Evaluatie Jaarplan 2010 Stichting Kom op voor een duurzame wijk Missie: Meer meters Maken met (MmMm) Sint Marten-Sonsbeekkwartier ecowijk! De projecten en acties van 2009 voortzetten en intensiveren en nieuwe projecten beginnen. In zwart de letterlijke tekst van ons jaarplan 2010. In donkerblauw/cursief: de evaluatie. In rood een totaalcijfer per A-project. De meeste projecten en acties zijn of worden apart geëvalueerd door de organisatoren. Hieronder een samenvatting die met name aangeeft of onze plannen uitgevoerd zijn en onze doelstellingen gehaald.
A
Projecten:
1
Weddenschap energiebesparing/duurzame energie met minister Cramer (structureel) Allerhoogste prioriteit is de weddenschap met minister Jacqueline Cramer onder het motto “Kom op, bespaar energie en kosten!” winnend af te sluiten op 1 april. Alles op alles wordt gezet om 50 bindende contracten met woningeigenaren af te sluiten en bij voorkeur ook nog een aantal meer dan 50. Naast het adviseren en begeleiden voor en na de maatwerkadviezen worden degenen die belangstelling hebben getoond gericht benaderd. Ook wordt creativiteit aangewend om nog nieuwe eigenaren te mobiliseren. Half februari worden de kansen geanalyseerd. Als blijkt dat het lastig wordt de weddenschap te halen, worden mensen persoonlijk aan de deur benaderd. Ook de bestaande contractanten worden hiervoor ingezet. Het project wordt inhoudelijk en procesmatig goed geanalyseerd en geëvalueerd. Er wordt gestreefd naar een goede verbinding met de Warme Truiendag, zodat deze projecten elkaar versterken. Als de weddenschap wordt gehaald, zal dit op gepaste wijze worden gevierd. Ook na 1 april eisen begeleiding, advisering, facilitering, controle en subsidietoekenning tot 1 mei 2011 veel tijd op. Ontzorgen van de deelnemers kan ons veel goodwill opleveren. Dit uitvoeringstraject wordt zorgvuldig uitgevoerd en er wordt een verbinding gelegd met de functie van het Servicecentrum. 8 De inzet van de weddenschap is met uiteindelijk 71 deelnemers ruimschoots gehaald. En gemiddeld wordt niet de vereiste 30%, maar zelfs 39% per woning bespaard. Het is nog even afwachten tot 1 mei 2011 of alle 71 eigenaren het contract ook inderdaad gaan uitvoeren. Op 29 mei is het winnen van de weddenschap op gepaste wijze gevierd in en bij café Atlanta aan het Staringplein. Onder meer met de ‘buit’ van het Klimaatstraatfeest van Nijhoffstraat en Pontanuslaan werd flink uitgepakt. Ook (ex)minister Cramer was van de partij. De uitvoering van de weddenschap heeft ons heel wat tijd gekost (communicatie, workshops, advisering). Daar stond het verkrijgen van heel wat goodwill bij wijkbewoners tegenover. e Ondanks alle moeite die we hebben gedaan is het niet gelukt om ook voor de 51 t/m 71 deelnemer de provinciale subsidie binnen te halen. Deze categorie krijgt nu dus € 1050 minder dan de € 2100 die de eerste 50 deelnemers ontvangen. Wel kan deze categorie als schrale troost nog gebruik maken van de nieuwe provinciale subsidieregeling voor isolatiewerkzaamheden. Het is onbekend of dit alsnog zal leiden tot afvallers.
2
Warme truiendag vrijdag 12 februari (gedrag) Voor de derde keer wordt ook dit jaar weer een Warme Truiendag georganiseerd, gericht op bewustwording en gedragsverandering van wijkbewoners t.a.v. energiebesparing. Gesteund door de landelijke organisatie en publiciteit wordt op vrijdag 12 februari een manifestatie in wijkcentrum De Hommel georganiseerd.
1
Overdag worden energielessen gegeven in de hoogste groepen van de drie basisscholen: de Jan Ligthartschool, De Atlas en De Wijzer. Het motto van de manifestatie in De Hommel is: “Doe verwarming en licht uit en kom naar de verwarmde en verwarmende Hommel voor informatie, vertier en een warme hap”. Wat bescheidener dan vorig jaar zijn er een hergebruiksmarkt, informatiestands, live muziek (Tres Estellas), etc. Wijkbewoners worden uitgenodigd met een huis-aan-huisfolder en een poster. Er vindt afstemming/samenwerking plaats met de gemeente en het Klimaatverbond. 7 Het accent lag dit jaar op de hergebruiksmarkt en andere informatieve en faciliterende kramen. Er waren weer warme winterkost en warme chocolademelk. En de temperatuur in De Hommel was weer omgekeerd evenredig aan het doel van de dag: zet uw verwarming en graadje zachter, dat bespaart 7% energie. De belangstelling was redelijk. Er was dit jaar wel afstemming, maar geen samenwerking met de gemeente. Door de aankondiging op te korte termijn zijn er geen energielessen gegeven op de drie basisscholen. De vraag is of deze formule voor volgend jaar moet worden gehandhaafd.
3
Servicecentrum Duurzame Ontwikkeling verder uitbouwen Het Servicecentrum Duurzame Ontwikkeling wordt verder uitgebouwd tot hèt centrum voor een duurzame leefstijl. Functies: 1. informatie, serviceverlening, workshops, voorlichting wijkbewoners, scholen en ondernemers; 2. verkoop van spaar- en vooral LED-lampen, isolatiemateriaal, duurzame kantoorartikelen en gadgets; 3. brengvoorziening afvalcomponenten (spaarlampen, frituurvet en –olie en mogelijk kleine voorwerpen d.m.v. de brengzuil Blipvert). Voortdurend wordt met het assortiment en de diensten ingespeeld op nieuwe ontwikkelingen. M.b.t. duurzaam klussen en renoveren, isoleren, duurzame woninginrichting wordt samengewerkt met de Onderhoudswinkel VOSZ en bouwbiologisch architect Jan Franssen. In de door de VOSZ opgerichte expertpool wordt geparticipeerd. Er wordt actief ingespeeld op het project klushuizen dat vanaf februari in de Nijhoffstraat en de Hommelseweg tot uitvoering wordt gebracht. Het servicecentrum vervult de 1-loketfunctie voor het weddenschapsproject energiebesparing. De publiciteit wordt behalve op St Marten-Sonsbeekkwartier ook gericht op de naburige wijk Klarendal. Er wordt naar gestreefd zoveel vrijwilligers te werven dat het servicecentrum de hele week geopend kan zijn, behalve op zondag en maandag. 8 Alle genoemde functies zijn in 2010 waar gemaakt. Er is goed samengewerkt met de VOSZ en bouwbiologisch architect Jan Franssen die vanaf 1 januari 2010 voor twee dagen per week de workshopruimte onderhuurt. De dienstverlening voor de VOSZ (uitleen van gereedschappen) is naar ons idee goed uitgevoerd. Al gauw is het niet te onthouden Servicepunt Duurzame Ontwikkeling omgedoopt in de naam De Groene Vos. Deze naam is in het Arnhemse dit jaar al behoorlijk ingeburgerd. Er is een mooie folder over de Groene Vos huis-aan-huis in de wijk en in aangrenzende wijkdelen of straten verspreid. Er is subsidie aangevraagd bij het wijkplatform Klarendal om de folder ook in die wijk huis-aan-huis te verspreiden. We zijn er – soms met vallen en opstaan – in geslaagd een groep enthousiaste vrijwilligers aan ons te binden. De groep is zo groot dat de winkel de hele week op alle gewenste tijden open kan zijn. Er is vooralsnog met mate geparticipeerd in het klushuizenproject. Met het Klimaatservicepunt van de gemeente wordt vanaf 1 september samengewerkt. Er ligt e een contract voor een jaar als gevolg waarvan Petra een 4 dag per week kan worden uitbetaald. Daarmee vervult de Groene Vos een gemeentelijke publieksfunctie op het gebied van energie en klimaat (informatie, advies, uitvoering isolatieregeling van de provincie). Al deze positieve punten nemen niet weg dat de omzet van de winkel achter blijft bij het gewenste niveau. Het doel om na een jaar of 3 à 4 sinds de opening (juli 2009) op eigen benen te kunnen staan, is nog ver weg. Wellicht zitten we op deze locatie niet ver van de grens van de mogelijkheden. Dit vergt in ieder geval aandacht en nadere bezinning.
4
Nieuwe weddenschap energiebesparing voor Klarendal Na 1 april wordt verkend of voor de aangrenzende wijk Klarendal (+ eventueel weer onze wijk) ook een weddenschap energiebesparing kan worden opgezet die vergelijkbaar is met die van
2
onze wijk. Deze weddenschap zou midden 2010 kunnen worden afgesloten. Daarmee zou de inmiddels verworven expertise nog een keer efficiënt benut kunnen worden. Contacten hierover worden gelegd met de gemeente, Stichting Meer met Minder, minister Cramer en wijkplatform/wijkwinkel Klarendal. 5 De verkenning is er wel geweest, maar deze is op niets uitgelopen. Minister Cramer is er niet meer, Klarendal lijkt er niet warm voor te lopen en door de bezuinigingen bij overheden liggen ruime subsidies niet meer voor de hand. Wel heeft onze stichting geparticipeerd in een slecht bezochte energieavond. En er is een overleg geweest met het wijkcentrum om te zien wat de Groene Vos voor Klarendal kan betekenen. Daar is o.m. uitgekomen dat we met Volkshuisvesting gaan overleggen over onze rol bij een renovatieproject in de Kapelstraat.
5
Duurzaamheidshuis In 2009 is het idee van een duurzaamheidshuis gelanceerd en inmiddels besproken met Portaal en gemeente. Het duurzaamheidshuis moet worden gerealiseerd in het hart van de wijk (voormalig VOSZ-pand Nijhoffstraat/ Van Slichtenhorststraat of TUF-pand hoek Van Hasseltstraat/Van Spaenstraat). Dit huis moet een inspiratiebron en demonstratieobject zijn voor duurzaam renoveren, duurzaam klussen en duurzame leefstijl in de wijk maar ook voor elders. Als de verkennende besprekingen met gemeente en Portaal zijn afgerond, wordt een projectplan opgesteld. (zie verder houtskoolschets). 6 Er is een projectteam geformeerd o.l.v. Petra. Een projectplan is in ontwikkeling. De zoektocht naar een geschikt pand verliep zeer moeizaam, niet in de laatste plaats door ambtelijk dralen en falen. Na een gesprek met wethouder Elfrink is het project weer op de rails gezet. Niet het voormalige VOSZ-pand, niet het verbrande TUF-pand, maar het pand in de Van Slichtenhorststraat achter het VOSZ-pand lijkt ervoor in aanmerking te komen; niet het meest geschikte pand van de klushuizen, maar het was op een gegeven moment roeien met de riemen die er nog over zijn. De concept statuten voor een nieuwe Stichting Duurzaamheidshuis i.o. liggen klaar.
6
Duurzame renovatie en nieuwbouw op HKA-terrein Onder meer via de klankbordgroep HKA wordt input geleverd om renovatie en nieuwbouw in het HKA-gebied (incl. renovatie van de hofjes en de klushuizen) zo duurzaam mogelijk uit te voeren. Gestreefd wordt naar gebruik van 0 fossiele energie, toepassing van aardwarmte, warmte-koudeopslag (WKO), warmtepompen en zonne-energie. Het materiaalgebruik moet duurzaam zijn, ruime groenvoorzieningen, groene daken, duurzame waterhuishouding en parkeren ondergronds. gevoerd. Er wordt input gegeven op het duurzaamheidsadvies dat in opdracht van Portaal wordt opgesteld -- Na weer een eindeloze stilte heeft Portaal eind 2010 besloten zich terug te trekken als ontwikkelaar van het project. Dat betekent dat een duurzaamheidsadvies (voorlopig?) niet aan de orde is. Het initiatief ligt nu weer bij de gemeente als eigenaar van de grond. In het belang van de leefbaarheid van de wijk steekt Portaal wel 1,1 miljoen euro in de wijk. Wel hebben we met Portaal om de tafel gezeten om duurzaamheid bij de renovatie van de hofjes sterker onder de aandacht te brengen, maar dat heeft niet tot extra resultaat geleid.
7
Groene Sinterklaas In 2009 tekende zich al een tendens af om de sinterklaascadeaus te verduurzamen of te vergroenen (denk aan chocoladeletters, maar ook andere soorten cadeaus). Deze tendens kan worden uitgebouwd door introductie van de Groene Sinterklaas die een sterk pleidooi houdt voor duurzaamheid en duurzame cadeaus schenkt. Dit project wordt zo opgezet dat geen afbreuk wordt gedaan aan de mythe van het Sinterklaasfenomeen. Dit project wordt vanaf september opgezet en in november/december uitgevoerd samen met Milieudefensie Arnhem en mogelijk met Fair Trade Arnhem. 8 Een succesvol project dat in korte tijd door 3 personen van onze stichting en Milieudefensie Arnhem is georganiseerd. Er was veel commitment van winkeliers en er was vrij veel positieve publiciteit. De focus had wel wat scherper gekund. Er was ondersteuning vanuit de Groene Vos (schoen zetten) en een Groene-Sintvitrine in de bibliotheek in de Koningstraat. Een formule die met wat verbeterpunten voor herhaling vatbaar is.
3
B
Overige activiteiten
1
Oriëntatie en voorbereiding nieuwe weddenschap afvalscheiding Vervolg op twee eerste weddenschappen met de milieuwethouder, waarschijnlijk gericht op gft (en nog iets anders). Uitvoering in 2011. De oriëntatie is er wel geweest, maar heeft nog niet tot concrete stappen geleid. Onze inzet is een weddenschap voor de wijk om in een jaar tijd zo min mogelijk restafval aan te bieden. Hierover is in het najaar een eerste overleg met een ambtenaar van de gemeente geweest. Afgesproken is dat wij met een plan van aanpak komen.
2
Oriëntatie op productie duurzame energie/lokale opwekking duurzame energie De ontwikkelingen worden gevolgd en nagegaan wordt waar kansen liggen om op in te spelen. In het nieuwe coalitieakkoord is opgenomen dat de gemeente een lokaal energiebedrijf wil oprichten. Op 8 december hebben wij met ca 25 Arnhemse partners een intentieverklaring getekend voor Arnhem Energiestad. Wij hebben ons duidelijk gemanifesteerd als organisatie die dicht bij de burgers staat.
3
Doorgaan met Groen in de wijk Bijdrage aan groenmarkt in mei, verticaal groen, boomspiegels, bijdrage aan uitvoering wijkvisie, ondersteuning groene daken en ecologische tuin Staringplein (Tijs van Trigt), duurzaamheidsboom/bomen op Graaf Ottoplein. Wij hebben o.m. met een kraam onze bijdrage aan de – overigens slecht georganiseerde Groenmarkt geleverd. Er is een gesprek geweest met de opbouwwerker a.i. en Anja van Hal, participatiemedewerker van Rijnstad, om het beheer van de boomspiegels bij de Groene Vos onder te brengen. Ecologische tuin aan het Staringplein is verzand. Er is informeel overleg geweest met Stadsbeheer en opbouwwerker a.i. om 2 Koelreuteria’s als duurzaamheidsbomen op het Graaf Ottoplein te mogen planten.
4
Voortzetten duurzaamheidspagina’s Wijkkrant In alle edities van 2010. Is gebeurd, op één van de vijf edities na.
5
Beheer website www.duurzamewijk.nl Beheer en actueel houden, onderzoek naar nut en mogelijkheden voor interactiviteit. Het eerste is uitgevoerd (columns aanleveren verliep wel moeizaam), het laatste niet of nauwelijks. Wel is tegen betaling door Portaal met een banner de aandacht gevestigd op het klushuizenproject. De reclamebanners op de site hebben overigens € 32,50 opgeleverd. Met VOSZ en Jan Franssen is er tevens gewerkt aan de opzet van een nieuwe website met doorlink functies voor de Groene Vos.
6
Stimuleren afvalscheiding Doorgaan met stimuleren afvalscheiding (papier, glas, plastic, blik, gft, kga en textiel) met name d.m.v. communicatie en monitoring. Speciale aandacht richten op allochtone wijkbewoners. Coördinatie maandelijkse oud-papierinzameling. Vanuit de Groene Vos is de adviesfunctie aan wijkbewoners goed ingevuld. Er is veel vraag naar de gratis zakken voor de plasticinzameling en de gratis antireclamestickers. De Groene Vos voorziet ook in een behoefte als inzamelpunt voor frituurolie en –vet en kapotte spaarlampen. De coördinatie en uitvoering van de oud-papierinzameling in de wijk is voortvarend en succesvol uitgevoerd. Uiterst moeizaam en tijdverslindend was het om via opbouwwerker en wijkplatform te komen tot acceptabele afspraken over de verdeling van de opbrengst met Stichting Vrienden van de wijk. Voor 2010 (en 2011) is dit nu geregeld conform ons voorstel (50-50-verdeling na aftrek van de inzamelkosten). Al met al leverde de inzameling ons zo’n 3500 euro netto op. Via Ali Özdemir zijn voor allochtone wijkbewoners een workshop over energie en een over afvalscheiding georganiseerd.
4
7
Ondersteunen initiatieven uit wijkvisie Zoals ecologische markt op het Graaf Ottoplein, herinrichting Boerderijterrein, LED-verlichting op Binnenterrein en Boerderijterrein, stimuleren Greenwheels. Alleen de herinrichting van het Boerderijterrein is succesvol en duurzaam uitgevoerd (LEDverlichting, hergebruik waaltjes, spelen met grondwater, nieuwe groenvoorziening), dankzij o.m. het bureau van Bowine Wijffels.
8
Ondersteunen straatinitiatieven Klimaatstraatfeest De Stichting doet dit jaar niet actief mee aan het Klimaatstraatfeest, onder meer omdat getwijfeld wordt aan het rendement van deze landelijke actie. Als er initiatieven komen uit bijv. de Nijhoffstraat of de Van Slichtenhorststraat worden die wel ondersteund. Op particulier initiatief zijn straatinitiatieven ondersteund. Drie straten (Nijhoffstraat, Pontanuslaan en St Antonielaan) hebben een feest gewonnen. En verder (stond niet in ons Jaarplan 2010): • Duurzame kerstpakkettenactie Vanaf de zoner zijn de opties verkend om voor diverse instellingen duurzame kerstpakketten te verzorgen. Uiteindelijk hebben we opdrachten daarvoor gekregen en uitgevoerd voor de Gelderse Milieufederatie (17 stuks) en Portaal (maar liefst 780 stuks!!). In financieel opzicht was deze actie zeer succesvol: winst van ca € 6000. • Duurzame kramen Behalve op de Warme truiendag, de Groenmarkt en de Groene Sint (Land van de Markt) hebben we een kraam gehad op de Hommelsemarkt (biedt potentie!), de Milleniumdoelenmarkt bij het stadhuis en een jubileumbijeenkomst van de Volkstuindersvereniging Arnhem. Ook is de Groene Vos gepromoot en zijn er spullen verkocht tijdens Oogstmarkt Steenen Camer en is er een stand geweest in bibliotheek Koningstraat. • Op 8 oktober hebben we met Jan Franssen een excursie georganideerd naar Wageningen (Agrodome, duurzaamheidshuis) en de Ecologische bouwmarkt in Amsterdam. De excursie was inspirerend. Na afloop was er bij restaurant Goed in Arnhem een borrel t.g.v.het 5-jarig bestaan van de stichting. • Er zijn samen met Jan Franssen 2 workshops gegevens over duurzaam klussen in en om huis. • De stichting is betrokken geweest bij de organisatie van 2 bijeenkomsten van de Stand van zaken (energieneutraal Arnhem). Dat heeft ons bekendheid en goodwill opgeleverd. • De stichting is met de Groene Vos vanaf 1 november lid geworden van ondernemersvereniging DOCKS (Klarendal, Spoorhoek, St Marten). Dat heeft als gevolg dat we een pagina hebben gekregen in de ondernemersgids ‘Van keramiek tot baklava’ (oplage 10.000). De intentie is actief lid te zijn en de aandacht van de vereniging meer dan tot nu toe te richten op Sint Marten-Sonsbeekkwartier. Ook blijven we alert op de vraag welke meerwaarde het lidmaatschap voor onze stichting heeft. • De klankbordgroep voor de stichting is 2 keer bijeen geweest (1 juni en 30 september).. • Tweewekelijks hebben we een milieutip op RTV-Arnhem gegeven. Onduidelijk is wat het effect is en hoeveel luisteraars er zijn. • Er zijn huis-aan-huis ca 3000 folders over de Groene Vos verspreid, in en rondom Sint Marten-Sonsbeekkwartier. • Op 15 december was er een eindejaarsdiner om een ieder te bedanken voor zijn/haar inzet voor de stichting en om de onderlinge contacten te versterken. Maar liefst 15 van de 17 genodigden waren van de partij.
Conclusie: Het was een succesvol lustrumjaar (5 jr) voor de Stichting. De meeste doelen zijn bereikt of er zijn goede vorderingen mee gemaakt. Nadrukkelijk zijn we ons met de Groene Vos, invulling van het Klimaatservicepunt, de Groene Sint en met de contacten in Klarendal ook buiten onze basiswijk gaan manifesteren.
5
