feb Magazine van de Besturenraad voor schoolleiders, bestuurders en toezichthouders

SBM Magazine van de Besturenraad voor schoolleiders, bestuurders en toezichthouders

nr. 4, jan/feb 2013 Gevoel en intuïtie spelen grote rol bij schoolkeuze De diepte in op brede scholen Overleeft de maatschappelijke stage? Handen op de rug, neus op de feiten Verantwoordelijkheid, vertrouwen en vers fruit Scholencollectief telt mee op energiemarkt

Excellentie: niet zo benauwd

nr.4, jan/feb 2013

Agenda

Magazine van de Besturenraad voor schoolleiders, bestuurders en toezichthouders

Datum

Activiteit

Doelgroep Plaats

Contactpersoon

14-2-2013

Netwerk bovenschools managers regio Utrecht

PO

Amersfoort 12.15 – 15.15 uur

Wob van Beek

5-3-2013

Commissie governance, participatie en leiderschap

PO/VO/ MBO/HO

Amersfoort 14.00 – 16.30 uur

Wob van Beek

11-3-2013

Netwerk Groningen

PO

Oude Pekela 9.00 – 12.00 uur

Wob van Beek

13-3-2013

Gezamenlijk netwerk bovenschools managers Drenthe en Overijssel

PO

Ommen 13.30 – 16.00 uur

Wob van Beek

20-3-2013

Netwerk kleine schoolbesturen Drenthe / Overijssel

PO

Hollandscheveld 19.30 – 22.00 uur

Wob van Beek

21-3-2013

Paascongres

VO

Amersfoort (Leerhotel) 9.15-15.45 uur

Taco Visser

28-3-2013

Commissie maatschappelijke agenda

PO/VO/ MBO/HO

Woerden 14.00 – 16.00 uur

Wout Neutel

24-4-2013

Identiteitsconferentie Hoop voor-bij de onderwijsmarkt

MBO/HO

Mechelen (België)

Guido de Bruin

Colofon Besturenraad | De Besturenraad, centrum voor christelijk onderwijs, verenigt christelijke onderwijs-

Meer informatie over de bijeenkomsten kunt u krijgen via onze ledenservice.

instellingen en geeft samen met hen stem aan het christelijk onderwijs in onze samenleving. Bij de Besturenraad zijn 540 besturen aangesloten, met meer dan 2.200 scholen en bijna 800.000 leerlingen, deelnemers en studenten in alle onderwijssectoren.

Redactie | Guido de Bruin (hoofdredacteur) Corine de Reus (eind- en beeldredacteur/ productiebegeleiding)

Identiteitsconferentie 2013: Hoop voor-bij de onderwijsmarkt 24 april 2013 | 12.30-19.30 uur | Hogeschool Thomas More in Mechelen (België) Extra: Programma over sacrale ruimten 25 april 2013 | 9.30 – 12.00 uur | Kapel van de Ontluiking in Groot-Bijgaarden

Centraal staat de vraag wat het betekent om als christelijke/katholieke instelling voor HO of MBO in de huidige tijd van economisering en controledwang een perspectief van hoop aan te reiken aan studenten, docenten, personeel, samenleving... Hoofdsprekers zijn de wiskundige prof.dr. Harm Bart (Erasmus Universiteit Rotterdam), publicist op levens beschouwelijk terrein en oud-toezichthouder CVO

Redactieadres | Houttuinlaan 5b, Postbus 381, 3440 AJ Woerden

Rotterdam e.o., en de pedagoog Hans van Crombrugge

[email protected]

(Hogeschool-Universiteit Brussel)

Vormgeving | Ontwerpwerk, Den Haag

We organiseren deze conferentie met het Vlaams Verbond van Katholieke Hogescholen. Kijk voor meer informatie en

Foto’s omslag | Jjoost Grol,

aanmelden op www.besturenraad.nl/id2013.

Wilbert van Woensel, Hans Fijn van Draat, Baudartius College, Dick den Bakker, Cbs Anna van Buren en Vmbo Calvijn Juliana

Druk | Drukkerij Ten Brink, Meppel

Info

Abonnementen | (excl. 6% btw)

Uitgever

SBM/Thema voor leden gratis

Besturenraad Postbus 381, 3440 AJ Woerden

SBM voor niet-leden € 37,00 SBM met Thema voor niet-leden € 51,00 Zonder schriftelijke opzegging voor

Bezoekadres

1 december van het lopende jaar worden

Houttuinlaan 5b, 3447 GM Woerden

abonnementen automatisch verlengd voor het daaropvolgende kalenderjaar. Voor informatie en losse nummers: 0348 74 44 44.

Copyright | Voor overname van artikelen of gedeelten daarvan graag voorafgaand contact met de redactie.

Disclaimer | Aan de informatie in dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend.

T 0348 74 44 44 F 0348 74 44 99 E [email protected]

Bestellingen T 0348 74 44 44 F 0348 41 14 56 E [email protected]

inhoud van de advertenties.

Mutaties namen/adressen/ abonnementen

ISSN: 1570-2332

T 0348 74 44 76 E [email protected]

De redactie is niet verantwoordelijk voor de

Ledenservice

SBM digitaal


Besturenraad Academie

De artikelen van SBM kunt u als pdfbestand downloaden van onze site. Maakt u gebruik van onze teksten, wilt u daarbij dan de bron vermelden?


Digitale Nieuwsbrief

Besturenraad Advocaten & Juristen T 0348 74 44 48 E [email protected]

Juridische helpdesk E [email protected] T 0348 74 44 60 ma-vr: 9.00-15.00 uur

U kunt zich via onze site opgeven voor de wekelijkse gratis digitale nieuwsbrief met het laatste nieuws uit het onderwijsveld en uit onze organisatie.

Producten en diensten Op www.besturenraad.nl treft u steeds de meest actuele nieuwsberichten en informatie over onze vereniging, onze diensten, producten, leergangen en cursussen. Ook vindt u hier een overzicht van onze medewerkers.

08

12

14

20

6

24

8

28

Gevoel en intuïtie spelen grote rol bij schoolkeuze

“Excellentie is een doorleefd verhaal”

14

Een viering, geen voorstelling Pasen op school

18

De diepte in op brede scholen

24

Handen op de rug, neus op de feiten Masterclass waardengedreven toezicht

Verantwoordelijkheid, vertrouwen en vers fruit Goed werkgeverschap

30

Scholencollectief telt mee op de energiemarkt Energiecollectief

20

Overleeft de maatschappelijke stage?

Rubrieken | 02 Agenda | 04 Uitgelicht | 05 Column voorzitter | 05 Nieuws 11 Column | 12 Typisch christelijk | 16 Mijn verhaal | 23 Leerling aan het woord 26 Juridische kwestie | 27 Nieuws Besturenraad

28

Uitgelicht

4

Column

Wim Kuiper Voorzitter Besturenraad

Uitgelicht Identiteit Wie ben ik? Deze vraag houdt menig postmodern mens en menige christelijke school bezig. Ook doorvorsen Nederlanders en Vlamingen hun nationale identiteit. Het antwoord zoeken velen in hun ware, natuurlijke zelf of volksaard, en veel scholen in het unieke en onderscheidende. Velen denken bovendien hun identiteit zelf te

Uniformeringsdrang

‘maken’, maar intussen gebruikt iedereen postmoderne en neoliberale termen. We streven naar authentieke beleving en competitief succes. In Identiteit ontvouwt de Gentse hoogleraar klinische psychologie Paul Verhaeghe een uitgebalanceerde identiteitsvisie, waar-

Het is prachtig dat er iets te kiezen valt in het Nederlandse

mee hij onze neoliberale tijdgeest bekritiseert. Hij houdt een intrigerend betoog voor een

onderwijsstelsel. Meestal kun je ook kiezen voor de bijzondere

gezonde persoonlijke, professionele en maatschappelijke identiteitsvorming, een aan

kwaliteiten van een onderwijsaanbod dat ingevuld wordt vanuit

rader voor onderwijsmensen.

een christelijke levensovertuiging. Dit is een groot goed, maar het is verre van vanzelfsprekend. Sterker nog, er zijn allerlei

Wat is identiteit?

krachten die deze opzet van ons stelsel ondermijnen. Dat kan

Verhaeghe hekelt Rousseaus romantische identiteitsbenadering dat mensen een

bijvoorbeeld gebeuren op ideologische gronden, omdat religie

natuurlijk, uniek zelf hebben waarmee zij zichzelf vrij realiseren tegenover een discipli-

achter de voordeur en dus niet in het onderwijs zou thuishoren.

nerende cultuur. Zo’n benadering maakt mensen elkaars concurrenten en opponenten

Het lijkt alsof de staatssecretaris van Onderwijs deze gedachte

van de samenleving. Als psycholoog en Freudiaan stelt hij dat wij onze identiteit ver-

is toegedaan. Gelukkig blijkt dat tot nu toe slechts uit zijn

krijgen door ons zowel te identificeren met als te onderscheiden van anderen: mensen

optreden ten aanzien van de omroepen.

hebben een verbinding zoekende levensdrift en een (onder)scheiding makende doods-

Maar ook het economisch denken is zo'n kracht. Niet voor niets

drift. Wij ‘maken’ onze identiteit dus niet volledig en natuurlijk zelf, het is de cultuur

heeft de term macrodoelmatigheid een prominente plek gekregen

die ons mede vormt. Verhaeghe ziet mensen dan ook als gemeenschapswezens. Niet

in de onderwijsparagraaf van het regeerakkoord van het nieuwe

zelfrealisatie maar van betekenis zijn voor elkaar is ons hoogste doel. Hij onderbouwt

kabinet. Of het nu gaat over het po in krimpregio's, de toekomst

deze stelling met Frans de Waal – wij zijn sociale, empathische primaten – en met

van relatief dure vmbo-vestigingen die minder leerlingen trekken,

Aristoteles, die identiteit met ethiek verbindt: zelfzorg is ook zorg voor de gemeen-

of over een herstructurering van te grote of te kleine mbo-instel-

schap. Kortom: Verhaeghe combineert nurture en nature; normen, waarden, gezag en

lingen, een logische oplossing lijkt steeds het inrichten van een

gemeenschap kennen een biologische basis. Met Freud gezegd: via maatschappelijke

uniform, monopolistisch aanbod.

disciplinering en zelfdisciplinering van onze driften maken we onze identiteit.

Van achter de tekentafel is het natuurlijk handiger als alle scholen in de krimpgebieden een openbaar karakter hebben,

De neoliberale samenleving

of als dat makkelijker is te realiseren, samenwerkingsscholen

Vanuit zijn identiteitsbenadering maakt Verhaeghe zich logischerwijs druk over de cultu-

worden. Verschillende denominaties lijken alleen maar lastig of

rele invloed op onze identiteit. Hij ziet twee invloeden. De romantische identiteitsbenade-

vormen een technische hobbel die, als we het regeerakkoord

ring maakt mensen tot hyperindividualisten die niets met ethiek, gezag en gemeenschap

volgen, vooral niet in de weg moet zitten. En wat is er nu

hebben. Het volgens hem enig overgebleven Grote Verhaal, het economisch neolibera-

logischer en doelmatiger dan één vmbo en mbo-instelling per

lisme dat mensen als continue concurrenten in hun ‘vrije’ (eigenlijk verslavende) streven

stadsregio, te beginnen bij de techniekopleidingen. Dan is er

naar genot ziet, verergert dit. Mensen worden egoïsten die elkaar wezenlijk wantrouwen.

geen nodeloze concurrentie meer en wordt het allemaal vast

Gevolg: een sociaaldarwinistische samenleving die een wolvenstrijd van winnaars en

goedkoper.

verliezers voortbrengt en die de ongebreidelde vrijheid van markt en mens alleen indamt

Misschien een aanlokkelijk perspectief voor bewindslieden en

met een op wantrouwen en ‘harde cijfers’ gebaseerde controledwang.

voor een aantal schoolbestuurders die weinig op hebben met denominaties. Als we niet uitkijken is dat ook iets waar sector-

Waardering

raden in meegaan, zoals de MBO Raad liet zien, door te pleiten

Het boek is te rijk voor korte typering. Verhaeghe verwerpt sciëntisme en sociaal

voor samenvoeging van de restanten van Amarantis met

darwinisme, de ‘verantwoordelijkheidsvlucht’ in farmaceutica, de ‘meten is weten’-cijfer-

bestaande roc's. Maar deze drang tot uniformering is slecht

cultuur en de financiële beloningscultuur; hij pleit voor psychosociale benadering van

nieuws voor ouders en studenten, die mogelijk steeds vaker

‘gestoorde’ jongeren (want de samenleving bepaalt zowel norm als stoornis), autonomie,

geen keuze meer hebben, en ook voor alle anderen die waarde

coöperatie, kwalitatieve evaluatie en vertrouwen op de werkvloer en een niet-consumen-

hechten aan de bijzondere kwaliteiten van het christelijk

tistisch burgerschap in de samenleving. Zeer zwak is zijn religiebenadering. Dat compen-

geïnspireerd onderwijs.

seert hij met zijn stelling dat identiteit niet zonder ethiek kan: normen, waarden, gezag, kortom: een gezamenlijk verhaal. Hij zoekt dat verhaal tastend. Het christelijk onderwijs kan daarvoor putten uit zijn levensbeschouwelijke schatkamer (Taco Visser).

Paul Verhaeghe, Identiteit. Amsterdam: De Bezige Bij, 2012. ISBN 9789023473039

Reageren? Mail Wim Kuiper op [email protected]

5

Nieuws

Nieuws Afscheid Siebren Miedema Eind vorig jaar nam professor Siebren

openbaar moet verdwijnen. Hij is

Miedema na een lange academische

een groot voorstander van de vrijheid

loopbaan afscheid als hoogleraar

van onderwijs, waarbij elke school

Algemene Pedagogiek aan de Vrije

van die vrijheid gebruik moet maken

Universiteit. Hij heeft in de loop der

en tot een eigen concept dient te

jaren een belangrijke bijdrage gele-

komen.

verd aan het denken over christelijk

Volgens de Besturenraad ligt er op

onderwijs. De Besturenraad heeft in

basis van dit betoog vooral een uit-

2012 nog met hem samengewerkt

daging voor het openbaar onderwijs.

bij het onderzoek naar typen christe-

Openbare scholen blijken nog steeds

lijke basisscholen.

veel moeite te hebben met het goed

In zijn afscheidsrede toonde Miedema

vormgeven van levensbeschouwelijk

zich zeer kritisch over de wetgeving

onderwijs.

met betrekking tot de samenwer-

Fotografie Thomas Schlijper

kingsschool en bekritiseerde hij ook

Samenwerkingsschool

het huidige duale onderwijsbestel.

Verder pleit Miedema voor het beter

Zo riep hij op om ‘het juk van artikel

mogelijk maken van de samenwer-

23’ af te werpen en alle onderwijs

kingsschool op plaatsen waar men

‘bijzonder’ te maken.

door krimp of omdat men elkaar op

Miedema herhaalde zijn pleidooi

inhoudelijke gronden vindt, wil

voor het belang van levensbeschou-

samenwerken. Hij citeerde daarbij

welijke vorming voor elk kind, vooral

de opvatting van de Besturenraad

in deze tijd. Zijn stelling is dat álle

dat de huidige wetgeving op dit punt

scholen bijzonder moeten worden en

als een gedrocht gezien kan worden.

dat het historisch onderscheid in ons

Miedema vindt feitelijk dat elke

onderwijsstelsel tussen bijzonder en

school een samenwerkingsschool zou moeten zijn. Dit laatste is de Besturenraad echter niet met hem eens. Ook delen wij zijn opvatting

Publicatie Onderwijsraad Kiezen voor kwalitatief sterke leraren

niet dat artikel 23 van de Grondwet een hindernis vormt om de doelen die hij voor ogen heeft te bereiken.

Donderdag 24 januari 2013 publi-

in alle sectoren. De raad besteedt

ceerde de Onderwijsraad zijn advies

daarbij ook aandacht aan de ver

Kiezen voor kwalitatief sterke

antwoordelijkheidsverdeling tussen

leraren. Met dit advies beantwoordt

de overheid, lerarenopleidingen en

de raad de vraag wat de sturings

de scholen.

mogelijkheden zijn om te zorgen

Dit advies richt zich op de periode

Basisschoolkinderen in het Land van

voor voldoende én goede leraren op

tot 2020. Met name in de tweede

Maas en Waal gaan 'scoren voor

de langere termijn.

helft van dit decennium, dus na

gezondheid'. De komende maanden

Om onderwijskwaliteit te kunnen

2015, worden de grootste leraren

zullen ze tijdens de pauze enkel fruit

leveren moeten er voldoende goede

tekorten verwacht. De aanbevelin-

eten, of gaan ze op de fiets naar

leraren zijn. De aanpak van het

gen hebben betrekking op het

school. Het gezondheidsproject is

lerarentekort heeft tot nu toe onvol-

primair en voortgezet onderwijs en

24 januari 2013 begonnen in het

doende succes gehad. Ondanks het

het mbo. Het advies is te raadplegen

Goffertstadion van Nijmegen.

werk van verscheidene advies

via www.onderwijsraad.nl.

Spelers van NEC worden ingezet als

Scoren voor gezondheid

commissies en ondanks genomen

rolmodel: "Als ik zeg 'eet een appel',

beleidsmaatregelen groeit het

dan maakt dat veel minder indruk

kwantitatief en kwalitatief leraren

dan wanneer een voetballer van

tekort. Dit advies richt zich op een

NEC dat zegt", denkt projectleider

duurzame aanpak van het leraren

Joep Goessens. Doel van het project

tekort. Het gaat om de kwaliteit van

is dat kinderen gezonder gaan eten

zittende en aankomende docenten

en meer gaan bewegen.


6

Tekst Marijke Nijboer Fotografie Arie Kievit


Ina ter Avest

Cees Kom

De ‘lijstjes’ waarmee ouders op zoek gaan naar een basisschool zijn bekend. Factoren als een korte afstand vanaf huis, de goede naam van de school, de grootte en de denominatie tellen zeker mee. Maar uiteindelijk blijkt de schoolkeuze vooral een intuïtief proces. De ‘klik’ en de ‘nestgeur’ leggen veel gewicht in de schaal. Onderzoek naar schoolkeuzemotieven

Zelf zijn de onderzoekers enigszins verrast dat ouders nauwelijks kijken naar Cito-scores en doorstroomcijfers. Cees Kom,

Wat motiveert ouders in deze tijd om hun kind naar een christelijke

teamleider Onderwijs en Onderzoek van de pabo Inholland in

basisschool te sturen? Op zoek naar een antwoord op die vraag

Dordrecht: “Het is per slot óók belangrijk hoeveel aandacht er

spraken onderzoekers van de Vrije Universiteit Amsterdam en

gaat naar rekenen en taal, en hoe het zit met het rendement

Hogeschool Inholland in opdracht van de Besturenraad met veertig

van een school”.

ouders, verdeeld over zeven focusgroepen op evenzoveel scholen.

Ina ter Avest, lector Onderwijs en Levensbeschouwing bij

Onder de deelnemende scholen zijn de drie schooltypen

Hogeschool Inholland: “Uniek in ons onderzoek was dat we

vertegenwoordigd die in eerder onderzoek zijn onderscheiden.

konden doorvragen naar wat die lijstjes betekenen voor ouders.

Dat zijn traditiescholen, waar persoonlijke ontplooiing en godsdien-

Als zij het bijvoorbeeld hebben over een goede sfeer, horen we

stige vorming heel belangrijk zijn; diversiteitsscholen, die gelijke

dat ze onder andere bedoelen dat het ordelijk, opgeruimd en

kansen voor alle leerlingen nastreven en hen voorbereiden op de

stil is in de school”.

multiculturele samenleving; en zingevingsscholen, die de nadruk

Ouders vinden het belangrijk dat hun kind kennis krijgt aan

leggen op samenwerken, zelfstandig denken en openstaan voor

gereikt over het christendom en dat de school openstaat voor

anderen (zie ook pagina 12).

andere godsdiensten. Kom: “De school is wettelijk verplicht om

Naast informele gesprekken met andere ouders heeft het eerste

kinderen voor te lichten over de verschillende godsdiensten,

formele persoonlijke contact met de directeur of een leerkracht grote

maar de manier waarop dat gebeurt varieert. Op dit punt zie je

invloed op de uiteindelijke schoolkeuze. Factoren zoals de afstand

een verschil tussen de drie typen scholen (zie kader-red.)

tot thuis, kleinschaligheid en de denominatie zijn belangrijk, maar

Dit is ook een factor waarmee scholen zich kunnen onder

de uiteindelijke afweging lijkt hoofdzakelijk een intuïtief proces.

scheiden. Sommige ouders zoeken echt een school waar dit

Ouders willen, op allerlei manieren, aandacht voor de persoonlijke

nadrukkelijk gebeurt”.

ontwikkeling van hun kind.

Ter Avest noemt de coachende taak die de school heeft ten

Ouders van de drie typen scholen vinden het belangrijk dat hun

opzichte van ouders als een tweede opvallend punt uit het

kind kennis krijgt aangereikt over het christendom en dat de school

onderzoek. “Die taak komt aardig uit de verf in de ondersteuning

openstaat voor andere godsdiensten. De manier waarop ouders dit

van ouders bij het helpen met rekenhuiswerk. Maar als het

verwoorden, en de manier waarop zij spreken over het belang van

gaat om levensbeschouwing, laten scholen die rol nog liggen.

leerprestaties en vorming, vertoont overeenkomst met het type

De taak van de school is om het perspectief van het kind ook

school waarvoor zij gekozen hebben.

op dat gebied te verbreden. Scholen zouden duidelijk moeten vertellen aan ouders welke positie zij op dit punt innemen.”

7


‘Goed voor later’

Vooruit kijken

Sommige ouders, zegt Ter Avest, hebben een ‘functionele’

De ouders op hun beurt zouden ook een extra stap mogen

opvatting van het christelijke element. “Zij vinden dat de kinderen

zetten. Zo valt op dat zij bij de schoolkeuze niet kijken hoe zij

er iets aan hebben voor later. Ze denken dat dit kinderen helpt

kunnen participeren op de school. Mogelijk zijn ouders zich er

om beter te functioneren in de diverse samenleving. Ouders

in dit stadium nog niet zo van bewust dat er partnerschap van

hebben soms zelf de christelijke liedjes niet meer meegekregen

hen wordt verwacht.

en geven de school die taak. Sommige ouders gebruiken ook

De moeders kijken vooral naar wat hun kleintje in de kleuter

het christelijke kader om aan de hand daarvan te formuleren hoe

periode nodig heeft. De school zou bij het schoolkeuzeproces

zijzelf als, bijvoorbeeld, moslims denken.”

samen met ouders vooruit kunnen kijken. Kom: “Scholen zouden

Cees Kom: “Voor misschien wel het grootste deel van de ouders

al bij de allereerste voorlichtingsavond kunnen vertellen: dit is

geldt echter dat de denominatie niet per se een bepalend onder-

hoe wij omgaan met leerproblemen, met pesten, met dyslexie”.

deel is van het keuzeproces. Het had soms ook een openbare

Ter Avest: “En elk schooljaar vertellen: we gaan het komende

of katholieke school mogen zijn. Maar achteraf vinden veel

jaar dit en dit doen. Niet alleen op het vlak van rekenen en taal,

ouders het toch wel prettig dat hun kind op een pc-school zit”.

maar ook bij levensbeschouwing. Vertel ouders: uw kind is nu

De persoonlijke ontwikkeling van het kind staat bij de ouders

tien jaar, en dan vinden wij het belangrijk dat kinderen in

hoog in het vaandel. Ter Avest: “Als ouders praten over hoe hun

gesprek gaan met mensen van andere geloven. Daarom gaan

basisschool bevalt, vertellen ze dat ze merken dat hun kind

we dat dit schooljaar doen. Vertel dat op zo’n uitnodigende

gezien wordt, of hoe goed hun kind is begeleid naar het speciaal

manier dat ouders daar een partner in willen zijn”.

onderwijs. Die persoonlijke aandacht is echter wel eens lastig te

Wat is de voornaamste les die scholen uit dit onderzoek zouden

combineren met de huidige nadruk op opbrengstgericht werken.

kunnen trekken? Kom: “Wat voor ouders zwaar meeweegt is

Directeuren zijn zich zeer bewust van dit dilemma”.

het verhaal dat over de school in dorp of wijk rondgaat. Wees,

De onderzoekers zien een ontwikkeling van ouders als ondersteu-

mede daarom, zorgvuldig in hoe je met problemen omgaat”.

ners van het leerproces naar ouders als partners in onderwijs en

Ter Avest: “Scholen moeten zich bewust zijn van de manier

opvoeding. Zij bevelen aan dat de pabo’s aanstaande leerkrachten

waarop zij de levensbeschouwelijke ontwikkeling oppakken,

leren omgaan met ouders als gelijkwaardige gesprekspartners en

en ouders meenemen in die ontwikkeling”.

co-opvoeders van de leerlingen. Kom: “Ik merk dat onze pabo studenten ouders soms nog zien als mensen die tegenover hen

Ter Avest (lector) en Kom (lid kenniskring lectoraat

staan. Lio’ers zien soms erg op tegen tienminutengesprekken.

Onderwijs en Levensbeschouwing Hogeschool Inholland)

Het is ook lastig om minder goed nieuws te brengen. We bieden

voerden hun onderzoek uit met collega-onderzoekers

de vierdejaars daarom trainingen aan in het communiceren met

Anneke de Wolff (lid kenniskring) en Gerdien Bertram-

ouders. De boodschap daar is, dat je het sámen met de ouders

Troost en Siebren Miedema (faculteit der Psychologie

Het onderzoeks-

moet doen”. Ter Avest: “Als je vanaf het begin werkt aan een band

en Pedagogiek, VU).

rapport wordt half

met de ouders als mede-opvoeders, is het ook minder moeilijk om

februari gestuurd

een keertje slecht nieuws te brengen”.

naar alle aangesloten basisscholen.



Ton Senf

8

Tekst Guido de Bruin (interview) en Marijke Nijboer (kaders) Fotografie Cbs Anna van Buren en Vmbo Calvijn Juliana

Plusklas 3 Cbs Anna van Buren

Huiswerkklas Vmbo Calvijn Juliana

Kom bij Ton Senf niet aan met de kritiek dat excellentie in het onderwijs alleen te maken heeft met hoge scores op een beperkt aantal meetbare indicatoren. De oud-schooldirecteur in Amsterdam is als expert betrokken bij de beoordeling van de 150 scholen die zich voor het predicaat ‘excellent’ hebben aangemeld. Hij is onder de indruk van het “doorleefde verhaal” van veel scholen die een goede balans hebben gevonden tussen hoge opbrengsten, brede vorming en succesvol inspelen op de omstandigheden.

9


Senf weet zeker dat de scholen die op 4 februari 2013 uit handen van staatssecretaris Dekker het predicaat ‘excellent’ hebben ontvangen, geen scholen zijn die zich obsessief richten op hoge scores voor taal en wiskunde ten koste van de brede vorming van hun leerlingen. “Scholen kunnen alleen maar excellent zijn als ze een goede balans hebben gevonden tussen hoge opbrengsten en brede vorming, binnen de context en omgeving waarin ze opereren.”

Brede blik Ook scholen die veel weten te bereiken met achterstands leerlingen, kunnen dus excellent zijn. Omgekeerd komen scholen die geen breed educatief aanbod hebben, niet voor

CBS Anna van Buren, Enschede De basis op orde, plusklas en veel aandacht voor onderlinge omgang

het predicaat in aanmerking. Die brede insteek ontzenuwt wat Senf betreft de kritiek van

Directeur Linda Tukkers: ‘‘Wij kregen een heel mooi inspectie-

onder anderen de Besturenraad, dat bij het vaststellen van

rapport, en de inspecteur vond dat wij ons best konden aan

excellentie onvermijdelijk onmeetbare maar cruciale aspecten

melden voor het predicaat excellent.

van het onderwijs als persoonsvorming en schoolklimaat buiten

Het voornaamste is denk ik dat wij de basis op orde hebben.

beeld blijven.

Onze onderwijsstructuur is zodanig dat onze leerlingen hoge

Senf weet ook dat de jury onder leiding van Fons van Wieringen

resultaten halen op toetsen. En we bieden sterke leerlingenzorg,

met een brede blik heeft gekeken naar de scholen die zich

voor alle kinderen. Dat is niet in een paar jaar ontstaan; we

voor het predicaat hebben aangemeld. Als lid van een team van

hebben jarenlang gebouwd aan de visie van onze school. Ons

ongeveer vijftien experts heeft de oud-directeur van scholen

bestuur ondersteunt en faciliteert dat. Zij zorgen dat wij nieuwe

voor voortgezet onderwijs en mbo (Kaderlyceum) in Amsterdam

stappen kunnen zetten.

de jury daarbij ondersteund. Onder de experts zijn ook veel

Wij onderscheiden ons met de manier waarop wij omgaan met

oud-inspecteurs, met wie het “samen zoeken naar de brede

hoogbegaafdheid. We hebben een aparte plusklas die twee uur

excellentie van een school” veelal fascinerend verliep.

per week bijeenkomt. Daar werken we in drie leeftijdsgroepen. Gemiddeld zitten er twaalf leerlingen in elk van die drie leeftijds-

Veldonderzoek

groepen. In de plusklas werken we met de kinderen aan bepaalde

Na bestudering van onder andere zelfevaluaties, inspectie

onderwerpen, waarbij we hun meervoudige intelligentie aan

rapporten en informatie uit bronnen als Vensters voor

spreken. Verder worden voor elk kind eigen doelen gesteld.

Verantwoording en de ‘lijst-Dronkers’, hebben de experts alle

Vaak liggen die op sociaal-emotioneel gebied. Ze hebben bijvoor-

150 aangemelde po- en vo-scholen, verspreid over het hele

beeld moeite met samenwerken, met presenteren of met het zich

land, bezocht. “Dat was veldonderzoek van de bovenste plank,

invoegen in de klas. Wat ze in de plusklas meekrijgen is een

waarbij we hebben geprobeerd de toegevoegde waarde van de

combinatie van kennis, leren leren en sociaal-emotionele vaar-

scholen te proeven, voelen en ruiken. Tijdens de bezoeken

digheden. Een speciaal opgeleide leerkracht begeleidt deze klas.

hebben we gesproken met leerlingen, leraren, ouders en andere

Ik heb absoluut niet het gevoel dat het predicaat excellent zich

stakeholders om te weten te komen of de verhalen van de

alleen richt op scores. De brede vorming van kinderen kwam ook

schooldirecties kloppen.”

heel erg terug in het aanmeldingsformulier. Het mocht absoluut

De beoordelingscriteria die het ministerie van OCW heeft

niet alleen gaan over opbrengsten. Dat past bij ons, want wij

opgesteld, zijn daarbij een houvast. Een excellente school moet

werken aan een brede ontwikkeling van onze leerlingen.

kunnen laten zien

Onze school staat in Roombeek, de wijk die in mei 2000 is

1. dat ze zeer goede resultaten behaalt, niet alleen in de kern-

getroffen door de vuurwerkramp. Als reactie daarop heeft onze

vakken maar ook in de overige vakken en de leergebieden

school extra zwaar ingezet op de sociaal-emotionele ontwik

burgerschap, persoonlijke vorming en culturele vorming;

keling. We hebben daarvoor een methode gekozen waarmee we

2. dat ze succesvol weet om te gaan met de omstandigheden,

een doorlopende leerlijn creëren door de hele school. We sluiten

met name met de kenmerken van de leerlingenpopulatie;

bijvoorbeeld elke dag af bij het vragen- en complimentenbord.

3. dat ze het onderwijsproces goed heeft ingericht;

Er kunnen dingen spelen tussen kinderen onderling, of tussen

4. dat er een verband is tussen de inrichting van het leerproces

een kind en de leerkracht. Die worden op dat moment uitgepraat.

en de resultaten;

Er worden over en weer ook complimenten uitgedeeld. Positief

5. dat ze een lerende gemeenschap is met ‘verbeterkracht’.

omgaan met elkaar is de basis voor respect en plezier met

6. dat ze een goed presterende school is met een opvallend

elkaar. Omdat elke klas op hetzelfde moment met dit onderdeel

profiel (‘excellentiebeleid’). Niet al die indicatoren zijn even goed meetbaar, erkent Senf, maar tijdens de schoolbezoeken is gebleken dat ze wel of niet “zichtbaar en aantoonbaar” zijn.

bezig is, mogen kinderen ook naar een andere klas om iets uit te praten.’’


10

Doorleefd verhaal Senf heeft veel indrukwekkende voorbeelden gezien van scholen die, niet zelden nadat ze uit een diep dal gekomen zijn, gestalte weten te geven aan een “ambitieuze leeromgeving”. Daar hoort uiteraard opbrengstgericht werken bij, maar ook “brede maatschappelijke educatie”, met burgerschap en persoonlijke en culturele vorming als pijlers. Wat deze scholen volgens Senf excellent maakt, is het totale plaatje, het “doorleefde verhaal”. “Scholen die aan excellentie werken, hebben een heldere visie op onderwijs en hebben een krachtige informele identiteit ontwikkeld waarin die visie in praktijk gebracht wordt.” Twee cruciale aspecten die hij telkens weer tegenkwam, zijn

Vmbo-school Calvijn Juliana, Rotterdam (T)huiswerkvrije school, huisbezoeken en individuele begeleiding

‘aandacht en verbinding‘. “Excellente scholen weten aandacht op veel niveaus te operationaliseren”, concludeert Senf. “Dat

Directeur Arie Boom: ‘‘Wij hebben al jaren een totaalconcept

betekent aandacht voor de leerlingen en hun ouders, waarbij de

voor onze school en vinden het meedingen naar het label ‘excel-

groepsleerkrachten en de mentoren de spil van het onderwijs-

lente school’ een uitgelezen mogelijkheid om hiermee voor het

proces zijn. Zij bieden aan de leerlingen maatwerk op alle

voetlicht te treden. We zijn een (t)huiswerkvrije school. Al het

niveaus. Wanneer ook het werkklimaat gebaseerd is op aandacht,

huiswerk wordt op school gemaakt. In 1968 kwam een bevlogen

worden docenten excellent, met passie voor hun leerlingen,

docent van ons al op dat idee. Hij zag dat er bij veel leerlingen

hun vak en specialisme. Zij zijn de eigenaren van het onderwijs

thuis geen rustige ruimte was om huiswerk te maken. Sinds ruim

proces. De meeste van deze scholen kennen een laag ziekte

tien jaar hebben we dit concept in alle leerjaren doorgevoerd.

verzuim. Scholen die zo vorm geven aan aandacht, zorgen

Alle 400 leerlingen beginnen ’s morgens om acht uur met een

voor verbinding: met leerlingen, docenten, ouders en andere

uur huiswerk maken. In de klas, onder leiding van een mentor.

betrokkenen.”

Er zijn ook huiswerkuren op andere tijdstippen. De bovenbouw

Het is Senf opgevallen dat directeuren en bestuurders van excel-

gaat tijdens tussenuren niet naar de kantine maar maakt ook

lente onderwijsinstellingen zich meestal bescheiden opstellen

onder begeleiding van een docent huiswerk.

en hun rol voorwaarde- en ruimte scheppend en dienstbaar

Dankzij die gemiddeld 7,5 klokuren huiswerkbegeleiding per

invullen. “Een excellente school gedijt als bestuur en directie

week zijn onze resultaten uitstekend. Wij laten al leerlingen toe

menselijk nabij zijn én professioneel op afstand staan.”

vanaf Cito-score 525. De meeste scholen met een gemengde en theoretische leerweg hanteren een grens van 530. Wij hebben

Goud in handen

dus veel relatief zwakke leerlingen in huis. Maar dankzij de

Als Senf na zijn “avontuur” van de afgelopen maanden door de

huiswerkbegeleiding krijgen wij al jaren goede beoordelingen

ogen van ouders en leerlingen naar de bezochte scholen kijkt,

van de inspectie. Leerlingen doen thuis nu eenmaal steeds

komt hij tot vijf v’s die voor hen een school excellent maken:

minder huiswerk, mede omdat hun ouders er vaak niet zijn.

vertrouwen, verbinding, verhaal, verwachting en vakmanschap.

We besteden veel aandacht aan oudercontacten. De opkomst

“Ouders geven de school veel vertrouwen op basis van oprecht-

op ouderavonden is goed. Onze mentoren gaan bij alle eerste-

heid. Ze verbinden zich aan scholen die doen wat ze zeggen en

klassers op huisbezoek. De drempel school-thuis is lager, en

aandacht operationeel maken. Ze willen meegenomen worden

daar plukken we al jaren de vruchten van. Dat werkt mee aan

door het verhaal van de school, een verhaal dat ook een droom

de goede resultaten.

en verwachting van de toekomst in zich bergt. En uiteraard

De mentoren geven individuele begeleiding, gericht op ieders

verwachten ze van de school vakmanschap.”

taalachterstand en zwakkere vakken. Onze docenten en onder-

Als het gaat om een “doorleefd verhaal” van excellentie dat deze

wijsondersteuners willen het beste uit kinderen halen. We willen

vijf v’s met elkaar verbindt, hebben alle christelijke scholen met

op een excellente manier met onze leerlingen omgaan en hen

hun inspiratiebronnen goud in handen, aldus Senf, tevens lid

naar een diploma brengen. Dat is ook hard nodig, want onze

van de commissie Onderwijs en Zingeving van de Besturenraad.

school staat in Rotterdam-Zuid, en 95% van de kinderen komt

“Veel christelijke scholen hebben het geheim van deze verbin-

uit een achterstandswijk. Dat levert ons wel extra gelden op,

ding in huis, zonder dat ze dat in alle bescheidenheid durven te

die we inzetten voor meer contacturen.

benoemen en zonder dat ze dat operationeel hebben gemaakt

Ook ik heb zeker het idee dat de jury verder kijkt dan alleen

en daarmee excellentie hebben ontwikkeld”, is hem opgevallen.

de cijfers. De juryleden waren ook geïnteresseerd in onze werk-

Die bescheidenheid is Senf trouwens bij de meeste bezochte

wijze, huisbezoeken en mentoraat. Je kunt ook alleen goede

scholen tegengekomen. “Scholen durven bijna niet te zeggen

resultaten boeken als het totale plaatje goed is en je docenten

dat ze met een hartstikke goed excellentieproces bezig zijn.”

niet op een minuutje kijken. De cultuur binnen een school is doorslaggevend.’’

Column

11

Tekst Ouko Beuving

Column

Voorbeeldgedrag De bestuurder van Capgemini, Jeroen Versteeg, werd onlangs op de radio geïnterviewd over zijn voornemen om oudere werknemers te vragen 10% van hun salaris in te leveren. Volgens hem klampten duurbetaalde en oudere werknemers zich voorheen vast aan hun posities, zodat er minder ruimte was voor de instroom en doorgroei van jong talent.

De grote IT-detacheerders reageerden volgens hem

Waar het op aan komt, is voorbeeldgedrag van de

de laatste vijf jaar door duizenden mensen te ontslaan.

bestuurder. Leiderschapsontwikkeling staat of valt

Volgens Versteeg zit daar weinig visie achter, en k unnen

daarmee. Het gaat daarbij niet alleen om doen, maar

met vrijwillige salarisverlaging nieuwe massaontslagen

vooral om zelf zo te worden, om zelf zo te zijn: zelf

vermeden worden.

doen en zijn zoals u graag wilt dat anderen doen en zijn. Dit aspect wordt door sommige bestuurders wel

Weerstand verwachtte hij wel: “Dit gaat debat oproepen.

eens onderschat. Bij het besturen spelen verantwoorde-

Ik heb wel wat naar mijn hoofd geslingerd gekregen.

lijkheid nemen voor je eigen handelen, geloofwaardig

Maar ik geloof echt dat dit in het belang is van de

blijven en vertrouwen een grote rol. Integriteit is het

continuïteit van het bedrijf. We zullen dit probleem

toverwoord.

moeten oplossen. Niet alleen in onze branche, maar in heel Nederland. Dat ik er niet de populariteitsprijs mee

De laatste tijd zijn nogal wat bestuurders door juist

win, dat zij dan maar zo.”

niet integer te handelen in de problemen geraakt. Hoe kunnen organisaties nu voorkomen dat hun

Vervolgens stelde de interviewer hem de logische vraag

bestuurder eventueel de weg kwijtraakt?

of hij als bestuurder ook bereid was om 10% in te

Natuurlijk kunt u een integriteitscode met elkaar

leveren. Het antwoord was veelzeggend: “Daar ga ik

afspreken. Het schijnt overigens dat Cito op verzoek

niet over, dat bepaalt mijn raad van toezicht uiteraard”.

van de onderwijsinspectie de laatste hand legt aan een integriteittest voor bestuurders. Meten is immers

Stelt u zich voor dat u op de nieuwjaarsreceptie van

weten. De minimale score op deze toets bedraagt

deze organisatie bent waar deze bestuurder tijdens zijn

545 punten, en met een lagere score wordt u als

toespraak iets vertelt over het belang van salarisverlaging

uiterst risicovol bestuurder getypeerd en komt u

om massaontslagen te voorkomen. U kijkt om u heen.

onder verscherpt toezicht (voor de goede orde kan ik

Proeft de sfeer. Ruikt de spanning en luistert naar de

u nog melden dat er een leugenschaal in de test is

geluiden. Wat neemt u waar? Wat bepaalt of mede

ingebouwd).

werkers zijn boodschap geloven? Een ervaring doet meer dan duizend woorden. Een beeld

Zolang de test er nog niet is, moet u het toch hebben

Ouko Beuving is senior

blijft op het netvlies. Medewerkers proeven de sfeer.

van voorbeeldgedrag.

adviseur Governance

Ze zien aan zijn houding of het klopt wat hij zegt, horen

en Kwaliteit bij de

het enthousiasme of ruiken de angst. Bewust en vooral

Besturenraad

onbewust wéten ze of hij gepassioneerd is en voelen ze of ze echt voor hem belangrijk zijn en of hij het echt

Wilt u reageren? Mail naar [email protected]

meent.

Typisch c hristelijk

Vanzelfsprekend christelijk

12

Tekst Bert van der Kruk

Naar aanleiding van het onderzoek Typen van protestants-christelijk basisonderwijs in een seculiere tijd, portretteren we in deze rubriek scholen van de drie typen christelijke scholen die de onderzoekers onderscheiden. Type 1: traditiescholen

De Kandelaar in Rijswijk (NB)

Vanzelfsprekend christelijk De christelijke identiteit van basisschool De Kandelaar in het NoordBrabantse dorp Rijswijk is zelden onderwerp van discussie. “Wij zijn een christelijke school, dat is voor iedereen duidelijk”, zegt de directeur. En: “We moeten niet meegaan in de vaart der volkeren.”

In de kamer van de directeur zitten twee leerlingen

omdat wij ons daarbij laten leiden door Jezus

aan tafel, gebogen over hun schriften. “Even weg,

Christus. Wij proberen zijn boodschap na te doen,

jongens”, zegt Piet Quartel (61) stellig, maar niet

voor te leven – met al onze misstappen trouwens.”

onvriendelijk. En weg zijn ze. “Er kan vrij veel op

Is daar vaak discussie over? Nou nee, zo geeft de

deze school. Iedereen wil hier zitten.” Maar tijdens

directeur toe. “We proberen de achtergrond van

het gesprek met SBM is dat een beetje lastig.

waaruit we werken zo goed mogelijk in te vullen,

In de directeurskamer staat ook de enige kleuren-

maar het is niet zo dat we daar vaak heel bewust

printer van de school. Af en toe komt er een

bij stilstaan. Twee keer per jaar praten we wel

jongetje binnen om een paar printjes te halen.

over onze identiteit, met een aantal mensen uit

Het gesprek gaat over De Kandelaar, die sinds

het team. Maar daarbij gaat het vooral over de

vier jaar een bestuurlijke fusie kent met een soort

praktische invulling: hoe is het contact met de

gelijke school in buurdorp Giessen. En over de

kerk of hoe vertellen we het Bijbelverhaal?”

vraag wat typisch christelijk is voor deze dorpsschool. Quartel: “Wij hechten grote waarde aan

Honderd procent

het wel en wee van onze leerlingen. Ook als het

De Kandelaar is de enige basisschool in Rijswijk,

minder gaat, zullen we altijd proberen de mens

een van de kernen van de Noord-Brabantse

in zijn waarde te laten. Wij doen dat vanuit onze

gemeente Woudrichem. De mensen uit het dorp

christelijke achtergrond. Iemand met een huma-

kiezen automatisch voor deze school. De afge

nistische achtergrond zal dat waarschijnlijk ook

lopen jaren was de score wat dat betreft zelfs

doen. Maar voor mij is het typisch christelijk,

honderd procent, zegt de directeur. In buurdorp

Scholen van type 1 willen leerlingen in aanraking brengen met het evangelie van Jezus Christus. Er is veel aandacht voor godsdienstige vorming. Op deze scholen zitten ook onkerkelijke leerlingen, maar de leraren zijn overwegend protestants. De schoolleider is meestal actief betrokken bij een kerkelijke gemeenschap.

Type 2: diversiteitsscholen Scholen van type 2 willen leerlingen voorbereiden op de multiculturele samen leving. Belangrijk is dan ook de overdracht van vaardigheden die ze daarvoor nodig hebben. Levensbeschouwe lijke diversiteit is voor deze s cholen een positief gegeven. Leerlingen maken kennis met het christelijk geloof, omdat belangrijke waarden in onze samenleving daaruit voortkomen. Er is ruimte voor de ont moeting met de diverse levensbeschouwingen op basis van gelijkwaardigheid. De levensbeschouwelijke achtergrond van zowel leerlingen als leraren is divers.

Type 3: zingevingsof vormingsgerichte scholen Scholen van type 3 vinden de vorming van leerlingen op alle gebieden belangrijk. De persoonlijke ontplooiing van het individuele kind staat centraal, ook bij levens beschouwelijke vorming. Zingeving op basis van christelijke waarden staat daarin voorop. Op deze scholen zitten christelijke kinderen, maar ook andersgelovige en onkerkelijke k inderen. Veel leraren hebben een christelijke achtergrond, maar ook leraren met een andere levensbeschouwelijke achtergrond kunnen er werken.

13

Vanzelfsprekend christelijk

Giessen is de situatie nauwelijks anders. Verderop

vraag over gesteld. Je zou dat kunnen uitleggen

in Almkerk hebben ouders wat meer keus: daar

als teken van onverschilligheid, maar daar wil

zijn ook een openbare en een gereformeerde

Quartel niet aan. “Als we aan de identiteit getornd

school.

zouden hebben, zou dat ouders zeker niet onver-

Toch stapt vanuit Rijswijk zelden een kind op de

schillig hebben gelaten – daar ken ik de mensen

fiets naar de openbare school in Almkerk, zo’n vijf

in het dorp goed genoeg voor. Twee christelijke

kilometer verderop. Waarom niet? “Onze school

scholen die dichtbij elkaar liggen, zetten hun

hoort nou eenmaal bij het dorp. Ouders kiezen

identiteit gewoon automatisch voort. Daar spreekt

bewust voor onderwijs dichtbij. Als er geen andere

eerder vanzelfsprekendheid uit.”

keus is, dan wordt het dus deze ene school. Dan let je niet één, twee, drie op de achtergrond van

Lastige hokjes

de school.”

Ondertussen knaagt er wel iets aan de directeur.

Het betekent wel, benadrukt Quartel, dat de

Blijkens het onderzoek naar schooltypen zou

school haar identiteit goed in de gaten moet

De Kandelaar behoren tot de zingevingsof

houden. “We moeten niet meegaan in de vaart

vormgevingsgerichte scholen (type 3). Zoals al

der volkeren.” Nu zal dat in de overwegend

eerder is gebleken in deze serie, blijkt het lastig

behoudende protestantse regio wel loslopen.

scholen in een hokje te stoppen. “Natuurlijk is

Ook hier wordt de groep buiten- of randkerkelijke

de persoonlijke ontplooiing van ieder kind heel

ouders groter, maar nog steeds is ongeveer de

belangrijk. Dat is een van de belangrijkste

helft van de schoolkinderen afkomstig uit kerkelijk

opdrachten van de school en daar werken we

meelevende gezinnen.

dus hard aan.”

Natuurlijk krijgt Quartel weleens vragen over de

De Kandelaar zal er echter niet voor kiezen om

identiteit van de school. Zo herinnert hij zich dat

ook leerkrachten met een andere levens

een islamitische vader vroeg of zijn kind een half

beschouwing aan te stellen. “Onze leerkrachten

uur later op school kon komen, zodat het de dag-

hebben allemaal een kerkelijke achtergrond.

opening niet hoefde bij te wonen. Maar zo werkt

Dat bewaken we goed. In het sollicitatiegesprek

dat niet: “Alle kinderen volgen alle lessen; ze

is altijd een belangrijk deel gewijd aan onze

respecteren waar de school voor staat en confor-

christelijke identiteit. Dat vind ik ook niet meer

meren zich daaraan. Dus als we de dag beginnen,

dan logisch: je solliciteert heel bewust naar een

is iedereen aanwezig.” Vaker krijgt de directeur

christelijke school en je zoekt, lijkt mij, van

van niet-kerkelijke ouders een andere vraag te

tevoren uit in welke streek die staat.”

horen, namelijk of hun zoon of dochter wel op zijn

Wat dat betreft zou indeling in de categorie

school mag komen. “Natuurlijk mag dat. Wij zijn

traditiescholen (type 1) meer voor de hand

blij met elke leerling. Maar dan volgen wel de

hebben gelegen, zegt Quartel, die lange tijd –

afspraken. Wij zijn een christelijke school, dat is

geheel conform de typering – ambtsdrager in zijn

voor iedereen duidelijk.”

kerk was. “Wij brengen leerlingen in aanraking met het evangelie, zeker. We vertellen over Jezus

Vanzelfsprekende fusie

en we vragen ons af wat we in onze tijd met zijn

De bestuurlijke fusie van De Kandelaar met

woorden doen.” Toch herkent de directeur zich

De Ganzenhof uit Giessen krijgt in 2015 een

ook in deze typering niet helemaal. “Er spreekt

logisch vervolg: de twee scholen betrekken dan

een soort zendingsdrang uit, die mij persoonlijk

gezamenlijk een nieuw gebouw. Het verrijst

te ver gaat.”

samen met het nieuwe dorpscentrum op een

We houden het er maar op dat zijn school een mix

voetbalveld tussen de twee dorpen in. Het naast-

van type 1 en 3 is. “We proberen kinderen mee te

gelegen voetbalveld van Giessen blijft gehand-

geven dat ieder mens zijn eigen waarde heeft. We

haafd. Ook de twee voetbalverenigingen praten

brengen ze bij dat het belangrijk is om mensen te

over samensmelting, maar die fusie heeft volgens

helpen, ver weg of dichtbij. En dat de verschillen

de schooldirecteur meer voeten in aarde.

tussen groepen in de samenleving niet groter,

De fusie van scholen was snel beklonken, zegt

maar juist kleiner moeten worden. Maar het blijft

hij. De scholen delen eenzelfde identiteit. Op de

lastig. Vertellen is natuurlijk één ding; thuis horen

bijeenkomst met ouders werd er zelfs geen enkele

de kinderen misschien iets heel anders.”

Een viering, geen voorstelling

Pasen op school


14

Tekst Bert van der Kruk | Fotografie Liudger en Wakersduin

15


Wat doen we met Pasen? We gaan creatief aan de slag, bedachten scholen in Waskemeer en Noordwijk. “Het gaat er vooral om dat je samen iets maakt.”

Kruithof: “De leerlingen waren op een gegeven moment zo enthousiast aan het meezingen dat Herma vroeg of een aantal kinderen wilde meedoen met de uitvoering. Ik zei: ‘Herma, je moet even normaal doen’. Maar nee, zij wist zeker dat een paar leerlingen mee zouden kunnen doen. Uiteindelijk bleken dertien kinderen – twaalf

De leerlingen van CSG Liudger in het Friese

Bij die viering was traditiegetrouw iedereen

meisjes en een jongen – belangstelling te hebben.

Waskemeer kwamen vorig jaar in de aanloop naar

aanwezig: de 236 leerlingen, de 24 docenten en

Zij hebben een paar weken op muziekles gezeten

Pasen zelf in actie. Ze schilderden paasstaties,

de vijf andere personeelsleden. “Wij zijn inder-

bij Herma en hebben allemaal flink geoefend.”

noteerden liefdesboodschappen en maakten korte

daad een klein schooltje, met een streekfunctie.

Op de middag voorafgaand aan de uitvoering

gedichten. Dit alles onder het motto Het hart van

Ouders die kiezen voor christelijk onderwijs, sturen

waren alle kinderen getuige van de generale

Pasen. “Geloof, hoop en liefde, maar de grootste

hun kinderen naar ons. Wij zijn een gemeenschaps-

repetitie. Na afloop gingen zij in gesprek met

daarvan is de liefde.”

school, het gaat om de gezamenlijkheid. Zo’n

leden van het koor en het orkest. Een aantal

“Het gaat er vooral om dat je samen iets maakt”,

viering past daar heel goed bij: daar ontmoet je

kinderen keerde ’s avonds met hun ouders terug

zegt Titia Keuning, locatiedirecteur van CSG

elkaar.”

voor de echte uitvoering. “In een volle Pieterskerk,

Liudger. “Het draait niet alleen om het eindresul-

Op haar vorige school, in de stad Groningen,

1400 mensen. Ja, dat maakte op iedereen grote

taat, maar vooral om het proces.” Dat is goed

waren de vieringen met Kerst of Pasen vooral

indruk.”

gelukt, al betekent het niet dat de school dit jaar

voorstellingen voor de ouders. Er werd toneel

hetzelfde project uit de kast trekt. “Je moet zoiets

gespeeld en de decors waren prachtig. “Het ging

Aan het werk

niet zomaar herhalen, er is veel meer te bedenken.”

veel meer om de vormgeving. Op het Liudger

De deelname van professionals – naast beide

gaat het om de beleving. Het verhaal van Jezus

musici ook de Noordwijkse kunstschilder Daniël

Mooier maken

zelf lijkt vaak zo zwaar en zo groot, daar hebben

Tavenier en verhalenverteller Pete Pronk – droeg

Het idee voor het project was gauw geboren.

kinderen niet veel mee. Maar wel als je de

zeker bij aan het succes van het project. “Als ik

De ene leraar had in haar kerk gezien hoe

boodschap van liefde uit dat verhaal praktisch

iets ga vertellen over de Matthäus Passion, denk

gemeenteleden boodschappen op een papieren

vertaalt.”

ik niet dat het erg zal aanslaan. Het is heel anders

hart plakten, de andere wilde leerlingen graag aan

De predikante die de viering bijwoonde, was ook

als een dirigent dat doet: die heeft er verstand van

het dichten zetten. En de lerares van Ierse

enthousiast en stelde voor het hart, de gedichten

en praat er gepassioneerd over.”

afkomst wilde aandacht voor de veertien staties

en de schilderijen naar de kerk te verhuizen, zodat

Verder speelde, net als in het Friese project, mee

die het lijdensverhaal van Jezus uitbeelden.

ook ouders, pakes en beppes en gemeenteleden

dat de leerlingen zelf aan het werk moesten.

Het hart van papier werd op school een groot

zich tijdens Pasen konden laten ontroeren. Het

En dus maakten ze schilderijen over Pasen die

vilten hart, waarop de kinderen in de Stille Week

was het eerste contact dat Keuning, sinds een jaar

uiteindelijk geëxposeerd werden in de Kapel

hun boodschap konden spelden. “Ik schrijf voor

directeur in Waskemeer, met de protestantse kerk

aan Zee. “Met een opening, ouders en pers erbij,

een klasgenootje: ik vind het zo knap hoe ze het

zocht. Het is haar goed bevallen. “Misschien

toespraakjes. Waardoor de kinderen het idee

doet, niemand weet dat ze vroeger kanker had.”

moeten we in toekomst meer samen met de kerk

hadden: hé, we zijn hier wel bij een officiële

Heel ontroerend vond Keuning alle boodschappen.

doen.”

gelegenheid op een bijzondere plek.”

“Zoiets geeft enorm veel verbinding. Je voelt je als

Wat heeft de school de kinderen hiermee willen

school heel erg één met elkaar.”

Een echte schilder

bijbrengen? Kruithof: “In ieder geval dat Bijbel

Zo maakten leerlingen ook ‘elfjes’, korte gedichten

Ook de kinderen uit de groepen 7 en 8 van

verhalen heel inspirerend kunnen werken, in het

over Pasen, en schilderden ze taferelen uit de

christelijke basisschool Wakersduin in Noordwijk

verleden, maar ook nu nog. Grote kunstenaars heb-

laatste levensdagen van Jezus. “Wie verwacht nou

leefden op bijzondere wijze naar Pasen toe.

ben zich erdoor laten inspireren, maar ook iemand

dat een kind een van de staties wil schilderen, en

Zij gingen aan de slag onder leiding van profes

bij jou in de straat. Zo kun je als leerling ervaren

daarin dan ook nog eens zijn hele ziel en zaligheid

sionele kunstenaars: een kunstschilder, een

dat de Bijbel voor velen een inspiratiebron is. En

legt? Ze stonden in de rij om te mogen schilderen,

verhalenverteller en een musicus. “Zij hebben

wij als christelijke school willen onze inspiratiebron

sommigen ook na schooltijd nog om hun schilderij

dat als heel bijzonder ervaren”, zegt directeur

toch graag een beetje christelijk houden.”

nog mooier te maken.”

Leo Kruithof. “Wanneer kom je nou een echte

Het Paasproject van Wakersduin dong mee naar

schilder of dirigent tegen?”

de Onderwijsprijs Zuid-Holland en eindigde in de

Het kan dus wel

Vooral de muzikale bijdrage die onder leiding

categorie primair onderwijs op de tweede plaats.

De grote betrokkenheid van de leerlingen verraste

van Herma van Piekeren tot stand kwam, maakte

De jury vond dat de school “met allure” heeft

velen. Het bracht Keuning op het idee om een

grote indruk. Zij leidt een aantal koren in Noordwijk

geprobeerd de christelijke identiteit vorm te geven.

paar predikanten uit de buurt te bellen. “Dit moet

en bracht Kruithof in contact met dirigent

“Men is dicht bij de eigen ‘roots’ gebleven, maar

de kerk zien. Er wordt vaak gezegd dat kinderen

Wim de Ru van oratoriumvereniging Ex Animo uit

heeft op fraaie wijze de schakel tussen verleden

niet betrokken zijn bij geloof en Bijbel. Maar het

Leiden, die later dat jaar de Matthäus Passion zou

en heden weten te leggen.”

kan dus wel.” Een van de predikanten wilde het

uitvoeren. De twee zijn vervolgens een aantal

werk van de kinderen graag zien en de Paasviering

keren in de klas geweest om te vertellen over het

op school meemaken.

meesterwerk van Johann Sebastian Bach.

Mijn v erhaal

Mijn verhaal

16

Tekst Kees Kloet Fotografie CLV

Kees Kloet Rector-bestuurder Christelijk Lyceum Veenendaal Enkele beelden van de Olympische Spelen uit één wedstrijd zal ik niet vergeten. Op de startlijn stonden vijftien atleten voor de 1500 meter. Na 400 meter lag nummer één al 40 meter voor. Dat kan niet, dacht ik. Het duurde even voordat ik doorhad dat het het laatste onderdeel van de tienkamp was. Naar de prestaties van de Olympische atleten kijken miljoenen mensen, en de atleten hebben een Olympische missie: inspireer een generatie – het thema in Londen. De tienkamp geeft goed weer dat de onderlinge verschillen op de afzonderlijke onderdelen heel groot kunnen zijn. Het talent zit niet in één discipline. Tienkampers uiten ook teleurstelling als ze op een onderdeel minder scoren dan verwacht. Ze streven ernaar op elk onderdeel minstens een persoonlijk record te vestigen. Ook op de 1500 meter zijn ze tot het uiterste gegaan. Het is een onderdeel waar de verschillen dan heel groot blijken te zijn, maar de persoonlijke inzet grandioos. Het deed me denken aan onze school, waar leerlingen ook verschillende talenten hebben en in de eerste jaren wel vijftien verschillende vakken moeten doen. Ook wij als medewerkers van het Christelijk Lyceum Veenendaal (CLV) zijn professional in verschillende vakken, verschillende disciplines, en wij zijn gewend ons daar zo goed mogelijk voor in te zetten in de wetenschap dat niemand de zwakste schakel wil zijn. Samen moeten we een balans houden tussen gemeenschappelijkheid en verscheidenheid. Onze leerlingen zullen tussen de regels door wel ervaren hoe wij als verschillende medewerkers van het CLV in die ene organisatie met elkaar optrekken, doelen willen halen, elkaar steunen of soms even wegkijken. We beseffen terdege dat pluriformiteit op allerlei gebied één van onze kenmerken is. Maar we moeten wel duidelijk en expliciet blijven over wat ons bindt. Net als de tienkamper en zijn Olympische missie: inspireer een generatie. Nieuwe collega’s zullen geïnteresseerd zijn welke vaardigheden dan zo kenmerkend zijn om die ruimte voor ontwikkeling te benutten en in de verscheidenheid eenheid te scheppen. Drie vaardigheden zijn van beslissende betekenis om jezelf en de ander ruimte binnen het verband te blijven geven: luisteren, vragen stellen en vertellen. Bij luisteren en vragen stellen herkennen we onszelf heel goed. We beseffen dat een houding die gekenmerkt wordt door respect en nieuwsgierigheid, verbonden is met ons werken in het onderwijs. Respect is onmisbaar, maar er is meer nodig. Met nieuwsgierigheid tonen we het verlangen om een beter begrip van de ander te krijgen, echt te willen weten.

Inspireer een generatie Inspireer een generatie

17

Mijn verhaal

Maar hoe zit dat dan met de vaardigheid vertellen? Vertellen is nodig om te laten zien wie je zelf bent, hoe je werkt, wat je inzet is. Als we dat achterwege laten, lijkt het net of je niet meedoet en niet aanspreekbaar bent. Ik denk dat we daar in onze organisatie meer werk van moeten maken. Niet alleen de ander in het middelpunt, maar samen. Het CLV, de sfeer, de resultaten, de betrokkenheid: het komt niet alleen door de ander, ook door jou. Door daarover meer te vertellen, bevraagd te worden door een ander en erkend te worden, raakt de accu minder snel leeg. Dan blijft er een basaal gevoel dat je ertoe doet en dat je trots mag zijn. Trots is een woord dat we weinig gebruiken. We zijn daar in deze woonomgeving en door onze persoonlijke ontwikkeling niet zo van gecharmeerd, trots tonen op wat jouw bijdrage is aan deze school. Maar zonder te vertellen waar je voor gaat en waar je als school trots op bent, gaan de andere twee, respect en nieuwsgierigheid, mank. Dan focussen we eenzijdig op de diversiteit en gaat het knellen, en dat levert verlies aan energie op. Vertellen verbindt en geeft ruimte. Gun het jezelf, de ander en mij, deel je passie en inspireer een generatie. Daarover wil ik een tekst lezen, weliswaar in een andere context, van Vaclav Havel uit 2001: “Vrede, verbondenheid en samenwerking zijn alleen denkbaar tussen volkeren en landen die weten wie ze zijn. Als ik niet weet wie ik ben, wie ik wil zijn, wat ik wil bereiken, waar ik begin en waar ik eindig, dan zijn mijn betrekkingen met de mensen om mij heen en met de rest van de wereld onvermijdelijk gespannen, vol argwaan en belast door een minderwaardigheidscomplex dat misschien wel schuilgaat achter gezwollen bravoure. Gebrek aan zelfvertrouwen en onzekerheid over de eigen identiteit leiden onherroepelijk tot wantrouwen jegens anderen, toeschrijven van kwade bedoelingen aan de rest van de wereld en ten slotte tot een agressiviteit die kan uitmonden in de overheersing van mensen die daar niet van gediend zijn.” Ik kom nog even terug op die tienkamp. Na afloop zag je de bijna dertig atleten op elkaar wachten. Twee dagen lang hebben ze een onderling gevecht geleverd. Hun verschillen kon ieder waarnemen, ze applaudisseerden voor elkaars prestaties, met schouderkloppen hebben ze elkaar bemoedigd. Ze waren geïnteresseerd in elkaars techniek, in het materiaal dat gebruikt werd. Die atleten hadden één winnaar, maar gingen samen op de foto. Ze bedankten elkaar voor de onderlinge strijd en bewonderden ieders prestatie. Samen liepen ze de ereronde, waarvan één met bloemen en vlag. Via deze mensen kwam de Olympische missie bij mij binnen: inspireer een generatie. Wat mooi… Ook wij gaan straks samen op de foto, dan kun jij niet gemist worden.

Mijn verhaal Op deze pagina’s bieden we ruimte aan het verhaal dat schoolleiders, bestuurders en toezichthouders vertellen over wat hen drijft en welke betekenis de school heeft voor leerlingen en studenten, leraren, ouders en andere betrokkenen. Heeft u een verhaal verteld – bijvoorbeeld tijdens een jaaropening of in een nieuwjaarstoespraak – dat u wilt delen, dan kunt u dat mailen aan Guido de Bruin, [email protected].



18

Tekst Jeanet Oosterhuis-Stoit en Anneke Meester-van Laar Fotografie Wilbert van Woensel

Brede scholen zijn opgericht met het idee dat door het samenwerken van verschillende organisaties de ontwikkeling van het kind optimaal gestimuleerd wordt. Toch is (intensieve) samenwerking binnen brede scholen geen vanzelfsprekendheid, blijkt uit een eerdere peiling door het lectoraat Morele Vorming van de Gereformeerde Hogeschool in Zwolle. Met een verkennend onderzoek heeft het lectoraat geprobeerd antwoord te geven op de kernvraag van veel schoolleiders en leerkrachten van christelijke basisscholen: Hoe ontwikkel je als brede school een gezamenlijke identiteit, zonder de eigenheid van de eigen school te verliezen?

Om antwoord te kunnen geven op deze vraag is het van belang

Alle medewerkers hebben een uitgebreide digitale vragenlijst

dat helder wordt om welke ‘eigenheid’ het volgens de medewer-

toegestuurd gekregen met vragen rondom drie thema’s:

kers gaat én welke ‘eenheid’ men voorstaat. Deze voorvragen Christelijk Onderwijs onderzocht. In dit artikel presenteren we

• het ‘eigene’ van de eigen school of organisatie • de relatie met partners binnen de brede school • het ‘eigene’ van de brede school als geheel

de belangrijkste resultaten.

De eigenheid of identiteit van de eigen school als wel van de

heeft het lectoraat met ondersteuning van het Steunfonds

brede school is in dit onderzoek opgevat als datgene wat door

Eigenheid

de betrokkenen als kenmerkend wordt gezien of ervaren. Daarbij

Aan het onderzoek hebben vier brede scholen deelgenomen.

is uitgegaan van een brede identiteitsopvatting, waarin het

We hebben ons gericht op brede scholen waarbinnen een

kenmerkende betrekking kan hebben op één of meer identiteits-

christelijke school samenwerkt met een openbare school.

domeinen (pedagogisch, onderwijskundig, didactisch en/of

Op één brede school hebben beide basisscholen deelgenomen

levensbeschouwelijk).

aan het onderzoek, van de overige drie alleen de christelijke school. ‘Onderzoeksmoeheid’ speelde meermalen een rol bij

Pedagogisch domein

het afzien van deelname. Twee van de deelnemende brede

Aspecten die leerkrachten in eigen woorden beschrijven als

scholen zijn ruim twee jaar geleden tot stand gekomen, de

kenmerkend voor hun school, hebben veelal te maken met een

andere twee bestaan al langer.

bepaalde pedagogische visie of kwaliteit (zoals aandacht voor

19


georiënteerd, of gericht op expertisedeling. Medewerkers van andere organisaties worden vaak wel als collega’s gezien, maar de relatie wordt anders ingevuld dan met collega’s van de eigen school, omdat men zich bij de eigen school meer betrokken voelt.

Gezamenlijk pedagogisch doel Leerkrachten vinden het moeilijker om te beschrijven wat zij kenmerkend vinden voor de brede school als geheel. De brede Jeanet Oosterhuis-Stoit

Anneke Meester-van Laar

school wordt volgens hen het meest gekenmerkt door een bepaalde (materiële) structuur: het gebouw dat ze delen en dat mogelijkheden geeft om samen te werken en kinderen een groot aantal diensten te bieden.

zelfontplooiing), een bepaalde manier van werken (bijvoorbeeld

In de beschrijvingen valt daarnaast op dat een deel van de leer-

groepsdoorbrekend werken of samenwerken met de buurt), en/

krachten het kenmerkend vindt voor hun brede school dat deze

of een bepaalde schoolcultuur (bijvoorbeeld de sfeer in het team

samengesteld is uit organisaties met een specifieke ‘eigenheid’,

of het contact met ouders. Van slechts één schoolteam kwamen

terwijl een ander deel juist de eenheid binnen de brede school

de beschrijvingen van de school grotendeels met elkaar overeen.

typerend vindt. Wanneer zij spreken over een gedeelde identiteit

Wanneer in de vragenlijst de keuzemogelijkheden worden inge-

in de brede school, blijft echter onduidelijk wat deze inhoudt.

kaderd vanuit de vier verschillende identiteitsdomeinen, blijkt

Wanneer in de vragenlijst de keuzemogelijkheden worden inge-

dat alle leerkrachten kiezen voor kenmerken uit het pedago

kaderd vanuit de vier verschillende identiteitsdomeinen, blijken

gische domein. Het gaat daarbij met name om aandacht voor

pedagogische kenmerken de boventoon te voeren. Medewerkers

en werken aan sociale vaardigheden en zelfstandigheid.

noemen (de persoonlijke ontwikkeling van) het kind als geza-

Veel leerkrachten zijn trots op de onderwijskwaliteit op hun

menlijk pedagogisch doel van de brede school, maar een ver-

school. Daarnaast waarderen zij ook meer onderscheidende

dere inhoudelijke toespitsing kunnen ze daar niet aan geven.

schoolkenmerken, zoals de rol van de school voor de buurt, de

Ze vinden het niettemin van groot belang om in de toekomst

saamhorigheid in het team of de gezamenlijk gedragen verant-

samen een gemeenschappelijk doel te ontwikkelen en de

woordelijkheid. Toch missen ze ook dingen. Op alle scholen

samenwerking te intensiveren. Dit zal hen ook helpen om zich

wensen leerkrachten beter onderhoud van de school en ruimere

als brede school beter te profileren, zoals zij wensen.

financiële middelen. Verder noemen ze ook de samenwerking tussen organisaties en ouders, meer nadruk op kennisontwikke-

‘Eigen-aardig’

ling en betere communicatie met de directie als verbeterpunten.

Om antwoord te geven op de vraag ‘Hoe ontwikkel je als brede school een gezamenlijke identiteit, zonder de eigenheid

Zoekend

van de eigen school te verliezen?’, is het van belang dat aller-

Hoewel de christelijke scholen formeel spreken over hun iden

eerst helder wordt welke ‘eigenheid’ er eigenlijk op het spel kan

titeit als een levensbeschouwelijke, blijkt het ‘eigene’ van de

komen te staan: wat heb je te verliezen?

school volgens leerkrachten van pedagogische aard. De levens-

Uit de onderzoeksresultaten komt naar voren dat leerkrachten

beschouwelijke achtergrond van de christelijke scholen komt in

vaak uiteenlopende kenmerken noemen om de eigen school te

slechts een enkele beschrijving van een leerkracht als

typeren. Er lijkt dan geen sprake te zijn van gezamenlijkheid.

kenmerk(end) naar voren.

Wat ook opvalt is dat het ‘eigene’ voor de leerkrachten van de

Wanneer wordt doorgevraagd naar dit levensbeschouwelijke iden-

christelijke scholen vooral betrekking heeft op het pedagogische

titeitsdomein, blijkt dat leerkrachten zoekend zijn naar de verta-

en niet op het levensbeschouwelijke identiteitsdomein.

ling van de ‘binding met het christelijk geloof’ naar de praktijk

Terughoudendheid ten aanzien van het versterken van de relatie

van het onderwijs. Waar de meeste leerkrachten het van belang

met de partners wegens een mogelijk verlies van de levens

vinden om de kinderen hierin voor te leven, hebben anderen de

beschouwelijke eigenheid, lijkt hier dus niet aan de orde.

overtuiging dat niet alle teamleden christen hoeven te zijn.

Om meer zicht te krijgen op juist de levensbeschouwelijke eigenheid, kan het goed zijn om als schoolteam na te denken

Praktische noodzaak

over de vraag hoe de christelijke identiteit daadwerkelijk ‘eigen-

De keuze om als school of organisatie deel uit te gaan maken van

aardig’ geleefd en beleefd kan worden. Werken binnen een

een brede school, is volgens de respondenten met name ingegeven

brede school kan hier een handig hulpmiddel bij zijn, want in

door praktische noodzaak. Daarnaast worden financiële motieven

relatie met de ander ontmoet je (ook) jezelf.

en motieven met betrekking tot expertisedeling genoemd. De onderlinge contacten worden veelal als positief beoordeeld,

Drs. I.J. Oosterhuis-Stoit en drs. A. Meester-van Laar zijn als

maar door onder andere tijdgebrek heeft men hooguit één keer

onderzoekers verbonden aan het lectoraat Morele Vorming van

per maand contact. Dit overleg is met name praktisch

de Gereformeerde Hogeschool in Zwolle.


20

Tekst Marijke Nijboer | Fotografie Protestantse kerk Amsterdam

Via het project ‘Kopje Thee’ van de Lutherse Diaconie worden ouderen door leerlingen geholpen.


Niet iedereen stond te juichen toen de verplichte maatschappelijke stage haar intrede deed in het voortgezet onderwijs. ‘Wéér een taak erbij voor het onderwijs’, was een veel gehoorde kreet. Daarna werden veel scholen tóch enthousiast. Maar het tij is weer gekeerd. Scholen, een leerling en een afnemer van stagiaires reageren op de beslissing van de regering om met ingang van schooljaar 20152016 te stoppen met de financiering van de maatschappelijke stage.

21

Frits Hoekstra, rector-bestuurder van het Bornego


Jorne, 16: ‘Je leert er zóveel van’

College in Heerenveen, was nogal kritisch toen de maatschappelijke stage werd ingevoerd. “Ik had

Jorne Luten, leerling uit havo 4 op CSG Dingstede in Meppel: “Ik heb met vijf andere leer-

met name problemen met het grote aantal uren

lingen van onze school een dag gekookt voor thuis- en daklozen in Amsterdam. We kregen

dat deze stage aanvankelijk zou moeten bedragen.

een budget waarvan we zelf eten moesten kopen. We hebben aardappels geserveerd met

Er was eerst sprake van ruim honderd uren.

wortels en doperwten, runderworstjes en sla met vruchten. Ik kon al wel een beetje koken,

Dat is later gelukkig teruggebracht tot minimaal

maar nu moest het in grote hoeveelheden, want er hebben vijftig daklozen meegegeten.

dertig uren gedurende de hele schoolcarrière.

Het was echt super. We hebben natuurlijk ook met die mensen gepraat. Dan zie je hoe het

Die vermindering was wat mij betreft een goede

leven ook kan zijn; hoe je door heel simpele dingen in de problemen kan komen. Er waren

zet.” Hoekstra zag nóg een probleem: “Ik vond het

veel mensen met drugsproblemen, en sommigen hadden een probleem met alcohol.

geen goed idee dat leerlingen in het vo op maat-

Normaal gesproken zou ik zulke mensen niet gauw ontmoeten. Het was erg leerzaam om

schappelijke stage moesten, en daarna nóg een

met hen te spreken. Iedereen had een eigen verhaal. Wat mij vooral verbaasde, was dat

keer in het mbo. Ik heb zelf in het mbo gewerkt,

er in een rijk land als Nederland zoveel van deze mensen zijn.

en merkte dat deze studenten zich tijdens hun

Ik heb ook nog een tweede maatschappelijke stage gedaan, in een natuurgebied dat onze

stage min of meer uitgebuit voelden. Ze moesten

school heeft geadopteerd. Het gaat om een stuk trilveen in De Wieden. Om dat gebied in

namelijk daarnaast ook nog eens op reguliere

stand te houden, moet het elk jaar worden gemaaid. Dat had Natuurmonumenten al

stage.”

gedaan, met zeisen, want de grond is te zacht voor grote machines. Wij hebben het gras

Toch is Hoekstra een fan geworden van de maat-

bij elkaar geharkt. Het waren twee heel verschillende stages, maar allebei interessant.

schappelijke stage. Dat kwam goed van pas, want

Als onze school hiermee zou stoppen, zou ik dat eerlijk gezegd doodzonde vinden.

het Bornego College was voorloper en penvoerder

Je leert er zóveel van, en je raakt meer betrokken bij de maatschappij.”

in Friesland voor de inrichting van de maatschappelijke stage. “We hebben er veel energie in gestoken om samen met Friese welzijnsorganisaties stagenetwerken op te zetten. Dat heeft hier geleid

vind ik dit passend, maar eigenlijk ook voor het

“Wat mijn collega’s en ik vooral jammer vinden is

tot heel mooie samenwerkingsvormen. Het

hele vo. Wij kunnen als school langs deze weg

het feit dat het zo’n zwalkbeleid is. We hebben

welzijnswerk organiseerde op scholen vrijwil

jonge mensen in aanraking brengen met het vrij-

heel veel energie gestoken in het goed organiseren

ligersmiddagen waarop leerlingen zich konden

willigerswerk. Het feit dat je dat kunt doen binnen

van de samenwerking met welzijnsorganisaties,

inschrijven voor allerlei verschillende stages.”

de onderwijstijd geeft leerlingen ook de boodschap

en nu ineens besluit de overheid de stage niet

De partners zetten samen de website

dat het belangrijk is. Er zijn weinig jongeren actief

langer te financieren. Ik ben blij dat we de stages

www.keiindemaatschappij.nl op, waarop scho

in het vrijwilligerswerk in Nederland. Als we hen

desondanks toch nog binnen de onderwijstijd

lieren en instellingen elkaar kunnen vinden.

nu de ervaring kunnen meegeven dat dit leuk is,

mogen voortzetten.”

zal een aantal van hen dit later misschien

Zwalkbeleid

opnieuw gaan oppakken.”

Vanuit christelijke identiteit

Hoekstra: “Ik denk dat het goed is om iets te doen

Het Bornego College is dan ook niet van plan om

Ook andere scholen overwegen serieus om door

aan de burgerschapsvorming van de jeugd, en

met de maatschappelijke stage te stoppen, ook al

te gaan met de stages. Neem bijvoorbeeld CSG

daar hoort wat mij betreft de maatschappelijke

droogt de subsidie op. De rector-bestuurder is op

Dingstede in Meppel. Deze school investeert al

stage bij. Zeker voor de tweede en derde klassen

dit punt kritisch op het overheidsbeleid:

jaren intensief in de maatschappelijke stage. “We doen dat vanuit onze christelijke identiteit en met een duidelijke doelstelling: leerlingen in

De maatschappelijke stage

contact brengen met mensen die ze normaal gesproken niet zouden ontmoeten”, vertelt Jannie Schalen, coördinator maatschappelijke stage.

Vanaf schooljaar 2011-2012 moesten alle scholieren in het voortgezet onderwijs mini-

Via de stages komen leerlingen in aanraking met

maal 30 uur maatschappelijke stage lopen. Het doel was om hen te laten kennismaken

kwetsbare groepen: thuis- en daklozen, klanten

met vrijwilligerswerk en verschillende groepen in de samenleving. Zo zouden zij verant-

van de voedselbank, verstandelijk beperkten en

woordelijkheidsgevoel en respect voor anderen opdoen, was het idee. Uit onderzoek van

bewoners van verzorgingshuizen. De tweede

de Universiteit van Utrecht bleek dat leerlingen na een maatschappelijke stage eerder

klassen houden bovendien jaarlijks een kringloop-

geneigd zijn om vrijwilligerswerk te doen.

markt, waarvan de opbrengsten gaan naar een

Maar het nieuwe kabinet schaft de verplichte maatschappelijke stage weer af, met

project voor straatkinderen in Zuid Soedan. Verder

ingang van schooljaar 2015-2016. Daarmee bespaart het Rijk zo'n 51 miljoen euro.

zijn er leerlingen actief voor Natuurmonumenten.

Tot en met schooljaar 2014-2015 zijn scholen nog verplicht om leerlingen een maat-

Schalen: “We hebben als school een aantal

schappelijke stage te laten lopen. Vmbo-leerlingen die zijn gestart in schooljaar

weilanden geadopteerd in de Weerribben en de

2011-2012 mogen als laatste lichting alleen examen afleggen als ze deze stage hebben

Wieden, natuurgebieden in onze eigen regio.

gedaan. Scholen die willen doorgaan met de maatschappelijke stage, mogen deze wel

Dit jaar hebben onze twaalf tweede klassen daar

blijven aanmerken als onderwijstijd.

gehooid”. Het is maar een greep uit het ruime aanbod aan stages dat de school organiseert.


Leerlingen op pad met een medewerker van de Stichting Kinderwerk. Leerlingen helpen o.a. bij vakantieactiviteiten voor probleemkinderen.

22

Leerlingen vervingen in het kader van een milieuactie in het kantoorpand van de Protestantse Kerk in Amsterdam alle gloeilampen door spaarlampen.

Ook Schalen heeft weinig begrip voor het

scholen blijft binnen de lumpsum tot augustus

belangrijk vind, is dat de leerlingen ontdekken

stopzetten van de financiering van de maat-

2015 beschikbaar. Scholen zouden in elk geval

dat ze iets kunnen doen voor een ander, en dat

schappelijke stage. “Ik vind dat bijzonder

tot die tijd kunnen doorgaan met de stages. “Ik

dat leuk is en voldoening geeft.”

teleurstellend. Ik zat in de landelijke expertgroep

heb al van een aantal scholen gehoord dat ze het

Voor leerlingen die op school minder goed mee

die deze stage heeft opgestart. Dit is een van

een heel succesvol project vinden en zeker niet

kunnen komen, heeft de stage volgens haar

de best voorbereide onderwijsvernieuwingen

willen stoppen.” Scholen kunnen de voor de stage

een extra heilzaam effect: zij kunnen wél heel

die ik heb gezien. We zijn nog niet eens op

gereserveerde dertig uur meer naar eigen inzicht

goed iemand helpen en een praatje maken met

volle sterkte, en nu wordt de stage alweer

gaan vullen. Schultz: “Dat kan met een maat-

iemand die eenzaam is. “Leerlingen leren bij

afgeschaft. Echt ontzettend jammer. Dat vinden

schappelijke stage, maar ook op een andere

ons in de praktijk. Scholen zeggen dat ze

onze leerlingen ook; die zijn heel enthousiast

manier. Als scholen ervoor kiezen om door te gaan

daarna weer enthousiast terugkomen in de

over de stages.”

met een maatschappelijke stage, tellen die uren

klas. Ook de ouders merken dat hun kinderen

Haar directie en bestuur beraden zich op de

als onderwijstijd.”

zich ontwikkeld hebben.”

vraag hoe het verder moet. “Wij vinden de maat-

Als de regering nu eens gewoon een kosten-

schappelijke stage erg belangrijk, maar als de

Onder de indruk

batenanalyse zou maken, mijmert Schultz, dan

financiering vanuit het Rijk stopt, zullen we een

Volgens stagecoördinator Schultz is het overdui

zou ze misschien heel anders beslissen. “De

andere manier moeten vinden om dit te bekosti-

delijk dat de maatschappelijke stage effect heeft

maatschappelijke stage valt heel gunstig uit

gen. Dat geldt niet alleen voor ons, want veel

op de jongeren. “Leerlingen die bij ons stage

voor de overheid. Leerlingen leren om vrijwil-

vo-scholen zitten financieel krap. Gelukkig zijn

komen lopen, zijn na afloop vaak heel enthousi-

ligers te zijn. Uit onderzoek is gebleken dat

op onze school veel stages gekoppeld aan het

ast. Ze zijn trots op wat ze hebben gedaan en

zo’n 20 % van hen na een maatschappelijke

lesprogramma. Daardoor zal het misschien iets

onder de indruk van wat ze hebben meegemaakt.

stage door wil gaan met vrijwilligerswerk. Veel

gemakkelijker zijn om ze overeind te houden.”

Ze gaan zien dat er mensen zijn die een heel

van dat werk zou anders door betaalde krach-

ander leven leiden dan zijzelf, en leren om met

ten worden gedaan. Dat betekent dat de stages

zulke mensen om te gaan. Wat ik ook heel

de overheid in feite geld opleveren.”

Kerkelijk jeugdwerk Het Protestants Jeugdwerk Amsterdam is een grote afnemer van maatschappelijke stagiaires. Stagecoördinator Elianne Schultz schat dat ze al bijna 800 scholieren heeft bemiddeld naar

Pelgrimscholen

vele tientallen projecten van de kerk, diaconie en het jeugdwerk. Zo zette het jeugdwerk

Jannie Schalen, coördinator maatschappelijke stage van Dingstede in Meppel, ziet de

scholieren aan het werk bij voedselbanken,

zogenaamde Pelgrimscholen als een concept waarmee de maatschappelijke stage mogelijk

inloophuizen, grote evenementen, maaltijd

in leven kan worden gehouden. De Besturenraad oriënteert zich momenteel samen met

projecten, bijzondere kerkdiensten, koren met

geïnteresseerde scholen op dit uit Oostenrijk afkomstige concept. Pelgrimscholen werken

verstandelijk beperkten en bijeenkomsten

aan een verbinding tussen spiritualiteit en duurzaamheid, economische rechtvaardigheid

met ouderen. Verder hebben tieners klussen

en vreedzaam samenleven. De verkenning moet uitwijzen of dit label christelijke scholen

opgeknapt voor mensen in nood.

kan ondersteunen bij het concreet vormgeven aan het ‘eigene’ van hun onderwijs in de

“Elk jaar komen er meer scholieren bij”, vertelt

dagelijkse onderwijspraktijk. Wellicht kunnen zij als Pelgrimschool ook hun minder

ze. De stagiaires komen van twintig à dertig

meetbare sociale opbrengsten scherper in beeld brengen. Deelnemende scholen zouden

scholen; de meeste in de regio Amsterdam.

via dit concept activiteiten kunnen ontplooien gericht op duurzaamheid, een rechtvaardige

Schultz vindt het moeilijk om in te schatten

economie en vreedzaam samenleven.

wat het effect zal zijn van het dichtdraaien van de subsidiekraan. De regering geeft voor de

Meer informatie: Guido de Bruin, adviseur Identiteit Besturenraad,

maatschappelijke stage geen budget meer aan

[email protected], 06 15 90 44 26.

de gemeenten, maar het stagebudget van

Leerling aan het woord

Leerling aan het woord

23

Tekst Corine de Reus | Fotografie Arno Hoogwerf

Nienke Waltmans (12), klas 1 Havo (tto), CSG Willem van Oranje in Oud-Beijerland “Op mijn nieuwe school was ik al heel gauw gewend, ik heb een leuke klas en veel vrienden en vriendinnen. In het begin vond ik het wel lastig, want ik doe tto havo, dat is tweetalig onderwijs. Je krijgt dan een groot deel van de vakken in het Engels, behalve Frans en Nederlands natuurlijk! Doe-vakken zoals gym, tekenen en O&O (daar doe je proefjes), zijn erg leuk. Drama is ook een van mijn favoriete vakken. Alleen de tto-klassen krijgen drama, en als ik leraar zou zijn, zou ik wel drama willen geven. Het huiswerk vind ik wel veel en lastig, ook het strafwerk. Maar verder is het superleuk. Ik vind de kantine ook leuk, daar zijn ook vaak acties, bijvoorbeeld een week lang donuts voor € 0,75, en er staat een snoepautomaat. Ik weet nog niet wat ik wil worden, ik denk iets van kapster of iets met mode, maar ik heb nog vier jaar om dat te bedenken. Gelukkig heb ik nog wel tijd voor andere dingen, ik zit op zingen en ik voetbal. We hebben een heel gezellig meidenteam, soms misschien wel een beetje té gezellig.”

Handen op de rug, neus op de feiten

24

Tekst Peter Louwerse Fotografie TiasNimbas/Universiteit van Tilburg (Edith Hooge) Maaike Appels Fotografie (Carina Schaafsma)

Masterclass waardengedreven toezicht


Edith Hooge

Sinds augustus 2011 zijn onderwijsinstellingen verplicht bestuur en intern toezicht te scheiden. Om toezichthouders wegwijs te maken, namen Besturenraad en TiasNimbas Business School het initiatief tot de masterclasses ‘Waardengedreven toezicht binnen het onderwijs’. Een belangrijk advies: “Schroom niet om zelf de thermometer in de organisatie te stoppen”.

Het belangrijkste dat ze de deelnemers aan de

in de governance’ voor haar rekening neemt.

Thermometer

masterclass wil bijbrengen? Docent Edith Hooge

De toezichthouder die te veel meedenkt, wordt

Hoe beter het toezichtkader, hoe beter het toezicht.

hoeft er niet lang over na te denken: “Met je

medeverantwoordelijk voor besluiten van het

“Daarbij is het niet verstandig om je afhankelijk

handen op de rug en met je neus op de feiten.”

college van bestuur: de spreekwoordelijke boter

te maken van de informatie die je krijgt”, betoogt

Dat is volgens haar de essentie van goed toezicht.

op het hoofd.

Hooge. “Als je niet genoeg weet, moet je niet

De toezichthouder moet genoeg weten om zijn

De toezichthouder moet zich concentreren op het

schromen om zelf de thermometer in de organi

taak goed te vervullen, maar hij moet niet op de

toezicht zelf, want dat is een hele kluif. “Het gaat

satie te stoppen.”

stoel van de bestuurder zitten.

om grote organisaties met meervoudige doelen”,

De toezichthouder moet af en toe op gevoelige

Om met dat laatste te beginnen: “Toezicht houden

meent Hooge. “Zoals goed onderwijs, opvoeden,

tenen durven staan. “Als je als toezichthouder

is iets anders dan besturen,” benadrukt Hooge,

goed werkgeverschap en de continuïteit van de

geen ongemakkelijke vragen durft te stellen

hoogleraar onderwijsbestuur bij TiasNimbas

organisatie”.

uit angst om het bestuur te passeren, dan kun

Business School. “Mensen die denken dat ze een

In die context moet de toezichthouder duidelijk

je beter een glas wijn drinken in plaats van

tent gaan runnen, moeten niet in een raad van

voor ogen hebben welke informatie hij wil hebben

vergaderen. Trouwens: een raad van toezicht is

toezicht zitten.”

over welke onderwerpen. “Dat toezichtkader kan

per definitie toch een motie van wantrouwen?”

betrekking hebben op onderwijskwaliteit, vorde-

Die gevoeligheden mogen ook buiten beschouwing

Hele kluif

ringen van leerlingen of scores van toetsen”,

blijven als een toezichthouder intervenieert.

Wat de toezichthouder wèl moet doen? Hooge:

verklaart Hooge. “Dat vraagt veel van het bestuur

“Daarbij zijn er nogal wat mogelijkheden tussen

“Toezicht houden op het bestuur, de werkgeversrol

en de organisatie. De toezichthouder heeft niet

niks doen en een bestuurder naar huis sturen”,

voor het bestuur vervullen en een klankbord zijn

alleen de informatie nodig, maar ook de inter

stelt Hooge vast. “Je kunt bijvoorbeeld om nieuwe

voor het bestuur.” Dat laatste met mate, meent

pretatie van de feiten.”

informatie vragen. Je kunt opdracht geven om iets

Hooge, die de masterclass ‘Actuele ontwikkelingen

opnieuw te doen, of je goedkeuring onthouden.”

25


De leergang ‘Waardengedreven toezicht binnen het onderwijs’ bestaat uit zes masterclasses: 1. Actuele ontwikkelingen 2. De identiteit van de organisatie 3. Toezicht op interne bedrijfsvoering 4. Omgang met stakeholders 5. Vertrouwen en legitimering 6. Conclusies ten aanzien van de eigen organisatie De Besturenraad en TiasNimbas willen de masterclass structureel aanbieden. Ook in company behoort tot de mogelijkheden. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Carla Rhebergen van de Besturenraad, T 06 53 14 48 47, [email protected].

Carina Schaafsma

Eyeopener Tijdens de eerste masterclass was voor haar een eyeopener dat de toezichthouder niet per se op grote afstand staat. “Je kunt je betrokkenheid

Geen tijd

Scholing nodig

tonen door op de goede momenten de goede

Wie er wel of niet in zo’n raad van toezicht mogen

Eén van de deelnemers aan de masterclass is

vragen te stellen, zodat je de informatie krijgt die

zitten, is weer een ander verhaal. Geen mensen

Carina Schaafsma, lid van de raad van toezicht

je nodig hebt. Ik weet nu beter waar ik de vinger

die het voor het geld doen. “Het is niet goed voor

van de vmbo-school De Meerwaarde in Barneveld.

op moet leggen.”

je onafhankelijkheid als het je brood is.” Ook

Schaafsma zat in het algemeen bestuur van

Ze heeft nu drie sessies meegemaakt. “Ik merk

geen “mensen die zelf bestuurder willen zijn”.

De Meerwaarde toen de discussie over nieuwe

dat ik scherper reflecteer op het eigen handelen”,

En al helemaal geen “mensen die er geen tijd

vormen van intern onderwijstoezicht begon.

stelt ze. Masterclass 2 over strategie en identiteit

voor hebben”.

“We wilden weten welk bestuursmodel voor ons

was voor haar aanleiding het (eenhoofdig) college

Met die laatste categorie raakt Hooge aan de

het meest geschikt was.”

van bestuur uitleg te vragen over het jaarlijkse

actualiteit, waarin het falend toezicht in de

De keuze bestaat uit een raad van toezichtmodel

zwem- en schaatsuitje. Dat een leraar dit traditie-

publieke sector meermaals aan de kaak is gesteld.

(twee aparte lagen), een raad van beheermodel:

getrouw organiseert en dat de leerlingen het leuk

Of het nu gaat om Amarantis, BOOR of Inholland,

(één orgaan met toezichthoudend en uitvoerend

vinden, is immers nog geen antwoord op de vraag

altijd werd de vraag gesteld of de toezichthouders

bestuurders) en een toezichthoudend bestuur in

of de activiteit binnen het strategisch beleid van

hadden zitten slapen. Het was voor Hooges collega

de zin van de wet (het bestuur behoudt de wet-

de school past.

Rienk Goodijk (tevens academisch directeur van

telijke taken en delegeert bevoegdheden aan een

In het afgelopen decennium is de nadruk van het

deze leergang) aanleiding om te zeggen: maximaal

directeur).

interne toezicht komen te liggen op financiële con-

twee bijbanen.

De Meerwaarde liet zich begeleiden door de

trole. De Besturenraad wil met de masterclasses

Zover wil Hooge niet gaan. In haar masterclass

Besturenraad en ging over naar een raad van

de koers verleggen naar waardegedreven toezicht.

wil ze sowieso niet te veel aandacht besteden aan

toezichtmodel. Schaafsma: “We hebben documen-

“Identiteit moet onderdeel van je strategie zijn”,

de debacles. Vanuit de kennisleer bestaat er een

ten ontwikkeld en taken verdeeld. Feitelijk ben je

is Schaafsma’s overtuiging. De school moet een

fors bezwaar tegen het leren vanuit ‘bad practices’,

dan pas startklaar. Als je je rol serieus neemt, heb

identiteitsbeleid en een identiteitsdocument heb-

betoogt Hooge. Je onderzoekt dan immers alleen

je scholing nodig.”

ben. “Aan de hand daarvan kun je met het CvB

de gevallen waarin falend toezicht mogelijk leidde

Schaafsma ging daarom in op het aanbod van

bespreken hoe de identiteit wordt vormgegeven

tot bestuurlijke chaos, maar misschien zijn er

de Besturenraad om de masterclasses te volgen.

en uitgedragen in de school. Wat tolereer je wel

volop voorbeelden van beroerd toezicht dat zonder

De combinatie van wetenschappelijke onder

van docenten en leerlingen, en wat niet? We gaan

consequenties bleef omdat het bestuur toch goed

bouwing met praktische toepassing bevalt haar

daarvoor een visiedocument opstellen.”

functioneerde.

wel. “Je krijgt college van hoogleraren, en je

Edith Hooge meent: “Een toezichthouder moet

bespreekt in workshops met toezichthouders van

niet bang zijn om stelling te nemen. Dat is wat

andere onderwijsinstellingen waar zij tegenaan

minister Bussemaker bedoelt met het morele

lopen en hoe zij dingen aanpakken.”

kompas.”

Juridische kwestie

Juridische kwestie

26

Tekst Emmanuel Naaijkens

In deze rubriek komt elke maand een juridische kwestie uit de onderwijspraktijk aan de orde. Met medewerking van mr. Peter Dijkmans, jurist bij de Besturenraad

Zorgplicht bestuur niet geschonden bij inzet pleinwacht Het was een ogenschijnlijk onschuldig voorval dat echter voor de

De advocaat-generaal erkende in de uitspraak van de Hoge Raad

betrokkene grote gevolgen had. Tijdens de middagpauze moest één

dat in deze kwestie een hoog veiligheidsniveau was vereist.

leerkracht toezicht houden op ongeveer honderd spelende kinderen

“Maar dat betekent niet dat elk risico moet worden uitgebannen.

op het schoolplein. Een aantal leerlingen was aan het voetballen,

Immers is art. 7:658 BW geen risicoaansprakelijkheid en biedt geen

en tijdens het spel raakte een afgedwaalde bal de surveillerende

absolute waarborg”, aldus de advocaat-generaal.

leerkracht vol op het hoofd. De huisarts constateerde later dat de

Had het incident voorkomen kunnen worden als het bestuur meer

leerkracht een hersenschudding had opgelopen. De vrouw in kwestie

pleinwachten had ingezet om toezicht te houden? De advocaat-

raakte arbeidsongeschikt. Er volgde een lange periode van herstel,

generaal is daar niet van overtuigd en volgt het Hof in zijn conclusie

maar ze werd nooit meer helemaal de oude.

dat “(…)een ongeval als het onderhavige zich ook bij meerdere pleinwachten kan voordoen, in het bijzonder wanneer iemand door

Daarmee was de kous niet af, want de leerkracht stelde het school-

een voetbal wordt geraakt nog voordat een pleinwacht heeft gezien

bestuur aansprakelijk voor de schade als gevolg van het ongelukkige

dat er gevoetbald wordt op een gedeelte van het schoolplein waar

voorval. Het bestuur was in de ogen van de leerkracht tekort

dat niet is toegestaan (en dit heeft kunnen verbieden)".

geschoten in zijn zorgplicht als werkgever jegens de werknemer, zoals vastgelegd in artikel 7:658 van het Burgerlijk Wetboek. De leerkracht

De advocaat-generaal volgde het Hof ook in de overweging dat art.

stelde dat het ongeval niet was gebeurd als er meer surveillerende

7:658 BW geen absolute waarborg probeert te scheppen voor het

leerkrachten waren geweest (één leerkracht per twintig leerlingen).

zich mogelijk te manifesteren gevaar. Als een leerkracht door een

Maar het bestuur vond dat hem niets te verwijten viel en kaatste

(geschopte) voetbal wordt getroffen, dan zal dit voor betrokkene

de bal terug naar de leerkracht. Zij zou zich niet aan de afspraken

doorgaans hooguit ergernis wekken en/of pijnlijk zijn, maar het ligt

hebben gehouden die de school hanteert voor het toezicht op het

niet voor de hand dat daardoor tot vermogensschade leidend letsel

schoolplein. Bovendien was het bestuur er niet van overtuigd dat de

wordt opgelopen. De van een werkgever te vergen maatregelen

gezondheidsklachten van de juf het gevolg van het balincident waren.

worden bepaald door de omstandigheden van de zogenaamde

Partijen kwamen er onderling niet uit, en dus moest de kanton

‘kelderluikcriteria’, zoals de aard van de werkzaamheden, de

rechter eraan te pas komen om een oordeel te vellen. En die stelde

kenbaarheid van het gevaar, de kans op de verwezenlijking daarvan,

de onfortuinlijke werknemer in het gelijk.

de ernst van de gevolgen alsmede de mate van bezwaarlijkheid van de te nemen veiligheidsmaatregelen.

In hoger beroep stelde het Gerechtshof de werkgever in het gelijk.

Inzake het laatste criterium merkt de advocaat-generaal op dat

De leerkracht tekende vervolgens cassatie aan bij de Hoge Raad,

moeilijk is vast te stellen hoeveel pleinwachten moeten worden

maar die handhaafde eind vorig jaar de uitspraak van het hof.

ingeschakeld om risico’s te beperken. Wettelijke normen ontbreken.

In het betoog van de eiseres was een belangrijk element dat een

Bovendien zijn er volgens de advocaat-generaal ook praktische

werkgever maatregelen moet treffen die een pleinwacht beschermen

bezwaren.

tegen mogelijke gevaren verbonden aan het surveilleren op een

Het inzetten van meerdere pleinwachten betekent dat leerkrachten

schoolplein. Dat vloeit volgens haar voort uit de zorgplicht conform

verstoken blijven van hun pauzes.

art. 7:658. Zeker als het gaat om een situatie waarbij een hoog veiligheidsniveau is vereist, zoals in het geval van een plein met honderd spelende leerlingen.

Nieuws Besturenraad

27

Regiobijeenkomsten Energie voor Scholen De kosten voor energie lopen op.

Deelnemers en niet-deelnemers zijn

U kunt hierop flink besparen door

welkom op regionale bijeenkomsten in

zich aan te sluiten bij het collectief

februari en maart 2013 om kennis te

Energie voor Scholen. Via dit

maken met het collectief en informatie

collectieve inkooptraject verzorgen

te ontvangen over de nieuwe Europese

wij, samen met de andere besturen

aanbesteding voor de periode 2015-

organisaties en het onafhankelijke

2020. Op www.energievoorscholen.nl

adviesbureau Hellemans Consultancy

leest u meer over het collectief en kunt

BV, al enkele jaren zeer succesvol de

u zich inschrijven voor de gratis regio-

inkoop van energie. Momenteel

bijeenkomsten. Ook leest u meer over

behartigt het collectief de belangen

Energie voor Scholen op pagina 30 en

van ongeveer 5.700 scholen.

31 van deze SBM.

Vacatures ledencommissie Onderwijs en Zingeving

Thema januari- februari: Opbrengsten waarderen en genereren

In onze vereniging zijn drie leden

met onderwijskundige thema’s

werving en selectie ledencommis-

commissies actief die het college

op het gebied van zingeving.

sies regelt de werving en selectie.

van bestuur van de Besturenraad

Bij de Besturenraad aangesloten

Contactpersoon is Cora Tuitel,

Carla Rhebergen, coördinator

gevraagd en ongevraagd van advies

instellingen en besturen kunnen

T 0348 74 44 44,

Governance, Cultuur en Organisatie

dienen. Voor de commissie Onderwijs

kandidaten voordragen.

[email protected].

en adviseur Identiteit Taco Visser

en Zingeving zoeken wij vier nieuwe

Reacties met motivatie graag voor

Meer informatie over de

schrijven deze maand in zowel

leden; twee uit het PO/SO, één uit

21 februari a.s. via het aanmeld

ledencommissies vindt u op

Thema PO als Thema VO over

het VO/VSO en één uit het HO.

formulier op www.besturenraad.nl/

de eerder genoemde site.

Opbrensten waarderen en genereren.

Deze commissie houdt zich bezig

ledencommissies. De commissie

Aan bod komen mogelijke opvattingen over opbrengstgericht werken van mensen in het christelijk onderwijs, maar ook belichten we opbrengst

Onderzoek schoolkeuzemotieven

gericht werken in het kader van onze visie op identiteitsgedreven christelijk

Op 8 februari jl. zijn de resultaten

Het onderzoek, dat in opdracht van

tijdens twee gratis themabijeen

onderwijs en we eindigen met enkele

van een onderzoek naar schoolkeuze

de Besturenraad plaatsvond, laat

komsten in Groningen (28 februari)

handvatten voor opbrengstgericht

motieven van ouders in het christelijk

zien hoe het proces van schoolkeuze

en Drachten (26 maart). Twee

werken in de school.

primair onderwijs gepresenteerd.

verloopt en welke waarden daarbij

communicatieprofessionals laten u

U ontvangt Thema bij SBM.

doorslaggevend zijn. ‘Wat motiveert

zien wat u concreet kunt doen om

U kunt extra exemplaren ook

ouders om vandaag de dag hun kind

ouders aan uw school te binden.

downloaden van onze site

bij een christelijke basisschool aan

Hoe bewaakt u het imago van uw

www.besturenraad.nl of bestellen

te melden?’, is de vraag die in dit

school? Hoe zorgt u ervoor dat

via [email protected]

kwalitatieve onderzoek door middel

ouders goed zijn geïnformeerd over

of via 0348 74 44 44.

van focusgroepinterviews met ouders

uw school? Kortom, hoe zorgt u

wordt beantwoord. Meer over de

ervoor dat ouders uw school kiezen?

resultaten leest u in het artikel op

De bijeenkomsten zijn bedoeld voor

pagina 6. Alle leden van de

directeuren, bestuurders en mede-

Besturenraad in het primair onder-

werkers met de portefeuilles PR en

wijs (besturen en directies) krijgen

communicatie. De bijeenkomsten zijn

het onderzoeksrapport toegestuurd.

gratis en exclusief voor leden van de

‘Als het goed voelt…’

Besturenraad. Meer informatie op

Themabijeenkomsten: Hoe kiezen ouders uw school?

Onderzoek naar schoolkeuzemotieven van ouders van jonge kinderen

Als u verder wilt praten over dit onderwerp, bent u van harte welkom

23-01-13 16:21

www.besturenraad.nl/schoolkeuze. U kunt zich daar ook aanmelden.

Informatie voor directie, bestuurders en toezichthouders in het voortgezet onderwijs | nr. 4, januari/februari 2013 Tekst: Carla Rhebergen, Taco Visser, adviseur Identiteit m.m.v. Walter Wassenaar en Dick den Bakker

Informatie voor directie, bestuurders en toezichthouders in het primair onderwijs | nr. 4, januari/februari 2013 Tekst:Meer Carlainformatie Rhebergen, Taco Visser, adviseur Identiteit Carla Rhebergen m.m.v. Walter Wassenaar en Dick den Bakker coördinator Governance, Cultuur & Organisatie T 06 53 14 48 47 E [email protected]

Opbrengsten waarderen en genereren

Opbrengstgericht werken: ei van Columbus, overheidsoekaze, inspirerende werkwijze, modewoord vanwege PISA-scores Meer informatie of professionele noodzaak? Hoe dan ook, momenteel kan Carla Rhebergen coördinator Governance, ons onderwijs niet om het genereren van leeropbrengsten Cultuur & Organisatie heen. Natuurlijk, elk onderwijs doet dat. Maar bij ons heerst T 06 53 14 48 47 nu een specifieke opvatting: het gaat om empirisch meetbare resultaten, E [email protected] harde scores. Vraag is hoe het christelijk onderwijs hierop reageert zonder te vervallen in extremen als kritiekloos instemmen en simpelweg afwijzen. In deze Thema schetsen we daarom eerst mogelijke opvattingen Opbrengstgericht werken: onderwijs. ei van Columbus, overheidsoekaze, over opbrengstgericht werken van mensen in het christelijk inspirerende werkwijze, modewoord Vervolgens plaatsen wij opbrengstgericht werken in het kader van onzevanwege PISA-scores of professionele Hoeenkele dan ook, momenteel kan visie op identiteitsgedreven christelijk onderwijs. Wenoodzaak? eindigen met ons onderwijs niet om het genereren van leeropbrengsten handvatten voor opbrengstgericht werken in de school. heen. Natuurlijk, elk onderwijs doet dat. Maar bij ons heerst nu een specifieke opvatting: het gaat om empirisch meetbare resultaten, harde scores. Vraag is hoe het christelijk onderwijs hierop reageert zonder te vervallen in extremen als kritiekloos instemmen en simpelweg afwijzen. In deze Thema schetsen we daarom eerst mogelijke opvattingen over opbrengstgericht werken van mensen in het christelijk onderwijs. Vervolgens plaatsen wij opbrengstgericht werken in het kader van onze visie op identiteitsgedreven christelijk onderwijs. We eindigen met enkele handvatten voor opbrengstgericht werken in de school.

Opbrengsten waarderen en genereren

Verantwoordelijkheid, vertrouwen en vers fruit

28

Tekst Peter Louwerse | Fotografie Vincent Hartman Fotografie / Altena College

Goed werkgeverschap

Verantwoordelijkheid, vertrouwen en vers fruit De beste onderwijswerkgevers van 2012 kregen een beker, een banner en een promotiefilm. Maar de grootste beloning was natuurlijk de uitverkiezing zelf. Hoe kregen ze dat voor elkaar?

Pim Hulsman

Als de R in de maand is, ligt er voor het personeel van ROC

ook tussen teams en directie”, licht de directeur toe. Deze werk-

Menso Alting in Zwolle een appel, een banaan of een sinaas

wijze vergt groot onderling vertrouwen, beaamt Hulsman. “De

appel klaar. Vers fruit: misschien een klein gebaar, maar het

docenten zijn de professionals. Zij staan dicht bij de studenten.

staat symbool voor de goede werkgever die schooldirecteur

Hebben ze ergens last van, dan moeten ze dat zeggen.” Door bij

Pim Hulsman wil zijn. Dat zijn school dit jaar werd gekozen tot

redelijke klachten altijd in actie te komen, voorkomt Hulsman

Beste Onderwijswerkgever in het mbo, is voor de school een

dat er een klaagcultuur ontstaat.

mooie beloning. De bijbehorende banner hangt aan de schoolgevel, de beker staat te glimmen in de personeelskamer.

Goede voorbeeld Zo bouwde Menso Alting aan een prima voedingsbodem voor

Aanspreekcultuur

goede resultaten. “Dat gebeurt niet uit zichzelf”, benadrukt

Goed werkgeverschap, wat is dat eigenlijk? En hoe breng je

Hulsman. “Toen deze school vier jaar geleden werd opgezet,

het in de praktijk? Daar heeft Hulsman heldere ideeën over.

heb ik me voorgenomen om de eerste jaren minder te netwerken.

Professionaliteit is voor hem het kernbegrip. Dat houdt volgens

Mijn focus lag intern. Als je een cultuur wilt bouwen, moet je

Hulsman in: verantwoordelijkheid geven, verantwoordelijkheid

als cultuurdrager aanwezig zijn. Je moet bereikbaar zijn en het

nemen en verantwoordelijkheid dragen.

goede voorbeeld geven.”

De teams en docenten krijgen veel ruimte. Ze zijn binnen de

Dat laatste is essentieel: als de directeur zich niet aan de regels

gestelde kaders en randvoorwaarden verantwoordelijk voor het

houdt, maakt het personeel er een potje van. Daarom pleit

hele proces: van de werving van studenten tot het uitreiken van

Hulsman hartstochtelijk voor consistent, congruent en conse-

de diploma’s. De directeur bestuurt op hoofdlijnen en bemoeit

quent gedrag in alle lagen. “Als we verwachten dat de studenten

zich niet met details. “De volgende stap is dat de teams hun

op tijd komen, moeten de leraren op tijd beginnen.” Uiteindelijk

verantwoordelijkheid ook nemen”, verklaart Hulsman. Wie dat

profiteert iedereen van goed werkgeverschap, meent Hulsman.

onvoldoende doet, wordt daarop gewezen en krijgt indien nodig

Dat kan docent ethiek Henk Drost beamen. “Studenten profiteren

coaching of een training aangeboden. Tenslotte moet iedereen

van de arbeidsvreugde van de docenten”, meent hij.

ook zijn verantwoordelijkheid dragen. Dus: verantwoording

“Ze zien dat je ontspannen bent.” Drost, die tevens lid is van de

afleggen. “We hebben een aanspreekcultuur in teams, maar

OR, gaat erg ver in zijn vertrouwen in de student. “Ik laat alles

29

Verantwoordelijkheid, vertrouwen en vers fruit

liggen in school”, vertelt hij. “Mijn portemonnee, mijn mobiel. Ik wil dat de studenten verantwoordelijkheid leren kennen.” Zijn vertrouwen in de studenten is niet beschaamd.

Oprekencultuur In het voortgezet onderwijs ging de prijs voor de Beste Onderwijswerkgever naar het Altena College in Sleeuwijk. “Natuurlijk zijn we daar trots op”, zegt rector Gijsbert van der Beek. Toch timmert de school er niet mee aan de weg. “De banner heeft aan de school gehangen, maar die hebben we weer opgeborgen”, zegt Van der Beek. “Ons motto is: doe maar gewoon. Voor de leerlingenstroom hebben wij het ook niet nodig. We groeien toch al.” De bijbehorende beker staat in de personeelskamer, om uit te drukken dat het een prijs voor iedereen is. Want dat uitgangspunt, vindt Van der Beek, is één van de pijlers van zijn personeelsbeleid. “Geef ruimte aan je personeelsleden. Geef vertrouwen: dan krijg je het terug.” De rector ziet niets in een

Gijsbert van der Beek ontvangt de felicitaties

afrekencultuur. “Ik doe aan een oprekencultuur”, zegt hij. “Ik reken op mijn mensen.” Een ander motto is: “Hou onzin weg bij je personeel”. De organisatie van de school moet op orde zijn,

Heeft rector Van der Beek nog tips voor schoolleiders die hun

zodat de docenten zich kunnen concentreren op het lesgeven.

werkgeverschap willen verbeteren? “Da’s lastig”, vindt hij.

‘Durf eigenwijs te zijn’, is ook een belangrijke stelregel. Van der

“Dit is een complex verhaal dat verweven is met de cultuur in

Beek doet niet mee aan hypes. Zoals? “Alle scholen moeten

de school, de organisatie et cetera. Je kunt er niet één ding

formeel een veiligheidsbeleid hebben. Dat doe ik gewoon niet.

uitpikken.”

Ik sla een nietje door bestaande documenten: meer niet. Als plattelandsschool heb je meer ook niet nodig.” Ook het taakbeleid in uren, een ander heilig huisje van het Nederlandse onderwijs, is op het Altena College nooit inge-

Beste Onderwijswerkgever

voerd. “Bedoeld om het werk eerlijk te verdelen, maar ontaard

De verkiezing ‘Beste Onderwijswerkgever’ is een initiatief van de

in georganiseerd wantrouwen. Het verpest de sfeer.” Van der

Docentenbank en NSO, GITP en DUO Onderwijsonderzoek, en wordt onder-

Beek telt dus geen uren maar maakt afspraken. “Bij hoog

steund door de Algemene Onderwijsbond. Ze stimuleert de werkgeversimpuls

opgeleide professionals hoef je geen stopwatch te houden”,

aan de kwaliteit van het onderwijs. Het personeel nomineert de eigen werk-

meent hij. “Als je mensen verantwoordelijk maakt, nemen ze

gever. Daarna verzamelt de jury, onder leiding van Fons van Wieringen, de

die verantwoordelijkheid.”

benodigde documenten en velt een oordeel.

Cadeau met strik erom

De jury over het Altena College:

Hij krijgt van de jury een pluim omdat hij zijn mensen soms

• Duidelijke koers. • De directie zoekt naar wegen om boven de cao uit te stijgen. • Geen taakbeleid op uren, maar op afspraken. • De directeur durft in het belang van zijn medewerkers de geëigende

meer geeft dan de cao voorschrijft. Hij hanteert regelingen dus ruimhartig, of het nu gaat om de seniorenregeling Bapo of vrije dagen voor mensen die het tijdelijk moeilijk hebben, bijvoorbeeld door een ziekte- of sterfgeval. “Ik kijk in zo’n situatie nooit wat er in de cao staat”, verklaart hij. “Ik geef ruimte, en dat krijg je op een andere manier weer terug.” Hij benadrukt dat al

paden te verlaten.

• Een LC- of LD-functie is haalbaar voor elke medewerker die aan de criteria voldoet.

dit beleid is gebaseerd op de christelijke identiteit van de school. “Zorg altijd dat er een link is met je uitgangspunten”,

De jury over ROC Menso Alting:

meent hij. “En communiceer daar helder over. En vergeet niet:

• Groot reflecterend vermogen. • Niet alleen aandacht voor goed presteren maar ook voor wat minder goed

humor is belangrijk. We lachen veel met elkaar.” Docent en MR-secretaris Johan Smits kan zich volledig vinden in het jury-oordeel. “Ik werk hier nu acht jaar”, vertelt hij. “Deze school is voor mij een cadeau met een strik erom. De sfeer is uitstekend, iedereen weet waar hij aan toe is. Je wordt niet met onaangename verrassingen geconfronteerd. Als er dingen aankomen die ongunstig zijn, dan wordt dat gezegd.”

gaat.

• Goede relatie tussen leidinggevende en docenten. • Drive van docenten om zichzelf en elkaar te verbeteren. Schoolleiding leert van fouten.

• Heldere organisatiestructuur, afgebakende verantwoordelijkheden.

Scholencollectief telt mee op de energiemarkt

30

Tekst Loek Mulder | FotografieThinkstock

Ledenvoordeel Energiecollectief

Scholencollectief telt mee op de energiemarkt Vóór het vrijgeven van de energiemarkt waren er Nuon, Essent en een handvol kleinere energie leveranciers. Wie stroom of gas wilde hebben, moest het doen met het bedrijf dat toevallig in de regio leverde. Daar heeft de liberalisering verandering in gebracht. De macht op de markt is eerlijker verdeeld en de afnemers van energie hebben nu ook wat te zeggen. Mits ze een vuist weten te maken richting leveranciers. Dat is precies wat het inkoopcollectief Energie voor Scholen doet.

Het kost directeur Jürgen van den Elshout van

Enorme vlucht

een enorme vlucht zou nemen is zonder meer

Hellemans Consultancy de nodige moeite een

Energieadviesbureau Hellemans Consultancy (HC)

bewaarheid, want het inkoopinitiatief Energie

moment vrij te maken voor een gesprek over de

begeleidt en adviseert als onafhankelijke partij bij

voor Scholen koopt nu energie voor circa 5.700

ontwikkelingen op de energiemarkt die van belang

de inkoop van energie. HC, het grootste bedrijf in

schoolgebouwen. Met 244 miljoen kWh elektrici-

zijn voor scholen. Rond de jaarwisseling wordt

zijn soort in ons land, doet dat al sinds 1997.

teit en 100 miljoen m³ aardgas is het volgens

zijn tijd vooral in beslag genomen door bedrijven

Aanvankelijk vooral voor grotere industriële bedrij-

Van den Elshout een van de grootste inkoopcollec-

die op de valreep nog een nieuw energiecontract

ven die, sinds het vrijgeven van de markt, zelf

tieven. Maar daarmee is de kous wat hem betreft

willen afsluiten.

kunnen bepalen waar ze hun energie kopen.

niet af, want het betekent nog altijd dat rond de

Van den Elshout verbaast zich erover. “Het zijn

Daar zijn in de voorbije jaren ook tal van andere

drieduizend schoolgebouwen niet meedelen in de

vaak partijen die veel geld uitgeven aan energie,

organisaties bijgekomen die de handen ineen heb-

voordelen.

maar daar toch vrij achteloos mee omgaan”, zegt

ben geslagen en via een inkoopcollectief gezamen-

hij. “Een gerichtere selectie van hun leverancier

lijk energie zijn gaan afnemen. Een jaar of tien

Nieuwe aanbesteding

van gas en elektriciteit zou hun veel geld bespa-

geleden werd zo op initiatief van de Besturenraad

Om de schoolorganisaties die nog niet participeren

ren.” Het is ook de boodschap van Van den

een nog bescheiden inkooptraject opgestart door

over de streep te trekken, organiseert Hellemans

Elshout aan de vele scholen die nog niet via een

twintig schoolbesturen die via HC een energiecon-

Consultancy samen met de Besturenraad en

collectief inkoopcontract hun energie bestellen:

tract met een leverancier afsloten.

andere koepelorganisaties (VKO, VBS, VGS, LVGS

niet opletten bij de inkoop van energie is ronduit

“Dat was voor ons destijds een interessant en

en VOS/ABB) in februari en maart een reeks regio-

geld over de balk smijten.

belangwekkend traject”, blikt Van den Elshout

bijeenkomsten waarin de nieuwe Europese aanbe-

terug. “Het ging om levering van energie aan maar

steding voor 2015-2020 wordt toegelicht.

liefst 173 schoolgebouwen.” De gedachte van HC dat deze wijze van inkopen door schoolorganisaties

31

Scholencollectief telt mee op de energiemarkt

Dat is het moment waarop inkoopcollectieven

Dankzij de gezamenlijkheid kan Energie voor

Energie voor Scholen wil eind 2013 de

opnieuw een prijsopgaaf kunnen vragen

Scholen bij het energiebedrijf uitsluiting van de

leverancier voor elektriciteit en die voor

aan energiebedrijven. Deze aanbesteding is

leveringsvoorwaarden bedingen. Sterker nog, de

aardgas selecteren. Dat lijkt zeer tijdig, maar

een uitgelezen kans voor scholen om ook in

scholen zelf hebben een dikke vinger in de pap bij

zo is er nog een jaar over om op zo gunstig

te stappen in een collectief inkooptraject,

het vaststellen van de voorwaarden waartegen ze

mogelijke momenten de energie in te kopen

verklaart coördinator ledenvoordeel Lex Joosten

energie afnemen. Denk daarbij aan zaken als zeg-

voor afname in 2015. Het gaat er trouwens

van de Besturenraad, die zegt wel te begrijpen

genschap over betalingscondities, leveringstermij-

helemaal niet om energiebedrijven uit te

waarom het onderwerp bij veel scholen nog

nen, teruglevering of vergroening van energie.

knijpen of het mes op de keel te zetten, onder-

niet hoog op de agenda is gekomen: “De focus

Een van de vele deelnemers in Energie voor

streept Joosten van de Besturenraad: “We

van scholen ligt vanzelfsprekend op het pri-

Scholen is het Bijzonder Basisonderwijs Velsen te

hebben er niets aan wanneer zo’n bedrijf daar-

maire proces, niet bij de inkoop van energie.

IJmuiden. Nico Sengers, portefeuillehouder huis-

door omvalt. We zijn uit op een samenwerking

Daar hebben vooral de kleinere schoolorgani

vestingszaken bij de stichting, zag snel wat het

die voor beide partijen goed is. Uiteindelijk is

saties zonder eigen inkoopspecialist een

collectief inkoopcontract zou kunnen opleveren.

het ook voor de energiebedrijven voordelig,

achterstand. De Besturenraad ziet hier voor

“We hadden voor onze dertien locaties verschil-

omdat ze minder administratie hoeven voeren

zichzelf een belangrijke ondersteunende rol

lende contracten. We waren al een paar keer over-

en niet langer met meerdere schoolorganisaties

weggelegd. Wij willen ervoor zorgen dat scholen

gestapt naar een andere leverancier, maar dat is

rond de onderhandelingstafel hoeven.”

niet telkens het wiel hoeven uit te vinden.”

een heel gedoe, want telkens opnieuw moet over

Omdat in de afgelopen jaren het aantal scholen

voorwaarden worden onderhandeld. Nu zijn alle

dat wel meedoet in een collectief al enorm is

losse overeenkomsten in één contract onderge-

toegenomen – bijna dagelijks meldden zich

bracht, tegen betere condities.” Daarbij heeft de

nieuwe belangstellenden – lopen er nu gelijk

school volgens Sengers verder geen omkijken naar

tijdig vier inkoopcollectieven. Die lopen alle-

prijs en voorwaarden.

maal op 31 december 2014 af, waarna de weg open ligt voor één grootschalige inkoop

Krachtenbundeling

actie die dan geldt voor een periode van vijf

“De doorsnee klant gruwt van de standaard

jaar.

leveringsvoorwaarden. Om echter iets anders aangeboden te krijgen is krachtenbundeling nood-

Zeggenschap

zakelijk”, stelt Van den Elshout. “Nu het aantal

De voordelen van deze gezamenlijke inkoop

aanbieders van energie door fusering verder

zijn evident, zegt Van den Elshout. Niet zozeer

afneemt, telt die machtspositie bovendien steeds

omdat ‘massa is kassa’ geldt, want op de

zwaarder.”

Lex Joosten

energiemarkt gelden dagprijzen, die nauwelijks door inkoopvolume kunnen worden beïnvloed. “Wat telt is dat alleen grote partijen zeggen-

Regiobijeenkomsten Energie voor Scholen

schap over het moment van inkopen kunnen

In februari en maart 2013 organiseren de besturenorganisaties samen met Hellemans

bedingen. Een school die in zijn eentje de

Consultancy regionale informatiebijeenkomsten. De bijeenkomsten zijn kosteloos en

markt op gaat heeft daar weinig over te vertel-

bedoeld voor (aspirant) deelnemers aan Energie voor Scholen. Aan bod komen het

len. Die moet in één keer inkopen voor een

collectief Energie voor Scholen en de nieuwe aanbesteding van 2015 - 2020.

lange periode.” Omdat de prijs van energie op en neer gaat

Data van de bijeenkomsten zijn:

betekent dat laatste een aanzienlijk prijsrisico,

•

26 februari van 10.00 – 12.00 uur (Assen)

benadrukt Van den Elshout. “Het is gunstig om

•

26 februari van 14.00 – 16.00 uur (Heerenveen)

energie is stukjes te kunnen kopen, de ene

•

28 februari van 10.00 – 12.00 uur (Amsterdam)

maand 10% van het totaalvolume dat is over-

•

28 februari van 14.00 – 16.00 uur (Alkmaar)

eengekomen, de maand erop weer 10%.

•

5 maart van 10.00 – 12.00 uur (Deventer)

Door het in delen te knippen, kan het aankoop

•

5 maart van 14.00 – 16.00 uur (Utrecht)

moment worden afgewogen en kan tegen de

•

7 maart van 10.00 – 12.00 uur (Arnhem)

meest gunstige prijs worden ingekocht.”

•

7 maart van 14.00 – 16.00 uur (Oss)

Omdat HC dit hele in- en verkoopproces regelt,

•

12 maart van 10.00 – 12.00 uur (Rotterdam)

hebben scholen er verder geen omkijken naar.

•

12 maart van 14.00 – 16.00 uur (Den Haag)

Als ze vragen hebben, kunnen ze terecht bij de

•

13 maart van 10.00 – 12.00 uur (Weert)

speciale helpdesk van HC. Behalve dat ze dus

•

14 maart van 10.00 – 12.00 uur (Vlissingen)

profiteren van lagere prijzen en ‘ontzorging’

•

14 maart van 14.00 – 16.00 uur (Breda)

door een bureau dat er verstand van heeft, zijn er ook andere, minstens zo belangrijke pluspunten.

Voor meer informatie en aanmelden zie: www.energievoorscholen.nl.

Stilte, waar word je stil van? Het andere verhaal Donderdag 21 maart 2013 Leerhotel Het Klooster Amersfoort

Op 21 maart 2013 wordt voor het elfde jaar het Paascongres gehouden. Een inspirerend en praktijkgericht congres, bestemd voor leraren en leiding gevenden in het christelijk geïnspireerd voortgezet onderwijs. De school staat onder druk. De overheid vraagt steeds efficiëntere en hogere leeropbrengsten. De nadruk ligt op toetscijfers en slagingspercentages. Deze economisering van het onderwijs valt alleen te keren als er ook ruimte blijft voor de vorming van leerlingen tot (mede)mens, voor bezieling en inspiratie. Lukt het leraren en schoolleiders de balans te bewaren tussen prestatie en bezieling, tussen effectiviteit en humaniteit? Welk antwoord hebben zij op de economisering van het onderwijs? Welk andere verhaal vertellen zij? Uit welke inspiratiebronnen putten zij voor dat verhaal? Op het programma staan inleidingen door dr. Ton Roumen en dr. Cil Wigmans, praktijkworkshops, ontmoeting en viering. Vanaf 9.15 uur bent u welkom en kan er ook een keuze voor de twee workshops gemaakt worden. Om 15.45 uur eindigt het congres met een hapje en een drankje.

Aanmelding en informatie Kijk voor informatie over het programma, de sprekers, de workshops, de kosten en het aanmelden op www.besturenraad.nl/paascongres2013 of bel met Anneke Uyterlinde via 0348 74 44 44.

Hoe bijzonder onderwijs tegenwicht biedt aan economisering De organisatie van het Paascongres wordt gedragen door: Besturenraad, VKO, CNV Onderwijs, KVSC, AOb/St. Bonaventura, AOb/CVHO en VDLG.

feb Magazine van de Besturenraad voor schoolleiders, bestuurders en toezichthouders

Recommend Documents