Jaarverslag 2013
Aalten
Aalten! Wilt u meer weten? Contactpersoon Lucas Reijmer Functie adviseur ruimtelijke kwaliteit/rayonarchitect Telefoon 026 442 17 42 Email
[email protected] Website www.geldersgenootschap.nl
Dit is een uitgave van het Gelders Genootschap ©
Aalten
jaarverslag
Voor een mooi
2013
Commissie Ruimtelijke Kwaliteit
ruimtelijke kwaliteit in Aalten In het afgelopen jaar is door onder andere de economische crisis de bouwnijverheid sterk terug gelopen. Daarnaast is er door veranderingen in het systeem van het vergunningsvrije bouwen meer In lijn met voorafgaande jaren liepen de ontwikkelingen in de gemeente ook afgelopen jaar terug.om Dat aan doet echter niets ruimte gegeven aan de burgers de zijenaf aan het plezier om middels advisering een positieve bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van plannen op welke schaal dan ook.
2013
achterkant te bouwen. Het gevolg hiervan is een
Integendeel, juist in deze tijd is het belangrijk dat de aandacht voor kwaliteit overeind
sterke terugloop in de bouwaanvragen gevol blijft. Mensen nemenmet nu alleen een beslissing om te bouwen of verbouwen als het
een meerwaarde geeft voor de toekomst. Met de crisis is het besef toegenomen dat de gen voor onder meer de economie van de gemeen
ook de behoefte aan een goede omgeving, een omgeving die het waard is om te werken
en te wonen. Ik probeer daarom altijd met de aanvrager mee te denken, rekening te Gevolg van de omstandigheden van deze tijd lijkt
houden met het programma maar ook met de omgeving. Regelmatig worden plannen
wel het groeien van het besef dat er niet op winst namelijk vanuit de eigen wensen ontwikkeld met minder aandacht voor de invloed is op de omgeving. Onmisbaar wareneen daarbij de toelichtingen de betrokken houding van de Hoofdkantoor MDen in Dinxperlo op korte termijn wordt gezocht maar meer naar meewerkende ambtenaren.
grotere diepgang. In het geval van het bouwen lijkt het besef te groeien dat erStef naar onderscheidende de Wit
Architecten, opdrachtgevers en aanvragers waar
kwaliteit gezocht wordt, iets dat zich ook voordoet
deren het als ik samen met het burgerlid voor hen
in het midden- en kleinbedrijf. Het wordt nood
als klankbord dien en oplossingen aandraag. Dank
zakelijk om zich positief te onderscheiden om zo
zij het vooroverleg met initiatiefnemers en mijn op
het hoofd te bieden aan deze tijd.
lossingsgerichte benadering worden veel plannen
Ik ben nu al geruime tijd werkzaam als Adviseur
snel van positief advies voorzien. Ik denk niet direct
Ruimtelijke Kwaliteit in Aalten om dit in de praktijk
aan regels maar aan kwaliteit en aan dialoog samen
om te zetten, en met succes.
met de burgers.
Gelders Genootschap
Aalten
economische waarde van een pand afhangt van een zekere basiskwaliteit. Daarbij speelt jaarverslag
te.
Centrum Aalten
Architect Paul Saanen:
Na een eerste haalbaarheidsonderzoek met gevelbeelden werd ons verzocht het plan in welstand voor te leggen voor een pre-advies. Hierop volgde een negatief advies wat we natuurlijk niet leuk vonden. We hebben de handschoen opgenomen en zijn met een eerste schets in gesprek Gelders Genootschap
Bestaande situatie
Aalten
2013
Het voorstel is om de bestaande schuin weglopende voorgevel van de Hema letterlijk recht te trekken in relatie tot de herinrichting van het openbare gebied. Hiertoe was in eerste instantie het plan uitgewerkt in de vorm van een symme trische oplossing bestaande uit twee gemetselde bouwmassa’s aan weers zijden van een nieuwe centrale entree. Door het gemetselde karakter van beide bouwmassa´s werd de gevel van het bestaande bouwwerk teveel aan het zicht onttrokken en ontstond een oneigenlijk samengestelde bouwmassa, afwijkend van het omgevingsbeeld. Ook ontstond door de symmetrie van de oplossing een relatief grootschalig plat element in het perspectief van de straat.
jaarverslag
Uitbreiding van de hema
Bestaande gevel
Eerste plan
gegaan met de commissie, dit was een zeer constructief gesprek. Na de uitwer king van het nieuwe voorstel was een ieder zeer tevreden over het resultaat, zie de beelden. Door de paviljoen-achtige toevoeging is het bestaande gebouw in zijn waarde gelaten en de toevoeging een
op zichzelf staand geheel. Het oogt ook transparanter, luchtiger. De entree van de HEMA is duidelijk aanwezig. Het proces mag gezien worden als een prettige samenwerking. Ontwerp: Saanen Architecten
Centrum Aalten
jaarverslag
2013
Naar aanleiding van de advisering en een gesprek met de architect heeft deze de handschoen opgenomen om tot een andere invulling te komen. Deze nieuwe opzet bestond uit een lossere ordening van deze uitbreiding, met een meer trans parante uitstraling en met het achterlig gende pand beter in beeld. Deze uitvoe ring geeft een meer alzijdig beeld, waarbij ook de hoofdentree van de Hema beter tot uitdrukking komt. Burgerlid Kees Ritmeester:
In dit proces genoten de betrokkenen van de diepgang, het meedenken en het maatwerk. De architect schoof een paar keer aan en zag de meerwaarde en logica van de brainstormsessies. Ook schoven ambtenaren aan van ruimtelijke ordening en groenvoorziening om na te denken over hoe de uitbouw en verbouw het best tot stand kan komen in het centrum van Aalten. De architect pakte de aangereikte adviezen uitstekend op. Het resultaat is daarom een evenwichtig ontwerp wat meerwaarde geeft aan dit gebouw op een opvallende hoek. Zo ontstond ook Gelders Genootschap
de pergola aan de voorzijde met het terras voor het restaurant van de HEMA. De architect gaf ook aan dat hij het mee denken, adviseren en uitdiepen van de commissie en de ambtenaren belangrijk vond en was zichtbaar enthousiast over het doordachte ontwerp. Leuk bij dit proces is dat de totale omgeving werd meegewogen en genomen. Na de reali satie ben je straks als burger trots op deze doordachte implementatie. Ontwerp: Saanen Architecten
Aalten
Aanpassing van het plan
Het jaarverslag Met dit jaarverslag wordt inzicht gegeven in de werkwijze en van de advisering in Aalten in 2013. Het is geen uitputtend overzicht, maar het toont wel de breedte van de advisering. Het grootste deel van de advisering vindt een keer per twee weken
2013
plaats door de adviseur ruimtelijke kwaliteit samen met het burgerlid. De commissie wordt ingescha
Nieuwbouw aan de Spekkendijk in De Heurne
Het jaarverslag vormt voor nieuwe raadsleden ook
ingezet op een koers die goed aansluit bij de maat
de gelegenheid voor een nadere kennismaking.
schappelijke tendens van minder regels en meer
Wij laten u graag zien hoe we de gemeente Aalten
ruimte voor eigen initiatief, maar wél met behoud
helpen bij het regisseren van ruimtelijke kwaliteit.
van de kwaliteit en identiteit van gemeente Aalten.
Het beleid van de gemeente is daarbij uiteraard
Dit jaarverslag hoopt een extra impuls te geven aan
onze leidraad. Al vele jaren denken wij als adviseur
het debat in uw gemeente over het thema ruimte
van de gemeente mee aan een goed evenwicht tus
lijke kwaliteit. Wij nodigen de raadsleden daarom
sen vrijheid voor burgers en ontwerpers en een hel graag uit om de welstandsvergadering van de ad dere regie door de gemeente. Ruimtelijke kwaliteit
viseur ruimtelijke kwaliteit te bezoeken, of om met
ontstaat dan ook als gevolg van deze wisselwer
ons op pad te gaan en ter plekke te bekijken hoe de
king tussen betrokkenheid, enthousiasme, des
borging van ruimtelijke kwaliteit in uw gemeente
kundigheid én regelgeving. Daarom wordt al jaren
gestalte krijgt.
Gelders Genootschap
Aalten
stukken.
jaarverslag
keld voor grotere en complexe ruimtelijke vraag
Gelders Genootschap
hang bekeken. Daarmee is dit instrument straks hét middel om de ruimtelijke ambi ties van een gemeente aan te geven en burgers en bestuurders houvast te geven. Aanbevelingen: - Het lijkt nog ver weg, maar wij vragen nu alvast aandacht voor het opstellen van een omgevingsvisie. Dit is weliswaar niet verplicht, maar het is onmisbaar als de gemeente ruimte wil laten voor initiatie ven en niet alles in regels wil vatten. Ook anticipeert u met een omgevingsvisie op een effectief ruimtelijk kwaliteitsbeleid
Aalten
jaarverslag
2013
De Omgevingswet komt eraan Naar verwachting treedt in 2018 de Omgevingswet in werking: een integrale wet voor de fysieke leefomgeving. Een doel hiervan is dat gemeentelijke bestuur ders een bredere afweging kunnen maken bij het realiseren van ruimtelijke projecten. Niet de regels staan voorop, maar de vraag of een project een bijdrage levert aan een ‘goede ruimtelijke kwaliteit’ en hierdoor ‘meerwaarde’ oplevert. De gemeente is hierbij vooral een uitnodigende regisseur. Voorwaarde om als gemeente regie te voeren op ruimtelijke kwaliteit is dat er een heldere visie met doelstellingen ligt en waarin de kernkwaliteiten van de gemeen te zijn verwoord. Dat gebeurt uiteraard in de welstandsnota, maar met de komst van de Omgevingswet wordt een aantal nieuwe instrumenten geïntroduceerd, namelijk het omgevingsplan (verplicht) en de omgevingsvisie (facultatief). In een omgevingsplan worden vooral concrete richtlijnen opgenomen, vergelijkbaar met een bestemmingsplan. Een omgevings visie is bedoeld als integrale, strategische visie waarin keuzes worden gemaakt voor de inrichting van de leefomgeving. Aspecten als architectuur, cultuurhistorie, welstand, stedenbouw, landschap, milieu en economie worden in onderlinge samen
als straks de Omgevingswet een feit is. - De procedures voor het opstellen van nieuwe bestemmingsplannen (op termijn ‘omgevingsplannen’) en beeld kwaliteitplannen gelijk laten oplopen. Dit biedt een sterkere basis voor ruim telijke kwaliteit. - (Nieuwe) raadsleden kunnen voor een nadere oriëntatie terecht bij de adviseur ruimtelijke kwaliteit om te kijken hoe de advisering functioneert. Desgewenst kunnen via het Gelders Genootschap cursussen worden georganiseerd.
Sporthal Dinxperlo
Uitbreiding
Aalten
Het uiteindelijke ontwerp jaarverslag
2013
Een opvallende aanvraag betrof de bouw van een nieuwe sporthal bij de bestaande sportvoorziening aan de Europaweg in Dinxperlo. Vanwege de interne organisatie van het complex komt de nieuwe sporthal dichter bij de weg te liggen en krijgt daar mee een opvallende uitstraling. Gezien deze positie is met de ontwerper bespro ken dat de hal niet in een metalen gevel structruur uit te voeren, waarmee het meer als een bedrijfshal dan als een sporthal lijkt. Het bouwwerk is vervolgens uitgewerkt in baksteen, conform de bestaande bebou wing, en heeft het geheel een passende uitstraling gekregen. Ontwerper Ad de Lange, IBG bouwadvies:
Gezien de positionering van de uitbreiding ten opzichte van het bestaande, de com positie en uitstraling van de bestaande sporthal, was er snel en unaniem overeen stemming met de welstandcommissie op welke wijze de uitbreiding vormgegeven zou kunnen worden in de vorm van voort zetting van de bestaande vormgeving, volumecompositie met overeenkomstige materialisatie en kleurgebruik. Gelders Genootschap
De situatie Burgerlid Kees Ritmeester:
Het eerste ontwerp viel niet in de smaak vanwege de goedkope, industriële uit straling. Zeker omdat het volume vlak aan de openbare wegzijde zou komen von den we dat de architect met een andere materiaalkeuze moest komen. Duidelijk aansluiting zoekend met de bestaande bebouwing en de omgeving. Met deze
ideeën ging de ontwerper naar huis. Enige tijd later kwam hij met verschillende tekeningen op de proppen. We konden hem duidelijk maken dat een bakstenen uitvoering (wellicht iets duurder) mooier zou zijn en zou blijven. In de gesprekken werd duidelijk dat ook hier belangrijk is dat sociale, economische en culturele waarden gekoesterd dienen te worden.
Burgerlid Kees Ritmeester:
Aanbeveling: Aalten werkt nog met een welstandsnota van de 1e generatie met veel regels en een weinig stimulerende opzet. Hier ligt de kans om het beleid anders te organiseren, gericht op inspiratie, verbeelding en gebruiksvriendelijkheid. Gelders Genootschap
Landschappelijke uitbreiding van een eenvoudige woning in Linteloo
Aalten
In de tijd dat ik met veel plezier als burgerlid betrokken ben merk ik dat de transparantie is toegenomen. Ook schuiven aannemers, ontwikkelaars en architecten veel sneller aan voor een pre-advies. Ze zijn zichtbaar dankbaar voor het meedenken en helpen inpassen van een juiste afweging. Door dit anticiperen neemt het vertrouwen en navenant de kwaliteit van het in te dienen bouwplan toe. En dit komt de gemeente en haar uitstraling ten goede.
jaarverslag
2013
Draagvlak voor ruimtelijke kwaliteit De tijd dat de inrichting van onze leef omgeving grotendeels in plannen en regels was vastgelegd, ligt achter ons. Deregulering, decentralisatie, eigen verantwoordelijkheid: het zijn begrippen die de toon zetten, ook in het ruimtelijk domein. Tegenwoordig is het een ‘andere overheid’ die de kwaliteit van de leefom geving regisseert. Dit gebeurt steeds meer samen met burgers. Het besef is door gedrongen dat ruimtelijke kwaliteit niet met alleen regels is te sturen en dat beleid meer effect heeft als dit samen gaat met input vanuit de samenleving. Door burgers ruimte te geven voor eigen initiatief voelen deze zich meer verantwoordelijk voor de kwaliteit van hun leefomgeving. De over heid kan de aandacht hierdoor verleggen naar regie en stimulering. Een voorbeeld van een innovatief instrument zijn de ‘kook boeken’ voor de leefomgeving (www.omgevingswet.pleio.nl).
Ambtelijke ondersteuning Wim Bulsink, Niels Veeling en Bouke Witjes
Aalten
jaarverslag
2013
Samenstelling commissie Voorzitter Sjef van Elk, wethouder Druten Adviseur ruimtelijke kwaliteit Lucas Reijmer Gelders Genootschap Architect Peter Koelewijn Landschapsarchitect Jan Nakken Burgerlid Kees Ritmeester Monumentenlid Martin van Bleek Gelders Genootschap
Commissie vlnr: Lucas Reijmer, Peter Koelewijn, Sjef van Elk, Jan Nakken, Kees Ritmeester
De cijfers Afgelopen jaar werden 137 plannen voorgelegd aan de adviseur ruimtelijke kwaliteit, deels in aanwezigheid van de aanvrager of ontwerper. Van deze plannen werden er 124 ter plekke door de advi seur ruimtelijke kwaliteit samen met het burgerlid van een positief advies voorzien. Gelders Genootschap
Voor 9 plannen was een wijziging nodig. De voltallige commissie kreeg in totaal 4 plannen voorgelegd: 2 in vooroverleg en 2 definitieve aanvragen. Dit betrof fen voornamelijk belangrijke ruimtelijke ontwikkelingen zoals de uitbreiding van de Hema midden in Aalten.
De Heurne
Situatie
Het eerste voorstel
Ontwerp: 3DBN
Gelders Genootschap
De aanpassing met nog steeds weinig ruimte op de verdieping
Aalten
2013
Voor de bouw van vier starterswoningen in De Heurne is uitgebreid gesproken met de ontwerper, de ontwikkelaar en de gemeente. Het plan was in eerste instan tie uitgevoerd in een weinig dorps beeld met daarbij een uiterst beperkte ruimte op de verdieping. De vraag is gesteld of deze vorm van bebouwing wel gewenst is in deze tijd want als iemand nu de sprong neemt naar een eigen (starters)woning moet dat wel een duidelijke kwaliteits verbetering zijn. Na een aanpassing in de verschijningsvorm bleef het programma op de verdieping en daarmee het nega tieve advies overeind. Omdat ook de ont wikkelaar zich in de uitspraak kon vinden is uiteindelijk een totaal ander bouwtype voorgesteld, in een vanzelfsprekende vormgeving die wel past in het beeld van De Heurne.
jaarverslag
Starterswoningen
De Heurne
Starterswoningen
Gelders Genootschap
Opdrachtgever Heijen:
Door het vastgestelde budget door de gemeente Aalten van €150.000,- v.o.n. is er in eerste instantie een vermagerd en geknepen ontwerp gemaakt.
Bij dit ontwerp stelden wij ons de vraag of wij dit als aannemer wel wilden. Na intensief overleg tijdens de welstandstoets, is er besloten om het ontwerp aan te passen, maar wel de mogelijkheid te behouden om aan het maximale inves teringsbedrag te voldoen. Zoals is te zien is dit prima gelukt. Hopelijk zal de start van deze woningen daarom ook snel beginnen.
Het eindbeeld in een meer dorpse uitstraling met daarbij ook bruikbare woningen met een toekomstwaarde
Aalten
2013
Dit is een mooi voorbeeld dat we steeds minder aan het eind van het proces toet sen. In dit plan speelde de discrepantie om van een beperkt budget een pas sende woning te bouwen. Diverse keren schoven architect, bouwer en gemeente aan om te kijken welke kwaliteit hier het best zou passen. Deze meetings waren klantgericht en super meedenkend voor zowel de gemeente als voor de bouwer.
Immers het gaat ook om een goed te verkopen product wat past in deze kleine dorpskern. Uiteindelijk is hier een mooi plan uit voortgekomen en alle partijen waren tevreden over de gang van zaken.
jaarverslag
Burgerlid Kees Ritmeester:
