Technologiestichting STW. Jaarverslag

Technologiestichting STW

Jaarverslag

20 14

Technologiestichting STW Postadres

Postbus 3021 3502 GA Utrecht The Netherlands Bezoekadres

Van Vollenhovenlaan 661 3527 JP Utrecht T +31 (0)30 600 12 11 F +31 (0)30 601 44 08 E [email protected] www.stw.nl Foto omslag

Deze installatie in Wemmershoek, Zuid-Afrika, zuivert rioolwater met de Nereda-technologie. Royal HaskoningDHV gaat de energiezuiniger én goedkopere technologie nu ook leveren aan India en Zwitserland. Foto: Joana Doutor STW-nummer

2015/05508/STW ISBN-nummer

978-90-73461-90-1 NUR

950

Jaarverslaag 2014 Techn nolo ogiesticchtin ng STW apriil 2015

1

Inhoud

03 05

Voorwoord

40

42 43 44 48 49 50 52

01 06 08 09 09 13 17 18 19 20 22

Ontwikkelingen binnen STW Inleiding Jaarverslag In 2014 Financieringsinstrumenten Samenwerkingsverbanden Overige Prestatie-indicatoren De financiële situatie STW-jaarcongres 2014

Opvallende resultaten uit de kennisoverdracht Inleiding Cijfers kennisoverdracht Open Technologieprogramma Nanotechnologie Partnership Vernieuwingsimpuls Onderzoeksprogramma Sport

04

02

54 56 57 65

STW in cijfers

70 72 74

Jurykamers en commissies

82

Lijst van gebruikers

99

Lijst van afkortingen

Inleiding Kengetallen en statistiek Verkort financieel jaarbericht 2014

05 24

26 28 29 30 35 36

Opvallende resultaten uit het onderzoek Overzicht programma’s en activiteiten Inleiding Open Technologieprogramma Perspectief Demonstrator Samenwerkingsprogramma’s

Jurykamers Commissies

06

3

Bestuur Prof.dr. P.M.G. Apers voorzitter, Universiteit Twente 1 Prof.dr.ir. A.F.W. van der Steen voorzitter, Erasmus MC 2 Dr. C.A. Linse Voorzitter Raad van Toezicht TNO Ir. A.H. Schaaf

Bestuursraad

CEO Océ Technologies BV Prof.dr. I.W.C.E. Arends vice-voorzitter,Technische Universiteit Delft 3

Ir G.F.M. Beenker NXP 4 Dr.ir. J.P.H. Benschop ASML Netherlands BV Prof.dr. J.A. Bouwstra Universiteit Leiden Dr. H.P.C.E. Kuipers

Directie

Shell Global Solutions Dr. E.E.W. Bruins

Waarnemers

directeur

Drs. J.H. de Groene NWO Dhr. Th. Grosfeld Vereniging VNO-NCW Ir. A.P. Couzy Ministerie van Economische Zaken

1

tot 01/09/2014

2

vanaf 01/09/2014

3

vanaf 01/01/2014 lid vanaf 01/09/2014 vice-voorzitter

4

4

Jaarverslag STW 2014

tot 13/06/2014

Over de schutting Je moet het maar durven: geen cent meer uitgeven aan bedrijven die jouw afval ophalen en verwerken, maar juist geld ervoor vragen. Toch is die brutaliteit niet meer dan logisch wanneer je bedenkt dat afval vaak vol waardevolle stoffen zit. Van kostbare metalen tot recyclebare plastics, in een doorsnee afvalstroom kun je het allemaal vinden, en daarna hergebruiken. Afval is geen afval, maar een tussenfase waarin grondstoffen zich kunnen bevinden. Met deze en vele andere inzichten verraste ondernemer Gunter Pauli de bezoekers van het STW-jaarcongres in 2014. Pauli was de keynote speaker op het congres, en hield een gloedvol betoog over de projecten die hij als duurzaam ondernemer van dichtbij meemaakt. Een van Pauli’s gedurfde projecten draait om distels. Hoewel distels te boek staan als hardnekkig onkruid, en vaak roemloos op de composthoop belanden, zijn ze een waardevolle bron van grondstoffen voor bioplastics. In Italië is zelfs een oude petrochemische fabriek omgebouwd tot bioraffinaderij voor distels. In plaats van te betalen voor de verdelging, ontvangen Italiaanse boeren nu geld voor de distels op hun land. Een kwestie van durf? Nee, een kwestie van anders denken en daarna gewoon doen, aldus Pauli. Wetenschappers zijn bij uitstek geschikt om die stap te maken, omdat ze vaak over expertise beschikken die ook buitengewoon goed van pas kan komen buiten de kaders van hun eigen vakgebied. Met zijn aanstekelijke enthousiasme wist Pauli de congresbezoekers al snel voor dat idee voor te winnen. Het gevolg: de keynote was het gesprek van de dag, en de congresbezoekers dachten hardop na over hoe zij hun kennis konden inzetten voor een betere wereld. Dat uitgangpunt sluit naadloos aan op de visie van STW: technologische vooruitgang boek je niet alleen door bestaande technieken sneller, kleiner of slimmer te maken. De grootste sprongen maak je door over de schutting van je eigen onderzoekswereld te kijken, en samen te werken met andere wetenschappers, ondernemers of instellingen. Ook in 2014 heeft STW die missie vol overtuiging uitgevoerd. Dat leidde onder meer tot een uniek samenwerkingsproject met de Nierstichting. In het project dagen STW en de Nierstichting wetenschappers uit om materialen te ontwikkelen die cruciaal zijn voor de ontwikkeling van een draagbare kunstnier. De behoefte aan zo’n apparaat is enorm. Wereldwijd zijn twee miljoen mensen afhankelijk van nierdialyse, die ze meerdere keren per week moeten ondergaan in een ziekenhuis of een dialysecentrum. Een ‘eigen’ draagbaar dialyseapparaat kan de kwaliteit van leven voor hen dan ook flink verbeteren. De behoefte aan mensen die over de schutting durven te kijken is dus groot. Veel wetenschappers en ondernemers doen dat al, maar we hebben er meer nodig, aldus Pauli. Hopelijk wordt het straks dringen daar bij die schutting. Eppo Bruins directeur

5

01 Ontwikkelingen binnen STW

08

Inleiding

09

Jaarverslag

09

In 2014

13 13 13 14 15 15 15

Financieringsinstrumenten

17

Samenwerkingsverbanden

18

Overige

19

Prestatie-indicatoren

20 20 21 21

De financiële situatie

22

STW-jaarcongres 2014

Open Technologieprogramma Perspectief Valorisation Grant en Take-off Demonstrator Vernieuwingsimpuls Topsector Calls

Jaarrekening 2014 Begroting 2015 Ontwikkelingen

7

Inleiding

STW heeft als doelstelling de haar toevertrouwde middelen optimaal in te zetten voor hoogwaardig technisch-wetenschappelijk onderzoek, en te bevorderen dat de resultaten uit dit onderzoek worden gebruikt door derden, de utilisatie. Zij doet dit door excellent technisch-wetenschappelijk onderzoek te financieren, gebruikers en onderzoekers bij elkaar te brengen en door al haar projecten te begeleiden naar optimale kansen voor kennisoverdracht. Om haar missie te realiseren voert STW proactief eigen beleid en reageert op externe ontwikkelingen. Dit hoofdstuk is een verslag van het beleid en de resultaten daarvan in 2014. In hoofdstuk 2 staan enkele opmerkelijke wetenschappelijke resultaten uit onderzoek in 2014. Hoofdstuk 3 geeft enkele voorbeelden van kennisoverdracht in 2014.

8


Jaarverslag Volgens Treacy en Wiersema (Harvard, 1993) zijn er drie verschillende waardestrategieën die organisaties kunnen hanteren om toegevoegde waarde en onderscheidend vermogen ten opzichte van hun concurrenten te creëren. Ze onderscheiden de volgende strategieën: - Operational Excellence - Product leadership / Productleiderschap - Customer Intimacy / Klantenpartnerschap Het is onmogelijk om overal de beste in te zijn en geen enkel bedrijf is in staat om alles te betekenen voor haar klanten. Marktleiders blinken uit in het leveren van één waarde aan gekozen klanten. Het is van belang om deze unieke waarde aan te bieden door in behoefte te voorzien en dat kan alleen door te focusseren op een bepaald gebied. Het equivalent voor een onderzoeksfinancier kan als volgt worden omschreven: - Uitmuntende operationele processen (lage productiekosten, logistiek just-in-time) - Wetenschappelijk leiderschap in nieuwsgierigheidsgedreven onderzoek. - Maatschappelijke relevantie: daarmee bedoelen we relevantie voor de uiteindelijke afnemer. Dat omvat dan people, planet én profit, dus zowel het oplossen van maatschappelijke problemen alsook het creëren van economische waarde. Als onderzoeksfinancier heeft STW een acceptabele overhead en het wetenschappelijk onderzoek is van hoge kwaliteit. In het model van Treacy en Wiersema heeft STW er in 2014 voor gekozen te willen uitblinken in Customer Intimacy: klantenpartnerschap. Dit betekent dat STW met name de brug naar de maatschappelijke relevantie wil slaan waarbij people, planet én profit niet los van elkaar kunnen worden gezien. Daar waar de Europese onderzoeksagenda Horizon 2020 en de in november gepresenteerde Wetenschapsvisie van het kabinet vooral lijken uit te stralen dat toepassingsgericht onderzoek óf economisch voordeel oplevert óf bijdraagt aan de oplossing van maatschappelijke uitdagingen, daar ziet STW in dat beide nodig zijn om technologie te ontwikkelen die daadwerkelijk impact gaat hebben. STW gaat hierop voortbouwen en zal een eigen visie ontwikkelen op deze gefocusseerde doelstelling. In de Wetenschapsvisie kondigde het kabinet ook een nieuwe structuur voor NWO aan. Welke gevolgen dat voor STW zal hebben, is op dit

moment nog onduidelijk. Onder meer KNAW, VSNU en VNO-NCW hebben bij het ministerie en de Tweede Kamer gepleit voor behoud van best practices van de stichtingen FOM en STW, zoals sterke disciplines, programmering dichtbij en met het veld en organisatorische slagkracht. Een werkgroep binnen NWO zal nader uitwerken hoe NWO simpeler kan worden ingericht met behoud van het goede. STW hecht aan de sterktes van NWO en haar gebieden. Specifieke vakkennis, directe contacten met onderzoekers en gebruikers, en een slagvaardig opererend team zijn immers noodzakelijk voor innovatieve toepassingen met economische én maatschappelijke meerwaarde.

In 2014 FEBRUARI Cofinancieringeis omlaag

In de voorbereiding naar de topsector-calls 2014/2015 constateert STW dat de co-financieringseis bij de topsectorbrede HTSM en Water calls en bij Perspectief als hoog worden ervaren. Dit leidt met name bij de HTSM-call in eerdere jaren tot een onevenredig hoog honoreringspercentage ten opzichte van het aantal ingediende aanvragen.

Wereldnieuws in 2014: Britse artsen transplanteren een lever die met STWtechnologie is gerevitaliseerd. Foto: Organ Assist BV, Groningen

Ontwikkelingen binnen STW

9

Om zeker te stellen dat excellente technische wetenschap met een goede kans op toepassing, toegang houdt tot de STW-middelen, besluit het STW-bestuur de cofinancieringseis voor zogeheten PPS niveau 2 te verlagen. MAART Intellectueel Eigendom

STW past haar Intellectueel Eigendom-beleid aan. Bedrijven krijgen nu vooraf zekerheid: hoe meer zij bijdragen, hoe meer rechten op gebruik van de onderzoeksresultaten. Omdat intellectueel eigendom vaak pas ontstaat tijdens een project, was voorheen pas laat duidelijk onder welke voorwaarden bedrijven rechten konden krijgen tot commerciële en/of meer exclusieve toegang tot de gegenereerde kennis. Die onzekerheid kon leiden tot vertraging of kon bedrijven er zelfs van weerhouden deel te nemen.

intellectueel eigendom bij publiek-private samenwerking. Zandmotor werkt

In Kijkduin laten onderzoekers van onder andere Wageningen Universiteit, Rijkswaterstaat en Deltares zien dat het innovatieve idee om 21,5 miljoen kubieke meter zand op te spuiten voor de kust van Ter Heijde, inderdaad leidt tot een kustbescherming. Ook volgens plan varen natuur en recreatie er wel bij. Voor het concept is al belangstelling uit Zuid-Afrika, Vietnam, Engeland, India en de VS. In Zuid-Zweden en Peru starten binnenkort proefprojecten. Om het concept van de Zandmotor te kunnen exporteren is het noodzakelijk om in detail te weten wat er gebeurt. STW financiert en begeleidt een grote meetcampagne, die eind 2014 plaats vindt. TEDx Binnenhof

Een bedrijf dat minimaal 30 procent cofinanciert, krijgt nu het optierecht op een gratis nietexclusieve licentie om de vinding/octrooi(aanvraag) te gebruiken. Daarnaast kan het bedrijf tegen een marktconforme vergoeding een exclusieve licentie verkrijgen. Bovendien mogen bedrijven in een consortium hun gezamenlijke bijdragen optellen, waardoor eerder het gunstige percentage van 30 procent wordt bereikt. Daarmee is de nieuwe regeling gunstiger voor het MKB. NWO-breed is dit IE-beleid overgenomen, dat bovendien aansluit op landelijke afspraken over

Twee STW-onderzoekers presenteren zich op TEDx Binnenhof, op 31 maart in de Ridderzaal. De Eindhovense STW-promovendus Jeoffrey van den Berg spreekt over turning the chemical industry upside down. Zijn spinning disc is een microreactor waarin grondstoffen op een draaiende schijf snel met elkaar kunnen reageren. Marjolein Helder van het Wageningse Plant-e laat ter plekke haar mobieltje opladen met elektriciteit uit planten. Als ze halverwege plots begint te zingen (“It’s not easy being green”), kreeg ze – als enige – een staande ovatie.

De Zandmotor bleek te werken. Om het concept te kunnen exporteren is het nog nodig om in detail te weten wat er gebeurt. In september startte een grootschalige meetcampagne. Foto: Sierd de Vries, TU Delft

10


APRIL Poolse NWO op bezoek

Van 2 tot en met 4 april krijgt STW bezoek van twaalf medewerkers van de Foundation for Polish Science (FNP). De Polen zijn geïnteresseerd in de werkwijze van STW. De Poolse delegatie bezoekt gebruikerscommissies (de halfjaarlijkse bijeenkomst van onderzoekers en betrokken bedrijven) in Wageningen, Delft en Eindhoven en zoekt samen met STW-ers naar geschikte referenten. De Polen zijn zeer onder de indruk van de betrokkenheid van bedrijven al voor dat een concreet product in het verschiet ligt: ‘Dit is zeker iets dat wij ook moeten gaan doen’, aldus het hoofd van de afvaardiging. MEI Nieuwe voorzitter

Prof.dr.ir. Ton van der Steen, hoogleraar biomedische technologie aan het Erasmus MC te Rotterdam, wordt in mei benoemd tot lid van het STW-bestuur. In september volgt Van der Steen prof.dr. Peter Apers op als voorzitter. Apers was vanaf 2005 voorzitter van STW. De Delftse biochemicus prof.dr. Isabel Arends is per 1 september benoemd tot vice-voorzitter.

bezoekers. In het herbruikbare paviljoen krijgen honderdtachtig deuren uit het hoofdgebouw van de TU/e een tweede leven. Het paviljoen staat op dance-event Extrema Outdoor, de Wereldhavendagen en het festival Eurosonic Noorderslag. SEPTEMBER Gunter Pauli inspireert

Duurzaam ondernemer Gunter Pauli geeft een workshop op het STW-bureau waarbij STW-program officers een inkijk krijgen in elkaars portfolio en de verbindingen die kunnen ontstaan als je over grenzen heenkijkt. Op het STW-jaarcongres in oktober geeft Pauli vervolgens een inspirerende keynote lezing. Hij daagt de congresbezoekers uit om over de grenzen van hun vakgebied heen te kijken, en vanuit dat perspectief de wereld duurzamer te maken. ‘Vervuiling betekent dat je veel materiaal beschikbaar hebt waar niemand wat mee doet.’ Hij vraagt om nieuwe financierings- en bedrijfsmodellen. De succesverhalen die Pauli uit eigen ervaring vertelt, bijvoorbeeld een nieuwe fabriek die distels verwerkt tot diervoeding en waardevolle enzymen, leveren veel gesprekstof op. OKTOBER

JULI Designprijs voor paviljoen

De Eindhovense bouwkundestudente Floor van Schie ontvangt de eerste STW-designprijs. Zij ontwierp een duurzaam paviljoen voor Summerlabb, dat technologische innovaties toont aan festival-

Simon Stevin Meester

Tijdens het STW-jaarcongres reikt staatssecretaris Sander Dekker de Simon Stevin Meesterprijs uit aan de Twentse ‘chiparchitect’ Bram Nauta. Met een geldbedrag van 500.000 euro is de Simon Stevin Meester-prijs de grootste prijs

Links: De Rotterdamse biomedisch technoloog prof.dr.ir.Ton van der Steen wordt in september de nieuwe voorzitter van STW. Rechts: Gunther Pauli daagde bezoekers van het jaarcongres uit de wereld duurzamer te maken door over de grenzen van hun vakgebied te kijken. Foto: Hans Hordijk Fotografie, Barendrecht


11

voor technisch-wetenschappelijk onderzoek in Nederland. Het bestuur van STW prijst Bram Nauta om zijn baanbrekende ontwerpen van integrated circuits (chips). Dankzij de ontwerpen van Nauta gaan chips zuiniger met energie om, is het signaal beter en het datatransport groter. De naar hem vernoemde Nauta-schakeling kwam begin deze eeuw terecht in mobieltjes, televisies en andere elektronica. Recent heeft hij baanbrekend werk verricht in ruisonderdrukking bij mobiele antennes, wat zijn toepassing zal vinden in de volgende generatie mobieltjes (5G). NOVEMBER Icoonstatus kwantumtechnologie

Het mede door STW gefinancierde onderzoeksproject QuTech heeft van minister Kamp de status van Nationaal Icoon gekregen. QuTech is een van de vier projecten die zijn aangewezen als

Nationaal Icoon. De Nederlandse overheid geeft de status aan projecten waarvan zij een grote maatschappelijke en economische impact verwacht, en die daarom extra ondersteuning verdienen. Science with industry

In de workshop-reeks “… with industry” storten onderzoekers zich vijf dagen lang op grote uitdagingen die door bedrijven zijn geformuleerd. Aan het eind van de workshop presenteren de onderzoekers hun oplossingen. STW is mede-financier en organisator van Life Sciences with Industry, ICT with Industry en Physics with industry. Met interessante resultaten: een microscopie-bedrijf gaat een nieuwe voorbehandeling van monsters uitwerken en een chemische onderneming zal een patent aanvragen. Waterzuiveringstechniek naar buitenland

Ingenieursbureau Royal HaskoningDHV en WABAG, een van ‘s werelds meest toonaangevende watertechnologiebedrijven, tekenen een tienjarige samenwerkingsovereenkomst voor de levering van Nereda-technologie voor afvalwaterzuivering aan India en Zwitserland. Nereda zuivert afvalwater met bacteriën (aeroob korrelslib) en is daarmee een doorbraaktechnologie voor duurzame afvalwaterzuivering. Nereda-installaties zijn tot vier keer kleiner, energiezuiniger en goedkoper dan traditionele installaties. De Nereda-technologie is ontwikkeld binnen diverse STW-projecten. Agenda voor Smart Industry

Op 11 november neemt minister Kamp de Actieagenda Smart Industry in ontvangst. In deze agenda staat wat er moet gebeuren om kansen te verzilveren nu productie en ICT steeds meer vervlecht raken. STW draagt bij aan de Kennistafel van het Smart Industry initiatief en is gevraagd een wetenschapsbrede Science Agenda for Smart Industry op te stellen, zodat dit onderwerp een plek kan krijgen in de nieuwe NWOpropositie voor topsectoren.

Boven: Jan Douwe Kroeske bij de opening van Summer Labb, dat technologische innovaties toont aan bezoekers van festivals. STW maakte het duurzame paviljoen mogelijk. Foto: STW, Utrecht

12


Onder: Ingenieursbureau Royal HaskoningDHV gaat de komende tien jaar de Nereda-technologie leveren aan India en Zwitserland. Deze energiezuinige vorm van afvalwaterzuivering is al geïntroduceerd in Brazilië, Australië, het Verenigd Koninkrijk en Ierland. Foto: Royal HaskoningDHV

Financieringsinstrumenten Open Technologieprogramma

Het OTP kenmerkt zich door het ontbreken van begrenzingen op basis van disciplines. STW koestert deze openheid omdat innovatie in bijna alle gevallen multidisciplinariteit verlangt. Het OTP, evenals de Holst-projecten en de projecten in het kader van Embedded Systems, bestaat uit relatief kleine technisch-wetenschappelijke projecten. In 2014 ontving STW 124 aanvragen, na beoordeling door onafhankelijke referenten en ranking door zeven jury’s, heeft het bestuur 42 projecten gehonoreerd. Daar was in totaal een bedrag van 23 miljoen euro mee gemoeid, plus 1,5 miljoen euro aan cofinanciering door bedrijven. Voor Holst-projecten was een bedrag van 0,3 miljoen euro en voor Embedded Systems 1,8 miljoen euro gemoeid. Perspectief

Kenmerkend voor Perspectief-programma’s is dat onderzoekers en bedrijven zich verenigen tot consortia waarbinnen tientallen wetenschappers actief zijn. Omdat Perspectief een bottom-up aanpak heeft, is het instrument te kwalificeren als ‘programmacompetitie binnen de topsectoren’. STW ontving in totaal 41 onderzoeksinitiatieven. Zes voorstellen zijn gehonoreerd, waarbij STW 15 miljoen euro beschikbaar stelde (financiering

Links: Tijdens Life Sciences with Industry presenteren promovendi een betere voorbehandeling van biologische monsters. Nanomicroscopie-bedrijf FEI (de twee dames links) gaat het in huis testen. Foto: STW, Utrecht

van het ministerie van Economische Zaken). Daarnaast investeren ruim 80 bedrijven, waaronder Philips, DSM en Royal HaskoningDHV, 7,6 miljoen euro, waarvan 3,0 miljoen euro in cash bijdrage. De programma’s hebben een looptijd van zes jaar, ze vormen een opleidingsplaats voor in totaal 46 promovendi, 18 postdocs en 19 technisch assistenten.

Zes nieuwe perspectiefprogramma’s

Back to the Roots Dit Perspectief-programma gaat achterhalen welke micro-organismen een gunstige werking op gewassen hadden voordat de landbouw grootschalige veredeling en bemesting ging toepassen. Mogelijk kunnen die ‘oude bekenden’ een cruciale rol spelen bij het verhogen van de landbouwproductie, zonder dat daarvoor meer kunstmest of pesticiden nodig zijn. Led it be 50% Het energieverbruik van de Nederlandse glastuinbouw kan mogelijk met 50 procent omlaag als op een slimme manier gebruik wordt gemaakt van ledverlichting. Door kennis op te bouwen over de effecten van ledverlichting op plantengroei kan die energiebesparing binnen handbereik komen.

Rechts: STW-onderzoeker (en voormalig hacker!) Stephanie Wehner startte in Delft met onderzoek naar beveiliging van de kwantumcomputer. Foto: Sam Rentmeester


13

Smart Energy Systems in the Built Environment Gebouwen verbruiken ongeveer een derde van onze energie. Door die gebouwen slimmer te laten omgaan met de vraag naar energie en het aanbod daarvan, kan fors energie worden bespaard. Het onderzoeksprogramma wil nieuwe technologieën ontwikkelen zoals conversietechnieken en computersystemen die via datamining de energievraag en transport voorspellen. Excellence in Uncertainty Reduction of Offshore Wind Systems De hoge kosten die de bouw van windmolenparken met zich meebrengt, kunnen mogelijk flink omlaag als je het ontwerp van windmolens en de logistiek rondom de bouw en het onderhoud slimmer aanpakt. Dit Perspectiefprogramma zal onzekerheden verlagen die in het ontwerp en de installatie-aspecten van windmolenparken zitten, en die tot kostbare veiligheidsmarges leiden. Het programma brengt onder meer de lokale omstandigheden en eventuele slijtage en beschadigingen in kaart. Understanding Processes Using Operando Nanoscopy In het laatste decennium is een nieuwe benadering in de nanoscopie binnen handbereik gekomen: het onder realistische omstandigheden bestuderen van de samenhang tussen de eigenschappen en de nanostructuur van materialen en macromoleculaire biologische systemen. Dit Perspectiefprogramma gaat nieuwe nanoreactoren ontwikkelen die nanoscopische experimenten uitvoeren om relaties tussen de nanostructuur en de eigenschappen van materialen veel gecontroleerder, en dus veel efficiënter te bepalen.

