgerzaal betrokken bij de kantoorzonering. Het voormalige koetshuis wordt omgebouwd tot kantine en vergaderruimte, waarmee ook hier optimaal gebruikt wordt gemaakt van de bestaande kwaliteiten.
Eerste verdieping
De nieuwe publieksentree is gescheiden van de huidige en blijvende hoofdentree aan de voorkant als welkom voor huwelijken, bijzondere ontvangsten en gebruik als avondentree voor bestuurlijke bijeenkomsten en ontmoeting met de inwoners, ondernemers en andere gasten. Dit is het kloppend hart van het gebouw, het bestuurlijk centrum met werkkamers voor het college, de burgerzaal en andere vergaderruimten, omringd door de ambtelijke organisatie, griffie, de gemeenteraad en allen die op enige wijze bijdragen aan de taken van de gemeente en haar bestuur. Een uitnodigende ruimte ook, voor formele en informele ontmoeting, voor cultuurbeleving en discussie. Voor de ambtelijke organisatie is een grote diversiteit aan werkplekken beschikbaar zodat rustig en geconcentreerd werken naast projectmatig samenwerken, voor individuele en groepen medewerkers, mogelijk is. Gedacht wordt aan zowel gesloten als open werkplekken, zodat iedereen kan werken op de manier die het beste bij hem of haar past. Veel ruimten zijn multifunctioneel in te richten en te benutten, een kwestie van aanvullende eigentijdse voorzieningen. Uiteraard kan desgewenst door overleg met de organisatie een nog preciezere aansluiting bij de beleving van medewerkers en organisatieleiding worden verkregen.
Tweede verdieping
Milieu en duurzaamheid Uit het programma van eisen spreekt een grote ambitie op het gebied van duurzaamheid. Deze ambitie sluit goed aan bij ons eigen streven naar duurzaam ontwerpen. Voor dit specialisme heb je speciale kennis nodig, die binnen De Twee Snoeken ruimschoots aanwezig is. Zoals al eerder is aangegeven beschikken wij als een van de weinige architectenbureaus in Nederland over een eigen expertisecentrum op het gebied van duurzaamheid en enegieconcepten. De Twee Snoeken Bouwplantoets is een zelfstandig zusterbedrijf van ons architectenbureau, dat ook andere architectenbureaus op het gebied van duurzaamheid en energieconcepten adviseert. Daarnaast verzorgen de deskundigen van de Bouwplantoets de toetsing van bouwplannen aan de wet- en regelgeving. Ook die expertise hebben we dus zelf in huis. De Twee Snoeken pakt het duurzaamheidvraagstuk meteen bij de eerste schets op. In samenwerking met de DUBO specialisten binnen ons bureau worden in de eerste brainstormsessies de maatregelen bedacht die zorgen dat duurzaamheid een logisch onderdeel vormt van het gebouwconcept. In onze visie is het behouden en optimaal inzetten van het bestaande gebouw een belangrijke duurzaamheidmaatregel, die mede in gang is gezet door de gemeente zelf. Met slimme (architectonische) ingrepen wordt alle ruimte in de villa benut en krijgen een meerwaarde. In het programma van eisen is sprake van een bruto/netto verhouding van 1,6, terwijl in onze visie een verhouding van ca. 1,45 kan worden bereikt, hetgeen uiteraard ook weer ten goede komt aan de exploitatie en het energiegebruik. Naast deze duurzaamheidmaatregelen,die besloten liggen in het (architectonisch) concept, stellen wij nog een aantal andere maatregelen voor waarmee de ambitie van de gemeente ruimschoots gehaald zal worden. Het toepassen van Warmte Koude Opslag behoort tot de mogelijkheden en biedt ook in de exploitatie uiteindelijk grote voordelen. De buitenwanden van de villa zullen van binnenuit worden geïsoleerd zodat de authentieke uitstraling behouden blijft. In deze voorzetwanden kan de lage temperatuurverwarming en koeling worden geïntegreerd. Het daglicht dat via het glazen dak van de burgerzaal tot in het nieuwe publiekscentrum doordringt, vermindert de behoefte aan kunstverlichting. Eventueel zou overwogen kunnen worden om naast deze passieve zonne-energie ook gebruik te maken van actieve zonne-energie, door de integratie van zonnecellen in een nieuw glasdak. Dit zou tevens een mooi groen visitekaartje zijn van de gemeente aan haar burgers.
Vanzelfsprekend zal er alleen hout worden toegepast afkomstig uit duurzaam beheerde bossen (FSC keurmerk). Daarnaast wordt zowel het regenwater van de daken, als op het verharde terrein, op een geleidelijke manier geïnfiltreerd in de bodem. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van het aquaflow systeem.
Bij het recent door ons bureau gerenoveerde gemeentehuis van Oss hebben we een GPR score van maar liefst 8,4 behaald! Wij zijn er daarom van overtuigd dat we ook in Bloemendaal deze ambitie zullen kunnen waarmaken.
Zonne-energie
WTW
Kwaliteit van de werkplek Bij de nieuwbouw van het gemeentehuis Vught en de vernieuwbouw van het gemeentehuis Oss hebben wij belangrijke ervaring opgedaan met de introductie van nieuwe kantoorconcepten. Beide gemeenten wilden een nieuwe werkwijze vertaald zien in flexibele werkplekken, flexibel ruimtegebruik en een gedifferentieerd aanbod van werkruimten met een eigen sfeer en signatuur. Vooraf hebben wij in Oss medewerkers van diverse afdelingen geïnterviewd om de specifieke eigenschappen van hun afdeling te vertalen in een interieur, waarin zij zich thuis voelen en waarin zij goed kunnen werken. Onze interieurarchitecten hebben naderhand de werknemers nogmaals gesproken om na te gaan hoe de nieuwe werkwijze in het nieuw vormgegeven interieur bevalt. Op deze manier wilden wij zelf nagaan of onze ingrepen succesvol zijn geweest en wilden we onderzoeken waar ze nog verbetering behoefden. Hierdoor hebben wij een heel goed zicht gekregen op de samenhang tussen ruimtelijke ingrepen en logistiek, de vormgeving en inrichting van het kantoorinterieur en de kwaliteit en de beleving van de werkplek. Zeker bij de introductie van een nieuw kantoorconcept en een nieuwe werkwijze, is die samenhang van groot belang voor het welslagen van de nieuwe aanpak en het welbevinden van werknemers. Een van die belangrijke vernieuwingen is de introductie van werkplekken die niet persoonsgebonden zijn. Persoonsonafhankelijke werkplekken, met hoogwaardige en gemakkelijk toegankelijke functionaliteit, maken dat er voor alle soorten werkzaamheden een passende werkruimte/plek is. Hierbij kan rekening gehouden worden met het feit dat voor een aantal werkzaamheden bijzondere functionele eisen nodig zijn, zoals CAD/tekenwerkplekken, het telefonisch contactcentrum, en een aantal financiële functies. Door persoonsonafhankelijke werkplekken te realiseren kan nagenoeg iedereen overal zijn werkplek kiezen en kan op basis van uw onderzoek aan elke medewerker een werkplek worden geboden. Met een doordachte verdeling van de zeer gevarieerde werkruimten, denken wij dat medewerkers op een informele en gemakkelijke manier uitgenodigd worden om informatie en visie te delen over vraagstukken die meerdere disciplines raken. Althans, dat is ook onze ervaring bij voorgaande projecten. Het stimuleert mensen om samen te werken, met elkaar te communiceren over zaken die om een oplossing vragen, of zomaar dingen met anderen te delen die voor de medewerker van belang zijn. Bij de nieuwe zonering van de werkruimten zullen we de huidige, brede gangen rondom de Burgerzaal betrekken, zodat de beschikbare ruimte maximaal wordt gebruikt. Dankzij deze efficiënte bezetting zal er rust, een aangenaam lichtniveau en ruimte ervaren worden. Dit bereiken we door het toepassen van de juiste geluidsabsorberende materialen en een uitgekiend verlichtingssysteem, dat indien nodig een aanvulling zal zijn op het daglicht.
De werkruimten worden in onze gedachten zo ingericht dat deze geschikt zijn voor een uiteenlopend scala aan werkzaamheden. Hierbij moet gedacht worden aan een werkplek voor een snelle ontmoeting of even tussen overleggen door inloggen, concentratiewerkplekken voor kort en langer verblijf, ‘normale’ werkplekken en werkplekken die geschikt zijn om met elkaar te werken aan projecten in een open dan wel gesloten ruimte. Zo wordt een basis gelegd voor een functioneel- en activiteitgestuurd werkplekgebruik, waarbij rekening is gehouden met mogelijke individuele voorkeuren. Te denken valt aan medewerkers die meer dan normaal last hebben van geluid. Voor hen zijn meer gesloten (samen-) werkplekken voorhanden. Met het voorstel om het bestaande koetshuis om te bouwen tot lunchruimte krijgen de medewerkers de mogelijkheid er tussen de middag even “uit” te zijn. De backoffice van de publieksgerelateerde werkzaamheden is in de nabijheid van het archief zodat een goede logistiek van zowel lopende dossiers als semistatische kan worden geborgd voor zover complete digitale dossiers nog niet beschikbaar zijn. Door deels voor flexibele wanden en opstellingen te kiezen blijft het mogelijk om de indeling aan de behoefte die ongetwijfeld in de tijd verschuift, aan te passen. Ondanks deze optimale flexibiliteit zullen de werkruimten een prettige en warme sfeer uit gaan stralen. Wij willen namelijk te allen tijde voorkomen dat onpersoonlijke werkplekken en werkruimten ontstaan. De karakteristieke sfeer van de hoge kantoorruimten in een “oude” villa willen wij daarom handhaven en versterken. Door daarnaast de medewerkers te interviewen en deze bevindingen mee te nemen in het inrichtingsconcept, zijn wij ervan overtuigd dat we een speciale “Bloemendaalse” sfeer kunnen creëren. Daarbij is zeer belangrijk dat de medewerkers zich daarin thuis kunnen voelen. Onze eigen interieurafdeling heeft hier veel ervaring mee en zal hierin een belangrijke rol spelen.
Het gemeentehuis als gemeenschapshuis Een gemeentehuis is een bijzonder openbaar gebouw met een dienstbare en representatieve functie. Dienstbaar aan de burger en representatief voor het openbaar bestuur. Het gebouw geeft zo uitdrukking aan de res publica, de publieke zaak. Waardigheid en gezag, maar ook transparantie en openheid van bestuur zijn hierin belangrijke kernwaarden, die een gemeentehuis tegenwoordig dient uit te stralen. Daarnaast zijn waarden als dienstbaarheid en klantgerichtheid in de afgelopen tijd een steeds prominentere rol gaan spelen. Dat geldt ook voor het belang dat wordt gehecht aan de uitoefening van verantwoord bestuur. Dit vertaalt zich niet alleen in de doelstelling om een duurzaam en energiezuinig gemeentehuis na te streven, maar bijvoorbeeld ook in de noodzaak van een verantwoord en spaarzaam bestedingspatroon van gemeenten. Ook bij de verbouwing of nieuwbouw van een gemeentehuis, of beter gezegd, juist bij de verbouwing of nieuwbouw van een gemeentehuis, spelen die zaken een belangrijke rol. In deze opzichten behoort een gemeente het goede voorbeeld aan haar burgers te geven. Wij zijn ons ten zeerste bewust van de verplichting die de res publica aan de gemeente oplegt. Niet voor niets haakt ons centrale motto Fiat Lux daar sterk op in. Maar we zijn ook ons terdege bewust van onze eigen verantwoordelijkheid op dit vlak. Daarom kijken onze duurzaamheidsexperts en kostendeskundigen vanaf het begin mee over onze schouders om de gewenste doelstellingen te bereiken en het budget niet te overschrijden. Ondanks de verzekering en kwaliteit die wij aldus en met onze ISO-certificering inbouwen, vraagt de schepping van een gemeentehuis, dat de centrale waarden van de res publica verwoordt, in de eerste plaats de bedreven hand van de architect. Immers, hij of zij dient die centrale waarden in architectuur te vertalen. De Twee Snoeken is zeer bedreven in de vormgeving van gemeentehuizen, die alle bovengenoemde kernwaarden bezitten en uitstralen. Wij zijn als geen ander in staat om een architectonische oplossing te bedenken die waardigheid en representativiteit koppelt aan transparantie en openheid, dienstbaarheid en klantgerichtheid en duurzaamheid en spaarzaamheid. Onze referentieprojecten getuigen hiervan en onze opdrachtgevers zullen dit kunnen bevestigen. Bij het gemeentehuis van Bloemendaal is de verzekering van al deze kernwaarden vooral gelegen in de betrekkelijk eenvoudige, maar ingenieuze oplossing die wij voorstaan. Wij zien in deze opdracht kans om al de bovengenoemde waarden te verwezenlijken door de herinrichting van het bestaande gebouw als uitgangspunt te kiezen. Het is al eerder aangegeven, die insteek wordt mogelijk gemaakt door het centraal invallende daglicht. Fiat Lux verwoordt niet alleen een van de belangrijkste kernwaarden van een gemeente, de helderheid en transparantie van het openbaar bestuur, maar is in onze visie ook de sleutel voor de verwezenlijking van de andere kernwaarden van de res publica.
Wij scheppen een nieuw gemeenschapshuis dat toegankelijk en dienstbaar is, een plaats waar burgers uitnodigend worden ontvangen en waar zaken efficiënt kunnen worden afgehandeld. Een plek waar burgers graag komen en waar ambtenaren met plezier werken. Een plaats ook waar ontmoetingen op ongedwongen wijze kunnen plaatsvinden. Multifunctioneel gebruik van ruimten is daarbij van essentieel belang. De optimaal transparante zuidentree maakt het gebouw uitnodigend, de “rode” loper ligt uit voor de bezoeker. Door de slimme toegankelijkheidszonering kunnen de burgerzaal en (vergader-) ruimten rondom de zaal tevens voor andere activiteiten worden ingezet. Zo wordt op een vanzelfsprekende manier een scheiding aangebracht tussen de publiekstoegankelijke ruimten en de werkruimten van de ambtelijke organisatie. De burgerzaal kan dienst doen als concertzaal, raadzaal en een plaats voor formele en informele bijeenkomsten. Bij grote activiteiten is de publiekshal bruikbaar en kunnen er activiteiten plaatsvinden op het nieuwe voorplein aan de zuidzijde van het gebouw. De ruimtelijke relatie tussen de burgerzaal en de publiekhal kan verder worden geoptimaliseerd, hetgeen weer nieuwe gebruiksmogelijkheden met zich meebrengt. De keuze om de kantine en vergaderruimten in het voormalige koetshuis te situeren maakt dubbelgebruik van deze functies door derden eenvoudig. Op deze wijze gaan openheid, multifunctionaliteit, het slim faciliteren van sociale en zakelijke contacten, efficiency bij de afhandeling van burgerzaken, spaarzaamheid en duurzaamheid hand in hand. Ook dit is wat wij verstaan onder Fiat Lux.
Toekomstwaarde en flexibiliteit De toekomstwaarde van het ontwerp is sterk afhankelijk van de flexibiliteit op allerlei deelgebieden. De mate van flexibiliteit bepaalt op zijn beurt voor een belangrijk deel ook de duurzaamheid van het ontwerp. De burgerzaal, met zijn karakteristieke trappenpartij, vormt te allen tijde het hart van het gebouw. De voorgestelde kantoorzonering rondom dit hart, voorziet in een mix op maat van de organisatie van open, halfgesloten en gesloten werkruimten. Alle werkruimten worden voorzien van een helder stramien waardoor de flexibiliteit zo optimaal mogelijk kan worden gegarandeerd. Hierdoor kan in de loop der tijd de mix van verschillende soorten werkruimten eenvoudig aangepast worden door het verplaatsen van scheidingswanden. Om flexibiliteit verder te garanderen willen we 40 mm hoge computervloeren toepassen in alle werkruimten, zodat een optimale indelingsvrijheid kan worden gewaarborgd. Door de nieuwe plafonds uit te voeren in een gestukadoord klimaatplafond ontstaat er een perfect klimaat en wordt de flexibiliteit nog versterkt. Met de toepassing van laagtemperatuurverwarming en koeling in de wanden worden radiatoren voorkomen, hetgeen ten goede komt aan de indelingsvrijheid.
Eerste verdieping
Naast deze indelingsflexibiliteit hebben wij ook nagedacht over een mogelijke uitbreiding in de toekomst. In onze visie kan het gebouw aan de zuidzijde op een eenvoudige manier uitgebreid worden indien hier in de toekomst behoefte aan mocht zijn.
Tweede verdieping
Visie op projectbeheersing Deze prachtige opgave vraagt een partij die de opdracht volledig integraal benadert en het proces stuurt. De kwaliteit van een ontwerp wordt niet alleen bepaald door de vormgeving. Duurzaamheid, kosten, technische engineering, communicatie en projectsturing zijn daarbij ook essentiële onderdelen. De Twee Snoeken heeft de deskundigheid op al deze gebieden in huis waarmee samenwerken bij ons in de vezels zit. Door onze brede aanpak zijn wij in staat om dit soort complexe opgaven in goede banen te leiden. De Twee Snoeken vormt daarbij het aanspreekpunt voor de opdrachtgever en coördineert het gehele proces. Door voor rust en duidelijkheid in het proces te zorgen komen we gezamenlijk tot een kwalitatief hoogwaardig eindresultaat. Ons bureau is ISO-gecertificeerd, waardoor wij gewend zijn om elke fase af te ronden middels een fasedocument. Hierin wordt nauwkeurig de relatie tussen het ontwerp en het programma van eisen beschreven. Daarnaast wordt het ontwerp hierin gedetailleerd getoetst aan het budget. Indien nodig worden alternatieven aangedragen. Het fasedocument dient per fase door de opdrachtgever goedgekeurd te worden. Pas daarna kan met de volgende fase in het proces begonnen worden. Onze ruime ervaring met het samenwerken met gemeenten komt ons in dit opzicht buitengewoon goed van pas. We weten hoe de gemeentelijke organisatie werkt en zijn daarom als geen ander in staat om het overleg met de gemeente vorm te geven en de communicatie met de verantwoordelijken en de gebruikers concreet gestalte en inhoud te geven. Een uitstekende communicatie dient per definitie tweezijdig te zijn. Uit onze voorafgaande projecten met gemeenten is het belang hiervan gebleken, zeker naarmate er meerdere partijen samenwerken aan het project. Daarom zijn wij extra gespitst op dit punt en zien we het als een zeer belangrijk element in de projectbeheersing. Recent hebben wij het vernieuwde gemeentehuis in Oss opgeleverd. Ook dit project hebben wij van het begin tot het eind begeleidt en gestuurd. Dit heeft ertoe geleid dat ontwerp, technische uitwerking, interieurontwerp en uitvoering perfect op elkaar zijn aangesloten en er een compleet integraal eindproduct is gerealiseerd. En dat alles binnen de vastgestelde financiële kaders die ook door onze kostendeskundigen tijdens het proces zijn bewaakt. Zoals al eerder is aangegeven hebben we een lange reputatie op dit gebied hoog te houden want we hebben nog nooit een project boven budget opgeleverd! Vanuit onze ervaring kunnen wij met volle overtuiging zeggen dat we de regie graag op ons nemen. Wij zorgen er in samenwerking met andere adviseurs voor dat u straks trots kunt zijn op het vernieuwde gemeentehuis.
Visie op kostenbesparende maatregelen De belangrijkste kostenbesparende maatregel van Fiat Lux is de maximale inzet en herinrichting van het bestaande gebouw en de beperking van de nieuwbouw. In onze visie word de hoofdstructuur van het bestaande gebouw in stand gehouden en wordt het souterrain optimaal ingezet. Dat is de meest kosteneffectieve aanpak denkbaar. In het programma van eisen is sprake van een bruto/netto verhouding van 1,6 terwijl in onze visie een verhouding van ca. 1,45 kan worden bereikt. Deze optimalisatie heeft natuurlijk zijn weerslag op de kosten. Ook het inzetten van het bestaande koetshuis als kantine en vergaderruimte moet gezien worden als een kostenbesparende maatregel. En last but not least willen we de opdrachtverstrekking aan ons architectenbureau hier als een kostenbesparende maatregel aanvoeren. Zoals gezegd is onze kracht het ontwerpen binnen budget, dankzij de vroege deelname van onze kostendeskundigen aan het ontwerpproces. Zij vormen uw waarborg voor kostenbesparende maatregelen en een project zonder onaangename financiële verassingen.
Nawoord Bij de visieontwikkeling hebben MTD landschapsarchitecten, Louwerse advies (Gemeentelijk huisvestingsadviseur), Adviesbureau Nelissen (Installatie advies) en Van de Laar bouwconstructies met ons meegedacht. Onze vruchtbare samenwerking heeft geresulteerd in deze integrale visie: Fiat Lux. In de visie zijn we op zoek gegaan naar de meest compacte, duurzame en aansprekende manier om de gemeente Bloemendaal te huisvesten. Uit ons onderzoek blijkt zoals u al hebt kunnen lezen dat er nauwelijks uitbreiding noodzakelijk is om de gehele organisatie te huisvesten. We hebben hierbij de bruto/netto factor kunnen beperken tot ca. 1,45. Om te controleren of deze compacte visie waargemaakt kan worden hebben wij met name de plattegronden vrij gedetailleerd uitgewerkt. Deze plattegronden zijn voor ons niet meer als een eerste check of het gehele programma van eisen in het ontwerp past. Wij willen u als opdrachtgever deze studie naar compactheid niet onthouden en daarom kunnen indien gewenst de schetsplattegronden tijdens onze presentatie worden ingezien. Door de keuze om slechts alleen onder maaiveld uit te breiden zijn bij een bestemmingsplan wijziging geen bezwaren te verwachten, hetgeen de “kostbare” doorlooptijd verkort. Wij zijn ervan overtuigd dat onze visie zal leiden tot een oplossing die zeker 5 tot 10% onder budget kan worden gerealiseerd. Dit alles zonder concessies te doen aan de eisen en wensen van de gemeente en zijn inwoners. Het resterende budget zou wellicht ingezet kunnen worden voor aanvullende duurzaamheidsmaatregelen wat de duurzame uitstraling en ook de exploitatie te goede zak komen. Wij staan in de startblokken om gezamenlijk met u dit bijzondere project te gaan realiseren
De Twee Snoeken Architecten
februari 2011
bezoekadres Postelstraat 49 5211 DX ’s-Hertogenbosch postadres postbus 659 5201 AR ’s-Hertogenbosch telefoon 073 614 04 07 fax 073 614 66 22
[email protected] www.tweesnoeken.nl
