Jaarverslag 2013
Nunspeet
Wilt u meer weten? Contactpersoon Lucas Reijmer Functie adviseur ruimtelijke kwaliteit/rayonarchitect Telefoon 026 442 17 42 Email
[email protected] Website www.geldersgenootschap.nl
Dit is een uitgave van het Gelders Genootschap ©
nunspeet
nunspeet!
jaarverslag
Voor een mooi
2013
Commissie Ruimtelijke Kwaliteit
Adviseren over ruimtelijke kwaliteit Met dit jaarverslag biedt de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit inzicht in haar werkwijze en plannen waarover in 2013 is geadviseerd. Dat is niet uitputtend, maar toont wel de breedte van de advisering: kwaliteit van bouwplannen, grote ruimtelijke
2013
ontwikkelingen en gemeentelijk beleid. Advisering
complexe plannen. Een nieuw erf (ruimte voor ruimte)
Het jaarverslag biedt raadsleden ook een nadere
tendens van minder regels en meer ruimte voor
kennismaking met de commissie. Wij tonen hoe we
eigen initiatief, maar wél met behoud van de karak-
de gemeente helpen bij het regisseren van ruim-
teristieken die de gemeente kwaliteit en identiteit
telijke kwaliteit. Het gemeentelijk beleid is daarbij
geven.
uiteraard de leidraad. Als vaste adviseur kijken
Dit jaarverslag hoopt een impuls te geven om ruim-
we hoe je evenwicht bewaart tussen vrijheid voor
telijke kwaliteit tot een terugkerend onderwerp
burgers en ontwerpers en heldere regie door de
van debat in uw gemeente te maken. Wij nodigen
gemeente. Ruimtelijke kwaliteit ontstaat als gevolg de raadsleden daarom uit om de mandaat- of comvan een wisselwerking tussen betrokkenheid, des-
missievergadering te bezoeken, of om met ons ter
kundigheid én regelgeving. Daarom wordt ingezet
plekke te gaan kijken hoe de borging van ruimte-
op een koers die aansluit bij de maatschappelijke
lijke kwaliteit gestalte krijgt.
Gelders Genootschap
jaarverslag
kwaliteit. De commissie komt alleen in beeld bij
nunspeet
vindt vooral plaats door de adviseur ruimtelijke
Laan 44
nieuwbouw appartementen
Gelders Genootschap
Het beeld vanaf de straat
vanuit zichzelf georganiseerd, met voor de gevels een eenvoudige uitdrukking met een grote herhaling van identieke elementen. Gezien de lange voorgeschiedenis en de kenmerken van de omgeving is dit plan besproken met de voltallige commissie waarbij hierin is geadviseerd het plan een zekere allure te geven met meer verscheidenheid in de geveluitdrukking. Hierop heeft de architect de handschoen opgenomen om tot een andere invulling te komen en is het plan doorontwikkeld tot een hoogwaardig beeld. Het gehele gebouw is met een plint op de grond gezet, met een eigen gezicht voor de bedrijfsfunctie en met aandacht voor de indeling en de detaillering van de gevels.
Ontwerp: Rene van Gent, Gent&Monk Architecten, Utrecht
nunspeet
Het betreft hier een ontwikkeling met een langdurige voorgeschiedenis. Op het beschikbare kavel was eerst een relatief fors woonprogramma gedacht, dat vanuit
de buurt commentaar opriep. Daarop is het programma anders opgezet en is een meer compacte bouwmassa ontwikkeld, bestaande uit een begane grond met een commerciële functie en daarboven drie lagen met appartementen. De omgeving kent verschillende gezichten, variërend van bijzondere fraai gedetailleerde historische panden tot bouwwerken met een gebrek aan detail. In het eerste voorstel was het plan vooral
jaarverslag
2013
Voor de bouw van appartementen boven een bedrijfsverdieping aan de Laan midden in Nunspeet is samen met de architect in een positief gerichte houding het plan ontwikkeld tot een hoogwaardig bouwwerk in deze omgeving midden in het dorp.
Het beeld van de achterkant
men tot een rijker ontwerp. Belangrijke verbeteringen die aangebracht zijn: het loslaten van de ritmiek over de bouwlagen heen naar het aanbrengen van een ritmiek per verdieping. De begane grond kreeg hiermee een eigen pui-indeling met een strak ritme, terwijl de 1e verdieping juist verschillen in kozijnen kent, afhankelijk van Het eerste plan dat wij voorlegden aan de de achterliggende functie. De 2e verdierayonarchitect, de heer Lucas Reijmer, ping kent weer een eigen strak ritme met kreeg als beoordeling dat het te weinig veel smalle verticale kozijnen. Ook zijn er in variatie in beeld kende. In overleg, aan de de gevels bijzondere kozijnen als accenten hand van door ons gemaakte schetsen, zijn aangebracht. we vervolgens in een drietal sessies geko- Ook het klassieke element in de straatgeGelders Genootschap
nunspeet
2013
Op de locatie van de voormalige bibliotheek aan de Laan te Nunspeet ontwierp GENT&MONK Architecten BNA in opdracht van Van Wijnen Projectontwikkeling Midden te Harderwijk een nieuw pand. De begane grond is een commerciële ruimte met daar boven, in drie lagen een achttal appartementen, waarvan de bovenste laag zich in een kap bevindt. Uitgangspunt op deze locatie was een pand te realiseren met een verwijzing naar de omliggende gebouwen, dus met een klassieke uitstraling. We kozen in de gevels voor een plint van hardsteen met een klassieke profilering, horizontale voegen. De verdiepingen zijn van baksteen, waarbij een deel van de 2e verdieping een horizontaal accent heeft gekregen met terugliggende banden hierin. Het dak, waarvan de goot op twee niveaus ligt, is voorzien van een mooi overstek met de getimmerde goot. De entree naar de appartementen in de zijgevel is geaccentueerd door middel van de liftschacht.
jaarverslag
Architect: René van Gent, GENT+MONK architecten
vel is aangepast. Het bestrijkt in het definitief ontwerp alle bouwlagen en is daardoor een verbindend element in de gevel geworden. De architectuurdiscussie die we in samenwerking met de welstandscommissie over de nieuwbouw op de locatie Laan 44 hebben kunnen voeren heeft geleid tot een project dat recht doet aan de voorname uitstraling die men op deze locatie mag verwachten.
Terugblik In het afgelopen jaar is door onder andere de economische crisis de bouwnijverheid sterk teruggelopen. Daarnaast is er door veranderingen in het systeem van het vergunningsvrije bouwen meer ruimte gegeven aan de burgers om aan de zij-en
2013
achterkant te bouwen. Het gevolg hiervan is een
Gevolg van de omstandigheden van deze tijd lijkt wel het groeien van het besef dat er niet op winst
Toegang tot het recreatieterrein Bad Hoophuizen
op korte termijn wordt gezocht maar meer naar een grotere diepgang. In het geval van het bouwen lijkt
waarderen het als ik samen met het burgerlid voor
het besef te groeien dat er naar onderscheidende
hen als klankbord dien en oplossingen aandraag.
kwaliteit gezocht wordt, iets dat zich ook voordoet
Dankzij het vooroverleg met initiatiefnemers en
in het midden-en kleinbedrijf. Het wordt nood
mijn oplossingsgerichte benadering worden veel
zakelijk om zich positief te onderscheiden om zo
plannen snel van positief advies voorzien. Ik denk
het hoofd te bieden aan deze tijd.
niet direct aan regels maar aan kwaliteit en aan
Ik ben nu al geruime tijd werkzaam als Adviseur
dialoog samen met de burgers.
Ruimtelijke Kwaliteit in Nunspeet om dit in de praktijk om te zetten, en met succes. Architecten, opdrachtgevers en aanvragers
Gelders Genootschap
Lucas Reijmer
jaarverslag
gen voor onder meer de economie van de gemeente.
nunspeet
sterke terugloop in de bouwaanvragen met gevol-
jaarverslag
2013
De bouw van een woonvoorziening aan de Zoomweg in Nunspeet voor mensen met een beperking is opgezet in een afwisselende en samenhangende uitstraling. Gezien de kenmerken van de omgeving kon worden ingestemd met deze oplossing. Bijzonder ook aan dit plan is dat het een beeld geeft van geschakelde twee-onder-één-kappers, waarmee het bouwwerk altijd nog kan worden omgevormd tot reguliere woningen. De architectuur is op een heldere eenvoudige wijze zodanig gedetailleerd dat ondanks de eenvoudige bouwmassa’s het beeld van het totale bouwwerk niet schraal en eenvormig overkomt. Architect: Slaa + van Asselt architecten
Onze ervaringen met de welstandscommissie in Nunspeet zijn positief. Wanneer overleg nodig blijkt dan is dat altijd constructief. Onze argumenten worden door de commissie begrepen en de bijdrage van de commissieleden is doorgaans positief en bruikbaar. Naar onze mening draagt het overleg daardoor veelal bij aan een betere kwaliteit van de gebouwde omgeving. Gelders Genootschap
Woonvoorziening aan de Zoomweg
Ontwerp: Slaa + van Asselt architecten
nunspeet
Woningbouw in de zorgsfeer
Gelders Genootschap
Ongewenst: Direct er tegenover, een erfscheiding in een harde gesloten uitvoering
nunspeet
Een gewenst beeld: Een groene erfscheiding in een vriendelijke uitvoering
jaarverslag
2013
Draagvlak voor ruimtelijke kwaliteit De tijd dat de inrichting van onze leef omgeving grotendeels in plannen en regels was vastgelegd, ligt achter ons. Deregulering, decentralisatie, eigen verantwoordelijkheid: het zijn begrippen die de toon zetten, ook in het ruimtelijk domein. Tegenwoordig is het een ‘andere overheid’ die de kwaliteit van de leefom geving regisseert. Dit gebeurt steeds meer samen met burgers. Het besef is doorgedrongen dat ruimtelijke kwaliteit niet met alleen regels is te sturen en dat beleid meer effect heeft als dit samen gaat met input vanuit de samenleving. Door burgers ruimte te geven voor eigen initiatief voelen deze zich meer verantwoordelijk voor de kwaliteit van hun leefomgeving. De overheid kan de aandacht hierdoor verleggen naar regie en stimulering. Een voorbeeld van een innovatief instrument zijn de ‘kookboeken’ voor de leefomgeving (www.omgevingswet.pleio.nl).
Gelders Genootschap
Een presentatie van een van de bouwwerken
Schets van het totale erf
nunspeet
2013
In het buitengebied spelen ook een aantal functieveranderingen, waarbij de agrarische functie vervalt en er woningbouw voor in de plaats komt. Algemeen uitgangspunt voor deze veranderingen betreft het handhaven van een agrarisch beeld, wat zowel in een traditionele als ook eigentijdse vormgeving kan. Een voorbeeld hiervan is de ontwikkeling van woningbouw op de Kemperhoeve in Elspeet, waar voor de rij van vier woning is gezocht naar het beeld van een schuur door de toepassing van een grote gesloten kap.
