Jaarverslag 2014
Ermelo
Wilt u meer weten? Contactpersoon ir. Leo van Grondelle Functie adviseur ruimtelijke kwaliteit/rayonarchitect Telefoon 026 442 17 42 Email
[email protected] Website www.geldersgenootschap.nl
Dit is een uitgave van het Gelders Genootschap ©
Ermelo
Ermelo!
jaarverslag
Zorg voor een mooi
2014
Commissie Ruimtelijke Kwaliteit
Terugblik
2014 was een jaar waarin ik met veel plezier een bijdrage heb mogen leveren aan de ruimtelijke kwaliteit van Ermelo. Dat gaat nu wel anders dan vroeger; de relatie tussen overheid en burger is nogal veranderd. Een ‘andere overheid’ hoort bij een ‘andere samenleving’ waarbij initiatieven meer bij burgers en bedrijfsleven komen te liggen en de overheid faciliteert. Dit bleek ook uit het BOT overleg met de raad en zal worden vertaald in het vernieuwen van de welstandsnota. In mijn werk probeer ik initiatiefnemers te stimuleren om plannen te maken die positief bijdra-
Op diverse locaties wordt er een verbeteringsslag gemaakt
gen aan het dorpse beeld van Ermelo. Dat vraagt om een gezamenlijke ambitie en het vertrouwen dat je die ambitie ook werkelijk met elkaar deelt. Het geeft veel voldoening om op deze manier samen met opdrachtgevers en ontwerpers aan de totstandkoming van een plan te werken. Uit de reacties van de diverse initiatiefnemers blijkt dan ook dat deze aanpak gewaardeerd wordt. Elke keer opnieuw probeer ik een optimaal resultaat te behalen, waarmee niet alleen de kwaliteit van de publieke ruimte wordt verbeterd maar ook de wensen van de opdrachtgever
worden gerealiseerd. Dat vergt ook een goed contact met de ambtelijke organisatie. Dit is in Ermelo prima geregeld. De gesprekken met raad en wethouders hebben daartoe sterk aan bijgedragen. Merkbaar is de grote betrokkenheid en insteek bij college en raad. Ook de betrokken ambtenaren tonen deze actieve houding. Het geeft mij het gevoel dat we met deze werkwijze de juiste weg hebben gekozen om samen met de burgers de identiteit van Ermelo te koesteren en nieuwe kwaliteiten te realiseren.
Ermelo
‘‘Strategisch verbeterplan voor het centrum van Ermelo’’ jaarverslag
2014
Leo van grondelle
Op het lijf geschreven
1 | Een artist impression van ‘de Telgterpoort’ (ontwerp Veluws Ontwerpburp)
2 | Onthulling bouwbord
3 | Gerealiseerd zorgcomplex ‘de Arkade’
Ermelo
jaarverslag
2014
Zorg
Op het lijf geschreven
Ermelo staat bekend als zorgverlenende gemeente. De afgelopen jaren zijn in Ermelo dan ook regelmatig nieuwe initiatieven ontwikkeld. Bijvoorbeeld de Amaniet (zorgvoorziening en school), de Herbergier (opvang ouderen), de Verbinding (opvang ouderen) en de Telgterpoort (seniorenappartementen met voorzieningen op het gebied van zorg). Net zoals de zorgvoorziening ‘de Verbinding’ de entrée van Ermelo markeert, staat ook de nieuwbouw ‘Telgter-
poort ‘ naast de spoorwegovergang van de Telgterweg, op een markant punt. De commissie besteedt extra zorg aan dergelijke belangrijke maatschappelijke voorzieningen. De kracht bij de planvorming ligt in het gegeven dat er vroegtijdig met de architect wordt overlegd. Ook als dit monumenten betreft zoals bij gebouw ‘t Hert’ van ‘s Heerenloo. Hiervoor worden de diverse deskundigen bij de planvorming betrokken en worden er suggesties gegeven tot
Ermelo
4 | Gebouw ’t Hert van ’s-Heerenloo na de renovatie (Ontwerp: Veluws ontwerpbureau)
jaarverslag
2014
Zorg
verbetering van de plannen. Elementen als een juiste stedenbouwkundige impassing, een heldere massaopbouw, behoud van de cultuurhistorische waarde en een evenwichtige architectuur worden aan de orde gesteld. In detaillering en materiaalgebruik kan het ontwerp door de architect verder worden uitgewerkt zodat de omgevingsvergunning soepel en snel kan worden afgehandeld.
Woont u of werkt u in Ermelo? Misschien bent u hier wel geboren of bent u hier pas komen wonen. Hopelijk heeft u het hier naar uw zin en vindt u het fijn om in deze omgeving te wonen of te werken. Dat laatste wordt natuurlijk door allerlei omstandigheden bepaald. Maar aan sommige zaken kun je als inwoners, samen met de gemeente, echt iets doen, toevoegen of verbeteren. Dat geldt met name voor onze gebouwde omgeving en voor de open ruimten. Hoe zien die eruit en hoe kun-
nen we er samen voor zorgen dat onze omgeving aantrekkelijk blijft of wordt? De gemeente Ermelo rekent het tot haar taak om de kwaliteit van bebouwing en landschap zoveel mogelijk te behouden of nog te verbeteren. Om daarmee te bereiken dat u met plezier in uw straat of buurt woont en dat daarmee de waarde van uw woning en woonomgeving behouden blijft. Verloedering van de omgeving wordt daarmee voorkomen en wordt er gewerkt aan de (sociale) veiligheid. Tegelijk wordt
Ermelo
Kenmerkende elementen en kwaliteiten van Ermelo
jaarverslag
2014
De kwaliteit van Ermelo
daardoor de eigenheid, de identiteit van een dorp of buurt of de landschappelijke waarde van het buitengebied met bossen, akkers en weidegronden beschermd. Er is al zoveel hetzelfde in Nederland en we willen graag stimuleren dat het dorpse, groene en authentieke karakter van Ermelo herkenbaar blijft en waar mogelijk versterkt wordt!
De laatste fase van de Verbinding
1 | De Verbinding fase 1a
2 | Artist impression de Verbinding fase 2B
3 | De Verbinding fase 2B in aanbouw
Ermelo
jaarverslag
2014
Stedenbouwkundige ontwikkelingen
De laatste fase van de Verbinding
De Verbinding vormt de markante entree tot het centrum van Ermelo. Fase 1a en 2a zijn inmiddels gerealiseerd en in 2015 zal fase 2B worden gebouwd. Het betreft diverse sociale huurwoningen met op de begane grond commerciële ruimten voor diverse detailhandelsvoorzieningen en horeca-functies. Het nieuwe complex vormt een logisch geheel met het reeds gerealiseerde complex van de Verbinding fase 2A. Zowel in materiaal als in vormgeving is naar verwantschap met
de bestaande bebouwing gezocht. Naar verwachting zal deze fase worden opgevolgd op de locatie naast het vernieuwde Molenplein. De gemeente is zowel met de initiatiefnemer als met de commissie daarover in gesprek. De ambitie is om met deze ontwikkeling een overgang te maken tussen de meer kleinschalige centrumbebouwing en de grotere schaal van de Verbinding langs de Harderwijkerstraat. Het college heeft nog geen standpunt ingenomen over het voorgelegde ontwerp,
Ermelo
4 | Globale eerste opzet fase 3
jaarverslag
2014
Stedenbouwkundige ontwikkelingen
echter begeleidt het ontwikkelproces proactief. Doordat de laatste jaren er steeds meer in het voortraject met de commissie besproken wordt is de kans van slagen voor dergelijk grote ontwikkelingen des te groter. Verwachtingsvol wordt deze nieuwe ontwikkeling dan ook gevolgd.
De gemeente investeert al jaren in kwaliteit en probeert deze met beleidsdocumenten als bestemmingsplannen en (welstands-)nota’s te versterken. Soms lukt dat, op andere plekken is het succes minder. Bij dit beleid blijkt voortdurend dat de gemeente dit niet alleen kan. Juist op dit terrein kan het alleen maar slagen als mensen uit een dorp, buurt of wijk of ondernemers uit het centrum samen met de gemeente werken aan die kwaliteit. Het gaat ons immers allemaal aan.
Overigens gaat dat niet alleen om het bouwen van woningen of gebouwen, maar juist ook om het onderhoud daarvan en van onze gezamenlijke openbare ruimte. Met gedetailleerde regels en nota’s komen we er dus niet. Kwaliteit laat zich maar moeilijk in regels vastleggen en voor nieuwe en creatieve ontwikkelingen moet zo veel mogelijk ruimte blijven. Graag dragen we daar aan bij.
Ermelo
Zorgvuldig ontworpen woningen met aandacht voor de openbare ruimte
jaarverslag
2014
Kwaliteit & beleid
Meer met minder
1 | Gerenoveerde Woning aan de Drieërweg
2 | Schetsontwerp woning op ‘t Trefpunt
3 | Artist Impression van het definitieve ontwerp
Ermelo
jaarverslag
2014
Wonen
Meer met minder
Ondanks de crisis zijn er diverse nieuwe of verbouwde woningen in Ermelo gerealiseerd. Een bijzonder voorbeeld vormt de woning aan de Drieërweg, waarbij door de adviseur ruimtelijke kwaliteit en het burgerlid een pleidooi werd gehouden om vanuit het oogpunt van duurzaamheid de betreffende woning niet te slopen maar te renoveren en eventueel uit te breiden. Daarbij speelde mee dat de oude woning een authentieke architectuur had en bepleit werd deze te behouden. Met de
uiteindelijke verbouwing en uitbreiding van de woning is het gelukt om het bijzondere karakter ervan behouden. Iets waar we als commissie met trots op terugkijken. Ook dit jaar werden weer enkele karakteristieke woningen op ‘t Trefpunt besproken. Ondanks de crisis is het in samenwerking met de diverse architecten toch gelukt om met minder kostbare middelen de gevraagde kwaliteit van de woningen te verkrijgen. Een laatste voorbeeld is de planvorming voor een ‘generatiewoning’ aan de Juli-
Ermelo
4 | Uitbreiding woning tot generatie woning
jaarverslag
2014
Wonen
analaan. Het grote programma gaf aanleiding tot intensief overleg met de adviseur ruimtelijke kwaliteit en het burgerlid. De insteek was de aanbouw (links) voldoende ondergeschikt te houden aan de hoofdbouw (rechts) en ervoor te zorgen dat de woning niet te massief zou worden in deze kleinschalige omgeving. Doordat de nok lager is gehouden dan de hoofdbouw en de raampartijen in afmeting zijn afgestemd op het bestaande gebouw kon dat doel in voldoende mate bereikt worden.
Ermelo moet mooi en aantrekkelijk blijven, dat is het uitgangspunt. Daarnaast is Ermelo een dynamische gemeente, waarin ook in deze tijd veel ruimtelijke ontwikkelingen plaatsvinden. Er wordt nog veel nieuw gebouwd en er zijn grote veranderingen bij bestaande gebouwen en complexen, zoals de ontwikkelingen langs de Stationsstraat. Bij al die veranderingen wordt de vraag gesteld: blijft de bestaande kwaliteit in stand of wordt er een nieuwe kwaliteit
Behandeling plannen in CRK De CRK vergaderde in principe vierwekelijks, waarbij vooral complexe plannen en projecten worden voorgelegd. Daarbij speelden naast welstand ook aspecten als stedenbouw, landschap, cultuurhistorie of openbare ruimte mee. Om hierover goed te kunnen adviseren, is de commissie samengesteld uit meerdere disciplines. Niet alleen betreft dit stedenbouwkundige plannen zoals ‘de Verbinding’, maar ook bij de tot standkoming van goede ruimtelijke
De planbehandelingen zijn in principe openbaar en iedereen is welkom om te zien hoe daar met initiatiefnemers (inwoners, architecten, ondernemers) aan de plannen wordt gewerkt. Niet zoals vroeger pas aan het einde van de planvorming, maar juist bij de eerste ideeën en schetsen, om samen te zoeken naar een optimale kwaliteit in een bestaande omgeving. Dit is inspirerend werk, waar we graag over vertellen, zoals nu in dit jaarverslag. Graag willen we iedereen laten zien dat het in Ermelo ergens over gaat en dat het de moeite waard is om samen een inspanning te leveren om de leefomgeving van Ermelo mooi en aantrekkelijk te maken! Hopelijk spreken de voorbeelden uit dit jaarverslag voor zich.
Ermelo
Werken aan kwaliteit
Mandaat adviseur ruimtelijke kwaliteit Onze adviseur ruimtelijke kwaliteit is het eerste aanspreekpunt voor gemeente en initiatiefnemers. Het merendeel van de plannen wordt tweewekelijks (soms wekelijks) ter plekke bij de gemeente door de adviseur en het burgerlid behandeld. Dit gebeurt onder mandaat van de CRK.
kaders, zoals bij ‘t Weitje, heeft de commissie een adviserende rol.
jaarverslag
2014
toegevoegd? Juist bij cultuurhistorisch waardevolle gebouwen wordt natuurlijk extra gekeken of de monumentale waarde niet verloren gaat. Hiertoe worden deze plannen integraal bekeken door de adviseur ruimtelijke kwaliteit en adviseur cultuurhistorie van het Gelders Genootschap.
Meeste winst in voortraject
1 | Kaderstelling voor strand Horst
2 | Beeldkwaliteitplan Stationsstraat
3 | Beeldkwaliteitplan Tonselse Veld
Ermelo
jaarverslag
2014
Beleid
Meeste winst in voortraject
Toegejuicht wordt dat de commissie, sinds de diverse gesprekken met raad en wethouder, ook wordt gevraagd advies uit te brengen over op te stellen beleid. Een zorgvuldig opgesteld kader voor nieuwe planvorming, bijvoorbeeld door het opstellen van beeldkwaliteitplanen, speelt een belangrijke rol in het behalen van ambities. Voorbeelden daarvan zijn het beeldkwaliteitplan Tonselerveld, de beeldkwaliteitplannen voor het centrum (gebouwen en openbare ruimte) en het
ontwikkelen van een strategie voor strand Horst. Vanwege de bekendheid van de commissie, zowel met de omgeving van Ermelo, also ook met de ambities van het bestuur, kan aktief worden geanticipeerd bij het opstellen van nieuw beleid. Met de komst van de nieuwe Omgevingswet, onder andere het maken van een omgevingsvisie, zal dit nog belangrijker worden. Op kleiner schaalniveau worden er ook randvoorwaarden geformuleerd bij de totstandkoming van functieveran-
Ermelo
4 | Functieverandering
jaarverslag
2014
Beleid
dering. Geadviseerd wordt om ook bij deze kleinere ontwikkelingen tijdig en in samenspraak met de commissie de kaders vast te stellen. Indien gewenst kan daar ook een ervendeskundige van het Gelders Genootschap bij betrokken worden. Met een dergelijke integrale aanpak zal niet alleen meer kwaliteit worden behaald, tegelijk functioneert deze integrale benadering als ‘smeerolie’ bij deze vaak complexe vraagstukken.
Hoewel het nog even duurt voor de nieuwe Omgevingswet in werking treedt, adviseert de commissie de gemeente om tijdig hierop in te spelen door bijvoorbeeld een inspirerende en beeldende omgevings visie op te stellen. Onder de Omgevingswet komen nieuwe instrumenten die de welstandsnota vervangen: een omgevingsplan en omgevingsvisie. In een omgevingsplan worden regels opgenomen, vergelijkbaar met een bestemmingsplan. Een omgevingsvisie is
bedoeld als integrale, strategische visie waarin keuzes worden gemaakt voor de inrichting van de leefomgeving. Daarmee is dit instrument hét middel voor de ruimtelijke ambities van de gemeente en biedt het houvast aan burgers en bestuurders. Daarbij staan niet de regels voorop, maar de vraag of een project bijdraagt aan een ‘goede ruimtelijke kwaliteit’.
Ermelo
De duurzame wijk Groevenbeek-Noord
jaarverslag
2014
Anticiperen op de Omgevingswet
Wegens indeling in een ander rayon is de samenstelling van de commissie gewijzigd. Tevens is de commissie omgebouwd naar een integrale welstands- en monumentencommissie. Tot 1 oktober 2014 had het volgende lid zitting: Ir. Hanny Heetman, Stedenbouwkundige/ Landschapsarchitect
CRK v.l.n.r: John, Sandra, Jolanda en Leo (burgerlid niet op foto)
mandaat v.l.n.r: Aart, Rene, Leo
Ermelo
2014
Voorzitter mw. J. Reitsma-Buitenhuis Adviseur ruimtelijke kwaliteit ir. J.L. van Grondelle Architect ir. J. van Dijk Stedenbouwkundige/ landschapsarchitect Ir. S. Schuit Burgerlid dhr. R. de Brouwer Adviseur Cultuurhistorie ir. M. van Bleek, Gelders Genootschap Ambtelijke ondersteuning dhr. A. Wagenaar en dhr. M. Visser
jaarverslag
Samenstelling CRK
2014 in cijfers - Onze adviseur ruimtelijke kwaliteit behandelde 280 plannen, deels in aanwezigheid van de aanvrager of ontwerper. - Van deze plannen werd 87% ter plekke door de adviseur ruimtelijke kwaliteit van een positief advies voorzien. - Voor 13% was een wijziging nodig. - Kenmerkend is dat over het algemeen de initiatiefnemers uiteindelijk tevreden zijn met de extra behaalde kwaliteit. Vooral omdat ze pas na afloop zien wat
het (betere) eindresultaat is. - De voltallige commissie behandelde dit jaar 3 belangrijke ruimtelijke ontwikkelingen in Ermelo. - Voor 9 plannen brachten wij een gecombineerd welstands- en monumentenadvies uit.
Unieke vorm van wonen
1 | Erfopzet 5 landschapswoningen aan de Nijkerkerweg met een heldere ordening van gebouwen
2 | De ‘ woonschuur’
3 | Hoofdgebouw (links), hooiberg (midden) en ‘woonschuur’ (rechts)
Ermelo
jaarverslag
2014
Functieverandering
4 | Nieuw klein Brandsgoed aan de Nijkerkerweg: Bestaande boerderij (boven) met terugliggende schuurwoningen (onder)
In Ermelo speelt functieverandering een grote rol bij de veranderingen in het buitengebied. Landelijk wonen in een nieuwbouwwoning in het buitengebied is niet alleen aantrekkelijk, het is tevens een goed middel om het karakter van de buitengebied te behouden of te versterken. Er worden eisen gesteld aan de vormgeving van gebouwen in de landelijke omgeving, maar ook de inrichting en opzet van het erf of perceel speelt daarbij een belangrijke rol. Daarbij ontstaat een unieke kans om bijzondere woonvormen
te ontwikkelen. Dit kan door extra aandacht te besteden aan de architectuur van de bebouwing. Maar vaak vormt de bestaande bebouwing, met veelal grote kappen en lage goten, een inspiratiebron. Met het zorgvuldig inrichten van een nieuw erf wordt niet alleen het landschappelijke karakter van de omgeving behouden, maar ontstaat ook een prettige en natuurlijke leefomgeving. Een voorbeeld daarvan is de ontwikkeling van 5 landschapswoningen aan de Nijkerkerweg nabij het buurtschap Telgt. Doordat alle woningen zijn ondergebracht in een gebouw met een overheersende kap en ondergeschikt geplaatst zijn ten opzichte van de bestaande boerderij, sluit de vormgeving naadloos aan bij de agrarische schuren in de omgeving. Een tweede interessant voorbeelddoet zich voor net buiten het dorp Speuld. Doordat gekozen is voor de informele opzet van een boerenerf zijn bij de bebouwing verschillende architectuurvormen mogelijk. Niet alleen zijn de dakvlakken opvallend groot en de goten voor het grootste deel laag, maar het plan vertoont ook een erfopzet met hoofdgebouw (de boerderij), een meer eenvoudig bijgebouw (schuur) en een naar achter geplaatst gebouw dat verwijst naar een hooiberg.
Het erf is zorgvuldig ingericht met streekeigen beplanting.
5 | Artist impression schuurwoningen klein Brandsgoed
Ermelo
2014
Functieverandering
jaarverslag
Unieke vorm van wonen