New Technology for Monitoring Cancer Therapy Through Extracellular Vesicle Identity Tumoren zijn mogelijk ongekend nauwkeurig op te sporen als je zoekt naar de minuscule blaasjes (ofwel extracellulaire vesicles) die ze uitscheiden. Allerlei soorten cellen, ook gezonde, produceren dergelijke blaasjes. Ze bevatten veel informatie over kanker, allergieën, vaataandoeningen en autoimmuunziekten. Met dit Perspectief-programma slaan bedrijven en onderzoekers de handen ineen om een technologie te vinden waarmee de vesicles van kankercellen zijn op te sporen en te analyseren. Dat kan leiden tot een effectievere en op maat gemaakte behandeling van kanker Valorisation Grant en Take-off

Op verzoek van het ministerie van Economische Zaken hebben STW, NWO en ZonMw een instrument ontwikkeld voor vroege-fasefinanciering met een gedeeltelijk revolverend karakter. Het doel is het stimuleren en mogelijk maken van start-ups op basis van kennis uit academisch onderzoek. Dit nieuwe instrument volgde de succesvolle Valorisation Grant op, die tien jaar geleden door STW werd gestart met steun van de ministeries OCW en EZ. De Valorisation Grant heeft al geleid tot 47 succesvolle starters (bedrijven die gegroeid zijn en/of externe financiering hebben aangetrokken). In 2014 zijn in de laatste Valorisation Grant-ronde 14 haalbaarheidsstudies en 6 valorisatievoorstellen gehonoreerd, met een totale omvang van 1,5 miljoen euro. Net als de Valorisation Grant moet Take-off de zogeheten ‘funding gap’ in de vroege fase van een onderneming overbruggen. In de idee- en planfase vinden private investeerders en banken het risico te groot om te investeren. Financiering om de kloof tussen het onderzoek en de markt te overbruggen kan voorkomen dat waardevolle onderzoeksresultaten onbenut blijven. Nieuw is dat Take-off voor een deel bestaat uit een rentedragende lening. Uit een studie in 2013

De Valorisation Grant bestond tien jaar. Het financierings-instrument heeft 47 succesvolle ondernemingen opgeleverd. Foto: Norbert Waalboer Fotografie, Utrecht

14


bleek dat het merendeel van de starters met een Valorisation Grant financieel sterk genoeg is om de ontvangen subsidie op termijn terug te betalen. Take-off bestaat uit twee onderdelen: haalbaarheidsstudies en vroegefasetrajecten. Het vroegefasetraject doorloopt de stappen die nodig zijn om een kennisinnovatie commercieel levensvatbaar te maken, zoals een productieproces, marktonderzoek, marketing- en financieringsplan. Voor dit traject kunnen innovatieve starters een lening aanvragen. Doel is dat aan het einde van dit traject anderen – zoals private partijen – investeren in het vervolg. Take-off staat ook open voor aanvragen uit alle wetenschapsgebieden (techniek/bèta, life sciences en alfa/gamma). STW is penvoerder van het programma en beoordeelt de bèta- en technische voorstellen. ZonMw is betrokken voor de life sciences en andere NWO-gebieden beoordelen de voorstellen van alfa- en gammawetenschappen. In de eerste ronde is in januari 2015 2 miljoen euro voor acht projecten toegekend door staatssecretaris Sander Dekker. Demonstrator

Doel van het in 2013 gestarte instrument Demonstrator is het bevorderen van toepassing van verworven kennis op zowel universiteiten als hogescholen. Onderzoeksprojecten in de technische wetenschappen leiden nu soms niet verder dan tot het aantonen dat het principe van een nieuwe technologie werkt (zogeheten proof-ofprinciple), maar voor bedrijven is het risico vaak

nog te groot om kennis ‘op te pakken’. Met Demonstrator wil STW één stap verder gaan: de ontwikkeling van een praktisch demonstratiemodel dat de commerciële mogelijkheden van de technologie laat zien (zogeheten proof-ofconcept). Voor een Demonstrator-project kan maximaal 150.000 euro worden aangevraagd. In 2014 zijn de indieningsvoorwaarden voor het financieringsinstrument Demonstrator aangepast. Ook hogeschool-onderzoekers kunnen nu aanvragen. Wel geldt dat Demonstrator gekoppeld is aan SIA RAAK-onderzoek (hogeschool) of STWonderzoek (universiteit). In het verslagjaar zijn zeven van de 17 aanvragen gehonoreerd, met een gezamenlijk bedrag van 1,1 miljoen euro. Vernieuwingsimpuls

De Vernieuwingsimpuls is een door NWO uitgevoerd instrument van persoonsgebonden financiering voor onderzoekers in diverse fasen van hun wetenschappelijke carrière, van netgepromoveerden (Veni) via onderzoekers die al hun eerste prestaties als onderzoeker hebben geleverd (Vidi) tot gerenommeerde onderzoekers die een eigen groep opbouwen (Vici). In 2014 werden binnen het werkterrein van STW twaalf Veni- en acht Vidi-beurzen toegekend. Topsector Calls Water

De Nederlandse watertechnologie is al decennia wereldleidend via technologieën als actiefslib-waterzuivering, de UASB-technologie of biologische fosfaatverwijdering. Het Watertech-

Multinational Merck nam de Eindhovense starter Peer+ over, dat glas ontwikkelt dat kan schakelen tussen lichtdoorlatend en verduisterend. Foto: Peer+, Eindhoven


15

programma (topsector Water) wil die positie uitbouwen. Daartoe werken universitaire onderzoekers nauw samenwerken met de bedrijven om nieuwe kennis te ontwikkelen en toe te passen op het gebied van afvalwaterzuivering, drinkwaterzuivering, en transport, opslag en het terugwinnen van grondstoffen. In 2014 zijn acht van de 26 voorstellen gehonoreerd, waarbij STW 4,2 miljoen euro financiert en bedrijven 1,5 miljoen euro in cash bijdragen. HTSM

Het STW-programma High Tech Systemen en Materialen financiert onderzoek dat onder meer de machine- en auto-industrie, de luchten ruimtevaart en de staalindustrie verder zal helpen. Dat levert eindproducten, halffabricaten, componenten, materialen en diensten met toepassingen in alle andere topsectoren. Jaarlijks stelt STW een call open voor projectvoorstellen binnen de topsector HTSM. In het verslagjaar heeft het bestuur 23 van de 44 aanvragen gehonoreerd. Het totale budget bedroeg 9,5 miljoen euro en 2,5 miljoen euro in cash bijdrage van bedrijven. Materiaaltechnologie

Uitdagingen in de energieconsumptie, milieu, klimaatverandering, gezondheidszorg vergen nieuwe, intelligent gemaakte materialen met

verbeterde of nieuwe eigenschappen. Doel van het programma High Tech Materialen is om doorbraken te forceren in materiaaltechnologie. Dit moet nieuwe materialen opleveren die sterker, veiliger, sneller, slijtvaster of milieuvriendelijker zijn. Hightech materialen kwam tot stand in nauwe samenwerking met de stichting Materials innovation institute (M2i) en past binnen de topsector HTSM. In 2014 heeft STW 1,1 miljoen euro toegekend aan vijf voorstellen, daarnaast ontvingen de aanvragers 1,1 miljoen euro aan cofinanciering van M2i en DSM Dyneema. Plasma Conversion of CO2

STW en energienetwerkbedrijf Alliander financieren een programma voor onderzoek naar plasma-conversie van CO2. Dit moet leiden tot nieuwe plasma- en procestechnologie voor het splitsen van CO2 in CO en O2. Met CO als uitgangsmolecuul kunnen in vervolg-processtappen gasvormige en/of vloeibare brandstoffen gemaakt worden zoals methaan. Op deze manier is het mogelijk om met zon en wind opgewekte elektriciteit om te zetten in CO2-neutrale brandstoffen wanneer de vraag naar elektriciteit laag is. Het afgelopen jaar zijn drie projecten gehonoreerd voor een bedrag van 2,2 miljoen euro. Ontwerpwetenschappen

De topsector Creatieve Industrie verbindt kennis met innovatie. Het programma Research Through Design stimuleert onderzoek voor de ontwerpende disciplines en versterkt zo deze beweging. Het programma richt zich exclusief op ontwerpend onderzoek binnen de disciplines Architectuur, Design en Fashion. STW is verheugd over de (nieuwe) samenwerking hierbij met NWO Geesteswetenschappen. Ook het nationaal Regieorgaan Praktijkgericht onderzoek SIA is betrokken. Tijdens de Dutch Design week in oktober is een call geopend.

Xeltis haalde 27 miljoen euro op bij private investeerders. Het bedrijf brengt een vervangende hartklep voor kinderen op de markt. Foto: Shutterstock

16


Samenwerkingsverbanden Smart energy systems

Samen met de NWO-gebieden Maatschappijen Gedragswetenschappen en Exacte Wetenschappen draagt STW bij (voor 1 miljoen euro) aan het Programma Uncertainty Reduction in Smart Energy Systems. Het programma moet bijdragen aan het verminderen van onzekerheid voor actoren in het energiesysteem.

samen een onderzoek willen opzetten, kunnen een projectvoorstel indienen. Zo willen STW en IWT de samenwerking tussen Nederlandse en Vlaamse wetenschappers aanmoedigen. STW beoordeelt voorstellen op het gebied van High Tech Systemen en Materialen inclusief nanotechnologie en ICT, IWT neemt voorstellen in ontvangst op het gebied van farma en chemie, inclusief biotechnologie en biobased economy. Plantum

Chemische innovatie

Samen met het NWO-gebied Chemische Wetenschappen levert STW 0,5 miljoen euro voor het programma biobased materialen (TA-BPM) en 0,5 miljoen euro voor het programma polymerenonderzoek (TA-NEWPOL). Maps4Society

Het programma Maps4Society wil allerhande Nederlandse geo-informatie toegankelijk maken. Maps4Society is ontwikkeld door Rijkswaterstaat, Kadaster, Netherlands Space Office, de Nederlandse Commissie voor Geodesie (NCG) en STW. Het programma loopt van 2014 tot en met 2020, heeft een omvang van 2,7 miljoen euro en is onderdeel van de topsector ICT. In 2014 heeft STW de eerste aanvragen gehonoreerd: zes normale projecten en vijf zogeheten kleine innovatieve projecten met een totale omvang van 2,3 miljoen euro. IWT

Eind 2014 is STW een pilot gestart met haar Vlaamse tegenhanger: het agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie (IWT). Nederlandse en Vlaamse wetenschappers die

Plantum, de branchevereniging voor plantenveredelingsbedrijven en STW zijn het onderzoeksprogramma Green Genetics gestart. Het programma richt zich op de vraag hoe genetische factoren en omgevingsfactoren de ontwikkeling van planten sturen. Die kennis moet uiteindelijk uitmonden in nieuwe veredelingsmethoden. Telers kunnen daarmee efficiënter kweken en beter inspelen op veranderingen in de omgeving en de behoeften van consumenten. Het ministerie van Economische Zaken stelde een subsidiebedrag van 3 miljoen euro beschikbaar voor het programma. De deelnemende bedrijven dienen dat bedrag aan te vullen tot 6 miljoen euro. Programmabureau NanoNextNL

STW voert het programmabureau van het innovatieprogramma NanoNextNL. Dat is een consortium van meer dan honderd bedrijven, universiteiten, kennisinstituten en universitair medische centra die onderzoek doen naar micro- en nanotechnologie. Het gehele NanoNextNL-programma omvat een totaalbedrag van 250 miljoen euro.

Nederlandse roeiers trainen gerichter met een Google Glass-applicatie, waarmee ze real time slagtempo en snelheid zien. Foto: Fred van Diem


17

Hoogtepunt in 2014 was het tweedaags congres NanoCity, op 27 en 28 oktober in De Fabrique in Utrecht. Het congres over nanowetenschap en -technologie werd bezocht door 534 onderzoekers, ondernemers, sprekers en sponsoren. Het congres krijgt een vervolg in 2015 en 2016. In juni is begonnen met een nieuw valorisatieprogramma: geen traditionele Call for proposals maar de mogelijkheid om gericht het valorisatiepotentieel en ondernemersperspectief te onderzoeken en te verbeteren. Dit gebeurt met het zogeheten Lean Business Model Canvas en de Golden Egg Check. Het afgelopen jaar zijn actieplannen die voortvloeien uit de Midterm Review geïmplementeerd. Er is gestart met de cursussen Storytelling en Entrepeneurship. Veel waardering was er voor de tweedaagse cursus Risk Analysis and Technology Assessment. Programmabureau NanoLabNL

NanoLabNL en STW hebben een uitvoeringsovereenkomst getekend voor het programmabureau NanoLabNL Quantum Electrical Engineering. Op 1 juli ontving NanoLabNL van Staatssecretaris Sander Dekker van OCW en voorzitter Jos Engelen van NWO 17 miljoen euro voor het QuEEnprogramma. Het geld is bestemd voor de fabricage van nieuwe materialen, sensoren en apparaten met unieke nanostructuren zoals complexe detectoren die minieme krachten kunnen meten. STW zal het programma-management van NanoLabNL QuEEn uitvoeren.

Overige Klanttevredenheidsonderzoek

STW laat toetsen in hoeverre projectleiders en gebruikers na afloop tevreden zijn over de uitkomsten van een project en de rol van STW daarbij. Naar aanleiding van de toenemende verscheidenheid aan financieringsinstrumenten zijn in 2014 de vragen in dit klanttevredenheidsonderzoek aangepast. Tegelijkertijd is ervoor gekozen om de KTO via een telefonische enquête af nemen. Dit biedt de mogelijkheid om na te gaan of de vraag helder is en het resulteert doorgaans in een hoger aantal respondenten dan bij een schriftelijke procedure. Naast open vragen bevat de enquête vragen waarvoor respondenten een gedefinieerde score kunnen geven. Die scores worden gebruikt voor statistische analyses, de antwoorden op de open vragen voor verbeteracties in het kader van de ISO-9001-certificering. In 2014 is contact gelegd met 306 projectleiders en gebruikers. De respons bedroeg 96 procent. Zij werden bevraagd naar de rol van STW in ondersteuning, relatie en communicatie en kennisoverdracht en utilisatie. De gemiddelde klanttevredenheid scoorde een 7,7. Uit de analyse bleek dat de projectbegeleiding door de STWprogram officer een belangrijke succesfactor is. Met name gebruikers verwachten van STW een proactieve en sturende houding in het stimuleren van kennisoverdracht en valorisatie. Die verwachting wil STW waarmaken. Ook heeft STW de aanbeveling overgenomen om doelstellingen en rol van STW in valorisatie duidelijker te maken bij de start van een project. ISO9001-certificering

In 2014 is het ISO9001-certificaat verlengd. Dit betekent dat alle processen binnen STW eenduidig beschreven zijn en een aanpak van voortdurende kwaliteitsverbetering is ingevoerd. STW is een met publieke middelen gefinancierde organisatie en hecht daarom groot belang aan transparant en eenduidig handelen.

Ruim 500 bezoekers uit onderzoek en bedrijfsleven bezochten het tweedaags congres NanoCity 2014 om geïnformeerd te worden over innovatie in nanowetenschap en -technologie. Foto: Bram Saeys

18


Prestatie-indicatoren De STW-evaluatiecommissie adviseerde in 2011 drie indicatoren in te richten die specifiek de valorisatie-opbrengst meten. Dit zijn: het aantal wetenschappelijke publicaties met coauteurs uit het bedrijfsleven, het aantal herkenbare momenten van kennisoverdracht en het aantal vermeldingen van valorisatie in landelijke media. In het afgelopen jaar heeft STW de laatste twee indicatoren opnieuw gedefinieerd en vastgesteld met haar financiers NWO en het ministerie van Economische Zaken. De nieuwe beschrijvingen doen recht aan de grote diversiteit van ‘kennisproducten’ die uit STWonderzoek voortkomt en maakt het tegelijkertijd mogelijk kennisoverdracht daadwerkelijk te kwantificeren. Na de eerste registratie en benchmark tussen de verschillende werkgebieden zullen in 2015 nieuwe streefwaarden worden bepaald.

diensten, regelgeving, normen. Vanaf januari 2015 telt STW zichtbare kennisoverdrachtmomenten volgens de nieuwe methodiek. De pr-uitingen zijn omschreven als: vermelding van valorisatieresultaten van door STW gefinancierd onderzoek, projecten en programma’s in massamedia (radio, tv, print en online) die je overal in Nederland kunt verkrijgen of ontvangen. In 2014 vermeldde de landelijke media 31 valorisatie-resultaten van STW-onderzoek (tegenover 16 in 2013). In totaal werd STWbeleid en STW-onderzoek 51 maal genoemd in de landelijke media. Co-publicaties met bedrijfsleven: 97 (in 2013: 76) Valorisatie in landelijke media: 31 (16) Overige indicatoren 2014 (2013): Budget 90 M€ (101 M€) (waarvan 51 M€ van NWO, 20 M€ van EZ, 19 M€ van derden (55, 21, 25))

Kennisoverdrachtsmomenten zijn als volgt gedefinieerd: Wetenschappelijke en/of technische kennis, inzichten en concrete resultaten voortkomende uit een STW-project worden concreet en zichtbaar overgedragen aan een bedrijf of maatschappelijke partij die daarmee actief aan de slag gaat om de potentiele economische of maatschappelijke waarde vast te stellen en (indien rendabel of nuttig) in te voeren, te exploiteren in de bedrijfsvoering of te leveren producten

Aantal onderzoekers (promovendi+ postdocs – in dienst bij de kennisinstellingen): circa 885 (1042)

Promoties: 87 (82) Gebruikersrelaties: 1380 (1256) Gebruikerscommissiebijeenkomsten 567 (598) Door STW georganiseerde congressen: circa 8 (9) Publicaties: 773 (651) Overeenkomsten kennisoverdracht 87 (78) Octrooien: 13 (7) Start-ups Valorisation Grant 6 (13)

In 2014 startte technologieontwikkeling die automobilisten helpt bij het kiezen van de juiste rijstrook. Een betere verdeling kan het fileprobleem aanzienlijk verminderen. Foto: Shutterstock


19

De financiële situatie van STW

van de bestedingen (lasten) met 9 miljoen euro naar boekjaar 2015.

Jaarrekening 2014 Baten

In het jaar 2014 zijn de baten van STW afgenomen met 11 miljoen euro tot 90 miljoen euro. De afname is te verklaren door een verlaging van de EZ subsidie met 2 miljoen euro en een afname bijdrage van derden met 2 miljoen euro. Tevens heeft er een verschuiving plaats gevonden van de NWO-subsidie met 3,5 miljoen euro naar boekjaar 2015. De cofinanciering is afgenomen met 3,5 miljoen euro tot 10 miljoen euro. De verlaging is voornamelijk te verklaren door de verlaging van de cofinancieringseis. In de voorbereiding naar de topsectorcalls 2014/2015 constateert STW dat de cofinancieringseis bij de topsectorbrede HTSM en Water calls en bij Perspectief als hoog worden ervaren. In februari van 2014 heeft het bestuur besloten om de cofinancieringseis voor PPS niveau 2 te verlagen zodat excellente technische wetenschap met een goede kans op toepassing, toegang houdt tot de STW-middelen. In vergelijking met boekjaar 2012 is de cofinanciering in boekjaar 2014 verdubbeld (van 5 naar 10 miljoen euro) met een totale baten van 91 miljoen euro in 2012 en een totale baten van 90 miljoen euro in 2014. Lasten

De lasten uit hoofde van de toekenningen zijn in het verslagjaar 82 miljoen euro. In 2014 is ruim 24 miljoen euro toegekend aan het Open Technologieprogramma, exclusief Holst en Embedded Systems. Hiermee is een honoreringspercentage gerealiseerd van 34% in aantallen en 33% in geld. Er zijn 8 nieuwe EZ-programma’s toegekend in 2014: CANCER-ID, UPON, EUROS, SES-BE, Back2Roots, SES, HTSM 2014 en WaterCall voor 36 miljoen euro. Daarnaast is er 9 miljoen euro toegekend aan VernieuwingsImpuls en 13 miljoen euro aan overige programma’s: Demonstrator, HTM, Plasmaconversion of CO2, Maps4Society, Valorisation Grant, URSES, Chemie en Simon Stevin Meesterschap.

De begroting 2014 is ter vergelijking opgenomen in de staat van Baten en Lasten. De totale baten zijn afgenomen met 4 miljoen tot 90 miljoen euro. De totale lasten zijn afgenomen met 9 miljoen euro tot 89 miljoen euro. In de resultaatbestemming van de begroting 2014 is rekening gehouden met een onttrekking van de bestemde fondsen en reserves met 5 miljoen euro. Deze onttrekking is nu niet nodig en deze middelen blijven gereserveerd voor boekjaar 2015. Beheerskosten

De beheerskosten bestaan uit de kosten van het STW-bureau, het programmabureau van de Stichting NanoNextNL en de Stichting NanoLabNL. STW organiseert de projectadministratie, het financieel beheer, communicatie en de juridische ondersteuning voor NanoNextNL en NanoLabNL. De beheerskosten gerelateerd aan de totale baten zijn na verdiscontering van de doorberekende bureaukosten, netto 5,4% voor 2014 en 4,6% voor 2013. De daling van de totale baten naar 90 miljoen euro heeft direct invloed op het netto beheerskostenpercentage van 2014. De ontwikkeling van de beheerskosten is het gevolg van een stijging van personeelskosten en een daling van de doorberekende bureaukosten. Doordat SIA gehuisvest is in het pand van STW en FOM is er een daling van zowel de huisvestingskosten alsmede de kosten voor gemeenschappelijke voorzieningen. Eigen vermogen

De algemene reserve (onbestemd) en bestemde reserve (intern geoormerkt) zijn met 0,7 miljoen euro afgenomen. De algemene reserve is na resultaat-bestemming 0,3 miljoen euro. Voor 7 miljoen euro heeft het bestuur al een bestemming aangegeven en voor 11,5 miljoen euro zijn de gelden door derden beklemd en vastgelegd in bestemmingsvermogen. Het totale eigen vermogen is na resultaatbestemming onveranderd gebleven. De ontwikkelingen betreffende het gevoerde vermogensbeleid worden periodiek gemonitord.

Begroting 2014

Het verschil tussen de begroting 2014 en de realisatie is voornamelijk te verklaren door de verschuiving van de baten NWO met 3,5 miljoen euro naar boekjaar 2015 en de verschuiving

20


Liquide middelen

De doelstelling van het liquiditeitsbeheer is zorgen voor voldoende middelen om tijdig de noodzakelijke uitgaven te doen. De beschikbare

liquiditeiten worden kortlopend aangehouden bij het ministerie van Financiën als gevolg van schatkistbankieren. De liquide middelen zijn gestegen van 69 miljoen ultimo 2013 naar 83 miljoen euro ultimo 2014, een toename van 14 miljoen euro. Naast een verbetering van het werkkapitaal is de toename voornamelijk te verklaren door de toename van de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Bij STW is dit het verschil tussen toekenning onderzoeksprojecten en de betaalde toekenningen. Begroting 2015

De begroting voor de komende jaren reflecteert de vraag vanuit de markt naar meer vraagsturing en multidisciplinaire en cross-sectorale verbindingen. Daarbij speelt STW binnen de beschikbare financiële middelen maximaal in op het innovatiebeleid en de daarbij horende agenda’s van de economische topsectoren en is zij klaar om de maatschappelijke uitdagingen te adresseren die vanuit de OCW wetenschapsagenda en de NWO-strategienota zullen worden gedefinieerd. De baten voor 2015 zijn begroot op 87 miljoen euro. De toekenningen aan nieuwe programma’s en projecten worden voor 2015 begroot op 85 miljoen euro. De beheerskosten worden begroot op 5 miljoen euro.

Ontwikkelingen

In de loop van 2015 wordt de implementatie van het nieuwe ICT-systeem ISAAC (Informatie Systeem voor Aanvragen, Archivering en Communicatie) verwacht. Met ingang van 2015 heeft NWO voor de doorbelasting aan STW van de salariskosten – alle werknemers van STW zijn in dienst bij NWO – de opslagmethodiek op het brutosalaris (in 2014: 58%) losgelaten en gaan ze over op doorbelasting van de werkelijke kosten van de werknemers. Conform berekening NWO zou dit budgetneutraal zijn.

De Twentse ‘chiparchitect’ prof.dr.ir. Bram Nauta ontving de Simon Stevin Meesterprijs 2014. Met het geldbedrag wil Nauta ‘wilde ideeën’ uitdiepen om draadloze communicatie te verbeteren.


21

De entree van het jaarcongres. 2 Impressie van de zaal met diverse stands. 3 Uitreiking van de Simon Stevin Meesterprijs 2014. 1

STW-jaarcongres 2014 Op 2 oktober hield STW haar jaarlijkse congres. STW heeft tijdens haar jaarcongres de Simon Stevin prijzen uitgereikt. Uit handen van staatssecretaris Sander Dekker ontving ‘chiparchitect’ Bram Nauta de Simon Stevin Meesterprijs. De congresbezoekers verkozen Wieteke de Boer tot Simon Stevin Gezel en Kristian Göeken tot Simon Stevin Leerling. De Simon Stevin Meesterprijs is met een geldbedrag van 500.000 euro de grootste prijs voor technisch-wetenschappelijk onderzoek in Nederland. Een korte impressie. 1

2

3

22


4 Deelnemers aan een van de workshops voor jonge onderzoekers. 5 Impressie van de zaal met diverse stands. 6 Uitreiking van de Simon Stevin Gezelprijs 2014. 7 Uitreiking van de Simon Stevin Leerlingprijs 2014. Foto’s: Hans Hordijk Fotografie, Barendrecht

4

5 6

7


23

02 Opvallende resultaten uit het onderzoek

26

Overzicht programma’s en activiteiten

28

Inleiding

29

Open Technologieprogramma’s

30

Perspectief

35

Demonstrator

36

Samenwerkingsprogramma’s

25

Overzicht programma’s en activiteiten Programma

Looptijd

Open Technologieprogramma

open indiening

Totaal budget in M€*

Budget in 2014 in M€*

Uitvoering programma

24,4

STW

Perspectief:

Autonomous Sensor Systems (ASSYS)

2008-2014

4,8

Clean Combustion Concepts (CCC)

2008-2014

6,5

STW STW

GenBiotics

2008-2014

5,7

STW

Smart Optics Systems (SOS)

2008-2014

5,5

STW

Building on Transient Plasmas (BTP)

2009-2015

6,1

STW

Integral Solutions for Sustainable Construction (IS2C)

2009-2015

6

STW

Learning from Nature to protect crops (LFN)

2009-2015

6,5

STW

NeuroSIPE

2009-2015

7

STW

Bio-Based Geo & Civil Engineering (BioGeoCivil)

2010-2016

5,2

STW

Cardiovascular Risk Management (CARISMA)

2010-2016

7,2

STW

Generic Technology of Integrated Photonics (GTIP)

2010-2016

5,4

STW

SMART Separations for complex systems (SMARTSep)

2010-2016

6

STW

From Waste to Resource (W2R)

2010-2016

4,5

STW

Fundamentals and Application of Silicon Heterojunction

2011-2017

3,8

STW

solar cells (FLASH) H-Haptics Human Centered design of haptic interfaces

2011-2017

6

STW

OnTime: how to fix a (broken) circadian clock

2011-2017

5,5

STW

Super-resolution microscopy (‘Nanoscopy’)

2011-2017

5,4

STW

Integral and sustainable design of

2011-2017

4,7

STW

2012-2018

4,5

STW

Microscopy Valley

2012-2018

5,4

STW

Robust design of cyber-physical systems (IPS)

2012-2018

5,6

STW

Instruments for minimally Invasive techniques (iMIT)

2012-2018

6,7

STW

Population imaging genetics (ImaGene)

2012-2018

5,4

STW

RiverCare – towards self-sustaining

2013-2019

5,7

STW

Symbionics: Co-Adaptive Assistive Devices

2013-2019

4,1

STW

MEMPHIS platform: Merging Electronics and

2013-2019

6,7

STW

Biomarker Development Center (Biomarker-DC)

2013-2019

4,4

STW

Green defense Against Pests (GAP)

2013-2019

3,7

STW

Excellence in Uncertainty Reduction of

2014-2020

2,4

STW

2014-2020

2,6

STW

2014-2020

4,8

STW

Understanding Processes using Operando Nanoscopy (UPON)

2014-2020

2,9

STW

Led it be 50%

2014-2020

2,8

STW

Back to the Roots (Back2Roots)

2014-2020

2,6

STW

Hyflux

2010-2014

3

STW, Hyflux

Danone

2010-2015

3

STW, Danone

Healthy Lifestyle Solutions

2011-2016

3

STW, NWO-NIHC, Philips

Explorail

2011-2016

5

STW, NWO-MaGW, ProRail

Meiosis

2011-2016

3

STW, Rijk Zwaan

Advanced Sustainable Lighting Solutions (ASLS)

2012-2017

3

STW, Philips

Volatile Fatty Acid Platform

2012-2018

3

STW, Paques

multi-functional flood defences Nature-driven nourishment of coastal systems (NatureCoast)

multifunctional Rivers

Micro & nano PHotonics in Integrated Systems

Offshore wind Systems (EUROS) Smart Energy Management and Services in Buildings and Grids (SES-BE) New technology for monitoring CANCER therapy through extracellular vesicle Identity (CANCER-ID)

Partnership:

26


*inclusief financiële bijdragen gebruikers

Programma

Looptijd

Totaal budget in M€*

Valorisation Grant

2004-2016

QuTech

2013-2018

2,6

STW

Demonstrator (pilot)

2013-2018

2,1

STW

Budget in 2014 in M€*

Uitvoering programma

1,5

STW

Samenwerking met NWO:

Complexiteit

2010-2014

STW, NWO-EW

Innovatieve Genomics Clusters

2004-onbepaald

9

Maatschappelijk en Verantwoord Innoveren

2013-2017

7,4

STW, NWO

Mozaiek

2004-onbepaald

4

STW, NWO

Nieuwe Instrumenten in de Gezondheidszorg (NIG)

2008-2015

9

STW, NWO, ZonMw, FOM

Rubicon

2005-onbepaald

2

STW, NWO

Smart Energy Systems (SES)

2010-2016

6

STW, NWO-EW

NanoLabNL (2)

2011-2014

27

Programmabureau STW

Sport

2012-2018

10

STW, ZonMw, NWO-GW

Cyber Security

2012-2018

3,8

STW, NWO

HTSM (2012-2013)

2012-2018

16,7

STW,FOM

NWO-Fonds Open Access

2010-onbepaald

2,5

STW, NGI

ACTS, ALW, CW, EW, GW, MaGW, ZonMw, N, NGI, STW, WOTRO, FOM, NIHC

NWOnano

2010-2015

HTSM-2014

2014-2019

10

STW, FOM, NWO-ALW, NWO-CW, ZonMw 12

STW

NanoLabNL Quantum Electrical Engineering (QuEEn)

2014-2018

NWO-CW

2014

17 2,0

STW, NWO

Programmabureau STW

URSES

2014

1,0

STW, NWO

Veni

2000-onbepaald

3

STW, NWO

Vidi

2000-onbepaald

6,4

STW, NWO

Vernieuwingsimpuls:

FES-programma’s:

NanoNextNL

2010-2016

250

Programmabureau STW

Samenwerking met derden:

ERA-NET SIINN

2011-2014

STW en 19 partners uit

JACQUARD

2001-2015

17

STW

Sentinels

2004-2014

8,3

STW

Eiwitinnovatie

2012-2018

4,7

STW

Holstcentre

2013-2017

2

STW, NWO

2Enrich

2013-2018

2,5

STW, WOTRO, NWO

14 verschillende landen

Urbanising Deltas of the World

2013-2018

1

STW, ALW, WOTRO, MagW

Maritiem

2013-2018

5

STW

Watertech

2013-2018

2

STW

High Tech Materialen

2013-2019

2,1

STW, M2i

Embedded Systems

2014-2019

1,7

STW

Watercall

2014-2019

5,7

STW

Plasma Conversion of CO2

2014-2019

2,2

STW

Maps4Society

2014-2019

2,3

STW

STW-conferenties:

ICT.OPEN

jaarlijks

STW, NWO

Sense of Contact

1998-2014

STW

Schone en Zuinige Verbranding (COMBURA)

1997-2014

STW

Workshops with Industry

jaarlijks

STW (e.a.)

Simon Stevinprijzen:

Simon Stevin Meester

1998-onbepaald

500 k€

STW

Simon Stevin Gezel

2005-onbepaald

5 k€

STW

Simon Stevin Leerling

2008-onbepaald

1k€

STW

*inclusief financiële bijdragen gebruikers

Opvallende resultaten uit het onderzoek

27

Inleiding

In dit hoofdstuk presenteren wij een aantal aansprekende resultaten uit het onderzoek. Bij elke bijdrage is vermeld uit welk instrument (Open Technologieprogramma, Perspectief, Partnership, Demonstrator, Samenwerkingsprogramma’s, Valorisation Grant en Vernieuwingsimpuls) het onderzoek is gefinancierd.

28


Open Technologieprogramma (OTP)

Universiteit VU Medisch Centrum Amsterdam

Projectleider Dr. O. Kamp

Project 10507

Stamcellen sturen naar beschadigd hart

Foto: René Gerritsen

Onderzoekers van het VUmc en Erasmus MC ontwikkelen zogeheten StemBells, een combinatie van stamcellen en microbellen. Daarmee kunnen ze stamceltherapie na het hartinfarct verbeteren. Een probleem bij stamceltherapie is namelijk dat de bloedstroom ingespoten stamcellen vaak wegspoelt. StemBells moeten dat tegengaan door meer stamcellen op de plaats van bestemming te brengen en ze daar te houden.

Daartoe worden kleine microbellen voorzien van twee verschillende antilichamen: één dat kan binden aan de stamcel en één dat kan binden aan het beschadigde bloedvat. Met hulp van ultrageluid worden de StemBells naar de wand van het bloedvat in het infarctgebied geduwd, waar ze de bloedbaan verlaten en de beschadigde hartspier helpen herstellen. De eerste studies in ratten zijn veelbelovend.


29

Perspectief - Autonomous Sensor Systems (ASSYS)

Instelling ASTRON - Netherlands Institute for Radio Astronomy

Projectleider Dr.ir. M.J. Bentum

Project 10556

Signalen uit het vroege heelal

Gezocht: een radiotelescoop in de ruimte die een niet eerder waargenomen frequentiegebied bestudeert, namelijk dat beneden de 30 MHz. Daarbinnen kunnen signalen worden bestudeerd uit het hele vroege heelal (de ‘dark-ages’), signalen van planeten, zonuitbarstingen en ruimteweer. Vanaf aarde is dit een onbereikbaar frequentiegebied, daarom moet de radiotelescoop de ruimte in.

30


Vier onderzoekers bekeken of het mogelijk is de zogeheten OLFAR-telescoop te gaan bouwen. Hun conclusie: jazeker. Er kan een gecombineerde zonnecel/downlink-antenne gemaakt worden, de communicatie tussen satellieten is mogelijk. Ook is een algoritme ontwikkeld voor plaatsen tijdbepaling. De European Space Agency en de Chinese Academy of Science werken nu aan een missievoorstel voor een ruimtelescoop dat de ontwikkelde techniek gebruikt.

Perspectief – Smart Separations

Universiteit Universiteit Twente

Projectleider Dr.ir. B. Schuur

Project 11410

Vloeibaar zout vangen

Foto: Helene Monteillet, Wageningen UR

Het oogt misschien wat primitief, maar we zien hier een elegante scheidingstechniek. Deze magneten trekken vloeibaar zout uit een emulsie. Twentse onderzoekers gebruiken daarvoor temperatuurgevoelige deeltjes. Boven de 32 graden Celsius klonteren de kleine druppels samen, waarna ze efficiënt kunnen worden verzameld met een magneetveld. Deze zogeheten vloeibare zouten-techniek is veelbelovend voor scheidingen via vloeistofextractie. De techniek gebruikt druppels die 1000 keer zo klein zijn als in traditionele

processen, waardoor stofoverdracht veel efficiënter kan. Dat is belangrijk voor de (bio)chemische industrie omdat traditionele scheidingsprocessen daar circa 50 procent van de totale energieconsumptie verbruiken. Magnetische vloeibare zouten kun je toepassen in alle scheidingen waar je een product wilt concentreren en verwijderen uit zeer verdunde media. Op dit moment proberen onderzoekers hoogwaardige pigmenten en eiwitten zuiver te krijgen in bioraffinages.


31

Perspectief - From Waste to Resource

Universiteit Technische Universiteit Delft

Projectleider Dr.ir. R. Kleerebezem

Project 11604

Straks maken Marsrepen hun eigen verpakking

Foto: Joris Schaap

Bij de productie van repen in de chocoladefabriek van Mars in Veghel ontstaat zoetig en vet afvalwater. In dat water bevindt zich ook een interessante bacterie: Plasticicumulans acidivorans. Dit beestje slaat onder bepaalde omstandigheden namelijk lange vetzuurketens (polyhydroxyalkanoaten of PHA) op, zoals wij vet opslaan als reserve. En laat PHA nou de grondstof zijn voor bio plastics. Het idee is nu om bio plastics uit Mars-afvalwater te winnen om bijvoorbeeld snoepwikkels van te maken.

32


Milieubiotechnologen van de TU Delft en Mars hebben een proefinstallatie ingericht om de volgegeten bacteriën uit het afvalwater te halen en ze van hun PHA te ontdoen. De proefinstallatie boekte in 2014 twee successen: het microbiologische proces is in de praktijk getest met écht afvalwater van wisselende samenstelling, én de installatie produceerde kilo’s bio plastics. Ruim voldoende om experimenten mee uit te voeren. Op dit moment gaan de biotechnologen na waarvoor de nieuwe bio plastics precies kunnen worden ingezet.

Perspectief – Integral and sustainable design of multi-functional flood defences


Projectleider Dr.ir. P.W.G. Bots

Project 12182

Windmolenspel brengt dialoog op gang


Het behoort nog niet tot de reeks Risk, Monopolie en Kolonisten, maar toch. Dit is het Windturbines-op-een-zeedijk-electro-spel. Ontwerpers, gebruikers en andere stakeholders (denk aan gemeentes, bedrijven, recreanten) komen zo spelenderwijs tot een dialoog. Het spel integreert techniek en governance voor het ontwerpen van windturbines op zeedijken. Om de lampjes ‘juist’ te laten oplichten moeten de deelnemers afwegen welke aspecten op welke manier in het plan moeten worden opgenomen. Dat verleidt de betrokkenen al in de ontwerpfase tot een uitwisseling van verschillende perspectieven. Vervolgens helpt het electro-spel in de

toepassingsfase gebruikers met elkaar en hun stakeholders te communiceren over (on)mogelijkheden en wenselijkheden over het design van windturbines op zeedijken. Civiel ingenieur Paul Hölscher en organisatieantropoloog Baukje Kothuis van de Technische Universiteit Delft ontwikkelden het spel. Het is gelanceerd op de Delft Innovation Days in november 2014 en is gebruikt tijdens meerdere multidisciplinaire bijeenkomsten. Verrassend is dat het ‘niet-perfecte’ design van het spel de deelnemers inspireert tot nadenken over hoe het anders of beter kan.


33

Perspectief - OnTime: how to fix a broken (biological) clock

Instelling Nederlands Herseninstituut

Projectleider Prof.dr. E.J.W. van Someren

Project 12188

Beter slapen


Tien procent van de Westerse bevolking heeft chronisch (minstens drie maanden) last van slapeloosheid. Dat trekt een zware wissel: mensen zijn minder productief, hebben meer ziekteverzuim en krijgen vaker ongevallen. Alsof dat niet genoeg is, lopen ze ook groter risico op depressie, overgewicht, cardiovasculaire aandoeningen en diabetes. Voor slechte slapers zoekt dit project een behandeling op maat. Eerst worden verschillende typen slapeloosheid vastgesteld, bijvoorbeeld

34


een te hoog energieniveau, of een uit de pas lopende biologische klok, of slaapregulerende hersenstructuren die onvoldoende ‘veilige’ signalen krijgen om in slaap te vallen. Daarna wordt systematisch geanalyseerd hoe elk subtype reageert op een scala aan cognitieveen gedragsinterventies. Op deze manier kan de meest effectieve combinatie van beschikbare behandelmethoden voor elk subtype worden vastgesteld.

Demonstrator


Projectleider Prof.dr.ir. G.J. Verkerke

Project 13179

Scoliose behandelen zonder stijve rug

Dit implantaat kan scoliose corrigeren zonder dat patiëntes last houden van een blijvend stijve rug. De aandoening scoliose is een S- of C-vormige vervorming van de wervelkolom, die voorkomt bij meisjes in de groei. Zonder behandeling komen longen en hart in de verdrukking. Bij grote vervormingen wordt een rechte, metalen staaf aan de wervelkolom gefixeerd, die daardoor rechtgetrokken wordt. Dit corrigeert de vorm, maar heeft veel nadelen: de wervels vergroeien, dus de rug wordt voor altijd stijf. Bovendien belemmert het de groei, zodat deze ingreep pas na de groei wordt uitgevoerd. Dit nieuwe systeem corrigeert de wervelkolom met kleine, maar continu aanwezige krachten waardoor de wervelkolom volledig gecorrigeerd wordt zonder te verstijven. Daarnaast staat het scoliosecorrectie-systeem groei toe, zodat artsen kunnen ingrijpen wanneer de misvormingen nog beperkt zijn. Na correctie wordt het implantaat verwijderd met als resultaat een volledig gezonde en natuurlijke wervelkolom. De werking van dit bij de Universiteit Twente ontwikkelde implantaat is in proefdieren aangetoond en er is een proof-of-concept ontwikkeld. Samen met een bedrijf dat het systeem op de markt wil brengen, wordt het momenteel gereed gemaakt voor een klinische test. De wereldwijde markt voor deze vriendelijke methode om scoliose te behandelen bestaat uit duizenden patiënten per jaar.


35

Samenwerkingsprogramma - Nieuwe Instrumenten in de Gezondheidszorg


Projectleider Dr.ir. G.J.M. Tuijthof

Project 10851

Genezend water

Sportblessures behandelen met een waterstraal? Het kan. Blessures zoals een enkelverzwikking komen alleen al in Nederland ruim 80.000 keer per jaar voor. Deze blessures kunnen bot en kraakbeen in het gewricht beschadigen en moeten behandeld worden om gewrichtsslijtage te voorkomen. Dit gebeurt in een kijkoperatie, door kleine gaatjes te prikken loodrecht in het botoppervlak, waardoor beenmergcellen in beweging komen die het herstel in gang zetten. Het probleem is dat je daarmee niet elke plek in gewrichten kunt bereiken, en soms wordt gezond weefsel beschadigd.

36


Waterstraaltechnologie biedt een alternatief. Bij de Technische Universiteit Delft is een concept ontwikkeld waarbij een flexibele hogedrukslang met een doorsnee van 5 mm en een waterdruk tot 700 bar een scherpe waterstraal opwekt aan de zijkant van de instrumenttip. Met een paar cc water kunnen zo dezelfde gaatjes worden geboord. Het ‘genezende water’ wordt nu getest in een diermodel.

Samenwerkingsprogramma - Smart Energy Systems (SES)


Projectleider Prof.dr.ir. G.J.M. Smit

Project 11842

Een slim kastje

Foto: Gijs van Ouwerkerk

Op een bureau ergens op de campus in Enschede staat een glazen model van een huis. Dat modelhuis vraagt op verschillende tijdstippen verschillende hoeveelheden energie. En dit regelkastje regelt er de energiehuishouding. Hermen Toersche en Marco Gerards hebben er besturingssoftware opgezet voor grootschalige energievraagsturing. Want de hoeveelheid door zonnepanelen en windturbines opgewekt energie varieert sterk. Energiebedrijven hebben last van die wispelturigheid. Om periodes met een gebrek aan opwekking te overbruggen, zijn grote hoeveelheden opslag én flexibiliteit nodig. Die flexibiliteit is aan de vraagkant te realiseren. Gewoon thuis dus. Een

elektrische auto hoeft bijvoorbeeld zelden onmiddellijk na thuiskomst te worden opgeladen, en een wasmachine kan vaak ook een uurtje later zijn programma afwerken. Het slimme regelkastje bepaalt de volgorde. Het bevat planningsalgoritmen die flexibel stroomgebruik aansturen. De software kijkt vooruit om het gedrag te optimaliseren. Wie weet, heeft elk huis binnen 10 jaar niet alleen een slimme meter, maar ook een slimme energieverdeler.


37

Samenwerkingsprogramma - High Tech Systemen en Materialen (HTSM)

Universiteit Technische Universiteit Eindhoven

Projectleider Prof.dr.ir. J.M.J. den Toonder

Project 12826

Zelfreinigende zonnepanelen in zicht

Foto: Shutterstock

Het lotusblad is een schoolvoorbeeld van een zelfreinigend oppervlak. De fijne hiërarchische microstructuur van het oppervlak maakt het waterafstotend: regendruppels rollen gemakkelijk van het blad af en nemen vuildeeltjes met zich mee. Hoewel vaak geprobeerd, is het nabootsen van dit effect nooit gelukt, omdat de oppervlaktestructuren gevoelig zijn en gemakkelijk beschadigen. Onderzoekers van Eindhoven en Groningen slaagden erin oppervlakken te maken die kunnen schakelen worden tussen vlak (robuust) en

38


gestructureerd (zelfreinigend). Ze gebruikten daarvoor zogeheten responsieve hydrogelen die door temperatuurverandering of belichting van vorm kunnen veranderen. Een volgende stap is het zelfreinigend vermogen aan te tonen. Toepassingen liggen in outdoor verlichting, zonnepanelen, ziekenhuistoepassingen en producten voor persoonlijke verzorging.


39

03 Opvallende resultaten uit de kennisoverdracht

42

Inleiding

43

Cijfers kennisoverdracht

44


48

Nanotechnologie

49

Partnership

50

Vernieuwingsimpuls

52

Onderzoeksprogramma Sport

41

Inleiding

Kennisoverdracht en kennisbescherming spelen bij STW een grote rol om haar missie te realiseren. Om kennisoverdracht te bevorderen, brengt STW geïnteresseerde bedrijven, maatschappelijke groeperingen en onderzoekers bij elkaar door het organiseren van een gebruikerscommissie per project. Uitgangspunt voor de kennisoverdracht is dat STW als financier en de kennisinstelling die het onderzoek uitvoert, mede-eigendom hebben op de onderzoeksresultaten. Op basis van (mede)-eigendom kunnen met bedrijven afspraken worden gemaakt over optierechten, licenties of overdracht op de resultaten. Het proces van kennisoverdracht begint echter al bij het onderzoeksvoorstel waarin de utilisatiemogelijkheden en potentiële gebruikers geïdentificeerd worden door de indiener. Aanvragen worden bij STW beoordeeld op wetenschappelijke kwaliteit én op de utilisatiekansen. Daarnaast beoordeelt het STW-bureau al bij de indiening van onderzoeksvoorstellen of er sprake is van belemmeringen voor de kennisoverdracht, met andere woorden of er freedom to operate is. Doel van STW is om het onderzoek mogelijk te maken en STW zal in het geval van dergelijke belemmeringen in overleg met de kennisinstelling en de projectleider afspraken maken om toegang tot benodigde kennis te verkrijgen of te behouden. Hierdoor blijven afspraken over exploitatie van de onderzoeksresultaten met bedrijven mogelijk. Juridische kennisbescherming is van belang als dat bijdraagt om kennisoverdracht te realiseren. Voor STW is een octrooi een middel om kennisoverdracht te realiseren, bijvoorbeeld door middel van het verlenen van licenties of overdracht van de eigendom van de octrooirechten. Daarnaast worden in het onderzoeksproject afspraken gemaakt met bedrijven die deelnemen in een gebruikerscommissie over geheimhouding van de resultaten en over publicatie van de resultaten uit het onderzoek. In dit hoofdstuk presenteren wij een aantal aansprekende resultaten uit het onderzoek.

42


Cijfers kennisoverdracht Invention Disclosure en octrooiaanvragen

In 2014 heeft STW 30 ‘Invention Disclosure’formulieren ontvangen (vertrouwelijk document van een onderzoeker om te bepalen of octrooibescherming gezocht moet worden). STW heeft negen searches (zoekacties in octrooidatabases) laten uitvoeren van de Invention Disclosure formulieren uit 2014, bij negen vindingen moet nog een search procedure worden gestart. Bij vijf vindingen is wel een search uitgevoerd maar heeft STW nog niet besloten tot octrooiaanvraag. Acht van die 30 vindingen hebben geleid tot een octrooiaanvraag in 2014. Van vier vindingen is afgezien van het indienen van een octrooiaanvrage, waarvan twee vindingen in 2014 zijn gedaan. Octrooiaanvragen in 2014

Op 13 vindingen uit projecten heeft STW al dan niet tezamen met de aanvragende kennisinstelling een octrooiaanvrage ingediend in het verslagjaar. In 2014 zijn in totaal vijf octrooiaanvragen vervallen. Overeenkomsten

Met de aanpassing van het IE-beleid per 1 maart 2014 zijn de Algemene Voorwaarden van STW uitgebreid met rechten en plichten voor de gebruiker, waaronder de voorwaarden voor het verkrijgen van een optie op (deel)resultaten van het onderzoek. STW heeft getracht voor de gebruiker meer duidelijkheid te scheppen welke gebruiksrechten hij verkrijgt als tegenprestatie van de toegezegde cofinanciering aan het project, wanneer hij gebruik maakt van zijn optierecht. STW vraagt de gebruiker een bevestiging-verplichtingen-derdenbrief te ondertekenen die de verbinding vormt naar de Algemene Voorwaarden waarin het optierecht voor de gebruiker geregeld wordt. Waarschijnlijk zal hierdoor het aantal optieovereenkomsten afnemen en het aantal bevestiging-verplichtingenderden-brieven toenemen. In 2014 heeft STW totaal 87 overeenkomsten gesloten met universiteiten en/of gebruikers. Bij zeven daarvan zijn er octrooien overgedragen en er is een licentie verstrekt op een of meer octrooien, al dan niet beperkt tot een bepaald toepassingsgebied. Daarnaast is er een knowhow overeenkomst afgesloten. Er zijn 15 aanvullende overeenkomsten afgesloten, waaronder ondermeer een heronderhandeling over minimum royalties en drie afspraken over octrooi assignements. Aanvullende overeenkomsten behelsen verschillende nadere

afspraken op een vaak al bestaande relatie of afspraak bijvoorbeeld over een addendum op een licentieovereenkomst of verlenging van de samenwerking in een onderzoeksproject. Bij 22 overeenkomsten ging het om Optierechten, waarvan acht bevestiging-verplichtingen-derden met optie. Een optierecht op resultaten uit het onderzoek geeft een bedrijf meestal (ingeval er geen andere bedrijven interesse hebben binnen de gebruikerscommissie) de exclusieve mogelijkheid om gedurende het onderzoek in onderhandelingen te treden over gebruiksrechten. Er is één samenwerkingsovereenkomst afgesloten waarbij sprake is van een samenwerking en medefinanciering met een of meerdere contractpartijen in een onderzoeksprogramma. Verder is er één material transfer-overeenkomst afgesloten en 15 afstandsverklaringen (deze garanderen freedom to operate bij gebruik van onderzoeksresultaten wanneer een onderzoeker niet in dienst is van een universiteit). Afspraken over het geheim houden van resultaten en/of andere informatie is zes maal schriftelijk vastgelegd. Geheimhouding is binnen een onderzoeksproject altijd geregeld in de algemene financieringsvoorwaarden en in de voorwaarden van de gebruikerscommissie en in overeenkomsten met gebruikers. In een voorkomend geval is een extra geheimhoudingsafspraak gewenst, bijvoorbeeld als er sprake is van een nog niet geoctrooieerde vinding die onderwerp is van een bespreking met een gebruiker of derde. Binnen het partnershipinstrument heeft STW twee raamovereenkomsten afgesloten, waarin het opzetten van de partnership call en de samenwerking tussen STW en de industriële partner is vastgelegd. STW heeft 11 partnershipproject agreements gesloten, waardoor ook de kennisinstelling(en) verbonden aan het project binnen het partnershipprogramma valt. Tot slot zijn er twee Letters of Intent, waarbij STW de intentie uitspreekt om bijvoorbeeld een samenwerking met een partner aan te gaan, of om medewerking te verlenen aan een overeenkomst van kennisoverdracht met een bedrijf of start up. En er zijn vier afspraken die heel verschillend van aard zijn, zoals afspraken over octrooikostenverdeling en -management, inkomsten of een volmacht. Nieuwe bedrijven

Direct voortkomend uit STW-onderzoek zijn in 2014 twee bedrijfjes opgestart: ProtInhi en ImNeed AB.

Opvallende resultaten uit de kennisoverdracht

43


Universiteit/Instelling Technische Universiteit Delft en Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ)

Projectleider Dr. T.J. Bouma

Project 07324

Schorren beschermen de kust

Dit is de Zuidgors in Zeeland. Het is een schor, een begroeid buitendijks gebied waarvan de delen nabij de dijk alleen bij hoog water onder lopen, en dan golven kunnen dempen. Prof. Tjeerd Bouma gaat na hoe we de ontwikkeling van schorren kunnen inzetten als kustbescherming. Het belang van dergelijke natuurlijke kustverdediging op wereldschaal werd, met bijdragen vanuit dit project, onlangs in Nature gepubliceerd. Het NIOZ en de TU Delft ontrafelden samen de kantelpunten in het ontwikkelingsproces van schorren: wanneer begint een schor te groeien, wanneer begint erosie?

44


De ontwikkelde kennis over de vestiging van schorvegetatie blijkt ook toepasbaar te zijn in de restauratie van andere bedreigde kustvegetaties zoals mangroven en zeegrasvelden. De informatie uit het project is bijeengebracht in een numeriek model, geschikt als voorspellingsmodel voor geïntegreerde kustbewaking. Promovendus Zhan Hu legt momenteel de laatste hand aan een toepassingsversie.


Universiteit Leids Universitair Medisch Centrum

Projectleider Dr. J.W. Drijfhout

Project 10412

Vaccinmethode door Zweden opgepikt

Foto: Shutterstock

In het Zweedse Uppsala wordt een in Leiden ontwikkelde vaccinmethode verder ontwikkeld. Binnen twee jaar moet duidelijk zijn of deze verbeterde vorm van therapeutische T-celvaccinatie geschikt is voor verdere ontwikkeling binnen de mens. Het begon met een project van Jan Wouter Drijfhout bij het LUMC, waarin postdoc Sara Mangsbo bekeek hoe therapeutische vaccins het immuunsysteem van een patiënt kunnen versterken. De epitoop-bevattende constructen

uit het vaccin activeren dendritische cellen die de cellulaire afweer in het lichaam van de patiënt tegen een bepaalde vorm van kanker versterken. In Uppsala gaat Mangsbo dit principe verder naar de markt brengen. De eerste stap is het aantonen van de werkzaamheid van het vaccin in een experimenteel model. Parallel daaraan werken Leidse en Zweedse onderzoekers aan de vereisten uit weten regelgeving, nodig voor klinisch onderzoek. Ook zoeken ze een partner voor productie en klinische testen.


45


Instelling Centrum Wiskunde en Informatica

Projectleider Prof.dr. R.D. van der Mei

Project 11986

De ambulance is al in de buurt

Foto: Rienk Boode

Dit is een veelbelovend voorbeeld van omdenken. De aanrijtijd van aan ambulance mag niet langer zijn dan 15 minuten, maar ze rijden pas de standplaats uit nadat een melding is binnengekomen. Waarom gaat ambulances niet proactief op strategische plaatsen staan – op basis van voorspellingen van toekomstige incidenten? Rob van der Mei van het CWI in Amsterdam werkte het idee dat ambulances niet langer reactief vanaf de standplaats gaan rijden uit tot een zogeheten Dynamisch Ambulance Management.

46


Samen met de groep van Prof. Karen Aardal aan de TU Delft ontwikkelde hij een aantal geavanceerde algoritmen (‘schuifregels’). De algoritmen zijn geïmplementeerd in een real-time planningstool dat in de meldkamer de ambulances steeds optimaal kan verspreiden over de regio. Simulatieresultaten laten zien dat hierdoor de prestaties van ambulancedienstverlening sterk kunnen worden verbeterd. Bij de meldkamer van GGD Flevoland start binnenkort een praktijkpilot samen met het bedrijf CityGIS.


Universiteit Universiteit van Amsterdam

Projectleider Prof.dr. T. Gregorkiewicz

Project 12146

Zonlicht manipuleren


Groen laserlicht wordt geabsorbeerd in een sample dat vervolgens geel licht uitzendt. Met dit soort proefopstellingen gaan fysici aan de universiteit van Amsterdam na hoe silicium nanokristallen effectief licht kunnen omzetten in andere kleuren. Daarmee proberen ze de maximale efficiëntie van conventionele zonnecellen te verhogen. Een conventionele zonnecel zet slechts een klein deel van het zonlicht om in stroom. Het laag energetisch infrarode deel van het zonnespectrum wordt namelijk niet geabsorbeerd, en van het hoogenergetisch ultraviolette licht gaat veel energie verloren in de vorm van warmte. Deze verliezen kunnen gereduceerd worden door het

zonnespectrum te veranderen met een laag silicium nanokristallen op de zonnecel. Dit idee heet spectral shaping. Door toevoeging van erbiumionen rondom de nanokristallen, kan het deel van het hoog energetische licht hieraan snel en efficiënt worden overgedragen. De erbiumionen zenden de energie weer uit als bruikbare fotonen met een lagere energie. Deze fotonenergie is materiaal-specifiek, waardoor het spectrum dus door middel van materiaalkeuze geoptimaliseerd kan worden voor de onderliggende zonnecel. Het proces, hier aangetoond voor erbium, opent perspectieven voor efficiëntere zonnecellen.


47

NWO-nano

Universiteit Universiteit Utrecht

Projectleider Prof.dr. C.C. Hoogenraad

Project 11421

Transport in zenuwcel sturen met licht

Foto: Ivar Pel

Tot voor kort was het onmogelijk om onderdelen binnen een levende zenuwcel te verplaatsen. Biologen van de Universiteit Utrecht zijn er nu toch in geslaagd om met laserlicht onderdelen van een zenuwcel te verplaatsen. Het onderzoek is gepubliceerd in Nature. Zo kan nu zeer nauwkeurig onderzocht worden welke rol de positie van een celonderdeel speelt bij ziekten als ALS en alzheimer. In tegenstelling tot andere cellen vervangt ons lichaam beschadigde zenuwcellen meestal niet. Gehavende zenuwcellen worden gerepareerd. Maar dat lukt niet bij

48


ziekten als die van Alzheimer en ALS, onder meer doordat het transport in de cellen is verstoord. Met de laserlichtmethode is nu na te gaan of herstel van het intracellulaire transport bijdraagt aan het herstel van schade. De biologen koppelden cel onderdelen met laserlicht aan zogeheten motoreiwitten. Dat zijn eiwitten die stoffen binnenin een cel transporteren; elk type motoreiwit heeft zijn eigen bestemming. Zo zijn de onderdelen naar de gewenste plek te sturen.

Partnership – Meiosis

Universiteit Wageningen UR, Universiteit Leiden en Universiteit van Amsterdam

Projectleider Prof.dr. R.G.F. Visser

Project 12426

Slim veredelen

Foto: Rijk Zwaan

Twee medewerkers van de Veredelingsafdeling in het Trial Centre Kwintsheul beoordelen tomatenplanten. Binnen het Partnership programma Meiosis zoeken ze een manier om meiose te ontrafelen. Want meiose, het ontstaan van variatie in het DNA, is voor plantenveredelaars nog onbekend terrein. Plantenveredelaars maken nieuwe rassen door erfelijke eigenschappen uit ouderplanten optimaal te combineren. De variatie tussen ouderplanten ontstaat tijdens die meiose; het DNA wordt opnieuw gerangschikt op de chromosomen.

Tot dusver is nauwelijks bekend hoe deze rangschikking plaatsvindt. De universiteiten van Wageningen, Leiden en Amsterdam zijn daarom samen met Rijk Zwaan een Partnership gestart. De eerste resultaten laten zien dat meiosegenen uit modelsystemen vergelijkbaar reageren in gewassen van Rijk Zwaan. De kennis uit dit onderzoek moet leiden tot doelgerichter verbeteren van gewassen.


49

Vernieuwingsimpuls – Vici

Universiteit Technische Universiteit Eindhoven

Projectleider Prof.dr. H.J.S. Dorren

Project 07694

Data bundelen kost minder energie

Foto: Bart van Overbeeke

Zoals Post NL brieven voor dezelfde postcode bundelt in een postsorteercentrum, zo bundelt het internet data in knooppunten. Harmen Dorren test hier nieuwe schakelprincipes om het energieverbruik te kunnen verlagen van communicatiesystemen in die knooppunten van internet. Dat energieverbruik loopt namelijk danig uit de hand. Privé- en zakelijk internetgebruik, entertainment, gezondheidszorg en veiligheid kosten zoveel energie dat sommige data centers al eigen energiecentrales nodig hebben.

Tijdens zijn VICI-onderzoek ontwikkelde Dorren ultrasnelle optische pakketschakeltechnologie, waarbij data in pakketten wordt verzonden. De nieuwe schakelprincipes hebben geleid tot twee (Europese) vervolgprojecten. In het FP7 project ‘HISTORIC’ heeft hij samen met IBM Zurich Labs en IMEC de potentie na van ultracompacte microdisklasers als snelle optische schakelaars onderzocht. In het FP7 project ‘LIGHTNESS’ wordt nu een prototype van een optische pakketschakelaar ontwikkeld.

Enkele dagen voor het drukken van dit jaarverslag heeft STW met droefheid kennis genomen van het plotseling overlijden van prof.dr. Harm Dorren.

50


Vernieuwingsimpuls - Vidi

Universiteit Leids Universitair Medisch Centrum en Nederlands Kanker Instituut

Projectleider Dr. F.W.B. van Leeuwen

Project 11272

Tumor is zichtbaar tijdens operatie

Naast chemo- en radiotherapie is chirurgie een belangrijke behandeling voor patiënten met kanker. Maar het is nog altijd lastig om tijdens een operatie een tumor accuraat te identificeren. Dit STW-VIDI-project maakte het mogelijk om tumorweefsel op te laten lichten. Op de linker foto een schildwachtklier bij normaal licht, op de foto rechts licht de schildwachtklier fluorescerend blauw op. De chirurg kan het weefsel tijdens de ingreep duidelijk zien en het met meer zekerheid verwijderen.

Bij het LUMC en NKI-AvL is daartoe een hybride contrastmiddel ontwikkeld, dat nu commercieel beschikbaar is. Samen met bedrijven zijn de fluorescentiecamera’s geoptimaliseerd. De fluorescentie-geleide detectie van schildwachtklieren in patiënten met prostaatkanker is het afgelopen jaar verbeterd, van 64 naar 94 procent. Cruciaal voor dit succes was het zichtbaar maken van de schildwachtklier binnen de anatomische context.


51

Onderzoeksprogramma Sport Real-time feedback voor een betere schaatsprestatie


Projectleider Prof.dr. F.C.T. van der Helm

Project 12870

Ideale schaatsslag is persoonlijk

Foto: Marco Lubbers

Twee onderzoekers én diverse camera’s volgen olympisch kampioene Lotte van Beek. Van Beek rijdt met sensoren (‘markers’) op het pak en op de ‘meetschaats’. Ze schaatst 50 meter, waarna de computer een 3D-beeld vormt. Omdat ijsstadion Thialf druk bezet was, moesten onderzoekers en schaatsers ‘s nachts aan de slag. Doel is om de ‘ideale schaatsslag’ per individu te vinden. Alle gegevens die de camera’s van Lotte van Beek maakten, zijn verzameld in een

52


computermodel, dat optimale schaatsprestaties simuleert. Door het invoeren van specifieke kenmerken, zoals lichaamsbouw en gewicht, kan het computermodel voor elk individu voorspellen wat voor effecten kleine veranderingen hebben op de schaatsprestatie. Het model stelt onderzoekers in staat om te voorspellen in plaats van achteraf analyseren. Dit is één van de 25 projecten binnen het Onderzoeksprogramma Sport dat in 2013 gestart is.


53

04 STW in cijfers

56

Inleiding

57 57 59 60 63 64

Kengetallen en statistiek

65

Verkort financieel jaarverslag 2014

Gebruikers Utilisatie Aantal lopende projecten Financiële (project)gegevens STW-bureau

55

Inleiding

Met dit jaarverslag legt STW verantwoording af over de besteding van de haar toevertrouwde gelden. Naast dit jaarverslag publiceert STW ook jaarlijks haar zogeheten Utilisatierapport. Daarin rapporteert zij over de toepassing van resultaten uit STW-onderzoek. Graag verwijzen wij de lezer daar naar. In dit hoofdstuk geven wij op een beknopte en kwantitatieve manier inzicht in de prestaties van STW in het afgelopen jaar, veelal in meerjarig perspectief. Met de komst van programma’s is in de afgelopen jaren het programmatische compartiment gegroeid, deels door het verkleinen van het budget voor het Open Technologieprogramma (OTP), deels door toegenomen bijdragen van gebruikers en andere sponsoren. Waar op de volgende pagina’s geen nadere aanduiding is gegeven betreffen de kengetallen het OTP en de STW-programma’s samen. De door STW uitgevoerde Vernieuwingsimpuls en in hoofdzaak extern gefinancierde programma’s worden niet tot het OTP gerekend.

56


Kengetallen en Statistiek Gebruikers figuur

1 Gebruikers per categorie in 2014

(Semi)overheid

aantal

9% Kennisinstelling 13% Bedrijven: > 250 medewerkers 31% Bedrijven: < 250 medewerkers 47%

1400

figuur

2

1200

Aantal industriële gebruikersrelaties

1000

Aantal buitenlandse gebruikersrelaties Aantal Nederlandse gebruikersrelaties

800 600 400

14 20

13 20

12 20

20

120

figuur

3 Gebruikers

100

Aantal gebruikers in de gebruikerscommissies van 2014. Soms is de gebruikerscommissie nog niet volledig geformeerd. Bij 37 projecten zijn meer dan 10 gebruikers betrokken, vaak in de sfeer van vertegenwoordigers van andere kennisinstellingen.

80

60

40

20

>1 0

10

9

8

7

6

5

4

3

2

0

1

aantal projecten

20

10

0

11

200

aantal gebruikerscommissieleden

STW in cijfers

57

aantal gebruikers

1000

figuur

4 Projecten en gebruikers Verdeling van de externe gebruikers naar het aantal projecten waarbij zij zijn betrokken. Zo zijn er 991 gebruikers ‘slechts’ bij één STW-project betrokken, 178 gebruikers bij twee projecten, tot 11 gebruikers bij meer dan 14 verschillende projecten. In 2014 waren in totaal 1380 gebruikers betrokken bij het onderzoek. (Buitenlandse) universiteiten en ziekenhuizen zijn niet meegerekend. Divisies van bedrijven worden niet als afzonderlijke gebruiker geteld.

100

10

4 >1

14

13

12

11

10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

0 aantal projecten waaraan de gebruiker is verbonden

figuur

5 Waardering gebruikers na afloop van het project Zeer tevreden (≥ 8) Tevreden (>6 <8) Ontevreden (≤ 6)

figuur

52% 40% 8%

6 Waardering (hoofd)aanvragers na afloop van het project Zeer tevreden (≥ 8) Tevreden (>6 <8) Ontevreden (≤ 6)

58


71% 27% 2%

aantal octrooiaanvragen

Utilisatie 16

figuur

7 Octrooiaanvragen

14 12

Aantal octrooiaanvragen direct voortgekomen uit STW-onderzoek.

10 8 6 4

material transfer agreement

7 1 2 5 12 4 5 9

overdracht octrooi overdracht kennis samenwerking onderzoek optie en licentie optie licentie geheimhouding afstandsverklaring

11 2 1 5

10 4

9 4

4

5 1 22 3 2 7

1 2 16 5 1 12 3

3 1 4 2 31 4 3 5 2 2

59

58

addendum partnership frame work agreement partnership project agreement programma’s 58

70

14 14 20

13 20

3 7 1

figuur

4 23 5 8 6 5 1 11 4

22 2 6 15 15 2 11

78

87

8 Contracten

4 1 2 5 1 1

15

figuur

9 Nieuwe startende bedrijven

12

Overige programma’s (inclusief Vernieuwingsimpuls) Valorisation Grant

9

Aantal uit STW-onderzoek opgestarte bedrijven. In juni is het financieringsinstrument Valorisation Grant gestopt. De honoreringen voor het vervolg, Take-off, zijn toegekend in januari 2015.

6

14 20

13 20

12 20

11 20

0

10

3

20

aantal

Totaal

20

13 12 20

20

11

20

12

letter of intent

10

20

7 6

overige overeenkomsten

20

20

09

20

20

10

0

11

2

STW in cijfers

59

inkomsten (in M€)

1,2

figuur

10 Inkomsten uit kennisexploitatie

1,0

Lumpsum Royalty

0,8

Inkomsten op STW-projecten. Royalty en lumpsum zijn inkomsten vanwege overeenkomsten met derden.

0,6

0,4

14 20

13 20

12 20

11 20

20

0

10

0,2

aantal lopende projecten

Aantal lopende projecten 500

figuur

Lopende projecten binnen OTP, Bsik, 400

Perspectief, Partnership, HTSM en overige programma’s

300

OTP Bsik Overige programma’s* Perspectief Partnership HTSM

200

aantal lopende projecten

14

* Onder overige programma’s vallen: Demonstrator, Valorisation Grant, Vernieuwingsimpuls en alle overige Samenwerkingsprogramma’s

20

13 20

12 20

11 20

20

0

10

100

350

figuur

12 Lopende projecten per type instelling

300

in 2014 (OTP, Perspectief en HTSM) 250

TUD, TU/e, UT Overige universiteiten (inclusief UMC’s) Para-universitaire instellingen

200 150 100


4 20 1

3 20 1

2 20 1

1 20 1

20 1

0

0

50

60

11

aantal projectvoorstellen

250

figuur

13 Honoreringen en afwijzingen per jaar

200

(OTP en Perspectief)

150

Honoreringen Afwijzingen

100

50

14 20

13 20

12 20

11 20

10 20

09 20

08 20

07 20

06 20

20

05

0

figuur

14 Status projecten in 2014 (OTP en Perspectief)

120

figuur

113 99 78 399 50

15 Aantal gepromoveerde onderzoekers

100

Aantal gepromoveerde onderzoekers op een STW-project.

80

60

40

20 14

20 13

20 12

0

20 11

20

20 10

aantal

In behandeling Afgewezen Gehonoreerd Lopend Beëindigd

STW in cijfers

61

aantal projecten

70

figuur

16 Lang openstaande vacatures na honorering

60

(OTP en Perspectief) 50

Het aantal projecten met vacatures die langer open staan dan 6 maanden.

40

N.B. De gegevens voor 2014 worden in 2015 gerapporteerd, omdat van een aantal projecten de 6-maandstermijn nog niet is verstreken.

30 20

13 20

12

figuur

OTP-projectvoorstellen Honoreringen Afwijzingen

3

De beoordelingsschaal voor juryleden varieert tussen 1 en 9. 1 = uitstekend 9 = ondermaats

2

14 20

13 20

12 20

10 20

11

1

40

figuur

18

35

Aantal referenten (OTP)

30

Aantal referenten per ingediend projectvoorstel in 2014 in de beoordelingsfase.

25 20 15 10 5

>1 0

10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

0 aantal referenten

62

17 Wetenschappelijke kwaliteit voor

4

0

aantal OTP project(voorstell)en

20

20

5

20

gemiddeld jurycijfer wetenschappelijke kwaliteit

20

10

0

11

10


bedrag (in M€)

Financiële (project)gegevens 50

figuur

45

19 Totale inkomsten STW

40

Basissubsidie NWO Subsidie EZ Overig

35 30 25

Overig betreft: programma’s (o.a. Vernieuwingsimpuls), lumpsum, royalties, cash bijdragen aan projecten en rente.

20 15 10

percentage

14 20

13 20

12 20

20

20

10

0

11

5

60

figuur

20 Verdeling totaal STW-projectbudget

50

OTP Overige programma’s Perspectief

40

30

Overige programma’s zijn onder andere Demonstrator, HTM, HTSM, Maritiem, Partnership, QuTech, Sport, Vernieuwingsimpuls, Valorisation Grant en Watertech.

20

14 20

13 20

12 20

20

800

figuur

21 Gemiddelde omvang STW-projecten

700

(OTP en Perspectief)

600

Personeel Materiaal Reizen Investeringen

500 400 300 200

14 20

13 20

12 20

11 20

10 20

09 20

08 20

07 20

06 20

0

05

100

20

gemiddelde omvang STW-projecten (in k€)

20

10

0

11

10

De gemiddelde omvang van STW-projecten gedurende de laatste 10 jaar. De stijging tot 2010 is gelegen in de toegenomen personeelskosten en het grotere aandeel multi-disciplinaire projecten met cofinanciering van bedrijven. In 2010 is een bovengrens van 750 k€ per project ingevoerd.

STW in cijfers

63

inkomsten (in M€)

30

figuur

22 Bijdragen gebruikers aan STW-projecten

25

Bijdrage in natura Bijdrage in geld

20

Totale bijdragen aan STW-projecten. ‘Bijdrage in geld’ zijn de inkomsten die door STW zijn gefactureerd en ontvangen. De ‘bijdrage in natura’ zijn alle andere bijdragen.

15

10

14 20

13 20

12 20

11 20

20

0

10

5

maanden

STW-bureau 8

figuur

7

23 Gemiddelde behandelingsduur OTP-projecten

6

Alle projecten Gehonoreerd Afgewezen

5 4 3 2

percentage

14 20

13 20

12 20

11 20

20

0

10

1

14

figuur

24 Algemene beheerskosten ten opzichte van

12

de baten 10

Bruto Netto

8 6

De nettokosten zijn brutokosten minus de aan derden doorberekende bureaukosten.

4

64


4 20 1

3 20 1

2 20 1

1 20 1

20 1

0

0

2

Verkort financieel jaarbericht 2014 De cijfers en tekst op de pagina’s 66 tot en met 69 zijn ontleend aan het Financieel Jaarbericht 2014 van de Technologiestichting STW. Het Financieel Jaarbericht 2014 is gecontroleerd door Deloitte Accountants BV in Utrecht en is voorzien van een goedgekeurde accountantsverklaring.

STW in cijfers

65

Balans per 31 december 2014 na resultaat bestemming

Activa

31/12/2014

31/12/2013

k€

k€

127

131

128.925 68.080 14.589 25.246 418 32 137

133.500 73.527 14.555 20.875 805 110 401

237.427

243.773

82.850

69.439

320.404

313.343

VASTE ACTIVA Materiële vaste activa (1)

VLOTTENDE ACTIVA Vorderingen:

NWO (2) Ministerie van EZ (3) Bijdragen van derden (4) Nog te vorderen cofinanciering Debiteuren Overige vorderingen en overlopende activa Te vorderen omzetbelasting

Liquide middelen (5)

TOTAAL ACTIVA

66


Passiva

31/12/2014

31/12/2013

k€

k€

296

1.841

6.135 12.418

6.260 10.045

18.849

18.146

470

460

470

460

44.569 162.914

42.107 147.466

207.483

189.573

45.000 46.151

49.000 50.662

371

614

2.080

4.888

93.602

105.164

320.404

313.343

EIGEN VERMOGEN Vrij besteedbaar vermogen:

Algemene reserve (6) Vastgelegd vermogen:

Bestemde reserve (7) Bestemde fondsen (8)

VOORZIENINGEN

Voorziening wacht- en uitkeringsgelden (9)

LANGLOPENDE SCHULDEN Toegekende nog niet uitgekeerde bedragen:

Open Technologieprogramma (10) Overige programma’s (11)

KORTLOPENDE SCHULDEN Toegekende nog niet uitgekeerde bedragen:

Open Technologieprogramma (10) Overige programma’s (11) Rekening-courant NanoLab (12) Crediteuren en overlopende passiva

TOTAAL PASSIVA

STW in cijfers

67

Staat van baten en lasten over 2014

Baten Basissubsidie NWO (13) Overige bijdragen NWO (13) Bijdrage Ministerie van EZ (14) Bijdragen derden (15) Opbrengsten kennisexploitatie en cofinanciering (16) Doorberekende bureaukosten Subtotaal baten uit normale operationele bedrijfsvoering

Financiële baten Totaal baten

Begroting 2014

2014

2013

k€

k€

k€

30.757 23.750 19.404 6.000 12.000 2.000

25.777 25.100 19.584 7.028 10.284 1.854

28.802 25.793 21.641 9.049 13.703 2.223

93.911

89.627

101.211

100

66

35

94.011

89.693

101.246

24.250 9.000 50.950 7.000

24.451 8.015 43.963 5.550

20.333 10.570 58.348 6.571

91.200

81.979

95.822

6.895 75 350 -

6.483 85 358 85

6.697 82 231 232

98.520

88.990

103.064

-4.509

703

-1.818

Lasten Toekenningen onderzoeksprojecten (inclusief ontvangen cofinanciering)

Toekenning Open Technologieprogramma (17) Toekenning Vernieuwingsimpuls (18) Toekenning Programma’s (19) Toekenning overige activiteiten (20) Totaal toekenningen

Algemene beheerskosten (21) Afschrijvingen (21) Kosten kennishandel en toekenning aan CvB universiteiten (22) Dotatie voorziening wacht- en uitkeringsgelden Totaal lasten Resultaat

68


Resultaat en resultaatbestemming 2014

Begroting 2014

2014

2013

k€

k€

k€

-4.609 100

637 66

-1.853 35

-4.509

703

-1.818

-850

2.373

-3.556

-850

2.373

-3.556

-3.510 -149

-125 -1.545

2.925 -1.187

-4.509

703

-1.818

Resultaat

Resultaat op normale operationele bedrijfsvoering Financiële baten Totaal resultaat Resultaatbestemming

Mutatie bestemde fondsen OCW/NWO Totaal mutatie bestemde fondsen

Mutatie bestemde reserve Mutatie algemene reserve Bestemd resultaat

STW in cijfers

69

05 Jurykamers en commissies

72

Jurykamers

74

Perspectief-programmacommissies

76

Partnership-programmacommissies

77

Overige commissies

71

Jurykamers Jurykamer 324 - OTP

Dr.ir. A.J. Vrieling

Prof.dr. P.A.J. Schrauwen

Prof.dr.ing. H.H. Bier

VORtech BV, Delft

Maastricht University

Technische Universiteit Delft

Prof.dr. W.G. van der Wiel

Dr. D.F. Stamatialis

Prof.dr. D. Boer

Universiteit Twente

Universiteit Twente

Rijksuniversiteit Groningen Prof.dr.ir. H.J.H. Brouwers

Technische Universiteit Eindhoven

Dr.ir. A.H.A. Stienen

Jurykamer 326 - OTP

Universiteit Twente

Mw. M. Boeter

Dr.ir. R.P. de Vries

Prof.dr.ir. R. Dekker

The Amsterdam School of Creative Leadership (THNK), Amsterdam

Centraalbureau voor Schimmelcultures, Utrecht


Dr. C. Bos

Dr. R. Delfos

Universitair Medisch Centrum Utrecht


Prof.dr.ir. W.E. Hennink

Prof.dr. R.A. Bank

Prof.dr. R.M.A. Heeren

Universiteit Utrecht

Universitair Medisch Centrum Groningen

FOM-instituut AMOLF, Amsterdam

Dr.ir. A.J.F. Hoitink

Dr. C.W.M. van der Geld

Wageningen Universiteit & Researchcentrum


Prof.dr. S.R.A. Kersten

Universiteit Twente

Dr.ir. J.H. Klootwijk

ArtEnergy BV, Delft

Dr.ir. P.B. Kwant

Philips Research, Eindhoven

Dr. B. de Geus

Maastricht Universiteit

Dhr. P.E.M. Maas

TTI Groene Genetica, Gouda

Dr. J.C.P. Matthijs

SPECS, Zoetermeer

Dr.ir. G.A.H. de Jong

Universiteit van Amsterdam

Dr. S.H. Michel UD

TNO Zeist

Prof.dr.ir. C.W. Oosterlee

Leids Universitair Medisch Centrum

Mw. B.G.W. Kuiper MA

Centrum Wiskunde & Informatica, Amsterdam

Dr.ir. P.H.A. Mutsaers

HKU Kunst en Economie, Utrecht


Dr. H.A. Marquering

Dr.ir. J. Visser

Ir. W.J.A. Pasman

Kluyver Centre for Genomics of Industrial Fermentation, Delft

Philips Research Laboratories, Eindhoven

Academisch Medisch Centrum, Amsterdam

Dr.ir. T. van Walsum

Prof.dr. J.B.J. Smeets

TNO Zeist

Erasmuc MC, Rotterdam

Vrije Universiteit Amsterdam

Prof.dr. E.J.W. van Someren

Dr. O.O. Versolato

Nederlands Herseninstituut, Amsterdam

Jurykamer 325 - OTP Dr.ir. D.A. Abbink

Max-Planck-Institut für Kernphysik, Heidelberg (Duitsland)


Ir. D.J.R. Walstra

Prof.dr.ir. J. Bakker

Deltares, Delft


Jurykamer 335 - OTP

Dr.ir. A. Geus

Dr.ir. J.J.M. van de Sandt

Prof.dr.ir. T.J.C. van Terwisga

Stichting Maritiem Research Instituut Nederland, Wageningen Prof.dr.ir. L.J. van Vliet

Jurykamer 327 - OTP


Dr. J.W. Drijfhout

Dr.ir. H.C. van Assen

Drs. G.M. van der Wal



Hogeschool Windesheim, Zwolle

Dr.ir. M.A. Hulsen

Prof.dr. S. Brandenburg


Rijksuniversiteit Groningen

Prof.dr. R.M. Kellogg

Dr.ir. P.J.M. Cluitmans

Syncom BV, Groningen


Prof.dr. K. Blok

Dr. N.P. Louwaars

Prof.dr.ir. J.L. Herder

Ecofys, Utrecht

Plantum NL, Gouda


Prof. T. Gans

Dr. T.M. Luider

Prof.dr.ir. M.L. Kaminski

University of York (Groot Brittannië)

Erasmus MC, Rotterdam


Prof.dr. J.J.C. Geerlings

Dr.ir. G.J. Puppels

Ir. M. Kasanrokijat

RiverD International BV, Rotterdam

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, ‘s-Gravenhage

Shell Global Solutions International BV, Amsterdam

Prof.dr. A.G. Tijhuis

Dr.ir. L.A. van Paassen




Prof. J.C. Whitehead

Drs. M.J.M.F. van Valkenhoef

Prof.dr. P.H. Reitsma

Ministerie van Economische Zaken, ‘s-Gravenhage


University of Manchester (Groot Brittannië)

72


Jurykamer 336 Plasma conversion of CO2

Prof.dr. A.J.M. Schoot Uiterkamp

Jurykamer 337 WATER 2014

Prof.dr.ir. C. Vuik

Jurykamer 341 - OTP


Prof.dr. R.N.J. Comans

Ir. I.J. de Boer

Prof.dr.ir. P.H.N. de With

Huizen



Prof.dr. P.L. de Boer

Prof.dr. H.T. Wolterbeek

Drs. G. Cornet



SRON - Netherlands Institute for Space Research, Utrecht

Dr. H. Boonstra

SWZ Maritime, Rotterdam Dr. W.B.M. ten Brinke

Jurykamer 339 HTSM 2014 (2)

Prof.dr.ir. T.J. Heimovaara


Blueland Consultancy BV, Utrecht

Ir. F.L.M. van den Bogaart

Dr. R.A. Hoebe

Dr.ir. G.D. Geldof

TNO Den Haag

Geldof c.s., Tzum

Dr.ir. J.F. Broenink


Drs. A.E. Jansen

Universiteit Twente

Dr.ir. H. Hofmeyer

TNO Apeldoorn

Dr.ir. S.H. Brongersma


Ir. E.W.H. Keizer

IMEC Nederland, Eindhoven

Prof.dr.ir. C.R. Kleijn

Universiteit Twente

Dr.ir. P.T.J. Gennissen


Prof.dr. M. Kennedy

Sensata Technologies Holland BV, Almelo

Prof.dr.ir. H. van der Kooij

Dr.ir. F.M.W. Kanters

Prof.dr. T.G. van Leeuwen

Rotterdam

Incatec BV - Intelligent Camera Technology, Eindhoven


Prof.dr. G.J. Medema

Prof.dr. J.G.M. Kuerten

Dr. G. Luurtsema

KWR Watercycle Research Institute, Nieuwegein



Prof.dr.ir. J.J.W. Lagendijk

Drs. R.A. Oostenbrink

Ir. K-J. Mes


TNO Delft

Pon Equipment and Pon Power BV, Almere

Dr. B. Rieger

Prof.dr. G.J. Reichart


Prof.dr.ir. K. Rabaey

Dr.ir. L.M.T. Somers

NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek, Den Burg

Universiteit Gent (België)


Prof.dr. C.R. Ronda

Dr. B.C. Stoel


UNESCO-IHE Institute for Water Education, Delft Dhr. G. Lagers

Jurykamer 338 HTSM 2014 (1)

Universiteit Twente

Leids Universitair Medisch Centrum Prof.dr.ir. M. Verhaegen

Ir. R.J. Asjes


SensoRon - Sensors & Measuring Techniques, Valkenswaard

Prof. R.A.M. Wolters

Universiteit Twente

Dr. S.M. Garcia Blanco

Universiteit Twente Dr.ir. C.L. de Korte

Jurykamer 340 HTM 2014

Radboud Universitair Medisch Centrum, Nijmegen

Dr. N. Ermolaeva

Ir. J.H.M. Martens

Prof.dr. D.J. Gravesteijn

DAF Trucks NV, Eindhoven Dr.ir. J.J.C. Remmers

NXP Semiconductors Belgium NV, Leuven (België)


Prof.dr. T.T.M. Palstra

Dr. R.M. Schiffelers



Prof.dr.ing. A.J.H.M. Rijnders

Dr.ir. W.G. Sloof

Universiteit Twente


Dr.ir. R.H. Vegter

Prof.dr.ir. C.H. Slump

Universiteit Twente

SKF Research & Development Company BV, Nieuwegein

Ir. J.G. bij de Vaate

Prof.dr.ir. S. van der Zwaag

ASTRON - Netherlands Institute for Radio Astronomy, Dwingeloo


Allseas Engineering BV, Delft


73

Perspectief-programmacommissies Bio-Based Geo & GeoCivil Engineering (BioGeoCivil)

Prof.dr. W.J. Niessen


Generic Technology of Integrated Photonics (GTIP)

Prof.dr.ir. T.J. Heimovaara, voorzitter

Prof.dr.ir. M.A. Viergever

Prof.dr.ir. M.K. Smit, voorzitter




Dr. H.M. Jonkers, vice-voorzitter

Dr.ir. S.A.M. Baert, secretaris

Dr.ir. M. Tichem


STW, Utrecht


Prof.dr.ir. O.C.G. Adan

TNO Delft Prof.dr. R.N.J. Comans

Dr.ir. R.G. Heideman

Clean Combustion Concepts (CCC)

LioniX BV, Enschede Ir. T. Korthorst


Prof.dr. L.P.H. de Goey, voorzitter

Phoenix BV, Enschede


Dr. M. Wale

Dr.ir. J.T.C. Grotenhuis

Dr.ir. B.A. Albrecht

Oclaro, Caswell (Groot Brittannië)


Daf Trucks NV, Eindhoven

Dr.ir. G. Roelkens

Prof.dr. H.B. Levinsky

IMEC, Leuven (België)

Prof.dr.ir. S.M. Hassanizadeh


Dr. B.H. Verbeek


Prof.dr. D.J.E.M. Roekaerts

IOP Photonic Devices, Nuenen

Prof.dr. J.A. van Veen


Dr. L. Wansbeek, secretaris

Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO), Wageningen

Prof.dr.ir. Th.H. van der Meer

STW, Utrecht

Dr. W.H. van der Zon

Dr.ir. L. Post

Koninklijke Vopak NV, Rotterdam


Dr.ir. M. Breeuwer

Dr.ir. P. Pronk

Dr.ir. B. Goedhart

Tata Steel, IJmuiden

Medis Medical Systems BV, Leiden

Prof.dr.ir. G.M.W. Kroesen, voorzitter

Dr. L.J. Korstanje, secretaris

Prof.dr.ir. B.P.F. Lelieveldt


STW, Utrecht


Building on Transient Plasmas (BTP)

Universiteit Twente

Dr. V.I.Y. Banine

ImaGene Philips Research Europe-Eindhoven

Prof.dr. W.J. Niessen

Genbiotics

ASML Netherlands BV, Veldhoven

Prof.dr. A.J.M. Driessen, voorzitter

Prof.dr.ir. A.W.M. Smeulders

Prof.dr. K.J. Boller



Universiteit Twente

Prof.dr. R.A.L. Bovenberg

Dr. P.H.M. Lommerse, secretaris

Prof.dr. U.M. Ebert

DSM Anti-Infectives BV, Delft

STW, Utrecht


Dr. S.J. Donadio

Prof.dr.ir. M. Haverlag

Prof.dr. R.M.J. Liskamp

Philips Lighting BV, Eindhoven


Dr.ir. E.A.B. Koenders, voorzitter

Ir. R.G.H.M. Voeten

Prof.dr. F.P.J.T. Rutjes


Bradford Engineering BV, Heerle

Radboud Universiteit Nijmegen

Prof.dr.ir. O.C.G. Adan

Prof. ir. P. Schmid

TNO Delft


Intervet International / MSD Animal Health GmbH, Schwabenheim am der Selz (Duitsland)

Ir. J.D. Bakker

Prof.dr. C.M.J.E. Vandenbroucke-Grauls

Prof. ir. A.Q.C. van der Horst

Prof.dr.ir. J.H.C. Reiber, voorzitter

VU Medisch Centrum Amsterdam



Mr. K.P. van Nol, waarnemer

Prof.dr. J.N. Kok

Dr.ir. B. Goedhart

STW, Utrecht

Universiteit Leiden

Medis Medical Imaging Systems BV, Leiden

Drs. M.K van Dalen, secretaris

Dr.ir. W. Olthuis

STW, Utrecht

Universiteit Twente

STW, Utrecht

Cardiovascular Risk Management (CARISMA)

KtedoGen, Milano (Italië)


Integral Solutions for Sustainable Construction (IS2C)

Rijkswaterstaat, Utrecht Dr.ir. A. van Beek

Bouwsucces, Amersfoort

Ir. R.J. ‘t Hoen

Ir. S.R. Jongerius, secretaris

Oldelft Ultrasound BV, Delft

STW, Utrecht

Prof.dr. W.P.Th.M. Mali


74


Instruments for Minimally Invasive Techniques - interactive Multi-Interventional Tools (iMIT)

Dr. M. Prins

Keygene NV, Wageningen

ONTIME: how to fix a (broken) circadian clock (OnTime)

Dr. J. Peleman

Dr. A. Kalsbeek, voorzitter


Nunhems Netherlands BV, Haelen


Dr. H. Bosch

Dr. H.C.P.M. van der Valk, secretaris

Prof. dr. M.W. Merrow


STW, Utrecht

Ludwig-Maximilians-Universität München (Duitsland)

Prof.dr. J. Dankelman, voorzitter

Prof.dr.ir. P. Breedveld


NeuroSIPE

Dr. T. Kantermann

Dr. J.J. van den Dobbelsteen

Prof.dr. F.C.T. van der Helm, voorzitter




Dr. S.H. Michel

Dr. D. Dodou

Dr.ir. J.R. Buitenweg



Universiteit Twente


Dr.ir. D.J. Faber

Prof.dr. J.H. van Dieân




Drs. M.K. van Dalen, secretaris

Dr.ir. R. Happee

STW, Utrecht

Prof.dr. D. Iannuzzi



Dr.ir. T. Heida

Prof.dr. A.G.J.M. van Leeuwen

Universiteit Twente

Dr.ir. R. Kleerebezem, voorzitter


Prof.dr. F.J.P.M. Huygen



J. Kruit MSc

Prof.dr.ir. J.L. van Leeuwen

Dr. J.H.T.M. Koelman

Orgaworld, ‘s-Hertogenbosch

Wageningen Universiteit

Academisch Medisch Centrum, Amsterdan

Dr.ir. A.A.M. de Laat

Dr. S. Misra

Universiteit Twente

Dr. M.A.J. de Koning-Tijssen

Prof.dr.ir. J.B. van Lier

Dr. G. van Soest




Prof.dr.ir. H. van der Kooij

Prof.dr.ir. A.J.M. Stams

Prof.dr.ir. A.F.W. van der Steen

Universiteit Twente


Dr. H.G.E. Meijer


Prof.dr.ir. H.J.C.M.Sterenborg

Universiteit Twente

Dr. A.A. Winkler, secretaris

Academisch Medisch Centrum Amsterdam

Dr. C.G.M. Meskers

STW, Utrecht

Dr.ir. T. van Walsum

Dr. S.P. Niehof



Dr.ing. L.T. de Jonge, secretaris

Dr. R. Perez

STW, Utrecht


Dhr. F. Boschman

Dr. A.F. van Rootselaar

Boschman Technologies BV, Duiven


Prof.dr. G.A.M.S. van Dongen

Prof.dr. M. Dicke, voorzitter

Dr.ir. A.C. Schouten

Drs.ing. E. Groeneveld



Seecr, Veenendaal


Dr. K. Jalink

Dr. S. Heimovaara

Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen, Amsterdam

Nederlands Kanker Instituut, Amsterdam

Prof.dr. H.E.J. Veeger


Prof.dr.ir. C.M.J. Pieterse


Prof.dr.ir. A.W.M. Smeulders


Prof.dr.ir. P.H. Veltink


Prof.dr. H.J. Bouwmeester

Universiteit Twente



Dr.ir. E. de Vlugt

STW, Utrecht


Dr.ir. A. Stekelenburg, secretaris

Dr. F.A. van Eeuwijk


STW, Utrecht


STW, Utrecht

Learning from Nature to protect crops (LFN)

Royal Van Zanten / Van Zanten Holding BV, Aalsmeer

From Waste to Resource (W2R)

Royal Cosun, Roosendaal


Perspectief beoordelingscommissie HTSM (ronde 2013/2014)


Prof.dr. L.K. Nanver


75

Partnershipprogrammacommissies Perspectief beoordelingscommissie Energie (ronde 2013/2014)

Prof. E. Strandberg

Danone

Swedish University of Agricultural Sciences, Uppsala (Zweden)

Dr. E.M. van der Beek

Prof.dr.ir. H.J.M. ter Brake

Ir. G. Veninga

Prof. P.C. Calder

Universiteit Twente

Cobb Europe BV, Boxmeer

Prof. ir. J.P. van Buijtenen

A. Vereijken

University of Southampton (Groot-Brittannië)


Hendrix Genetics BV, Boxmeer

Prof.dr. J. Garssen

Prof.dr. E. Drent

Prof.dr. K. Wimmers

Danone Research BV, Wageningen

Universiteit Leiden

Prof. C. Mills


Leibniz Institute for Farm Animal Biology (FBN), Dummerstorf (Duitsland)

Dr. F.M. Witte



Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

STW, Utrecht

STW, Utrecht

Prof.dr.ir. J.C. Schouten

Danone Research BV, Wageningen

Institute of Food Research, Colney Norwich (Groot-Brittannië)


STW, Utrecht

Explorail


Dhr. H. Bothof, voorzitter

STW, Utrecht

ProRail, Utrecht Prof.dr. S. Minner

Perspectief beoordelingscommissie Life Sciences & Health (exclusief Medische Technologie), Tuinbouw & Uitgangsmaterialen, Agri & Food en Chemie (ronde 2013/2014)

Technische Universiteit München (Duitsland) Prof.dr.ing. P. Velt

Technische Universiteit Graz, Wenen (Oostenrijk) Dhr. A. Zoeteman

ProRail, Utrecht

Prof.ir. J. Harmsen

Mw. T. Bezema, waarnemer

Harmsen Consultancy BV, Nieuwerkerk a/d IJssel

ProRail, Utrecht

Prof.dr. E. Hoffland


Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, ‘s-Gravenhage

Prof.dr. T. Logtenberg

Dr.ir. F.A. Karelse, secretaris

Merus BV, Utrecht

STW, Utrecht

Mw. A.L. Westendorp, waarnemer

Dr. J.J. Mes


Paques Dr. L.T. Angenent

TI Pharma, Leiden

Cornell University, Ithaca (Verenigde Staten)


Drs.ir. H. Dijkman

STW, Utrecht

Paques BV, Balk


Dr. P.A. Gonzalez Contreras

STW, Utrecht

Paques BV, Balk

Dr. A.W.M. Rijnders

Dr.ir. R.A. Rozendal

Breed4Food

Paques BV, Balk

Prof. M. Coffey

Prof.dr.ir. C.V. Stevens

Scotland’s Rural College, Midlothian (Groot-Brittannië)


Prof. N. Gengler


Gembloux Agricultural University, Gembloux (België)

Dr. A.A. Winkler, secretaris

Dr.ir. E.F. Knol

TOPIGS Research Center IPG, Beuningen Dhr. E. Koenen

CRV Holding BV, Arnhem

76


Prof.dr.ir. W. Verstraete

STW, Utrecht

Overige commissies Philips Healthy Lifestyle Solutions (HLS)

Demonstrator 2014

ICT.OPEN/ Stuurgroep

Ir. G.A. de Bruin, voorzitter

Prof.dr. A. Smeulders, voorzitter

Dr.ir. R. Haakma, voorzitter

T&A Energy BV, Amsterdam

IPN, Amsterdam

Philips Research Europe - Eindhoven

Ir. W.H. van den Berg

Dr. A.E.M. Zuurbier

Ing. J.H.A Gelissen


TIIN Capital -The Informal Investors Network BV, Bosch en Duin

Dr. J.R.C. Ham

Dr. Th.M. Berkvens



Berkvens Management & Investment, Amsterdam

Prof. R. Istepanian

Kingston University, Kingston-upon-Thames, Surrey (Groot-Brittannië)

Dr.ir. F.A. Karelse

STW, Utrecht

Ir. P.P. ‘t Hoen

ICT.OPEN/ commissie van de track voorzitters

Prof.dr. J.L. Kenemans


Prof.dr. P.G.M. Baltus, voorzitter


Drs. C.A. Holland


Dr. R. Maandonks

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Arnhem

Prof.dr.ir. H.J. Bos - Cyber Security

Philips Research, Eindhoven Dr. J.H.D.M. Westerink

Ir.drs. H. Kamphuis

Prof.dr. P.M.E. de Bra - SIKS


Open Design Aanpak BV, Zoetermeer


Dr. W.H. Segeth, secretaris

I.F.M. Karthaus MSM

Prof.dr. M.G.J. van den Brand - IPA

STW, Utrecht

Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA, Utrecht


Prof.dr. C.I. Koen


Philips Advanced Sustainable Lighting Solutions (ASLS)


Prof.dr. H. Corporaal - PROGRESS

TIAS, Tilburg

Prof.dr. P.J. French - SAFE

Dhr. E. Haskal

Ir. G.J.W. Oldeman


Philips, Eindhoven

TNO Delft

Dr. C. Grelck - ASCI

Prof.dr. A. Lagendijk

Drs. E. Schutte


Universiteit Twente

Signifix BV, Bilthoven

Mw. R.F. Van der Veen-Oei, secretaris

Prof.dr. M.A. Loi

Prof.dr. H.A.B. Wösten



Dr. S.A.M. Mentink

Dr. M. Wiegel, secretaris



STW, Utrecht


STW, Utrecht

Dr. P.C. Schuddeboom, secretaris

STW, Utrecht

Eiwit Innovatie Dr. H. Aiking

Rijk Zwaan ‘Meiosis’

ICT.OPEN/ ASCI commissie


Dr. C. Grelck, voorzitter

Dr.ir. C.M.P. van Dun

Dr. G. van Duinkerken


Rijk Zwaan Breeding BV, Fijnaart


Dr. A. Iosup

Prof.dr. D. Geelen

Dr. R. Floris

Dr.ir. A.B.J. Kokkeler

Universiteit Gent (Belgïe)

NIZO food research BV, Ede

Universiteit Twente

Dr. E.W. Gutteling

Dr.ir. M.L.F. Giuseppin

Dr.ir. A.F. van der Stappen

Rijk Zwaan Breeding BV, Fijnaart

AVEBE UA, Veendam


Prof.dr.ir. J.P.M. Sanders

Dr. A.L. Varbanescu

Dr.ir. C.L.C. Lelievelt



Ing. C.J.G. Wever


Ministerie van Economische Zaken, ‘s-Gravenhage

Dr. M.A. Westenberg

Rijk Zwaan Zaadteelt en Zaadhandel BV, De Lier Prof.dr. H. Ma

Pennsylvania State University (Verenigde Staten) Prof.dr. R. Mercier


Dr. S. Voulgaris



STW, Utrecht

INRA, Versailles (Frankrijk) Dr. H.C.P.M. van der Valk, secretaris

STW, Utrecht


77

ICT.OPEN / IPA commissie Prof.dr. M.G.J. van den Brand, voorzitter

Schone en Zuinige Verbranding

Dr. H.J. Wörtche




Prof.dr. Th.H. van der Meer, voorzitter

Dr. J. Endrullis

STW, Utrecht

Universiteit Twente

Vrije Universiteit Amsterdam Dr.ir. F.F.J. Hermans

Prof.dr.ir. R.S.G. Baert

ICT.OPEN / SAFE commissie

TNO Automotive, Helmond


Prof.dr. P.J. French, voorzitter

Dr.ir. M.F.G. Cremers

Prof.dr. R.M. de Wolf


DNV GL Energy, Arnhem


Prof.dr. W. Krautschneider

Prof.dr. L.P.H. de Goey

Technische Universiteit Hamburg (Duitsland)


Prof.dr.ir. G.J.M. Krijnen

DAF Trucks NV, Eindhoven

Prof.dr. H. Corporaal, voorzitter

Universiteit Twente

Dr.ir. W. de Jong


Prof.dr.ir. L.K. Nanver


Prof. K.L.M. Bertels


Dr.ir. J.H.A. Kiel


Prof.dr. F. Roozeboom

Dr.ir. J.F. Broenink


Energieonderzoek Centrum Nederland, Petten

ICT.OPEN / PROGRESS commissie

Universiteit Twente Prof.dr. K. DeBosschere

Ir. B. Hakstege

Ir. J.N.A. Koomen

ICT.OPEN / SIKS commissie

Stork Thermeq, Hengelo


Prof.dr. P.M.E. de Bra, voorzitter

Prof.dr. H.B. Levinsky

Dr. A.D. Pimentel


DNV GL Energy, Groningen


Prof.dr. V. Evers

Dr.ir. L. Post

Prof.dr.ir. H.J. Sips

Universiteit Twente


Dr.ir. D. Hiemstra


Prof.dr.ir. G.J.M. Smit

Universiteit Twente

Dr.ir. P. Pronk

Universiteit Twente

Prof.dr.ir. G.J.P.M. Houben

Tata Steel, IJmuiden


Dr.ir. C.J.A. Pulles

Prof.dr. E.O. Postma

Kiwa Gas Technology, Apeldoorn

Univeristeit Tilburg

Prof.dr. D.J.E.M. Roekaerts

Prof.dr.ir. P.G.M. Baltus, voorzitter

Prof.dr. R.J. Wieringa



Universiteit Twente


ICT.OPEN / ProRISC commissie

STW, Utrecht

Dr.ir. M.J. Bentum

Universiteit Twente Ir. F.L.M. van den Bogaart

TNO Den Haag

Research Through Design Werkgroep Ontwerpende Disciplines

Sense of Contact Ir. R.R. de Boer

Dhr. J. de Haas

Prof.dr.ir. A.W.M. Meijers, voorzitter

Breda

Dialog Semiconductor, ‘s-Hertogenbosch


Dr. H.J.W.M. Hoekstra

Prof.dr.ir. C.C.M. Hummels

Universiteit Twente

Dr.ir. G.N. Gaydadjiev


Prof.dr.ir. G.C.M. Meijer em.


Prof. C. Rapp


Dhr. K. Kianush


Prof.dr.ir. A.J. van der Veen

CATENA Microelectronics BV, Delft

Prof.ir. D.J. van Eijk


Dr.ir. E.A.M. Klumpering


Dr.ir. W. Jouwsma

Universiteit Twente

Drs. J.J. van Kersen

Dr. M. Matters-Kammerer

Bronkhorst High-Tech BV, Ruurlo

Dr.ing. T.G. Noll


Universiteit Aken

Prof. J. Teunissen

Dr.ir. S. Ouzounov

ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten, Arnhem

Dipl.-Phys. C.N.M. Jansz, secretaris

Philips Research, Eindhoven Prof.dr. J.D.J. Pineda de Gyvez

Dr.ir. L.S. Schrijver

N. Voskamp, secretariaat


Technische Universitieit Delft

STW, Utrecht

Prof.dr.ir. D. Stroobandt



STW, Utrecht


78


M. Reinhold

FHI, Federatie van Technologiebranches, Leusden STW, Utrecht

Sport pijlercommissie

Drs. J.S. van der Goot

waarnemers TNO:

F.P. Bakker

ABNAMRO Bank NV, Rotterdam

Dr. P.H. de Haan


Prof.dr. A.J.M. de Jong

TNO Strategy, Delft

B. Coumans

Universiteit Twente

Dr.ir. M. van der Linden

Doping autoriteit, Rotterdam

Dr.ing. K. Recourt

TNO Bedrijven, Delft

Ch. Delecluse

Recourt Life Sciences, Amersfoort

Ir. R.R.J. Vandepoel

Universiteit Leuven (België)

Dr. E.C. Feddes secretaris

TNO Bedrijven, Delft

Dr. H. van der Loo

STW, Utrecht

InnoSportNL, Arnhem

Dr.ir. F.A. Karelse secretaris

Dhr. K. Maase

STW, Utrecht

NOC*NSF, Arnhem

Valorisation Grant 2014 beoordelingscommissie M. Bas

TNO SBIR 2014 beoordelingscommissie

Prof.dr. R. Meeusen

Vrije Universiteit Brussel (België)

Ranj serious games BV, Rotterdam

M. Müskens

M. Bas

Dr. Th.M. Berkvens

Hoge school van Arnhem en Nijmegen, Nijmegen

Ranj serious games BV, Rotterdam Dhr. J. Beltman

Berkvens Management & Investment BV, Amsterdam

Markant International BV, Utrecht

Prof.dr. A. Beukers

Ir. W.H. van den Berg


TIIN Capital -The Informal Investors Network BV, Soest

Ir. G.A. de Bruin

Prof.dr.ir. M. Molenaar, voorzitter

Ir. T. Bouws

Drs. M.H. Bunge MBA

Nederlandse Commissie voor Geodesie, Amersfoort

Syntens, vestiging Amsterdam

Bunge Consultancy BV, Amsterdam

Ir. G.A. de Bruin

Dr. P. van Gelderen

Dr.ir. H.W. van Dijk

T&A Energy BV, Groningen

NHL, Hogeschool Communicatie & Multimedia Design, Leeuwarden

Drs. M.H. Bunge MBA

Icos Capital Management BV, Amsterdam

Bunge Consultancy BV, Amsterdam

Dhr. G. Hiemstra

Prof.dr. Y. Georgiadou

Dr. P. van Gelderen

Van der Meer & van Tilburg BV, Zeist

Universiteit Twente

Ir. P.P. ‘t Hoen

Dr. A. Hanjalic

Icos Capital Management BV, Amsterdam


Dhr. G. Hiemstra

ICT innovatiedeskundige, Leidschendam

Ir. A. Heutink

Van der Meer & van Tilburg BV, Zeist

Drs. C.A. Holland

Rijkswaterstaat, ‘s-Gravenhage

Ir. P.P. ‘t Hoen

Martijn Rijsdijk

HAN University of Applied Sciences, Arnhem

Kadaster, Apeldoorn


Dr.ir. J.P. van Loon

Dr.ir. W. Jouwsma

Vereniging FME-CWM, Zoetermeer

Netherlands Space Office (NSO), ‘s-Gravenhage


Dr.ir. W. Jouwsma

Prof. C.I. Koen


Dr.ir. K. van Onselen

Ir.drs. H. Kamphuis

Rijkswaterstaat, Delft

Universiteit Tilburg, TiasNimbas Business School, Tilburg

Dhr. R. van Schaik

Dhr. F. Liemburg

Dhr. F. Liemburg

Stichting Netherlands eScience Center, Amsterdam

Bluetrace BV, Amsterdam

Bluetrace BV, Amsterdam

Drs. R.J. Notermans

Dr. J.H. Lutje Spelberg

Prof.mr.drs. C. Stuurman

De Noordelijke Combinatie, Grou

Universiteit van Tilburg

Mr.ir. M. Peutz

Industriebank LIOF NV, Maastricht


Peutz Advies en Management BV, Maastricht

Strategische Samenwerkingsprogramma Maps4Society (M4S)

STW, Utrecht

Take-off beoordelingscommissie


Ing. G. Huizinga

Open Design Aanpak, Zoetermeer

Ir. V.H.J. Mattousch

Dr.ing. K. Recourt

Participatiemaatschappij Oost Nederland NV, Arnhem

Stichting Mibiton, ‘s-Gravenhage

Dhr. J. Melles

Ir. P.P. ‘t Hoen, voorzitter

Ir. J. van der Wel


Technolution, Gouda

Photonics Investments BV, Duiven

Mr.drs. C. van den Brink


Mw. A. Metz

Axon Advocaten, Amsterdam

STW, Utrecht

Metz Consult, Haarlem

Ir. G.A. de Bruin

Y.M.J. van Scharenburg, secretariaat

Drs. R.J. Notermans


STW, Utrecht

De Noordelijke Combinatie, Grou


79

Ir. G.J.W. Oldeman

Vidi Beoordelingscommissie 2014

MKB innovatiedeskundige, Delft

Dr. R.M. Schiffelers, voorzitter

Ir. W.H.M. Orbons


Orbons Advies BV, Grubbenvorst

Prof.dr. C.V.C. Bouten

Prof.dr. W.J. Quax



Prof.dr.ir. J.L. Herder

Dr.ing. K. Recourt


Stichting Mibiton, ‘s-Gravenhage

Dr. J.C.J. Koelemeij

Drs. E. Schutte


Signifix BV, Bilthoven

Prof.dr. J.M. Raaijmakers

Prof.dr.ir. C.H. Slump

Universiteit Twente

Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO), Wageningen

Dhr. P.S.T. Tan PhD

Prof.dr. B.G. Ruessink

Syntens Den Haag, Rijswijk ZH


Mw. M. Tan-Jacobs, PhD

Prof.dr. J.E. Stoter

PatentPunt Leiden BV, Oegstgeest


Ir. H.J. Vos

Prof.dr. L.W.M.M. Terstappen

Maeze BV, Rotterdam

Universiteit Twente

Ir. J.H. Voûte

Prof.dr. A.M. Versluis

Dutch Institute of Management & Innovation, Zeist

Universiteit Twente

Prof.dr. H.A.B. Wösten



Dr. M.M. Fretz, secretaris


STW, Utrecht

STW, Utrecht Y.M.J. van Scharenburg, secretariaat

STW, Utrecht

Veni Beoordelingscommissie 2014 Prof.dr.ir. C.M. Jonker, voorzitter

Technische Universiteit Delft Prof.dr.ing. M.C.G. Aalders

Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Dr. A.A. Bol

Technische Universiteit Eindhoven Dr.ir. R.J. van der Geest

Leids Universitair Medisch Centrum Dr.ir. R. Happee

Technische Universiteit Delft Prof.dr.ing. P.J.M. Havinga

Universiteit Twente Prof.dr.ir. D.C. Nijmeijer

Universiteit Twente Prof.dr. G.J.V.M. van Osch

Erasmus MC, Rotterdam Dr.ir. D.T.S. Rijkers

Universiteit Utrecht Prof.dr.ir. B.P.H.J. Thomma

Wageningen Universiteit & Researchcentrum Dr.ir. S.A.M. Baert, secretaris

STW, Utrecht

80


Dr. A.C.O. Vertegaal


81

06 Lijst van gebruikers

Lijst van gebruikers bij STW-projecten. De naam van de gebruiker (soms meerdere verstigingen) wordt gevolgd door het aantal lopende projecten in 2014, waarbij deze was betrokken.

83

1Spatial Group Limited

Advanced Bionics UK Ltd

Akita University

Amsterdam Scientific

Cambridge (Groot Brittannië) 2


Akita (Japan) 1

Instruments BV

2CoolMonkeys

Advanced Lightweight

Utrecht 1

Engineering

Akzo Nobel

Amsterdam 1

Slough (Groot Brittannië) 1

AMT Biopharma

2M Engineering Ltd

Delft 1

Akzo Nobel

Amsterdam 1

Veldhoven 1

Advanced Mushroom Research BV

Andor Technology plc.

2M Sensors Ltd.

’s-Gravenhage 1

Amersfoort, Arnhem, Deventer, Sassenheim 11

Eindhoven 1

Advanced Packaging Center BV

Akzo Nobel (ICI Ltd)

Ansaldo Thomassen BV

3M Health Care

Duiven 1

Rheden 1

Seefeld (Duitsland) 1

Adversitement BV

Northallerton (Groot Brittannië) 1 Akzo Nobel International

Wavre (België) 1

Belfast (Groot Brittannië) 1

ANSYS Belgium

3mensio Medical Imaging BV

Uden 1

Bilthoven 2

Adviesbureau ir. J.G. Hageman BV

3T BV

Rijswijk 1

Felling (Groot Brittannië) 1

Oxfordshire (Groot Brittannië) 1

Enschede 1

AEMICS BV

Akzo Nobel Powder Coatings Ltd

ANSYS Germany GmbH

Paint Ltd.

ANSYS Europe Ltd.

Oldenzaal 1

Felling (Groot Brittannië) 1

Otterfing (Duitsland) 1

Aeon Astron Europe BV

Albemarle Catalysts Company BV

ANSYS Netherlands

A. Hak Renewable Energy BV

Leiden 1

Amsterdam 2

Zoetermeer 3

Tricht 1

Aeras Global Tuberculosis

Albert Schweitzer Ziekenhuis

Antea Group

Dordrecht 1

Capelle aan den IJssel 1

A

Foundation

A.Hakpark BV

Tricht 1

Bethesda (Verenigde Staten) 1

Alewijnse Marine Technology BV

Antec Leyden BV

AAE BV

Aerox BV

Nijmegen 1

Zoeterwoude 1

Helmond 1

Vleuten 1

ALFEN BV

Anteryon BV

AB Sciex / Sciex Separations

Afvalzorg Deponie BV

Almere 1

Eindhoven 2

Darmstadt (Duitsland) 1

Assendelft 1

Algae Food & Fuel BV

Anton de Kom Universiteit

ABB AB

Afvalzorg NV

Hendrik-Ido-Ambacht 1

Västerås (Zweden) 1

Assendelft 1

AlgaSpring BV

ABB Benelux

Agfa-Gevaert NV

Almere 1

Antwerp Space nv

Rotterdam 1

Mortsel (België) 2

ALK-Abello A/S

Antwerpen (Belgie) 1

ABB Schweiz AG

Agilent Technologies

Horsholm (Denemarken) 1

ANWB

Baden Dattwil (Zwitserland) 2

Santa Clara (Verenigde Staten) 1

ALK-Abello BV

Lelystad, ‘s-Gravenhage 2

Abera Bioscience AB

Agilent Technologies

Almere 1

APE Angewandte Physik &

Stockholm (Zweden) 1

Belgium SA/NV

Allergan Ltd.

van Suriname

Paramaribo (Suriname) 1

Elektronik GmbH

Ablynx nv

Rotselaar (België) 1

Marlow (Groot Brittannië) 1

Berlin (Duitsland) 1

Zwijnaarde (België) 1

Agis Automatisering

Alliander NV

Applied Biomedical Systems

Academisch Medisch Centrum

Harmelen 1

Arnhem 2

Maastricht 1

Amsterdam 31

Aglaia BioMedical Ventures BV

Allseas Engineering BV

Applied Laser Technology (ALT)

Academisch Ziekenhuis

Bilthoven 1

Delft 3

AGPO Ferroli

Almatis

Best 1

Maastricht

Consultants

Maastricht 6

Breda 1

Botlek Rotterdam 1

Applied Nanolayers BV

Achmea

Agrifirm Innovation Center

Almende BV

’s-Gravenhage 1

Amersfoort 1

Apeldoorn 2

Rotterdam 2

Applied Radar Technology (ART)

ACRB

Agrotechnology & Food

ALSTOM Grid SAS

Leiden 1

Lemmer 1

Parijs (Frankrijk) 1

Aqualab Zuid

AD eco advies

Wageningen 1

ALTEN Mechatronics

Werkendam 1

Amsterdam 1

Airborne Composites BV

Eindhoven 3

Aquamarijn Microfiltration BV

Adaptronics International

’s-Gravenhage 1

ALTERRA

Zutphen 1

Bucholz (Duitsland) 1

Airbus Defence and Space

Wageningen 1

AquaPurga Nederland BV

Ambroise Holland BV

’s-Hertogenbosch 1

Innovations BV

Adelante-zorggroep

Netherlands BV

Hoensbroek 2

Leiden 3

Enschede 1

AR Benelux BV

ADMOTION Performance

Airbus Deutschland GmbH

Ambulance Amsterdam

Hazerswoude-Dorp 1

Hamburg (Duitsland) 1

Amsterdam 1

ARCADIS Nederland BV

’s-Gravenhage 1

AiREAS Coöperatieve

Ambulancezorg Nederland

Advanced Bionics

Vereniging U.A.

Amersfoort, Apeldoorn, Rotterdam, ‘s-Hertogenbosch, Zwolle 17

Consultancy

Rixheim (Frankrijk) 1

84


Best 1

Zwolle 1

Arens Bureau voor Strand- en Duinonderzoek 2

Aviko BV

Becton Dickinson BV

Bitbrains IT Services

Steenderen 1

Breda 1

Amstelveen 1

Argonne National Laboratory

Aviko Potato BV

Beekenkamp Plants BV

BK Medical

Argonne (Verenigde Staten) 1

Dronten 1

Maasdijk 1

Herlev (Denemarken) 1

Artinis Medical Systems BV

Axign BV

Bejo Zaden BV

Bloom Technologies NV

Elst 2

Hengelo 1

Warmenhuizen 8

Diepenbeek (België) 1

Asimptote BV

Axini

Bekaert Combustion

Delft 3

Leusden 1

Technology BV

Blue4Green BV

Enschede 1

A-Skin Nederland BV

Axiom IC BV

Assen 2

Bluewater Energy Services BV

Amsterdam 2

Enschede 3

Bema-Lux

Hoofddorp 1

ASM Europe BV

Axiss GmbH

Vught 1

B-Mex BV

Almere 1

Hunxe (Duitsland) 1

Benchmark Electronics BV

Wageningen 1

ASM Europe BV

B

Leuven (België) 4

Almelo 1

BMT ARGOSS BV

Bentley Systems Europe BV

Marknesse 1 Boonekamp Roses BV

ASM International NV

BAAT Medical Products BV

Hoofddorp 2

Almere 6

Hengelo 4

Bentley Systems Inc.

Bleiswijk 1

ASM Microchemistry Ltd

Bakker Sliedrecht

Quebec (Canada) 1

Borealis GmbH

Helsinki (Finland) 2

Sliedrecht 1

Betoncentrale Twenthe

Linz (Oostenrijk) 2

ASML Netherlands BV

Ballast Nedam Offshore BV

Hengelo 1

Bosch Rexroth BV

Eindhoven, Veldhoven 26

Nieuwegein 1

Betonmortelbedrijven

Boxtel 1

ASP - Quality Support BV

BAM Civiel BV

Enkhuizen 1

Gouda 3

Assembléon Netherlands BV

BAM Infraconsult BV

Betronic Solutions BV

Eindhoven 3

Veldhoven 2

Gouda 6

Amsterdam 1

Bosch Security Systems BV

Cementbouw BV

Zoeterwoude 1

Bosch Rexroth Electric Drives and Controls BV

ASSET Rail

BAM Techniek

Bic Design

Breda 1

Bemmel 1

Bunnik 2

Beek en Donk 1

Bosch Thermotechniek BV

AstraZeneca

Bang & Olufsen A/S

Bioceros BV

Deventer 2

Mölndal (Zweden) 2

Struer (Denemarken) 1

Utrecht 1

Boschman Technologies BV

ASTRON - Netherlands Institute

Bartels

Bioclear BV

Duiven 1

Apeldoorn 1

Groningen 3

Boskalis Dredging and

for Radio Astronomy

Dwingeloo 3 Atag Verwarming BV

BAS Research and Technology Venlo

Bioclinica

Leiden 1

Marine experts

Papendrecht 2

Lichtenvoorde 1

Venlo 2

BIOFORDRUG

Boskalis Hydronamic BV

Atrium Medisch Centrum

BaseClear BV

Bari (Italië) 1

Papendrecht 1

Heerlen 1

Leiden 4

BIOMAY AG

Bösl Medizintechnik GmbH

ATTechnologies BV

Basell Polyolefine GmbH

Vienna (Oostenrijk) 1

Aken (Duitsland) 1

Veldhoven 1

(a LyondellBasell Industries

Biomet Nederland BV

Bouten Nederland BV

Attema

company)

Dordrecht 2

Nijmegen 1

Gorinchem 1 Attero

Frankfurt am Main (Duitsland) 1

Haelen, Wijster 6

BASF

Bio-Prodict BV

Bradford Engineering BV

Aussenhofer Engineering

Lyon (Frankrijk) 1

Nijmegen 1

Heerle 1 Brainport Development NV

BioNavis Ltd.

Brabant Water NV

Ylöjärvi (Finland) 1

Breda 1

Leiden 1

BASF Nederland BV

Biosoil R&D

Avantes BV

Arnhem, De Meern 3

Hendrik Ido Ambacht 1

Eindhoven 1

Apeldoorn 3

BASF SE

Biotechnologisches

Braintronics BV

Avantium Pharma BV

Ludwigshafen (Duitsland) 5

Amsterdam 1

B-Cat BV

Ebstorf (Duitsland) 1

BrandGen

Avantium Technologies BV

Tiel 1

Biothane Systems International

Breda 1

Amsterdam 4

Beckman Coulter Nederland BV

Delft 1

Brandsma Metaalveredeling BV

AVEBE UA

Woerden 1

Biotronics3D Ltd.

Hilversum 1

Veendam 1

Beckman Coulter, Inc.

London (Groot Brittannië) 1

Brandweer Amsterdam/

Averis Seeds BV

Fullerton (Verenigde Staten) 1

Biotronik SE & Co. KG

Valthermond 2

Becton Dickinson Biosciences

Berlijn (Duitsland) 1

Forschungslabor GmbH

Almere 1

Amstelland

Amsterdam 1

Le Pont-de-Claix (Frankrijk) 3


85

Brandweer Nederland

Carl Zeiss SMT GmbH

Circlair Benelux BV

Coriolis Pharma Research GmbH

Haarlem 1

Oberkochen (Duitsland) 3

Deventer 1

Martinsried (Duitsland) 1

Bridgestone Corporation

Carmolex Inc.

Cisco Systems, Inc.

Cosine Research BV

Kodaira-Shi (Japan) 1

Pittsburgh 1

San José (Verenigde Staten) 1

Leiden 3

BrightPhotonics BV

CATENA Microelectronics BV

CITEQ BV

Cosmoferm BV

Maarssen 2

Delft 2

Groningen 1

Den Hoorn 1

Bruco Integrated Circuits BV

Catexel BV

CityGIS Holding BV

Covalys Biosciences AG

Borne 2

Leiden 1

’s-Gravenhage 1

Witterswil (Zwitserland) 1

Bruker Nederland BV

Catharina Ziekenhuis

Civolution

COVIDIEN

Wormer 7

Eindhoven 9

Eindhoven 1

Trevoux (Frankrijk) 1 CRH Europe Sustainable

BRUKER OPTICS BV

CCL research

Classic Imaging

Delft 1

Veghel 1

Stein 1

BTE Nederland BV

CCM Centre for Concepts

ClearDetections

Oosterhout 1

in Mechatronics BV

Wageningen 1

Cristal Delivery BV

Andelst 1

Concrete Centre

Buchem BV

Nuenen 1

Clinical Graphics

Utrecht 1

Apeldoorn, Leiden 2

CCP4

Delft 2

Cristal Therapeutics

Bundesanstalt für

Oxfordshire (Groot Brittannië) 1

CMOSIS NV

Maastricht 1

Materialforschung

Antwerpen (België) 1

Croda Chemicals Europe Ltd

und -prüfung (BAM)

Meebeek (België) 2

Cell Signaling Europe

CNC Grondstoffen BV


Leiden 6

Milsbeek 3

Croda Europe Limited

BuNova Development BV

Cellanyzer BV

Cobb Europe BV

Zwolle 1

Enschede 1

Boxmeer 3

Leek Staffirdshire (Groot Brittannië) 1

Bureau Veritas Marine

CellCoTec BV

Codian Robotics BV

Croon Elektrotechniek BV

Bilthoven 3

Veenendaal 1

Dordrecht 1

Rotterdam 1

CelSian Glass & Solar BV

Cofely Nederland BV

Crucell Nederland BV

Bureau Waardenburg BV

Eindhoven 1

Bunnik 1

Leiden 1

Culemborg 1

CenS (Micro)Electronics

Cogas Duurzaam BV

Cruden BV

Apeldoorn 1

Almelo 1

Amsterdam 1

Centraalbureau voor

Coherent BV

CSC Computer Sciences BV

Utrecht 3

Utrecht 1 CSIRO

Nederland BV

C

Schimmelcultures

C point

Horst 1

Utrecht 1

Coherent Europe BV

C. Meijer BV

Centre for Energy (CIEMAT)

Utrecht 8

Highett (Australië) 1

Rilland 1

Madrid (Spanje) 1

Collis

CSO Adviesbureau voor

C4C Holding BV

Centre for Human Drug Research

Leiden 1

Milsbeek 3

Leiden 5

Combined Ophthalmic

Cam Bioceramics BV

Centre National de la

Leiden 1

Research Rotterdam

Milieu-Onderzoek BV

Bunnik 1 Cugla BV

Rotterdam 1

Breda 2

Capgemini Nederland BV

Grenoble (Frankrijk) 1

CONNEKT

CycloMedia Technology BV

Utrecht 1

Centrum voor Topsport

Delft 1

Zaltbommel 1

Recherche Scientifique

Cardialysis BV

en Onderwijs

Connexxion

Cyclone Fluid Dynamics BV

Rotterdam 3

Amsterdam, Eindhoven 4

Hilversum 1

Waalre 1

CARE 4 CONCRETE.NL

CGI

ConSensor

Cyclotron VU BV

Stadskanaal 2

Rotterdam 1

Rotterdam 3

Amsterdam 1

Cargill R&D Centre Europe

Charles River Nederland BV

Conservatory of Amsterdam

Cyto-Barr BV

Vilvoorde (België) 1

Leiden 1

Amsterdam 1

Zuidhorn 1

Carl von Ossietzky

Chemtrix BV

Controllab Products BV

D

Geleen 1

Enschede 1

Chemtrix BV

Convergence BV

Dacolt

Carl Zeiss BV

Hull (Groot Brittannië) 1

Enschede 1

Maastricht 7

Sliedrecht 3

CHESS Wise

Cook Medical

DAF Trucks NV

Universität Oldenburg

Oldenburg (Duitsland) 1

Carl Zeiss Jena GmbH

Haarlem 2

Bjaeverskov (Denemarken) 1

Eindhoven 11

Jena (Duitsland) 1

CHL Netherlands BV

Corbion Purac

Damen Shipyards Group

Carl Zeiss NTS, LLC

Katwijk 1

Gorinchem 14

Gorinchem 7

Peabody (Verenigde Staten) 1

86


DANA

Dialog Semiconductor BV

Brugge (België) 1


Dura Vermeer Business Development BV

Emory University School of Medicine

Danfoss Turbocor Compressors

Diamond Light Source Ltd

Hoofddorp 1

Syracuse (Verenigde Staten) 1

Didcot (Groot Brittannië) 1

Dutch Burns Foundation

EnableMi BV

Danish National Space Center

Diatome Ltd.

Beverwijk 1

Groningen 1

Kopenhagen (Denemarken) 1

Biel (Zwitserland) 1

Dutch Polymer Institute

Encapson BV

Nijmegen 1

Darling Ingredients International

Dierenbescherming

Eindhoven 1

Son 1

’s-Gravenhage 1

Dutch Sustainable Landfill

Dassault Systems Simulia BV

Dionex Benelux BV

Maarssen 4

Breda 1

Foundation

Atlanta (Verenigde Staten) 1

Enceladus Pharmaceuticals BV

Naarden 1

‘s-Hertogenbosch 1

ENCI BV

Botlek Rotterdam, Maastricht, ‘s-Hertogenbosch, Velsen-Noord 8

DC4U BV

Direct Current BV

DVC Machinevision BV

Bussum 1

Aalsmeer 1

Breda 1 Dwarslaesie Organisatie

De Efteling BV

DJO Global

Kaatsheuvel 1

Guildford (Groot Brittannië) 1

De Friesland Zorgverzekeraar

DNA Green Group

Groningen 1

Eindhoven 1

Leeuwarden 1

De Lier 1

Dyadic Nederland BV

Endomagnetics Ltd

De Winter Media Groep

DNV GL

Wageningen 3


Uden 1

Arnhem, Groningen 9

Dynaflow Research Group

Endures BV

Nederland

Endinet BV

DEAM

DNV GL Energy

Zoetermeer 2

Den Helder 1

Amsterdam 7

Heerenveen 1

DySI BV

Energieonderzoek Centrum

Dekker Chrysanten BV

Dordrecht

Assen 1

Hensbroek 2

Dordrecht 1

Nederland

Petten 21

E

Delfluent Services BV

Dow Benelux BV

Den Hoorn 1

Terneuzen 1

Eagle Vision BV

Enexis BV

Deliflor Chrysanten BV

Dr. Ten

Naarden 1

Enthone BV

Maasdijk 1

Wezep 1

Eastman Chemical

’s-Hertogenbosch

DELMIC BV

Draka Comteq Fibre BV

Gronau-Epe (Duitsland) 1

Enthone GmbH

Delft 2

Eindhoven 3

East-West International BV

Langenfeld (Duitsland) 1

Delphi

Drug Discovery Factory

Enkhuizen 1

Environmental Risk ASessment


Bussum 1

Eaton Industries (Netherlands) BV

’s-Hertogenbosch 1 1

and Management (ERASM)

Delphi Diesel Systems Limited

Drywood coatings BV

Hengelo 1

Brussel (België) 1

Gloucestershire (Groot Brittannië) 2

Enschede 1

EcoShape, Building with Nature

Enza Zaden BV

DSM

Dordrecht 1

Enkhuizen 11

Deltaprogramma Kust

ECOstyle BV

EnzyScreen BV

’s-Gravenhage 1

Delft, Geleen, Heerlen, Sittard, Urmond, Waalwijk 57

Appelscha 1

Haarlem 2

Deltares

DSM

EDAX BV

Eon engineering Ltd

Delft, Utrecht 32

Kaiseraugst (Zwitserland) 1

Tilburg 2

Coventry (Groot Brittannië) 2

DEMCON

DSM Nutritional Products

Eerland Bouwstoffen

EPCOS Netherlands

Enschede 6 Den Ouden Groenrecycling BV

Basel, Kaiseraugst (Zwitserland) 2

Geldermalsen 1

Erasmus MC

Schijndel 1

DTU Space

EFFECT Photonics

Rotterdam 30

Deutsche


Eindhoven 2

Ernst & Young

Amsterdam 1

Forschungsgemeinschaft (DFG)

Management

Nijmegen 1

Du Pont

Elekta Instrument AB

Bonn (Duitsland) 2

Leiden 2

Uppsala (Zweden) 1

ESAOTE Europe BV

Deutsches Elektronen-

Dublin City University

Elekta Ltd.

Maastricht 2

Dublin (Ierland) 1

Crawley (Groot Brittannië) 1

E-Semble BV

Delft 1

Synchrotron DESY


Duchenne Parent Project (DPP)

ELMOS AP BV

Deutsches Zentrum für Luft- und

Veenendaal 2

Nijmegen 1

Eska Graphic Board

Dunea

Eltomation BV

Hoogezand 1

Voorburg, Zoetermeer 3

Barneveld 1

ESRI Nederland BV

DevLab

Dupont

EMFORE BV

Rotterdam 2

Eindhoven 1

Leiden 5

Krimpen aan den IJssel 1

Essent NV

Raumfahrt (DLR)

Köln, Wesseling (Duitsland) 3

DGMR Raadgevende Ingenieurs


’s-Gravenhage 1


87

Essent Netwerk Brabant

FEI Company

Fokker Landing Gear BV

GDF SUEZ Energie Nederland


Eindhoven 11

Helmond 1

Zwolle 1

ESTEC - European Space Research

FEI Electron Optics BV

FOM-instituut DIFFER

GE Healthcare

Eindhoven 4

Nieuwegein 5

Buc (Frankrijk) 1

and Technology Centre

Noordwijk 10

Femto Engineering BV

Fontys Hogeschool Engineering

GE Healthcare

ETH Zürich

Delft 1

Eindhoven 1

Hoevelaken 1

Zürich (Zwitserland) 1

Femtogrid Energy Solutions BV

FORCE Technology

Gebr. A en R van der Lans

EUPhoenix BV

Amsterdam 1

Sandvika (Noorwegen) 2

’s-Gravenzande 1

Breda 1

Ferring BV

ForceLink BV

Gemeenlandshuis Delft

EURAILSCOUT

Hoofddorp 1

Culemborg 2

Delft 1

Inspection & Analysis

Amersfoort 1 European Chemical Industry Council (CEFIC)

Ferring Pharmaceuticals A/S

Ford Motor Company

Gemeente Amsterdam


Michigan (Verenigde Staten) 1

Amsterdam 5

Fertiliteitskliniek Twente

ForFarmers Group BV

Gemeente Den Haag

Hengelo 1

Lochem 2

’s-Gravenhage 5

Brussel (België) 1

Festo Nederland BV

Forschungszentrum Jülich GmbH

Gemeente Dordrecht

European Commission

Delft 2

Jülich (Duitsland) 1

Dordrecht 1

Luxembourg (Luxemburg) 1

FeyeCon Carbon Dioxide

FOS

Gemeente Eindhoven

Veldhoven 1

Eindhoven 1

Foundation to Eradicate

Gemeente Rotterdam

European Institute of Oncology

Technologies

Milan (Italië) 1

Weesp 2

European Southern

FGT Consultancy

Duchenne, Inc. (FED)

Rotterdam 8

Observatory (ESO)

Wageningen 2

Alexandria (Verenigde Staten) 1

Gemeente Tiel

Garching (Duitsland) 1

Fianium Limited

Fraunhofer HHI

Tiel 1

EURORAD SA

Southampton, Hampshire (Groot Brittannië) 1


Gemeente Utrecht

Eckbolsheim (Frankrijk) 1

FrieslandCampina

Utrecht 1

Everest Coatings

FIDES BV

De Lier 1

Amersfoort, Beilen, Deventer, Leeuwarden, Wageningen 10

Gemeente Westland

Delft 1 Everris International BV

Filtex Air Filtration

FSHD Stichting

Genencor International Inc.

Waardenburg 1

Nijmegen 2

Wassenaar 2

Palo Alto (Verenigde Staten) 1

’s-Gravenzande 1

Evides Industriewater

Flanders Hydraulics Research

Fugro Engineers BV

Genentech

Middelburg, Rotterdam 4


Leidschendam 1

Evolved Analytics

Flexible Optical BV

Fugro GeoServices BV

San Francisco (Verenigde Staten) 1

Wijnegem 1

Rijswijk 2

Leidschendam 2

General Electric Plastics

Evonik

Flick Engineering Solutions BV

Fugro Groep NV

Hanau-Wolfgang (Duitsland) 1

Winterswijk 1

Leidschendam 1

Evonik Industries AG

FLIR

Fugro Ingenieursbureau BV

Genetwister Technologies BV

Essen (Duitsland) 2

Teteringen 1

Leidschendam 2

Wageningen 1

Europe BV

Bergen op Zoom 1

EWOS Innovation AS

Flir Systems AB

FujiFilm Europe GmbH

Genexis BV

Sandnes (Noorwegen) 1

Danderyd (Zweden) 1

Düsseldorf (Duitsland) 1

Eindhoven 5 Genmab BV

Excytex BV

Florensis BV

FutureChemistry Holding BV

Zeist 1

Hendrik-Ido-Ambacht 1

Nijmegen 2

Utrecht 1

Exometry

Flowid BV

FutureWater BV

Gensos

Amsterdam 1

Eindhoven 1

Wageningen 1

Breezand 1

Exosome Diagnostics Inc.

FlowMotion

New York (Verenigde Staten) 1

Delft 2

Geochem Research BV

G

Amsterdam, Nieuwegein 3

Exosomics

Fluxicon Process Laboratories

G2 Speech BV

Geodan

Siena (Italië) 1

Eindhoven 1

Nuenen 1

Amsterdam 1

FMTC - Flanders Mechatronics

GABA BV

Geonovum

Weesp 1

Amersfoort 1

F

Technology Center

Fastree3D SA

Leuven (België) 1

Galvamé Oppervlaktechnieken BV

Georgetown University

Lausanne (Zwitserland) 1

Focal Meditech BV

Rotterdam 1

Washington (Verenigde Staten) 1

FBGS International

Tilburg 3

Gameship

Gezondheidsdienst voor Dieren

Geel (België) 1

Fokker Aerostructures BV

Leeuwarden 1

Deventer 1

Federal office of Metrology METAS

Dordrecht, Papendrecht 2

Gatan UK

GGD Flevoland

Abingdon (Groot Brittannië) 1

Lelystad 1

Bern-Wabern (Zwitserland) 1

88


GGZ Eindhoven

Hatenboer-Water BV

HKV Lijn in water

Hydronamic BV

Eindhoven 1

Schiedam 2

Lelystad 3

Papendrecht 1

Gipmans Productie BV

Hauzer Techno Coating BV

Hocoma AG

Hyflux

Venlo 1

Venlo 3

Volketswil (Zwitserland) 1

Singapore (Singapore) 4

Glatt Ingenieurtechnik GmbH

Havenbedrijf Rotterdam NV

Hogeschool Utrecht

Hygear BV

Weimar (Duitsland) 2

Rotterdam 2

Utrecht 1

Arnhem 1

GlaxoSmithKline, Weybridge

Haver Engineering GmbH

Hogeschool van Amsterdam

HZPC Holland BV

Weybridge (Groot Brittannië) 1

Meißen (Duitsland) 1

Amsterdam 2

Joure, Metslawier 5

Globe Plant

Heemskerk Innovative

Hogeschool voor de

Vierpolders 1

Technologies

I

Kunsten Utrecht

GN ReSound BV

Noordwijk 4

Hilversum 1

IANUS Simulation GmbH

Eindhoven 1

Heerema Marine Contractors

Hogeschool Zeeland

Dortmund (Duitsland) 1

GN ReSound US

Nederland SE

Vlissingen 1

IBA

Louvain-La-Neuve (België) 2

Glenview (Verenigde Staten) 1

Leiden 1

Holcim Group Support Ltd.

Graniet import Benelux BV

Heidelberg Engineering GmbH

Holderbank (Zwitserland) 1

Ibiomics GmbH

Amsterdam 1

Heidelberg (Duitsland) 1

Hölscher Wasserbau

Grontmij Nederland BV

Heijmans Civiel

Werder/Havel (Duitsland) 1

Königs Wusterhausen (Duitsland) 1

De Bilt, Zwolle 4

Rosmalen 1

Holst Centre

Ibis Power

Grow Group BV

Heinrich-Heine-Universität

Baarlo 1

Düsseldorf

Eindhoven 13

Eindhoven 1

HOMA BV

IBIS Technologies BV

Guerbet Nederland BV


Amersfoort 3

Enschede 2

Gorinchem 2

Helianthos BV

Honeywell

IBM Corporation

GustoMSC BV

Arnhem 1

Emmen 1

Schiedam 2

Heliomare

Hoofdproductschap Akkerbouw

Essex Juntion (Verenigde Staten) 1

GyroTools LLC

Wijk aan Zee 3

’s-Gravenhage 1

IBM Nederland NV

Winterthur (Zwitserland) 1

Hendrix Genetics BV

Hoogheemraadschap Delfland

Amsterdam 2

Boxmeer 3

Delft 4

IBM Research - Zürich

Henk van Tongeren BV

Hoogheemraadschap Hollands

Ruschlikon (Zwitserland) 5

H Habanera Numerical Software

Apeldoorn 1

Delft 2

Herbstreith & Fox KG

Heerhugowaard 3

Haemoscan BV

Hoogheemraadschap van Rijnland

Zuidwolde 1

Neuenbürg/Württ (Duitsland) 1

Yorktown Heights (Verenigde Staten) 1

Leiden 2

IBS Precision Engineering BV

HAL Allergy

HEROS Sluiskil

Hooijmans Champignons BV

Eindhoven 1

Leiden 3

Sluiskil 1

Kerkdriel 1

I-Climate BV

Waalwijk 1

Noorderkwartier

IBM T.J. Watson Research Center

Hankamp Rehab

HESS AAC SYSTEMS

HortiMaX BV

Enschede 4

Enschede 1

Pijnacker 1

ICT Automatisering

Hannover Milieu- en

Het Oranje Kruis

HR Wallingford Ltd

Son en Breugel 1

’s-Gravenhage 1

IDB Holland BV

Ede 1

Het Waterlaboratorium

Wallingford, Oxfordshire (Groot Brittannië) 2

Hans van der Sloot Consultancy

Haarlem 2

HSLnet

IFP

Broek op Langedijk 1

Het Waterschapshuis

Heeze 1

Hanwha Q.Cells GmbH

Amersfoort 2

Hubrecht Instituut voor

Rueil-Malmaison (Frankrijk) 3

Bitterfeld-Wolfen (Duitsland) 3

Hilbrands Laboratorium

Hanze Institute of Technology

Wijster 1

Utrecht 2

IJsfontein holding BV

Assen 1

HILL-ROM

Huisman Equipment BV

Amsterdam 1

Harmsen Consultancy BV

Amsterdam 1

Schiedam 1

Imagelabonline & Cardiovasvular

Nieuwerkerk aan de IJssel 4

HILL-ROM

Huntsman Polyurethanes

Amsterdam 1

Harvard Medical School

Montpellier (Frankrijk) 1

Everberg (België) 1

IME Technologies

Boston (Verenigde Staten) 1

Hitexacoat BV

HybriScan Technologies

Eindhoven 1

Veiligheidstechniek BV

voor Bodemziekten

Ontwikkelingsbiologie

IHC Offshore & Marine BV

en Stamcelonderzoek

Krimpen aan den IJssel 1

Harvestagg BV

Gouda 1

Lelystad 1

Hittech Multin BV

Arnhem 1

HaskoningDHV Nederland BV

Delft 1

HydroLogic

Nijmegen 4

Baarle-Nassau 2

Holding BV

IMEC

Gent, Leuven (België) 4

Amersfoort 1


89

IMEC Nederland

Eindhoven 1

Institute for Marine Resources and Ecosystem

IMS

IZON Science Ltd

KnowH2O

Oxford (Groot Brittannië) 1

Berg en Dal 1 Knowledge Centre WMC

Studies (IMARES)

Almelo 1

Den Hoorn Texel, IJmuiden 3

Imtech

Institute for Sustainable

Amersfoort 1

Process Technology

J Jacob Klimstra Consultancy

Broeksterwald 1

Wieringerwerf 1 Koninklijk Instituut voor de Tropen

Imtech Marine BV

Amersfoort 6

Janssen Pharmaceutica NV

Amsterdam 1

Rotterdam 1

Intel Corporation

Beerse (België) 7

Koninklijk Nederlands

In Summa Innovation

Hillsboro (Verenigde Staten) 2

Janssen Precision Engineering BV

Raamsdonksveer 1

InteRNA Technologies BV

Maastricht-Airport 1

De Bilt 7 Koninklijk Nederlands

Meteorologisch Instituut

INCAS3

Utrecht 1

Janssen Research & Development

Assen 1

Intersnack Nederland BV

Beerse (België) 1

Incotec Holding BV

Doetinchem 1

JEOL

Nieuwegein 1

Enkhuizen 1

Intervet International BV /

Nieuw-Vennep 1

Koninklijke Auping BV

Watersportverbond

Johanna KinderFonds

Deventer 1

Nieuwdorp 1

Boxmeer 1

Arnhem 1

Koninklijke Boskalis

ING Bank

InteSpring BV

Jokoda Management Consultancy

Amsterdam 1

Delft 3

Noordeloos 1

ING België NV

InTraVacc

Joma international

Koninklijke Marine

Brussel (België) 1

Bilthoven 3

Nyborg (Noorwegen) 1

Den Helder, ‘s-Gravenhage 3

Indaver Compost BV

MSD Animal Health

Ingenieursbureau Sepra

Inviso BV

’s-Gravenhage 1

Gemert 1

Westminster NV

Papendrecht 4

Koninklijke Nederlandsche

K

Atletiek Unie

Inmotio Object Tracking BV

Ioniqa Technologies BV

Kadaster

Arnhem 1

Amsterdam 1

Eindhoven 2

Apeldoorn, Zwolle 5

Koninklijke Nederlandsche Roeibond

Innoluce BV

IP2 Solutions BV

Kaisec

Eindhoven 1

Leende 1

Hengelo 1

Amstelveen 3

InnoSeis BV

Ipsen Farmaceutica BV

Karl Storz Endoscopie

Koninklijke Nederlandsche

Amsterdam 1

Hoofddorp 2

InnoSportLab De Tongelreep

Ipsum Energy

Leiderdorp 1

Nieuwegein 3

Eindhoven 2

Enschede 3

Karlsruhe Institute of Technology

Koninklijke Nederlandse

InnoSportLab Papendal

IQ Products

Arnhem 1

Groningen 1

Eggenstein-Leopoldshafen (Duitsland) 1

Nieuwegein 1 Koninklijke Nederlandse

Nederland BV

Wielren Unie

Baseball en Softball Bond

InnoSportLab Thialf

Irdeto BV

Katholieke Universiteit Leuven

Heerenveen 1

Hoofddorp 1

Leuven (België) 2

InnoSportNL

IRS

KAVB

Utrecht 2

Arnhem 1

Bergen op Zoom 2

Hillegom 1


Schaats Bond

Schietsport Associatie (KNSA)

Innovation Handling

IRX Innovations BV

Keygene NV

Eindhoven 1

Son en Breugel 1

Wageningen 4

Leusden 1

InPACT

ISA Pharmaceuticals BV

Kiemkracht


Moûtiers (Frankrijk) 1

Leiden 1

Utrecht 1

Inspektor Research Systems BV

Isala klinieken

Kijlstra Betonmortel BV

Zeist 2

Amsterdam 1

Zwolle 1

Drachten 1


Institut de Sélection Animale BV

ISIS - Innovative

Boxmeer 1

Solutions In Space BV

Kinesis Pharma

Breda 1

Voetbal Bond

Zwembond

Nieuwegein 2

Institut für Mikrotechnik Mainz

Delft 1

Kiwa Technology

Koninklijke Vopak NV

Mainz (Duitsland) 1

Isogenica Ltd

Apeldoorn 1

Rotterdam 1

Institut Supérieur de

Little Chesterford (Groot Brittannië) 1

Klein & Melgert Developments NV

Koppert BV

l’Aéronautique et de

Duiven 1

Berkel en Rodenrijs 1

l’Espace (ISAE)

IsoLife BV

Knauf BV

Korean Institute of Science

Wageningen 1

Utrecht 1

IT’IS Foundation

Knauf Gips KG

Saarbrücken (Duitsland) 1

Zurich (Zwitserland) 1

Iphofen (Duitsland) 1

KplusV organisatieadvies

Ivoren Kruis

Knauf Insulation BV

Amsterdam 1

Zoetermeer 1

Oosterhout 1

Toulouse (Frankrijk) 1 Institute for Energy Technology (IFE)

Kjeller (Noorwegen) 1

90


and Technology Europe

KPN

’s-Gravenhage 1

Leica Mikrosysteme

Luminostix BV

Maxon Motor Benelux BV

Vertrieb GmbH

Rotterdam 2

Enschede Max-Planck-Institut für

Kreatech Diagnostics

Wetzlar (Duitsland) 2

Lund University

Amsterdam 1

Leica Nederland BV

Lund (Zweden) 2

Krohne Nederland BV

Rijswijk Zh 3

Dordrecht 1

Leiden Probe Microscopy BV

Eisenforschung


M

McRoberts BV

Kronos International inc.

Leiden 2

Maastricht Instruments BV

Leverkusen (Duitsland) 1

Leids Cytolologisch en

Maastricht 3

MECAL Applied Mechanics

Maastricht UMC+

Eindhoven 1

Maastricht 4

Mediatronix BV

Maastricht University

Hoofddorp 1

Kropman Installatietechniek BV

Pathologisch Laboratorium

Nijmegen 1

Leiden 1

KtedoGen

Leids Universitair Medisch

Milano (Italië) 2 KWR Watercycle Research Institute

’s-Gravenhage 1

Centrum

Maastricht 8

Medicort

Leiden 21

Maastro Clinic

Utrecht 1

Lek/Habo BV

Maastricht 1

MediluX BV

Nieuwegein 2

Ter Aar 1

Machnet BV

Velserbroek 1

KWS POTATO BV

Lely Industries NV

Roden 3

Medis Medical

Nagele 1

Rotterdam 1

MagnaView

KWS SAAT AG

LEO Pharma A/S

Eindhoven 3

Leiden 9

Einbeck (Duitsland) 1

Ballerup (Denemarken) 2

Mali Biocarburant S.A.

Medis specials BV

Kymi Rens

Liandon BV

Bamako (Mali) 1

Leiden 1

Aalborg Sø (Denemarken) 1

Arnhem 2

ManualFysion

Medisch Centrum Haaglanden

Lievers Holland

Amsterdam 1

’s-Gravenhage 1

L L.O.T.-Oriel GmbH

Imaging Systems BV

Mijdrecht 1

MAPPER Lithography

Medisch Spectrum Twente

Life Sciences Methods BV

Delft 1

Enschede 3


Leiden 1

Maquet

Medisse BV i.o.

Laborelec

LifeTec Group

Mahwah (Verenigde Staten) 1

Ede 1

Linhebeek (België) 2

Eindhoven 12

Maquet Netherlands

Medtronic BV

Lacquey BV

Light Motif

Hilversum 1

Maastricht 1

Delft 1

Enschede 1

Mars GmbH

Medtronic Nederland

Laevo BV

Lightmotif

Verden (Duitsland) 1

Heerlen 1

Delft 1

Enschede 1

Mars Nederland BV

Medtronic Neuromodulation

Lambert Instruments BV

Lindor

Veghel 1

Roden 4

Dordrecht 1

Marti Keuning Eckhart Stichting

Fridley (Verenigde Staten) 1

Lambert van den Bosch BV

LineSolar BV

Lunteren 1

Medtronic Trading NL BV

Europe & Canada

Ede 1

’s-Gravenhage 1

Maschinenfabrik Koeppern

Heerlen 1

Landauer Inc.

LinXis BV

Hattingen (Duitsland) 1

MEGED Engineering &

Stillwater (Verenigde Staten) 1

Breda 1

MASER Engineering BV

Landelijk Referentie Centrum voor

LioniX BV

Enschede 2

Borstkankerscreening (LCRB)

Nijmegen 1 Landelijk Referentiecentrum voor Bevolkingsonderzoek 1

Consultancy

Zoetermeer 1

Enschede 14

Matakina Technology

Melexis

LiqTech International A/S

Wellington (Nieuw Zeeland) 1

Tessenderlo 1

Ballerup (Denemarken) 1

Materialise

MEMC Electronic Materials

Liquavista Netherlands

Leuven (België) 1

Novara (Italië) 1

Lanthio Pharma

Eindhoven 1

Materials innovation institute M2i

Merck & Co. Inc.

Groningen 1

LM Wind Power Blades

Delft 1

Rahway (Verenigde Staten) 1

Laser 2000 Benelux C.V.

Kolding (Denemarken) 1

MathWorks

Merck KGaA

Vinkeveen 1

Locamation BV

Eindhoven 2


Max Planck Institute

Merford Noise Control

Lead Pharma Holding BV

Enschede 1


Locked-in Vereniging 1

Leibniz Institute

Lode BV

Mainz (Duitsland) 1

Merus BV

Jena (Duitsland) 1

Groningen 1

Max-Delbrück-Centrum

Utrecht 2

for Polymer Research

für Molekulare Medizin

Gorinchem 1

Leica Camera AG

Logisticon Water Treatment BV

Solms (Duitsland) 1

Groot-Ammers 1


Merz Pharmaceuticals GmbH

Frankfurt am Main (Duitsland) 1

Leica Microsystems

Longfonds

Maxima Medisch Centrum

MetaSensing BV

Mannheim (Duitsland) 1

Amersfoort 1

Veldhoven 3

Noordwijk 1


91

Metatronics

Moog BV

National Semiconductor BV

Eindhoven 1

Nieuw-Vennep 6

Delft 1

METORX BV

Mos Grondmechanica

Nationale Databank

Goedereede 1

Rhoon 1

Mettler-Toledo AutoChem, Inc

Motek BV

Utrecht 1

Schwerzenbach (Zwitserland) 1

Amsterdam 1

Nationale Politie

Wegverkeersgegevens (NDW)

Nederlandse Vereniging voor Vlamonderzoek

Velsen-Noord 1 Nederlandse Volleybal Bond (NeVeBo)

Nieuwegein 1

Micro Turbine Technology BV (MTT)

MOTEK Medical BV

Driebergen-Rijsenburg 2

Nelen & Schuurmans Consultants

Eindhoven 1

Amsterdam 6

Nationale Politie

Bilthoven 1

MicroDish BV

Movares Nederland BV

Zoetermeer 1

NEM Energy BV

Utrecht 1

Utrecht 2

Natuurmonumenten

Leiden 2

MICRO-EPSILON Messtechnik

MR Coils BV

’s-Graveland 3

Nemo Healthcare BV

Drunen 1

Nebest Adviesgroep

Eindhoven 2

Ortenburg (Duitsland) 1

MRC Aardenhout

Groot-Ammers 1

NEO, Netherlands Geomatics &

Microflown Holding BV

Doorn 1

Nebest BV

GmbH & Co. KG

Earth Observation BV

Zevenaar 1

MS Vision

Groot-Ammers 1

Amersfoort 1

Microflown Technologies BV

Almere 1

Nebest Koning & Bienfait BV

NEP SOLAR AG

Arnhem 1

MSC Software Benelux BV

Mijdrecht 1


Micronit Microfluidics BV

Gouda 2

Nedelands Handbal Verbond

Nestlé Research Center

Enschede 8

MSD Oss

Oosterbeek 1

Vevey (Zwitserland) 2

Microsoft Corporation

Oss 3

Nederlands Anafylaxis Netwerk

NET2GRID

Redmond (Verenigde Staten) 1

MTI Holland BV

Dordrecht 1

Zeist 1

Milabs BV

Kinderdijk 2

Nederlands Centrum voor

Netherlands eScience Center

Utrecht 2

MTSA Technopower BV

Militair Revalidatie Centrum

Arnhem 1

Laser Research BV

(NLeSC)

Enschede 1

Amsterdam 1

Municipality of Wageningen

Nederlands Forensisch Instituut

Netherlands Translational

Wageningen 1

’s-Gravenhage 3

Mind Media BV

Mushroom Office

Nederlands Instituut voor

Herten 1


Aardenburg

Doorn 1

Beeld en Geluid

Research Center BV

Berghem 1 Neways Micro Electronics BV

Ministerie van Defensie

MyMicro Group BV

Hilversum 1

Sittard 1

Amersfoort, ‘s-Gravenhage 7

Beek en Donk 1

Nederlands Kanker Instituut

NGO-SBG

Amsterdam 4

Zoetermeer 1

Ministerie van Economische Zaken

N

Nederlands Vaccin Instituut

Nickerson-Zwaan

Amersfoort, ‘s-Gravenhage 2

NAICONS

Bilthoven 1

Made 1

Ministerie van Financien

Milano (Italië) 1

Nederlandse Aardolie

NIKON CORPORATION

’s-Gravenhage 1

Nano4Imaging GmbH

Ministerie van

Aken (Duitsland) 1

Assen 3

Nikon Instruments Europe BV

Nanosens

Nederlandse apparatenfabriek

Amsterdam 8

Infrastructuur en Milieu

Rotterdam, ‘s-Gravenhage 3

Zutphen 1

MiPlaza

Nationaal Initiatief Hersenen

Eindhoven 1

en Cognitie (NIHC)

Maatschappij BV

‘NEDAP’ NV

Groenlo 1 Nederlandse Defensie Academie

(Japan) 5

NIOZ - Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee

Mistras Group BV

’s-Gravenhage 4

Breda 1

Yerseke 1

Spijkenisse 1

Nationaal Lucht- en

Nederlandse Organisatie voor

Nitto Denko

MO989 Holding BV

Ruimtevaartlaboratorium

Wetenschappelijk Onderzoek

Lausanne 1

Delft 1

Amsterdam 3

’s-Gravenhage 1

NIZO food research BV

Moldflow

National Aerospace Laboratory

Nederlandse Triathlon Bond

Ede Gld 6

Kilsyth, Victoria (Australië) 1

Amsterdam 1

Nieuwegein 2

NLISIS

Molecular Imprints

National Co-ordinating

Nederlandse Vereniging

Austin (Verenigde Staten) 1 Momentive Specialty Chemicals BV

Vondelingenplaat Rt 1

Centre for the Physics of Mammography (NCCPM)

Groningen 1

National Institute of Health

Nederlandse Vereniging

National Instruments Netherlands

Bergschenhoek 4

Woerden 1


Bouwgrondstoffen (NVLB)

Hoofddorp 1

Monsanto Holland BV

92

NNZ BV

Guildford (Groot Brittannië) 1 Bethesda (Verenigde Staten) 1

Geleen 1

van Leveranciers van

van verfindustrie

Amsterdam 1

NOC*NSF

Arnhem 5 Noldus Information Technology BV

Wageningen 3

Noordam Plants

NXP Semiconductors

Oranjewoud

Pepscope BV

’s-Gravenzande 1

Eindhoven, Nijmegen 27

Oosterhout 2

Utrecht 1

Noppe Orthopedietechniek

NXP Semiconductors Belgium NV

Ordina

Percuros BV

Noordwijkerhout 1

Leuven (België) 2

Nieuwegein 2

Enschede 4

NORAS MRI products GmbH

O

Hoechberg (Duitsland) 1

ORGA Architecten

PerkinElmer

Nijmegen 1

Groningen 2

Norit Nederland BV

Oasen NV

Ortec International BV

PerkinElmer

Amersfoort 1

Gouda 1

Gouda 1

Turku (Finland) 1

Nortek Oceanografische

Océ Technologies BV

Orthin

Personal Health Institute

Venlo 12

Drachten 1

Instrumenten en Diensten BV

international (PHIi)

Badhoevendorp 1

OcellO

Orthovita Inc.

Novacta Biosystems Limited

Leiden 2

Malvern 1

Amsterdam 4 Personal Space Technologies

Welwyn Garden City (Groot Brittannië) 1

Oclaro, Inc.

O’Sports

Amsterdam 4

Caswell (Groot Brittannië) 5

Delft 1

Pervatech BV

Rijssen 1

Novay

OIM Orthopedie

Össur Head Office

Enschede 1

Assen 1

Reykjavik (IJsland) 1

Peutz BV

NovioGendix

Okolab s.r.l.

Oticon A/S

Zoetermeer 1

Nijmegen 1

Ottaviano Na (Italië) 3

Smørum (Denemarken) 1

PGS Geophysical BV

NovioTech BV

Oldelft BV

Otto-von-Guericke-

Nijmegen 1

Delft 1

NRG Nuclear Services For Energy, Environment & Health

Universität Magdeburg

Oldelft Ultrasound BV

Magdeburg (Duitsland) 1

Delft 4

OWI Oel-Wärme-Institut

Leiden 1 Pharmaceutical Research Associates Group BV

Zuidlaren 1

Petten 2

OM&T BV

NS Reizigers BV

Eindhoven 9

Herzogenrath (Duitsland) 1

Eindhoven 1

Utrecht 1

Omniradar BV

Oxford Instruments

Philip Morris Products S.A.

NT&D Nanotechnology & Devices

Eindhoven 2

Bristol (Groot Brittannië) 7

Neuchâtel (Zwitserland) 1

Aken (Duitsland) 1

ONERA

NT-MDT Co. Russia

Toulouse (Frankrijk) 1

Moscow (Rusland) 1

Ontwikkelingsbedrijf

NT-MDT Service & Logistics Ltd.

Gemeente Amsterdam

Aachen GmbH

Phenom World

Philips

P P.J. De Vet & Zonen Mill BV

Best, Drachten, Eindhoven, Heerlen, Maarheeze 121

Mill 1

Philips

Limerick 1

Amsterdam 1

PA Imaging Holding BV

Eindhoven 1

NTS-Optel

Onze Lieve Vrouwe Gasthuis

Enschede 1

Philips Electronics North

Nijmegen 1

Amsterdam 1

PamGene International BV

Nuclear Research and

Oogziekenhuis Rotterdam


Consultancy Group

Arnhem, Petten 2

America Corporation

Andover (Verenigde Staten) 1

Rotterdam 1

PANalytical BV

Philips GmbH

OonKAY

Almelo 2

Aken (Duitsland) 1

Nucletron Operations BV

Apeldoorn 1

PanAmericanSeed Europe BV

Philips Healthcare

Veenendaal 1

Open Engineering

Hem 1

Andover (Verenigde Staten) 1

NUMECA International

Angleur (België) 1

Paques BV

Philips Healthcare Solutions

Brussel (België) 4

Opleidings- en ontwikkelings-

Balk 10

Vantaa (Finland) 1

Parent Project Muscular

Philips Research

Nunhems Netherlands BV

fonds voor het Technisch

Nunhem 3

Installatiebedrijf

Dystrophy (PPMD)

Redhill (Groot Brittannië) 1

NUON BV

Woerden 1

Hackensack (Verenigde Staten) 2

Philips Technologie GmbH

Utrecht 1

OPRA Optimal Radial Turbine BV

Paul-Drude-Institut für

Aken, Plauen (Duitsland) 6

Nuon/Vattenfall

Hengelo 1

Amsterdam 1

Optics11


Nutreco Nederland BV

Amsterdam 2

Penta Robotics BV

Phosphor Technology Ltd.

Boxmeer 1

OptiekXL

Vreeland 1

Stevenage (Groot Brittannië) 2

Festkörperelektronik

PhoeniX BV

Enschede 4

Nutricia Research BV

Franeker 1

PEPperPRINT GmbH

Photonamic GmbH & Co. KG

Utrecht 3

Optisense BV

Heidelberg 1

Wedel (Duitsland) 1

Nutriënten Management

Enschede 1

Pepscan Holding NV

Photonis

Oracle Nederland BV

Lelystad 1

Roden 1

Utrecht 1

Pepscan Therapeutics BV

Photonis Holding S.A.S.

Lelystad 7

Mérignac Cedex (Frankrijk) 1

Instituut NMI BV

Wageningen 1


93

Provinciaal Waterleidingbedrijf

PhotonX Networks BV

Politieacademie

Eindhoven 1

Apeldoorn 1

Physical Electronics

Polymer Vision Ltd.

Velserbroek 1

Chanhassan (Verenigde Staten) 1

Eindhoven 2

Provincie Gelderland

Re/genT BV

Polytec Benelux / K. Peeraer bvba

Arnhem 2

Helmond 1

Physik Instrumente (PI)


Provincie Noord Brabant

Reade revalidatie | reumatologie

Amsterdam 2

Noord-Holland NV

RDW Centrum voor Voertuigtechniek en Informatie

Zoetermeer 1

Polytec GmbH


Karlsruhe (Duitsland) 1

Waldbronn (Duitsland) 1

Provincie Zuid-Holland

Recharge BV

PI Medical Diagnostic

Polyvation BV

’s-Gravenhage 2

Bussum 1

Groningen 1

PS-Tech

Recore Systems BV

Tijnje 1

PPG Coatings Europe BV

Amsterdam 1

Enschede 1

Pidpa o.v.

Uithoorn 1

Pulsar Physics

Reddingsbrigade Nederland


PRA International, Early

Eindhoven 1

IJmuiden 2

PWN (Puur Water & Natuur)

Regge Hout

GmbH & Co. KG

Equipment BV

Pie Medical BV

Development Services

Maastricht 1

Assen 1

Pie Medical Imaging BV

Praction

Velsenbroek 1

Goor 1

Maastricht 7

Veldhoven 1

Pierre Fabre Dermo-Cosmetique

PragmatIC Printing Limited

Qatar University

RE-lion BV

Toulouse (Frankrijk) 1


Doha (Quatar) 1

Enschede 2

Pijngeneeskunde

QCare medical services BV

Remeha BV

Rotterdam 1

Prestwick Chemical

Oisterwijk 1

Apeldoorn 1

Pivot Park Screening Centre BV

Strasbourg-Illkirch (Frankrijk) 1

QPS hydrographic and marine

RENDO netwerken

Oss 1

Primago GmbH

Plant Research International

Giessen (Duitsland) 1

Zeist 1

RESONANCE RESEARCH, INC.

Wageningen 4

Primix BV

QTIS/e BV

Billerica (Verenigde Staten) 1

Plant Sciences Group (PSG)

Mijdrecht 1

Eindhoven 1

Reststoffenunie

Wageningen 1

Princess Margaret Hospital

Qualcomm

Plantenkwekerij Gitzels BV

Toronto (Canada) 1

Amsterdam 2

Wervershoof 1

Prinses Beatrix Spierfonds

Quantib BV

Retune DSP ApS

Plantenkwekerij Valstar

’s-Gravenhage 1

Rotterdam 2

Lyngby (Denemarken) 1

Reinier de Graaf Gasthuis

Q

software solutions

Delft 1

Meppel 1

Waterleidingbedrijven BV

Nieuwegein 1

’s-Gravenzande 1

Private Consultant Eco-hydraulics

Quest Innovations BV

Reumafonds

Plantenkwekerij van der Lugt BV

Oegstgeest 1

Middenmeer 1

Amsterdam 1

Bleiswijk 1

Process Systems Enterprise

QVQ BV

Revalidatiecentrum Heliomare

Utrecht 1

Wijk aan Zee 1

Plantronics BV

Limited - “The model company”

Emmen 1


Plantum NL

Procter & Gamble Service GmbH

Gouda 1

Radarxense BV

Plastic Electronic GmbH

Schwalbach am Taunus (Duitsland) 1

Radboud universitair

Rheinland Westfalen Netz AG

R Maarssen 1

Essen (Duitsland) 1 Rijk Zwaan Zaadteelt en Zaadhandel BV

Linz 1

Prodrive BV

Plaxis BV

Son 1

Delft 3

Productschap Diervoeder

Nijmegen 14

PLUREL

Zoetermeer 1


Amersfoort 3 Rijksinstituut voor

medisch centrum

De Lier, Fijnaart 13 Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Utrecht 2

Productschap Tuinbouw

Nijmegen 13

Polidoro SPA

Zoetermeer 2

Rahu Catalytics BV

Schio (Italië) 1

Productschap Zuivel

Vlaardingen 1

Bilthoven 9

Politecnico di Milano

Zoetermeer 1

RailData BV


Groningen 11

Volksgezondheid en Milieu

Milano (Italië) 1

Promis Electro-Optics BV

Utrecht 1

Politie Amsterdam-Amstelland

Wijchen 1

Ranj Serious Games

Rijkswaterstaat

Amsterdam 1

Pro-Motion Medical BV

Rotterdam 1

Politie Brabant Zuid-Oost

Zwijndrecht 1

RAV Gooi- en Vechtstreek

Hilversum 1

Arnhem, Capelle aan den IJssel, Delft, Lelystad, Middelburg, Rijswijk, Rotterdam, Utrecht 42

Eindhoven 1

ProRail

Politie Groningen

Utrecht 3

RAV Utrecht

Groningen 1

ProSensa BV

Bilthoven 1

Leiden 1

94


Rijnlands Revalidatie Centrum (RRC)

Leiden 1

RIKILT Wageningen UR

SABIC Innovative Plastics

Sense Observation Systems BV

Singulex Inc.

Wageningen 2

Bergen op Zoom 2

Rotterdam 1

Alameda (Verenigde Staten) 6

RiverD International BV

SABIC T&I, STC Geleen

SenseIT BV

Singulus Mastering BV

Rotterdam 1

Geleen 2

Delft 1

Eindhoven 1

RIWA-Maas

Safe Software Inc.

Sensixs Design BV

Sint Antonius Ziekenhuis

Maastricht 1

Surrey (Canada) 1

Delfgauw 1

Nieuwegein 2

Robert Bosch GmbH

Saint-Gobain Crystaux

Sensor Sense BV

Sint Franciscus Gasthuis

Stuttgart (Duitsland) 2

Saint Pierre lès Nemours (Frankrijk) 1

Nijmegen 4

Rotterdam 2

SensoRon - Sensors &

Sint Maartenskliniek

Roche Center for Medical Genomics

Saint-Gobain Recherche

Measuring Techniques

Nijmegen 1

Basel (Zwitserland) 1

Aubervilliers (Frankrijk) 2

Valkenswaard 1

SINTEF

Roessingh Research

Samsung Electronics GmbH

Septentrio Satellite Navigation NV

Trondheim (Noorwegen) 4

Schwalbach (Duitsland) 1

Leuven (België) 1

Siza Business Development

Enschede 3

Sanquin Research

Service XS BV

Arnhem 1

Rolls-Royce Deutschland

Amsterdam 2

Leiden 1

SKF Engineering &

SATRAX BV

SGS INTRON BV

Blankenfelde Mahlow (Duitsland) 1

Enschede 2

Culemborg, Sittard 4

Nieuwegein 4

Saxion Hogeschool Enschede

Shanghai Tunnel Engineering Co.

SKF Research & Development

Roth & Rau BV

Enschede 1

Eindhoven 10

SBM Offshore

and Development

Ltd & Co KG

Rotterdams Oogheelkundig

Ltc. (STEC)

Shanghai (China) 1

Research Centre BV

Company BV

Nieuwegein 1

Schiedam 1

Shell

Skyline Dx BV

SBM Schiedam BV

Rotterdam 1

Rotterdam 1

Schiedam 1

Amsterdam, ‘s-Gravenhage, Rijswijk 26

Royal Cosun

SBRCURnet

Shell Global Solutions

Breda, Roosendaal 4

Rotterdam 1

Chester (Groot Brittannië) 4

Teuge 1

Royal Haskoning DHV

Scannexus

Shell Global Solutions GmbH

SMART Photonics

Instituut

Nederland BV

Nijmegen, Rotterdam 2

Slagboom en Peeters Luchtfotografie BV

Maastricht 1


Eindhoven 4

Schiphol Group

Shell International Exploration

Smartec BV

Royal HaskoningDHV

Schiphol 1

Amersfoort, Rotterdam, ‘s-Gravenhage, Groningen, ‘s-Hertogenbosch, Utrecht 9

Schiphol Telematics BV

Royal Van Zanten / Van Zanten

and Production Inc.

Houston (Verenigde Staten) 1

Breda 1 SmartPractice

Schiphol 1

SHR

Phoenix (Verenigde Staten) 1

Schneider BV

Wageningen 1

SmartTip BV

Ridderkerk 1

Siemens AG

Enschede 2

Schoneveld Breeding


Smit Ovens BV

Rijsenhout 4

Twello 1

Siemens AG

Son en Breugel 1

RPS advies- en

Scientific Volume Imaging BV

Erlangen (Duitsland) 2

Smith & Nephew BV

Holding BV

Hilversum 7

Siemens Nederland NV

Hoofddorp 1

Delft 1

Sciex Separations

’s-Gravenhage 7

SN1C

Shanghai (China ) 1

ingenieursbureau BV

RTC-Drachten

Brea (Verenigde Staten) 1

Siemens Power Generation

Drachten 1

SE Blades Technology BV

Orlando (Verenigde Staten) 1

Software Improvement Group BV

Ruhr-Universität Bochum

Hengelo 1

Sigma Control BV

Amsterdam 1

Bochum (Duitsland) 1

SeaTools BV

Barendrecht 1

Soil Cares Research

Ruijsink Dynamic Engineering

Numansdorp 1

Sika Technology AG

Wageningen 2

Gouda 1

Selecta Klemm


Solar Energy Application

RWE Rheinland Westfalen

Maasland 1

SilverFit BV

Essen (Duitsland) 1

Selor eeig

Woerden 1

Eindhoven 1

RWTH Aachen University

Amsterdam 2

Simax Lithography BV

Solaris Optics S.A.

Aken (Duitsland) 4

SEMATECH

Eindhoven 1

Józefów (Polen) 1

Albany (Verenigde Staten) 1

SIMENDO BV

SoLayTec

Sencio BV

Rotterdam 1

Eindhoven 1 Solland Solar Cells BV

S

Centre (SEAC)

S&B Industrial Minerals GmbH

Nijmegen 1

Simplot

Marl (Duitsland) 1

Sensata Technologies Holland BV

Boise (Verenigde Staten) 1

Heerlen 1

SABIC Europe

Almelo 4

Sincrotrone Trieste

SolMateS BV

Basovizza, Trieste (Italië) 1

Enschede 3

Sittard 1


95

Solsep BV

Stichting Burgerkomitee

Apeldoorn 2

Volgermeer

STMicroelectronics

SyMo-Chem BV

Grenoble (Frankrijk) 3

Eindhoven 1

Solutia Italia Spa

Broek in Waterland 1

STMicroelectronics SA

Syncom BV

Zaventem (België) 1

Stichting CORR

Nanterre (Frankrijk) 1

Groningen 2

Somfy Nederland BV

Rotterdam 1

Stork Thermeq BV

SynerScope BV

Hoofddorp 1

Stichting Dorp, Stad & Land

Hengelo 4

Eindhoven 1

Sovon Vogelonderzoek Nederland

Rotterdam 1

Stork Veco BV

Syngenta

Nijmegen 1

Stichting Duurzaam Storten

Eerbeek 1

Gedera (Israël) 1

SOWNet technologies BV


StreamComputing

Syngenta Seeds BV

Delft 1

Stichting Flextension

Amsterdam 1

De Lier, Enkhuizen 6 Syntecnos

Space Businesspark

Veenendaal 2

Strukton Civiel

Noordwijk 1

Stichting Green Village

Utrecht 1

Leiden 1

Spark Holland BV

Delft 1

Strukton Engineering

SyntheticMR AB

Emmen 2

Stichting IJkdijk

Utrecht 1

Linköping (Zweden) 1

SPECS

Groningen 1

Strukton Systems BV

Synthon BV

Zoetermeer 2

Stichting Kien

Hengelo 1

Nijmegen 4

SPECS Surface Nano Analysis GmbH

Eindhoven 1

StudyPortals BV

SystematIC Design BV

Stichting La MER

Eindhoven 1

Delft 2

SUASIS Underwater


’s-Gravenhage 1

Spieren voor Spieren

Stichting Landschap Noord-Holland

Blaricum 1

Heiloo 1

Gebze (Turkije) 1

Tagworks Pharmaceuticals

Spirig Pharma AG

Stichting Maritiem Research

Suiker Unie

Eindhoven 1

Egerkingen (Zwitserland) 2

Dinteloord 1

Takii Europe BV

Wageningen 11

Suikerstichting Nederland

De Kwakel 3

Spirotech BV

Stichting Nationale Computer

Baarn 1

Target Holding BV

Superon GmbH

Groningen 1

’s-Gravenhage 1

Dermbach (Duitsland) 3

TASS Nederland

Stichting NIO - Nederlands

Surfix BV

Eindhoven 1

Wageningen 1

Tata Steel

SURFnet

IJmuiden, Velsen-Noord 23

Helmond 1

Instituut Nederland

Faciliteiten

Sport Medisch Advies Centrum Midden Nederland (SMA)

Amersfoort 1

Instituut voor Onderhandelen

T

Technology R&D Ltd.

SporterOnline

Eindhoven 1

Maarssen 1

Stichting O2DIT

Utrecht 1

Tata Steel French Rail

SRON - Netherlands Institute

Apeldoorn 1

SURFsara

Hayange (Frankrijk) 1

Stichting Rioned

Amsterdam 2

Tata Steel UK Limited

Utrecht, Groningen 4

Ede 1

SurgicEye GmbH

Moorgate (Groot Brittannië) 1

Ssens BV

Stichting Sanquin

for Space Research

Enschede 1

Bloedvoorziening

München (Duitsland) 1

TAUS BV

Surgvision

De Rijp 1

St. Jude Medical

Amsterdam 2

Heerenveen 1

TAUS Data Association (TDA)

St. Paul (Verenigde Staten) 3

Stichting STIR

Swimovate

De Rijp 1

St. Jude Medical Nederland BV

Eindhoven 1

Veenendaal 3

Stichting STOPhersentumoren.nl

Wraysbury (Groot Brittannië) 1

Deventer 3

St. Thomas’s Hospital

Driebergen-Rijsenburg 1

Swiss Federal Institute of


Stichting Technologisch

Technology (EPFL)

Tauw BV

Tauw Deventer

Deventer 1

Staatsbosbeheer

Kenniscentrum

Lausanne (Zwitserland) 1

TCKI

Amsterdam, DriebergenRijsenburg, Tilburg 3

Textielverzorging

SWOV

Velp 1

Ophemert 1

Den Haag 2

TE Connectivity Nederland BV

Stedin BV

Stichting Toegepast Onderzoek

Sylvan America Inc.


Amersfoort 8

Kittanning (Verenigde Staten) 1

Technische Hochschule

Stichting ALS

Rotterdam 1 ’s-Gravenhage 1

Stichting Voedeselallergie

Sylvan Foods Netherlands BV

Giessen (Duitsland) 1

Stichting Artrose Zorg

Nijkerk 2

Horst 1


Waterbeheer (STOWA)

Mittelhessen

’s-Gravenhage 1

Stiho BV

Sylvan Inc.

Delft 49

Stichting BREIN

Nieuwegein 1

Langeais (Frankrijk) 1

Technische Universiteit

Hoofddorp 1

STMicroelectronics

Symantec

Crolles (Frankrijk) 2

Dublin (Ierland) 1

96


Eindhoven

Eindhoven 28

Technobis Fibre Technologies

T-Mobile Netherlands BV

Alkmaar 4

‘s-Gravenhage 1

Twente Institute for Wireless and Mobile Communications BV

Université Libre de Bruxelles

Brussel (België) 2

Technobis Mechatronics

TMS International BV

Enschede 1

Uitgeest 2

Oldenzaal 13

Twente Solid State Technology BV


Technolution BV

TNO

Enschede 3

Universiteit Gent

Gouda 5

Apeldoorn, Delft, ‘s-Gravenhage, Eindhoven, Groningen, Helmond, Leiden, Rijswijk, Utrecht, Zeist 91

Twister BV

Gent (België) 7

Rijswijk 2

Universiteit Leiden

Technomed Europe

Maastricht-Airport 1 TECNALIA

Universiteit Antwerpen

Tygron serious gaming BV

Leiden 16

’s-Gravenhage 1

Universiteit Twente

Enschede 29

Donostia-San Sebastian (Spanje) 1

TNO DIANA BV

Tyndall National Institute

Delft 2

Cork (Ierland) 2

Tecnotion BV

Tocardo

Almelo 1

Den Oever 1

Teledyne DALSA

TomTom International BV

UbiQ Bio BV

Enschede 1

Eindhoven 1

Amsterdam 1

University College Cork

Telersvereniging Prominent

Top Institute Food & Nutrition

Ultrasonix Medical Corporation

Cork (Ierland) 1

De Lier 1

Wageningen 1

Richmond (Verenigde Staten) 2

University College Dublin

Tempress Systems BV

Topcon Europe BV

UNESCO-IHE Institute

Dublin (Ierland) 1

Vaassen 9


Tenaris

Topcon Europe Positioning BV


Utrecht 25

U

for Water Education


Amsterdam 3

University of Brescia

Delft 1

Brescia (Italië) 1 University of California at

Dalmine (Italië) 1


Unilever R & D

TenneT TSO BV

TOPIGS Research Center IPG

Vlaardingen 14

Arnhem 1

Beuningen 4

Union Biometrica

TET Systems Holding

Toshiba Medical

Geel (België) 1

Los Angeles (Verenigde Staten) 1

Union Biometrica

University of California

GmbH & Co. KG

Heidelberg (Duitsland) 1 Tetra Pak Cheese & Powder Systems BV

Systems Europe BV

Zoetermeer 3

Holliston (Verenigde Staten) 1

TOSOH BIOSCIENCE GmbH

United Parent Projects Muscular

Stuttgart (Duitsland) 1

Dystrophy (UPPMD)

Los Angeles

at San Diego

La Jolla (Verenigde Staten) 1 University of Coimbra

Heerenveen 2

Touchwood BV

Veenendaal 1

Coimbra (Portugal) 1

Thales Communications

Schijndel 1

Unitron Group BV

University of Edinburgh

Edinburgh (Groot Brittannië) 1

Toyota Motor Europe

IJzendijke 3

Huizen 1

Brussel (België) 1

Università degli Studi di Parma

University of Helsinki

Thales Nederland BV

Toyota Motor Europe

Parma (Italië) 1

Helsinki (Finland) 1

Enschede, Hengelo, Huizen 7

Zaventem (België) 1

Universitair Medisch

University of Michigan

Thales Research and Technology

Transport-, Handelsbedrijf

Nederland BV

Delft 2

Hofmans BV

Thales Research and Technology

Horst 1

Palaiseau Cedex (Frankrijk) 2

Tree C Technology BV

Centrum Groningen

Ann Arbor (Verenigde Staten) 1

Groningen 15

University of Sheffield

Universitair Medisch

Sheffield (Groot Brittannië) 1

Centrum Utrecht

Theo van Velzen BV

Ede 3

Utrecht 26

Alkmaar 1

Treparel Information Solutions BV

Universitair Ziekenhuis

Thialf BV

Delft 2

Heerenveen 1

Trinité Automation

Antwerpen

Edegem (België) 1

University of Southampton

Southampton (Groot Brittannië) 1 University of Southern California

Thrombinoscope BV

Uithoorn 1

Universitair Ziekenhuis Gent

Los Angeles (Verenigde Staten) 1

Maastricht 1

Trinity College

Gent (België) 1

University of Strathclyde

Thuisservice Brabant BV

Dublin (Ierland) 1

Universität Bern

Glasgow (Groot Brittannië) 1

Veghel 1

Tri-O-Gen BV

Bern (Zwitserland) 1

University of Surrey

Tigenix

Goor 2

Universität Münster

Surrey (Groot Brittannië) 1

Leuven (België) 1

TSE Systems GmbH

Münster (Duitsland) 2

University of Ulster

Till Photonics GmbH

Bad Homburg (Duitsland) 1

Universitat Rovira i Virgili

Coleraine (Groot Brittannië) 1

Graefelfing (Duitsland) 1

TulipMed BV

Tarragona (Italië) 1

Urotex Medical BV

TMC NV

Nieuwegein 1

Université de Genève

Rhenen 1

Eindhoven 1

Turboden Pratt & Whitney

Genève (Zwitserland) 3

UTC Imaging BV

TMD Technologies Limited

Brescia (Italië) 1

Université de Mons

Stein 1

Hayes (Groot Brittannië) 1

Mons (België) 1

97

V

Vereniging van Ondernemingen

Vabrema BV

en Betonmortelfabrikanten

Eindhoven 1

VyCAP BV

Wim de Laat Consultancy BV

Deventer 1

Breda 1 Witteveen+Bos

in Nederland

Van der Heide BV

Veenendaal 1

Kollum 1

Vertex Pharmaceuticals

Van Gansewinkel

Incorporated

W

Almere, Deventer, Rotterdam

Waag Society

10

Amsterdam 1

WL Gore & Associates Inc

Tilburg 1

San Diego (Verenigde Staten) 1

Wageningen Universiteit &

Waalwijk 2 Van Gansewinkel Minerals

Video Dock BV

Glimmen 3

Eindhoven 1

Amsterdam 1

America (Horst), Den Helder, Lelystad, Lisse, Wageningen 21

Maastricht 1

Milieutechniek BV

Van Hattum en Blankevoort -

Researchcentrum

WLN

WML

Vilmorin & Cie

Walkro International BV

Volker Stevin Construction

Chappes (Frankrijk) 2

Blitterswijck 1

WS-Wärmeprozesstechnik GmbH

Europe BV

Vilmorin S.A.

Wärtsilä Finland Oy

Renningen (Duitsland) 1

La Menitre (Frankrijk) 1

Vaasa (Finland) 1

Woerden 2

X

Van Nieuwpoort Grint en Zand BV

ViNotion BV

Wärtsilä Netherlands BV

Gouda 1

Eindhoven 1

Drunen 2

XiO Photonics BV

Van Oord Dredging and

Vista Landscape and

Marine Contractors BV

Urban Design

Wartsila NSD Nederland BV

Enschede 4

Zwolle 1

Xsens Technologies BV

Rotterdam 3

Amsterdam 1

Water Governance Centre

Enschede 3

Van Oord Nederland BV

VitaK BV

Den Haag 1

Xylem Water Solutions

Gorinchem 1

Maastricht 1

Waternet

Van Rijn - KWS BV

Vital Images Europe

Amsterdam 2

Poeldijk 1

’s-Gravenhage 1

Waters Chromatography BV

Van Vledder Consulting

Vitens

Etten-Leur 7

Olst 1

Utrecht 2

Waters Corporation

YouMedical

Vanberlo BV

Vitens Laboratorium

Manchester (Groot Brittannië) 1

Amsterdam 1

Eindhoven 1

Leeuwarden 3

Waterschap Hollandse Delta

Vanderlande Industries

Vitens Water Supply

Ridderkerk 2

Veghel 1

Zwolle 2

Waterschap Scheldestromen

Varian BV

Vitesse BV

Middelburg 1

Netherlands BV

Dordrecht 1

Y

Z Zentralinsitut für Seelische Gesundheit Mannheim

Middelburg 1

Arnhem 1

Waterschap Vallei en Eem

Mannheim (Duitsland) 1

VARIAN Medical Systems

VITO - Vlaamse Instelling voor

Leusden 1

ZF-Screens BV

Bergisch Gladbach (Duitsland) 1

Waterschap Vallei en Veluwe

Leiden 4

Mol (België) 1

Apeldoorn 1

Ziekenhuis Rijnstate

Vattenfall AB

Vlaamse Hydrografie

Waterschap Zuiderzeeland

Arnhem 1

Stockholm (Zweden) 1

Oostende (België) 1

Lelystad 1

Ziggo

Technologisch Onderzoek

VLC Photonics

WaveScape Technologies GmbH

’s-Gravenhage 1

Valencia (Spanje) 1

Wuppertal (Duitsland) 1

Ziut BV

Älvkarleby (Zweden) 1

Vogel BV

Wavin Technology & Innovation BV

Apeldoorn 1

VDL Enabling Technologies Group

Zwijndrecht 1

Dedemsvaart 1

ZiuZ BV

Eindhoven 1

VORtech BV

Weidlinger Associates, Ltd.

Gorredijk 2

VDL Weweler BV

Delft 2

ZMBH

Vattenfall Research and Development AB

Apeldoorn 1

Vortex Engineering

Glasgow Scotland (Groot Brittannië) 1

Vector Fabrics BV

Nieuwegein 1

Westfälische Wilhelms

ZoBio BV

Eindhoven 1


Universität Münster

Leiden 1

VENIK

Amsterdam 3

Münster (Duitsland) 2

Helvoirt 1

VSL

Westlandse Planten-kwekerij

Vereniging Spierziekten

Delft 5

Made 1

Nederland

Heidelberg (Duitsland) 1

Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie (ZLTO)


VTEC Lasers & Sensors

Westnetz GmbH

Zuidwestelijke Delta

Baarn 1

Eindhoven 6

Dortmund (Duitsland) 3

Middelburg 1

Vereniging van Nederlandse

V-tron

WIKKI

Zurich MedTech AG

Deventer 1

Braunsweig (Duitsland) 1

Zurich (Zwitserland) 1


WillCo Wells BV

ZyLAB Technologies BV

Amsterdam 15

Amsterdam 1

Amsterdam 1

Gemeenten

’s-Gravenhage 1

98


Lijst van afkortingen

ACTS

Advanced Chemical Technologies for Sustainability

NWO

Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek

ALW

Aard- en Levenswetenschappen (NWO)

OCW

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

ASSYS

Autonomous Sensor Systems

OTP


Bsik

Besluit subsidies investeringen in de kennisinfrastructuur

PROGRESS

Program for Research on Embedded Systems and Software

CW

Chemische Wetenschappen (NWO)

ProRISC

Program for Research on Integrated Systems and Circuits

CWI

Centrum voor Wiskunde en Informatica

RU


DFG

Deutsche Forschungsgemeinschaft

RuG


ERA-NET SIINN

Safe Implementation of Innovative Nanoscience

SAFE

Semiconductor Advances for Future Electronics

and Nanotechnology

SBIR

Small Business Innovative Research

ESTEC

European Space Research and Technology Centre

SES

Smart Energy Systems

EW

Exacte Wetenschappen (NWO)

SIA

Stichting Innovatie-Alliantie

EZ

Ministerie van Economische Zaken

SRON

Stichting Ruimte-onderzoek Nederland

FES

Fonds Economische Structuurversterking

TNO

Nederlandse Organisatie voor Toegepast

FOM

Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie

GW

Geesteswetenschappen (NWO)

TU

Technische Universiteit

HTM

High Tech Materialen

TUD


HTSM

High Tech Systemen en Materialen

TU/e


ICT

Informatie- en Communicatie-technologie

UL

Universiteit Leiden

IOP

Innovatiegericht Onderzoeksprogramma

UM

Universiteit Maastricht

k€

kilo euro (eenheid van 1.000 euro)

UMC

Universitair Medisch Centrum

KIWA

Keuringsinstituut voor Waterleidingartikelen NV

UT

Universiteit Twente

KNAW

Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen

UU


M€

Mega euro(eenheid van 1.000.000 euro)

UvA


MC

Medisch Centrum

VSNU

Vereniging van Universiteiten

MaGW

Maatschappij- en Gedragswetenschappen

VU

Vrije Universiteit

N

Natuurkunde (NWO)

WL

Waterloopkundig Laboratorium

NGI

Netherlands Genomics Initiative

WOTRO

Stichting Wetenschappelijk Onderzoek voor de Tropen

NIG

Nieuwe Instrumenten voor de Gezondheidszorg

WUR


NIHC

Nationaal Initiatief voor Hersenen en Cognitie

ZonMw

ZorgOnderzoek Nederland en

NIZO

Nederlands Instituut voor Zuivelonderzoek

Natuurwetenschappelijk Onderzoek

NWO-Medische Wetenschappen


99

Colofon Eindredactie en productie

Kitty Puijk, STW Eindredactie

Gaby van Caulil, STW Teksten hoofdstuk 2 en 3

Nico Voskamp, STW Ontwerp

Room for ID’s, Nieuwegein Realisatie

Argante Argante, Amsterdam Fotografie

Ivar Pel, Utrecht (tussenbladen) Betrokken instellingen (hoofdstuk 1, 2 en 3) Drukwerk

Zwaan printmedia, Wormerveer

www.stw.nl

Technologiestichting STW. Jaarverslag

Recommend Documents