jaarverslag
Ruimte voor ruimte
Gelders Genootschap
hang bekeken. Daarmee is dit instrument straks hét middel om de ruimtelijke ambities van een gemeente aan te geven en burgers en bestuurders houvast te geven. Aanbeveling: - Het lijkt nog ver weg, maar wij vragen nu alvast aandacht voor het opstellen van een omgevingsvisie. Dit is weliswaar niet verplicht, maar het is onmisbaar als de gemeente ruimte wil laten voor initiatieven en niet alles in regels wil vatten. Ook anticipeert u met een omgevingsvisie op een effectief ruimtelijk kwaliteitsbeleid
nunspeet
jaarverslag
2013
De Omgevingswet komt eraan Naar verwachting treedt in 2018 de Omgevingswet in werking: een integrale wet voor de fysieke leefomgeving. Een doel hiervan is dat gemeentelijke bestuurders een bredere afweging kunnen maken bij het realiseren van ruimtelijke projecten. Niet de regels staan voorop, maar de vraag of een project een bijdrage levert aan een ‘goede ruimtelijke kwaliteit’ en hierdoor ‘meerwaarde’ oplevert. De gemeente is hierbij vooral een uitnodigende regisseur. Voorwaarde om als gemeente regie te voeren op ruimtelijke kwaliteit is dat er een heldere visie met doelstellingen ligt en waarin de kernkwaliteiten van de gemeente zijn verwoord. Dat gebeurt uiteraard in de welstandsnota, maar met de komst van de Omgevingswet wordt een aantal nieuwe instrumenten geïntroduceerd, namelijk het omgevingsplan (verplicht) en de omgevingsvisie (facultatief). In een omgevingsplan worden vooral concrete richtlijnen opgenomen, vergelijkbaar met een bestemmingsplan. Een omgevings visie is bedoeld als integrale, strategische visie waarin keuzes worden gemaakt voor de inrichting van de leefomgeving. Aspecten als architectuur, cultuurhistorie, welstand, stedenbouw, landschap, milieu en economie worden in onderlinge samen-
als straks de Omgevingswet een feit is. - De procedures voor het opstellen van nieuwe bestemmingsplannen (op termijn ‘omgevingsplannen’) en beeldkwaliteitplannen gelijk laten oplopen. Dit biedt een sterkere basis voor ruimtelijke kwaliteit. - (Nieuwe) raadsleden kunnen voor een nadere oriëntatie terecht bij de adviseur ruimtelijke kwaliteit om te kijken hoe de advisering functioneert. Desgewenst kunnen via het Gelders Genootschap cursussen worden georganiseerd.
appartementen aan het kerkpad
Ontwerp: Slaa + van Asselt architecten Gelders Genootschap
nunspeet
jaarverslag
2013
Midden in Nunspeet is op een ingewikkeld kavel een plan gemaakt voor twee appartementen met behoud van de bestaande parkeerplaatsen. Hiervoor is een eigentijds beeld ontwikkeld in een specifieke eigen signatuur waarbij is gezocht naar een kleinschalige uitdrukking in relatie tot het karakter van het Kerkpad.
Integratie met cultuur historie Wijzigingsplannen voor monumenten worden door de adviseur ruimtelijke kwaliteit en een adviseur cultuurhistorie van het Gelders Genootschap in de geïntegreerde welstands- en monumentencommissie behandeld. Dit maakt een frequente en snelle behandeling van dit soort plannen mogelijk. Overige advisering over cultuurhistorie vindt plaats door de gemeentelijke monumentencommissie.
Gelders Genootschap
jaarverslag
Voortraject én oplossingsgericht Bij de advisering legt de adviseur ruimtelijke kwaliteit de nadruk op het begeleiden van plannen en initiatieven, liefst door vooroverleg in een vroeg stadium van planontwikkeling. Dan bestaat nog volop ruimte voor de initiatiefnemer. Bij voorkeur betrekt de gemeente de adviseur ruimtelijke kwaliteit al in de RO-fase van beleids- en planvorming. Ruimtelijke kwaliteit maakt maakt deel uit van van het planologisch en stedenbouwkundig traject.
Rol van de commissie De commissie concentreert zich vooral op complexe projecten, waarin naast welstand ook aspecten als stedenbouw, landschap, cultuurhistorie of openbare ruimte meespelen. Hiertoe is de commissie samengesteld uit meerdere disciplines.
De toegang tot Elspeet
nunspeet
2013
Werkwijze bij de advisering De adviseur ruimtelijke kwaliteit van het Gelders Genootschap is vanuit zijn adviesrol het eerste aanspreekpunt voor gemeente en initiatiefnemers. Hij adviseert het college van B&W over het brede spectrum van ruimtelijke kwaliteit, zowel plannen, beleid als grote ruimtelijke ontwikkelingen. Het merendeel van de plannen wordt tweewekelijks ter plekke bij de gemeente door de adviseur ruimtelijke kwaliteit behandeld, samen met beide burgerleden.
Ambtelijke ondersteuning Marcel Bossenbroek
Commissie vlnr: Hanny Heetman, Jolanda Reitsma, John van Dijk
De cijfers Afgelopen jaar werden 284 plannen voorgelegd aan de adviseur ruimtelijke kwaliteit en het burgerlid, deels in aanwezigheid van de aanvrager of ontwerper. Van deze plannen werden 246 ter plekke door de adviseur ruimtelijke kwaliteit van een positief advies voorzien. Voor 37 plannen was een wijziging nodig. Gelders Genootschap
De commissie kreeg alleen het plan voorgelegd voor de bouw van appartementen aan de Laan vanwege de bijzondere locatie midden in het dorp.
nunspeet
jaarverslag
2013
Samenstelling commissie Voorzitter Jolanda Reitsma Adviseur ruimtelijke kwaliteit Lucas Reijmer Gelders Genootschap Architect John van Dijk Landschapsarchitect Hanny Heetman Burgerlid Hage Postema Monumentenlid Jeroen Westerman Gelders Genootschap
Zomerhuisjes
Gelders Genootschap
Ontwerp: Slaa + van Asselt architecten
Het uitgevoerde plan
De ontwerptekening
nunspeet
heeft vooral te maken met de eisen van deze tijd, waarin meer comfort en ruimte wordt gezocht. Een voorbeeld hiervan betreft dit onderstaande plan.
jaarverslag
2013
Een opvallende ontwikkeling in het afgelopen jaar betreft de verandering van bestaande zomerhuisjes. Vaak betreft het een uitbreiding van het woonoppervlak en ook wordt meer ruimte gezocht op de verdieping, waarbij wordt opgemerkt dat deze uitbreidingen vallen binnen de mogelijkheden van het bestemmingsplan. Dat deze over het algemeen bescheiden zomerhuisjes worden uitgebreid
Aanvragen voor reclame-uitingen waren enkele malen het onderwerp van discussie. Enerzijds willen de ondernemers Gelders Genootschap
Een nieuw erf in het kader van de Ruimte voor Ruimte regeling
graag de bedrijfsnaam, hun activiteiten of producten laten opvallen. Anderzijds kunnen felgekleurde grote reclameteksten aan gevels in het centrum disharmoniëren. In onderling overleg werd telkens een goede oplossing gevonden door de maatvoering en de kleurkeuze af te stemmen.
nunspeet
2013
Nu de nieuwbouw stagneert gaat een groot deel van de aanvragen over vergroten van woningen, niet alleen voor de naoorlogse huizen, maar ook voor redelijk recente huizen. Het gaat dan om het vergroten van het woonvertrek, een grotere keuken of extra (kinder-)kamers, of een dakkapel, nokverhoging of verbreding van een groot deel van het huis. Een uitbouw aan de achterzijde is in veel gevallen vergunningvrij. Maar aan de voorzijde is een vergunning nodig voor bijvoorbeeld een erker of een dakkapel. De plannen, die worden voorgelegd, variëren van gedetailleerd uitgewerkte bouwtekeningen tot huisvlijttekeningen. Waar de commissie op let is of het plan voldoet aan de welstandsnota en vooral of het plan passend is bij de stijl en het karakter van het huis en de omgeving. Soms worden aanpassingen van het plan door de commissie voorgesteld, waarbij het dan gaat om afstemming van materiaalkeuze en kozijnvormen. In bijna alle gevallen lukt het om de aanvraag al dan niet na geringe aanpassingen van een positief advies te voorzien.
jaarverslag
Burgerlid Hage Postema:
