Technologiestichting STW. Utilisatierapport

Technologiestichting STW

Utilisatierapport

20 15

Technologiestichting STW Postadres

Postbus 3021 3502 GA Utrecht The Netherlands

Bezoekadres

Van Vollenhovenlaan 661 3527 JP Utrecht T +31 (0)30 600 12 11 F +31 (0)30 601 44 08 E [email protected] www.stw.nl Foto omslag

zie project 10416, pagina 94

STW-nummer

2015/12089/STW ISBN-nummer

978-90-73461-92-5

NUR

950

Utilisatierapport 2015 Technologiestichting STW september 2015


1

Inhoud

05

Voorwoord

01

04 06 Statistiek 70 STW-projecten 2009 09 Samenvatting cijfers 72 Uitleg projecten 10 Twee momenten van evaluatie 73 Projecten per instelling 10 De projecten van start gegaan in 2004 en 2009 10 De methode; hoe ‘meten’ we de utilisatie 12 Projecten gestart in 2004 05 13 Projecten gestart in 2009 103

02 16 STW-projecten 2004 18 Uitleg projecten 19 Projecten per instelling

Lijst van gebruikers STW-projecten 2009

108

Lijst van afkortingen

03 62

Lijst gebruikers bij STW-projecten 2004


3

4

Utilisatierapport STW 2015

Voorwoord

Ranglijst Wat zijn de beste technologische doorbraken aller tijden? De uitvinding van het vuur en die van het wiel worden steevast genoemd als nummer 1. Het zijn de Bohemian Rhapsody en Hotel California van de techniek. Welke innovaties horen nog meer in die lijst? De microscoop wellicht, of misschien de gloeilamp? Het ligt er maar net aan wie je het vraagt. Net zoals de voorkeuren van muziekliefhebbers enorm uiteenlopen, kun je ook discussiëren over de ‘beste’ of ‘belangrijkste’ technologische doorbraken. Een fanatieke gamer zal de uitvinding van de computer hoog op zijn lijstje zetten. Autoliefhebbers zijn waarschijnlijk meer geneigd de verbrandingsmotor te noemen. Een boekenworm kiest eerder voor de drukpers, en iemand die net een verstandskies heeft laten trekken, zal dankbaar pleiten voor de uitvinding van anesthesie. STW maakt geen ranglijst van de beste STW-projecten, maar wil als onderzoeksfinancier uiteraard wel graag weten welke onderzoeken succesvol zijn. De financiering is afkomstig uit publieke middelen, en STW moet erop toezien dat die investering uiteindelijk de maatschappij ten goede komt. Daarom brengen we ieder jaar de uitkomsten in kaart van alle STW-projecten die vijf of tien jaar eerder van start gingen. In tegenstelling tot muzieklijsten waarvoor mensen hun stem kunnen uitbrengen, probeert STW een objectief beeld van het succes te krijgen. Om dat te bereiken hanteren we drie graadmeters: de betrokkenheid van mogelijke gebruikers bij het onderzoek, het ontstaan van een concreet product en de inkomsten die uit het project voortvloeien. Net als in voorgaande jaren zien we ook nu diverse uitblinkers. Een voorbeeld is het project waarin Dr. Jan Wouter Drijfhout werkt aan een methode om vaccins tegen kanker te verbeteren (STW-project 10412). Vijf jaar na afloop van het project werken Drijfhout en zijn team samen met een bedrijf om binnen afzienbare tijd een vaccin tegen prostaatkanker te testen in mensen. Vier medische centra hebben interesse getoond in het klinische traject. Als het vaccin werkzaam blijkt, kan een farmaceutisch bedrijf het op grote schaal beschikbaar stellen. Het zijn dit soort successen die elke euro financiering waard maken. Mocht STW in de toekomst toch een ranglijst van technologische doorbraken opstellen, dan voorzie ik een hoge notering voor kankervaccins.

Eppo Bruins

directeur


5

01 Statistiek

09

Samenvatting cijfers

10

Twee momenten van evaluatie

10

De projecten van start gegaan in 2004 en 2009

10

De methode; hoe ‘meten’ we de utilisatie

12

Projecten gestart in 2004

13


Statistiek

7

8


Samenvatting cijfers tabel

1 Projecten gestart in 2004 tot en met 2009 hebben (5 jaar na de start) tot en met 2014 het volgende opgeleverd:

aantal overeenkomst octrooi inkomsten (in M€)

2005 89 59 41 7,9 2006 74 22 21 5,5 2007 83 40 17 9,4 2008 88 42 17 10,5 2009 72 43 10 10,2

figuur

2004

Van de projecten die in 2004 zijn gestart, heeft tot nu toe 72 procent (=score B en C) geleid tot een actieve relatie met één of meer gebruikers (figuur 5 op pagina 12), 94 procent (=score B en C) heeft een concreet product opgeleverd en 29,6 procent (=score B en C heeft cash of in kind inkomsten opgeleverd. Van de projecten die gestart zijn in 2004 hebben er 60 één of meerdere vervolgonderzoeken gesubsidieerd gekregen of zijn een vervolg op een eerder gehonoreerd project.

1 Aantal gestarte projecten

aantal gestarte projecten

De cijfers geven inzicht in de situatie direct na beëindiging van een project. Het ontwikkelingstraject moet dan vaak nog beginnen. Het is dan ook heel goed denkbaar dat de inkomsten de komende jaren nog fors zullen toenemen (zie tabel 1).

2009

100

83,4 Procent (=score B en C) van de projecten die in 2009 zijn gestart, heeft tot nu toe geleid tot een actieve relatie met één of meerdere gebruikers (figuur 6 op pagina 13). 77,8 Procent (=score B en C) heeft een concreet product opgeleverd en 27,8 procent (=score B en C) heeft cash of in kind inkomsten opgeleverd. Voor deze projecten die onlangs beëindigd zijn, is het in veel gevallen nog te vroeg om van uitgekristalliseerde kennisexploitatie te spreken.

80

60

40

20

figuur

09 20

08 20

07 20

06 20

20

05

0

2

De figuren 7 en 10 geven de BPI-code die de projecten uit 2004 en 2009 hebben gekregen weer. Een uitleg van deze figuren treft u aan op pagina 14.

Aantal overeenkomsten

100

80

60

40

20

09 20

08 20

07 20

06 20

05

0 20

aantal overeenkomsten

Van de projecten die gestart zijn in 2009 hebben er 10 één of meerdere vervolgonderzoeken gesubsidieerd of zijn een vervolg op een eerder gehonoreerd project.

Statistiek

9

Twee momenten van evaluatie figuur

3

De projecten van start gegaan in 2004 en 2009

In het algemeen zit er een grote tijdsspanne tussen de start van een project en het moment waarop de resultaten daadwerkelijk tot een ‘bruikbaar’ resultaat leiden. STW is alleen betrokken bij het eerste deel van dit lange traject, namelijk bij de onderzoeksfase die doorgaans vier tot zes jaar beslaat. In deze utilisatierapportage kijken wij, enige tijd na afloop van het onderzoek, terug op destijds gestarte STW-projecten. Voor deze evaluatie worden twee momenten gekozen; direct na afloop van een project, de interimrapportage (in dit rapport de projecten die in 2009 van start gingen), en vijf jaar later een eindrapportage, het utilisatierapport (hier de projecten die in 2004 van start gingen).

aantal octrooien

Aantal octrooien

100

80

60

40

20

figuur

09 20

08 20

07 20

06 20

20

05

0

In de Interimrapportage (over de projecten uit 2009) worden dus de projecten bekeken die zes jaar geleden van start zijn gegaan en recent zijn afgesloten. Het kan voorkomen dat een gebruiker verder wil gaan met de resultaten van het onderzoek. Hij zal dan vaak in aansluiting op de onderzoeksfase nog een ontwikkelingstraject moeten uitvoeren. Dit kan bestaan uit de markt onderzoeken, een productielijn opzetten en dergelijke, kortom alles wat nodig is om te komen tot een commercieel ‘product’.

4

inkomsten (in M€)

Inkomsten

12

10

8

6

4

09 20

08 20

07 20

06 20

20

0

05

2

In de Utilisatierapportage (over de projecten die in 2004 van start gingen) is tien tot elf jaar na de start van universitair onderzoek al een veel beter – alhoewel nog altijd niet volledig – inzicht te verkrijgen in de daadwerkelijke toepassing en commercialisering. In dit rapport worden daarom ook die projecten bekeken die in 2004 van start zijn gegaan en waarover nu een min of meer afgerond oordeel gegeven kan worden met betrekking tot de utilisatie. De methode; hoe ‘meten’ we de utlisatie

Het zal duidelijk zijn, dat het meten van de mate van gebruik niet eenvoudig is. Zo kan een verbeterde procesbeschrijving voor een gebruiker financieel zeer aantrekkelijk zijn, zonder dat er sprake is van een concreet product. Anderzijds kan de realisatie van een daadwerkelijk product (gebaseerd op een werkend prototype) worden afgebroken omdat markteconomische aspecten een rol spelen. Hoe de stand van zaken op dit vlak is bij de verschillende projecten, wordt nagegaan door (telefonische) enquêtering van onderzoekers, projectleiders of gebruikers, die bij het desbetreffende project waren betrokken. Mocht dit niet mogelijk zijn, dan wordt gezocht naar ander beschikbaar bronnenmateriaal.

10


Om een beeld te geven van de resultaten van een onderzoeksproject, heeft STW in de afgelopen jaren een meetmethode geïntroduceerd, die gebaseerd is op drie – meer of minder onafhankelijke – variabelen om de utilisatie te kunnen kwantificeren, te weten ‘Betrokkenheid’, ‘Product’ en ‘Inkomsten’ (BPI). Elk van deze variabelen is onderverdeeld in een oplopende vierpuntswaardering (0, A, B, en C). De definities van deze classificering zijn: Betrokkenheid

De mate waarin één (of meerdere) gebruikers bij het onderzoek zijn betrokken: O A

B

C

het project is mislukt; omdat de uitkomsten irrelevant zijn voor een gebruiker; er is enige belangstelling van de gebruikers geweest, door deelname in een gebruikers commissie; de gebruikers participeren actief. Een eventueel geleverde bijdrage is klein – in de vorm van geld, materialen en dergelijke; op niet mis te verstane wijze participeert de gebruiker in het project. Er is omvangrijke steun gegeven en vaak is er een contract met betrekking tot de samenwerking gesloten.

Inkomsten

Heeft het onderzoek geleid tot inkomsten voor STW en/of de onderzoeksgroep: O omdat het project wetenschappelijk mislukte, of omdat er geen gebruiker gevonden kon worden, zijn er geen inkomsten op dit project geweest en zijn die in de toekomst niet te verwachten; A er zijn nog geen inkomsten op het project. Dat wil hier zeggen dat er wel bijdragen aan het onderzoek kunnen zijn, maar nog geen revenuen uit de exploitatie van de kennis. Toekomstige baten zijn echter niet uitgesloten; B incidenteel is of wordt (een deel van) de kennis verkocht. De ‘inkomsten’ kunnen hier ook bestaan uit het feit dat het resultaat ‘waardevol’ is voor de samenleving; C er is een beduidende, gestage of grote stroom inkomsten (geweest), of er is zicht op dat een dergelijke stroom de eerstvolgende vijf jaar wordt gerealiseerd. Bijvoorbeeld als er al principe-afspraken gemaakt zijn. Gebruik makend van de hierboven beschreven classificatie kunnen alle projecten in een 4 x 4 x 4 matrix worden ingedeeld. In het totaal dus 64 mogelijkheden. Er ontstaat zo een beter gedifferentieerd beeld van de uiteindelijke resultaten die de projecten na vijf respectievelijk tien jaar opleveren.

Product

In hoeverre zijn de doelstellingen van het onderzoek gehaald, en is er een aanwijsbaar ‘product’: O

A

B

C

het project is in het onderzoeksstadium mislukt, of het onderzoek is voortijdig afgesloten; er is geen concreet product. Er is meer onderzoek nodig om een bruikbaar product te verkrijgen. Voorlopige conclusies zijn al wel getrokken, maar een en ander moet nog worden geverifieerd. We zijn nog in de fase van ‘basic technology’. De voornaamste vorm van output is tot op dit moment de weten schappelijke publicatie; een voorlopig model, een principe of een conceptmethode is ontwikkeld en bruikbaar. Verificatie en verfijning is nog wel nodig voordat van een eindproduct kan worden gesproken. De gebruiker kan het onderzoeksproduct (nog) niet geheel zelfstandig gebruiken; er ligt een aanwijsbaar product, bijvoorbeeld in de vorm van software, een werkend prototype, een proces-omschrijving, een octrooi, kortom een min of meer afgerond concept, waarmee de gebruiker zelfstandig aan de slag kan gaan.

De meest geslaagde projecten vallen uiteraard in de categorie CCC. Maar een succesvol project met een grote betrokkenheid van een gebruiker in de non-profit sector én met een concreet en aanwijsbaar product (bijvoorbeeld milieu-onderzoek), wordt ook in een hoge klasse ingedeeld (CCA). Een project dat heeft geresulteerd in een product, maar geen afnemers vindt komt in een lage categorie terecht, bijvoorbeeld ACA. Ook wordt zo duidelijk wat de waarde is van fundamenteel-strategisch onderzoek, (de zogenaamde ‘basic technology’) voor de gebruikers. Er is dan weliswaar geen aanwijsbaar product, maar bedrijven hebben er soms (veel) geld voor over om deze basiskennis te ontwikkelen (klasse CAA) of te kopen (klasse CAC). Achtergrondonderzoek vindt zijn plaats in de klasse AAA. Projecten die op bepaalde aspecten mislukten of zijn mislukt, krijgen een 0-waardering (bijvoorbeeld klasse 000). Inkomsten (toelichting)

Hieronder verstaat STW alle gelden en bijdragen in natura (door gebruikers en derden) die op basis van een STW-project gegenereerd worden gedurende het hele traject, dus zowel van voor het project is gestart als tot na afloop van het project.

Statistiek

11

figuur

5


Utilisatiegroepen 2004 Betrokkenheid

O 2% A 26% B 55%

In 2004 gingen 100 projecten van start. In deze projecten werd door STW voor 48,8 miljoen euro geïnvesteerd. Bij deze projecten werden 78 overeenkomsten met de gebruikers gesloten en 22 octrooien aangevraagd. Aan inkomsten werd een bedrag van 10,7 miljoen euro genoteerd.

C 17%

Figuur 5 geeft de verdeling aan per utilisatiecode. De figuren geven aan hoeveel procent van de projecten een bepaalde score op de drie categorieën heeft gehaald. Figuur 7 (pagina14) geeft de BPI-code weer die de projecten hebben gekregen. Product

O 1% A 5% B 52% C 42%

Inkomsten

12

O 1% A 69,4% B 16,3% C 13,3%


figuur

6 Utilisatiegroepen 2009 Betrokkenheid

O 0% A 16,7% B 65,3% C 18,1%


In 2009 gingen 72 projecten van start. In deze projecten werd door STW voor 49,2 miljoen euro geïnvesteerd. Bij deze projecten werden 43 overeenkomsten met de gebruikers gesloten en 10 octrooien aangevraagd. Aan inkomsten werd (tot nu toe) een bedrag van 10,2 miljoen euro genoteerd. Figuur 6 geeft de verdeling aan per utilisatiecode. De figuren geven aan hoeveel procent van de projecten een bepaalde score op de drie categorieën heeft gehaald. Figuur 10 (pagina 15) geeft de BPI-code weer die de projecten hebben gekregen.

Product

O 0% A 22,2% B 50% C 27,8%

Inkomsten

O 0% A 72,2% B 23,6% C 4,2%

Statistiek

13

figuur

7

De verschillende categorieën worden in kleuren weergegeven. Een hoge score op de categorie Inkomsten is te herkennen aan een blauwe kleur. Voor een hoge score op Betrokkenheid is die kleur rood en voor een hoge score op Product is die kleur groen. Omdat de complete codes alle drie de BPI-componenten bevatten, hebben alle bollen meng-kleuren. Een project met BPI-code 000 zal een zwarte bol opleveren. Een project met een code CCC zal een witte bol opleveren. product >

Utilisatieprojecten gestart in 2004

C

<

B

in ko m

A

st en 0

figuur

betro

C

B

A

kkenh

e id >

8

aantal

BPI-som

30

De BPI-score kan ook numeriek worden weergegeven, door A=1, B=2, C=3 te substitueren en de scores voor B, P en I bij elkaar op te tellen. Grafieken 8 (voor 2004) en 11 (voor 2009) tonen de resultaten van B+P+I na deze substitutie.

25

20

15

10

8

9

8

9

7

6

5

4

3

2

0

0

1

5

figuur

9


7

6

5

4

3

2

1

0

BPI-som gecorrigeerd voor het aantal permutaties per som

14

Verder geeft de inhoud van de bol weer hoeveel projecten die betreffende code toegekend hebben gekregen. Het zwarte bolletje links voorin in de grafiek voor 2004 geeft aan dat er 1 project is met de code 000. De antracietkleurige bol geeft aan dat er 4 (2004) en 8 (2009) projecten zijn met de BPI-code AAA (‘basic technology’). De witte bol rechts achterin geeft aan dat er 8 (2004) en 2 (2009) projecten zijn met de BPI-code CCC. In figuur 7 scoren 25 projecten BBA. In figuur 10 zijn er 24 projecten met score BBA.

Meerdere BPI-scores kunnen leiden tot dezelfde BPI-som. Zo is ABB hetzelfde waard als BAB of AAC. In figuur 9 (2004) en 12 (2009) is gecorrigeerd voor het aantal permutaties dat kan leiden tot een bepaalde score door dit aantal permutaties te delen. Dit leidt in beide gevallen tot een diagram dat zijn zwaartepunt sterk aan de rechterkant heeft (hoge BPI-som). Dit toont aan dat de uitkomst van de BPI-som meer is dan ‘toeval’, maar dat de aanpak van STW leidt tot een disproportioneel groot aantal succesvolle projecten.

figuur

10

product >

Utilisatieprojecten gestart in 2009

C

<

B

in ko m

A

st en 0

figuur

betro

C

B

A

kkenh

e id >

11

aantal

BPI-som

30

25

20

15

10

9

8

7

6

5

4

3

2

12

9

8

7

6

5

4

3

2

1

BPI-som gecorrigeerd voor het aantal permutaties per som

0

figuur

1

0

0

5

Statistiek

15

02 STW-projecten 2004

19

A

/

Universiteit van Amsterdam

20

AMC /

Academisch Medisch Centrum

20

CWI

/

Centrum Wisunde & Informatica

21

D

/

Technische Universiteit Delft

32

E

/

Technische Universiteit Eindhoven

38

G

/

Rijksuniversiteit Groningen

39

L

/

Universiteit Leiden

42

M

/

Universiteit Maastricht

43

N

/

Radboud Universiteit Nijmegen

46

NKI

/

Nederlands Kanker Instituut

46

R

/

Erasmus Universiteit Rotterdam

47

T

/

Universiteit Twente

55

U

/

Universiteit Utrecht

57

UMC /

Universitair Medisch Centrum Utrecht

58

V

/

Vrije Universteit Amsterdam

59

W

/

Wageningen Universiteit & Researchcentrum

STW-projecten 2004

17

Uitleg projecten 2004 Hieronder staan de gegevens die u op de projectpagina’s kunt tegenkomen: Titel de titel van het project. Project het projectnummer, het volgnummer waarop de projecten zijn gesorteerd. BPI (bijvoorbeeld BCB, zie pagina 10 en 11): de utilisatiecategorieën waarin het project is ingedeeld. Programma het programma waarbinnen het project is uitgevoerd. Projectleider naam van de projectleider. Toewijzing de door STW aan dit project toegekende subsidie (in euro). Contracten en octrooien soort overeenkomst die met een gebruiker is afgesloten (optie, licentie, bijdrage, samenwerking, raamovereenkomst, material transfer agreement (mta), etc.) en eventuele octrooien/ octrooiaanvragen. Inkomsten op dit project de totaal geregistreerde inkomsten (in euro). Dit zijn alle gelden en bijdragen in natura (door gebruikers en derden) die op basis van een STW-project gegenereerd werden gedurende het hele traject. Dus van voor de start tot na afloop van het project. Doelstelling een korte omschrijving van de doelstelling van het onderzoek. Resultaat een overzicht van de behaalde resultaten. Gebruiker(s) een lijst met de namen van de gebruikers bij het project.

18


A

Improved gene expression switches

06177

CCC

Towards an improvement of the risk assessment of polycyclic (hetero) aromatic hydrocarbons

06364

BCB

Projectleider Prof.dr. B. Berkhout Programma Open

Projectleider Dr. M.H.S. Kraak Programma Open Techno-

Technologieprogramma

logieprogramma

Totale toewijzing in euro

Totale toewijzing in euro 186.000

420.840 Contracten Overdracht octrooi: Academisch Medisch Centrum, TET Systems Holding GmbH & Co. KG; Letter of intent: TET Systems Holding GmbH & Co. KG


Octrooien Inducible expression systems

Doelstelling

Doelstelling

Aan/uit schakelaars welke het mogelijk maken de

Er zijn miljoenen euro’s gemoeid met bodemsanering.

productie van een eiwit in menselijke en dierlijke cellen

Doel is de onzekerheden in de risicobeoordeling van

te reguleren zijn noodzakelijk voor zowel wetenschap-

Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (PAKs) te

pelijk onderzoek als biotechnologische toepassingen.

verminderen. Hiertoe is inzicht in de langetermijn-

De meest gebruikte schakelaar, het Tet-systeem, is

effecten van PAKs noodzakelijk. Dit is onderzocht door

afgeleid van een regulatiemechanisme in bacteriën en

het vaststellen van levenscyclusresponsen van onge-

wordt geactiveerd door toediening van doxycycline.

wervelde bodem- en sedimentorganismen op langdurige

Doel is het ontwikkelen van nieuwe, betere Tet-

blootstelling aan PAKs. De toxiciteitgegevens kunnen

systemen, die de toepassingsmogelijkheden van dit

worden geïntegreerd in de huidige normen voor PAKs.

regulatiesysteem uitbreiden. Resultaat na 5 jaar Resultaat na 5 jaar

Het project heeft inzicht gegenereerd in het lange-

Het originele Tet-systeem had een lage activiteit

termijneffect van PAKs op bodem- en sedimentdieren.

(resulterend in een lage eiwitproductie) en voor het

Deze gegevens verminderden de noodzaak om bo-

aanzetten was een hoge concentratie doxycycline

dem- en sedimentnormen af te leiden van aquatische

nodig. Betere varianten van het Tet-systeem zijn

toxiciteitgegevens, waarmee de onzekerheden die

ontwikkeld welke tot 7-voudig meer actief zijn en

met deze extrapolatie gepaard gaan verkleind werden.

tot 100-voudig minder doxycycline nodig hebben.

Resultaten van dit project zijn al gebruikt door het

Deze systemen maken onder andere toepassingen

RIVM. Tenslotte lieten berekeningen aan de hand van

in weefsels waar doxycycline slecht penetreert

de resultaten van dit project zien dat er geen belem-

(bijvoorbeeld hersenen) mogelijk. De verbeterde

meringen zijn om PAKs die buiten de risicobeoordeling

Tet-systeem producten vinden gretig aftrek onder

vallen wel direct in deze risicobeoordeling mee te

de gebruikers van het Tet-systeem en zijn beschermd

nemen. De onderzoekster is in dienst getreden bij een

door middel van een patentaanvraag.

bedrijf uit de gebruikerscommissie.

Resultaat na 10 jaar


Het patent op de verbeterde Tet-systemen is verleend

Resultaten van dit project zijn daadwerkelijk gebruikt

in diverse jurisdicties (US-EU-JP-AU-CA-NZ) en

door het RIVM voor het verbeteren van PAK-normen

overgedragen aan TET Systems GmbH. TET Systems

voor sediment en bodem. De samenwerking tussen

commercialiseert de systemen via licenties aan

het Rijks Instituut voor Milieu, de Vrije Universiteit en

diverse bedrijven, waaronder Clontech/Takara Bio dat

de Universiteit van Amsterdam is blijvend geïntensi-

één van onze systemen vermarkt (Tet-On 3G). Diverse

veerd, zowel qua onderwijs als onderzoek. Dit geldt

publicaties zijn verschenen waarin onze systemen

ook voor het bedrijf ExxonMobil waarbij de onderzoek-

succesvol zijn toegepast. Ons meest actieve systeem

ster in dienst is getreden. Er is een nieuw STW-project

laat veelbelovende resultaten zien in een Europees

(12445) gestart over de lotgevallen en effecten van

samenwerkingsproject waarin gentherapie tegen de

oppervlakte actieve stoffen dat deels een vervolg op

ziekte van Parkinson wordt ontwikkeld.

dit project is.

Gebruikers

Gebruikers

AIMM Therapeutics BV (Amsterdam) / Amsterdam

ARCADIS Nederland BV (Apeldoorn) / Bioclear BV

Molecular Therapeutics (Amsterdam Zuidoost) /

(Groningen) / Deltares (Utrecht) / ExxonMobil Bio-

Crucell Nederland BV (Leiden) / Farallone

medical Sciences Inc. (Annandale, Verenigde Staten) /

Therapeutics BV (Amsterdam) / Primagen Holding BV

Nederlandse Aardolie Maatschappij BV (Assen) /

(Amsterdam Zuidoost) / Rijksuniversiteit Groningen

Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling (Lelystad) / Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Bilthoven)

STW-projecten 2004

19

AMC

Optimization of arthroscopic view

06538

CWI

ABA

Projectleider Dr.ir. G.J.M. Tuijthof Programma Vernieu-

wingsimpuls - Veni


Contracten Afstandsverklaring: M. van Nieuwenhuizen.,

Academisch Medisch Centrum; Geheimhouding: VU Medisch Centrum Amsterdam, Indes BV, Skills Meducation, Industrieel Ontwerpbureau Nederland BV, Promolding BV


Doelstelling Jaarlijks worden in de arthroscopie (minimaal invasieve operatie van gewrichten) omstreeks 60.000 operaties uitgevoerd. De chirurg krijgt daarbij via een TV-camera een beeld van de gewrichtsholte op een TV-scherm. Het TV-beeld van de gewrichtsholte is in de praktijk niet altijd optimaal. Daarvoor is irrigatie met spoelvloeistof nodig. Dit spoelen leidt de chirurg in de praktijk erg af. Dit project heeft tot doel om het arthroscopische beeld te optimaliseren en het spoelproces te automatiseren. Resultaat na 5 jaar Het onderzoek heeft een nieuw prototype van een verbeterde spoelbuis opgeleverd die een snellere spoeling bewerkstelligt. De commerciële haalbaarheid is geanalyseerd met een industriële partner. Vooralsnog zijn er geen commerciële mogelijkheden vanwege de variatie aan bestaande spoelbuizen. Nieuwe software is ontwikkeld die automatisch bloedingen vanuit het videobeeld kan detecteren. Ook is een fysiek model van het kniegewricht ontwikkeld. Enerzijds worden verbeteringen in het spoelproces en nieuwe instrumenten geëvalueerd, anderzijds wordt dit model succesvol doorontwikkeld als training simulator in samenwerking met verschillende ziekenhuizen. Laatstgenoemde resultaten hebben geleid tot een onderzoekscontract met een medisch pompen bedrijf. Resultaat na 10 jaar Er zijn geen ontwikkelingen. Gebruikers Academisch Medisch Centrum (Amsterdam) / Arsis Medical BV (De Bilt) / Endoscopie Richard Wolf Belgium/The Netherlands (Gent, België) / Johnson & Johnson Medical BV (Amersfoort) / Karl Storz Endoscopie Nederland BV (Leiderdorp) / Meander Medisch Centrum (Baarn) / Radboud universitair medisch centrum (Nijmegen) / TNO Soesterberg

20


Centrum Wiskunde & Informatica

Markov sequential point processes for image analysis and statistical physics

06156

BBA

Projectleider Prof.dr. M.N.M. van Lieshout Programma

Wiskunde toegepast


Contracten Licentie: Centrum Wiskunde & Informatica

D

Electric fracture: growth and branching of ionized channels

06501

BCB

Projectleider Prof.dr. U.M. Ebert Programma Open Tech-

nologieprogramma


Totale inkomsten in euro 242.000


Doelstelling

Doelstelling

Het project had tot doel het introduceren en bestude-

Een elektrische ontlading in lucht begint met streamer-

ren van een klasse van modellen voor stochastische

vingers die aan hun groeiende uiteinde vrije elektronen

rijen objecten met een niet-symmetrische Markov-

aanmaken die in het elektrisch veld worden versneld.

afhankelijkheid tussen de elementen, en het toepas-

Hierdoor kunnen bijvoorbeeld organische moleculen

sen van deze modellen op problemen uit de fysica en

opgebroken worden of ontstaat ozon. Onderzocht wordt

beeldanalyse. Dit is gemotiveerd door het model

hoe streamers ontstaan en hoe ze industrieel kunnen

voor de adsorptie van niet-doordringbare, kleverige

worden toegepast in bijvoorbeeld apparatuur voor lucht-

monomeren op een substraat afhankelijk van de

zuivering. Wat zijn bijvoorbeeld de natuurkundige prin-

ruimtelijke configuratie van al aanwezige moleculen.

cipes en het beste elektrische circuit om de scheikundige


producten zo energie-efficiënt mogelijk aan te maken? Resultaat na 5 jaar Na het leggen van de wiskundige fundering en het

Resultaat na 5 jaar

ontwikkelen van het benodigde statistische gereed-

Eigenschappen en wisselwerking van streamers in ver-

schap is aangetoond dat de nieuwe modellen breed

schillende gassen zijn experimenteel en theoretisch in

toepasbaar zijn. Zo kunnen objecten in videodata

kaart gebracht. De joint venture Corona BV is opgericht

geïdentificeerd worden, hun ruimtelijke interactie

door Technische Universiteit Eindhoven en Oranjewoud

bepaald en hun traject gevolgd. Er kan een dieptekaart

voor industriële luchtreiniging door streamers (geur,

berekend worden die van belang is om klassieke video-

organische deeltjes, verkeersemissies, teren, bacteriën

data te transformeren tot een formaat dat geschikt

en micro-organismen). Streamermodellen zijn ook zeer

is voor weergave op een 3D-televisie. De resultaten

succesvol toegepast op enorme en ontoegankelijke

waren dermate bemoedigend dat een voorstel tot

sprite-ontladingen hoog boven onweerswolken.

verder onderzoek bij NWO is ingediend dat inmiddels is

Hiermee is een internationaal leidende positie opge-

gehonoreerd. Naast publicaties heeft het project een

bouwd. Een demonstrator is gerealiseerd, waarmee

software library opgeleverd.

medio 2010 vijf proefprojecten worden uitgevoerd bij potentiële eindgebruikers van Corona Technologie voor

Resultaat na 10 jaar Met financiering vanuit NWO is vervolgonderzoek

luchtreiniging. Dit demonstratieprogramma wordt ondersteund met een fase-2 Valorisatie Grant van STW.

gedaan naar segmentatie en netwerkextractie in beelden met behulp van de in dit project ontwikkelde


modellen. Daarnaast zijn samenwerkingsverbanden

Streamer- en leaderontladingen spelen een centrale

aangegaan met leden van de gebruikerscommissie.

rol in het opkomende gebied van de plasmagenees-

Voor de Rijksuniversiteit Groningen is de efficiëntie

kunde, bij hoogenergetische straling uit onweers-

van een door hen ontwikkelde schatter voor de

wolken, in bliksembescherming, in hoogspannings-

intensiteitsfunctie van puntprocessen geanalyseerd;

schakelaars en in nanoseconde gepulste ontladingen,

in samenwerking met ITC is een methode ontwikkeld

die veel beloven voor het behandelen van gassen

voor het kwantificeren van het risico op aardbevingen

met plasma’s. De partners in dit project werken nu

naar aanleiding van de ramp in Kashmir in 2005.

aan al deze toepassingen. De hierboven genoemde demonstrator is vanaf 2010 ingezet voor een aantal

Gebruikers Centre of Environmental Science (Leiden) /

proefprojecten bij potentiële eindgebruikers van Corona Technologie voor luchtreiniging.

FOM-instituut AMOLF (Amsterdam) / Philips Research (Eindhoven) / Philips Research Europe - Eindhoven

Gebruikers

Rijksuniversiteit Groningen / Universiteit Twente

Bradford Instruments BV (Heerle) / DNV GL (Arnhem) /

(Enschede)

Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (De Bilt) / Philips Lighting BV (Eindhoven) / Technische Universiteit Eindhoven

STW-projecten 2004

21

Multiscale Methods in Computational Mechanics

05790

Solid-state image sensors in deep sub-micron CMOS technology

BBA

05869

BBA

Projectleider Prof.dr.ir. R. de Borst Programma Open

Projectleider Prof.dr.ir. A.J.P. Theuwissen Programma


Open Technologieprogramma


489.700 Totale inkomsten in euro 15.000

1.125.000


Contracten Optie: Dalsa BV Totale inkomsten

in euro 800.000

Modelling and analysis of operations in railway networks: the influence of stochasticity

06072

BCA

Projectleider Prof.dr.ing. I.A. Hansen Programma Open

Technologieprogramma 539.000


Contracten Licentie: Technische Universiteit

Delft, Movares Nederland BV, ARCADIS Nederland BV, NV Nederlandse Spoorwegen Totale inkomsten in euro 40.000

Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Het gedrag van technische systemen wordt veelal

Als de oorzaken van de verslechtering van de basis-

Het doel van het project betreft het in rekening

bepaald door fysische processen die zich op een

eigenschappen van CMOS image sensoren bekend is,

brengen van stochastische elementen in de

schaal afspelen die één of meerdere ordes kleiner is.

kan er iets aan gedaan worden: bij het voortschrijden

deterministische modellering van railverkeers-

Voorbeeld is het bezwijken van composietmateria-

van de CMOS technologie voorkomen dat de imaging-

netwerken. Daartoe is onderzoek uit te voeren

len, waarbij de grootte van de vezels, de onderlinge

eigenschappen van de CMOS sensoren verslechteren,

naar een bruikbare en effectieve modellering van

afstand, de oriëntatie en de aanhechting tussen

en in bepaalde gevallen deze trend omkeren. Zo kan

stochastische elementen en de ontwikkeling

matrix en vezel een dominante rol spelen. Doel was

de geavanceerde productietechnologieën gebruikt

van snelle algoritmen waarmee het effect van

voor een reeks van dergelijke systemen numerieke

worden in combinatie met optimale performance van

stochastische verstoringen op de stabiliteit van

simulatietechnieken te ontwikkelen die de fysica

de CMOS sensoren.

dienstregelingen kan worden geëvalueerd.

van de onderliggende schalen correct weergeven en tevens efficiënt zijn. Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

Bestudeerd is: het effect van random telegraph noise in

In het onderzoek zijn stochastische modellen voor de

CMOS beeldsensoren; het begrijpen en voorkomen van

voortplanting van treinvertragingen ontwikkeld die

Een groot inzicht is verworven in hoe deze technieken

stralingseffecten in CMOS beeldsensoren in medische

voor verschillende toepassingen kunnen worden

onderling samenhangen. Pilot software is ontwikkeld,

toepassingen; het begrijpen en verklaren van lekstroom-

ingezet. De ontwikkelde algoritmen voor de stochas-

die beschikbaar komt voor industrie en technologische

effecten in CMOS beeldsensoren. Aanbevelingen zijn

tische stabiliteitsanalyse zijn beproefd op modellen

instellingen. Voorts is een belangrijke internationale

opgesteld: hoe een CMOS sensor te gebruiken om lek-

van het landelijk Nederlandse spoorwegnet, waarbij

dimensie ontwikkeld. Het vakgebied is zo omvangrijk

stromen zo klein mogelijk te houden. Op gebied van

de rekentijd van enkele dagen voor de grootschalige

en relevant voor de construerende technische

circuits zijn voorstellen gedaan om zeer snel en met een

simulatie van dit netwerk werd teruggebracht tot

wetenschappen gebleken dat opvolgend een

minimaal vermogen verbruik bepaalde objecten te her-

enkele minuten. Het project heeft daarmee een

STW-Perspectiefprogramma is gestart Multiscale

kennen in een beeld. Hierdoor is beter inzicht verkregen

uitbreiding gerealiseerd op het bestaande stabiliteits-

Simulation Techniques (MuST).

in de werking van CMOS image sensoren. Voor verschil-

analyse tool PETER dat is gebaseerd op determinis-

lende effecten is een verklaring gevonden én een toe-

tisch systemen.


pasbare remedie om de nadelige effecten te voorkomen. Resultaat na 10 jaar

In het opvolgende STW-Perspectiefprogramma Multiscale Simulation Techniques (MuST) is een groot


De ontwikkelde modellen voor de schatting van

aantal toepassingen van multischaal technieken

Er zijn verschillende ontwikkelingen onderzocht van

treinvertragingen over spoornetwerken zijn uitgebreid

verder uitgewerkt, zie het uitgebreide eindrapport

CMOS image sensoren: – Het ruisgedrag van de

naar real-time modellen die de volgvertragingen van

Eindrapportage MuST.

in-pixel source volger met de 1/f ruis en RTS ruis. Door

treinen kunnen berekenen op basis van historische

techniek is de ruis 1/f ruis en de RTS ruis sterk geredu-

en actuele treindetectiegegevens. Daarmee kunnen

ceerd, – Het landing transport in de CMOS pixel, door

conflicten voortijdig worden gedetecteerd en de

Advanced Lightweight Engineering (Delft) / Airbus

kleine stukjes CCD in een CMOS pixel te incorporeren.

effecten van maatregelen voor de bijsturing van het

Deutschland GmbH (Hamburg, Duitsland) / BAAT

Dit wordt toegepast in nieuwe CMOS image sensoren

treinverkeer op netwerkniveau in zeer korte tijd door-

Medical Products BV (Hengelo) / Dassault Systems

met global-shutter. – Het vermogen verbruik van een

gerekend op efficiëntie. De nieuwe modellen kunnen

Simulia BV (Maarssen) / Deltares (Delft) / Nationaal

CMOS imager. Bij een digitale zonsensor zijn pixels en

in de praktijk als beslissingsondersteunende systemen

Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (Marknesse) /

met laag vermogen verbruik en hoge uitleessnelheid

voor verkeersleiders worden gebruikt.

NIMR College (Nieuwegein) / NXP Semiconductors

gecombineerd voor toepassing in microsatellieten.

Gebruikers

Gebruikers

(Eindhoven) / Shell International Exploration and Production BV (Rijswijk) / Technische Universiteit Delft / VU Medisch Centrum Amsterdam

Gebruikers Adimec Holding BV (Eindhoven) / DALSA BV (Eind-

Universiteit Rotterdam / Movares Nederland BV

hoven) / DALSA Professional Imaging (Eindhoven) /

(Utrecht) / Ortec Consultants (Gouda) / ProRail

Institut Supérieur de l’Aéronautique et de l’Espace

(Utrecht)

(Toulouse, Frankrijk) / Philips Healthcare Nederland BV (Best) / Philips Innovation Services (Eindhoven) Technische Universiteit Delft / Thomson Broadcast & Media Solutions Nederland BV (Breda) / TNO Delft

22


ARCADIS Nederland BV (Amersfoort) / Erasmus

Measurement and computation of sound generated by turbulent flows

06181

ABA

Multi-agent control of large scale hybrid systems

06188

Simulation of environmentally assisted failure of metals

BBA

06193

AAA

Projectleider Prof.dr.ir. B.J. Boersma Programma Vernieu-

Projectleider Prof.dr.ir. B. De Schutter Programma

Projectleider Prof.dr.ir. M.A. Gutiérrez Programma

wingsimpuls - Vidi

Vernieuwingsimpuls - Vidi




598.734

Doelstelling

Doelstelling


405.600

Doelstelling

Het hoofddoel van het project was het ontwikkelen

Het doel van het project was de ontwikkeling van

Het doel van dit project is om numerieke technieken te

van numerieke modellen die gebruikt kunnen worden

systematische methoden voor het regelen van

ontwikkelen waarmee het ontstaan en de ontwik-

om geluidsproductie door turbulente stromingen te

grootschalige hybride systemen (dat wil zeggen

keling van gelokaliseerde corrosieprocessen kunnen

voorspellen. Het project bestond uit een simulatie deel

systemen met zowel continue als discrete dynamica),

worden voorspeld. Bestaande eindige elementenvoor-

en een experimenteel deel. Waarbij het experimentele

zoals verkeersnetwerken, elektriciteitsnetwerken en

spellingen van elektrochemische processen zijn zeer

deel puur gericht was op de validatie van de simula-

logistieke netwerken. Om te kunnen omgaan met het

onstabiel en daardoor niet betrouwbaar om te gebrui-

ties. Na behoorlijk wat aanloop problemen bleken de

grootschalige karakter van deze systemen werd een

ken voor een (multi-schaal) analyse van spanningscor-

ontwikkelde numerieke technieken uitstekend instaat

aanpak ontwikkeld die gebaseerd is op gedistribueer-

rosie. De resultaten kunnen worden toegepast om

het geluid dat geproduceerd werd door de turbulente

de regelagenten die elk een eigen gebied onder hun

inspectie van bijvoorbeeld pijplijnen efficiënter te laten

stromingen te voorspellen. Het project is afgerond

hoede hebben en die onderling hun acties coördineren.

verlopen.

met een proefschrift. Resultaat na 5 jaar Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

Het onderzoek heeft geresulteerd in systematische

Ruimtelijke statistiekmethoden zijn gebruikt voor

Een jaar na toekenning van het project zijn additi-

methodes voor gedistribueerde regeling gebaseerd

de analyse van waargenomen corrosiepatronen,

onele middelen verkregen uit het FOM-turbulentie

op het zogenaamde Model Predictive Control (MPC)

namelijk de Inter-Event Distance methode, de Quadrat

programma voor het wat grootschaliger opzetten van

concept. Hierbij kwamen zowel coördinatie-aspecten

Counts methode en een nieuwe techniek gebaseerd

het experimentele deel. Dit onderzoek loopt nu nog

aan bod als efficiënte implementatie en het vinden

op deze twee om de niet-homogene Poisson verdeling

met een door FOM- gefinancierde promovenda. Geluid

van een evenwichtige balans tussen vereiste rekentijd

van corrosieputjes te beoordelen. Daar waar deze

kan ook een zeer belangrijke rol in verbranding spelen.

en de optimaliteit van de regeling. Als toepassing

geclusterd zijn bestaat de grootste kans op een diep

Momenteel wordt er samen met de groep thermische

werden in het bijzonder elektriciteitsnetwerken,

putje dat kan leiden tot een breuk. Het bestuderen

werktuigbouwkunde van de Universiteit Twente aan

intelligente transportsystemen, postsortering en

van de verdere ontwikkeling van een corrosieput

een voorstel gewerkt om het numerieke model ook te

automatische bagage-afhandeling uitgewerkt.

door middel van eindige elementen heeft niet tot

gebruiken voor verbrandingsonderzoek.

Het project heeft ook geresulteerd in talrijke nieuwe

bevredigende resultaten geleid door de onstabiele

onderzoeksprojecten (onder andere EU KP7 en BSIK)

aard van de elektrochemische processen.


alsmede intensieve contacten met het bedrijfsleven. Resultaat na 10 jaar

Tien jaar na de start van het project worden de ontwikkelde technieken nog steeds veelvuldig


De projectleider is niet langer werkzaam op deze

gebruikt. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat

De voorgestelde aanpak is in de afgelopen jaren

de focus is verschoven van theoretisch numeriek

verder uitgebreid met het oog op het verhogen van

universiteit. Er zijn geen verdere gegevens bekend.

werk naar experimenteel werk, met name Particle

de efficiëntie (in het bijzonder de rekensnelheid) en

Image Velocimetry. Het rekenwerk in dit vakgebied

het omgaan met onzekerheden ten gevolge van

Bluewater Energy Services BV (Hoofddorp) /

is dermate tijdrovend en sterk afhankelijk van lastig

modelfouten en verstoringen. Qua toepassing is in

DNV GL (Groningen) / Nationaal Lucht- en

te definiëren randvoorwaarden, dat experimenteel

het bijzonder aandacht besteed aan het regelen van

Ruimtevaartlaboratorium (Marknesse) /

werk vaak sneller en betrouwbaardere resultaten

grootschalige stedelijke verkeersnetwerken, van

Nederlands Corrosie Centrum (Zeist, Zoetermeer) /

opleveren. Momenteel lopen er een tweetal promotie

waternetwerken, en van grote industriële printers.

Shell Global Solutions International BV (Amsterdam) /

projecten, gesponsord door de industrie en wordt

Dit onderzoek werd gefinancieerd door NWO, STW

Shell International Exploration and Production BV

er samen met ECN gewerkt aan het ontwerp van

en de EU en mede ondersteund door partners uit het

(Rijswijk) / Tata Steel (IJmuiden) / TNO Delft /

thermoacoustische systemen, waarbij geluidsgolven

bedrijfsleven.

TNO Eindhoven

Gebruikers

sterk niet linear gedrag vertonen. Gebruikers Gebruikers

Ministerie van Infrastructuur en Milieu (Rotterdam) /

Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium

Siemens Nederland NV (‘s-Gravenhage) /

(Marknesse) / Shell Global Solutions International BV

Technische Universiteit Delft / Technolution

(Amsterdam) / Technische Universiteit Eindhoven /

BV (Gouda) / TenneT TSO BV (Arnhem) / TNO

TNO Delft

Delft / TNO Rijswijk / VERBpeter (Bodegraven) / Witteveen+Bos (‘s-Gravenhage)

STW-projecten 2004

23

Ferromagnetic and ferroelectric materials for monolithic RF/ microwave technology

06195

ABA

Low-offset CMOS amplifiers

06235

Locating energy levels of lanthanide ions in inorganic ionic compounds

CCC

Projectleider Dr. Y. Zhuang Programma Vernieuwings-

Projectleider Prof.dr.ir. K.A.A. Makinwa Programma

impuls - Vidi



Totale toewijzing in

euro 413.000 Contracten Optie & Licentie: Maxim

06236

BCB

Projectleider Prof.dr. P. Dorenbos Programma Open



441.775

Integrated Products Inc.

Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Het doel van dit project is het ontwikkelen van

Versterkers in integrated circuit technologie lijden

De doelstelling is om gedetailleerd de positie van

magnetische en ferro-elektrische dunne films

vaak aan een offset, die kan oplopen tot meerdere

energie niveaus van lanthanide ionen ten opzichte van

voor high-performance geïntegreerde passieve com-

millivolts. Het doel van het project was om deze offset

de geleidingsband en valentieband van anorganische

ponenten die toepassing beogen in het RF gebied.

tot microvoltniveau te verlagen met zogenaamde

gastroosters te bepalen. Dit soort materialen worden

Op dit moment beslaan inductieve componenten zoals

dynamische offsetreductie technieken. Omdat het

veelvuldig gebruikt voor luminescentie applicaties

spoelen een aanzienlijke chip oppervlakte, een eigen-

gebruik van zulke technieken typisch leidt tot reductie

(v.b. lamp- en schermfosforen, scintillatie- en laser

schap die een steeds groter nadeel blijkt te zijn bij de

van de versterkerbandbreedte en tot signaal-

kristallen). De resultaten van dit project moet onze

implementatie van nieuwe generaties geïntegreerde

artefacten, zoals ripples en pieken, is een tweede

speurtocht naar nieuwe materialen efficiënter maken.

RF systemen. In deze systemen zijn ook regelbare

doel van het project om versterkerarchitecturen te

spannings-gecontroleerde condensatoren met hoge

ontwikkelen die deze nadelen niet hebben.

verstembaarheid en zeer lage verliezen gewenst. De monolithische integratie van ferromagnetische

Resultaat na 5 jaar Nieuwe meettechnieken zijn gebouwd heel specifiek

Resultaat na 5 jaar

voor het achterhalen van lanthanide niveau posities.

en ferro-elektrische dunne films, maken de integratie

Het project heeft tot verscheidene artikelen op

De resultaten zijn gebruikt om een door onze groep

van innovatieve passieve componenten mogelijk,

grote conferenties over integrated cicuit ontwerp

ontwikkeld model/methode verder te verfijnen. We

die nieuwe ontwerpmogelijkheden bieden voor de

geleid, twee in het prestigieuze Journal of Solid-State

zijn nu in staat om met vrij summiere experimentele

realisatie van RF schakelingen. Dit project initieert de

Circuits, een best paper award en een patent.

gegevens de energieniveaus van alle lanthanide

integratie van nieuwe materialen in de mainstream

Daarnaast is de IE uit het project gelicenseerd

ionen, zowel divalent als trivalent, te plaatsen in de

Si-gebaseerde halfgeleiderindustrie.

aan Maxim Semiconductors, die het hebben

bandkloof van een gastrooster. De methode wordt nu

geïncorporeerd in commerciële producten als de

veelvuldig gebruikt door de fosforenindustrie, maar

MAX9922/9923-familie van precision high-side

ook door ons zelf en andere onderzoekers in het veld

De onderzoeksgroep heeft een aantal zachte mag-

current sense amplifiers. De PhD thesis die is

om nieuwe materialen te vinden en om waargenomen

netische materialen ontwikkeld, zoals NiFe, FeCoAl,

geschreven is bij Springer als book gepubliceerd.

luminescentieverschijnselen beter te begrijpen.

Resultaat na 5 jaar

alsmede ferromagnetische materialen, zoals BST. Voor een NiFE dunne film is een record hoge FMR



frequentie (~ 2GHz) bereikt. Ook een record hoge

In een vervolgproject zijn er hoogspanningsbesten-

De modellen en methoden om energieniveaus van

elektrische weerstand is aangetoond voor een

dige versterkers (tot 36V) gerealiseerd met behoud

lanthaniden te bepalen in de bandkloof van

reactief gesputterde FeCoAL film. Een paar nieuwe

van microvolt offset. De IE uit het project is wederom

anorganische verbindingen zijn verder ontwikkeld.

passieve componenten zijn op basis van deze

gelicenseerd aan Maxim Semiconductors, die het

Op dit moment kunnen we de energieniveaus van

magnetische films gerealiseerd, met name: on-chip

hebben geïncorporeerd in commerciële producten als

lanthaniden relateren tot een uniek en absoluut

elektromagnetische spoelen, transformatoren en

de MAX44284 high-precision current-sense amplifier.

energie referentiepunt. Grote meerwaarde is dat we

niet-reciproke componenten. Ook is een concept

dan niveaus in verschillende materialen met elkaar

gevonden voor een nieuwe geleider structuur met

kunnen vergelijken. Dit geeft veel extra inzicht en

zeer lage RF verliezen. Deze nieuwe geleider

kennis. Kennis die wordt gebruikt in nieuwe projecten

structuur, met een verlies dat twee keer zo laag is

waarbij we op zoek zijn naar verbeterde fosforen en

dan dat van koper, kan een belangrijke rol spelen in

scintillatiekristallen.

de halfgeleider industrie van de toekomst. Gebruikers Resultaat na 10 jaar Bij STW zijn geen nadere gegevens bekend.

Philips GmbH (Aachen, Duitsland) / Saint-Gobain Crystaux (Saint Pierre les Nemours, Frankrijk) / Universiteit Utrecht

Gebruikers NXP Semiconductors (Eindhoven) / NXP Semiconductors Belgium NV (Leuven, België) / Philips Research (Eindhoven) / Technische Universiteit Eindhoven

24


Freeform shape techniques for improved product design

06240

ABA

Integrated experimental/ computational study to the dynamic behaviour of concrete

06262

BBA

Projectleider Dr. J.S.M. Vergeest Programma Open

Projectleider Prof.dr.ir. L.J. Sluys Programma Open




409.400



Stability of offshore risers conveying fluid

06267

BBA

Projectleider Prof.dr. A.V. Metrikine Programma Open



Contracten Geheimhouding: Deltares


Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Dit project had tot doel om ontwerpers beter te

Voor het modelleren van het gedrag van construc-

Het doel van dit project was het bestuderen van de

ondersteunen bij het computer gebaseerd creëren

ties (tunnels, viaducten, opslagtanks) onder een

stabiliteit van een buigbare onderwater pijp (riser)

en manipuleren van vrijevormobjecten. Tot op welke

explosiebelasting is gedetailleerde kennis over het

die wordt belast door interne stroming, door golf-

hoogte kan de ontwerper zelf typen van freeform

materiaalgedrag noodzakelijk. Een bros materiaal als

krachten en door externe stroming. De belangrijkste

features definiëren? Er werden methoden gezocht

beton heeft materiaaleigenschappen die afhankelijk

uitdaging is het vinden van de instabiliteitcondities

om freeform featuremodellering te verbeteren, in

zijn van de snelheid van belasten. In dit project zijn

en het vinden van de hevigheid van de stromings-

het bijzonder technieken om bestaande vormen

materiaalmodellen ontwikkeld en getoetst om de snel-

geïnduceerde trilling van de riser. Wiskundige

automatisch te analyseren, als freeform feature te

heidsafhankelijkheid van de materiaaleigenschappen

modellen, die door bedrijven in de off-shore industrie

herkennen en manipuleerbaar te maken. Dit moet

van de micro/meso-structuur op een goede wijze te

gebruikt kunnen worden voor het voorspellen van de

tot uiting komen in verhoogde efficiëntie van het

verdisconteren met een gecombineerde experimen-

stabiliteit van risers, zullen geformuleerd en experi-

ontwerpproces.

teel/numerieke aanpak.

menteel gevalideerd worden.

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

Het project heeft een raamwerk opgeleverd voor de

Er zijn testen gedaan onder drie verschillende belas-

Het is experimenteel vastgesteld dat een vrij-

definitie van typen van freeform features, inclusief

tingsnelheden en onder droge, normale en natte

hangende onderwaterpijp waar water doorheen

parameters en constraints. De typen kunnen worden

omstandigheden. Voor hoge belastingsnelheden is

stroomt, instabiel is boven een kritische convectie-

opgeslagen en beheerd. Er is een theorie en methode

een ontwerp gemaakt van een gemodificeerde

snelheid. In het instabiele regime is de beweging

ontwikkeld voor het localiseren van freeform features

Split-Hopkinson bartest. Er is een methode ontwik-

van de pijp discontinu. Het bestaat uit een bijna

in geometrische data en het bepalen van het type.

keld om materiaalparameters te kwantificeren en te

periodieke orbitale beweging en een ruisachtige

De herkenningsmethode is gebaseerd op een

gebruiken als invoer in de numerieke studie. De expe-

beweging rond de evenwichtspositie. Dit wordt

evolutionair algoritme. Ook is het mogelijk de feature

rimentele resultaten van het onderzoek zijn zodanig

waarschijnlijk veroorzaakt door een kleine en

vervolgens te manipuleren of te verwijderen. De

gerapporteerd dat zij als benchmarks kunnen fungeren.

langzame variatie van de stromingssnelheid die in

ontwikkelde methoden zijn gedemonstreerd aan de

In de numerieke studie is een fysisch realistisch

de praktijk altijd aanwezig is. Eenvoudige wiskundige

industriële partners met een computerimplementatie

materiaalmodel ontwikkeld dat sterktetoename goed

modellen zijn geformuleerd die de dynamica van

en geëvalueerd met behulp van proefpersonen.

voorspelt. Er is zowel een continue als een discontinue

onderwater pijpen kunnen beschrijven. Het onder-

representatie van scheurvorming gebruikt. De micro-

liggende fysische mechanisme van de instabiliteit van

structuur van beton is op realistische wijze gemodel-

de pijp is vastgesteld.

Resultaat na 10 jaar Nieuw onderzoek op het gebied van het ontwerpen

leerd. Modelparameters zijn bepaald met handmatige

van scheepsschroeven en de geometrische vorm van

identificatietechnieken.

consumentenproducten hebben profijt gehad van de resultaten uit het STW-project. Bedrijven die CAD-

Resultaat na 10 jaar Zie het resultaat na vijf jaar.

Resultaat na 10 jaar Gebruikers

systemen gebruiken of de software van die systemen

Er wordt veel gerefereerd naar het ontwikkelde breuk-

ontwikkelen zijn daarin geïnteresseerd. Een belangrijk

model in de internationale literatuur. De testen en de

Heerema (Leiden) / Heerema Group Services S.A.

onderwerp daarbij was: hoe gaat een ontwerper (of

proefopstelling fungeren steeds als benchmarks voor

(‘s-Gravenhage) / MARIN - Maritiem Research

CAD-systeem) om met vormfeatures die elkaar over-

impact testen onder trek. Een aantal artikelen over de

Instituut Nederland (Wageningen) / Norwegian

lappen. Het onderzoek heeft daarvoor een oplossing

testen moet nog worden gepubliceerd. Mede door het

University of Science and Technology (NTNU)

aangedragen.

project is een state-of-the-art boek geschreven Under-

(Trondheim, Noorwegen) / Shell Global Solutions

standing the tensile properties of concrete, Woodhead

International BV (Amsterdam) / Shell International

Publishing, 2013). Het boek bevat veel resultaten uit het

Exploration and Production BV (Rijswijk)

Gebruikers Fabrique (Delft) / New Products Industrial Design BV

project en is een belangrijke bijdrage aan dit onderzoeks-

(Delft) / Technische Universiteit Delft / Universiteit

domein. Een nieuw STW-project (10615) is gestart.

Utrecht / Wärtsilä Netherlands BV (Drunen) Gebruikers Beton Son BV (Son) / Rijkswaterstaat (Utrecht) / Royal HaskoningDHV (‘s-Gravenhage) / Technische Universiteit Delft / TNO Rijswijk

STW-projecten 2004

25

Nucleation and growth kinetics of individual grains during solid-state phase transformations

06278

BBA

Variational multiscale models of turbulent environmental flows

06283

ABA

Dune stochastics in river morphodynamics (short title: MORPHODUNAMICS)

06286

BBB

Projectleider Dr.ir. S.E. Offerman Programma Vernieu-

Projectleider Dr. G.N. Wells Programma Vernieuwings-

Projectleider Dr.ir. A. Blom Programma Vernieuwings-

wingsimpuls - Veni

impuls - Veni

impuls - Veni


Doelstelling


Doelstelling


Doelstelling

De doelstelling van het project is om een oud

Het project behandelde variational methods for the

Het ontwikkelen van een mathematisch model dat

probleem in de materiaalkunde op te lossen dat van

computation of environmental flow problems, en

het effect van de natuurlijke variatie in de geometrie

groot maatschappelijk belang is: het experimenteel

in het bijzonder turbulentie. Er zijn twee onderzoeks-

van rivierduinen op de riviermorfodynamica beschrijft.

bestuderen van de kinetiek van de kiemvorming en

richtingen gevolgd om het doel te bereiken: het

In een laaggelegen land als Nederland met haar vele

groei van individuele kristallen tijdens vaste-stof

formuleren van variational-based numerical sche-

rivierdijken is het van groot belang om het effect van

fasetransformaties in staal. Dat is nodig om staal

mes voor stromingsproblemen en the automated

rivierduinen op waterstanden te kunnen voorspellen.

te kunnen maken dat voldoet aan de steeds hogere

generation of high-performance computer code from

Daarnaast blijken rivierduinen ook een groot effect te

eisen voor toepassingen in zuinigere en bots-

high-level mathematical input.

hebben op de potentiële erosie en/of ophoging van de rivierbodem.

bestendigere voertuigen, fusie- en kernreactoren en hoogbouw zoals de twin-towers.

Resultaat na 5 jaar De gebruikte aanpak voor de stromingsproblemen

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

is ongebruikelijk en zeer innovatief voor het onder-

Een mathematisch model is ontwikkeld dat een

De kiemvorming en groei van staalkristallen is live

zoeksveld, net als the automated approach

massa-balans voor sediment van verschillende

waargenomen met ongekende precisie met behulp

to computer code development. Op verzoek zijn er

korrelgroottes is. Dergelijke sedimentmengsels leiden

van een 3D-rontgenmicroscoop van de Europese

extra ‘in company’ presentaties gegeven van auto-

in rivieren tot ‘sortering’ van sediment. De nieuwe

Synchrotronstralingsfaciliteit (ESRF) in Grenoble. Op

mated modelling bij twee geïnteresseerde potentiële

massabalans neemt de effecten van zowel de variatie

basis van deze resultaten is een wiskundig model

gebruikers: Deltares en Habanera. De behaalde

in duingeometrie als de verticale sortering in duinen

gemaakt dat relevant is voor de warmbandwalserij van

resultaten op het gebied van automated modelling

mee in het bepalen van grootschalige veranderingen

staalbedrijven. Dankzij dit veni-project zijn er meerdere

worden nu benut in andere onderzoeksprojecten

van de rivierbodem. Hiermee kunnen niet alleen

PhD-projecten opgezet met verschillende partners:

die zowel binnen als ook buiten de Technische

veranderingen van het niveau van de rivierbodem

(1) Netherlands institute for metals research & Corus,

Universiteit Delft zijn opgestart.

beter worden voorspeld maar ook de samenstelling van de bodem. Met Deltares wordt momenteel

(2) Nedschroef, (3) TNO & M2i en (4) een vidi-project. Resultaat na 10 jaar Resultaat na 10 jaar

gewerkt aan de implementatie van de nieuwe

De VENI-laureaat heeft na de afronding van zijn

massabalans in het morfodynamische modelsysteem

We hebben meer inzicht gekregen in vaste-stof

onderzoek een positie gekregen bij het Department

Delft3D. Met de Directie Oost-Nederland van

kiemvorming, maar het probleem blijft zeer complex.

of Engineering van The University of Cambridge. De

Rijkswaterstaat wordt gewerkt aan de toepassing van

Het daaropvolgende vidi-project bracht meer

onderzoeksresultaten zijn aanleiding geweest voor

het nieuwe model op een grootschalige sediment-

diepgang. Het vidi-project had ook een duidelijke

verschillende vervolgonderzoeken.

suppletie die in 2011 zal worden uitgevoerd in de Rijn.

utilisatie component: de ontwikkeling van een staal dat vuurbestendiger is dan conventioneel constructie

Gebruikers


staal. De fundamentele inzichten in de kiemvorming

Deltares (Delft, Utrecht) / Habanera Numerical

Tien jaar na afloop van het onderzoeksproject is

gebruikt ik nu om metalen te ontwerpen die beter zijn

Software (Zoetermeer) / Svasek Hydraulics

het oorspronkelijke onderzoeksprobleem nog niet

te recyclen en om substituten te vinden voor kritische

(Rotterdam) / Technische Universiteit Delft

volledig opgelost. De wetenschappelijke vooruitgang

legeringselementen om te komen tot duurzame en

die tijdens het oorspronkelijke onderzoeksproject

grondstof-efficiënte cycli van metalen.

is gemaakt is wezenlijk maar is nog niet geheel omgezet in modellen die in de praktijk kunnen worden

Gebruikers

toegepast. De toepassing in de praktijk vergt nog

FNsteel BV (Alblasserdam) / PANalytical BV

een extra stap, die we nu maken binnen het STW-

(Almelo) / SKF Research & Development Company BV

Perspectief Programma RiverCare.

(Nieuwegein) / Tata Steel (IJmuiden) / Technische Universiteit Delft / Universiteit van Amsterdam

Gebruikers Deltares (Delft) / HKV Lijn in water (Lelystad) / Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling (Arnhem) / Rijkswaterstaat (Arnhem) / Universiteit Twente (Enschede) / Universiteit Utrecht

26


Multi-asset options in computational finance, combining early exercise and high dimensional partial differential equations

06322

ABA

Eco-morphology of estuaries and tidal lagoons

06334

BCB

Objective determination of failure mechanisms in geomechanics

06368

BBA

Projectleider Prof.dr.ir. C.W. Oosterlee Programma

Projectleider Prof.dr.ir. H.J. de Vriend Programma

Projectleider Prof.dr.ir. L.J. Sluys Programma Open

Wiskunde toegepast






390.300


Contracten Optie: Plaxis BV Totale inkomsten

in euro 120.000

Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

In de financiële industrie is het efficiënt prijzen van

Intergetijdengebieden zijn gebieden in estuaria en zee-

XFEM technieken kun je gebruiken om scheurvorming

basket opties, gebaseerd op meerdere aandelen,

gaten, die tijdens vloed onder water en tijdens eb droog

in materialen middels eindige-elementenmodellen

van grote interesse. Om de waarde van dergelijke

staan. Deze gebieden zijn ecologisch van grote waarde.

objectief te beschrijven. Bij toepassing van XFEM in

opties te bepalen worden partiële differentiaal-

Er treedt een complexe interactie op tussen fysische en

een geotechnische context zijn diverse aspecten van

vergelijkingen opgelost, waarvan de dimensie

ecologische processen. Het doel van dit project is om

belang, zoals de initiatie van de scheur, de ontwik-

bepaald wordt door het aantal aandelen. Het doel

de inzichten te vergroten in het functioneren van deze

kelrichting, het optreden van meerdere mechanis-

van het onderzoek is numerieke technieken te

intergetijdengebieden, en om gereedschap te ontwik-

men op hetzelfde moment en de koppeling tussen

vinden om de vergelijkingen tot tien dimensies

kelen waarmee dit functioneren voorspeld kan worden.

deformaties en waterspanningen. Doelstellingen zijn

nauwkeurig en efficiënt op te lossen.

de fundamentele ontwikkeling van XFEM technieken, Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

het formuleren van criteria en gedrag rondom de

Labexperimenten zijn uitgevoerd, waarin het erosie-

scheurvorming, en het praktisch toepasbaar maken

De partiële differentiaalvergelijkingen zijn op te

gedrag van zand-slib mengsels is bepaald. Veld

van XFEM in een geotechnische context.

lossen, doordat de Fourier getransformeerde van de

experimenten zijn uitgevoerd om de effecten van

Green’s functie bekend is en dit hoogdimensionale

biota op sedimenttransport te bepalen en, vice versa,

integratie in het Fourier domein mogelijk maakt.

om de effecten van sedimentsamenstelling op biota te

Er zijn technieken ontwikkeld die kunnen worden inge-

Dit is geïmplementeerd in geparallelliseerde software

bepalen. De experimenten hebben geleid tot nieuwe

zet bij de toepassing van XFEM in een geotechnische

waarin gebruik gemaakt is van een Fast Fourier

inzichten, die vertaald zijn in vernieuwde formulerin-

context. Naast de introductie van discontinuiteiten

Transformatie. Door dit gebruik is een diep inzicht

gen en parameterisaties. Een aanzet is gemaakt voor

in 2D en 3D deformatiemodellen zijn ook disconti-

verkregen in het prijzen van basket opties. Dit

een open-source waterbodemuitwisselingsmodule

nuiteiten in waterspanningen geïntroduceerd. Er zijn

STW-project heeft verder geresulteerd in een prima

waarin deze inzichten verwerkt zijn. Een vervolgstap

formuleringen opgesteld voor het plastische gedrag in

samenwerking met de financiële industrie, door

is de implementatie van de module in numerieke stro-

een scheur en de ontwikkeling van de scheur. Verder

middel van directe PhD-financiering door een Neder-

mings/morfologiemodellen. Tevens heeft het geleid

is een basis implementatie gemaakt van XFEM in een

landse bank en een intense samenwerking op het

tot nieuwe meetinstrumenten en -methodieken.

veelgebruikt eindige-elementenpakket voor geotech-

gebied van Msc-studenten met meerdere partners uit de financiële industrie.

Resultaat na 5 jaar

nische toepassingen. Er zijn benchmarks gedefinieerd Resultaat na 10 jaar

en nagerekend. Momenteel wordt nog gewerkt aan

Het model waarmee de sterkte van zand-slib mengsels

de koppeling tussen deformaties en waterspanningen

kan worden bepaald wordt nu veel gebruikt in studies

in de scheur als ook aan het automatiseren van de

Naast de directe financiering vanuit de financiële

m.b.t. intergetijdegebieden, maar ook in de baggerindus-

initiatie van scheurvorming.

industrie voor vervolgonderzoek, is het ook mogelijk

trie en voor slurries in de mijnbouw-industrie. De door

gebleken om deel te nemen in twee EU projecten

Deltares ontwikkelde waterbodem-uitwisselingsmodule

(ITN-STRIKE in FP7 en EID-WAKEUPCALL in H2020),

is nu onderdeel van het open source softwarepakket

Hoewel het project een concreet en bruikbaar

waarin de (internationale) financiële industrie een

Delft3 en wordt ingezet voor praktisch advieswerk. De

resultaat heeft opgeleverd in de vorm van de basis

prominente rol speelt. Het initiële STW-project 06322

ontwikkeling van de Hydraulic Permeability and Strength

implementatie van de beschreven methode in een

heeft dus de industriële focus en de relevantie van

probe stagneert als gevolg van hardware-problemen.

veelgebruikt geotechnische eindige-elementenpakket

ons academische onderzoek voor de praktijk duidelijk

De samen met MEDUSA ontwikkelde RhoC-probe voor

(PLAXIS), heeft de operationalisatie van deze methode

versterkt, en nog plukken we daar de vruchten van.

het meten van bodemdichtheid wordt door het bedrijf

(nog) niet plaatsgehad (onder andere aansturing via

ingezet voor een breed scala van toepassingen.

gebruikersvriendelijke user-interface, ontwikkeling van


Gebruikers ABN AMRO (Amsterdam) / Binck NV(Amsterdam) Rabobank International (Utrecht) / Tilburg University


praktijkvoorbeelden en cursusmateriaal). Reden hierGebruikers

van is de prioriteitsstelling in relatie tot de marktvraag

Deltares (Delft) / HaskoningDHV Nederland BV

en -ontvankelijkheid (aan andere ontwikkelingen was

(Nijmegen) / Koninklijke Boskalis Westminster NV

een sterkere behoefte).

(Papendrecht) / NIOZ - Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (Den Hoorn, Texel, Yerseke) /

Gebruikers

Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en

Bundesanstalt für Wasserbau (Karlsruhe, Duitsland) /

Afvalwaterbehandeling (Rotterdam) / Rijksinstituut

KOAC-NPC (Apeldoorn) / Rijkswaterstaat (Utrecht) /

voor Kust en Zee (Haren) / Royal HaskoningDHV

University of Cambridge (Groot-Brittannië)

(Amersfoort, Utrecht) / Van Oord NV (Rotterdam)

STW-projecten 2004

27

Capillary electrophoresis micro module for inline applications

06374

BCA

Reconfigurable compiler system-RCOSY

06392

Programming models and performance evaluation of tile-based architectures

BCA

06397

CBA

Projectleider Dr.ir. A. Bossche Programma Open Techno-

Projectleider Prof. K.L.M. Bertels Programma Programme

Projectleider Prof.dr.ir. H.J. Sips Programma Programme

logieprogramma

for Research on Embedded Systems & Software II



Octrooien Effective use of dielectrophoresis in

Totale toewijzing in euro 246.475 Totale inkomsten in


serpentine micro-channels; Moving field capillary

euro 540.000

euro 850.001

electrophoresis with plug dispersion compensation Totale inkomsten in euro 25.000

Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Capillaire Elektroforese (CE) is een effectieve

Bij het gebruik van heterogene platformen met

Het SCALP project heeft als doel een efficïente en

scheidingsmethode in de analytische chemie.

meerdere rekenkernen is één van de uitdagingen om

effectieve programmeermethodologie te ontwerpen

De voornaamste barrières voor industriële toepassing

toepassingen op een efficiënte wijze af te beelden op

voor de volgende generatie architecturen in elektro-

van CE-microsystemen zijn: de vloeistofkoppeling

deze hardware. Vooral wanneer bijvoorbeeld. Hercon-

nische produkten voor de consumenten markt. Het

tussen proces en chip, de monster voorbehandeling

figureerbare technologie zoals FPGA’s wordt gebruikt,

project heeft als doel architecturen multi-core proces-

en de hoge spanningen die vereist zijn voor de

is de nood aan zowel hardware als software kennis

soren, zoals de SPACECAKE architectuur ontworpen

scheiding. Dit project beoogt deze barrières te

onontbeerlijk. In dit project is een hardware compiler

door Philips en de IBM Cell te ontwerpen. Het SCALP-

verkleinen, met name met betrekking tot de

ontwikkeld die als onderdeel van een geïntegreerde

programmeermodel is gebaseerd op Serie-Parallel

benodigde scheidingsspanning.

toolchain, ontwikkelaars in staat moet stellen om

grafen die duidelijke voordelen bieden ten aanzien van

delen van een toepassing te versnellen door deze

programmeergemak, portabiliteit en de voorspelbaar-

af te beelden op een FPGA platform. De invoer is een

heid van prestaties.

Resultaat na 5 jaar Het principe van scheiding met behulp van een

subset van de C-taal. De hardware compiler is toe-

meebewegend elektrisch veld is onderzocht.

pasbaar in een breed scala aan toepassingsdomeinen

De door de tegendruk veroorzaakte vervorming van

zoals encryptie, multi-media.

en de realisatie van het SP@CE programmeermodel

het stromingsprofiel kan succesvol gecompenseerd worden met behulp van een meegeïntegreerde

Resultaat na 5 jaar De resultaten van het project bestaan uit het ontwerp

Resultaat na 5 jaar

voor streaming multi-core systemen, alsmede het

elektroosmotische pomp. Wel is een regelmatige

De onderzoekslijn die is opgestart dank zij dit

Hinch run-time systeem en de Gordon back-end

autocalibratie noodzakelijk om eventuele wijzigingen

project heeft geleid tot de oprichting van een

voor Cell. Daarnaast is een methodologie ontwikkeld

in osmotische eigenschappen van het scheidings-

spin-off (www.bluebee.com) dat een cloud service

(PAMSoC) om snel de prestaties van een applicatie op

kanaal te compenseren. Daarnaast is onderzoek

voor Genome Sequencing aanbiedt.

multi-core systemen te kunnen schatten.

gedaan naar dielectrophoretische scheiding van ongeladen deeltjes in circulaire kanalen. Hiermee



zijn succesvol deeltjes op grootte gescheiden. Het

Eerst werd gedacht aan het commercialiseren van de

Het project heeft bijgedragen aan een spin-off bedrijf

project heeft ook een tweetal patenten opgeleverd.

ontwikkelde compiler, maar uiteindelijk werd ingezet

van Philips, Vector Fabrics (www.vectorfabrics.com).

op het bouwen van een eindproduct waarbij de

Daarnaast is het onderzoek naar prestatie modelleren

acceleratie via FPGA de voornaamste unique selling

doorgegaan naar moderne architecturen zoals GPU’s.

Vervolgprojecten op dit onderwerp zijn helaas niet

point is. Het toepassingsdomein Next Generation

Hierbij wordt samengewerkt met diverse bedrijven

van de grond gekomen en er heeft derhalve geen

Sequencing. DWARV is ook een mooi voorbeeld

(onder andere ARM, ASML, Maxeler).

productontwikkeling plaatsgevonden. Om deze

van samenwerking tussen MKB, in dit geval het

redenen zijn de gehonoreerde patenten ook niet

Amsterdamse bedrijf ACE, en een kennisinstelling.

gecontinueerd.

Het Cosy Compiler Platform bleek een uitstekende

Logica Nederland BV (Eindhoven) /

omgeving om de hardware compiler te ontwikkelen.

NR Malotaux Consultancy (Medebach, Duitsland) /


Gebruikers Applikon Biotechnology BV (Schiedam) / DSM Food

NXP Semiconductors (Eindhoven, Nijmegen) / Gebruikers

Specialties (Delft) / LioniX BV (Enschede) / Micronit

ACE Associated Compiler Experts BV (Amsterdam) /

Microfluidics BV (Enschede) / MSD Oss / Technische

Actiflow BV (Breda) / IMEC Nederland (Eindhoven) /

Universiteit Delft / Unilever R & D (Vlaardingen)

Universiteit Twente (Enschede)

28


Gebruikers

Philips Research Europe - Eindhoven

BioSens - biomedical signal processing platform for low-power real-time sensing of cardiac signals

06418

BBA

Network dynamics and QoS

06421

Millimetre-wave integrated circuits for silicon technology

ABA

06422

ACA

Projectleider Dr.ir. W.A. Serdijn Programma Open Tech-

Projectleider Prof.dr.ir. P.F.A. van Mieghem Programma

Projectleider Prof.dr. J.R. Long Programma Open Tech-

nologieprogramma


nologieprogramma


Contracten Optie: Medtronic BV; Geheimhouding: TMS


446.000



International BV, SystematIC Design BV, Medtronic SQDM, Maastricht Instruments BV

Totale inkomsten in

euro 11.000

Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

De huidige pacemakers en implanteerbare defibril-

Het project richtte zich op het begrijpen van de

Het project doel was drieledig: de ontwikkeling

lators kunnen geen vormaspecten in het elektro-

dynamische processen in telecommunicatienetwerken

van slow-wave gebaseerde, schaalbare passieve

cardiogram (ECG) onderscheiden, dus hun therapie

en het zoeken naar oplossingen die de invloeden

componenten voor gebruik in ICs voor millimeter

onvoldoende aanpassen aan de behoeften van de

van deze dynamische processen op de diensten en

golf toepassingen (MMICs); de ontwikkeling van

patiënt. Met een andere methode, de Wavelet

applicaties in deze netwerken zouden minimaliseren.

Computer Aided Design (CAD) modellen voor zowel

Transformatie, worden deze vormaspecten wel

Deze oplossingen zouden kunnen bijdragen aan het

de bestaande als de nieuw ontwikkelde passieve

zichtbaar. Het BioSens project richtte zich op

verbeteren van bestaande diensten over het Internet

componenten; en de validatie van componenten

(1) de modellering van hartsignalen en afwijkingen,

en het creëren van nieuwe mogelijkheden en diensten

en modellen in een aantal representatieve MMICs.

(2) het ontwerp van optimale wavelets om die te

die strengere eisen stellen aan het netwerk teneinde

Belangrijke voorwaarden daarbij waren de toepas-

detecteren en rangschikken, en (3) de algoritmes

correct en met toereikende kwaliteit te presteren.

baarheid in silicium IC-technologie en de geldigheid

voor intelligente meting en extractie. Tot slot werden hiervoor ultra-energiezuinige circuits ontwikkeld, speciaal voor implanteerbare apparaatjes. Resultaat na 5 jaar

voor frequenties tot 100 GHz. Resultaat na 5 jaar Het project heeft geresulteerd in een aantal

Resultaat na 5 jaar

publicaties en de aanzet gegeven voor de

Het project heeft geleid tot de succesvolle

ontwikkeling van een platform voor experimenteel

ontwikkeling van de beoogde passieve componenten

Er zijn wavelet filteringtechnieken gevonden die

netwerkonderzoek. Het platform is momenteel in

en CAD modellen. Ze werden gevalideerd door

relevant zijn voor verschillende biomedische velden:

staat om vele netwerk scenario’s na te bootsen

toepassing in onder andere breedband ontvangers,

(1) Medische beeldverwerking (in samenwerking

en bevat nieuwe technologie om op beperkte

short-range radars, laser-drivers en radio imagers.

met Philips Healthcare; (2) EEG-analyse: automatische

schaal quality-of-service toe te passen. Momenteel

Daarmee werd de weg geëffend voor toepassing

patroondetectie in het neonatale EEG; (3) In-utero

wordt er gewerkt aan een nieuw STW-voorstel

van MMICs in breedband technologie zoals benodigd

ECG-separatie van ECG’s van foetus en moeder (in

dat het werk aan het platform voortzet en daarbij

in toekomstige toepassingen als Gb/s draadloze

samenwerking met Twente Medical Systems en

nieuwe mogelijkheden creëert voor industrie om

netwerken en compacte radar systemen. De modellen

Maastricht Instruments). Daarnaast zijn analoge

hun diensten en producten te testen binnen een

werden ingebouwd in veelgebruikte commerciële

wavelet-filters en ultralaagvermogen analoog-

gecontroleerde en geïsoleerde omgeving.

CAD-pakketten. Tezamen met realisatie in silicium

naar-digitaal converters (ADCs) ontworpen door zogenaamde Signaal-Specifieke SuccessieveApproximatie toe te passen. Het BioSens-project

IC-technologie, is daarmee de industriële exploitatie Resultaat na 10 jaar


heeft twee STW-opvolgerprojecten waarin de resultaten verder uitgebouwd worden.

van MMICs binnen bereik gekomen.

Er is geen aanvullende informatie bij STW bekend. Gebruikers

Er is geen aanvullende informatie bij STW bekend.

Alcatel-Lucent (Antwerpen, België) / Alcatel-Lucent Resultaat na 10 jaar Er is geen aanvullende informatie bij STW bekend. Gebruikers Academisch Ziekenhuis Maastricht / Maastricht

Nederland BV (Hilversum) / KPN Telecom

Gebruikers

(‘s-Gravenhage) / TNO Delft / Twente Institute for

CATENA Microelectronics BV (Delft) /

Wireless and Mobile Communications BV (Enschede)

IBM Corporation (Essex Juntion, Verenigde Staten) / NXP Semiconductors (Nijmegen) / Philips Research (Eindhoven)

Instruments BV / Maastricht University / Medtronic BV (Maastricht) / Medtronic SQDM (Arnhem) / SystematIC Design BV (Delft) / TMS International BV (Oldenzaal) / Weijand R&D Consultancy BV (Alfas del Pi, Alicante, Spanje)

STW-projecten 2004

29

A smart universal sensor-interface chip

06437

Mc-AT: Multi-carrier adaptive transceivers

BBA

06438

BBA

Numerical simulation of connectivity of individualphases in hardening cement-based systems made of blended cement with and without admixtures

06528

BBA

Projectleider Prof.dr.ir. G.C.M. Meijer em. Programma

Projectleider Dr.ir. W.A. Serdijn Programma Open Techno-

Projectleider Dr. G. Ye Programma Vernieuwingsimpuls -


logieprogramma

Veni

638.545





Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

In dit project zal een universele sensor-interface (USI)

Zendontvangers zetten datastromen om in anten-

De doelstellingen zijn: (1) Verbetering van de betrouw-

chip worden ontwikkeld. Deze chip moet het mogelijk

nesignalen en vice versa. Draadloze zendontvangers

baarheid en de nauwkeurigheid van microstructurele

maken dat onervaren gebruikers in korte tijd een

voor local-area-netwerken (LANs) dienen niet

modellen van op cementgebaseerde systemen

werkend sensorsysteem kunnen opzetten en uitpro-

alleen breedbandig en energiezuinig te zijn, maar

gemaakt met gemengd cement, dat wil zeggen

beren. Met deze chip moeten geavanceerde metingen

ook adaptief aan de vraag van de gebruiker en de

Portland cement met een gedeeltelijke vervanging

kunnen worden uitgevoerd, zodat de sensorelementen

kwaliteit van het radiokanaal. Dit onderzoek richtte

door chemisch actieve of inerte vulstoffen (zoals

snel, nauwkeurig en op betrouwbare wijze kunnen

zich op de fysische mechanismen achter de werking

vliegas, kalksteenpoeder, hoogovenslakken, silica

worden uitgelezen. Door de universele opzet van de

van radio-frequente elektronische componenten

fume, toeslagstoffen. (2) Het manipuleren van de

chip kan de eindgebruiker zijn opgedane ervaringen

en schakelingen en tot compleet nieuwe multi-band

permeabiliteitseigenschappen van het systeem

met geringe aanpassingen hergebruiken in steeds

(2.4, 5.5 en 17 GHz) en multi-standaard- (WCDMA,

(connectiviteit) door het veranderen van de meng-

weer andere sensorsystemen.

GSM, DECT, WLAN) schakelingen, architecturen

verhoudingen en (3) het ontwikkelen van criteria voor

en algoritmen voor energiezuinige draadloze zend-

de connectiviteit van virtuele poriestructuren.

Resultaat na 5 jaar

ontvangers. Resultaat na 5 jaar

Het onderzoek heeft geresulteerd in diverse nieuwe chipontwerpen die zijn gemaakt en uitgetest. Het

Resultaat na 5 jaar

Het eindproduct van dit project was een uitgebreide

betreft twee USI chips, een universal capacitor sensor

In de telecommarkt kan de situatie snel veranderen

versie van het cement-hydratatie en microstructuur

interface chip en een low-power capacitive sensor

en de 17 GHz band is geen serieuze kandidaat (meer)

simulatie programma HYMOSTRUC3D. De output van

interface chip met high dynamic range. Deze ontwer-

voor toekomstige communicatie. Het project heeft

het verbeterde simulatieprogramma dient vervolgens

pen moeten nog verder worden geperfectioneerd.

zich daarom gericht op verbetering van bestaande

als input voor eindige elementen-programma’s geba-

Het bedrijf Smartec dat lid is van de gebruikers-

systemen en dan met name reductie van het energie-

seerd op transport-modules voor het voorspellen van

commissie zou de nieuwe USI chip in productie kunnen

verbruik. Hiertoe zijn elektronische schakelingen voor

permeabiliteit en diffusie-coëfficiënten. De output van

nemen. Dit bedrijf brengt al een chip op de markt die

het multiband, multistandaard adaptieve frontend en

vaste fasen wordt gebruikt als input om de mechani-

in een eerder project is ontwikkeld.

de basisband signaalbewerking ontwikkeld (onder an-

sche eigenschappen van cement gebonden materialen

dere frequentieconverters waarvan de kwaliteit aan-

te voorspellen. Het onderzoek heeft geleid tot een

gepast kan worden aan het beschikbare vermogen), nu

ontwerpmethodiek waarmee voorgeschreven materiaal-

Het is onbekend of de nieuw ontwikkelde chip door

in gebruik bij onder andere QualComm en ST-Ericsson.

eigenschappen kunnen worden gerealiseerd gebruik-

het bedrijf Smartec in productie is genomen.

Daarnaast heeft het project nieuwe modulatie- en

makend van willekeurig gemengde cementtypen.


kanaalcoderingsalgoritmen opgeleverd. Resultaat na 10 jaar

Gebruikers Enraf BV (Delft) / Exalon Delft BV / Grodan BV (Roermond) / Océ Technologies BV (Venlo) / Priva

Resultaat na 10 jaar Geen aanvullingen.

Dit project heeft gezorgd voor vervolgonderzoek, multiscale modelling van hydratatie in ternair cementgebonden systeem; Duurzaam herstel en bescherming

Hortimation BV (De Lier) / Smartec BV (Breda) Gebruikers

van betonconstructies bij duurzaam bouwen in

Broadcom Netherlands BV (Bunnik) /

geopolymeer beton systemen voor de productie van

NXP Semiconductors (Eindhoven) / SystematIC

milieuvriendelijke bouwmaterialen. Er is nieuwe kennis

Design BV (Delft) / TNO Den Haag

uit voortgekomen over het maken van milieuvriendelijke beton mengsels. De resultaten worden toegepast bij sensing-controle in stedelijke duurzame metro structuren in China en kunstmatige barrières in een Beglische radioactief afvalfabriek. Gebruikers ORCEM (Moerdijk) / Rijkswaterstaat (Utrecht) / SBRCURnet (Delft) / SGS INTRON BV (Sittard) / Technische Universiteit Delft / Technische Universiteit Eindhoven / TNO Delft

30


Experimental and numerical investigation of dense gas fluid dynamics and BZT fluids exploitation for engery conversion applications

06573

Uncertainties in unsteady flow and fluid-structureinteraction simulations applied to wind turbines at sea

BCB

06583

ABA

Projectleider Prof.dr.ir. P. Colonna Programma Vernieu-

Projectleider Prof.dr.ir. H. Bijl Programma Vernieuwings-

wingsimpuls - Vidi

impuls - Vidi



Contracten Licentie: Turboden Pratt & Whitney,

Technische Universiteit Delft, Fachhochschule Berlin, United Technologies Research Center; Material Transfer Agreement; Technische Universiteit Delft, Université de Liège

Doelstelling

Gebruikers

Doelstelling

Schokgolven zijn sterke drukgolven in een samen-

Carrier (Syracuse, Verenigde Staten) /

Windturbines op zee hebben last van trillingen die

drukbaar medium. Ook in industriële toepassingen

FeyeCon Carbon Dioxide Technologies (Weesp) /

ontstaan door een samenspel van de luchtstroming en

kunnen schokgolven ontstaan, echter ze kunnen

Hyperschall- und Strömungstechnik (HST) GmbH

vervorming van de windturbinebladen. Daarbij spelen

leiden tot aanzienlijke energie verliezen. Doel is

(Katlenburg-Lindau, Duitsland) / Politecnico di Milano

onzekerheden in het windveld en de precieze vorm

bestuderen of schokgolven zich in bepaalde media

(Milano, Italië) / Technische Universität München

en eigenschappen van de windturbinebladen een rol.

niet zullen voordoen bij expansie onder hoge druk

(Garching, Duitsland) / Technische Universiteit

Dit samenspel kan berekend worden door computer-

en temperatuur. Een mogelijke toepassing is de

Delft / Technische Universiteit Eindhoven ) /

simulaties. Doel van dit project is rekenmethoden te

turbine van een Organic Rankine Cycle (ORC), waar-

Tri-O-Gen BV (Goor) / Turboden Pratt & Whitney

ontwikkelen waarmee de invloed van onzekerheden bij

mee efficiënt elektriciteit kan worden opgewekt.

(Brescia, Italië) / United Technologies Research

computersimulaties gekwantificeerd kan worden.

Center (East Hartford, Verenigde Staten) / University Resultaat na 5 jaar Een experimentele opstelling is gebouwd waarmee

of Brescia (Italië) / University of Colorado at Boulder (Verenigde Staten)

Resultaat na 5 jaar In dit nog lopende project is een methode ontwikkeld

schokgolven kunnen worden onderzocht. Door

waarmee de invloed van onzekerheden op de uitkomst

problemen zijn de experimenten vertraagd. Het niet

van computersimulaties van stromingen en interacties

optreden van schokgolven in bepaalde gasmengsels

tussen stromingen en vervormende bladen bepaald

(BZT fluids) heeft men daarom nog niet kunnen

kan worden. Deze methode is efficiënt, nauwkeurig

aantonen. Een vervolgproject is ingediend bij STW.

(ook voor lange tijd en bij discontinuïteiten) en

Numerieke modellen zijn ontwikkeld die ook door

niet-intrusief. Dat wil zeggen dat de computercode

andere onderzoekers bij universiteiten en bedrijven

zelf niet aangepast hoeft te worden. Omdat er toch

worden gebruikt. Siloxanen zijn waarschijnlijk de

extra rekentijd nodig is voor het berekenen van de

meest geschikte stoffen om BZT gedrag aan te tonen.

onzekerheden is ook gewerkt aan versnelling van

De eigenschappen van deze siloxanen kunnen tegen

de berekening voor tijdafhankelijke problemen. Door

betaling door anderen worden gebruikt.

gebruik van nieuwe algoritmen is de berekening twintig keer zo snel geworden. Dit heeft de aandacht


getrokken van windturbinebladenmakers.

Vervolgonderzoek met hoge wetenschappelijke relevantie worden nu gegenereerd. Het grote aantal


publicaties op fundamentele en toegepaste onder-

Inmiddels is deelgenomen aan twee EU-projecten, er

werpen heeft het mogelijk gemaakt om een groot

zijn twee FOM-projecten gestart en lopen twee 3e

onderzoeksprogramma te kunnen starten op het

GS-projecten voor Siemens windpower.

gebied van mini-ORC systemen. Een aantal bedrijven hebben grote interesse in deze technologie. Tevens

Gebruikers

zijn twee succesvolle conferenties georganiseerd over

Energieonderzoek Centrum Nederland (Petten) /

ORC systemen waarvoor een aparte commissie van

Gamesa Eolica (Madrid, Spanje) / Mitsubushi Heavy

de ASME International Gas Turbine Institute (IGTI) is

Industries Ltd. (Nagasaki, Japan) / NUMECA

opgericht. De projectleider is per 2016 tot voorzitter

International (Brussel, België) / Rijksdienst voor

van het IGTI is benoemd.

Ondernemend Nederland (Utrecht) / Tata Steel (Velsen-Noord) / Technische Universiteit Delft / Vestas Central Europe (Rheden)

STW-projecten 2004

31

Multiscale adaptive methods for fluid-structure interaction

06755

BBA

Silicon-on-glass electrothermal testlab for nanoscale devices

06784

000

Projectleider Dr. S.J. Hulshoff Programma Open

Projectleider Ing. N. Nenadovi Programma Vernieuwings-


impuls - Veni


E


466.950

Doelstelling

Doelstelling

Het rekenen aan vloeistof/vaste-stof interacties is

De geïntegreerde nano-elektronische circuits van de

vaak niet realiseerbaar omdat het berekenen van alle

toekomst zijn zo dichtgepakt en gebruiken zoveel

stromingsverschijnselen te veel computercapaciteit

energie dat ze veel te heet worden. Het onderwerp

en tijd vraagt. Het doel van dit project is geweest

van dit onderzoeksproject is: hoe om te gaan met

om optimaal-adaptieve rekenmethoden te ontwik-

deze thermo-elektrische effecten?

kelen, waarbij alleen die verschijnselen worden opgelost die belangrijk zijn voor de vaste-stof respons,

Resultaat na 5 jaar en na 10 jaar

terwijl het effect van de niet opgeloste verschijnselen

Dit project is voortijdig gestopt omdat de veni

nauwkeurig wordt meegenomen.

kandidaat een aanstelling werd aangeboden door Philips. Het project heeft gelopen van 1-12-2004

Resultaat na 5 jaar De belangrijkste wetenschappelijke output van dit project is enerzijds de ontwikkeling van twee verschillende technieken voor het formuleren van duale problemen benodigd in foutschattingsmethoden voor vrije-rand problemen, en anderzijds de ontwikkeling van een algemene Germano methode voor het kalibreren van subgrid-schaal modellen. De resultaten zijn gepubliceerd in diverse tijdschriften en de potentie van deze rekenmethoden is getoond aan de gebruikers van dit project. Tevens is er redelijk intensief samengewerkt met software ontwikkelaar Habanera op het gebied van specificatie en validatie van software componenten. Resultaat na 10 jaar De ontwikkelde rekenmethodes hebben onder andere de aandacht getrokken van TASS BV, die airbags beproeft en daar rekenmodellen voor ontwikkeld. Een vervolgprojectaanvraag is opgesteld waarin deze simulatietechnieken verder worden ontwikkeld voor specifieke toepassingen als het opblazen van zeer dunne, flexibele constructies (parachutes of airbags). Gebruikers Airborne Composites BV (‘s-Gravenhage) / Habanera Numerical Software (Zoetermeer) / MARIN - Maritiem Research Instituut Nederland (Wageningen) / Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (Amsterdam) / TNO Delft

32


tot 1-10-2005.


In-situ spectroscopy engineering

06186

AAA

Mechanical control of tissue formation and remodelling

06233

Dispersion of micro-organisms in geophysical turbulence

BCB

06239

ABA

Projectleider Dr.ir. T.A. Nijhuis Programma Vernieuwings-

Projectleider Prof.dr. C.V.C. Bouten Programma

Projectleider Prof.dr. H.J.H. Clercx Programma

impuls - Vidi

Vernieuwingsimpuls - Vici


Totale toewijzing in euro 405.600 Contrac-

ten Material Transfer Agreement: BASF Nederland BV,

Matrix Imaging

Octrooien Extracellular

Totale toewijzing in euro 1.250.000


845.000


Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

In dit project is spectroscopie toegepast als methode

Zieke of beschadigde hartkleppen veroorzaken veel licha-

De aanwezigheid van plaagalgen in kustwateren

om katalytische processen te sturen. Conventioneel

melijk ongemak. Ze worden daarom vaak vervangen

vormt een nachtmerrie voor de visserij en het

wordt een chemische reaktor geregeld op basis

door een kunstklep. Dit onderzoek richt zich op het ver-

toerisme, vanwege de bedreiging die hiervan

van de produkten die er uit komen. Door nu echter

vaardigen van levende hartkleppen, met cellen uit het

uitgaat voor de volksgezondheid en de nadelige

via spectroscopie de katalytische site waar de

eigen lichaam. Deze kleppen verminderen afstotingsreac-

consequenties voor economische activiteiten.

reactie plaatsvindt te volgen, is het mogelijk om deze

ties, kunnen groeien en zichzelf repareren. Meer specifiek

Dit onderzoek richt zich op de modelering van

processturing directer te maken en al bij te sturen

wordt onderzocht in welke mate de cellen in de kleppen

kleinschalige stromings- en dispersieprocessen die

voor een afwijking in het product waarneembaar is.

tijdens het vervaardigingsproces via mechanische stimuli

essentieel zijn om voorspellingsalgoritmen voor de

aangezet kunnen worden tot de productie van weefsel

verspreiding van plaagalgen te ontwikkelen.

Resultaat na 5 jaar

met gewenste structuur en mechanische eigenschappen. Resultaat na 5 jaar

Het concept van spectroscopische processturing is ontwikkeld en als proof-of-concept gedemonstreerd

Resultaat na 5 jaar

In dit nog lopende project is de dynamica van

voor twee systemen. Hiertoe zijn nieuwe meet-

De studie heeft geleid tot vergaande optimalisatie

deeltjes in turbulente stromingen door middel van

methoden ontwikkeld evenals software voor de

van vervaardigingsprotocollen en weefselkwaliteit

experimenten en numerieke simulaties bestudeerd.

automatische verwerking van de gemeten spectro-

van levende hartkleppen. Functionaliteit van kleppen

Centraal staat de modelering van de dynamica van

scopische informatie en het gebruik hiervan voor

gekweekt via de ontwikkelde protocollen wordt

(mariene) deeltjes, aggregatieprocessen, en effecten

procesaansturing. Daarnaast is in het project nog een

momenteel getoetst in pre-klinische studies. Daarnaast

van anisotropie van turbulentie op verspreiding van

nieuw katalysatorsysteem ontwikkeld gebaseerd

zijn technieken ontwikkeld voor visualisatie en kwanti-

deeltjes. Dit heeft onder meer geleid tot dieper inzicht

op goud-nanodeeltjes, waarmee op een schone en

ficatie van weefselstructuur en weefselsterkte. Beide

in de verspreiding van deeltjes in dichtheidsgelaagde

efficiënte manier propeenoxide te produceren valt,

technieken worden veelvuldig toegepast ter beoorde-

stromingen en de ontwikkeling van software voor

een belangrijke stof om polyurethaanschuim te maken.

ling van weefselkwaliteit. Positieve resultaten gaven

modeleringsdoeleinden. Deze worden inmiddels inge-

mede aanleiding tot toekenning van nieuwe projecten

zet in een vervolgproject met Deltares. De opgedane

(SmartMix TeRM, BMM, NiRM) die in samenwerking met

experimentele kennis wordt gebruikt in het kader van

academische partners en bedrijven worden uitgevoerd.

een FOM programma over druppels in turbulentie.


Twee promovendi uit dit project zijn in 2007 gestart Gebruikers Albemarle Catalysts Company BV (Amsterdam) /

met een spin-off bedrijf (QTIS/e) waarin resultaten en prototypes tot utilisatie worden gebracht.

afgerond met een proefschrift. In samenwerking

Avantium Technologies BV (Amsterdam) / BASF Nederland BV (De Meern) / Dow Benelux BV

Resultaat na 10 jaar Het vervolgproject gefinancierd door Deltares is


met de Technische Universiteit Delft is een nieuw

(Terneuzen) / Shell Global Solutions International BV

Preklinische studies met gekweekte hartkleppen bleken

STW-project opgestart (12682: met deelname RWS,

(Amsterdam)

het meest succesvol als vóór implantatie de cellen

Deltares, Havenbedrijf Rotterdam en baggeraars)

uit de klep werden verwijderd. Deze protocollen zijn

waarbij mede gebruik gemaakt wordt van de

vertaald naar een radicaal nieuwe technologie waarbij

opgedane kennis en de internationale samenwerking

een synthetische mal in de vorm van een hartklep ná

gecontinueerd en uitgebouwd wordt. De opgedane

implantatie cellen uit de bloedbaan aantrekt. Deze cellen

experimentele kennis wordt gebruikt in diverse

maken nieuw weefsel aan en breken de mal af, zodat een

andere onderzoeksprogramma’s, met name

lichaamseigen klep overblijft. De nieuwe technologie is

gefinancierd door FOM (droplets in turbulence;

goedkoper en eenvoudiger te commercialiseren. (www.

ultimate turbulence) en in een STW-project over

youtube.com/watch?v=EPeWr6bSVW4). Spin-off bedrijf

granulaire stromingen.

QTIS/e, in 2012 gefuseerd met de Zwitserse spin-off Xeltis, is de technologie met succes aan het valoriseren.

Gebruikers Deltares (Delft, Utrecht) / Koninklijk Nederlands

Gebruikers

Meteorologisch Instituut (De Bilt) / NIOZ - Koninklijk

Academisch Medisch Centrum (Amsterdam) /

Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee

Philips Research (Eindhoven) / Q-tis BV (Eindhoven) /

(Den Hoorn Texel) / Universiteit van Amsterdam /

Universitair Medisch Centrum Groningen /

Vrije Universiteit Amsterdam

UniversitätsSpital Zürich (Zwitserland)

STW-projecten 2004

33

Kinetic-fluid transitions in plasma sources - grand modelling of novel applications

06284

BCB

New combustion concepts for ultra-(c)lean engines

06285

BCB

Plasmas for polymer technology: Exploring the plasma-polymer surface interactions by means of insitu and real time diagnostics

06289

ABA

Projectleider Dr.ir. J. van Dijk Programma Vernieuwings-

Projectleider Dr.ir. J.A. van Oijen Programma Vernieu-

Projectleider Dr. M. Creatore Programma Vernieuwings-

impuls - Veni

wingsimpuls - Veni

impuls - Veni


Doelstelling


Doelstelling


Doelstelling

Een plasma is een heet, geïoniseerd gas dat licht

Een nieuwe vorm van verbranding voor gasmotoren

Het doel was inzicht krijgen in de plasma-polymeer

uitzendt. Voorbeelden in de natuur zijn bliksemont-

wordt onderzocht. Nieuwe technologieën gebaseerd

oppervlakte interactie tijdens de groei van een

ladingen en onze zon. Met kunstmatig opgewekte

op dit verbrandingsconcept leiden tot een aanzienlijk

anorganische laag, met behulp van in situ realtime

plasma’s kan men verlichten (TL-buizen), etsen, lassen

lagere uitstoot van schadelijke stoffen en een hogere

diagnostieken voor de plasma fase (onder andere

en tegenwoordig ook opereren (plasmanaald). In de

efficiëntie. De opgedane kennis wordt gebruikt om

mass spetrometrie en cavity ring down spectroscopy)

laatste jaren is de belangstelling voor de eigen-

een efficiënt numeriek verbrandings - model te ont-

en de groeiende laag (onder andere spectroscopische

schappen van niet-evenwichts-plasma bij hoge druk

wikkelen dat gebruikt kan worden voor het ontwerp

ellipsometrie). De studie was ter ondersteuning van

toegenomen. In het kader van het VENI-onderzoek

van een nieuwe generatie verbrandingsmotoren.

nieuwe toepassingen van polymeer substraten, onder

is de modellering van zulk plasma ter hand genomen. Het centrale thema was hybride modellering, waarin

andere flexibele elektronica, bijvoorbeeld OLEDs Resultaat na 5 jaar

en PVs. De ontwikkeling van ultieme barriere lagen

simultaan de vloeistof- en de kinetische aspecten van

Gedetailleerde numerieke simulaties zijn uitgevoerd

tegen de diffusie van waterdamp en zuurstof door

het plasma worden berekend.

van turbulente verbranding van zeer arme methaan/

het polymeersubstraat was een van de meest onder-

waterstof mengsels. De resultaten van deze simula-

zochte onderwerpen.

Resultaat na 5 jaar

ties zijn gebruikt voor de ontwikkeling van een zeer Resultaat na 5 jaar

Het bestaande Plasimosimulatiepakket is uitgebreid.

efficiënt verbrandingsmodel. Dit zogenaamde FGM

Behalve hybride simulaties zijn nu ook meerdimen-

model verkort de rekentijd van dergelijke simulaties

De belangrijkste resultaten zijn: (a) het begrip van

sionale berekeningen mogelijk. De Plasimo-code is

met een factor 100, zodat het mogelijk wordt om

de plasma chemie van mengsels van organosilicon

gebruikt voor diverse studies aan technologische

realistische verbrandingskamers te modelleren. Het

molecules en zuurstof voor de depositie van silicium

plasma’s. Deze hebben geresulteerd in een beter

FGM model wordt nu in diverse industriële groepen

oxide barriere lagen, door nauwkeurige metingen van

begrip van de onderliggende fysica, hetgeen uitein-

gebruikt voor de ontwikkeling van nieuwe motoren en

de dichtheid van radicalen; (b) de ontwikkeling van

delijk moet leiden tot een verbetering van de werking

gasturbines. Daarnaast heeft dit project geleid tot vier

nieuwe op plasma gebaseerde depositie methoden

van zulke systemen. De onderzoeksgroep heeft met

nieuwe STW-projecten.

die zorgen voor goede kwaliteit anorganische barriere

gebruikers van dit onderzoek een duurzame relatie opgebouwd. Deze wordt gecontinueerd en uitgebreid in

lagen, onder andere Al2O3 via plasma-assisted atomic Resultaat na 10 jaar

layer deposition en SiO2 via roll-to-roll atmospherische

het kader van een aantal andere STW-projecten. Eind

Het FGM verbrandingsmodel is in diverse STW-projec-

druk plasma deposition; (c) de ontwikkeling van een

2009 heeft STW het nieuwe Perspectief programma

ten verder ontwikkeld en gebruikt voor het bestuderen

interface gebied tussen het polymeer en de anorga-

Building on Transient Plasmas (BTP) gestart met als

en optimaliseren van verbrandingsprocessen in gas-

nische laag, zoals bestudeerd door spectroscopische

onderwerp niet-evenwichts plasma’s.

turbines en motoren. Het model is geïmplementeerd in

ellipsometrie. Door het VENI project zijn verschillende

de belangrijkste commerciële softwarepakketten die

nieuwe onderzoeksprojecten gestart. Onder anderen:

de industriële partners gebruiken bij het ontwerpen

een Dutch Polymer Institute project op het gebied

De professionalisering van de Plasimo-code, die is in-

van nieuwe machines en apparaten. De ontwikkeling

van Large Area Thin Film Electronics voor de studie

gezet tijdens het VENI-project, hebben ons (Mihailova,

van het model wordt voortgezet in nieuwe onder-

van nieuwe multilagen met barriere eigenschappen;

Kroesen en Van Dijk, vakgroep EPG, fac. Technische

zoeksprojecten waarin toekomstige verbrandings-

het Materials to Innovation project met FujiFilm BV

Natuurkunde, TU/e) twee jaar geleden doen besluiten

concepten worden onderzocht die vele malen zuiniger

als industriële partner op het gebied van SiO2 via

om een bedrijf op te zetten dat diensten verleent op

en schoner zijn dan bestaande technologieën.

roll-to-roll atmospherische druk plasma deposition.


het gebied van plasma-modellering en -simulatie die complementair zijn aan het wetenschappelijke werk

Gebruikers

dat blijft plaatsvinden aan de universiteit. Het bedrijf

Cyclone Fluid Dynamics BV (Waalre) / DAF

gaat officieel in oktober 2015 van start, de eerste

Trucks NV (Eindhoven) / E.P. Controls BV

licentieinkomsten en simulatieopdrachten zijn al binnen.

(Roden) / Koninklijk Instituut voor de Marine

Gebruikers

Resultaat na 10 jaar Er zijn geen nieuwe gegevens bij STW bekend. Gebruikers

(Den Helder) / Radboud Universiteit Nijmegen /

Akzo Nobel Chemicals BV (Deventer) / FUJIFILM

Shell Global Solutions (Hamburg, Duitsland) / Shell

Manufacturing Europe BV (Tilburg) / General Electric

Draka Comteq Fibre BV (Eindhoven) / FOM-instituut

Global Solutions International BV (Amsterdam) /

Company (Niskayuna, Verenigde Staten) /

DIFFER (Nieuwegein) / Philips Lighting BV

Technische Universiteit Delft / Technische

Helianthos BV (Arnhem) / Holst Centre (Eindhoven) /

(Eindhoven) / Philips Research (Eindhoven) /

Universiteit Eindhoven / TNO Delft / Universiteit

Océ Technologies BV (Venlo) / Roth & Rau BV


Twente (Enschede)

(Eindhoven) / Technische Universiteit Eindhoven

34


Microstructured reaction architectures for advanced chemicals synthesis (MiRAACS)

06359

BBA

Predictable matching of demands on networked architectures (PreMaDoNA)

06390

BCA

Intelligent software tools for workflow process design

06446

BBA

Projectleider Prof.dr.ir. J.C. Schouten Programma Open

Projectleider Prof.dr. H. Corporaal Programma Programme



nologieprogramma


Contracten Optie & Licentie: Pallas Athena Totale

euro 880.000

inkomsten in euro 74.400

782.500


Contracten Geheimhouding: University of

Cambridge, Technische Universiteit Eindhoven, Abo Akademi University

Projectleider Dr.ir. H.A. Reijers Programma Open TechTotale toewijzing in euro 318.451


Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Het doel van dit project is de ontwikkeling en

Een van de belangrijkste problemen bij het afbeelden

Beschikbare wetenschappelijke methoden voor

demonstratie van gemodificeerde micro- en meso-

van applicaties op multiprocessoren, welke gebruik

Business Process Redesign vinden nauwelijks de

poreuze coatings in gas-vloeistof microgestructureer-

maken van Networks-on-Chip (NoC), is het voldoen

weg naar de praktijk. Dit project richt zich op het

de reactoren voor zeer selectieve en milieuvriendelijke

aan en garanderen van de real-time eigenschappen;

overbruggen van de kloof tussen theorie en praktijk

hydrogeneringsreacties in de fijnchemie. De coatings

veel applicaties hebben stringente eisen met betrek-

door een veel gebruikt modelleergereedschap uit te

zijn voorzien van speciaal gesynthetiseerde, kataly-

king tot bandbreedte en vertraging. Als gevolg hiervan

breiden met ‘intelligente’ capaciteiten. Een project-

tisch actieve (bi-)metallische colloïdale nanodeeltjes

kan het ontwerptraject veel tijd en iteraties vereisen

deel richt zich op het verbeteren van bestaande

met een nauwe deeltjesgrootteverdeling en de

om het ontwerp correct te maken. PreMaDoNA heeft

processen op basis van best practices. Het andere

gewenste belading. Daarnaast wordt een model ont-

als doel dit probleem op te lossen door het ontwerp-

deel gaat in op een nieuwe manier van modelleren

wikkeld voor de beschrijving van de hydrodynamische

traject NoC gebasseerde multiprocessor systemen

waarin het product van het proces centraal staat.

parameters van gas-vloeistof microreactoren.

Predictable en Composable te maken met betrekking tot real-time eigenschappen.

Resultaat na 5 jaar Dunne silica en titania lagen in microkanalen zijn ont-

Resultaat na 5 jaar Een deel van het project richtte zich op het

Resultaat na 5 jaar

verbeteren van bestaande processen op basis van

wikkeld. Deze zijn stabiel in niet-polaire oplosmiddelen.

Er is zo’n ontwerptraject ontwikkeld met onder andere

succesvol gebleken heuristieken. Het resultaat is

Actieve clusters met een diameter van 1.35 nm zijn

de MAMPS toolflow. Deze heeft als input een Synchro-

een systematische aanpak voor procesherontwerp,

in deze lagen geïncorporeerd via impregnatie en via

nous Data Flow (SDF) beschrijving van een applicatie

geïmplementeerd in een software-prototype dat

een een-potssynthese. De hydrodynamische studies

en genereert het ontwerp van het multi-processor

het creëren en evalueren van alternatie en voor een

hebben geleid tot een nieuw drukvalmodel voor

systeem voor een FPGA. Er is een geavanceerde

bestaand proces ondersteunt. Het andere projectdeel

gas-vloeistof Taylor-flow in microkanalen. Daarnaast

simulator voor exploratie van de ontwerpruimte ont-

ging in op het ontwerpen van bedrijfsprocessen op

blijken flowregime veranderingen gecorreleerd te

wikkeld op basis van de beschrijvingstaal POOSL. Ver-

basis van een productbeschrijving. Het ontwikkelde

kunnen worden aan het ontwerp van de gas-

der is de vrij statische SDF modellering uitgebreid naar

software-prototype leidt automatisch proces-

vloeistofmenger. Hydrogeneringsexperimenten zijn

Scenario Aware Data Flow, een veel dynamischer en

ontwerpen af en biedt rechtstreekse ondersteuning

gebruikt om te komen tot een design met optimale

krachtiger modellering. Naast voorspelbaar ontwerp

voor de uitvoering van het proces.

microkanaaldiameter en katalytische laagdikte. Voor

met betrekking tot real-time eisen, heeft PreMaDoNA

een ruime utilisatie van gecoate gas-vloeistof micro-

tevens bijgedragen aan het Composable ontwerp,

reactoren in de fijnchemie zal echter gezocht moeten

het geven van prestatie garanties bij het draaien van

De inzichten uit het project hebben de basis

worden naar methoden om dikkere actieve lagen af

meerdere applicaties op hetzelfde platform.

gevormd voor een nieuwe promotie-traject aan de

te zetten.

Technische Universiteit Eindhoven (3e geldstroom). Resultaat na 10 jaar



Daarin wordt nauw samengewerkt met instellingen

Het MAMPS ontwerptraject is uitgebreid. Het is nu

in de gezondheidszorg. De eerder onderzochte princi-

Het onderzoek is in de periode 2008-2013 gecontinu-

mogelijk om vooraf de prestatie van applicaties voor

pes worden op dit moment uitgewerkt in methoden

eerd in vijf projecten die reactorontwerp, katalytische

verschillende platformen, schedules en mappings te

om juist zonder verdere software-ondersteuning

coatingontwikkeling, reactorschaalvergroting en

onderzoeken, en deze prestatie vervolgens te garande-

mensen op de werkvloer in staat te stellen bedrijfs-

implementatie van de verkregen kennis behelsden

ren. Tevens worden nu acceleratoren ondersteund; deze

processen te herontwerpen. In die zin is dit de erfenis

en die uit tweede en derde geldstroommiddelen zijn

worden in de praktijk veel gebruikt. Composable ontwerp

van het STW-project, zij het dat een nieuwe weg is

gefinancierd. Momenteel wordt er gekeken of meer-

is verder uitgebreid met onder andere DRAM-geheugen.

ingeslagen.

fasenvoedingssystemen die in dit vervolgonderzoek

Meerdere taken kunnen nu op een gegarandeerde wijze

ontwikkeld zijn gecommercialiseerd kunnen worden.

toegang krijgen tot een gedeeld DRAM-geheugen.

Gebruikers Dimpact (Enschede) / ING Investment Management

Gebruikers

Gebruikers

Akzo Nobel Chemicals BV (Arnhem) / Bronkhorst

Logica Nederland BV (Eindhoven) / NR Malotaux

High-Tech BV (Ruurlo) / DSM Research BV (Geleen) /

Consultancy (Medebach, Duitsland) / NXP

MSD Oss / Norit Nederland BV (Amersfoort) / Shell

Semiconductors (Eindhoven, Nijmegen) / Philips

Global Solutions (Amsterdam) / Shell Global Solutions

Healthcare Nederland BV (Best) / Philips Research

International BV (Amsterdam) / TNO Delft

Europe - Eindhoven

(‘s-Gravenhage) / Pallas Athena (Apeldoorn) / Technische Universiteit Eindhoven

STW-projecten 2004

35

Process mining: developing tools for discovering case-handling processes

06447

CCB

The effective process time: quantifying operational time variability for queueing network performance analysis of discrete manufacturing systems

06462

ABA

Projectleider Prof.dr.ir. W.M.P. van der Aalst Programma

Projectleider Dr.ir. L.F.P. Etman Programma Open



316.770


Contracten Optie & Licentie: Pallas Athena


Doelstelling

396.279


Contracten Licentie CQM BV; Optie &

Licentie: CQM BV

Nucleation and droplet growth in natural gas: the stimulating role of carbon dioxide

06472

CBA

Projectleider Prof.dr.ir. M.E.H. van Dongen Programma

Open Technologieprogramma 234.597




Doelstelling

Doelstelling

Process mining is de extractie van het onderliggende

Het doel is het ontwikkelen van een methode voor

Aardgas bevat bij winning naast methaan ook tal

proces uit registratie van gebeurtenissen events zoals

het modelleren van productiesystemen op verschil-

van zwaardere componenten die moeten worden

die zich in dat proces voordoen. Het project richtte

lende aggregatieniveau’s, alsmede het ontwikkelen

verwijderd. Traditioneel gebeurt dat door afkoeling

zich op de extractie van gestructureerde proces

van bijbehorende efficiënte analytische wachtrij-

en mistvorming in een smoorproces. Meer efficiënte

beschrijvingen uit de events zoals geregistreerd in

benaderingen. Hierbij worden de parameters direct

alternatieven zijn in ontwikkeling. Dit project levert

een case-handling systeem, in de aanwezigheid van

geschat uit aankomst- en vertrektijden gemeten in

nauwkeurige experimentele gegevens over de

parallelisme en verstoringen, en onderwijl rekening

de operationele productieomgeving. De analytische

productiesnelheid en de groeisnelheid van druppels in

houdend met alle relevante aspecten (controle flow,

wachtrijbenaderingen moeten het mogelijk maken om

samenhang met de samenstelling van het mengsel en

gegevens, toepassingen, medewerkers, organisatie

berekeningen snel uit te voeren op een eenvoudige

de toestand waarin het verkeert. Het effect van kooldi-

en dergelijke).

desktop computer.

oxide op de processen wordt onderzocht vanwege het toenemend belang van de exploratie van aardgasvoor-

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

raden met een relatief hoog gehalte aan kooldioxide.

Het onderzoek resulteerde in de ontwikkeling van het

De modelleringsmethode is ontwikkeld voor produc-

ProM raamwerk waarin process mining applicaties

tielijnen met eindige buffers. Een toepassing binnen

snel en efficiënt geïmplementeerd kunnen worden.

de automobielindustrie is gerealiseerd. Daarnaast

Productiesnelheid en groeisnelheid van druppels zijn

ProM is inmiddels bij vele organisaties ingezet voor

is de methode ontwikkeld voor werkstations met

op systematische wijze bepaald voor de condense-

de analyse van processen. Op basis van deze tech-

machines die tegelijkertijd meerdere producten in

rende componenten nonaan of water in methaan.

nologie is het bedrijf Futura Technology opgericht

bewerking hebben, zoals lithografische clustertools

Nonaan staat model voor de zware koolwaterstoffen.

en worden de ideeën ook toegepast in de software

in de semiconductor industrie. Via samenwerking met

Toevoeging van kooldioxide aan de gasmengsels

van Pallas Athena. Op grond van de ontwikkelde

adviesbureau CQM is de toepassing van de methode

bevordert de productiesnelheid van druppels op twee

process mining technieken zijn deze twee organisaties

verder geverifieerd en gestimuleerd. Het onderzoek

manieren: het fase-evenwicht wordt veranderd en

beiden verkozen als Cool Vendor 2009 door Gartner.

heeft geleid tot twee nieuwe onderzoeksprojecten:

kooldioxide vermindert de barrière voor het ontstaan

Organisaties als Gartner zien process mining als een

een samen met NXP, en een samen met het Embed-

van nonaandruppels en van waterdruppels. De fysische

belangrijke innovatie op het gebied van Business

ded Systems Institute en Vanderlande Industries in

achtergrond is theoretisch verklaard en theoretische

Process Management.

het kader van het Senter-BSIK Falcon project.

modellen zijn opgesteld. De resultaten worden verwerkt

Resultaat na 5 jaar

in rekenmodellen voor condensaatscheiders. Resultaat na 10 jaar

Resultaat na 10 jaar Resultaat na 10 jaar

Het STW-onderzoek is de basis geweest voor

De twee vervolg-promotie-projecten voor NXP en

vele innovaties op het gebied van process mining.

Falcon zijn met succes afgerond. De semiconductor

De nieuwe experimentele data zijn door Twister BV ver-

De impact is nog steeds zichtbaar, ook in commerciele

toepassing heeft tot internationale interesse voor de

werkt in een nieuw semi-fenomenologisch rekenmodel

tools als Disco van Fluxicon en Perceptive Process

ontwikkelde methode geleid. Een congres best paper

voor de door Twister gebouwde Supersone Condensaat-

Mining van Perceptive Software. Zie http://

en een tijdschrift best paper award zijn toegekend.

scheider. Dankzij de uit het STW-project voortgekomen

www.win.tue.nl/ieeetfpm/doku.hp?id=shared:process_

Bruikbaarheid van de modelleerconcepten in de

nieuwe inzichten heeft Twister BV beter onderbouwde

mining_case_studies voor case studies.

context van healthcare zijn verkend. Een student

processchema’s kunnen ontwikkelen voor LPG-plants.

van de Universiteit van Eindhoven heeft de manier

Nieuw onderzoek is gestart naar de toepassing van

van modelleren gebruikt in een nieuwe data-analyse

Twister-technologie voor de verwijdering van kooldioxide

Dimpact (Enschede) / ING Investment Management

en-simulatietool voor het prioriteren van onderhoud

uit aardgas en voor dehydratie. Voor de LPG-proces-

(‘s-Gravenhage) / Pallas Athena (Apeldoorn)

in een fabriek van NXP. Hiervoor is een congres best

schema’s en de kooldioxideverwijdering is door Twister

paper toegekend.

BV patent aangevraagd. Ook bij TU/e-Shell hebben de

Gebruikers

project-resultaten toepassing gevonden in rekenmodelGebruikers

len voor het ontwerp van nieuwe scheidingsmodules.

CQM BV (Eindhoven) / NXP Semiconductors (Eindhoven, Nijmegen) / OM Partners NV

Gebruikers

(Wommelgem, België) / Steelweld BV (Breda) /

DNV GL (Groningen) / Shell International Exploration


and Production BV (Rijswijk) / Technische Universiteit Eindhoven / Twister BV (Rijswijk)

36


Predictable matching of demands on networked architectures (PreMaDoNA)

06485

BCB

Ultrafast optical time domain demultiplexing

06491

OBA

Projectleider Dr.ir. G.J.H. Brussaard Programma Open

Projectleider Prof.dr. H.J.S. Dorren Programma Open



733.833



733.833



Smart AD and DA converters

06655

BBA

Projectleider Prof.dr.ir. A.H.M. van Roermund Programma



euro 840.822 Contracten Samenwerking: NXP Semi-

conductors, Xilinx Ireland; Geheimhouding: Technische Universiteit Eindhoven, Xilinx Ireland

Totale inkomsten

in euro 212.500

Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Voor verschillende toepassingen in plasma- en

De doelstelling van dit project was het onderzoeken

Dit project concentreert zich op smart concepten

versnellertechnologie wordt gebruik gemaakt van

van fundamentele beperkingen van Optical Time

voor Analoog naar Digitaal Converters (ADC’s) en

hoogspanningspulsen (1-100 kV). De pulsduur speelt

Domain Demultiplexers gebaseerd op niet-lineare

Digitaal naar Analoog Converters (DAC’s). Doel is de

in veel processen een doorslaggevende rol. Een

effecten in optische halfgeleider versterkers. De

prestaties van deze converters te verbeteren. Dit

nieuw concept uitgewerkt om pulsen te maken van

resultaten van het project zouden de deur moeten

wordt bereikt door de converters on-chip intelligentie

10-9 seconden, de tijdschaal waarbinnen chemische

openen tot een geïntegreerde demultiplexer die op

te geven, waardoor zij op autonome wijze hun fouten

processen zich afspelen.

640 Gb/s kan opereren.

en afwijkingen kunnen extraheren en corrigeren. Dit levert een positieve bijdrage ten aanzien van

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

de problematiek wat betreft het testen, fabricage-

Het ontwikkelde concept bestaat uit drie onderdelen:

Een van de uitkomsten van dit project was dat een

Een transformator, een ingangsschakelaar en een (hoog-

enkele optische halfgeleider versterker met een

spannings-)uitgangsschakelaar. Met de laser gescha-

gedetuned filter een simpele maar effectieve

kelde uitgangsschakelaar zijn stijgtijden bereikt van

tijdsdomein demultiplexer vormt. In het STW-project

Het project heeft geleid tot meerdere concepten en

minder dan 10-10 s, korter dan ooit eerder gerapporteerd

is dit principe aangetoond gebruik makend van

prototype IC’s. Er is een sub-binaire variabele-radix

in dit bereik. Een transmissielijntransformator is gebouwd,

discrete componenten. De ontwikkelingen worden

DAC ontwikkeld, die tot twintig keer kleiner is dan

geoptimaliseerd voor korte pulsen, die de efficiëntie

voortgezet in het Europese FP7 project BOOM

standaard implementaties, met dezelfde nauw-

verhoogt van circa 10% tot boven de 50%. In het laatste

(www.ict-boom.eu), waarin gestreefd word een

keurigheid. Voor zeer snelle DAC’s is een methode

deel van het project wordt gewerkt aan een nieuw type

volledig geïntegreerde demultiplexer te realiseren

ontworpen en als prototype geïmplementeerd om

ingangsschakelaar. Deze nieuwe technologieën maken het

en te testen. Volledige integratie van de demultiplexer

on-chip amplitude-, delay- en duty-cycle-fouten te

mogelijk om de efficiëntie van processen die gebaseerd

uit het STW-project wordt in BOOM gedaan door

meten en te corrigeren. Ten behoeve van ADC’s is een

zijn op hoogspanningspulsen te verhogen en de onder-

het Heinrich-Hertz Instituut uit Berlijn. Ook Lionix BV

snel, nauwkeurig track & hold circuit gerealiseerd en

liggende fundamentele mechanismen te onderzoeken.

uit Nederland is betrokken in dit consortium.

een on-chip meet- en correctiemethode ontwikkeld,

opbrengst, procesafhankelijkheid en -spreiding. Resultaat na 5 jaar

om offset, versterkingsfouten en niet-lineariteiten te Resultaat na 10 jaar De resultaten zijn toegepast in vervolgonderzoek van



de betrokken onderzoeksgroepen. Het ontwikkelde model voor het simuleren van een plasma switch

corrigeren.

Geen aanvullingen. Gebruikers

In het kader van dit project is een parallel-sampling

wordt nu wereldwijd toegepast door collega onder-

Geo-Resources Consulting BV (Rotterdam) /

ADC architectuur ontwikkeld en geïmplementeerd, die

zoekers. Concrete resultaten van het onderzoek zijn:

High Voltage Engineering Europa BV (Amersfoort) /

het mogelijk maakt signalen te verwerken met hoge

(1) een zogenaamde surface discharge switch; een

Imtech Vonk BV (Coevorden) / Technische

piekwaarden, zoals bij veel moderne communicatie-

extreem snelle hoogspannings-schakelaar, (2) D-dot

Universiteit Delft / Technische Universiteit

methoden voorkomen. Deze ADC is compact (tot

sensoren en een auto-correlatie methode voor het

Eindhoven / Thales Nederland BV (Hengelo) /

50% reductie in oppervlak, vergeleken met een

meten van extreem snelle hoogspanningspulsen met

TNO Rijswijk / VisionDynamics (Eindhoven)

conventionele architectuur) en heeft een aanzienlijk

stijgtijden korter dan 1 nanoseconde, (3) een trans-

verbeterd vermogensverbruik (besparing tot 50%).

missielijn transformator (TLT) voor het transformeren

Als spin-off is bovendien een state-of-the-art

van snelle hoogspanningspulsen, waarbij geen mag-

dynamisch gelatchte comparator ontwikkeld die

netische materialen nodig zijn, en (4) aanbevelingen

geschikt is voor toepassingen met zeer lage voedings-

voor het integreren van deze technieken in applicaties.

spanningen, die bovendien sneller is dan bestaande comparators.

Gebruikers Geo-Resources Consulting BV (Rotterdam) / High

Gebruikers

Voltage Engineering Europa BV (Amersfoort) / Imtech

NXP Semiconductors (Eindhoven) / Océ Technologies

Vonk BV (Coevorden) / Technische Universiteit

BV (Venlo) / STS BV (Amsterdam) / Technolution BV

Delft / Technische Universiteit Eindhoven /

(Gouda) / Xilinx Ireland (Citywest business campus,

Thales Nederland BV (Hengelo) / TNO Rijswijk /

Saggart County, Ierland)

VisionDynamics (Eindhoven)

STW-projecten 2004

37

G

Smart frontends

06912

BBA

06150

Projectleider Prof.dr.ir. A.H.M. van Roermund Programma

Simon Stevin Meesterschap

Profiling of soluble and membrane-bound metalloproteases: a targeted proteomics approach

ABA

Projectleider Prof.dr. R.P.H. Bischoff Programma Open



500.000

467.667


Contracten Geheimhouding: Universiteit

Leiden, Mallinckrodt Medical BV, Rijksuniversiteit Groningen

Doelstelling De vrije radioband van 7GHz rond 60GHz is veelbelovend voor draadloze persoonlijke netwerken met hoge datasnelheden (WPAN). Doel van dit project is het ontwerp van een frontend voor een intelligente



Doelstelling Het project heeft het doel om op activiteit gebaseerde analytische methodes voor metalloproteases te ontwikkelen met nadruk op de ADAMs (A Disintegrin en Metalloproteinase) en de Matrix Metalloproteases

radio-ontvanger. Intelligentie betekent in dit geval

(MMPs). De storingen van het evenwicht tussen acti-

dat het frontend zelf variaties kan detecteren en een

viteit en remming van deze enzymen zijn verbonden

optimalisatie kan uitvoeren. Vanwege snelheid en

met bijvoorbeeld reumatoïde artritis, astma, de ziekte

compactheid dient dit in standaard CMOS-technologie

van Alzheimer, harthypertrofie en tumormetastase.

te gebeuren. Problemen die daarbij optreden zijn

Onze profilerende methode heeft daarom het doel om

spreiding en mismatch in het productieproces. Dit

actieve ADAMs in biologische monsters te meten voor

project richt zich op adaptieve en herconfigureerbare

diagnostische en prognostische doeleinden.

circuits waarmee tijdens het gebruik het probleemgedrag gecorrigeerd kan worden.

Resultaat na 5 jaar In het project zijn een aantal nieuwe metallopro-

Resultaat na 5 jaar

tease remmers ontwikkeld. Deze remmers zijn in

Het project heeft drie deelresultaten: (1) Ontwerp

een geïntegreerd analytisch systeem gebruikt om

van ontvangerbouwblokken zonder intelligentie

actieve metallproteases te isoleren. Nieuwe remmers,

werkend bij 60GHz: lageruisversterker, mixer en VCO’s

activiteitafhankelijke probes en in-vivo imaging probes

met zeer laag stroomverbruik. (2) ontwerpmetho-

ondergaan verdere evaluatie en vormen het beginpunt

dologie om op systeemniveau de gevoeligheid van

voor nieuwe wetenschappelijke activiteiten. De ont-

ontvangers voor processpreiding te minimaliseren.

wikkeling van een activiteitsafhankelijke immunoassay

(3) Intelligente 60GHz mixer, waarmee drie circuit-

heeft ons recentelijk in staat gesteld om een profiel

parametes tegelijkertijd worden geregeld: uitgangs-

aan MMP-activiteit te meten, dat chronische immuun-

weerstand, uitgangscapaciteit en instellingsstroom

reacties tegen getransplanteerde longen voorspelt.

van de differentiele schakeltransistoren. Resultaat na 10 jaar Resultaat na 10 jaar

De ontwikkeling van diagnostica, therapeutica of

De werking van het principe is aangetoond. Middels

imaging probes is een langdurig proces. Samen met

publicaties is deze kennis aan het bedrijfsleven

collegae van het transplantatiecenter in Groningen

doorgegeven. De betreffende student werkt nu

(UMCG) en de nucleaire geneeskunde zijn wij op

als designer in een ontwerphuis en maakt mogelijk

dit moment bezig om toepassingen bij mensen te

gebruik van deze kennis.

evalueren. In die zin is onze utilisatiedoelstelling behaald. Op hetzelfde moment stelt dit een proof-

Gebruikers

of-principle voor en ondersteunt deze ook onze

Dialog Semiconductor BV (‘s-Hertogenbosch) / IMEC

originele werk-hypothese. Er was contact met

(Leuven, België) / NXP Semiconductors (Eindhoven,

Merck-Millipore om de activiteitsafhankelijke

Nijmegen) / Philips Research Europe - Eindhoven /

immunoassay te commercialiseren maar deze

Technische Universiteit Eindhoven / TNO Den Haag

contacten zijn niet tot een overeenkomst gekomen. Gebruikers AstraZeneca R&D Lund (Zweden) / AstraZeneca R&D Mölndal (Zweden) / Mallinckrodt Medical BV (Petten) / Plant Research International (Wageningen) / Spark Holland BV (Emmen) / TNO Leiden / Universiteit Leiden

38


Hydrodynamic wave loading on floating and moored constructions in steep waves

06433

L

BCC

06117

Projectleider Prof.dr. A.E.P. Veldman em. Programma

Wiskunde toegepast

Novel strategies to improve skin barrier function and repair

BCB

Projectleider Prof.dr. J.A. Bouwstra Programma Open

Technologieprogramma STW



Contracten Licentie: Stichting Maritiem Research

555.000

Instituut Nederland

Utrecht, Philips Research, JW Solutions


Contracten Geheimhouding: Universiteit Octrooien

A topical composition comprising the isolated non-polar lipid fraction of lanolin4

Totale inkomsten in

euro 44.000

Doelstelling Extreme golven, veroorzaakt door bijvoorbeeld zware stormen, kunnen grote schade aanrichten aan offshore platforms en kustbeschermingswerken. De optredende golfkrachten konden tot dusver alleen langs expe-

Universiteit Leiden

Doelstelling Het doel van dit project is de ontwikkeling van een nieuwe generatie skin surface biofilms die de eigenschappen van de hoornlaag en de vernix caseosa (foetale biofilm die huidvorming stimuleert)

rimentele weg worden onderzocht. Doel van het

combineren. Deze biofilms zullen afstembaar zijn, dat

project is een wiskundig twee-fase (water + lucht)

wil zeggen hun watergehalte op de specifieke eisen

stromingsmodel te ontwikkelen om deze krachten via

van de gewenste toepassing. Medisch in geval van

computersimulatie te voorspellen. Het onderzoek is

brandwonden, droge zieke huid- en neonaten, cosme-

uitgevoerd in samenwerking met een groot industrieel

tisch- als barrierecrème (bescherming voor kapsters),

consortium, gecoördineerd door het MARIN.

waterinbrengende crème of zonbescherming. In feite is de film een smeerbare hoornlaag.

Resultaat na 5 jaar Een simulatiemethode (ComFLOW) is ontwikkeld die

Resultaat na 5 jaar

de krachten kan voorspellen die door grote golven

Het onderzoek leidde tot een patentaanvraag. Momen-

worden uitgeoefend op bijvoorbeeld offshore

teel wordt onderzocht welke bedrijven buiten de

platforms, dijklichamen en in LNG tanks. De methode

gebruikerscommissie geïnteresseerd zijn in het patent.

is gebaseerd op een twee-fase model voor water

De bedrijven die deelnamen aan de gebruikerscommis-

en lucht, voorzien van een nieuw type absorberende

sie, waren geïnteresseerd in het effect van ceramides

randvoorwaarden (in samenwerking met Deltares).

op de huid. Het blijkt dat de barrierelipiden het herstel

MARIN heeft ter validatie een serie proeven uitge-

van de barrierefunctie bevorderen. Ceramides vormen

voerd. Het ontwikkelde programma is ter beschikking

een onderdeel van deze barrierelipiden. Een ander

gesteld aan de industriële projectdeelnemers. Een

bedrijf was geïnteresseerd in de toepassing van de

STW-vervolgproject (10475) is ingebed in het

lithografiemethode. Deze werd in ons project geopti-

ComFLOW-3 joint-industry project waarin diverse

maliseerd om microdeeltjjes (synthetische corneo-

offshore bedrijven deelnemen.

cyten) te maken. Tenslotte was een derde bedrijf geïnteresseerd in de toepassing van lanoline in cremes.


Zij hebben tijdens het project waardevolle informatie

Via de inbedding van de methode-ontwikkeling in een

verkregen betreffende verschillende bestanddelen in

joint-industry project (onder leiding van MARIN) wordt

lanoline en de toepassing daarvan in de biofilm.

de ComFLOW methode wereldwijd gebruikt door diverse offshore bedrijven (ingenieursbureaus, olie-


maatschappijen, scheepswerven) bij het ontwerp van

De formulering voortkomend uit dit project wordt nu

offshore platforms. In samenspraak met de gebruikers

verder ontwikkeld voor een specifieke toepassing, name-

wordt in vervolgprojecten de methode verder ontwik-

lijk behandelen van atopisch eczeem patiënten voor

keld. Zo wordt in het onlangs gestarte STW-project

herstel van huidbarrièrefunctie. Een klinische studie

ComMotion (13267) een beschrijving van de interactie

wordt binnenkort opgestart. De formuleringen voor de

tussen extreme golven en de beweging van offshore

klinische studie worden geproduceerd door een bedrijf.

constructies (platforms, windturbines) toegevoegd.

Bij een succesvolle afronding van de klinische studie verwachten we dat de formulering verder ontwikkeld wordt.

Gebruikers Bluewater Energy Services BV (Hoofddorp) / Deltares

Gebruikers

(Delft) / Gusto BV (Schiedam) / MARIN - Maritiem

Cosmoferm BV / Croda Chemicals Europe Ltd

Research Instituut Nederland (Wageningen) / Shell

(Meebeek, België) / Erasmus MC (Rotterdam) /

International Exploration and Production BV (Rijswijk) /

JW Solutions (Gouda) / Leids Universitair Medisch


Centrum / Philips Research Europe - Eindhoven / TNO Zeist / Universitair Medisch Centrum Utrecht


39

Single-molecule sorting of biomolecules on functionality using molecular informatics and nanotechnology

06241

ACA

Gene silencing of corticosteriodresponsive genes in the brain: application of small interference RNA

06332

CBA

Architecture, programming and exploration of network-on-chip based embedded system platform: artemis in action (Artemisia)

06389

BCA

Projectleider Prof.dr. H.P. Spaink Programma Open Tech-

Projectleider Dr. E. Vreugdenhil Programma Open

Projectleider Prof.dr.ir. E.F.A. Deprettere Programma

nologieprogramma


Programme for Research on Embedded Systems &


Contracten Letter of intent: Universiteit Leiden; Geheim-

700.550



houding: Pepscan Presto BV, Universiteit Leiden,

Software II


872.847

Totale


Avantium Technologies BV, Key Drug Prototyping BV, Service XS BV

Octrooien A biological molecule based

computing method based on a blocking principle (DNA computing); *

Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Ontwikkeling van een nieuwe methode voor het

Met huidige technieken om potentiële, ziekte-

Moderne ingebedde systemen, zoals consumentene-

doorzoeken van combinatorische bibliotheken van

gerelateerde genen te vinden worden veelal enkele

lectronica bijvoorbeeld digitale TVs, smart-phones

chemische en biologische moleculen die van grote

honderden kandidaat genen geselecteerd. Om de

en settop-boxes, zijn steeds vaker gebaseerd op

waarde kunnen zijn voor biomedisch onderzoek.

relevante van minder relevante genen te scheiden zijn

computer architecturen waarin een aanzienlijk aantal

in vivo benaderingen in knaagdieren onontbeerlijk.

heterogene processor kernen worden geïntegreerd

Deze benaderingen, waarbij genen via genmanipulatie

op één enkele chip. De steeds hogere eisen (hoge

Er is een nieuwe detectietechnologie ontwikkeld

worden uitgeschakeld zijn echter zeer tijdrovend. Het

prestaties, laag energie verbruik en lage kosten) die

waar patent op is aangevraagd. Het betreft een

doel van dit project is een nieuwe en snellere techniek,

aan dergelijke systemen worden gesteld, maakt het

toepassing van geavanceerde fysica voor de analyse

RNA-interference, geschikt te maken om in vivo genen

systeem ontwerp een complexe zaak. Het Artemisia

van biologische moleculen. De belangrijkste doorbraak

uit te schakelen.

project heeft methoden en technieken bestudeerd om

Resultaat na 5 jaar

van deze technologie is dat het aantal moleculen dat individueel gedetecteerd kan worden gigantisch is

het ontwerp van deze systemen te automatiseren. Resultaat na 5 jaar Resultaat na 5 jaar

versneld. Hierbij kan gekeken worden naar diverse

De toepassing van RNA-interference in vivo is een

biologische eigenschappen zoals binding aan andere

goed en snel alternatief voor validering van nieuwe

De resultaten zijn geïntegreerd in een ontwerpomge-

moleculen. Het nut van de methode is gedemon-

pharmaceutische targets. Toepassing van deze tech-

ving, Daedalus genaamd. Deze stelt de ontwerper

streerd aan de hand van de analyse van virusdeel-

nologie kan resulteren in verminderd proefdier-gebruik.

in staat om het ontwerptraject van een sequenti-

tjes. Binnen een consortium van samenwerkende

De onderzoeksresultaten zijn onder andere de basis

ële applicatiebeschrijving tot een echte multi-core

bedrijven en universiteiten (Cyttron: FES-project) zal

geweest van een nieuw project om een nieuwe neu-

implementatie van het systeem te doorlopen. Deze

de uitvinding verder worden ontwikkeld voor diverse

roblastoma therapie te ontwikkelen. Een specifieke

ontwerpomgeving biedt vele mogelijkheden snel te

biomedische toepassingen.

celpopulatie die binnen het project is ontwikkeld lijkt

experimenteren met verschillende systeemarchitec-

een geschikte target te zijn voor nieuw te ontwikkelen

turen in de vroege stadia van het ontwerptraject. Dit

antidepressivia. Speciaal ontwikkelde muizen worden

moet leiden tot betere ontwerpen en de ontwerptijd

De ontwikkeling is verder opgepakt binnen het

in een vervolg project gebruikt om de betekenis van

radicaal verkorten. De industrie en het MKB hebben

Cyttron-programma. Binnen de groep van Prof. Spaink

neurogenese voor hersenfunctie te onderzoeken.

interesse in Daedalus. Ook zijn de projectresultaten


is deze onderzoekslijn niet verder doorgezet omdat hun onderzoek geheel naar zebravis- en ziektemodel-

gebruikt in een reeks van nieuwe projecten zowel Resultaat na 10 jaar

nationaal als internationaal.

len is veranderd. Er zijn nu geen medewerkers meer

Met behulp van RNA-interference technology is

betrokken bij enig aspect van dit onderzoek. Er is

aangetoond dat blokkering van een specifiek gen

nog wel voortgang gegeven aan de fysische elemen-

leidt tot vertraagde deling van specifieke kankercellen

Er is een nieuwe versie van de Daedalus ontwerp-

ten van dit project wat betreft de technologie van

(neuroblastoma). Een proof-of-principle experiment

omgeving ontwikkeld door de Universiteit van Leiden

thermo-optische screening binnen de groep van

met deze techniek is ook succesvol uitgevoerd in

waarin harde real-time prestatie garanties gegeven

Prof. Orrit.

een diermodel. Tevens is een combinatie van RNA-

kunnen worden voor ingebedde systemen. Tevens

interference technologie en een chemotherapeutische

heeft de Universiteit van Amsterdam belangrijke

stof getest waarbij succesvol celdeling van neuro-

voortgang geboekt met betrekking tot het ontwerp

Avantium Technologies BV (Amsterdam) / Key Drug

blastoma geremd kon worden met 10-100 minder

van ingebedde systemen waarin meerdere applicaties

Prototyping BV (Amsterdam) / Pepscan Presto BV

van de chemotherapeutische stof. Deze bevindingen

tegelijkertijd geëxecuteerd kunnen worden. Deze

(Lelystad) / Service XS BV (Leiden)

geeft uitzicht op verlaagde dosis van chemotherapeu-

nieuwe projectresultaten zijn de basis geweest voor

tische stoffen en dus minder bijwerkingen.

een reeks van nieuwe projectaanvragen, zowel natio-

Gebruikers


naal als internationaal. Gebruikers Artemis Pharmaceuticals GmbH (Köln, Duitsland) /

Gebruikers

BioMarin Nederland BV (Leiden) / MSD Oss /

Logica Nederland BV (Eindhoven) / NR Malotaux

OctoPlus N.V. (Leiden) / Organon Laboratories Ltd.

Consultancy (Medebach, Duitsland) /

*The use of proteinaceous molecules in methods

(Lanarkshire, Groot-Brittannië) / Organon Research

NXP Semiconductors (Eindhoven, Nijmegen) /

for molecular computing (Protein computing);

Center USA (Cambridge, Verenigde Staten) /

Philips Research Europe - Eindhoven

Photothermal Detection System

Universiteit Leiden

40


Development of a new treatment strategy for tinea,caused by the dermatophyte trichophyton rubrum, based on photodynamic principles

06432

BCA

Fabrication, modification and characterization of individual nanotubes as field emission sources andas atomic force microscopy probes

06436

BBA

Projectleider Dr. S. Pavel Programma Open Technologie-

Projectleider Prof.dr.ir. T.H. Oosterkamp Programma

programma



ten Afstandsverklaring: G.M.T. Smijs, J.J. Schuitmaker;

884.464

Geheimhouding: LUMC, Photonamic GmbH & Co. KG

A nano-scale manipulator

Octrooien Use of a photosensitzer compound for the

manipulator

manufacture of a pharmaceutical composition*


Contracten Optie: FEI Company Octrooien

Automated evaluation of vascular MR Image data

06454

CCC

Projectleider Prof.dr.ir. J.H.C. Reiber Programma Open




Octrooien A nano-scale


Totale


Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Het doel van dit multidisciplinaire project was het

Het doel van dit project was de fabricage, modi-


creëren van een effectieve, éénmalige fotodynami-

ficatie en karakterisatie van individuele koolstof

automatische detectie-, segmentatie-, classificatie

sche behandeling van huidschimmelinfecties (inclusief

nanobuizen voor veldemissie electronenbronnen en

en kwantificatie algoritmen voor zowel 3D-MRA als

schimmelsporen) veroorzaakt door (wereldwijd)

voor tastmicroscopie naalden. Koolstof nanobuizen

2D-vaatwand MRI beelden. In het bijzonder de ontwik-

de meest hardnekkige huidschimmel Trichophyton

zijn holle buisjes gemaakt van opgerold grafiet met

keling van een geïntegreerde segmentatie aanpak

rubrum. Hiervoor zou een ex-vivo model ontwikkeld

een diameter vanaf ongeveer één nanometer. Eén

waarbij gebruik gemaakt wordt van de resultaten

worden uitgaande van geïsoleerd humaan huidopper-

zo’n buisje heeft het potentieel om, wanneer deze

uit de afzonderlijke 2D en 3D beelden om de hoogst

vlak geïnfecteerd met klinisch geïsoleerde T. rubrum.

gemonteerd wordt op een naaldje van metaal of

mogelijke nauwkeurigheid te behalen met de be-

silicium, een grote verbetering te bewerkstelligen in

schikbare gegevens. Er wordt vooral gekeken naar de

de kwaliteit van twee zeer verschillende microscopen.

halsslagader in de omgeving van de splitsing.

Resultaat na 5 jaar De resultaten van deze onderzoeksaanpak hebben

Enerzijds zal, wanneer de nanobuis wordt gebruikt als

geleid tot een formulering voor een éénmalige

electronen bron, de kwaliteit van electronen micro-

schimmeldodende fotodynamische behandeling van

scopen verbeteren terwijl anderzijds de prestaties van

Er zijn een aantal nieuwe algoritmen ontwikkeld

huidschimmels (inclusief sporen). In tegenstelling tot

tastmicroscopen verbeteren, wanneer de nanobuis

voor de automatische segmentatie van bloedvaten

de reguliere behandelingsmethoden is de effectiviteit

wordt gemonteerd op het uiteinde van de naald die

gebruik makend van vervormbare buis modellen en

van de behandeling met betrekking tot schimmel-

een oppervlak aftast. Het project richtte zich op de

voor de automatische classificatie van gebieden in

sporen zeer veel hoger dan voor de volwassen

vervaardiging, modificatie en controle van innovatieve

de vaatwand gebruik makend van patroon herken-

schimmel! Hierdoor wordt terugkeer van de infectie

individuele nanobuizen ten behoeve van toepassingen

ningstechnieken. Deze algoritmen zijn gepresenteerd

uitgesloten. Het onderzoek heeft tevens bijgedragen

in electronenmicroscopen en tastmicrocospie.

in publicaties en op toonaangevende internationale

aan een meerwaarde van twee patenten uit een eerder STW-project. Voor de mogelijkheid om de

Resultaat na 5 jaar

conferenties. De algoritmen zijn geïntegreerd in een Resultaat na 5 jaar

applicatie om feedback te kunnen verkrijgen van

behandelingsmethode met fotodynamische therapie

Het is gelukt om nanobuizen te vervaardigen met

klinische eindgebruikers. Het project heeft geresul-

uit te breiden tot zeer lastig te behandelen andere

behulp van de CVD-techniek en deze nanobuizen

teerd in een commercieel product dat tot nu toe bij

schimmelinfecties is bij ZonMw een vervolgaanvraag

zijn vervolgens gemonteerd op naaldjes alsmede op

een beperkt aantal ziekenhuizen in gebruik is.

ingediend.

buisjes en draadjes. De nanobuizen zijn succesvol gebleken in de toepassing van de tastmicroscopie


bijvoorbeeld om de wandruwheid van diepe kanaaltje

Resultaat na 10 jaar Zie resultaat na 5 jaar.

Inmiddels heeft een uitgebreide toxicologische

en porieën te onderzoeken. Er is een manipulator

studie van de nieuw ontwikkelde multifunctionele

ontwikkeld om de nanobuizen aan de naaldjes te

fotosensitizer plaatsgevonden evenals een transfer

bevestigen. Het onderzoek heeft tevens geresulteerd

Academisch Medisch Centrum (Amsterdam Zuidoost) /

naar de markt via een farmaceutisch bedrijf.

in een beschermende coating om nanobuizen tegen

Bioclinica (Leiden) / Medis Medical Imaging Systems

mechanische spanningen te beschermen alsmede

BV (Leiden)

Gebruikers Buchem Holding BV (Lieren) / Carl Zeiss BV

Gebruikers

in een methode om de nanobuizen in te korten. Een patent is onderdeel van het succes van dit project.

(Sliedrecht) / Centraalbureau voor Schimmelcultures (Utrecht) / Erasmus MC (Rotterdam) / Galderma SA (Gorinchem) / PhotoBioChem N.V. (Utrecht) /


Photonamic GmbH & Co. KG (Wedel, Duitsland) Gebruikers FEI Company (Eindhoven) / Philips Research (Eindhoven) / Technische Universiteit Delft / TNO Delft / Universiteit Leiden / Universiteit * method of preparing a pharmaceutical compostion;

Twente (Enschede)

A pharmaceutical composition for the treatment of a fungal skin disorder and a method for the preparation thereof

STW-projecten 2004

41

LAISA: Learning agents to bridge the knowledge gap in medical images

06544

Development of advanced drug discovery methods

BCC

Projectleider Prof.dr.ir. J.H.C. Reiber Programma Open




06593

CCB

Projectleider Dr. G.D. Siegal Programma Open Technolo-

gieprogramma

Totale toewijzing in euro 788.030 Totale


Doelstelling

Doelstelling


Fragment-Based Drug Discovery (FBDD) is een

adaptieve en innovatieve methoden die kunnen

relatief nieuw onderzoeksconcept in de zoektocht

helpen bij het ontwerp van nieuwe, en verbeteren

naar nieuwe innovatieve geneesmiddelen. De eerste

van bestaande medische beeldsegmentatie en

producten van deze benadering zitten momenteel in

interpretatie systemen, door te leren van expert-

klinische testfasen. Met FBDD wordt onderzoek aan

gesegmenteerde voorbeelden en toevoegen van

farmaceutische targets (eiwitten, receptoren) mogelijk

additionele kennis. De voornaamste utilisatietoepas-

die voorheen niet onderzocht konden worden. De

singen zijn hierbij het verbeteren van bestaande

beschikbare FBDD technieken om de eerste stap

beeldinterpretatie systemen voor Intravasculaire

te zetten in de zoektocht naar nieuwe medicijnen

ultrasound beelden en computed tomographische

waren echter zeer beperkt toepasbaar. Het hoofddoel

angiografische beelden.

binnen dit project was om een methode en de daarvoor benodigde hardware te ontwikkelen om

Resultaat na 5 jaar

de technische beperkingen in de bestaande FBDD

Het voornaamste wetenschappelijke resultaat is het

technieken op te heffen en daarmee FBDD binnen

ontwikkelen en bestuderen van het Mixed-Integer

bereik van elk type farmaceutisch target te brengen.

Evolution Strategy algoritme voor het automatisch Resultaat na 5 jaar

optimaliseren van verschillende soorten parameters voor beeldverwerkingsalgoritmen. Op utilisatiegebied

Er is samengewerkt met Bruker en een prototype

zijn de algoritmes gebruikt om de segmentatie van

instrument voor Target Immobilized NMR Screening

intravasculaire ultrasound (IVUS) als onderdeel van het

(TINS) gebouwd. Onderzoeksactiviteiten rondom dit

QCU-CMS systeem te optimaliseren. Deze resultaten

prototype screening station vormt de kernactiviteit

zijn ingebracht in het commerciële QIvus-pakket van

van het spin-off bedrijf ZoBio BV van de Universiteit

het bedrijf Medis. Daarnaast zijn bijdragen geleverd

Leiden dat de ontwikkelde technologie vercommer-

aan de identificatie van de atherosclerotische plaque

cialiseert. ZoBio levert FBDD diensten aan farma-

in IVUS beelden.

ceutische en biotechnologie bedrijven. Er is een octrooiaanvraag en er zijn acht wetenschappelijke


publicaties voortgekomen. Men richt zich nu op

QCU-CMS is in de afgelopen vijf jaar verder uitgebreid

technologie ontwikkeling en op een lijn die deze

met functionaliteit OCT-beelden om stent deployment

technologieën toepast om nieuwe medicijnen te

te kunnen meten. Verder is het verspreid naar vele

ontwikkelen tegen zeer uitdagende farmaceutische

eindgebruikers door Medis BV en wordt het als leidend

targets.

pakket gezien door interventiecardiologen. Resultaat na 10 jaar Gebruikers

Zie resultaat na vijf jaar.

Bioclinica (Leiden) / Fraunhofer MEVIS (Bremen, Gebruikers

Duitsland) / Medis Medical Imaging Systems BV (Leiden) / Medisch Centrum Haaglanden

Abbott Healthcare Products BV (Weesp) /

(‘s-Gravenhage) / Technische Universiteit Delft /

Abbott Laboratories (Abbott Park, Verenigde Staten) /

Thoraxcentrum Twente (Enschede) / Toshiba

Bruker BioSpin BV (Wormer) / Universität des

Medical Systems Corporation (Tochigi-Ken, Japan) /

Saarlandes (Saarbrücken, Duitsland) / ZoBio BV

Toshiba Medical Systems Europe BV (Zoetermeer)

(Leiden)

42


M Universiteit Maastricht

Aldosterone synthetase inhibitors: a new treatmentoption for heart failure?

06504

N

BCA

06099

Projectleider Dr. J.J.R. Hermans Programma Open Techno-

logieprogramma

A tissue engineering approach to the regeneration of periodontal tissues

BCA

Projectleider Prof.dr. J.A. Jansen Programma Open


Totale toewijzing in euro 836.008 Con-

tracten Material Transfer Agreement: Universität des

449.917



Saarlandes, Maastricht University, Universiteit Leiden; Optie: MSD Oss, Maastricht University, Technische Universiteit Eindhoven; Overdracht Octrooi: Maastricht University, Technische Universiteit Eindhoven, MSD Oss

Octrooien N-Benzyl imidazole derivatives Totale


Doelstelling Dit project richt zich op een nieuwe manier om de werking van Aldosteron tegen te gaan, dat wil zeggen door de aldosteron biosynthese te verminderen via remming van het enzym CYP11B2. Aldosteron speelt een belangrijke rol bij hartfalen en andere ziektes. De doelen van het project zijn: (1) Specifieke CYP11B2


Doelstelling Het parodontaal ligament (PDL) verbindt de tandwortel met het omringende kaakbot. Een groot deel van de bevolking (30-60%) lijdt aan parodontale ziekte en afbraak van het parodontale ligament. In dit project worden methoden ontwikkeld om PDL te regenereren. Dit levert tevens gegevens op voor

remmers te ontwikkelen (2) Na te gaan of CYP11B2

een flexibele verankering van tandimplantaten,

remming een mogelijke behandelingsstrategie biedt

en voor nieuwe behandelwijzen om regeneratie

bij hartfalen. Daarnaast kent het project als concreet

van ligamenten en pezen elders in het lichaam te

utilisatie doel: het genereren van patenten.

bewerkstelligen.

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

Drie stofklasses met potente en selectieve CYP11B2

In het project zijn PDL-cellen geïsoleerd en gekarak-

remmers werden ontdekt. Eén hiervan, waarvoor

teriseerd. Daarna zijn een vlakke en fysiologisch-

een patentaanvraag werd ingediend, bleek bijzonder

correcte 3D-opstelling gebouwd voor mechanische

vruchtbaar en leverde een reeks goede remmers en

stimulatie van PDL-cellen in collagene matrices. De

ook chemisch innovatieve stoffen op. CYP11B2

gevormde PDL-constructen zijn getest in celkweek.

remmers verlaagden Aldosteron in ratten en voor-

Het 3D-model lijkt geschikt voor functionele studies:

kwamen overmatige collageen ophoping (fibrose)

humane PDL-cellen in het collagene netwerk reageren

in hartweefsel na een infarct, terwijl ze bestaande

op mechanische belasting. Daarnaast is een klein

ouderdoms- en hypertensie gerelateerde hartfibrose

diermodel ontwikkeld, waarin diverse matrices

zelfs terugdrongen. Omdat bij hartfalenpatiënten

(vooralsnog zonder cellen) aanleiding gaven tot

farmacologische interventie alleen succesvol gebleken

regeneratie van PDL. Uiteindelijke utilisatie is voorzien

is als daardoor de fibrose afneemt, duidt dit op een

na verdere validatie van celgeladen constructen in

potentiële therapeutische rol voor CYP11B2 remmers.

dierexperimenten in huidige vervolgstudies.



Naast Luc Roumen’s promotie en twee publicaties

Het project omvatte twee promotietrajecten, die

(Endocrinology en J. Comp. Aided Drug Design) in

beiden succesvol zijn afgerond. Het eerst project

2004-2009 zijn later nog twee nieuwe publicaties

heeft een operationeel prototype opgeleverd, van

( J. Med Chem en J. Comp. Chem) en één co-publicatie

een apparaat waarin de effecten van kauwkrachten

uit het project voortgekomen. Ondanks initiële

op ligament cellen bestudeerd kunnen worden.

belangstelling vanuit de industrie heeft de patent-

Het project van de tweede promovendus was

aanvraag niet geleid tot verdere uitwerking.

gefocused op ontwikkeling van een betrouwbaar

Desalniettemin heeft het project grote interesse

proefdiermodel voor PDL-defecten, waarin

gewekt en bijgedragen aan het besef dat CYP11B2

(succesvol) proof-of- principle is aangetoond

remmers potentiëel goede geneesmiddelen voor

van een drietal regeneratieve methoden. Mede

harten vaatziekten zijn. Dit besef is door enkele

op basis van deze gegevens zijn diverse nieuwe

industrieën opgepakt.

onderzoekstrajecten gestart onder andere STW-project13844, CSCproject2008627114 en

Gebruikers

Osteology Foundation 07-015.

MSD Oss / SyMo-Chem BV (Eindhoven) / Universitair Medisch Centrum Groningen / Vrije Universiteit Amsterdam

STW-projecten 2004

43

Novel methodologies for functional magnetic resonance imaging incorporating multiple refocusing pulses and parallel data acquisition

06154

BBA

Projectleider Prof.dr. D.G. Norris Programma Open



Octrooien Werkwijze om antifacten, in

Structure determination of (pseudo) polymorphic pharmaceuticals by pattern recognition and global optimization techniques

06216

BBA

Projectleider Dr. R. de Gelder Programma Open




het bijzonder bewegingsgerelateerde artifacten, in MRI beelden te verminderen

Totale inkomsten in

euro 124.000

Gebruikers

Doelstelling

Doelstelling

BioComp Industries BV (Vught) / Brandwonden

Functionele MRI is een van de belangrijkste

Voor de farmaceutische industrie speelt structuur-

Research Instituut (Beverwijk) / Disphar International

technieken om hersenactiviteit te meten en wordt

analyse een belangrijke rol in de ontwikkeling van

BV (Baarn) / DSM Research BV (Geleen) /

zowel gebruikt voor wetenschappelijk als klinisch

medicijnen. Het is een essentiële stap in het door-

Institut Straumann AG (Waldenburg, Zwitserland) /

onderzoek. De kwaliteit van behaalde resultaten

gronden van fysisch-chemische eigenschappen en

Katholieke Universiteit Leuven (België) / Matricel

wordt echter beperkt door aanzienlijke verstoringen

in het vaststellen van polymorfie en hydraatvorming

GmbH (Herzogenrath, Duitsland) / Medtronic BV

in het gemeten signaal. De doelstelling van dit project

van werkzame stoffen. Het doel van dit project is het

(Maastricht) / Tandartsenpraktijk De Nieuport

was om, gebruikmakend van recente ontwikkelingen

volgen van polymorfie en hydraatvorming van genees-

(Bergen op Zoom) / Universitair Medisch Centrum

op het gebied van hardware, nieuwe methoden te

middelen op moleculair niveau en het ontwikkelen

Utrecht

ontwikkelen voor het verhogen van de gevoeligheid

van een verbeterde methode voor het verkrijgen van

voor activatie.

kristalstructuren uit poederdiffractiegegevens.

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

Er zijn nieuwe methoden ontwikkeld die de data-

In het project is een gedetailleerd inzicht verkregen

kwaliteit voor functionele MRI sterk verhogen.

in het hydratatie/dehydratatiegedrag van aspartaam,

De eerste verbetering betreft het verkrijgen van een

ethinylestradiol, morfine, naltrexon en naloxon; stoffen

optimale gevoeligheid voor activatie over het hele

die gebruikt worden in medicijnen. Hun omzettings-

brein in plaats van slechts een deel daarvan. Een

gedrag kon op moleculair niveau in kaart worden

tweede is een sterke vermindering van signaaluitval

gebracht en er kon verklaard worden waarom kristallen

in gebieden die voorheen slecht te meten waren.

van deze stoffen soms ‘zweten’ of juist moeilijk

Als laatste is de gevoeligheid voor hoofdbewegingen

vocht opnemen of afstaan. Tevens is er een nieuwe

sterk afgenomen. De methoden zijn gepubliceerd

methode voor structuurbepaling uit poederdiffractie-

in vooraanstaande internationale peerreviewed

gegevens ontwikkeld die problemen bij de indicering

tijdschriften. Ook is een van de methoden in samen-

van patronen kan omzeilen. Deze methode werd met

werking met Siemens gepatenteerd.

succes toegepast op het bepalen van de onbekende kristalstructuren van drie medicijnen.

Resultaat na 10 jaar De methodes worden inmiddels door meerdere onderzoeksgroepen, zowel op de Radboud Universiteit

Resultaat na 10 jaar Zie resultaat na vijf jaar.

als op universiteiten over de hele wereld, toegepast. De voordelen van multi-echo opname worden

Abbott Healthcare Products BV (Weesp) / Bruker AXS

gemeenschap. De belangrijkste publicatie van

BV (Delft) / DSM Research BV (Geleen) / MSD Oss

het project is al meer dan honderd keer geciteerd.

Universität Frankfurt (Duitsland)

Er zijn uit dit project geen octrooien voortgekomen. Op basis van de resultaten van het project is in samenwerking met Siemens een nieuw Marie-Curie project tot stand gekomen. Gebruikers Leids Universitair Medisch Centrum / Philips (Eindhoven) / Philips Healthcare Nederland BV (Best) / Radboud Universiteit Nijmegen / Siemens Nederland NV (‘s-Gravenhage)

44


Gebruikers

algemeen aanvaard door de functionele neuroimaging

Tools and applications of genetic linkage analysis

06414

Detection of chronic heart failure in children with congenital heart disease with innovative ultrasound techniques

ABA

06466

CBA

Projectleider Prof.dr. H.J. Kappen Programma Neurale

Projectleider Dr.ir. C.L. de Korte Programma Open

Netwerken Technologie



353.546

769.917


Contracten Optie & Licentie Universitair

Medisch Centrum St. Radboud, Philips Healthcare Nederland BV

Doelstelling

Gemini-like peptide-based amphiphiles for application in gene transfection and siRNA delivery

06565

ABA

Projectleider Dr. M.C. Feiters Programma Open



Contracten Material Transfer: Agreement

Universidade Federal de Sao Paulo


Doelstelling

Doelstelling

Doel was de ontwikkeling van efficiënte benaderings-

Kinderen met een aangeboren hartafwijking hebben

In het project worden nieuwe surfactanten met

methoden om uit DNA-merker data haplotypen van

vaak last van een te hoge bloeddruk in de linker kamer

een peptide-spacer met twee positief geladen en/of

individuen te reconstrueren. Hierbij werd gekeken naar

van het hart. Daardoor moet het hart harder werken

protoneerbare aminozuren en twee apolaire staarten

machinelearning bekende methoden, in dit geval de

om het bloed rond te pompen met overbelasting van

(zogenaamde gemini-achtige peptide-gebaseerde

Cluster Variatie Methode (CVM), die geschikt is om

het hart en hartschade als gevolg. Deze hartschade

amfifielen) gemaakt, met het oog op toepassing in het

efficiënt grote kansmodellen door te rekenen. Met

moet worden voorkomen door op het juiste moment

over de celmembraan brengen van polynucleotiden

een haplotype wordt gereconstrueerd welke allelen

een chirurgische ingreep uit te voeren. Doel was om

(DNA, RNA) bij behandeling van taaislijmziekte en

gezamenlijk van welke ouder zijn geërfd en dit kan als

het juiste tijdstip voor de ingreep te bepalen door

blaaskanker. Verwacht wordt dat deze surfactanten

input dienen voor genetische linkage analyses wan-

de samentrekking en de geometrie van de hartspier

hierin effectief zijn omdat hun complexen met poly-

neer stambomen beschikbaar zijn.

nauwkeurig te bepalen met behulp van echografie.

nucleotiden pH-afhankelijke veranderingen kunnen ondergaan.

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar Resultaat na 5 jaar

Er is een nieuwe, op CVM gebaseerde, rekentechniek

Er is gefocusseerd op twee methoden namelijk het

voor haplo-type reconstructie ontwikkeld. Deze tech-

bepalen van de vervorming van de hartspier in drie

Gemini-achtige peptide-gebaseerde amfifielen

niek blijkt beter en sneller te werken dan Simwalk voor

richtingen en het automatisch detecteren van de

(geminoïden) met onverzadigde staarten en peptide-

met name grote problemen met veel missende waar-

vorm van de hartspier. In samenwerking met Philips

sequenties geïnspireerd door nucleotide-bindende

den. Vervolgens werd het CVM model uitgebreid met

Ultrasound is de vervorming van de hartspier tien keer

eiwitten blijken met gemiddelde cytotoxiciteit DNA

een fouten-model voor genotyperingen. Dit resulteerde

nauwkeuriger bepaald dan met commercieel verkrijg-

en RNA te transfecteren in een aantal cellen

in een betere nauwkeurigheid in de haplotypen-

bare technieken . Er is een automatische segmentatie-

(HeLa, 1207 humane blaaskanker, 293T niercel uit

reconstructie dan de software HAPREC, een tool ont-

methode ontwikkeld en deze is uitgebreid. De eerste

humaan embryo). Geminoïden aggregeren tot

wikkeld door de Wageningen Universiteit & Research

opnamen in kinderen zijn uitgevoerd. In een ander

nanodeeltjes die met DNA lipoplexen vormen, die

Centum. De behaalde nauwkeurigheid laat toe om

STW-project wordt onderzocht of door gebruik van

waarschijnlijk door endocytose in de cel worden

betrouwbaarder resultaten te verkrijgen in de vervolg

specifieke hardware de rekentijd verkort kan worden.

opgenomen. De gelaagde lipoplexen worden bij

analyses, zoals associatie of LD/LA mapping van QTL.

Samenwerking met de Universiteit van Oxford is

pH-verlaging cylindrisch, waardoor ze zonder

opgestart en een vervolgaanvraag is ingediend.

helperlipide uit het endosoom kunnen ontsnappen.

Resultaat na 10 jaar De kennis die is opgedaan in het bouwen van

Geminoïden blijken ook selectieve remmers voor virale Resultaat na 10 jaar

en humane proteases te zijn.

statistische modellen voor stamboomanalyse heeft

De ontwikkelde techniek werkt erg goed als

bijgedragen aan de ontwikkeling van het software

honderden echobeelden per seconde gemaak kunnen

systeem Bonaparte. Dit systeem identificeert daders

worden. In 2012 hebben NWO en STW een VICI

De belangrijkste transfectie-resultaten zijn na overleg

en slachtoffers op basis van DNA-profielen in rampsitu-

project gehonoreerd waarmee ultrafast 3D cardio-

met de gebruikerscommissie gepubliceerd waardoor

aties en strafzaken, en is ontwikkeld in samenwerking

vascular imaging ontwikkeld zal worden zodat de

de wetenschappelijke maar niet de utilisatiedoelstel-

met het Nederlands Forensisch Instituut door Stichting

vorm, de vervorming en de bloedstroom in het hart

ling is gehaald. Een patent over protease-remming

Neurale Netwerken. De software is sinds 2009 in

en vaten nauwkeurig kunnen worden bepaald.

is teruggetrokken omdat de claims te breed bleken.

gebruik door het Nederlands Forensisch instituut

Dit onderzoek wordt uitgevoerd met verschillende

Verder onderzoek en octrooiering vindt nu plaats in

en wordt ingezet voor al hun routinematig DNA-

producenten van echografie apparaten.

het kader van een NGI-PreSeed. Een STW-aanvraag

matching onderzoek. Bonaparte is gebruikt in het onderzoek rond de MH17, de vliegtuigramp in Libie, de

over remming van proteases in chronische longziektes Gebruikers

zaak Marianne Vaatstra, en vele andere zaken.

Erasmus MC (Rotterdam) / Philips Medizin Systeme

Zie www.bonaparte-dvi.com voor meer informatie.

GmbH (Böblingen, Duitsland) / Philips Nederland BV

Gebruikers DeCODE Genetics (Reykjavik, IJsland) / Keygene NV


is in voorbereiding. Gebruikers

(Eindhoven) / Radboud universitair medisch centrum

Erasmus MC (Rotterdam) / OctoPlus NV (Leiden) /

(Nijmegen) / Samsung Electronics SEBN (Delft)

Radboud universitair medisch centrum (Nijmegen) / Universiteit Utrecht

(Wageningen) / Nutreco Nederland BV (Boxmeer) / Radboud universitair Medisch Centrum (Nijmegen)

STW-projecten 2004

45

NKI

Generation and validation of cytochrome P450 3A knockout and transgenic mice as tools for improveddrug development and research

06165

R

BCC

Projectleider Dr. A.H. Schinkel Programma Open Tech-

nologieprogramma


Contracten Optie & Licentie: Nederlands Kanker

Instituut, Taconic Biosciences, Inc.

Totale inkomsten in

euro 10.000


Doelstelling Het geneesmiddel Metaboliserende eiwitcomplex Cytochroom P450 3A (CYP3A) is een belangrijke factor in de variabele beschikbaarheid van geneesmiddelen, en daardoor in de variabele therapeutische werking en toxiciteit van deze geneesmiddelen. Doel van dit project was het ontwikkelen van CYP3A transgene muismodellen (muizen waarin het gen is vervangen door dat van een ander organisme) en knockout muismodellen (muizen waarin het gen is verwijderd) die gebruikt kunnen worden om fundamenteel inzicht in deze effecten van CYP3A te verkrijgen. Deze modellen kunnen toegepast worden bij het ontwikkelen van nieuwe geneesmiddelen en toedieningsmethoden van geneesmiddelen. Resultaat na 5 jaar Alle geplande muismodellen zijn met succes gemaakt en gevalideerd. Testen van enkele geneesmiddelen heeft het inzicht opgeleverd dat CYP3A-gemediëerd darm-metabolisme een prominente rol kan spelen, ook in het reguleren van de activiteit van CYP3A en andere detoxificerende systemen in de lever. De modellen zijn zeer geschikt gebleken om de effectiviteit en specificiteit van CYP3A-remmers te bestuderen, evenals het effect van CYP3A-gemediëerde geneesmiddel interacties. Ze worden nu toegepast in twee vervolgprojecten, één basaal en één translationeel, en ze worden onder licentie commerciëel gedistribueerd door het bedrijf TaconicArtemis. Resultaat na 10 jaar De resultaten verkregen na de eerste vijf jaar zijn in de tweede periode van vijf jaar verder uitgebreid. Een aantal nieuwe geneesmiddelen zijn getest in de muismodellen, vooral vanuit het oogpunt om de orale beschikbaarheid van deze geneesmiddelen te optimaliseren. Lopende klinische trials waarin het toedienen van een CYP3A-remmer wordt gebruikt om de orale beschibaarheid van taxaan antikankermiddelen te verbeteren worden momenteel ondersteund door preklinische proeven in de ontwikkelde muismodellen. Gebruikers Abbott Healthcare Products BV (Weesp) / MSD Oss / Nutricia Research BV (Utrecht) / TNO Zeist

46



Rapid epidemiological typing of microorganisms using raman spectroscopy

06311

CCC

Projectleider Dr.ir. G.J. Puppels Programma Open



Contracten Licentie Erasmus Universiteit

Rotterdam, River Diagnostics BV

T

Development of a light applicator for photodynamic therapy of nasopharyngeal

06496

BCC

Projectleider Prof.dr.ir. H.J.C.M. Sterenborg Programma



euro 324.000 Octrooien Device and method for

photodynamic-therapy of the nasopharyngeal cavity Totale inkomsten in euro 230.000

Doelstelling

Doelstelling

Doel was de ontwikkeling van een eenvoudige en

Kanker in de nasopharynx is zeldzaam in de westerse

snelle technologie voor het op stamnivo identificeren

wereld, maar komt zeer veel voor in sommige delen

van bacteriën. Ziekenhuisinfecties zijn een groot

van zuidoost Azië met incidenties oplopend tot 50

probleem in de gezondheidszorg. Met het gestaag

per 100.000. De gebruikelijke behandeling met

toenemen van resistentie tegen antibiotica wordt

radiotherapie is duur, heeft tal van bijwerkingen en

dat een steeds nijpender probleem dat bovendien

vereist een behoorlijke infrastructuur die niet overal

zeer kostbaar is. Het op stamnivo identificeren van

beschikbaar is. Fotodynamische therapie (PDT) maakt

bacteriën maakt het mogelijk te analyseren hoe deze

gebruik van licht en een lichtgevoelig medicijn en

bacteriën zich binnen de muren van het ziekenhuis

wordt routinematig gebruikt voor de behandeling

van patiënt naar patiënt verspreiden. Bestaande

van huidtumoren en een aantal aandoeningen in het

typeringsmethoden zijn echter uitermate tijdrovend,

hoofd-halsgebied. In dit project hebben we een licht

kostbaar en arbeidsintensief. Dat staat een meer

toedieningsysteem ontwikkeld waarmee behandeling

routinematig gebruik in de weg.

van nasopharynx tumoren met PDT mogelijk maakt.

Resultaat na 5 jaar

Universiteit Twente

Resultaat na 5 jaar

Er is een typeringstechnologie ontwikkeld op basis

Een eerste prototype is getest op vrijwilligers en tot

van Raman spectroscopie. De resultaten van het

in detail doorgemeten. Op grond van de bevindingen

project waren dermate succesvol dat door het bedrijf

is een aantal wijzigingen in het ontwerp gemaakt.

RiverD International BV in Rotterdam tot uitontwik-

Hiervan is een eerste serie prototypes gebouwd

keling is overgegaan en het resulterende SpectraCell

en getest, eerst in een fantoommal en daarna in

systeem inmiddels op de markt is. Het systeem is

patiënten. Een octrooi op dit ontwerp is aangevraagd

binnen het Erasmus MC volledig geïntegreerd in de

Een eerste vijftal patiënten is behandeld in Rotterdam

diagnostiek ten behoeve van infectie-preventie.

en Amsterdam met goed resultaat. Daarna is een

Daarnaast wordt in Nederland een snelle typerings-

uitgebreidere studie gedaan in Yogjakarta.

service aangeboden aan zorginstellingen. Er lopen twee patentaanvragen, welke in enkele landen


reeds zijn toegekend. Er is een royalty overeenkomst

Van de vierentwintig uitbehandelde patiënten met

afgesloten met het Erasmus MC.

een levensverwachting van zes maanden is nu drie jaar na behandeling nog ongeveer de helft in leven.

Resultaat na 10 jaar Zie resultaat na 5 jaar.

Het octrooi en een aantal prototypes zijn overgedragen aan de firma Biolitec die op dit moment bezig is in Maleisië een klinische studie op te zetten. Financiële

Gebruikers Centraalbureau voor Schimmelcultures (Utrecht) /

revenuen worden verwacht zodra deze registratiestudie met succes is afgerond.

Leids Universitair Medisch Centrum / Nedinsco BV (Venlo) / Radboud Universiteit Nijmegen / Rijksinstituut voor Volksgezondheid

Gebruikers Biolitec AG (Jena, Duitsland)

en Milieu (Bilthoven) / Robert Koch Institute (Berlin, Duitsland) / Synthon GmbH (Heidelberg, Duitsland) / Universiteit Gent (België) / Universiteit Twente (Enschede)

STW-projecten 2004

47

Enhanced properties of rubber blends through controlled distribution of ingredients by compatibilization with plasmapolymerized surface coatings

06079

BBA

Projectleider Prof.dr.ir. J.W.M. Noordermeer Programma



Aids in Afrika: affordable HIV staging

06146

Projectleider Prof.dr. L.W.M.M. Terstappen Programma


euro 572.690 Contracten Samenwerking: Universiteit

967.538

Twente, University of Cincinnati

Veridex LLC

Octrooien Carbon

CBA Totale toewijzing in euro

Contracten Licentie: Universiteit Twente, Totale inkomsten in euro 390.000

Particles coated with polymer films, methods for their production and uses thereof

Totale inkomsten in euro

45.388

Doelstelling

Doelstelling

Gebruikers

Het totale project omvatte drie onderdelen, elk van

Het doel van dit project is de ontwikkeling van een

Academisch Medisch Centrum (Amsterdam) /

de omvang van één PhD, om door plasma-coating en

test om op eenvoudige en goedkope doch accurate

Erasmus MC (Rotterdam) / Immunicom Europe, Inc.

derhalve sturing van de oppervlakte-polariteit van:

wijze CD4 T-lymfocyten in bloed van AIDS patiënten

(Enschede) / Immunicon Corporation (Huntington

(1) roet als verterkende vulstof, (2) silica als verster-

te kunnen tellen. Betrouwbare en goedkope CD4

valley, Verenigde Staten) / Leids Universitair

kende vulstof, en (3) vulcanisatie-ingredienten,

telling is van kritisch belang voor het initiëren en

Medisch Centrum (Leiden) / Medisch Spectrum

een gerichte verdeling van deze ingrediënten in

monitoren van anti-retrovirale behandelingen van

Twente (Enschede) / Ortho-Clinical Diagnostics Inc

mengsels van verschillende types elastomeren te

AIDS patiënten. In ontwikkelings landen is recent

(Raritan, Verenigde Staten) / Universitair Medisch

verkrijgen, en daarmee algehele verbetering van

goedkope antivirale behandeling verkrijgbaar, maar

Centrum Utrecht / Universiteit Twente (Enschede) /

eind-eigenschappen. Aan het einde was een pilot-

de test en instrumentatie om CD4 te tellen is te

Veridex LLC (Raritan, Verenigde Staten) / Wieslab BV

scale utilisatie-stap van de resultaten voorzien.

duur voor deze landen en te gecompliceerd om uit

(Nijmegen)

te voeren op de locaties waar het nodig is. Resultaat na 5 jaar Door de inerte structuur van de grafiet-kristallen

Resultaat na 5 jaar

bleek plasma-coaten van roet als versterkende

Instrumentatie is gebouwd met LEDs als lichtbron,

vulstof moeilijk. Geactiveerde roet liet zich goed

een CCD camera en ingebouwde computer voor beeld

behandelen. Silica versterkende vulstof was heel

analyse en tellen van de cellen. Een test gebaseerd op

gemakkelijk te coaten, evenals zwavel en vulcanisatie-

commercieel verkrijgbare reagentia is ontwikkeld en

versnellers. Afhankelijk van het plasma-monomeer

het systeem werd met succes getest op 461 AIDS

werden in pure rubbers variërende resultaten behaald

patiënten in Thailand. Het bedrijf Immunicon/Veridex-

qua eigenschappen. Echter, in mengsels van SBR/

LLC heeft de prototypes van deze instrumenten ge-

EPDM (banden-zijvlakken) en NBR/EPDM werden

bruikt voor de verdere ontwikkeling en productie van

zeer aanzienlijke verbeteringen met meer dan

de EasyCount dat gebruikt wordt voor cel tellingen en

100% gevonden.

wordt verder ontwikkeld door DHI voor het detecteren van virale infecties zoals influenza. Het STW-project


is verlengd en momenteel wordt onderzocht of de

Er zijn twee industriële vervolgprojecten, beide onder

instrumentatie en de test verder kan worden vereen-

geheimhouding, uit voortgekomen. Project één is

voudigd om geïntroduceerd te kunnen worden in de

voortijdig gestopt vanwege onvoldoende basis

lokale ziekenhuizen in ontwikkelings landen.

wegens ontbreken van de utilisatie. Project twee is een pilot-schaal project met diverse firma’s, waarbij


de ervaring opgedaan in het onderhavige project van

Het EasyCount systeem is door Immunicon op de

grote waarde is gebleken.

markt gebracht. Veridex LLC (onderdeel van Johnson & Johnson) heeft na de overname van Immunicon in

Gebruikers

2008 besloten het product niet langer te verkopen en

DSM Research BV (Geleen) / Hexagon Polymers

heeft alle rechten inclusief patenten terug gegeven

Compounding (Eupen, België) / Timcal Belgium SA/NV

aan de Universiteit Twente. Verdere vereenvoudi-

(Willebroeck, België)

ging van het Easy Count concept vindt plaats in de vakgroep Medical Cell Biophysics van de Universiteit Twente, de financiële basis is een ERC Starting Grant op naam van Markus Beck die als postdoc was aangesteld op het oorspronkelijke STW-project.

48


Proteomics on a chip: for monitoring autoimmune diseases

06209

BCC

Projectleider Dr.ir. R.B.M. Schasfoort Programma Inno-

vative Genomics Clusters 1.685.442


Contracten Optie: Pepscan Presto BV,

Roughness modelling for managing natural shallow water systems

06231

BBB

Projectleider Prof.dr. S.J.M.H. Hulscher Programma



845.000

Wieslab BV, IBIS Technologies BV, LioniX BV, ModiQuest Research BV

Octrooien Werkwijzen en mengsel

voor (bio)chemische analyse en synthese; System and method for separating, analysing, detecting and/or determining particles in a liquid sample flow(FFE Modules) Totale inkomsten in euro 210.000

Doelstelling

Doelstelling

Gebruikers

In dit project zijn nieuwe lab on a chip technieken

Ruwheid is de belangrijkste inherente onzekerheids-

ARCADIS Nederland BV (Arnhem) / Bundesanstalt

ontwikkeld voor het (onder)scheiden van specifieke

bron in de hoogwatermodellering van rivieren.

für Gewässerkunde (Koblenz, Duitsland) / Deltares

eiwitten van autoimmuunziekten. Uiteindelijk konden

Dit project beoogt deze onzekerheid expliciet te

(Delft, Utrecht) / HaskoningDHV Nederland BV

succesvol sera van patiënten multiplex (24-plex) en

maken. Daarnaast beoogt het om de laatste kennis

(Nijmegen) / HKV Lijn in water (Lelystad) /

label-vrij worden gedetecteerd op basis van Surface

over duindynamiek, vegetatie en sedimentmengsels

Institute for Marine Resources and Ecosystem

Plasmon Resonance Imaging (SPRi). Het project is

te gebruiken om deze onzekerheid te verkleinen.

Studies (IMARES) (Yerseke) / Koninklijke Marine

uitgevoerd samen met de Universiteiten Twente

Ook wordt de invloed van bodemdieren verkend om

(‘s-Gravenhage) / Natuurmonumenten (Assen) /

(Schasfoort), Nijmegen (Pruijn) en Utrecht, (de Jong en

ruwheidsmodellering en bodemdynamiek op volle

Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en

Heck) en met de bedrijven IBIS Technologies, Pepscan,

zee te verbeteren. Verder wordt uitgezocht welke

Afvalwaterbehandeling (Arnhem) / Rijksinstituut

Modiquest, Eurodiagnostics en Lionix.

modelkennis nodig is om tot goede beslissingen te

voor Kust en Zee (Middelburg) / Rijkswaterstaat

komen over grote waterprojecten.

(Arnhem, Delft, Rijswijk) / Staatsbosbeheer

Resultaat na 5 jaar Twee belangrijke doelen zijn gesteld namelijk de

(Groningen) / Technische Universiteit Delft / Resultaat na 5 jaar

TNO Utrecht / Twijnstra Gudde (Amersfoort) /

fabricage van een reumachip en het vinden van

Toepassing van duindynamiek in een vereenvoudigde

Universiteit Twente (Enschede) / Universiteit

nieuwe biomarkers met behulp van lab on a chip

rivier heeft potentie laten zien, er is inmiddels een

Utrecht / Vrije Universiteit Amsterdam / Wadden-

technologie van belangrijke eiwitten die betrokken

vervolgproject bij STW gestart (10483). De onzeker-

vereniging (Harlingen) / Waterschap Zuiderzeeland

zijn bij autoimmuunziekten. Met een aangepast

heid in de maatgevende hoogwaterstand als gevolg

(Lelystad) / WL - Delft Hydraulics (Delft)

SPR imaging instrument van IBIS Technologies en

van ruwheid kan worden bepaald. De inzichten welk

in combinatie met de ontwikkeling van multiplex

onderzoek het beste gedaan kan worden om deze

detectie kon uiteindelijk een reumachip prototype

onzekerheden te verkleinen loopt nog. De verkenning

worden gerealiseerd. Beide doelen zijn daarmee

van de invloed van bodemdieren op hydrodynamica

gehaald te weten: Een 24-plex reumachip analyseert

en morfologie is erg succesvol en loopt nog. Het

patiente-sera en er zijn nieuwe biomarkers gevonden

onderzoek naar de invloed van sedimentmengsels

gebaseerd op citrullinering van fibrinogeen.

op ruwheid is voor zes maanden onderbroken om een extern betaald project te doen waarbij de kennis


werd ingebouwd in een groter model. Inmiddels

In het project kwamen met name de SPR-imaging

werkt deze promovendus als postdoc op een door

technologie in combinatie met arraying naar boven

de Waterdienst/Deltares betaald vervolgproject.

als label free biosensing concept voor het daadwer-

De resultaten en nieuwe inzichten worden meege-

kelijk monitoren van autoimmuun ziektes. Label free

nomen in het opzetten van een nieuw onderzoeks-

biosensing met SPR-imaging is de doorbraak gebleken

programma rond het nemen van beslissingen rond

van dit projekt en IBIS Technologies in combinatie

grote waterprojecten in rivieren.

met Ssens BV hebben dit verder opgepakt. Verschillende projecten zijn gehonoreerd: een CTMM project:


TRACER waarbij serum samples worden gemeten

In het inmiddels lopende STW-Perspectief programma

van Rheumatoid Arthritis patienten en ook een EFRO

RiverCare worden interacties tussen morfologie en

ACCESS-project samen met Synthon. Inmiddels levert

ecologie expliciet meegenomen. In dit programma is er

Ssens BV sensoren en IBIS Technologies apparatuur

veel interactie met gebruikers zodat de resultaten snel

aan de biotech en farmaceutische industrie.

ingebed kunnen worden.

Gebruikers FEI Company (Eindhoven) / IBIS Technologies BV (Enschede) / LioniX BV (Enschede) / Modiquest Research BV (Oss) / Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (‘s-Gravenhage) / VP Array Technologies Pepscan Presto BV (Lelystad) / Wieslab BV (Nijmegen)

STW-projecten 2004

49

Statistical analysis of dependence effects on insurance portfolios

06314

ABA

Optimization of event-based hedging strategies for derivatives

06319

ABA

Projectleider Prof.dr. W. Albers em Programma Wiskunde

Projectleider Prof.dr.ir. M.H. Vellekoop Programma

toegepast

Wiskunde toegepast




Doelstelling

Doelstelling

Secure grip

06323

BBA

Projectleider Dr.ir. R.N.J. Veldhuis Programma Open




Doelstelling

Het risico dat het totale schadebedrag in een

Veel van de market-makers in de financiële industrie

Methoden zijn ontwikkeld om de identiteit van

verzekeringsportefeuille over een gegeven periode

hebben behoefte aan meer realistische modellen

personen te verifiëren op basis van handdrukpatronen.

een buitenproportionele hoogte bereikt, is iets dat

voor hun handelsstrategieën. De markten die het

Hierbij is gebleken dat deze op langere termijn nogal

men graag wil bestuderen. Bij dergelijke studies

hier betreft zijn incompleet, waardoor de ontwik-

variëren, waardoor de betrouwbaarheid afneemt.

wordt aangenomen dat de onderliggende individuele

keling van consistente prijsvormingssystemen voor

Hierdoor bleek handdrukherkenning uiteindelijk

schades onderling onafhankelijk zijn, hetgeen echter

derivaten veel moeilijker is dan voor complete markten.

ongeschikt voor de beoogde toepassing in een

tot te lage inschattingen van het genoemde risico

Het project heeft tot doel te onderzoeken of de

politiepistool. De methoden zijn mogelijk wel geschikt

kan leiden. Het doel van het project is om dit probleem

bestaande prijsvormingsstrategieën geoptimaliseerd

voor andere toepassingen.

te analyseren en er adequate oplossingen voor te

kunnen worden, gegeven het gewenste risicoprofiel

vinden.

van de market-maker.

Resultaat na 5 jaar De veiligheidsaspecten van een biometrisch beveiligd

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

pistool zijn geïnventariseerd, met nadruk op betrouw-

Er is een flexibel en algemeen model opgesteld

Het onderzoek heeft geleid tot een nieuwe benade-

baarheid. Daarnaast zijn nieuwe methoden ontwikkeld

om het effect van afhankelijkheden op het totale

ring van het prijsvorming en hedgingprobleem voor

om biometrische templates veilig op te slaan of over

schadebedrag te analyseren. Vervolgens zijn er

contingent claims in incomplete markten. Onder de

te dragen, zonder dat informatie over de template

adequate benaderingen opgesteld voor de verdeling

aanname dat handelaren de verwachte opbrengsten

beschikbaar komt.

van dit bedrag onder het gehanteerde afhankelijk-

van hun portefeuilles en claims willen maximaliseren,

heidsmodel. Van de opgestelde modellen en

wordt gemodelleerd hoe de handelaar gestraft wordt

methoden is de praktische relevantie getoetst

wanneer hij te grote risico’s neemt. Daartoe wordt

geweest. Succesvolle toepassing van de ontwik-

een reserve bankrekening geïntroduceerd, waarop

kelde methoden in de praktijk bleek een aanzienlijke

een lagere rente vergoed wordt dan op een gewone

verbetering van het daar gehanteerde proces van

spaarrekening. Deze rekening moet altijd een minimum

Carl Walther GmbH (Ulm, Duitsland) / FN HERSTAL,

dataverzameling te vereisen. De betrouwbaarheids

saldo hebben, dat afhangt van het risico waaraan de

SA (Herstal, België) / Heckler & Koch GmbH

intervallen van de te schatten afhankelijksheids

portefeuille is blootgesteld.

(Oberndorf/Neckar, Duitsland) / Nationale Politie

parameters, zijn in het kader van het project ontwikkeld en expliciet gemaakt.

Er is geen actuele informatie beschikbaar.

doelstellingen gehaald: Er zijn nieuwe strategieën ontwikkeld voor het risicomanagement bij derivaten. Inmiddels zijn deze gepubliceerd in de wetenschap-

Gebruikers

pelijke literatuur. Er was geen sprake van een octrooi

Achmea Schade (Zeist) / De Nederlandsche Bank NV

of van andere intellectuele eigendomsrechten.

(Amsterdam) / Milliman Consultants and Actuaries

Het wetenschappelijk onderzoek in deze richting is

(Baarn) / Nationale Nederlanden (Rotterdam) /

voortgezet aan de Universiteit Twente. Dit heeft

Universiteit van Amsterdam / Watson Wyatt

geleid tot het proefschrift Combined Risk Measures:

Insurance Consulting BV (Amsterdam)

Representation Results and Applications (verdedigd door Ove Goettsche op 7 mei 2014). Gebruikers AtomPro/Sfiss Financial Technology BV (Amsterdam) / Newtrade Financial Group BV (Amsterdam) / Saen Options BV (Amsterdam)

50


Gebruikers

(Apeldoorn) / Philips Research (Eindhoven) / Philips Resultaat na 10 jaar Al tijdens het onderzoek zijn wetenschappelijke


Resultaat na 10 jaar Geen nieuwe gegevens bekend.

Research Europe - Eindhoven / TNO Delft / Twente Solid State Technology BV (Enschede)

Solvent impregnated resins (SIRs) for the recoveryof low concentration polar organics (ethers & phenols) from water

06347

BBA

Low temperature semiconductor device fabrication

06358

BCA

Projectleider Prof. A.B. de Haan Programma Open

Projectleider Dr. A.Y. Kovalgin Programma Open



546.100


Contracten Optie: Akzo Nobel Chemicals BV,

VWS MPP Systems BV

996.134

A4 - Adaptive non-volatile storage systems for adaptive applications

06369

BBA

Projectleider Prof.dr. P.H. Hartel Programma Open




794.988




Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling van dit project is een rationeel ontwerp

Er is grote vraag naar fabricage van halfgeleider devices

Het A4-project draagt bij aan de toenemende vraag

van Solvent-Impregnated-Resins (SIRs) met hoge

bij lagere temperatuur. Een zeer breed scala van elek-

om digitale informatie op te slaan op een energie-

affiniteit voor polaire organische stoffen (phenol en

tronische apparatuur kan belangrijk verbeterd worden

efficiënte manier. Het project is gericht op het

MTBE) door toepassing van reactieve extractanten.

wanneer er met lagere temperaturen (20 - 150 °C) in

verhogen van de energie-efficiëntie van het data-

Belangrijkste onderzoeksvragen zijn de identificatie

het fabricageproces wordt gewerkt. In dit project zijn

opslag subsysteem van de ICT-systemen. A4 richt

van geschikte reactieve extractanten en karakterise-

de volgende stappen voor lage temperatuur fabricage

zich vooral op een nieuwe opslag technologie,

ring van hun performance binnen een SIR proces

aan de orde gesteld: (1) depositie van dunne isole-

genaamd MEMS (Micro Electromechanical Systems)

met betrekking tot selectiviteit, capaciteit, absorptie-

rende lagen bij lage temperatuur met het gebruik van

opslag. Onderzoek naar MEMS-opslag wordt uitge-

kinitiek, stabiliteit en regenereerbaarheid.

plasmatechnologie en (2) gehele fabricage van half-

voerd op computer en technologie niveau. Nieuwe

geleider devices met een lage-temperatuursproces.

methoden en componenten worden onderzocht voor

Resultaat na 5 jaar Via molecular modeling zijn voor zowel phenol als

MEMS-opslag om de energie-efficiëntie te verhogen. Resultaat na 5 jaar Resultaat na 5 jaar

MTBE potentieel geschikte reactieve extractanten

In dit in oktober 2009 afgelopen project is een plas-

geïdentificeerd en geoptimaliseerd. Met phosphine

maproces ontwikkeld dat gebruikt kan worden voor

Tijdens het A4-project zijn er verschillende onder-

oxide extractanten bevattende SIRs kunnen voor

het deponeren van hoge-kwaliteit siliciumoxide lagen

zoeksbijdragen geleverd. De onderzoekers hebben

phenol verdelingscoefficienten >1000 bereikt worden.

bij temperaturen lager dan 150 °C. Er is tweede de-

MEMS-specifieke algoritmen ontworpen die gegevens

De selectiviteit van SIRs met phenol gebaseerde

positieproces uitgezocht om silicium nanokristallen te

organiseren in een MEMS-opslagapparaat op een

extractanten voor MTBE ten opzichte van humus-

kunnen groeien bij 300 °C. Die twee depositietechno-

energie-efficiënte manier. De implementatie van

zuren is 10-40 keer hoger dan actief kool. Beide SIRs

logieën zijn geïmplementeerd in het fabricageproces

MEMS-opslag in computersystemen is onderzocht,

bleken goed regenereerbaar en stabiel over meerdere

van TFT-transistoren en niet-vluchtige geheugencel-

waaruit is gebleken dat de concurrentie met flash

(>10) cycli.

len (EEPROM) die een groot potentieel hebben voor

en disk technologieën kan worden aangegaan.

miniaturisatie van elektronische apparatuur. Verder

Technologisch is een nieuw type van actuatoren,

zijn er op basis van de lage-temperatuursprocessen

genaamd elektrostatische actuatoren, onderzocht.

lichtemitterende devices gerealiseerd voor nanofoto-

In samenwerking met IBM Laboratories, heeft een

nica, gepubliceerd in Nature Materials.

A4 onderzoeker zulke actuatoren met succes

Resultaat na 10 jaar Er zijn geen nieuwe ontwikkelingen. Gebruikers Akzo Nobel Chemicals BV (Arnhem) / INEOS

ontworpen en vervaardigd. A4 heeft dus de toepasResultaat na 10 jaar

selijkheid van MEMS-opslag in computersystemen

Phenol GmbH & Co. KG (Gladbeck, Duitsland) /

Het werk aan plasmonische devices heeft geleid tot

aangetoond. Gecombineerd met de ultrahoge

MSD Oss / TNO Zeist / Universiteit Twente

een spin-off bedrijf: Integrated Plasmonics. Verschillen-

opslagcapaciteit, voorziet MEMS-opslag in een

(Enschede) / Vitens Laboratorium (Leeuwarden) /

de bedrijven toonden de afgelopen tijd grote interesse

kosteneffectief en toch energie-efficiënt opslag

VWS MPP Systems BV (Ede)

in de resultaten uit dit project. Dit resulteerde in twee

alternatief.

vervolgprojecten: drie promovendi werkten in het MEMPHIS project (http://www.smartmix-memphis.nl/)


aan lage-temperatuurdepositie en licht uit silicium.

Probe storage heeft het uiteindelijk niet tot een

Technieken ontwikkeld in dit onderzoeksproject

product gebracht, mede door een versnelling in

worden in de toekomst ingezet voor het verbeteren

prijsdaling van Flash geheugens. De energie-

van silicium zonnecellen in een samenwerkingsproject

besparingstechnieken ontwikkeld binnen dit onder-

met het bedrijf Tempress.

zoek, hebben echter wel geleid tot spin-off op het gebied van hard disk video recording (voornamelijk

Gebruikers

door LG). De onderzoekers uit dit project bezetten

Alcatel Micro Machining Systems (Annecy Cedex,

nu sleutelposities in de data-storage industrie bij

Frankrijk) / Alcatel Vacuum Technology (Wijk bij Duur-

IBM (tape recording) en Hitachi Global Storage

stede) / ASM Europe BV (Almere) / Innovavent GmbH

Technologies (Hard disk).

(Göttingen, Duitsland) / Orbotech ltd. (Yavne, Israel) / Philips Research (Eindhoven) / Technische Universiteit Eindhoven / Universiteit Twente (Enschede)

51

STW-projecten 2004

51

Feather-light distributed systems

06388

BCB

Projectleider Prof.dr.ing. P.J.M. Havinga Programma

Integrated 3D Sound Intensity Probe

06407

Projectleider Dr.ir. R.J. Wiegerink Programma Open

Programme for Research on Embedded Systems &


Software II

630.850



CCB

BV


Contracten Licentie: Microflown Technologies

Octrooien Use of a fluid flow measuring device as a

microphone and system comprising such a microphone Totale inkomsten in euro 145.000

Gebruikers

Doelstelling

Doelstelling

IBM Research - Zürich (Ruschlikon, Zwitserland) /

Inspiratie voor dit project was de visie dat computers

De Microflown is een aan de Universiteit Twente ont-

Nokia Research Center (Espoo, Finland) /

steeds meer ingebed in ons leven zullen worden.

wikkelde sensor waarmee de deeltjessnelheid in een

NXP Semiconductors (Eindhoven) / Philips Campus

Het focusseerde op draadloze sensornetwerken,

geluidsveld gemeten kan worden. Om geluidsintensi-

(Eindhoven) / Philips Research (Eindhoven) /

waarin mobiele nodes zichzelf flexibel in een netwerk

teit te kunnen meten dienen geluidsdruk, amplitude

Twente Institute for Wireless and Mobile

organiseren terwijl ze data verzamelen, bewegen en

en snelheid van de luchtdeeltjes gelijktijdig gemeten

Communications BV (Enschede) / Universiteit

data afleveren. Doel is software voor zelforganisatie

te worden. Het doel van dit project was de integratie

Twente (Enschede)

te ontwerpen, die rekening houdt met mobiliteit en

op een enkele chip van minstens drie Microflowns en

beperkte beschikbaarheid van energie, rekenkracht

een geluidsdruksensor om te komen tot een volledig

en geheugen.

geïntegreerde miniatuur geluidsintensiteitsensor.

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

Op basis van de gelegde fundamenten voor zelf-

Het onderzoek heeft geleid tot een nieuwe fabrika-

organiserende netwerken is er een experimenteer-

getechnologie waarmee vier Microflown sensoren op

platform ontwikkeld waarmee verschillende expe-

een enkele chip geïntegreerd kunnen, zodat de chip

rimenten zijn gedaan. Een zeer belangrijk resultaat

geschikt is voor 3D-deeltjessnelheidmetingen. Daarbij is

is de methode waarmee de sensoren zichzelf in

het ook mogelijk om een geluidsdruksensor op te nemen,

clusters binnen het netwerk kunnen onderverdelen.

zodat het geheel functioneert als 3D-geluidsintensiteit

Onderzoekster is medeoprichter van het bedrijf Inertia

sensor. Deze sensor kan door Microflown Technologies

Technology, dat voortbouwt op de knowhow, en was

BV vercommercialiseerd worden als vervanging voor de

finaliste van de Simon Stevin Gezelverkiezing 2009.

huidige handmatig geassembleerde sensor, maar een definitieve beslissing hierover is nog niet genomen. Het


laatste jaar van het onderzoek is aandacht besteed aan

Inertia Technology heeft zich ontwikkeld tot een

het geschikt maken van de sensoren voor metingen bij

bedrijf dat zich richt op bewegingsanalyse met

hoge temperaturen, hetgeen geresulteerd heeft in een

behulp van een eigen productreeks van betrouwbare

maximale werkingstemperatuur van 600 °C.

draadloze sensorsystemen. Een belangrijk toepassingsgebied betreft bewegingsanalyse van personen


in bijvoorbeeld zorg en revalidatie, maar ook in de

Het project heeft inmiddels geleid tot diverse

sportwereld. Een ander toepassingsgebied betreft

vervolgprojecten waarbij onderzoek gedaan is naar

industriële monitoringssystemen, waarin de draad-

alternatieve sensorstructuren. Naast verbetering

loze sensornodes nauwkeurig trillingen en andere

van de performance (met name hogere gevoeligheid,

belangrijke aspecten kunnen meten en analyseren

lagere ruis en lager stroomverbruik) zijn belangrijke

(bijvoorbeeld fabrieken, windmolens, en bruggen).

doelstellingen hierbij de vereenvoudiging van het fabrikageproces en de realisatie van meer robuuste

Gebruikers

sensoren. De oorspronkelijk gerealiseerde 3D-sensor

ASTRON - Netherlands Institute for Radio

is vooral geschikt voor niche toepassingen waarbij

Astronomy (Dwingeloo) / EMDES Embedded Systems

kleine sensorafmetingen essentieel zijn, zoals het

(Eindhoven) / IMEC (Leuven, België) / Nederlandse

karakteriseren van MEMS structuren of lokalisatie van

apparatenfabriek ‘NEDAP’ NV (Groenlo) / Philips

extreem kleine geluidsbronnen.

Research Europe - Eindhoven / Route 67 (Waalre) / Saxion Hogeschool Enschede / Thales Research

Gebruikers

and Technology (Delft) / TNO Den Haag / Twente

DAF Trucks NV (Eindhoven) / LBP Sight (Nieuwegein) /

Institute for Wireless and Mobile Communications BV

Microflown Technologies BV (Arnhem) / Peutz BV

(Enschede)

(Zoetermeer) / Philips Consumer Lifestyle (Drachten) / Sprenkels Consultancy (Lelystad) / Technische Universiteit Delft / Universiteit Twente (Enschede)

52


Micro bubble actuators

06408

Imaging for the future: photoacoustic tomography using gold nanoshell based molecular probes

ABA

06527

Functional molecular networks

BCB

06543

AAA

Projectleider Prof.dr. M.C. Elwenspoek em Programma

Projectleider Dr.ir. S. Manohar Programma Vernieu-

Projectleider Dr. R. van Gastel Programma Vernieuwings-


wingsimpuls - Veni

impuls - Veni

519.583





Contracten Overdracht: Octrooi Universiteit Twente,

PA Imaging Holding BV

Octrooien Imaging apparatus

and method

Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Actuatoren zijn essentiële componenten in micro

Het ontwikkelen van contrastmiddelen gebaseerd op

Binnen dit project is de vorming van moleculaire

elektromechanisme (MEMS): het zijn de micromachines

goudnanodeeltjes om de gevoeligheid en specificiteit

netwerken op metaaloppervlakken onderzocht.

die mechanische arbeid verrichten. Microactuatoren

van de fotoakoestiek imaging-techniek te verbeteren,

Zwakke intermoleculaire bindingen leiden tot de

werken op basis van elektrostatische of thermische

en een hoge resolutie fotoakoestische computer-

vorming van zelfgeorganiseerde lagen, waarvan de

krachten. Elektrostatische actuatoren zijn zwak

tomografie (PACT) muis imager te ontwikkelen om

structuur bepaald wordt door de geometrie en

maar snel, terwijl thermische actuatoren sterk maar

deze goud nanodeeltjes in muismodellen te testen.

symmetrie van de gebruikte moleculaire bouw-

langzaam zijn. Doel van dit project is onderzoek te doen naar een nieuw type actuator die in potentie

stenen. Lage Energie Electronen Microscopie (LEEM) Resultaat na 5 jaar

is gebruikt om de vorming van de lagen direct en

snel èn sterk is. Deze maakt gebruik van de explosieve

Twee SenterNovem projecten zijn gehonoreerd waarin

in-situ in beeld te brengen met als ultiem doel de

vorming van gasbelletjes in een vloeistof wanneer

aspecten van dit project verder onderzocht worden.

vorming van de lagen te controleren en manipuleren.

een kleine elektrische weerstand snel verhit wordt.

Veel kennis op de synthese en bioconjugatie van biocompatibel goud-nanodeeltjes is ontwikkeld.

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

Het PACT-imager onderzoek heeft geleid tot een

Het project heeft laten zien waar nieuwe mogelijk-

Het project is uitgevoerd door twee groepen, één

gepatenteerde methode voor de extractie van

heden liggen met betrekking tot de vorming van

gespecialiseerd in de fysica van belletjesvorming en

additioneel klinisch relevante informatie van weefsel.

moleculaire netwerken op verschillende substraten.

de ander gespecialiseerd in MEMS-systemen.

De PACT-concepten en instrumenten worden

Het project heeft geleid tot een nieuw onderzoeks-

De onderzoekers hebben een explosieve micro-bellen

opgeschaald voor borstimaging op vrouwen en een

project bij de stichting FOM, waarbinnen de zelf-

actuator ontwikkeld. Het gedrag van dit nieuwe

spin-off bedrijf wordt gestart met het doel om de

organisatie van organische moleculen op grafeenlagen

type actuator blijkt voornamelijk bepaald te worden

opgedane expertise te valoriseren.

is onderzocht met als doel de structurele eigenschap-

door de formatie en de dynamica van gasbelletjes. Een numeriek model is ontwikkeld waarmee ontwer-

pen van de moleculaire netwerken te combineren met Resultaat na 10 jaar

de unieke electronische eigenschappen van grafeen.

pregels voor toekomstige actuatoren kunnen worden

Een imager gebaseerd op de PACT geometrie is

gemaakt. Bewezen is dat de actuator inderdaad snel

opgeschaald voor borstimaging. Na eerste labora-

en sterk tegelijk is. Potentiële toepassingen beperken

torium testen, begint in het najaar van 2015, klinisch

Er zijn voor dit project geen nieuwe ontwikkelingen

zich voorlopig tot bijvoorbeeld snelle micropompen,

testen van het systeem op 100 patienten met

met betrekking tot utilisatie geweest. Het werk dat

microcompressors en microluidsprekers.

borstkanker. Een tweede PACT imager is ontwikkeld

binnen dit project is verricht, vereist verder funda-

voor het afbeelden van vinger gewrichten. Dit

menteel onderzoek voordat toepassing mogelijk is.

systeem produceert beelden van bloedvaten rondom

Dit additionele onderzoek heeft in de afgelopen jaren

Het onderzoek is niet voortgezet, waardoor mogelijke

de gewrichten met ongekende contrast en resolutie.

al deels plaatsgevonden via (niet-extern gefinancierd)

toepassingen van de microbubble-actuator niet verder

Het apparaat zal in de zomer van 2015 gebruikt

projecten.

zijn onderzocht.

worden om onsteking in rheuma in beeld te brengen,


voor mogelijk diagnose, en het monitoren van Gebruikers

therapieën.

Bronkhorst High-Tech BV (Ruurlo) / LioniX BV (Enschede) / Océ Technologies BV (Venlo) / Philips


Gebruikers FOM-instituut AMOLF (Amsterdam) / Montanuniversität Leoben (Leoben, Oostenrijk) /

Gebruikers

Philips Research (Eindhoven) / Philips Research

Innovation Services (Eindhoven) / Sennheiser

Academisch Medisch Centrum (Amsterdam

Laboratories (Eindhoven) / Universiteit Twente

Electronic GmbH & Co. KG (Wedemark, Duitsland) /

Zuidoost) / Erasmus MC (Rotterdam) / ESAOTE

(Enschede)

Technische Universiteit Eindhoven / Universiteit

Europe BV (Maastricht) / Universiteit Twente

Twente (Enschede)

(Enschede)

STW-projecten 2004

53

Multi-sensing arrays of separately accessible integrated optics sensors

06596

ABA

Projectleider Dr. H.J.W.M. Hoekstra Programma Open




Inverse acoustics

06618

CCC

Projectleider Prof.dr.ir. A. de Boer Programma Open Tech-

nologieprogramma


Contracten Licentie: Philips Electronics Nederland

BV, Technische Universiteit Eindhoven, Sorama BV Octrooien Acoustic holography Totale inkomsten in euro

150.000

Doelstelling

Doelstelling

Gebruikers

Sensoren voor de bepaling van kleine concentraties

Inverse akoestiek is een geschikte methode om

DAF Trucks NV (Eindhoven) / MARIN - Maritiem

bio-chemische stoffen zijn van groot belang voor

geluidsbronnen exact te kunnen lokaliseren.

Research Instituut Nederland (Wageningen) /

onder andere de voedselindustrie en de gezond-

De huidige methodieken hebben enkele nadelen.

Microflown Technologies BV (Arnhem) / Nationaal

heidszorg. Doel van het project was de ontwikkeling

Doel is: (1) verbeterde numerieke modelvorming en

Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (Emmeloord,

van gevoelige, compacte geïntegreerd optische (IO)

validatie, (2) verbeterde technieken voor metingen

Marknesse) / Océ Technologies BV (Venlo) / Philips

sensoren voor toepassingen op een enkele chip voor

en signaalverwerking, (3) nieuwe methodieken voor

Consumer Lifestyle (Drachten) / Philips Electronics

de gelijktijdige detectie van een tiental bio-moleculen.

snelle en gebruikersvriendelijke data-acquisitie en

Nederland BV (Eindhoven) / Philips Healthcare

Tevens is aandacht besteed aan de gecontroleerde

datareductie.

Nederland BV (Best) / Philips Innovation Services (Eindhoven) / Pulse (Amsterdam) / SKF Engineering

patronering van receptormoleculen voor de selectieve detectie van enzymen.

Resultaat na 5 jaar

& Research Centre BV (Nieuwegein) / Technische

Een Sound Imaging- systeem is ontwikkeld en

Universiteit Delft / Technische Universiteit

getest. Met deze akoestische camera kan zeer nauw-

Eindhoven / TNO Delft / Universiteit Twente

In het nog niet volledig afgesloten project zijn een

keurig een geluidsbron opgespoord worden, waardoor

(Enschede)

tweetal sensor types ontwikkeld gebaseerd op een

bijvoorbeeld de exacte oorsprong van geluidsoverlast

Mach-Zehnder Interferometer (MZI) en een tralie-

in machines kan worden aangepakt. Door aanpassing

golfgeleider, met een totale lengte van slechts 0.180

van het ontwerp verdwijnt de irritante geluidsbron

mm, gebaseerd op ‘traag licht’ propagatie. Daarnaast

of wordt minder. Het bedrijf Sorama is opgericht om

is vooronderzoek gedaan naar een sensorprincipe

de technologie op de markt te brengen. Dit werd

gebaseerd op geïntegreerd optische uitlezing van

gecombineerd met een STW- Valorisation Grant.

cantileverbuiging ten gunste van geïnduceerde

De onderzoeker Rick Scholte heeft de Simon Stevin

mechanische spanning bij gasabsorptie. Dit werk

Gezelprijs 2009 gewonnen. Het heeft verder geleid

wordt voortgezet in een nieuw (Point-One) project.

tot nieuwe en snelle numerieke technieken die zijn

Met beide typen sensoren is de gevoelige detectie

toegepast in een demonstrator van een draagbare

van een enzym (PepN), dat reageert met geïmo-

akoestische camera.

Resultaat na 5 jaar

biliseerde en gepatroneerde receptormoleculen, Resultaat na 10 jaar

aangetoond.

Nadat onderzoeker Jelmer Wind zijn project had Resultaat na 10 jaar

afgerond is zijn begeleider dr. Ysbrand Wijnant

Bovengenoemde IO sensorprincipe, gebaseerd op

verder gegaan met het onderzoek naar bron-

cantileverbuiging bij chemische concentratie-

lokalisatie. Dit heeft geleid tot een bedrijf

veranderingen, is succesvol gedemonstreerd bij

SoundInsight dat apparatuur ontwikkeld om

de detectie van waterstofgas. Hiermee is een

geluidsabsorptie en geluidstransmissie op locatie

belangrijke stap gezet voor de realisatie van ultra-

te kunnen meten. Dr. Wijnant heeft hiervoor een

gevoelige en compacte IO multi-sensorarrays voor

fase 1 STW-Valorisation Grant gekregen. Verder is

gasdetectie.

de kennis die door Jelmer Wind is opgebouwd gebruikt voor onderzoek op het gebied van thermo-

Gebruikers

akoestische systemen en het ontwikkelen van

IMEnz Bioengineering (Groningen) / LioniX BV

een dedicated systeem voor het meten van geluids-

(Enschede) / Optisense BV (Enschede) / PhoeniX BV

kwaliteit. Het bedrijf Sorama is inmiddels uitgegroeid

(Enschede) / Sensor Sense BV (Nijmegen) / Stork

tot een succesvol MKB bedrijf.

Product Engineering BV (Amsterdam)

54


U

Computer-aided detection and characterization of interstitial lung disease

06126


CCA

Evaluation of accurate integrated intensities in X-ray diffriction through profile prediction: extension of the EVAL14 principle

06148

BBA

Projectleider Prof.dr. B. van Ginneken Programma

Projectleider Dr. L.M.J. Kroon-Batenburg Programma

Samenwerkingsprogramma - Neurale Netwerken

Open Technologieprogramma STW

Technologie STW

euro 199.293 Totale inkomsten in euro 113.680


Doelstelling


Doelstelling

Dit onderzoek richtte zich op het stellen van de juiste

Het doel was om een profielvoorspellingsmethode

diagnose voor interstitiële longziekten. Hiervoor is

(EVAL15) te ontwikkelen die gebruikt kan worden om

het interpreteren van radiologische beelden, thorax

nauwkeurig intensiteiten van reflecties op te meten,

röntgenfoto’s en CT-scans, erg belangrijk. Daarom

zoals die optreden bij röntgendiffractie-experimenten

beoogde het project computerprogramma’s te

aan (één-)kristallen. De profielvoorspelling geschiedt

ontwikkelen om radiologen hierbij te ondersteunen.

op basis van slechts een klein aantal fysisch realisti-

Drie applicaties stonden centraal: het detecteren van

sche parameters hetgeen de methode breed inzetbaar

afwijkingen op klinische thoraxfoto’s; het detecteren

maakt. Bruker AXS heeft een aanpassing in hun GUI

van tuberculose op zulke beelden en het automatisch

(Proteum/APEX) gemaakt om de software aan te

quantificeren van afwijkingen op CT-scans.

spreken. Verder is onze groep in Utrecht vrij om de software onder academische gebruikers te versprei-

Resultaat na 5 jaar

den. Inmiddels is een hondertal licenties verleend.

Het onderzoek heeft geleid tot de ontwikkeling van drie computer-ondersteunde diagnosesystemen

Resultaat na 5 jaar

die gebaseerd zijn op moderne technieken uit de

De voorspelde profielen van EVAL15 zijn van

patroonherkenning. Het systeem voor detectie van

goede kwaliteit en werden succesvol ingezet om

subtiele afwijkingen op röntgenfotos van de borst

nauwkeurige data te integreren voor ‘standaard’ één-

werd getraind en gevalideerd met behulp van

kristallen, zowel van kleine chemische verbindingen

CT-data van dezelfde patiënten. Het tweede systeem

als grote biomoleculen. Daarnaast is EVAL15 gebruikt

quantificeert automatisch veranderingen per plak in

bij moeilijke integratieproblemen, waarvoor andere

twee CT-scans van een patiënt. Het derde systeem

software pakketten geen oplossing hebben. EVPY,

detecteert tuberculose in röntgenfoto’s via een nieuw

gebasserd op de COLLECT GUI van Bruker AXS, maakt

type afstandsmaten tot een set van referentie-

het gebruikers eenvoudig om EVAL15 standaard in

beelden. Een product prototype van dit systeem wordt

te zetten. Momenteel is deze GUI op een aantal beta-

nu in de praktijk getest in Zambia en Zuid-Afrika.

test sites in gebruik. Voor de eerste gebruiker, Bruker AXS, wordt EVAL15 interessant op het moment dat

Resultaat na 10 jaar Wij hebben geen aanvullende informatie ontvangen.

klanten hierom vragen of dat het hen duidelijk wordt dat EVAL15 hun probleem op kan lossen. Technisch is inpassing van EVAL15 in de software van Bruker AXS,

Gebruikers Oldelft Benelux BV (Veenendaal) / Philips GmbH

zoals deze bij hun diffractieappartuur meegeleverd wordt, reeds mogelijk.

(Hamburg, Duitsland) / Philips Healthcare Nederland BV (Best) / Radboud universitair medisch centrum (Nijmegen) / Universitair Medisch Centrum Utrecht

Resultaat na 10 jaar Inmiddels is de EVAL software wereldwijd bekend gezien de herkomst van licentieaanvragen. De methode en toepassing van EVAL is verder uitgebreid. Inmiddels is er een project met NWO/CW financiering gestart om de diffuse verstrooiingsanalyse in EVAL te implementeren. Recent is EVAL methode ook geschikt gemaakt voor Serial Crystallography, een nieuwe meettechiek die recent veel aandacht krijgt bij ultrabright synchrotron straling en X-ray free electron lasers (XFEL). Hiervoor is in het vakgebied veel interesse.

STW-projecten 2004

55

The wet etching of wide bandgap semiconductors for device applications

06317

ABA

Projectleider Prof.dr. J.J. Kelly Programma Open Technolo-

gieprogramma



Lanthanide bearing systems for multi-modality imaging and targeted therapy of cancer

06533

BCB

Projectleider Dr. J.F.W. Nijsen Programma Vernieuwings-

impuls - Veni


ten Samenwerking Universiteit Utrecht Holding BV Octrooien Scanning suspension comprising a particle

with a diameter of at least 1 micrometer (Holmium)

Gebruikers

Doelstelling

Doelstelling

Akzo Nobel Nederland BV (Arnhem) / Bruker AXS BV

Halfgeleiders met een grote bandafstand zoals SiC

Een nieuwe groep van holmium geladen deeltjes voor

(Delft) / Leids Universitair Medisch Centrum /

en GaN zijn belangrijk voor bestaande en nieuwe

het behandelen en diagnosticeren van kanker is ontwik-

Nederlands Kanker Instituut (Amsterdam) /

(opto)elektronische en micro-elektromechanische

keld gedurende het project. Als holmium geactiveerd

Tweijin Twaron Research (Arnhem) / University of

toepassingen. Deze materialen zijn chemisch zeer

wordt in een kernreactor kan het als radioactief medicijn

Southampton (Southampton, Groot-Brittannië)

resistent en dus moeilijk te etsen (een stap die essen-

worden gebruikt. De radioactieve deeltjes kunnen

tieel is bij de devicetechnologie). Doel van dit project

lokaal worden toegediend in en om de tumor waarna

was om na te gaan in hoeverre (foto)elektrochemische

de straling het tumorweefsel zal vernietigen. Omdat

etsen toegepast kan worden.

elke tumor een andere consistentie heeft en in tal van verschillende organen kan voorkomen, is de gekozen

Resultaat na 5 jaar

toedienroute, grootte en samenstelling van de deeltjes

Methoden zijn ontworpen voor ets-technologie van

van groot belang. De deeltjes kunnen met medische

GaN en SiC devices: defect-gevoelig etsen om de

beeldvormende apparatuur (nucleaire technieken,

kwaliteit van één-kristallen en epitaxiale-lagen te

MRI en CT) zichtbaar gemaakt worden in de patiënt.

controleren; het polijsten van de halfgeleiders; het patroneren van lagen voor devicestukturen; de vorming

Resultaat na 5 jaar

van poreuze lagen; materiaal-selektief etsen; en de

Het project heeft samen met de STW-projecten

elektrochemische groei van oxiden op GaN en SiC. De

6069 en 6648 geleid tot versterking van het gehele

mechanismen van deze processen zijn uitgezocht. Dat

onderzoeksgebied en het behandelen van lokale

p-type SiC onder belichting in een elektrochemische

solide tumoren in het bijzonder. Een duidelijke onder-

cel water kan splitsen en waterstof opslaan was een

zoekslijn werd gepositioneerd. De onderzoeker heeft

onverwacht maar interessant nevenresultaat van het

een vast dienstverband verkregen als projectleider.

project. De activiteiten op het gebied van groep III-

Een patentaanvraag en tientallen artikelen werden

nitride lasers bij Philips en Cedova zijn helaas gestopt.

geschreven. Het onderzoek is één van de belangrijke

De resultaten van dit project worden door de Poolse

peilers van het nieuw te realiseren interventie

gebruikers bij de Polish Academy of Sciences en ITME

centrum binnen de divisie Beeld van het Universitair

Warsaw toegepast voor kristalgroei en laserfabricage.

Medisch Centrum Utrecht. Een KWF-fellowship en twee nieuwe aanvragen werden gehonoreerd. In


2009 werd een patiëntenstudie gestart voor de

De in dit project ontwikkelde etsprocessen worden

behandeling van leverkanker en dierpatiënten met

door één van de deelnemers (Dr.J.Weyher) nog veel-

tumoren van verschillende herkomst behandeld in

vuldig gebruikt. De etsmethodes zijn belangrijk voor

samenwerking met diergeneeskunde.

controle van de kwaliteit van één-kristallen. Het proefschrift van dr. D.H. van Dorp Etching of wide-


bandgap chemically resistant semiconductors. An

Ruim 50 patiënten met lever maligniteiten werden

electrochemical study is door LAP Lambert Academic

behandeld door gebruik te maken van de onderzoek-

Publishing GmbH in 2011 als monograph uitgegeven.

resultaten. In 2013 is het spin-off bedrijf Quirem Medical opgericht die holmium microsferen beschik-

Gebruikers

baar zal maken voor patiënten wereldwijd. Microsferen

Institute of Electronic Materials Technology

met een hogere holmium belading werden getest

(Warsaw, Polen) / Institute of High Pressure

in veterinaire patiënten in het hoofd-hals gebied

Physics (Warsaw, Polen) / Kansas State University

en bij hersentumoren. Daarnaast zijn nanopartikels

(Manhattan, Verenigde Staten) / NXP

voor lymfklier detectie en grotere microsferen voor

Semiconductors (Nijmegen) / Philips Research

embolisatie onderzocht. Een behandeling geheel

(Eindhoven) / Technische Universiteit Delft /

beeldgestuurd onder MRI lijkt in het bereik te liggen,

TNO Den Haag / Umicore NV (Diepenbeek, België)

waardoor de behandeling effectiever zal worden met nog minder bijwerkingen.

56


Integrated correlative microscopy: electron and light microscopy in one setup

06569

UMC

CCC

Projectleider Prof.dr. H.C. Gerritsen Programma Open



Contracten Optie FEI Company., Overdracht

Octrooi: H.C. Gerritsen, A.V. Agronskaia, A.J. Koster, H. Verkleij-Janson, FEI Company

Totale inkomsten in

euro 180.600

Gebruikers

Doelstelling

COVIDIEN (Petten) / GE Healthcare (Eindhoven) /

Het doel van dit project was de ontwikkeling en vali-

Nuclear Research and Consultancy Group (Petten) /

datie van een instrument waarin een fluorescentie-

Philips Research (Eindhoven) / Universitair Medisch

microscoop en een transmissie-elektronenmicroscoop

Centrum Utrecht / Universiteit Utrecht

(TEM) geïntegreerd zijn. Deze combinatie is bijzonder geschikt om weinig voorkomende situaties in grote monsters te lokaliseren met behulp van de fluores-

Universitair Medisch Centrum

centiemicroscoop en vervolgens de ultrastructuur te analyseren met behulp van de hoge resolutie TEM. Resultaat na 5 jaar Een werkend prototype van een fluorescentiemicroscoop-module van een geïntegreerde correlatieve microscoop werd ontwikkeld. Terugkoppeling uit de eerste testfase heeft geleid tot een aantal verbeteringen, die geïmplementeerd zijn in een tweede proto-type. De resultaten hebben tot diverse publicaties geleid. In 2007 is een patentaanvraag ingediend. FEI Company heeft stappen gezet om in samenwerking met een derde partij een commerciële versie van de optische module te ontwikkelen. De eerste versie zal medio 2010 geleverd worden en in Utrecht getest worden. Een aantal nieuwe projecten waar correlatieve microscopie een rol speelt (waaronder een Network Of Excellence aanvraag en een CTMM aanvraag) zijn aangevraagd. Resultaat na 10 jaar Een uitstekend functionerend prototype is ontwikkeld en gevalideerd. Preparati methoden zijn geoptimaliseerd om zowel goede resultaten in de TEM als de fluorescentie microscoop te geven. Pilot experimenten zijn uitgevoerd aan preparaten van celculturen en weefsels. De resultaten laten duidelijk de meerwaarde van de geïntegreerde benadering zien. De positieve resultaten van het project hebben tot een uitstekende samenwerking met FEI Company geleid. Een patent op de methode is inmiddels toegekend en FEI Company is bezig met de ontwikkeling van een prototype waarbij de aanvragers betrokken zijn. Gebruikers FEI Company (Eindhoven) / Leids Universitair Medisch Centrum / Philips Healthcare Nederland BV (Best) / Philips Research (Eindhoven) / Unilever R & D Vlaardingen BV (Vlaardingen) / Universitair Medisch Centrum Utrecht / Universiteit Leiden / Universiteit Twente (Enschede) / Universiteit Utrecht

STW-projecten 2004

57

Integration of a radiotherapy accelerator with a 1.5T MRI system for daily radiotherapy treatment verification

06272

V

CCC

06502

Projectleider Dr. B.W. Raaymakers Programma Vernieu-

wingsimpuls - Veni

Development of a glycan-based subunit vaccine against gastro-intestinal nematodes

ACA

Projectleider Dr. I.M. van Die Programma Open Technolo-

gieprogramma



Contracten Optie Intervet / Schering-Plough Animal

Health BV; Geheimhouding Intervet / Schering-Plough Animal Health BV

Octrooien Glycan antigen Totale


Doelstelling De afdeling Radiotherapie van UMC Utrecht heeft, met support van Philips en Elekta, het prototype van ‘s werelds eerste 1.5 T MRI versneller gebouwd. Hiermee wordt het mogelijk om tijdens de bestraling MRI beelden van de tumor en de omgeving te maken om bewegingen en vervormingen te kunnen volgen.


Doelstelling Het doel van dit project is een vaccin te ontwikkelen dat schapen beschermt tegen worminfecties in het maag-darmkanaal. Een vaccin is commercieel aantrekkelijk vanwege de aanzienlijke schade die deze worminfecties aanrichten. Er is geen vaccin beschikbaar en steeds meer parasieten worden resistent tegen

Deze directe feed-back opent de weg naar een sterk

geneesmiddelen. Een vervolgstap is de ontwikkeling

verbeterde radiotherapie, ook voor nieuwe tumor-

van anti parasitaire vaccins voor humane toepassing.

categorieën, zoals niertumoren, die zoveel bewegen dat deze nu niet adequaat bestraald konden worden.

Resultaat na 5 jaar In dit project hebben we methoden ontwikkeld om

Resultaat na 5 jaar

worm glycaanstructuren chemo-enzymatisch te

Het prototype werkt zoals ontworpen, de MRI en het

synthetiseren. Verschillende structuren werden in

bestralingssysteem zijn volledig onafhankelijk. MRI

voldoende hoeveelheden gemaakt voor experimentele

beelden worden niet beïnvloed door het aanschakelen

vaccinatie. Structuren en het gebruik voor vaccinatie-

van de bestraling. Samen met de industrie wordt nu

doeleinden werden gepatenteerd binnen dit project.

een klinisch systeem ontworpen. Daarnaast heeft het

Na de 1e vaccinatie-experimenten in schapen, waaruit

UMC Utrecht besloten een research centrum op te

geen duidelijke conclusies konden worden getrokken,

richten met daarin 3 bunkers speciaal om de klinische

werd de studie afgebroken. Daarnaast werd funda-

introductie van deze machine mogelijk te maken.

menteel onderzoek uitgevoerd met als doel meer

Daarmee leidt de ontwikkeling van MRI gestuurde

inzicht te krijgen in de wijze waarop glycanen van worm

Radiotherapie niet alleen tot een betere kanker-

parasieten door het immuunsysteem worden herkend.

behandeling, het biedt ook een unieke research en

Dit onderzoek heeft (1) laten zien dat herkenning van

opleiding omgeving voor technisch onderzoek binnen

glycolipiden van een humane parasiet het immuun-

de gezondheidszorg.

systeem kan activeren en (2) inzicht gegeven in de wijze waarop de expressie en secretie van galectine-3,

Resultaat na 10 jaar Elekta gaat een produkt van de MRI versneller op

dat een rol speelt in de herkenning van worm glycanen, gereguleerd wordt door dendritische cellen.

de markt brengen, met Philips als MRI toeleverancier en UMC Utrecht als eerste klinische gebruiker.


Een nieuwe fabriek voor de produktie van MRI

Hoewel door Intervet is geïnvesteerd in een octrooi

vesnellers is gebouwd. Een internationaal consortium

aanvraag (welke werd toegekend), en de behaalde

gaat gezamenlijk de klinische introductie vormgeven.

resultaten van het project mogelijkheden voor

In Utrecht is het eerste klinische prototype geïnstal-

succesvol vervolgonderzoek en toepassingsmogelijk-

leerd. Klinische studies worden voorbereid om MRI

heden lieten zien, is het project gestopt na de eerste

te gebruiken voor dagelijkse, en in de toekomst real-

vaccinatie proef. Uit deze proef konden geen duidelijke

time, aanpassing van de dosis om betere genezing

conclusies worden getrokken omdat deze door

met minder bijwerkingen te realiseren.

omstandigheden niet optimaal was verlopen. Het afbreken van het project was onvermijdelijk door de overname en veranderde koers van Intervet (inclusief het vertrek van de medewerkers die dit project trokken binnen Intervet). Gebruikers Intervet International BV / MSD Animal Health (Boxmeer)

58


W

Modelling and control of flows

06345

BAA

Projectleider Dr.ir. K.J. Keesman Programma Samenwer-

kingsprogramma - Wiskunde toegepast STW

Totale

Biosurfactants and control of oomycete pathogens: biochemical, molecular and functional analysis of lipopeptides produced by pseudomonas fluorescens

06404

CCC

Projectleider Prof.dr. J.M. Raaijmakers Programma Open



toewijzing in euro 421.500 Contracten Afstandsverkla-

Contracten MTA: Bejo Zaden BV, WUR, Plant Research

ring: Agrotechnology & Food Innovations BV

International, Bayer Crop Science AG, Royal Van Zanten /

Totale


Van Zanten Holding BV, Agricultural University of Hebei, Helmholtz Zentrum München GmbH, University of California at Berkeley, UU, Justus-Liebig-Universität Giessen, Landcatch, Eidgenössische Technische Hochschule Zürich; Licentie: Bejo Zaden BV


Doelstelling


Doelstelling

In zowel opslag van voedingsmiddelen als in water-

Oomyceten zoals Phytophthora en Pythium veroor-

behandeling is het nodig om de stroming en dispersie

zaken aanzienlijke economische schade in de

in een gesloten ruimte zo te schatten en te regelen

landen tuinbouw. Biologische bestrijding van deze

dat tegemoet wordt gekomen aan de gebruikerseisen.

pathogenen met antagonistische micro-organismen

Het doel van dit project is een beter systeem-theore-

of met specifieke bioactieve stoffen geproduceerd

tisch inzicht te krijgen in systemen waarin stroming

door micro-organismen zijn een veelbelovend alter-

en dispersie een grote rol spelen, en daar een aantal

natief voor de huidige bestrijdingsmiddelen.

schattings- en regelalgoritmes voor te ontwikkelen.

Doel is om specifieke antagonistische bacteriën (Pseudomonas) en biosurfactants te testen op hun

Resultaat na 5 jaar

effectiviteit tegen oomyceten en andere planten-

Het onderzoek heeft geleid tot een simpele en

pathogene schimmels en bacteriën. Ook wordt

effectieve regelstrategie voor ventilatie bij voedings-

getracht de genen te isoleren die verantwoordelijk

middelenopslag, waarbij binnen een vast gekozen

zijn voor de biosynthese en regulatie van biosurfac-

tijdsinterval slechts één keer met de ventilatie-

tantproductie in deze bacteriën.

debieten geschakeld dient te worden. Diverse algoritmes zijn getest in een koelcel van A&F.

Resultaat na 5 jaar

Daarnaast zijn modelgebaseerde regelstrategieën

De biosynthese genen van specifieke biosurfactants

voor UV-desinfectie van water ontwikkeld op

(cyclische lipopeptiden, CLPs) zijn geïsoleerd en

toepassingen van KWR, Priva en Witteveen+Bos.

gekarakteriseerd. Daarnaast zijn de antagonistische

Ook is een strategie ontwikkeld waarbij alleen

bacteriën en de CLPs getest op hun activiteit tegen

gegevens van verblijftijdspreiding zijn gebruikt, met

diverse plantpathogene oomyceten, schimmels en

toepassing door Priva.

bacteriën. Dit is uitgevoerd samen met bedrijven en onderzoeksinstituten in zowel kas- als veld-

Resultaat na 10 jaar Geen nieuwe gegevens bekend.

experimenten. Diverse plantenziekten kunnen effectief bestreden worden met de CLP-producerende bacteriën. Er zijn 3 prototype bacteriële producten

Gebruikers

ontwikkeld die nu door de bedrijven getest worden op

Agrotechnology & Food Innovations BV

praktijkschaal. Naar aanleiding van dit project is een

(Wageningen) / Innovation Handling (Eindhoven) /

nieuw onderzoeksproject gestart (gefinancierd door

KWR Watercycle Research Institute (Nieuwegein) /

NGI) om het genoom en diverse andere interessante

Priva Hortimation BV (De Lier) / Wageningen

eigenschappen van deze bacterie te onderzoeken.

Universiteit & Researchcentrum (Wageningen) / Witteveen+Bos (Deventer)

Resultaat na 10 jaar De praktijktesten waren zodanig succesvol dat de drie prototype bacteriële producten nu door de bedrijven verder ontwikkeld worden voor toepassing op praktijkschaal. In samenwerking met een zaadbedrijf is een nieuw onderzoeksproject opgestart om de effectiviteit en toepasbaarheid in de praktijk te valideren.

STW-projecten 2004

59

Enzymatic synthesis under high pressure

06534

AAA

Projectleider Dr.ir. M.E. Bruins Programma Vernieuwings-

impuls - Veni

Gebruikers


Doelstelling

Bayer AG (Leverkusen, Duitsland) / Bejo Zaden BV

Enzymen en hoge druk kunnen chemische reacties

(Warmenhuizen) / Certis Europe BV (Maarssen) /

versnellen. Met de ontdekking van verschillende

Enza Zaden BV (Enkhuizen) / Enza Zaden Seed

extreem stabiele enzymen uit bijvoorbeeld heet-

Operations BV (Enkhuizen) / IRS (Bergen op Zoom) /

waterbronnen en de diepzee wordt er voor het eerst

Monsanto Holland BV (Bergschenhoek) / Product-

de combinatie van enzymen en hoge druk onderzocht.

schap Tuinbouw (Zoetermeer) / Rijk Zwaan

Hierdoor kunnen nieuwe processen in de levens-

Zaadteelt en Zaadhandel BV (De Lier) / Tref EGO

middelentechnologie onderzocht en ontwikkeld

Substrates BV (Moerdijk) / Wageningen Universiteit &

worden.

Researchcentrum (Lisse, Wageningen) Resultaat na 5 jaar Het onderzoek heeft wel veel fundamentele kennis en publicaties opgeleverd, maar uiteindelijk geen proces dat daadwerkelijk (industrieel) toegepast kan worden. Inmiddels ben ik zelf universitair docent, maar werk ik in een heel ander veld: namelijk bioraffinage. Daardoor doe ik zelf weinig meer met de resultaten. Resultaat na 10 jaar Tegenwoordig werk ik bij het Food en Biobased Research Center van de Wageningen Universiteit & Research Centrum. Hier werk ik weer met hoge druk, nu voor biobased en food doeleinden. De opgedane kennis wordt zo wel weer indirect toegepast, bijvoorbeeld binnen het STW-eiwit programma. Het oorspronkelijke idee zal alleen niet alsnog de markt bereiken. Gebruikers Agrotechnology & Food Innovations BV (Wageningen) / FrieslandCampina (Wageningen) / Katholieke Universiteit Leuven (Heverlee), België)

60


STW-projecten 2004

61

03 Lijst gebruikers bij STW-projecten 2004 Lijst van gebruikers betrokken bij projecten gestart in 2004.

Lijst van gebruikers bij STW-projecten 2004

63

A

ARCADIS Nederland BV

Broadcom Netherlands BV

(Bunnik) 06438

(Amsterdam) 06314

Bronkhorst High-Tech BV

DeCODE Genetics

06165 / 06216 / 06593

(Amersfoort) 06072 (Apeldoorn)06364 (Arnhem) 06231

(Ruurlo) 06359 / 06408

(Reykjavik, IJsland) 06414

Abbott Laboratories

Arsis Medical BV

Bruker AXS BV

Deltares

(Abbott Park, Verenigde Staten) 06593

(De Bilt) 06538

(Delft) 06148 / 06216

(Utrecht) 06231 / 06239 /

Artemis Pharmaceuticals GmbH

Bruker BioSpin BV

06364

ABN AMRO Bank NV

(Köln, Duitsland) 06332

(Wormer) 06593

(Delft) 05790 / 06231 /

(Amsterdam) 06322

ASM Europe BV

Buchem Holding BV

06239 / 06283 / 06286 /

Abbott Healthcare Products BV

(Weesp)

De Nederlandsche Bank NV


(Almere) 06358

(Lieren) 06432

06334 / 06433

(Amsterdam) 06146 / 06233 /

ASML Nederland BV

Bundesanstalt für

Dialog Semiconductor BV

06538 / 06454 / 06527

(Veldhoven) 06462

Academisch Ziekenhuis

AstraZeneca R&D Lund

(Koblenz, Duitsland) 06231

(Lund, Zweden) 06150

Bundesanstalt für Wasserbau

(Enschede) 06446 / 06447

AstraZeneca R&D Mölndal

(Karlsruhe, Duitsland) 06368

Disphar International BV

Maastricht

(Maastricht) 06418 ACE Associated Compiler Experts BV

(Amsterdam) 06392

Gewässerkunde

(Mölndal, Zweden) 06150

(Baarn) 06099

C

ASTRON - Netherlands Institute for Radio Astronomy

(‘s-Hertogenbosch) 06912 Dimpact

Carl Walther GmbH

DNV GL

(Arnhem) 06501 (Groningen) 06193 / 06472

Achmea Schade

(Dwingeloo) 06388

(Ulm, Duitsland) 06323

(Zeist) 06314

AtomPro/Sfiss Financial

Carl Zeiss BV

Dow Benelux BV

(Sliedrecht) 06432

(Terneuzen) 06186

Technology BV

Actiflow BV

(Breda) 06392

(Amsterdam) 06319

Carrier

Draka Comteq Fibre BV

Adimec Holding BV

Avantium Technologies BV

(Eindhoven) 06284

(Eindhoven) 05869

(Amsterdam) 06186 / 06241

(Syracuse, Verenigde Staten) 06573 CATENA Microelectronics BV

(Delft) 06374

(Delft) 06422

DSM Research BV

Advanced Lightweight Engineering

B

(Delft) 05790

BAAT Medical Products BV

Agrotechnology & Food

(Hengelo) 05790

Innovations BV

Centraalbureau voor Schimmelcultures

BASF Nederland BV

(Utrecht) 06311 / 06432

DSM Food Specialties

(Geleen) 06079 / 06099 / 06216 / 06359

E

(Wageningen) 06534 / 06345

(De Meern) 06186

Centre of Environmental Science

AIMM Therapeutics BV

Bayer AG

(Leiden) 06156

(Amsterdam) 06177

(Leverkusen, Duitsland) 06404

Certis Europe BV

(Roden) 06285

(Maarssen) 06404

Endoscopie Richard

(‘s-Gravenhage) 06755

Bejo Zaden BV

Cosmoferm BV

Airbus Deutschland GmbH

(Warmenhuizen) 06404

(Den Hoorn) 06117

(Gent, België) 06538 Energieonderzoek

Airborne Composites BV

E.P. Controls BV

Wolf Belgium/The Netherlands

(Hamburg, Duitsland) 05790

Beton Son BV

COVIDIEN

Akzo Nobel Chemicals BV

(Son) 06262

(Petten) 06533

(Arnhem) 06347 / 06359 (Deventer) 06289

Binck NV

CQM BV

(Amsterdam) 06322

(Eindhoven) 06462

Enza Zaden BV

Albemarle Catalysts

Bioclear BV

Croda Chemicals Europe Ltd

(Enkhuizen) 06404

(Groningen) 06364

(Meebeek, België) 06117

Enza Zaden

Company BV

(Amsterdam) 06186

Bioclinica

Crucell Nederland BV

Alcatel Micro

(Leiden) 06454 / 06544

(Leiden) 06177

Machining Systems

Centrum Nederland

(Petten) 06583

Seed Operations BV

(Enkhuizen) 06404

BioComp Industries BV

Cyclone Fluid Dynamics BV

Erasmus MC

(Vught) 06099

(Waalre) 06285

(Rotterdam) 06146 /

(Annecy Cedex, Frankrijk) 06358

Biolitec AG

Alcatel Vacuum Technology

(Jena, Duitsland) 06496

(Wijk bij Duurstede) 06358

BioMarin Nederland BV

DAF Trucks NV


Alcatel-Lucent

(Leiden) 06332

(Eindhoven) 06285 /

(Rotterdam) 06072

06117 / 06432 / 06466 /

D

06527 / 06565

(Antwerpen, België) 06421

Bluewater Energy Services BV

06407 / 06618

ESAOTE Europe BV

Alcatel-Lucent Nederland BV

(Hoofddorp) 06193 / 06433

DALSA BV

(Maastricht) 06527

(Hilversum) 06421

Bradford Engineering BV

(Eindhoven) 05869

Exalon Delft BV

Amsterdam Molecular

(Heerle) 06501

DALSA Professional Imaging

(Delft) 06437 ExxonMobil Biomedical

Bradford Instruments BV

(Eindhoven) 05869

(Amsterdam Zuidoost) 06177

(Heerle) 06501

Dassault Systems

Applikon Biotechnology BV

Brandwonden Research Instituut

(Schiedam) 06374

(Beverwijk) 06099

Therapeutics

64


Simulia BV

(Maarssen) 05790

Sciences Inc.

(Annandale, Verenigde Staten) 06364

F

Helianthos BV

Institut Supérieur

Fabrique

(Arnhem) 06289

de l’Aéronautique

(Delft) 06240

Hexagon Polymers

et de l’Espace

Farallone Therapeutics BV

Compounding

(Amsterdam) 06177

(Eupen, België) 06079

FEI Company

High Voltage

(Eindhoven) 06209 / 06436 /

Engineering Europa BV

L

Institute for Marine Resources and Ecosystem Studies

(Yerseke) 06231

FeyeCon Carbon Dioxide

HKV Lijn in water

Institute of Electronic

LBP Sight

(Nieuwegein) 06407

(IMARES)

(Amersfoort) 06485 (Lelystad) 06231 / 06286

Research Institute

(Nieuwegein) 06345

(Toulouse, Frankrijk) 05869

06569 Technologies

KWR Watercycle

Leids Universitair Medisch Centrum

Materials Technology

(Weesp) 06573

Holst Centre

(Warsaw, Polen) 06317

FN HERSTAL, SA

(Eindhoven) 06289

Institute of High

(Herstal, België) 06323

Hyperschall- und

(Leiden) 06117 / 06146 / 06148 / 06154 / 06311 / 06569 LioniX BV

(Enschede) 06209 / 06374 /

Pressure Physics

FNsteel BV

Strömungstechnik

(Warsaw, Polen) 06317

06408 / 06596 /

(Alblasserdam) 06278

(HST) GmbH

Intervet International BV /

Logica Nederland BV

FOM-instituut AMOLF

(Amsterdam) 06156 / 06543

(Katlenburg-Lindau, Duitsland) 06573

FOM-instituut DIFFER

(Eindhoven) 06389 / 06390 /

MSD Animal Health

(Boxmeer) 06502

06397

IRS

I

(Nieuwegein) 06284

(Bergen op Zoom) 06404

M

Fraunhofer MEVIS

IBIS Technologies BV

It Fryske Gea

Maastricht Instruments BV

(Bremen, Duitsland) 06544

(Enschede) 06209

(Olterterp) 06231

(Maastricht) 06418

FrieslandCampina

IBM Corporation

(Wageningen) 06534

(Essex Juntion, Verenigde Staten) 06422

Johnson & Johnson Medical BV

Mallinckrodt Medical BV

IBM Research - Zürich

(Amersfoort) 06538

(Petten) 06150

(Ruschlikon, Zwitserland) 06369

JW Solutions

MARIN - Maritiem Research

(Gouda) 06117

FUJIFILM Manufacturing Europe BV

(Tilburg) 06289

G Galderma SA

Maastricht University

J

(Maastricht) 06418

Instituut Nederland

(Wageningen) 06618 /

IDB Holland BV

K

(Baarle Nassau) 6533

06267 / 06433 / 06755

(Gorinchem) 06432

IMEC

Kansas State University

Matricel GmbH

Gamesa Eolica

(Leuven, België) 06388 / 6912

(Madrid, Spanje) 06583

IMEC Nederland

(Manhattan, Verenigde Staten) 06317

(Herzogenrath, Duitsland) 06099

GE Healthcare

(Eindhoven) 06392

Karl Storz

Meander Medisch Centrum

(Eindhoven) 06533

IMEnz Bioengineering

General Electric Company

(Groningen) 06596

(Leiderdorp) 06538

(Niskayuna, Verenigde Staten) 06289

Immunicom Europe, Inc.

Katholieke Universiteit Leuven

(Enschede) 06146

(Heverlee, België) 06099 /

(Leiden) 06454 / 06544

Geo-Resources Consulting BV

Immunicon Corporation

06534

Medisch Centrum

(Rotterdam) 06485

Key Drug Prototyping BV

Grodan BV

(Huntington valley, Verenigde staten) 06146

(Amsterdam) 06241


(Roermond) 06437

Imtech Vonk BV

Keygene NV

Medisch Spectrum Twente

Gusto BV

(Coevorden) 06485

(Wageningen) 06414

(Enschede) 06146

(Schiedam) 06433

INEOS Phenol

KOAC-NPC

Medtronic BV

(Apeldoorn) 06368

(Maastricht) 06099 / 06418

Koninklijk Instituut

Medtronic SQDM

GmbH & Co. KG

H Habanera

(Gladbeck, Duitsland) 06347 ING Investment Management

Endoscopie Nederland BV

(Baarn) 06538 Medis Medical Imaging Systems BV

Haaglanden

(Arnhem) 06418

voor de Marine

(‘s-Gravenhage) 06446 / 06447

(Den Helder) 06285

Microflown Technologies BV

(Zoetermeer) 06283 / 06755

Innovation Handling

Koninklijk Nederlands

(Arnhem) 06407 / 06618

HaskoningDHV Nederland BV

(Eindhoven) 06345

Numerical Software

Meteorologisch Instituut

Micronit Microfluidics BV

(Nijmegen) 06231 / 06334

Innovavent GmbH

(De Bilt) 06239 / 06501

(Enschede) 06374

Heckler & Koch GmbH

(Göttingen, Duitsland) 06358

Koninklijke Boskalis

Milliman Consultants

(Oberndorf/Neckar, Duitsland) 06323

Institut Straumann AG

Heerema

(Waldenburg, Zwitserland) 06099

Westminster NV

and Actuaries

(Papendrecht) 06334

(Baarn) 06314

Koninklijke Marine

Ministerie van

(Leiden) 06267


Heerema Group Services S.A.

KPN Telecom



Infrastructuur en Milieu

(Rotterdam) 06188


65

Mitsubushi Heavy Industries Ltd.

(Nagasaki, Japan) 06583

P

Norwegian University of Science and Technology (NTNU)

Pallas Athena

Primagen Holding BV

(Amsterdam Zuidoost) 06177

(Apeldoorn) 06446 / 06447

Priva Hortimation BV

Modiquest Research BV

(Trondheim, Noorwegen) 06267

PANalytical BV

(De Lier) 06345 / 06437

(Oss) 06209

NR Malotaux Consultancy

(Almelo) 06278

Productschap Tuinbouw

Monsanto Holland BV

(Medebach, Duitsland)

Pepscan Presto BV

(Zoetermeer) 06404

(Bergschenhoek) 06404

06389 / 06390 / 06397

(Lelystad) 06241

ProRail

Montanuniversität Leoben

Nuclear Research and

(Leoben, Oostenrijk) 06543

Consultancy Group

Peutz BV

(Utrecht) 06072

(Zoetermeer) 06407

Pulse

(Amsterdam) 06618

Movares Nederland BV

(Petten) 06533

Philips

(Utrecht) 06072

NUMECA International

(Eindhoven) 06154

Q

MSD Oss

(Brussel, België) 06583

Philips Campus

(Oss) 06165 / 06216 / 06332 /

Nutreco Nederland BV

(Eindhoven) 06369

Q-tis BV

06347 / 06359 / 06374 / 06504

(Boxmeer) 06414

Philips Consumer Lifestyle

(Eindhoven) 06233

Nutricia Research BV

(Drachten) 06407 / 06618

(Utrecht) 06165

Philips Electronics

N Nationaal Lucht- en

NXP Semiconductors

Nederland BV

R Rabobank International

(Eindhoven) 05790 / 06195 /

(Eindhoven) 06618

(Utrecht) 06322

06369 / 06389 / 06390 /

Philips GmbH

Radboud universitair

06397 / 06438 / 06462 / 06655 / 06912

(Aachen, Duitsland) 06236 (Hamburg, Duitsland) 06126

(Nijmegen) 06126 / 06414 /

06193 / 06618

(Nijmegen) 06317 / 06389 /

Philips Healthcare

06466 / 06538 / 06565

Nationale Nederlanden

06390 / 06397 / 06422 /

(Rotterdam) 06314

06462 / 06912

(Best) 05869 / 06126 / 06154 /

(Nijmegen) 06154 / 06285 /

Nationale Politie

NXP Semiconductors

06390 / 06569 / 06618

06311

Philips Innovation Services

Rijk Zwaan Zaadteelt en

Ruimtevaartlaboratorium

(Emmeloord) 06618 (Amsterdam) 06755 (Marknesse) 05790 / 06181 /

(Apeldoorn) 06323 Natuurmonumenten

Belgium NV

(Leuven, België) 06195

(Assen) 06231 Nederlands Corrosie Centrum

O

Nederland BV

(Eindhoven) 05869 / 06408 /

medisch centrum


Zaadhandel BV

06618

(De Lier) 06404

Philips Lighting BV

Rijksdienst voor

(Zeist, Zoetermeer) 06193

Océ Technologies BV

(Eindhoven) 06284 / 06501


(Venlo) 06289 / 06408 / 06437 /

Philips Medizin Systeme GmbH

(Amsterdam) 06148

06618 / 06655

(Böblingen, Duitsland) 06466

(‘s-Gravenhage) 06209 (Utrecht) 06583

Nederlandse Aardolie

OctoPlus NV

Philips Nederland BV

Rijksinstituut voor Integraal

Ondernemend Nederland

(Leiden) 06332 / 06565

(Eindhoven) 06389 / 06390 /

(Assen) 06364

Oldelft Benelux BV

06397 / 06466

Afvalwaterbehandeling

Nederlandse apparatenfabriek

(Veenendaal) 06126

Philips Research

OM Partners NV

(Eindhoven) 06156 / 06195 / 06233 / 06284 / 06317 / 06323 /

Nedinsco BV

(Wommelgem (Antwerpen), België) 06462

(Rotterdam) 06334 (Arnhem) 06231 / 06286 (Lelystad) 06364 / 06231 /

06358 / 06369 / 06422 / 06436 /

06334

(Venlo) 06311

Optisense BV

06533 / 06543 / 06569

Rijksinstituut voor

New Products

(Enschede) 06596

Philips Research Europe -

Maatschappij BV

‘NEDAP’ NV

(Groenlo) 06388

Industrial Design BV

Orbotech ltd.

Eindhoven

Zoetwaterbeheer en

Kust en Zee

(Middelburg) 06231 / 06334 /

(Delft) 06240

(Yavne, Israel) 06358

(Eindhoven) 06117 / 06156 /

06231

Newtrade Financial Group BV

ORCEM

06323 / 06388 / 06389 / 06390 /

Rijksinstituut voor

(Amsterdam) 06319

(Moerdijk) 06528

06397 / 06912

NIMR College

Organon Laboratories Ltd

Philips Research Laboratories

(Bilthoven) 06311 / 06364

(Nieuwegein) 05790

(Lanarkshire, Groot-Brittannië) 06332

(Eindhoven) 06543


PhoeniX BV

(Groningen) 06156 / 06177

Organon Research

(Enschede) 06596

Rijkswaterstaat

PhotoBioChem NV

NIOZ - Koninklijk Nederlands Instituut voor

Volksgezondheid en Milieu

Nokia Research Center

(Cambridge, Verenigde Staten) 06332

Photonamic GmbH & Co. KG

(Espoo, Finland) 06369

Ortec Consultants

(Wedel, Duitsland) 06432

(Arnhem) 06231 / 06286 (Delft) 06231 (Rijswijk) 6231 (Utrecht) 06262 / 06368 /

Norit Nederland BV

(Gouda) 06072

Plant Research International

06528

(Amersfoort) 06359

Ortho-Clinical Diagnostics Inc

(Wageningen) 06150

Robert Koch Institute

(Raritan, Verenigde Staten) 06146

Politecnico di Milano

(Berlin, Duitsland) 06311

Onderzoek der Zee

(Den Hoorn) 06239 / 06334

66


Center USA

(Utrecht) 06432

(Milano, Italië) 06573

Roth & Rau BV

Steelweld BV

TNO Delft

Universitair Medisch

(Eindhoven) 06289

(Breda) 06462

(Delft) 05869 / 06181 / 06188 /

Route 67

Stork Product Engineering BV

06193 / 06267 / 06285 / 06323 /

(Groningen) 06233 / 06504

(Waalre) 06388

(Amsterdam) 06596

06359 / 06421 / 06436 / 06528 /

Universitair Medisch Centrum

Royal HaskoningDHV

STS BV

06618 / 06755

(Amersfoort) 06334 (‘s-Gravenhage) 06262 (Utrecht) 06334

(Amsterdam) 06655

TNO Den Haag

(Utrecht) 06099 / 06117 /

Svasek Hydraulics

(‘s-Gravenhage) 06317 /

06126 / 06146 / 06533 / 06569

(Rotterdam) 06283

06388 / 06438 / 06912

Universität des Saarlandes

SyMo-Chem BV

TNO Eindhoven

(Eindhoven) 06504

(Eindhoven) 06193

(Saarbrücken, Duitsland) 06593

S

Centrum Groningen

Utrecht

Saen Options BV

Synthon GmbH

TNO Leiden

Universität Frankfurt

(Amsterdam) 06319

(Heidelberg, Duitsland) 06311

(Leiden) 06150

Saint-Gobain Crystaux

SystematIC Design BV

TNO Rijswijk

(Frankfurt am Main, Duitsland) 06216

(Saint Pierre les Nemours, Frankrijk) 06236

(Delft) 06418 / 06438

(Rijswijk) 06262 / 06485

UniversitätsSpital Zürich

TNO Soesterberg

(Zürich, Zwitserland) 06233

Samsung Electronics SEBN

(Delft) 06466

T Tandartsenpraktijk De Nieuport

(Soesterberg) 06538

Universiteit Gent

TNO Utrecht

(Gent, België) 06311

Saxion Hogeschool Enschede

(Bergen op Zoom) 06099

(Utrecht) 06231

Universiteit Leiden

(Enschede) 06388

Tata Steel

TNO Zeist

(Leiden) 06150 / 06332 /

SBRCURnet

(Zeist) 06165 / 06347

06436 / 06569

(Delft) 06528

(IJmuiden) 06193 / 06278 (Velsen-Noord) 06583

Toshiba Medical Systems

Universiteit Twente

Sennheiser Electronic

Technische Universität München

(Enschede) 06146 / 06156 /

Corporation

(Garching, Duitsland) 06573

(Tochigi-Ken, Japan) 06544

06231 / 06285 / 06286 / 06311 /

(Wedemark, Duitsland) 06408


Toshiba Medical

06347 / 06358 / 06369 / 06392 /

Sensor Sense BV

(Delft) 05790 / 05869 / 06188 /

GmbH & Co. KG

06407 / 06408 / 06436 / 06527 /

Systems Europe BV

(Nijmegen) 06596

06193 / 06231 / 06240 / 06262 /

(Zoetermeer) 06544

06543 / 06569 / 06618

Service XS BV

06278 / 06283 / 06285 / 06317 /

Tref EGO Substrates BV


(Leiden) 06241

06374 / 06407 / 06433/ 06436 /

(Moerdijk) 06404

(Utrecht) 06231 / 06236 /

SGS INTRON BV

06485 / 06528 / 06544 / 06573 /

Tri-O-Gen BV

06240 / 06286 / 06533 / 06565 /

(Sittard) 06528

06583 / 06618

(Goor) 06573

06569

Shell Global Solutions

Technische Universiteit

Turboden Pratt & Whitney


(Amsterdam) 06359 (Hamburg, Duitsland) 06285

(Brescia, Italië) 06573

(Amsterdam) 06239 / 06278 /

(Eindhoven) 06181 / 06195 /

Tweijin Twaron Research

06314


06284 / 06285 / 06289 / 06358 /

(Arnhem) 06148

University of Brescia

International BV

06374 06408 / 06446 / 06462 /

Twente Institute for Wireless

(Brescia, Italië) 06573

Eindhoven

(Amsterdam) 06181 / 06193 /

06472 / 06485 / 06501 / 06528 /

06186 / 06267 / 06285 / 06359

06573 / 06618 / 06912

(Enschede) 06369 / 06388 /

Technolution BV

06421

(Cambridge, Groot-Brittannië) 06368

(Gouda) 06188 / 06655

Twente Solid State

University of Colorado at Boulder

Shell International Exploration and Production BV

and Mobile Communications BV

(Rijswijk) 05790 / 06193 /

TenneT TSO BV

06267 / 06433 / 06472

(Arnhem) 06188

(Enschede) 06323

University of Cambridge

(Boulder, Verenigde Staten) 06573

Technology BV

Siemens Nederland NV

Thales Nederland BV

Twijnstra Gudde

University of Southampton

(‘s-Gravenhage) 06154 / 06188

(Hengelo) 06485

(Amersfoort) 06231

SKF Engineering &

Thales Research and

Twister BV

(Southampton, Groot-Brittannië) 06148

(Rijswijk) 06472

Van Oord NV

Research Centre BV

Technology

(Nieuwegein) 06618

(Delft) 06388

SKF Research &

Thomson Broadcast & Media

Development Company BV

Solutions Nederland BV

(Rotterdam) 06334

U

VERBpeter

Umicore NV

(Bodegraven) 06188

(Diepenbeek, België) 06317

Veridex LLC

(Raritan, Verenigde Staten) 06146

(Nieuwegein) 06278

(Breda) 05869

Smartec BV

Thoraxcentrum Twente

Unilever R & D

(Breda) 06437

(Enschede) 06544

(Vlaardingen) 06374 / 06569

Spark Holland BV

Tilburg University

Unilever R & D Vlaardingen BV

Vestas Central Europe

(Emmen) 06150

(Tilburg) 06322

(Vlaardingen) 06569

(Rheden) 06583

United Technologies

VisionDynamics

Sprenkels Consultancy

Timcal Belgium SA/NV

(Lelystad) 06407

(Willebroeck, België) 06079

Staatsbosbeheer

TMS International BV

(Groningen) 06231

(Oldenzaal) 06418

(Eindhoven) 06485

Research Center

(East Hartford, Verenigde Staten) 06573

Vitens Laboratorium

(Leeuwarden) 06347


67

VP Array Technologies Pepscan Presto BV

(Lelystad) 06209 Vrije Universiteit Amsterdam

(Amsterdam) 06231 / 06239 / 06504 VU Medisch Centrum Amsterdam

(Amsterdam) 05790 VWS MPP Systems BV

(Ede) 06347

W Waddenvereniging

(Harlingen) 06231 Wageningen Universiteit & Researchcentrum

(Lisse) 06404 (Wageningen) 06345 / 06404 Wärtsilä Netherlands BV

(Drunen) 06240 Waterschap Zuiderzeeland

(Lelystad) 06231 Watson Wyatt Insurance Consulting BV

(Amsterdam) 06314 Weijand R&D Consultancy BV

(Alfas del Pi (Alicante), Spanje) 06418 Wieslab BV

(Nijmegen) 06146 / 06209 Witteveen+Bos

(Deventer) 06345 (‘s-Gravenhage) 06188 WL - Delft Hydraulics

(Delft) 06231

X Xilinx Ireland

(Saggart County, Ierland) 06655

Z ZoBio BV

(Leiden) 06593

68



69

04 STW-projecten 2009

73

A

/


74

AMC /


75

D

/


79

E

/


83

G

/


86

L

/

Universiteit Leiden

88

N

/


88

NIOO /

Nederlands Instituut voor Ecologie

89

R

/


90

T

/

Universiteit Twente

95

U

/


98

V

/


99

VU

/

VU Medisch Centrum Amsterdam

100

W

/


STW-projecten 2009

71

Uitleg projecten 2009 Hieronder staan de gegevens die u op de projectpagina’s kunt tegenkomen: Titel de titel van het project. Project het projectnummer, het volgnummer waarop de projecten zijn gesorteerd. BPI (bijvoorbeeld BCB, zie pagina 10 en 11): de utilisatiecategorieën waarin het project is ingedeeld. Programma het programma waarbinnen het project is uitgevoerd. Projectleider naam van de projectleider. Toewijzing de door STW aan dit project toegekende subsidie (in euro). Contracten en octrooien soort overeenkomst die met een gebruiker is afgesloten (optie, licentie, bijdrage, samenwerking, raamovereenkomst, material transfer agreement (mta), etc.) en eventuele octrooien/ octrooiaanvragen. Inkomsten op dit project de totaal geregistreerde inkomsten (in euro). Dit zijn alle gelden en bijdragen in natura (door gebruikers en derden) die op basis van een STW-project gegenereerd werden gedurende het hele traject. Dus van voor de start tot na afloop van het project. Doelstelling een korte omschrijving van de doelstelling van het onderzoek. Resultaat een overzicht van de behaalde resultaten. Gebruiker(s) een lijst met de namen van de gebruikers bij het project.

72


A

Manipulation of susceptibility to achieve disease resistance in plants

SEARCHER: Substituting Experts by Amateurs for Concept-based Video Retrieval

10257

BCB

Projectleider Dr. C.G.M. Snoek Programma Vernieuwings-

impuls - Veni


10503

BAA

Projectleider Dr. M. Rep Programma Open Technologie-

programma




Doelstelling

Doelstelling De wereld wordt overspoeld door digitale video’s.

Bepaalde planteneiwitten zijn noodzakelijk voor

Het doel van het voorgestelde onderzoek was om de

gevoeligheid van een gewas voor ziekte, doordat

inhoud van digitale videobestanden toegankelijk te

ze ‘misbruikt’ worden door een pathogeen ten voor-

maken voor zoekmachines. De hoofddoelstelling was

dele van kolonisatie door het pathogeen. Een doel van

om gebruikers toegang te bieden tot videofragmen-

dit project was het vinden van dergelijke ‘gevoelig-

ten op een semantisch niveau. Dit werd bereikt door

heidseiwitten’ door planteneiwitten te identificeren

de concepten die te zien zijn in de video automatisch

die een binding aangaan met ‘effector-eiwitten’

te beschrijven.

van een pathogene schimmel, Fusarium oxysporum. Een tweede doel was het verkrijgen van verhoogde

Resultaat na 5 jaar De kwaliteit van de automatische concept-beschrij-

ziekteresistentie door mutatie van deze plantengenen.

vingen van video en afbeeldingen zijn na afloop van het project verder verbeterd binnen de Universiteit-

Resultaat na 5 jaar

spin-off Euvision Technologies. De zoektechnologie

Er zijn verschillende planteneiwitten geïdentificeerd

is toegepast bij diverse klanten, onder andere

die een binding aangaan met een effector-eiwit

sociale media platforms, uitgevers en de politie.

van Fusarium oxysporum. Voor één van die eiwitten

In september 2014 is Euvision Technologies over-

zijn, met behulp van een gebruiker, enkele mutanten

genomen door het Amerikaanse Qualcomm en wordt

verkregen die echter geen verhoogde ziekteresisten-

de technologie verder ontwikkeld binnen Qualcomm

tie lieten zien. Er is een uitgebreide technologische

Research Nederland.

basis ontwikkeld voor verder onderzoek: pull-down/ MS-analyse en yeast two-hybrid om interactoren van effectoren te vinden, transgene planten (tomaat en arabidopsis) die effectoren tot expressie brengen en een gecombineerde gene silencing (VIGS) - Fusarium ziektetoets. Gebruikers Enza Zaden BV (Enkhuizen) / Keygene NV (Wageningen) / Monsanto Holland BV (Bergschenhoek, Wageningen)

STW-projecten 2009

73

AMC

123I- and 18F-labeled pharma-ceuticals for imaging dopamine D2/3-high receptors in the human central nervous system

10127

BAA

Projectleider Prof.dr. J. Booij Programma Open Technolo-

gieprogramma



Novel gene expression switches

10607

BCC

Projectleider Dr. A.T. Das Programma Open Techno-

logieprogramma


Contracten Geheimhouding: Leids Universitair Medisch

Centrum, Rijksuniversiteit Groningen, Crucell Nederland BV, TET Systems Holding GmbH & Co. KG, AMT Biopharma; Material Transfer Agreement (MTA): Academisch Medisch Centrum


Doelstelling

Doelstelling

Dopamine D2/3-high-receptoren vertegenwoordigen

Biologische schakelaars welke de productie van

de actieve vorm van D2/- receptoren in de hersenen.

eiwitten in cellen en weefsels aan en uit kunnen

Zij spelen een belangrijke rol in de pathofysiologie

zetten zijn noodzakelijk voor toepassingen variërend

van hersenziekten zoals schizofrenie, en bewegings-

van wetenschappelijk onderzoek tot gentherapie

stoornissen. Om de diagnostiek en behandeling van

en biotechnologie. De meest gebruikte schake-

deze ziekten te verbeteren was het doel van deze

laar is het van bacteriën afkomstige Tet-systeem,

studie 123I- en 18F-gelabelde radiofarmaceutica

waarbij toediening van doxycycline (van origine een

te ontwikkelen voor het afbeelden van D2/3-high-

antibioticum) de eiwit productie aanzet. In dit project

receptoren voor SPECT en PET, en commercieel te

worden nieuwe Tet-systemen ontwikkeld welke de

exploiteren.

toepassings-mogelijkheden verbeteren en verbreden.

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

Binnen dit project is succesvol samengewerkt tussen

Naast de succesvolle ontwikkeling van betere

de universiteiten van Amsterdam, Groningen, en

doxycycline-gereguleerde Tet-systemen (follow

Eindhoven (Technische Universiteit). Er zijn radio-

up van project 06177; patent verkregen en thans

farmaca ontwikkeld die in-vitro met hoge affiniteit

commercieel verkrijgbaar) is het ons gelukt nieuwe

en selectiviteit aan dopamine D2/3-high receptoren

Tet-systemen te ontwikkelen die reageren op andere

binden. Tevens is het gelukt om enkele liganden

stoffen dan doxycycline, waaronder stoffen zonder

te labellen met 18F en 123I, respectievelijk voor

antibacteriële activiteit (geen bijwerkingen op de

PET- en SPECT- imaging. Bij dierexperimenteel

darmflora), met een kortere vervaltijd (betere aan/

onderzoek bleek echter dat de specifieke opname

uit response), of met een betere weefselpenetratie

in de hersenen in doelgebieden te laag was om de

(bijvoorbeeld de hersenen). Daarnaast zijn nieuwe

humane studies op te starten. Dit project heeft geleid

Tet-systemen ontwikkeld die het mogelijk maken

tot veel kennis over de rol van dopamine D2/3-high

om de productie van twee verschillende eiwitten

receptoren en het vervaardigen van agonist PET- en

onafhankelijk van elkaar te reguleren.

SPECT- liganden voor het afbeelden van dopamine receptoren.

Gebruikers AMT Biopharma (Amsterdam) / Crucell Nederland BV

Gebruikers

Max-Delbrück-Centrum für Molekulare Medizin

Gutenberg-Universität Mainz (Duitsland) /

(Berlin, Duitsland) / Rijksuniversiteit Groningen /

Radboud universitair medisch centrum

TET Systems Holding GmbH & Co. KG (Heidelberg,

(Nijmegen) / Technische Universiteit Eindhoven /

Duitsland) / ZMBH (Heidelberg, Duitsland)

Universitair Medisch Centrum Groningen / VU Medisch Centrum Amsterdam

74


(Leiden) / Leids Universitair Medisch Centrum /

GE Healthcare (Eindhoven) / Johannes

D

Multiscale model adaptation for dynamic performance of multiphase materials

10117

BBA

Projectleider Dr. S.R. Turteltaub Programma Perspectief -

Multiscale Simulation Techniques (MUST)

Totale

toewijzing in euro 384.504 Contracten Optie: Technische

Reducing uncertainty in prediction of dune erosion during extreme conditions

10196

BBA

Projectleider Prof.dr.ir. M.J.F. Stive Programma Open



233.430

Universiteit Delft, Rijksuniversiteit Groningen, Tata Steel



127.200

Doelstelling

Doelstelling

Het algemene onderzoeksdoel van dit project is het

Doel is om beter inzicht te krijgen hoe de mate van

ontwikkelen van een robuuste multischaalmethode

duinafslag afhangt van fysische parameters/proces-

voor het simuleren van de thermomechanische

sen met de nadruk op het in rekening brengen van de

reacties van meerfasige materialen en om hiervan

bijbehorende onzekerheden. Bestaande duinafslag-

een voorspellend instrument te ontlenen om deze

modellen worden gebruikt om meer inzicht te krijgen

materialen te optimaliseren in termen van hun sterkte

in juist die gevallen die onvoldoende worden gedekt

en ductiliteit op basis van microstructurele kenmerken.

door de vigerende toetsmethode voor duinafslag.

Dit zal uiteindelijk worden gebruikt voor het ontwik-

De invloed van de ligging van het dwarsprofiel en de

kelen van macroschaal constitutieve modellen die het

scheve golfinval en kustkromming staan centraal.

materiaalgedrag nauwkeurig representeren tijdens het

De resultaten worden ingebracht in het lopende, door

vormen van het materiaal en tijdens crashsimulaties.

RWS geïnitieerde, project Sterkte en Belastingen Waterkeringen, waarin een herziene toetsmethode

Resultaat na 5 jaar

voor duinen wordt ontwikkeld.

Nieuwe fundamentele inzichten over de koppeling tussen de thermische- en mechanische- velden van

Resultaat na 5 jaar

een multifasig staal zijn ontdekt, welke de rol van

De modelaanpak is potentieel bruikbaar voor de

temperatuur in mechanische eigenschappen verdui-

ongeveer 40% van de duinenkust die met de huidige

delijken. Een geoptimaliseerd paradigma voor het

toetsmethode voor duinen niet goed getoetst kan

ontwikkelen van nieuwe multifasige materialen was

worden. De kustlangse dimensie, die nu in beschou-

ontwikkeld in het project, namelijk een ontwerpcyclus

wing kan worden genomen, blijkt van cruciaal belang

van de actuele microstructuur tot macroscopische

te zijn voor het goed voorspellen van duinafslag langs

eigenschap. Dit paradigma heeft geleid tot een

zowel gekromde als rechte kusten met scheve golf-

effectief numeriek instrument om het effect van de

inval. Voor beide situaties blijkt de hoek van golfinval

structuur op effectieve eigenschappen te bestuderen.

veel belangrijker te zijn dan tot nu toe onderkend.

Als toepassing van dit paradigma werd het effect van

Modelberekeningen voorspellen een duinafslag

gestreepte microstructuren in staal verklaard door

toename van 30 tot 50%. Met Rijkswaterstaat en

middel van een gedetailleerde multischaal analyse,

Deltares wordt bekeken hoe de bevindingen kunnen

waarbij de optimiliteit van niet-gestreepte structures

worden ingebed in de toekomstige toetsmethode

werd aangetoond.

voor duinen.

Gebruikers

Gebruikers

Dassault Systems Simulia BV (Maarssen) / Tata Steel

ARCADIS Nederland BV (Zwolle) / Deltares (Delft) /

(IJmuiden)

HaskoningDHV Nederland BV (Nijmegen) / HKV Lijn in water (Lelystad) / Rijkswaterstaat (Lelystad) / Royal HaskoningDHV (Utrecht) / Waterschap Scheldestromen (Middelburg)

STW-projecten 2009

75

Multiphase steels: from global knowledge to industrial design at the level of individual grains

Mechanics: it’s chemistry!

10225

AAA

10249

BBA

Projectleider Dr.ir. N. Kringos Programma Vernieuwings-

Projectleider Dr. E. Jimenez-Melero Programma Vernieu-

impuls - Veni

wingsimpuls - Veni



Bio-nano sensors for medical, agro-food and environmental applications

10255

Projectleider Prof.dr. E.J.R. Sudhölter Programma


Doelstelling

Doelstelling

BBA Totale toewijzing in euro


184.000

Doelstelling

Het doel van mijn project is ingenieurs in staat te

Geavanceerde multifase staalsoorten met hoge

Het project beoogt het ontwikkelen van nanodraad

stellen, via een koppeling van de fundamentele micro-

sterkte zijn gewenst door de auto industrie om met

veldeffect transistoren voor de ultra-gevoelige en

schaal chemische processen aan de macroschalen

dunnere metaalplaten lichtere voertuigen te maken

selectieve detectie van biomoleculen. De werkzaam-

van mechanische eigenschappen, materiaal te

die zowel minder brandstof gebruiken als veiliger

heden zijn onderverdeeld in (1) het maken van de

gebruiken van binnen naar buiten. Op maat gemaakte

zijn voor de inzittenden. De aanwezigheid van

nanodraad structuren; (2) het biofunctionaliseren

materiaaleigenschappen met een verbeterde

zachte, meta-stabiele fases die onder externe druk

ervan; (3) het ontwikkelen van antilichaam receptoren;

functionele levensduur te maken door de controle

veranderen in harde, stabiele fases maakt dit mogelijk

en (4) het ontwikkelen van influenza receptoren.

en het stimuleren van de chemische processen, en

door een uitzonderlijke combinatie van vormbaaheid

Doorgevoerde uitbreidingen zijn het toepassen van

hiermee de noodzaak te beëindigen om deze eigen-

en sterkte. Doel van het project was voor het eerst

impedantie- en optische resonatormetingen als

schappen en levensduur in het design te realiseren.

unieke kennis te verkrijgen over de stabiliteit van

uitlezingsmethode van de bioherkenning.

die meta-stabiele fases in complexe multifase staal Resultaat na 5 jaar

microstructuren op het niveau van individuele korrels

Resultaat na 5 jaar

Het begrijpen van de fundamentele relatie tussen

met behulp van een hoge energie synchotron super

(1) Nanodraad veld effect transistoren zijn volgens

de chemische processen en de mechanische eigen-

microscoop. Die kennis kan gebruikt worden om

drie verschillende methodes gemaakt met als

schappen van asfaltmateriaal. Het maken van een

staalsoorten met bovengenoemde eigenschappen

kleinste dimensies 80-100 nm. Zij zijn onderzocht

koppeling tussen geavanceerde chemophysical

te ontwerpen voor de auto industrie.

op respons op veranderde pH, polyelectrolyte

karakteriseringstechnieken en state-of-the-art computationele modelleringstechnieken. Er is voldaan

adsorptie en influenza detectie. (2) Electrochemische Resultaat na 5 jaar

aryldiazoniumkoppelingen zijn in detail bestudeerd,

aan een verbetering van de sstate-of-the-art kennis

In dit project hebben we complexe monster

evenals de adsorptie van nieuw ontwikkelde biotine

op het vormend modelleren van asfaltmaterialen

omgevingen en experimentele methodes ontwikkeld

gemodificeerde polyelectrolyten. (3) HSP-antigenen

door het opnemen van meerdere schalen en

om het gedrag van korrels in multifase staal te onder-

zijn ontwikkeld gerelateerd aan tuberculose en

disciplines en het ontwikkelen van een nieuwe

zoeken op micro- tot nanoschaal met een hoge

succesvolle selectieve hormoon detecties zijn verricht

filosofie voor asfaltmaterialen. We kunnen nu

energie synchotron super microscoop. Dat maakte

aan humane cellen op geïnterdigiteerde electrodes.

asfaltmaterialen ontwerpen met mechanische

het mogelijk voor het eerst de fase stabiliteit van

(4) Monoclonale antistoffen tegen influenza

eigenschappen die een beheersbaar en voorspelbare

hele kleine korrels te volgen in hoge-sterkte multifase

nucleoprotein zijn gemaakt.

milieu-gevoeligheid hebben.

staalsoorten bij relevante condities: temperatuur, stress, tijd en in gebruik bij voertuigen (bijvoorbeeld

Covalys Biosciences AG (Witterswil, Zwitserland) /

overgedragen aan Nederlandse industriële partners,

FrieslandCampina (Leeuwarden, Wageningen) /

toeleveranciers aan de auto-industrie. Zij konden

Het Waterlaboratorium (Haarlem) / Micronit

betrouwbare modellen maken voor het gedrag van

Microfluidics BV (Enschede) / Nanosens (Zutphen) /

de materialen tijdens verwerking en onderhoud.

Plant Research International (Wageningen) / Vitens

Dit is een begin om nieuwe ultra hoge sterkte

Laboratorium (Leeuwarden)

staalsoorten met de gewenste eigenschappen naar wens te ontwerpen. Gebruikers DAF Trucks NV (Eindhoven) / FNsteel BV (Alblasserdam) / PANalytical BV (Almelo) / SKF Engineering & Research Centre BV (Nieuwegein) / Tata Steel (IJmuiden) / Technische Universiteit Delft / Technische Universiteit Eindhoven

76


Gebruikers

botsproeven). Deze gedetailleerde kennis is direct

Strong and gentle grip to wet and soft tissues: a sticky business

10259

BBA

Super e-paper by liquid-silicon technology

10312

A new imaging method for breast cancer detection with ultrasound

AAA

Projectleider Dr. D. Dodou Programma Vernieuwings-

Projectleider Dr. R. Ishihara Programma Open Technolo-

impuls - Veni

gieprogramma



inkomsten in euro

Doelstelling

80.000

Doelstelling

10331

BBA

Projectleider Dr. K.W.A. van Dongen Programma




Doelstelling

Bij de meeste chirurgische ingrepen tot op heden

Het doel van het project is het realiseren van super

Het doel van het onderzoek was het ontwikkelen

wordt gebruik gemaakt van pincetten met tanden.

e-paper: een PC op basis van een flexibel polymeer

van afbeeldingsalgoritmes om borstkanker met

Het doel van dit onderzoek was om een nieuwe

folie waarin een display, de aansturing daarvan,

behulp van ultrageluid op te sporen. De algoritmes

methode van grip te ontwikkelen. In dit concept

geheugen, dataverwerking en draadloze commu-

die gedurende het project zijn ontwikkeld moeten

wordt hoge grip gegenereerd door adhesie, zonder

nicatie zijn geïntegreerd. Hiertoe stellen wij enkele

het mogelijk maken om een kwantitatieve bepaling

dat hierbij knijpkrachten uitgeoefend hoeven te

nieuwe methodes en technieken voor waarbij snelle

van de geluidsnelheid van het medium te maken.

worden. De inspiratie hiervoor was de manier waarop

elektronische circuits op basis van silicium direct op

Op basis van deze geluidssnelheidsprofielen kunnen

grip gegenereerd wordt door stekelhuidigen.

een plastic ondergrond worden gedeponeerd. Dit

tumoren beter worden opgespoord en kan er beter

zal dunne-film transistoren met een hoge mobiliteit

een onderscheid worden gemaakt tussen diverse

realiseren op een flexibele ondergrond en maakt het

type weefsels.

Resultaat na 5 jaar Er is een experimentele opstelling ontwikkeld voor

zo mogelijk de silicium chips (IC’s) te elimineren. Resultaat na 5 jaar

niet-invasieve krachtmetingen in drie richtingen van een voetje van zee-egel. Een rekenmodel van de grip

Resultaat na 5 jaar

Gedurende de loop van het project zijn meerdere

een voetje van een stekelhuidige met optimale vorm

Met de doctor-blade bekleding van puur cyclopen-

afbeeldingen inversie algoritmes ontwikkeld. Testen

voor maximale grip is voorgesteld, en de resultaten

tasilaan (CPS) monomeren, uitharding met een

op synthetische data hebben laten zien dat alleen

van dit model zijn vergeleken met data van echte

UV-belichting, verhitting op 350 °C en het

niet-lineaire methodes goed in staat zijn om een

stekelhuidigen. Vervolgens is een werkend prototype

verwijderen van waterstof met de excimerlaser

accurate reconstructie van het geluidsnelheids-

van een laparoscopische grijper ontworpen en ex-vivo

op.kamertemperatuur, kan, zonder schade aan de

profiel van een borst te maken. De behaalde inzichten

geëvalueerd. Dit prototype is uitgerust met een

polyimide laag een amorphous siliciumlaag met

worden gebruikt om het bestaande 3D-scansysteem

speciale bio-adhesieve film. Een vervolgproject op het

lage waterstof concentratie gevormd worden,

van Karlsruhe Institute of Technology te verbeteren.

gebied van biologisch geïnspireerde grip is recentelijk

bovenop een polyimide substraat. Single-grain Si.

Daarnaast wordt momenteel een 2D-systeem aan

gehonoreerd door STW.

TFTs zijn geproduceerd met deze lage temperatuur

de Technische Universiteit Delft ontwikkeld om de

a-Si laag en de ladingsdrager mobiliteit, resulteerde

algoritmes verder te testen op experimentele data.

in 460 cm2/Vs voor electronen en 121 cm2/Vs voor

Tevens heeft het onderzoek geleid tot een promotie


gaten. Dit is de eerste keer dat single-grain Si TFTs

en enkele publicaties op congressen en in internatio-

Corbion Purac (Gorinchem) / De Koningh Medical /

zijn gefabriceerd bovenop een flexibel substraat.

nale tijdschriften.

Gebruikers

Systems BV (Arnhem) / DEAM (Amsterdam) / Leids Universitair Medisch Centrum (Leiden) / Nederlandse

Gebruikers

Gebruikers

Vereniging voor Endoscopische Chirurgie / (NVEC)

Bridgestone Corporation (Kodaira-Shi, Japan) /

Bevolkingsonderzoek Oost (Deventer) / Erasmus MC

(Veldhoven) / Technische Universiteit Delft /

Holst Centre (Eindhoven) / IRX Innovations BV

(Rotterdam) / Karlsruher Institut für Technologie


(Son en Breugel) / Philips Research (Eindhoven) /

(Duitsland) / Landelijk Referentie Centrum voor

Polymer Vision Ltd. (Eindhoven) / Technische

Borstkankerscreening (LCRB) (Nijmegen) / Oldelft

Universiteit Delft

Ultrasound BV (Delft) / Radboud universitair medisch centrum (Nijmegen)

STW-projecten 2009

77

Signal processing for self-organizing wireless networks

10382

AAA

flexFLOX: Flameless combustion conditions and efficiency improvement of single- and multi-burnerFLOX furnaces in relation to changes in fuel and oxidizer composition

10428

BCB

Projectleider Prof.dr.ir. G.J.T. Leus Programma Vernieu-

Projectleider Prof.dr. D.J.E.M. Roekaerts Programma

wingsimpuls - Vici

Perspectief - Clean Combustion Concepts (CCC)


Totale


Universiteit Delft, Tata Steel

Image manipulation for wafer plane conformity in optical lithography systems

10449

BAA

Projectleider Ir. J.W. Spronck Programma Perspectief -

Smart Optics Systems (SOS)


749.784


425.000

Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Het belangrijkste doel van dit project was de ontwik-

Met geavanceerde experimentele laserdiagnostische

Om computerchips verder te miniaturiseren moeten

keling van zelf-organiserende netwerken waarbij enkel

methoden en computational fluid dynamics (CFD)

waferscanners steeds extremere positioneernauw-

lokale communicatie wordt gebruikt en iedere node

modellen zal worden onderzocht wat de invloed is

keurigheid behalen. Als onderdeel hiervan moet de

zijn procedures (voor het gebruik van het spectrum,

van veranderingen in brandstof- en oxidatorsamen-

locale vervorming van de vrij dunne lithografische

voor sensing, informatieverwerking, en lokalisatie)

stelling op ‘vlamloze’ verbranding (FLOX = Flameless

maskers en wafertafels beperkt worden. Het doel

aanpast op basis van de informatie die ontvangen

Oxidation). FLOX is een schone verbrandingstechniek

van dit project was het vinden en experimenteel

wordt van naburige nodes. Het voorgestelde onder-

gebaseerd op verdunning van lucht en/of brandstof

verifiëren van methoden voor het nauwkeurig bepalen

zoek heeft niet enkel geleid tot nieuwe inzichten in

met hete verbrandingsproducten. Voor de expe-

en minimaliseren van de vervorming. De nadruk

zelf-organisatie, maar ook tot nieuwe algoritmen en

rimenten zal gebruik gemaakt worden van twee

lag hierbij op de mogelijke onnauwkeurigheid en

communicatietechnologie.

testopstellingen: een speciale onderzoeksbrander

reproduceerbaarheid onder invloed van externe

(jet-in-hot-coflow) en een testoven met meerdere

stoorbronnen.

Resultaat na 5 jaar

regeneratieve branders. Resultaat na 5 jaar

Dit project heeft geresulteerd in verschillende akoestische onderwatermodemimplementaties in

Resultaat na 5 jaar

De dynamische vervorming van lithografische maskers

samenwerking met TNO, die zelf-organiserende

In experimenten met de jet-in-hot-coflow brander

kan sterk worden gereduceerd door een nieuw

onderwatercommunicatie mogelijk maken. In

werden de details van het ontstekingsproces

ontwerp van de maskerophanging. Dit ontwerp is

samenwerking met Philips hebben we ook nieuwe

opgehelderd voor mengsels van aardgas en waterstof

uitgewerkt tot een prototype dat experimenteel

lokalisatiealgoritmes ontwikkeld voor de controle

en van aardgas en koolzuurgas (biogas). Een CFD-

is getest en presteerde zeer goed. Er is uitgebreid

van binnenhuisverlichting en met Thales hebben we

model om de turbulente verbranding in deze condities

onderzoek gedaan naar de vervorming van wafer-

innovatieve radaroplossingen bedacht gebaseerd

accuraat en efficiënt numeriek te beschrijven werd

tafels. Verschillende wiskundige algoritmes voor het

op compressive sensing. Onze samenwerking met

ontwikkeld en gevalideerd. In de testoven werden

vinden van een strategische sensorplaatsing en het

Shell heeft ook geleid tot nieuwe methodes voor

in-situ metingen verricht van gassamenstelling en

schatten en compenseren van de vervormingen zijn

seismische signaalverwerking, voor zowel imaging

temperatuur en werden branderconfiguraties met

ontwikkeld en experimenteel getest. De methodes

toepassingen als voor het detecteren van seismische

laagste emissies en hoogste efficiëntie voor wat

zijn bruikbaar in waferscanners, maar ook in andere

activiteit.

betreft warmteoverdracht bepaald. Ook de invloed van

toepassingsgebieden waar de locale vervorming of

gewijzigde brandstofsamenstelling werd onderzocht.

temperatuurverdeling met hoge nauwkeurigheid moet

De industriële partners gebruiken de inzichten op

worden bepaald.

Gebruikers Holst Centre (Eindhoven) / Philips Eindhoven /

diverse manieren: in branderontwerp, in fornuis- en

Philips Research (Eindhoven) / Philips Research

ovenontwerp en in ontwikkeling van software voor

Europe - Eindhoven / SOWNet technologies BV

CFD-modellen.

(Delft) / TNO Delft / TNO Den Haag

(Veldhoven) / Janssen Precision Engineering BV Gebruikers CelSian Glass & Solar BV (Eindhoven) / DNV GL (Groningen) / NUMECA International (Brussel, België) / Rijksuniversiteit Groningen / Shell Global Solutions International BV (Amsterdam) / Stork Thermeq BV (Hengelo) / Tata Steel (Velsen-Noord) / Technische Universiteit Eindhoven / TNO Eindhoven / Université de Mons (België) / Université Libre de Bruxelles (België) / Universiteit Twente (Enschede) / WS-Wärmeprozesstechnik GmbH (Renningen, Duitsland)

78


Gebruikers AAE BV (Helmond) / ASML Netherlands BV (Maastricht-Airport)

Unravelling the quaternary era; optical dating of sediments up to 2.6 million years old

10502

BCB

Projectleider Prof.dr. J. Wallinga Programma Open Tech-

nologieprogramma


E

Kindred Spirits: privacy enhanced social networking

10527

BBA

Projectleider Prof.dr.ir. R.L. Lagendijk Programma Samen-

werkingsprogramma - Sentinels


euro 651.675

Doelstelling

Doelstelling

Ouderdomsbepaling is essentieel voor geologen en

De focus van dit project ligt op het verbeteren van

archeologen om respectievelijk de ontwikkeling van

privacy in online sociale netwerken van gelijkgestem-

het aardoppervlak en de ontwikkeling van de mens te

den: kindred spirits. Online sociale netwerken bestaan

bestuderen. Doel van het project was om betrouwbare

op allerlei terreinen: van dating sites en kookclubs tot

dateringsmethoden te ontwikkelen om het moment

medische fora. Om gelijkgestemden te kunnen vinden,

van afzetting en begraving van sediment gevormd

maken deze netwerken gebruik van grote hoeveel-

tijdens de afgelopen 2.6 miljoen jaar te bepalen.

heden persoonlijke data. Gebruikers hebben echter

Gangbare methoden zijn toepasbaar tot ongeveer

weinig zicht op hoe hun privacy wordt gewaarborgd.

150.000 jaar terug. Voor een goed begrip van

Binnen het dit project zal geprobeerd worden een

ontstaansgeschiedenis van het landschap en evolutie

aantal privacy aspecten op te lossen, om zo bij te

van de mens is een langere tijdshorizon essentieel.

dragen aan betrouwbare, veilige en transparante


sociale netwerken waarin gebruikers zich met meer Resultaat na 5 jaar

zelfvertrouwen begeven. De ambitie van het project

Het project heeft een belangrijke bijdrage geleverd

is om een matching netwerk protocol te maken dat

aan de ontwikkeling en validatie van nieuwe betrouw-

kindred spirits in staat stelt elkaar te ontmoeten, een

bare dateringsmethoden voor de laatste half miljoen

groep te vormen, en deze uiteindelijk weer te verlaten,

jaar. Deze methoden zijn gebaseerd op veldspaat-

met maximale gegevensbeveiliging.

mineralen, en worden inmiddels breed toegepast binnen geologisch en archeologisch onderzoek

Resultaat na 5 jaar

(onder andere Nature publicatie). De ontwikkeling

Gedurende de looptijd van het project is de focus

van methoden voor nog oudere sedimenten is nog

verschoven naar het maken van aanbevelingen op

niet voltooid. Op dit moment werkt de postdoc met

basis van anonieme gegevens. Er is een protocol

een VENI-beurs verder aan de ontwikkeling van de

ontwikkeld dat informatie van een consument

VSL-methode. Initiële resultaten hoopgevend.

versleuteld naar de provider stuurt, daar verwante (tevens versleutelde) informatie zoekt, en die

Gebruikers

versleuteld terug naar de klant stuurt. Pas bij de

Cosine Research BV (Leiden) / ESTEC - European

klant wordt de encryptie opgeheven. Dit protocol

Space Research and Technology Centre (Noordwijk) /

is toegepast op twee casestudies; voor set top

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (Amersfoort) /

boxen voor pay tv, en voor wellbeing-recommenders

TNO Utrecht / Université de Genève (Zwitserland) /

gebaseerd op medische gegevens. De medische

Universiteit Leiden / Universiteit Utrecht

toepassing van het project heeft een vervolg gekregen binnen de Trusted Healthcare and Services tak van het COMMIT-programma. Gebruikers Irdeto BV (Hoofddorp)

STW-projecten 2009

79

Spatio-temporal development of structure during flow-induced crystallization of polyolefins

08083

ABA

Integrated quantum photonic technologies

10380

BBA

XCiDE: crossing the combustion modes in diesel engines

10417

BBA

Projectleider Prof.dr.ir. H.E.H. Meijer Programma Open

Projectleider Prof.dr. A. Fiore Programma Vernieuwings-

Projectleider Dr.ir. L.M.T. Somers Programma Perspectief -


impuls - Vici

Clean Combustion Concepts (CCC)



224.231



Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Het doel was uitbreiding en verbetering van fysisch/

Bankgegevens kunnen intrinsiek veilig via internet

Om aan de steeds strengere milieueisen te kunnen

numerieke modellen van de groep Polymeer Techno-

worden verzonden door de individuele bits te coderen

voldoen is het noodzakelijk om nieuwe verbrandings-

logie aan de Technische Universiteit Eindhoven, die de

als een quantum toestand van één enkel foton.

concepten voor vrachtwagenmotoren te ontwikkelen.

invloed van stroming op het kristallisatiegedrag van

In dit project worden miniatuur optische schakelingen

Doelstellingen voor dit project zijn: (1) Bepaling

polymeren beschrijven. Dergelijke modellen geven een

en circuits ontwikkeld die één enkel foton kunnen

toepassingsgebied schone verbrandingsconcepten

gedetailleerd beeld van de soort, afmeting en oriënta-

genereren, manipuleren en detecteren.

met conventionele diesel brandstof. (2) Idem met

tie van de verschillende kristallijne fases en structuren die kunnen ontstaan afhankelijk van de thermische en

alternatieve brandstof. (3) Ontwikkelen van een Resultaat na 5 jaar

state-of-the-art verbrandingsmodel dat het effect

In dit project hebben we geïntegreerde bronnen en

van brandstof kan modelleren in de verschillende

detectoren van enkele fotonen ontwikkeld. Voor de

verbrandingsregimes. (4) Opbouwen van kennis

eerste keer zijn ze op hetzelfde materiaal gerealiseerd

omtrent de toepasbaarheid van nieuwe verbrandings-

Een suspensiemodel is ontwikkeld en gevalideerd,

(een halfgeleider), wat de volledige integratie van

concepten.

en gekoppeld aan een kristallisatiemodel dat de

al nodige functionaliteit mogelijk maakt. Door het

invloed van stroming berekent. Er is ook een kritische

gebruik van een nieuwe nano-elektromechanische

stromingsconditie bepaald. Door gecombineerde

technologie, zijn de bronnen volledig instelbaar in

Dit soort onderzoek zit nog duidelijk in een

reometrie en Differential Scanning Calorimetry

frequentie. Deze technologie wordt nu verder onder-

pre-competitieve fase. Echter de kennis die is

(RheoDSC) is aangetoond hoe zulke structuren

zocht in een ander STW-project voor toepassing in de

opgebouwd, zowel experimenteel als numeriek,

kunnen worden herkend. Met slitstroming is de

spectroscopie. In het gebied van detectoren, hebben

is groot en heeft een duidelijk gevolg voor de

vorming van kristallijne structuren in fracties van

we de detectie van 1-24 fotonen kunnen aantonen,

onderzoekslijn van de groep. Momenteel wordt met

seconden gemeten. Hieruit zijn nieuwe modellen

wat nieuwe mogelijkheden biedt in het gebied van

de projectpartners overlegd over een vervolgproject

ontwikkeld voor de beschrijving van meer-fase/

sensing.

op het gebied van Pre-mixed Charge Compression

stromingscondities. Resultaat na 5 jaar

multi-morfologie kinetiek. Met deze modellen kun je een nauwkeurige beschrijving geven van morfologie,

Resultaat na 5 jaar

Ignition (PCCI) dat ingaat op de implementatie in Gebruikers

de huidige generatie diesel motoren en de impact

kristallisatiekinetiek, en viscositeit als resultaat


van zo’n concept op de (problematische verdeling)

van experimenten of processen. Hiermee kun je

Avantes BV (Apeldoorn) / Cosine Research BV

van brandstof mix in Europa (te veel benzine te

eigenschappen en processen optimaliseren.

(Leiden) / LioniX BV (Enschede) / SMART Photonics

weinig diesel).

(Eindhoven) / SRON - Netherlands Institute for Space Gebruikers

Research (Utrecht) / Thales Research and Technology

Gebruikers

Basell Polyolefine GmbH (a LyondellBasell Industries

(Palaiseau Cedex, Frankrijk) / Université de Genève

Avantium Technologies BV (Amsterdam) /

company) (Frankfurt am Main, Duitsland) /

(Zwitserland) / VTEC Lasers & Sensors (Eindhoven)

Dacolt (Maastricht) / DAF Trucks NV (Eindhoven) /

Borealis GmbH (Linz, Oostenrijk) / Georgetown

Delphi Diesel Systems Limited (Gloucestershire,

University (Washington DC, Verenigde Staten) /

Groot-Brittannië) / IFP (Rueil-malmaison, Frankrijk) /

IME Technologies (Eindhoven) / Katholieke

Shell Global Solutions (Chester, Groot-Brittannië) /

Universiteit Leuven (België) / SABIC T&I,

Shell Global Solutions International BV (Amsterdam)

STC Geleen / Technische Universiteit Eindhoven

80


MoST: Multi-scale modification of swirling combustion for optimized gas turbines

10425

BBA

Suppression of thermo-acoustic instabilities in central heating equipment by burner design optimization and active control

10430

CCB

Projectleider Dr.ir. R.J.M. Bastiaans Programma Perspec-

Projectleider Prof.dr.ir. I. Lopez Arteaga Programma

tief - Clean Combustion Concepts (CCC)


Totale toewij-

zing in euro 507.858 Totale inkomsten in euro 147.920

Doelstelling

514.740



Doelstelling

Magneto-active mixing and catching for microfluidic biosensors

10458

CCB

Projectleider Dr.ir. A.M. de Jong Programma Open Tech-

nologieprogramma



Doelstelling

Gasturbines die worden gebruikt in gasgestookte

Het doel van dit project is het onderdrukken van

Het gebruik van magnetische micro/nano-deeltjes in

elektriciteitscentrales moeten ook stabiel kunnen

akoestische fluctuaties (geluid en trillingen) in

microfluidische systemen voor snelle point-of-care

werken als de gaskwaliteit fluctueert. Instabiele

boilersystemen met complexe brander configuraties.

diagnostiek biedt een aantal voordelen. De deeltjes

verbranding kan leiden tot ernstige schade aan de

Volledig voorgemengde verbranding wordt breed

kunnen eenvoudig voorzien worden van een reactieve

turbine en hoge reparatiekosten. Het idee van het

toegepast in dit soort systemen met als gevolg een

coating (bijvoorbeeld antilichamen) en zijn met behulp

MoST-project is om twee nieuwe concepten van

lagere thermische NOx vorming maar een hogere

van externe magneetvelden te bewegen in de sample

schone turbulente verbranding te onderzoeken.

gevoeligheid voor akoestische instabiliteit. Nieuwe

oplossing. Met behulp van numerieke simulaties en

Het eerste concept is low swirl verbranding dat lage

generaties verwarmingssystemen zijn nodig om

experimenten zullen nieuwe technieken worden ont-

emissies geeft. Het tweede concept is resonante

de thermische NOx vorming te verlagen en om de

wikkeld om de magnetische deeltjes zo te bewegen

turbulentie dat verhoogde menging oplevert.

systemen in de toekomst te laten functioneren met

dat de vangst en detectie van de te meten stoffen

Beide concepten zullen onderzocht worden met

variabele gassamenstelling.

(targets) zo efficiënt mogelijk is.

behulp van experimenten en numerieke simulaties. Resultaat na 5 jaar Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

Er zijn talloze direct toepasbare resultaten bereikt in

Er zijn meerdere protocollen ontwikkeld om door

Experimenten hebben aangetoond dat er wel

dit project. Een efficiënt numeriek model is ontwikkeld

middel van roterende velden en veld gradiënten

degelijk resonante turbulentie gevonden kan worden.

om onstabiel gedrag van de ketel te signaleren.

magnetische deeltjes afhankelijk van de toepassing zo

Er werd veel verwacht van roterende schijven met

Daarnaast zijn er uitgebreide metingen van het

efficiënt mogelijk te laten bewegen. Er zijn protocollen

verschillende patronen van perforaties voor het

dynamisch gedrag van branders verricht en is een

ontwikkeld voor efficiënte menging van de vloeistof,

bevorderen van de menging, maar de resultaten

fitmethode ontwikkeld om dit gedrag te beschrijven.

transport van targets naar het sensor oppervlak.

hiervan voldeden niet aan de verwachtingen.

Een numeriek model van de vlam is ontwikkeld die het

Door gebruik te maken van translatie en rotatie van de

Het gebruik van fractale grids, waarbij stationaire

dynamisch gedrag van de vlam voorspelt. Dit model

deeltjes kan de reactie die leidt tot vangst van speci-

schijven met fractale perforaties worden gebruikt

is door de betrokken ketelfabrikanten overgenomen

fieke targets met een factor 100 versneld worden en

blijkt echter wel effectief. Hiermee kon een groter

om hun producten verder te ontwikkelen. Bovendien

de binding van de targets aan het sensor oppervlak

vlamoppervlak gecreëerd worden met een grotere

is er een experimentele methode ontwikkeld om het

een factor vijf. Verder is er een methode ontwikkeld

verbrandingssnelheid, wat ook met simulaties

akoestisch gedrag van ketelonderdelen te bepalen die

om de magnetische deeltjes door het sample volume

gereproduceerd kon worden. Op verzoek van een

deels door de bedrijven worden toegepast.

te dispergeren en gevormde clusters op te breken. Op

van de betrokken bedrijven is onderzocht of deze vinding geoctrooieerd kon worden, maar dat is uiteindelijk niet gebeurd.

een van de vindingen is octrooi aangevraagd, maar dat Gebruikers (Lichtenvoorde) / Bekaert Combustion

Gebruikers

is uiteindelijk niet doorgezet.

AGPO Ferroli (Breda) / Atag Verwarming BV Gebruikers

Technology BV (Assen) / Honeywell (Emmen) /

Micronit Microfluidics BV (Enschede) / Philips

Ansaldo Thomassen BV (Rheden) / ANSYS Germany

Noritz Corperation (Chuo-Ku, Japan) / Remeha BV

Research Europe - Eindhoven / TNO Eindhoven

GmbH (Otterfing, Duitsland) / GDF SUEZ Energie

(Apeldoorn) / Technische Universiteit Eindhoven

Nederland (Zwolle) / Laborelec (Linhebeek, België) / OPRA Optimal Radial Turbine BV (Hengelo) / Shell Global Solutions International BV (‘s-Gravenhage) / Universiteit Twente (Enschede)

STW-projecten 2009

81

Adaptive multiscale methods for airbag-deployment-safety simulations

10476

BCA

Guiding the self-organization of high-tech plasmas: Modeling, experiments and in-depth monitoring of magnetized plasmas

10497

CBB

Projectleider Prof.dr.ir. E.H. van Brummelen Programma

Projectleider Dr.ir. J. van Dijk Programma Open Tech-


nologieprogramma


247.929


Contracten Optie: Technische Universiteit Eindhoven,

Energieonderzoek Centrum Nederland

CREST: collusion resistant tracing

10518

BBA

Projectleider Dr. B. Skoric Programma Samenwer-

kingsprogramma - Sentinels


550.154

Totale inkomsten

in euro 298.000

Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Airbags kunnen ernstig letsel bij een passagier

Er is een groeiende interesse in high-tech plasma’s

De content industrie wordt geplaagd door meerdere

veroorzaken als contact optreedt voordat de airbag

voor nieuwe toepassingen in de milieutechnologie,

vormen van piraterij. Men gebruikt digitale water-

volledig ontvouwen is. Het doel van dit project is het

materiaalkunde en lichtindustrie. In een microgolf-

merken om ongeauthoriseerde herdistributie te

ontwikkelen van adaptieve multi-schaal numerieke

gedreven plasma-enhanced Chemical Vapor

traceren, maar daarbij treedt het probleem op dat

technieken om met behulp van computer simulaties

Deposition (pCVD) reactor worden de elektronen

deze watermerken kwetsbaar zijn voor zogenaamde

de dynamica van airbags nauwkeurig te kunnen

met behulp van een microgolfbron verhit zodat er

‘coalitie-aanvallen’. Het project had twee doel-

beschrijven. Deze technieken kunnen gebruikt worden

een plasma gaat ontstaan. In het project zijn de

stellingen: enerzijds het verbeteren van de theo-

om de veiligheid van passagiers bij botsingen verder

mogelijkheden verkend om het plasma te optimal-

retische onderbouwing van coalitie-resistente codes,

te verbeteren.

iseren door beinvloeding van de productie en het

anderzijds het versterken van de coalitie-resistentie

transport van elektronen met behulp van magneet-

van traceermethodes in praktische situaties zoals

velden en gepulste vermogenstoevoer. Kan men

broadcast encryptie.

Resultaat na 5 jaar Binnen het project is een vloeistof-vaste-stof inter-

zodoende een maximale chemische opbrengst

actie model ontwikkeld op basis van de randintegraal

bereiken terwijl de warmteverliezen beperkt blijven?

methode. Het voordeel van deze methode is dat er geen rekenrooster in het inwendige van het vloeistof

Resultaat na 5 jaar In dit project is de fingerprinting capaciteit vast-

Resultaat na 5 jaar

gesteld, de theoretische grens op wat bereikbaar is

domein gegenereerd hoeft te worden, waardoor de

Om de dichtheden en fluxen van de reactieproducten

met coalitie-resistente codes. Tevens is een code

methode geschikt is voor de zeer grote vervormingen

in het plasma te meten zijn diagnostieken ontwikkeld,

ontwikkeld die deze capaciteit asymptotisch haalt.

die optreden tijdens het airbag ontvouwingsproces.

waaronder Optische Emissie Spectroscopie (OES) en

Producten van Civolution BV hadden reeds een zekere

Daarnaast zijn de eerste stappen gezet voor een

een Thomson-verstrooiingsexperiment. De OES-

mate van collusion robustness ingebouwd. Momenteel

optimale adaptieve strategie, waarbij de randintegraal

methode, in combinatie met een botsings-stralings-

wordt geëvalueerd hoe de resultaten van het project

methode wordt gebruikt in de kleine vouwtjes van

model voor het plasmagas is het meest geschikt

kunnen worden geïmplementeerd. Voor Irdeto BV

de airbag, en meer geavanceerde stromingsmodellen

gebleken voor de industriele plasmabron. De plasma-

zijn met name de behaalde efficiëntie-verbeteringen

worden gebruikt in de grotere volumes. De methode

reactor blijkt in een self-pulsed mode te opereren,

belangrijk, dat wil zeggen dat met minder ymbolen

is beschikbaar gemaakt via open-source software.

eerder werd gedacht dat de vermogenstoevoer

meer aanvallers geïdentificeerd kunnen worden.

Het onderzoek heeft bij de utilisatie partners

continu verliep. Met behulp van een computermodel

Irdeto heeft de resultaten van het dit project met hun

fundamenteel nieuwe inzichten gegeven in de

is de productie van de verschillende silaan-reactie-

bestaande watermerk-technologieën geïntegreerd,

mogelijkheden en implementatie-uitdagingen van

producten voor het eerst ruimtelijk in kaart gebracht.

en op deze wijze vormen de nieuwe technieken een

deze technologie.

welkome aanvulling in het anti-piracy arsenaal. Gebruikers

Gebruikers TASS BV (Rijswijk)

ASML Netherlands BV (Veldhoven) / Draka Comteq

Civolution BV (Eindhoven) / Irdeto BV (Hoofddorp)

Nederland (Petten) / FOM-instituut DIFFER

Stichting BREIN (Hoofddorp) / Technische

(Nieuwegein) / Philips Lighting BV (Eindhoven) /

Universiteit Eindhoven / Ziggo BV (‘s-Gravenhage)

Roth & Rau BV (Eindhoven) / Technische Universiteit Eindhoven / Universite Libre de Bruxelles (België) / Universiteit Utrecht

82


Gebruikers

Fibre BV (Eindhoven) / Energieonderzoek Centrum

Organic ics for integrated sensor systems (ORICIS)

10536

BCB

Projectleider Dr.ir. E. Cantatore Programma Open Tech-

nologieprogramma

G

The vortex-tube as a tool in sustainable energy production


Contracten Optie: Technische Universiteit Eindhoven,

10538

BBA

Projectleider Dr.ir. J.C.H. Zeegers Programma Open

Technologieprogramma 1.336.613



Holst Centre; Patent afstandsverklaring: TNO, Technische Universiteit Eindhoven

Totale inkomsten

in euro 120.000

Doelstelling

Doelstelling

Organische transistoren (OTFTs) worden met hoge

Bij de methaan gaswinning kan CO2 gas vrijkomen,

doorvoersnelheid op flexibele substraten gefabriceerd.

specifiek in onzuivere gasbronnen. Dit CO2 mag niet

Ze zijn geschikt voor het uitlezen van goedkope,

in het aardgasnet terechtkomen. Het doel van dit

flexibele sensoren, zoals temperatuursensoren op

project was om met behulp van een vortexbuis gas

voedselverpakkingen. Doelen van dit project zijn:

te koelen en daarbij een fractie van het gas te laten

(1) Modellering van OTFTs ten behoeve van simulatie

condenseren. Nadat het gas gecondenseerd is in de

van analoge schakelingen; (2) Ontwerp en imple-

vortex buis kan het condensaat afgescheiden worden

mentatie van versterkers, filters en ADCs voor de

met behulp van het hoge centrifugaalveld door de

bewerking van sensorsignalen met OTFTs. Dit project

sterk roterende stroming. Het idee was om een koeler

heeft ook flexibele TFTs onderzocht die gefabriceerd

en scheider in een apparaat te integreren.


zijn met metaaloxides. Resultaat na 5 jaar Resultaat na 5 jaar

Onderzoek is uitgevoerd aan een vortexbuis waarbij

ORICIS heeft doorbraken geboekt die toepassingen

watercondensaat is toegevoegd om de scheidings

van organische transistoren (OTFTs) dichterbij bren-

prestaties te beoordelen. Naast scheiding is ook

gen. Op het gebied van TFT-modellering: (1) Een OTFT

het snelheidsveld in de vortexbuis onderzocht. Het

model gebaseerd op twee exponentiële Distribution

is gebleken dat aan de warme uitgang een geringe

of States (2) Een beschrijving van de contactweer-

(10%) verrijking optreedt, echter condensaat is

stand. Deze modellen leiden tot een aanzienlijke

nauwelijks aan deze zijde te ontrekken. Aan de warme

verbetering van simulatienauwkeurigheid. Op het

zijde verandert het condensaat in damp. Aan de

gebied van TFT-schakelingen zijn de belangrijkste

koude zijde ontstaat condensaat dat neerslaat in de

delen van een signaalbewerkingsketen gedemon-

vorm van kleine druppels. Het blijkt dat 40% van het

streerd: 1) Instelbare filters; 2) Een ADC met 1LSB INL

mogelijk te scheiden condensaat ook daadwerkelijk

voor 6b resolutie; 3) Een 6b 10MS/s IGZO DAC; 4) Een

te verwijderen is. Verdere verbetering is mogelijk,

240-stage shift-register (de grootste OTFT schakeling

echter meer dan 90% scheiding lijkt moeilijk.

tot nu toe). Twee patenten zijn aangevraagd. Gebruikers Gebruikers

DNV GL (Groningen) / Rheinland Westfalen Netz AG

Holst Centre (Eindhoven) / Interuniversity

(Essen, Duitsland) / RWE Rheinland Westfalen (Essen,

Microelectronics Center (Imec) (Leuven, België) /

Duitsland) / Shell Global Solutions International BV

NXP Semiconductors (Eindhoven) / Philips Research

(Amsterdam) / Shell International Exploration and

(Eindhoven) / Polymer Vision Ltd. (Eindhoven)

Production BV (Rijswijk) / Twister BV (Rijswijk) / Universiteit Twente (Enschede) / Vortex Engineering (Nieuwegein)

STW-projecten 2009

83

Surface and bulk nanostructure influence on dissipation in nanoelectromechanical resonators

10082

ABA

The catalyst of the future; Strategic studies on porous materials chemistry

10284

A synthetic streptomycete: rational design of streptomycetes as efficient clinical drug and enzyme factories in industrial fermentations

BBA

Projectleider Dr. G. Palasantzas Programma Open Tech-

Projectleider Dr. I.V. Melián Cabrera Programma Vernieu-

nologieprogramma

wingsimpuls - Vidi



BBA

Projectleider Prof.dr. G.P. van Wezel Programma



1.250.000


Doelstelling

10379

Doelstelling

Doelstelling

In dit project is onderzoek gedaan naar de eigenschap-

De ontwikkeling van efficiëntere katalysatoren is

Doel van het project was om een levend verzwakt

pen van Nanoelectromechanische systemen (NEMS).

van belang in de procestechnologie. In dit project

vaccin te maken tegen het zogenaamde porciene

Zo kunnen wijzigingen van de oppervlaktestructuur

zijn diverse heterogene katalysatoren onderzocht.

reproductieve and respiratoir syndroom virus

de veerconstanten van microresonatoren (cantilevers)

Zeolieten zijn bekeken voor wat betreft hun

(PRRSV), een pathogen dat ziekte en grote

beïnvloeden. Drie bedrijven zijn geïnteresseerd:

activeringsprotocol. Het effect van de detemplatie-

economische schade aanricht in de varkenshouderij.

Aquamarijn MicroFiltration BV voor adsorptie-

methodologie op de materiaaleigenschappen is

Met dat doel werd een essentieel gen van het virus

desorptie van gasmoleculen op cantilevers; Falco

onderzocht. Ook zijn mesoporeuze materialen gebruikt

uitgeschakeld en werd een cellijn gemaakt die het

Systems voor oppervlakte-dissipatie mechanismen

als harde templates om carbon-replicas te maken.

betreffende genproduct tot expressie bracht, om

voor system ontwikkeling (met name elektronica)

Deze zijn gefunctionaliseerd met sulfonische groepen

daarin het defectieve virus te produceren. Einddoel

en Bruker Nederland BV voor microcantilevers die

ter vervanging van minerale zuren.

was om dit virus in varkens te testen als vaccin tegen

gebruikt worden in scanning probe microscopy (SPM)

PRRSV-infectie. Resultaat na 5 jaar

applicaties.

Significante voortgang is geboekt in het begrip van Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

het effect van de detemplatiemethodologie op de

De primaire doelen van het project – het defectieve

Uit het onderzoek blijkt dat oppervlakte-engineering

zeolieteigenschappen. Voor een aantal succesvolle

virus en de complementerende cellijn – werden

een veelbelovende methode is voor het verhogen of

cases was het echter niet duidelijk of het verkregen

gerealiseerd. Het defectieve virus vermeerderde zich

verlagen van de kwaliteitsfactor Q van cantilevers.

materiaal voldoet aan de eisen voor een patent-

alleen in de complementerende cellijn, en wel tot titers

Bij cantilevers zonder coating bleek de Q-factor

aanvraag. Voor de mesoporeuze materialen is een

vergelijkbaar met die van het oorspronkelijke wild-type

verlaagd te worden wat bruikbaar kan zijn voor snelle

diepgaand begrip verkregen van zowel de synthese-

virus in niet-complementerende cellen, een essentiele

SPM. Bij een metaal gecoate cantilever bleek een

methodiek als de materiaaleigenschappen. Belofte-

voorwaarde voor de toepasbaarheid van het defec-

50% toename van de Q-factor mogelijk in vacüum.

volle resultaten gebaseerd op een dubbel-pyrolyse

tieve virus als vaccin. Het einddoel kon niet worden

De wijzigingen aan de oppervlakte-structuur

concept zijn verkregen. Verder inzicht in de actuele

gerealiseerd. Biggen gevaccineerd met het defectieve

kunnen de veerconstanten van de microresonatoren

processing kosten is vereist voor mogelijke utilisatie.

vaccin-virus en vervolgens besmet met een virulent

beïnvloeden. De schaling van de Q-factor met druk bleek duidelijk te kunnen afwijken van in literatuur

PRRSV bleken onvoldoende beschermd tegen infectie. Gebruikers Gebruikers

gegeven verwachtingen. Een hydrodynamisch model

Akzo Nobel Chemicals bv (Deventer) / DSM Fine

is ontwikkeld waarmee op een niet-destructieve

Chemicals BV (Geleen) / Norit Nederland BV

DSM Anti-Infectives BV (Delft) / DSM Food

manier de veerconstanten van microcantilever te

(Amersfoort) / Rijksuniversiteit Groningen / Shell

Specialties BV (Delft) / Dupont (Leiden) /

calibraren. Het onderzoek heeft vooral nieuwe basis-

International Oil Products BV (Amsterdam)

Katholieke Universiteit Leuven (België) /

kennis opgeleverd. Gebruikers Aquamarijn Microfiltration BV (Zutphen) / Bruker Nederland BV (Wormer) / Falco Systems (Amsterdam) TNO Eindhoven / Universiteit Twente (Enschede)

84


Technische Universiteit Delft) / Universiteit Utrecht

MILDNOx: No formation and fuel flexibility in dilute combustion

10414

BCB

Projectleider Prof.dr. H.B. Levinsky Programma


Awakening the sleeping lantibiotics

10466

BBA

Projectleider Prof.dr. O.P. Kuipers Programma Totale


Perspectief - Genbiotics 647.099



235.000

AntiBioScreen - antimicrobial discovery in filamentous fungi

10469

BBA

Projectleider Prof.dr. A.J.M. Driessen Programma

Perspectief - Genbiotics 750.000



Universiteit Eindhoven, Rijksuniversiteit Groningen, Tata Steel


Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Het MILDNOx project richt zich op een nieuwe,

Het doel van het project was om nieuwe lantibiotica

Het project stelt zich tot doel nieuwe antimicrobiële

zeer milde en ‘vlamloze’ vorm van verbranding, waarbij

te produceren die reeds geïdentificeerd zijn in

verbindingen te identificeren. Hiertoe wordt gebruik

fossiele en duurzame brandstoffen op een zeer

genoom sequenties van bacteriën. Dit zou resulteren

gemaakt van de waarneming dat vele secondair

efficiënte wijze worden omgezet met een minimale

in een aantal lead-compounds die dan verder

metaboliet genen in filamenteuze schimmels niet tot

uitstoot van vervuilende stoffen zoals roet en

getoetst moeten worden voor toepassingen binnen

expressie komen onder laboratorium omstandigheden.

stikstofoxiden. Door de fundamentele processen

de medische sector. Daarnaast was de verwachting

Ze vertegenwoordigen mogelijk een niet geëxploreer-

in deze vorm van verbranding te doorgronden met

dat dit onderzoek inzichten zou opleveren rondom

de bron van bioactieve stoffen. Het project combineert

behulp van laserdiagnostiek en geavanceerde

meer fundamentele vraagstukken met betrekking

expertise in de moleculaire biologie van schimmels

computermodellen, kunnen nieuwe modellen voor

tot lantibiotica werking en biosynthese.

met geavanceerde massa spectroscopie analyse en

industriële systemen ontwikkeld worden.

antimicrobieel testen. Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

Het onderzoek heeft een tiental antimicrobiele

Resultaat na 5 jaar

De transitie van normale naar milde verbranding is

lead-compounds opgeleverd voor verdere

Middels een geïntegreerde aanpak zijn nieuwe

onderzocht met laser-diagnostische metingen in

analyse. Daarnaast hebben we inzichten gekregen

bioactieve stoffen geïdentificeerd in de filamenteuze

een laboratorium opstelling. Deze experimenten

in de voorwaarden voor goede productie van

schimmel Penicillium chrysogenum. Potentiele genen

zijn gebruikt voor de ontwikkeling van een numeriek

deze antibiotica, dit kan van belang zijn bij het

voor de biosynthese van nieuwe bioactieve stoffen

model. De emissie van stikstofoxide blijkt tiental-

opschalen van de productie van deze stoffen.

zijn geactiveerd. Een analyse van het groeimedium

len malen lager te zijn dan bij normale verbranding.

Ook is er software ontwikkeld die het zoeken naar

van de ontwikkelde stammen resulteerde in de

Waterstof in het brandstofmengsel heeft een groot

lantibiotica (en andere zogenaamde bacteriocines) in

detectie van nieuwe verbindingen die vervolgens

effect op de stabilisatie van de vlam. De overeenkomst

bacteriële genomen mogelijk maakt. De voorspellingen

getest werden voor antimicrobiële activiteit. Dit

tussen berekeningen en metingen is verbluffend

die deze software maakt zijn geverifieerd

resulteerde in nieuwe antimicrobiële verbindingen

en toont de voorspellende waarde van het model

met labresultaten.

(roquefortines), pigmenten (chrysogen), ion-kanalen

aan. Dit model is verder uitgebreid en geïmplementeerd in een commerciële softwarepakket voor het modelleren van systemen op industriële schaal.

(cyclische hydrofobe tetrapeptiden), sideroforen en Gebruikers Bioké (Leiden) / Corbion Purac (Gorinchem) / DSM

antikanker verbindingen (sorbicillines). Het project heeft geleid tot nieuwe analyse methodieken.

Anti-Infectives BV (Delft) / DSM Food Specialties BV Gebruikers

(Delft) / Intervet International / MSD Animal Health

Dacolt (Maastricht) / DNV GL (Groningen) / NUMECA

GmbH (Schwabenheim an der Selz, Duitsland) / Kerry

International (Brussel, België) / Tata Steel (IJmuiden)

Group (Wisconsin, Verenigde Staten) / NIZO food

Tata Steel (Velsen-Noord) / Technische Universiteit

research BV (Ede)

Gebruikers Syncom BV (Groningen)

Delft / Universiteit Twente (Enschede)

STW-projecten 2009

85

Extreme wave impact on offshore platforms and coastal structures

10475

BCB

Projectleider Prof.dr. A.E.P. Veldman em. Programma



Contracten Licentie: Technische Universiteit

Lipid engineering and -modulation to improve protein secretion by bacillus subtilis

10718

L

BAA

Projectleider Prof.dr. O.P. Kuipers Programma Open




75.000

Delft, Stichting Maritiem Research Instituut Nederland, Rijksuniversiteit Groningen

Totale inkomsten in

euro 477.000

Doelstelling

Doelstelling

Extreme golven kunnen zware schade toebrengen aan

Het doel van het project was om de secretie van

vaste en drijvende objecten, zoals productieplatforms,

amylases en lipases te verbeteren in Bacillus subtilis.

kustbeschermingswerken en offshore windturbine

Dit wilden wij bereiken door de samenstelling van de

parken. Bestaande stromingsmodellen zijn voor dit

cel-envelop aan te passen en door de pI van de te

soort golven onvoldoende nauwkeurig. Daarom wordt

secreteren eiwitten aan te passen. Op deze manier

beoogd een krachtiger simulatiemodel te ontwikkelen

kunnen we een reeks bacteriële stammen maken die

dat in staat is de sterk niet-lineaire golfdynamica van

elk optimaal zijn voor de productie van een bepaalde

extreme golven en de optredende hydrodynamische

klasse van eiwitten op basis van hun pI.

golfkrachten nauwkeuriger te beschrijven. Het project Resultaat na 5 jaar

is een vervolg op STW-project 06433.

Er zijn verschillende stammen gemaakt die elk een Resultaat na 5 jaar

verschillende samenstelling hebben van de celenvelop,

Een CFD-simulatiemethode is ontwikkeld op basis

wat betreft membraan- en celwand samenstelling.

van de Navier-Stokes vergelijkingen voor turbulente,

Het is niet gelukt om een set eiwitten te maken met

compressibele twee-fase stroming (water en lucht).

dezelfde functie maar een verschillende pI. Door een

Voor grotere efficiëntie is veel aandacht besteed

set aan industrieel relevante eiwitten te expresseren

aan niet-reflecterende randvoorwaarden en lokale

in onze stammen is het gelukt om de productie van de

roosterverfijning. Ter validatie zijn door het MARIN

meeste eiwitten te verbeteren. De meeste doelstel-

modelproeven uitgevoerd. Het project is ingebed

lingen zijn behaald (expressiestammen gemaakt,

in een joint-industry project (JIP) in samenwerking

eiwitten getest met verschillende pI’s, maar nog niet

met de offshore industrie en gecoördineerd door het

de isogene variant eiwitten met verschillende pI).

MARIN. De ontwikkelde programmatuur is beschikbaar

Het belang van de verschillende stammen is duidelijk

gesteld aan de industrie voor gebruik bij hun ont-

aangetoond.

werpactiviteiten. Samen met hen is een vervolgproject Gebruikers

gedefinieerd (STW-project 13267).

DSM (Delft) / DSM Food Specialties (Delft) / Dupont Gebruikers Deltares (Delft) / FORCE Technology (Sandvika, Noorwegen) / Gusto BV (Schiedam) / GustoMSC BV (Schiedam) / MARIN - Maritiem Research Instituut Nederland (Wageningen) / SBM Schiedam BV

86


(Leiden)

Universiteit Leiden

New technology to improve vaccines for immunotherapy of cancer: antibody-mediated targeting of synthetic peptide constructs

10412

CCC

Genomics and expression of peptide antibiotics and derivatives (GENEXPAND)

10467

BBA

CADAStr: Computer aided diagnosis for coronary ct angiography and riskstratification: an image fusion approach

10084

CCC

Projectleider Dr. J.W. Drijfhout Programma Open Tech-

Projectleider Prof.dr. G.P. van Wezel Programma

Projectleider Prof.dr.ir. B.P.F. Lelieveldt Programma

nologieprogramma

Perspectief - Genbiotics




732.077

Letter of Intent: LUMC; Afstandsverklaring: S.M.

Universiteit Leiden, Novacta Biosystems Limited;

Leiden, Toshiba Medical Systems Europe BV

Mangsbo, LUMC, Uppsala University; Patent manage-

Afstandsverklaring: Universiteit Leiden


ment: Leids Universitair Medisch Centrum; Licentie:

sten in euro

Uppsala University, LUMC

Contracten Optie: Erasmus MC, Service XS BV,

Totale inkom-

631.460


Contracten Optie: UL, LUMC, ISA Pharmaceuticals BV;

Contracten Afstandsverklaring: Universiteit Totale

250.000

Octrooien Peptides,

conjugates and method for increasing immunogenicity of a vaccine Totale inkomsten in euro 436.526 Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

De doelstelling van dit project is het verbeteren van

Als de grootste bron van antibiotica zijn bacteriën

We leggen een wetenschappelijke en technische

vaccins. De vaccins waar we ons op richten moeten op

van de familie der actinomyceten een belangrijke

basis voor een volledig geautomatiseerd diagnose

een effectieve manier in staat zijn het immuun-

troef in de strijd tegen antibioticumresistente

programma. Dit programma detecteert, classificeert,

systeem te activeren om kankercellen op te ruimen.

ziekteverwekkers. Dit project is gericht op het

kwantificeert en visualiseert de coronaire vaten op

Een dergelijk vaccin kan in een laboratorium gemaakt

activeren van antibiotica die tot nu toe onopge-

CT-data voor risico stratificatie van coronaire hart-

worden en kan beschouwd worden als een nieuwe

merkt gebleven, door genoomsequencing om het

ziekten. Dit resulteert in een snellere en verbeterde

vorm van kankertherapie. Zo’n vaccin kan erg effectief

DNA voor antibiotica op te sporen en het ontwikkelen

diagnose waarbij meer ziekte-gerelateerde parame-

zijn, heeft weinig bijwerkingen en is veel goedkoper

van technieken om die vervolgens te activeren en

ters geïncludeerd kunnen worden. Het automatisch

dan de meeste nieuwe anti-kankermiddelen. Onze

te screenen. Daarbij ligt de focus op vinden en

kwantificeren van coronaire laesies kan een nieuwe

methode kan ook zeer goed gebruikt worden in

modificeren van peptide antibiotica.

markt voor CT-analyse software creëren.

combinatie met bestaande therapieën tegen kanker. Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

Tijdens het project zijn diverse nieuwe methoden

Een volledig automatisch programma voor risico

We hebben binnen dit project veel verschillende

ontwikkeld. Daardoor kunnen nu lantibiotica (peptide

stratificatie is geïntegreerd in het interactieve

stoffen gemaakt en de werkzaamheid daarvan getest.

antibiotica) met moleculaire pincetten specifiek uit

kwantitatieve analyse pakket dat is ontwikkeld voor

De werkzaamheid van de stoffen op het immuun-

cultures worden geïsoleerd om daarna te worden

coronaire CT data. Dit programma heeft als invoer de

systeem blijkt goed. We werken inmiddels samen met

gekarakteriseerd. Tevens zijn nieuwe technieken

CT-scan en berekent aan de hand van de locaties in de

een klein Zweeds bedrijf om de volgende stap te

ontwikkeld om slapende antibiotica wakker te maken

coronaire boom, de graad en de plaque compositie van

maken: het testen van onze vaccins in mensen.

waarvan het DNA al middels genoomsequencing in

eventuele laesies één risicogetal dat aangeeft wat de

We hebben gekozen voor vaccins die geschikt zijn om

kaart was gebracht. Deze technologie is vervolgens

conditie van het hart is. Het programma en model zijn

prostaatkanker te behandelen. Er wordt momenteel

toegepast op een nieuwe verzameling van veel-

gevalideerd en gepubliceerd in diverse internationale

gewerkt om de vaccins geschikt te maken hiervoor.

belovende antibioticum-producerende stammen.

tijdschriften. QAngio CT-Research Edition wordt nu

Momenteel bevinden we ons in het stadium waarin

Enkele (peptide) antibiotica die actief zijn tegen

aangeboden door Medis Medical Imaging Systems BV,

we moeten bewijzen dat onze methode veilig is om

beruchte pathogenen als MRSA en Klebsiella zijn

Leiden en is al aan diverse nationale en internationale

in mensen te testen. Die veiligheidsstudies kosten

geïdentificeerd en worden nu verder op toepassing

sites verkocht.

veel geld en we zijn dus ook bezig fondsen hiervoor

onderzocht.Het Genexpand project heeft de basis

te werven. We hopen in 2015/2016 aan te kunnen

gevormd van een grote expertisegroep in Leiden

tonen dat onze methode veilig is. Het traject daarna

die zicht richt op het vinden van nieuwe antibiotica.

Bioclinica (Leiden) / Erasmus MC (Rotterdam) /

betreft het testen van het vaccin tegen prostaat-

De know-how wordt toegepast in enkele nieuwe

Leids Universitair Medisch Centrum /

kanker in mensen. We zijn momenteel al bezig om dit

netwerkprojecten – mede gefinancierd door STW –

Medis Medical Imaging Systems BV (Leiden) /

klinisch traject voor te bereiden en in gesprek met

en er is in Nederland een uitstekend netwerk ont-

Medisch Centrum Haaglanden (‘s-Gravenhage) /

vier medische centra. We zijn als onderzoekers erg

staan. Ambitie is nu om het antibioticumonderzoek in

Radboud universitair medisch centrum

tevreden over het enthousiasme van de medici om in

Nederland verder uit te bouwen. Diverse veelbelo-

(Nijmegen) / Technische Universiteit Delft /

dit project deel te gaan nemen. Indien we in staat zijn

vende antibiotica zullen verder worden ontwikkeld.

Toshiba Medical Systems Europe BV (Zoetermeer)

aan te tonen dat onze vaccins werkzaam zijn tegen

Op VWO scholen zal ons zeer succesvolle practicum

prostaatkanker dan kan één van de grote farmaceuti-

Antibiotica Gezocht! (Academische Jaarprijs 2011)

sche bedrijven ons vaccin naar de markt brengen.

worden voorgezet.

Gebruikers

Gebruikers

Gebruikers

InTraVacc (Bilthoven) / ISA Pharmaceuticals BV

Bruker Nederland BV (Wormer) / Demuris Ltd.

(Leiden) / Stichting Sanquin Bloedvoorziening

(Newcastle Upon Tyne, Groot-Brittannië) /

(Amsterdam)

Dupont (Leiden) / John Innes Centre (Norwich, Groot-Brittannië) / Novacta Biosystems Limited (Welwyn Garden City, Groot-Brittannië) / Service XS BV (Leiden)

STW-projecten 2009

87

N

NIOO

The third dimension of facial surgery (imaging, planning and evaluation)

10315

CCB

Projectleider Prof.dr. S.J. Bergé Programma Open Tech-

nologieprogramma


Octrooien Method for deriving shape information of a

person’s dentition Totale inkomsten in euro 370.737


Doelstelling Diagnostische middelen in de Mond- Kaak- en Aangezichts- chirurgie (MKA) zijn voornamelijk tweedimensionaal (2D) en hebben beperkingen in het beschrijven van drie-dimensionale (3D-) structuren. De voorgestelde onderzoeken zullen de ontbrekende derde dimensie in de analyse, planning, voorspelling en uitvoering van de behandelingen verzorgen. De enorme extra kennis uit grote patiënten databases zal ons helpen met interpreteren van data en het vinden van significante symptomen voor het indiceren van abnormaliteiten. Dit leidt tot accurate planning van de behandeling en hogere kwaliteit. Resultaat na 5 jaar 3D-beeldvorming heeft een steeds prominentere rol ingenomen in de behandelplanning en evaluatie van chirurgische ingrepen. Dit heeft geleid tot een sterke verandering in een groot aantal zorgprocessen en behandelstrategieën. Deze technieken zijn op een groot aantal gebieden toepasbaar, van het voorbereiden van complexe gezichtsoperaties tot het verwijderen van verstandskiezen. Onze succesvolle manier van werken is een voorbeeld voor andere academische centra. Op dit moment bestaat met een groot aantal centra een samenwerking om deze 3D-technieken ook in hun patientenzorg te integreren en zo een signficante verandering in de kwaliteit van zorg te realiseren. Gebruikers Dimensional Imaging ltd (Glasgow, Groot-Brittannië) / Medicim NV (Mechelen, België) / Orthoproof Digital Models (Nieuwegein)

88


Nederlandse Instituut voor Ecologie

Curing seed potato tubers from backleg causing bacteria

10306

R

BBB

10263

Projectleider Prof.dr. J.A. van Veen Programma Open


Treatment planning for interstitial photodynamic therapy for head and neck cancer

CCB

Projectleider Dr.ing. R.L.P. van Veen Programma Vernieu-

wingsimpuls - Veni


Octrooien Agents for Biological Control of



Bacterial Plant Pathogens

Doelstelling De teelt van aardappelpootgoed in Nederland wordt bedreigd door de ziekte zwartbenigheid, veroorzaakt door Pectobacterium en Dickeya soorten. Dit project richt zich op het bestrijden van de ziekteverwekkers door knolbehandelingen. Hiervoor wordt onderzoek gedaan naar (1) Analyse van infectieroutes in de


Doelstelling Interstitiële Fotodynamische Therapie (iPDT) is vrij beperkt voor wat betreft de behandel-planning en licht dosimetrie. Het voorgestelde onderzoeksvoorstel zal leiden tot een 3D-iPDT planningsstrategie en in-vivo lichtdosimetrie, met als doel een verbeterde klinische reactie en minder complicaties. Dit zal als

plant; (2) Selectie en karakterisering van anta-

gevolg hebben dat PDT makkelijker geaccepteerd zal

gonisten; (3) Evaluatie van middelen waarmee de

worden als aanvullende of zelfs primaire behandeling

ziekteverwekkers in de knol kunnen worden gedood

van tumoren in het hoofd-halsgebied.

of weerstand in de plant kan worden opgewekt. Resultaat na 5 jaar Resultaat na 5 jaar

Er is een innovatief gestandaardiseerd behandelplan

Inoculatie van zowel wortels als stengels met

ontwikkeld voor iPDT in het hoofd-halsgebied.

Dickeya solani, de belangrijkste veroorzaker van

De aangepaste planningssoftware (Oncentra) van

zwartbenigheid, resulteerde in systemische infectie

Elekta kan inmiddels gebruikt worden voor de

van planten. In kasproeven resulteerde gebruik van

3D-simulatie, verificatie en modificatie van de

Serratia plymuthica spp in afname van de ziekte-

iPDT procedure. Voor de in- vivo lichtdosimetrie is

incidentie. De effectiviteit van deze behandeling

een dosimetrie systeem ontwikkeld. Ten behoeve

bleek in veldexperimenten (nog) onvoldoende.

van de procedure zijn er een reeks iPDT specifieke

Knolbehandelingen met Mennoclean en natrium-

disposables ontwikkeld. Industriële partner Biolitec

hypochloriet leidde bij oppervlakkige knolinfecties

Pharma Ltd. welke de lichtgevoelige Foscan®

tot een afname in ziekte-incidenties. Behandelingen

produceert, ondersteunt de ontwikkelde methodiek

van kiemende knollen met salicylzuur leidde tot

in een lopende nationale H&N iPDT studie. Internatio-

weerstandsverhoging van planten en tot reductie

naal is er interesse voor iPDT planningsmethodiek.

van de ziekte-incidentie. Gebruikers Gebruikers

Biolitec Pharma (Rönninge, Zweden) /

Ceradis BV (Wageningen) / HZPC Holland BV

Erasmus MC (Rotterdam) / Nederlands Kanker

(Metslawier) / KAVB (Hillegom) / Nederlandse

Instituut (Amsterdam) / Nucletron Operations BV

Aardappel Organisatie (‘s-Gravenhage) /

(Veenendaal)

Nederlandse Algemene Keuringsdienst (Emmeloord) / Plantenziektenkundige Dienst (Wageningen) / Wageningen Universiteit & Researchcentrum

STW-projecten 2009

89

T

Ataktos - the origins of switching field distribution in patterned magnetic multilayered media

10013

BBB

Projectleider Dr.ir. L. Abelmann Programma Perspectief -

Thin Film Nanomanufacturing (TFN)



Multilayer optics for lithography beyond the extreme ultraviolet wavelength range

10025

ABA

Projectleider Prof.dr. F. Bijkerk Programma Perspectief -

Thin Film Nanomanufacturing (TFN)

Totale toewijzing

in euro 761.632 Contracten Optie: Universiteit Twente,

FOM-instituut DIFFER, Carl Zeiss SMT GmbH

Totale


Universiteit Twente

Doelstelling

Doelstelling

In gestructureerde media wordt elk bit opgeslagen in

Het onderzoek richtte zich op multilaagspiegels voor

een lithografisch gedefinieerd magnetisch element.

de reflectie van 6.7 nm licht als mogelijke volgende

Het is van groot belang dat de magnetisatie in elk van

stap in resolutieverbetering van lithografische

deze element omkeert bij hetzelfde aangelegde veld.

systemen voor IC-fabricage. De lagen in zo’n spiegel

Het doel was de onderliggende oorzaken van deze

bestaan afwisselend uit La en B of combinaties

grote variatie in omkeervelden te onderzoeken, en

met deze materialen. Belangrijkste aspecten in het

deze kennis en bijbehorende meetmethoden over te

onderzoek waren: mechanismen van laagaangroei, het

dragen aan de harddisk industrie.

verkrijgen en behouden van sub-nanometer scherpe grensvlakken door deze chemisch te passiveren en de

Resultaat na 5 jaar

ontwikkeling van een nieuwe analysetechniek.

Een nieuwe meetmethode is ontwikkeld waarbij het omkeerveld van individuele elementen in een groot

Resultaat na 5 jaar

array kan worden bepaald. Uit statische metingen

Het toepassen van LaN in plaats van La in op La/B

konden we fundamentele parameters bepalen zoals

gebaseerde multilagen heeft zowel de scherpte van

de energie-barriere tegen omkeren, en het omkeerveld

de grensvlakken als de dikte van de overgangslaag

in afwezigheid van thermische fluctuaties. De

significant verbeterd. Om dit te bereiken zijn depositie

techniek is overgedragen aan de harddisk industrie.

in stikstofatmosfeer en LaN vorming door ionen-

De nieuwe techniek is toegepast op twee soorten

behandeling onderzocht. Dit heeft geleid tot een

basismaterialen voor gestructureerde media; een alloy

verhoging van de reflectie van 43% naar inmiddels

van Cobalt en Platina, gegroeid op diverse onderlagen

62.2%, een wereldrecord! De resultaten vormen de

(onderzoekers uit Japan), en; een opeenstapeling van

basis voor het multilaag onderzoek met Carl Zeiss

zeer dunne lagen Cobalt en Platina (multi-laag) (MESA

SMT en ASML in de nieuwe Industrial Focus Group

Nanolab). De omkeervelden bij het alloy blijken aan-

XUV Optics aan de Universiteit van Twente. Tijdens

zienlijk hoger zijn, maar de variatie in omkeervelden is

het project is bovendien een nieuwe röntgenanalyse

in de multilaag veel beter. De variatie in omkeervelden

methode ontwikkeld die door de onderzoeker van het

neemt af met de dikte van de multilaag. Bepaald

project nu breed toepasbaar wordt gemaakt binnen

is dat dit waarschijnlijk een gevolg is van onregel-

een research-contract met PANalytical, eveneens

matige groei die toeneemt met de laagdikte. Deze

binnen de Twentse Focus Groep.

kennis is belangrijk voor de keuze uit welk materiaal toekomstige gestructureerde media moeten worden vormgegeven.

Gebruikers ASML Netherlands BV (Veldhoven) / Carl Zeiss SMT GmbH (Oberkochen, Duitsland) / Cosine Research BV

Gebruikers HGST (San Jose, Verenigde Staten) / Micro resist technology GmbH (Berlijn, Duitsland) / OC Oerlikon Balzers Ltd. (Liechtenstein) / Roth & Rau BV (Eindhoven) / Universiteit Twente (Enschede) / University of Manchester (Groot-Brittannië)

90


(Leiden) / FOM-instituut DIFFER (Nieuwegein)

TRANSFORCE - Transverse reinforcement of carbon fibre composites with carbon nano fibre

10091

BBA

Capillary origami; fabrication of functional 3D-microstructures using capillary forces

10227

AAA

FunTips: functionalized tips for advanced scanning probe microscopy

10233

AAA

Projectleider Prof.dr.ir. R. Akkerman Programma Open

Projectleider Dr.ir. L. Abelmann Programma Vernieu-

Projectleider Dr.ir. N.R. Tas Programma Vernieuwings-


wingsimpuls - Veni

impuls - Vidi

768.768





Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Het doel was om de eigenschappen van vezel-

Het algemene doel was het manipuleren van de vrije

Het doel van dit project is om functionele drie-

versterkte kunststoffen loodrecht op de vezels te ver-

grensvlakenergie van vloeibare interfaces voor de

dimensionale nanostructuren te vormen door gebruik

beteren. Een typische eigenschap die voor verbetering

vervaardiging en de massaproductie van driedimansi-

te maken van dunne-film technologie in combinatie

vatbaar is binnen dit soort materialen is delaminatie

onale micro- of nano-objecten, waardoor uiteindelijk

met holtes die vooraf in een silicium substraat zijn

weerstand. Hiervoor is gekozen een technologie

de zelfassemblage uit meerdere onderdelen in grotere

geëtst. Nanostructuren worden specifiek gevormd

te ontwikkelen om nanovezels te laten groeien op

objecten mogelijk wordt.

in scherpe binnenhoeken van de silicium mal. Een

koolstofvezels, om de verbinding tussen vezels en kunststof te verhogen. De technologie moest het

belangrijke toepassing binnen het project is het Resultaat na 5 jaar

integreren van functionele elementen zoals sensoren

mogelijk maken om op een gecontroleerde manier en

Het is gelukt om complexe 3D-structuren te vouwen

en vloeistofkanalen in de pyramide-vormige naald van

op coupon niveau proefstukken te produceren.

met dimensies in de orde van 100 µm. De meest

een atoomkrachtmicroscoop.

geschikte methode bleek het aanbrengen van een Resultaat na 5 jaar

kein druppeltje op de te vouwen structuur. Het

Resultaat na 5 jaar

Dit project heeft aangetoond dat het mogelijk is om

vouwen blijkt te sturen te zijn door een aanslag en

Met behulp van de ontwikkelde technieken is het

nanovezels (CNF) te laten groeien op koolstofvezels

het gebruik van scharnieren met verschillende

mogelijk gebleken om kleine gaatjes (duizend keer

met een chemical vapor deposition technologie. Het

stijfheden. Ook is het vouwproces reproduceerbaar

kleiner dan de dikte van een menselijke haar) te

proces is geoptimaliseerd om de verdeling, lengte en

te manipuleren door vloeistof door een klein kanaal

vormen in de tip van een naald van de atoomkracht-

hoeveelheid vezels te controleren. De invloed van deze

vanaf de achterkant van de structuur te pompen.

microscoop. Hierdoor kan men nu extreem kleine

vezels op productie gerelateerde eigenschappen van

De methode is met veel belangstelling ontvangen

hoeveelheden vloeistof toedienen of wegnemen van

vezel-versterkte kunststoffen is grondig gekwantifi-

in de micromechanische onderzoeksgemeenschap.

een oppervlak dat afgetast wordt met de atoom-

ceerd, bijvoorbeeld afschuiving in het vlak. Vezel-

Er is nog geen toepassing gedefinieerd, maar

krachtmicroscoop. Dit soort functionele naalden

versterkte thermoplast- en thermoharder laminaten

verschillende mogelijkheden worden onderzocht.

worden door een lokale spin-off reeds gemaakt en

zijn geproduceerd om eigenschappen te meten die gevoelig zijn op de verbinding tussen vezel en matrix.

verkocht. Ook is er een methode ontwikkeld om Gebruikers

contactloos vloeistof over te brengen van de tip van

Met name de weerstand tegen delaminatiegroei is

Bronkhorst High-Tech BV (Ruurlo) / IBM Research -

de naald naar een oppervlak in de buurt, waarmee

verbeterd.

Zürich (Ruschlikon, Zwitserland) / Micronit

hoge resolutie 3D-printing mogelijk wordt.

Microfluidics BV (Enschede) / Philips Innovation Gebruikers Airborne Composites BV (‘s-Gravenhage) /

Services (Eindhoven) / SKF Engineering & Research Centre BV (Nieuwegein)

Gebruikers IBM Research - Zürich (Ruschlikon, Zwitserland) /

Fokker Aerostructures BV (Hoogeveen) /

Philips Innovation Services (Eindhoven) / Philips

Fokker Landing Gear BV (Helmond) / Nationaal

Research Europe - Eindhoven / SmartTip BV

Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (Amsterdam) /

(Enschede)

Ten Cate Advanced Composites BV (Nijverdal)

STW-projecten 2009

91

Trace elements releasing bone graft substitutes: a comprehensive alternative to autograft

10236

ABA

Next generation microreactors for ultra-pure H2 production

10244

BCA

Projectleider Dr. ing. P. Habibovic Programma Vernieu-

Projectleider Prof.dr.ir. M. van Sint Annaland Programma

wingsimpuls - Veni




600.000

Nanostructured arrays

10302

BBB

Projectleider Prof.dr. W.G. van der Wiel Programma

Open Technologieprogramma 1.133.639


Contracten Licentie: PANalytical BV Totale


Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Wanneer bij een auto-ongeluk een groot stuk bot

Met procesintensificatie kunnen processen geïnte-

In dit project is een fabricagemethode ontwikkeld

verbrijzelt, zal de chirurg voor de behandeling wat bot

greerd en veel efficiënter gemaakt worden. Het doel

voor devices die zich kenmerken door een groot aantal

weghalen uit een ander lichaamsdeel. Dit is schaars

van dit project was de ontwikkeling van een nieuw

nanostrukturen met onderlinge nanoschaalafstand,

en het oogsten ervan geeft overlast en complicaties.

type reactor (micro-gestructureerde membraan-

gebaseerd op nanoschaal ‘stempelen’: nano-imprint-

Dit onderzoek richt zich op het maken van kunstma-

gefluïdiseerd bed reactor) voor de productie van

lithografie (NIL). Doelstelling was het realiseren

tige implantaten met zouten die botgroei stimuleren.

ultra-zuiver waterstof met geïntegreerde CO2

van nano-Bragg-Fresnel optiek voor het extreem

Daarbij is het van groot belang om te bepalen welke

afvangst. Met behulp van moderne niet-invasieve

ultraviolet (XUV) golflengtebereik (0.1-100 nm) en

(combinaties van) zouten, in welke concentraties,

experimentele technieken en computersimulaties zijn

interdigital transducers (IDTs) voor het opwekken

het meest geschikt zijn voor regeneratie van grote

de hydrodynamica en massatransportkarakteristieken

van hoogfrequente akoestische oppervlaktegolven

botdefecten.

van deze reactor nauwkeurig in kaart gebracht.

surface acoustic waves oftewel SAWs. Vanwege de synergie is er voor een dual-application area gekozen,

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

welke strategie zeer succesvol is gebleken. Inbreng

Er is een screening platform ontwikkeld op basis van

Als direct vervolg op dit project zijn meerdere

vanuit de twee verschillende gebieden heeft ervoor

microfluidica dat bestaat uit een chip waarin een laag

nieuwe nationale en Europese projecten opgestart

gezorgd dat het nano-proces voldoende uitontwikkeld

botcellen gekweekt kan worden, waarover (overlap-

om dit interessante nieuwe type reactor verder

kon worden en heeft de juiste staf bijeengebracht in

pende) gradiënten van relevante zouten in oplossing

te onderzoeken, ook voor andere toepassingen

het team.

gevormd kunnen worden. Zo kan binnen een enkel

(bijvoorbeeld reforming, water-gas-shift, chemical

experiment het effect van een groot aantal zouten

looping reforming, chemical switching reforming).

worden onderzocht. Daarnaast is er een incubator

In het kader van deze projecten zijn ook in nauwe

Dit project is ook wat betreft de toepassingen uiterst

ontwikkeld, waarin temperatuur en gas concentraties

samenwerking met meerdere bedrijven en

succesvol gebleken. De staf van dit project is erin

gecontroleerd worden, zodat de experimenten real-

verschillende research instituten enkele demon-

geslaagd een nieuw röntgen-optisch element te

time met behulp van een microscoop gevolgd kunnen

stratiereactoren gebouwd/in aanbouw om verdere

fabriceren met gebruik van nanotechnologie.

worden. Het systeem is breed inzetbaar omdat het

opschaling te realiseren.

In intensieve samenwerking met eindgebruiker

geschikt is voor alle hechtende cellen en voor alle stoffen in oplossing.

Resultaat na 5 jaar

PANalytical konden deze elementen ook worden Gebruikers

gedemonstreerd, met een viermaal verbeterde

Energieonderzoek Centrum Nederland (Petten) /

resolutie ten opzichte van. de standaard elementen

Hygear BV (Arnhem) / SABIC T&I, STC Geleen /

door het bedrijf toegepast. Verdere verbetering lijkt

Cam Bioceramics BV (Leiden) / Progentix BV


goed mogelijk zodat traliestructuren met een tienmaal

(Bilthoven) / Radboud universitair medisch centrum

TNO Delft

verbeterde spectrale resolutie binnen bereik komen.

Gebruikers

(Nijmegen) / Universitair Medisch Centrum Utrecht

Er is belangstelling vanuit de wereld van onderzoek met behulp van synchrotron-straling Gebruikers Alcatel-Lucent Nederland BV (Hilversum) / ASML Netherlands BV (Veldhoven) / EUPhoenix BV (Breda) / Molecular Imprints (Austin, Verenigde Staten) / NT&D Nanotechnology & Devices (Aachen, Duitsland) / PANalytical BV (Almelo) / Paul-Drude-Institut für Festkörperelektronik (Berlin, Duitsland) / SolMateS BV (Enschede)

92


HINTS he ion nanoscopy of three-dimensional structures

10329

CBA

Power Sensor - Power Glove: sensing power transferbetween the human body and the environment

10333

BCB

Projectleider Dr. R. van Gastel Programma Open Tech-

Projectleider Prof.dr.ir. P.H. Veltink Programma Open

nologieprogramma




Contracten Optie: Universiteit Twente, Photonis

682.811

Holding S.A.S., Carl Zeiss SMT Inc., MASER Engineering

meten van de dynamische interactie tussen lichamen;

Octrooien Inrichting en werkwijze voor het

BV, Akzo Nobel Chemicals BV, NXP Semiconductors;

Six-axis force-torque sensor

Samenwerking: PANalytical, Universiteit Twente

51.000

Netherlands streaming (NEST)

10346

CCA

Projectleider Prof.dr.ir. G.J.M. Smit Programma Open



Totale inkomsten in euro 1.053.768



Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling van het project was de ontwikkeling

Het Power Sensor project richtte zich op het meten

Het gemeenschappelijke kenmerk van veel industriële

van een ultra-hoog vacuüm helium ionen microscoop

van de dynamische interactie van het menselijk

producten is dat zij datastromen (in het engels

waarmee de limieten van deze nieuwe technologie

lichaam met de omgeving, specifiek via de handen.

datastreams) verwerken en zij worden daarom

verkend zijn. Het ontwerp behelsde zowel een com-

De doelen van het project waren: (1) Ontwikkeling

streaming applicaties genoemd. Binnen het NEST

pleet nieuw vacuümsysteem, waarin onder verbeterde

van een miniatuur Power Sensor die 3D-beweging

project zijn de volgende onderwerpen onderzocht:

omstandigheden gemeten kon worden, als ook de

en kracht meet. (2) Ontwikkeling van algoritmen

(1) ondersteunen van meerdere toepassingen zonder

uitbreiding van de detectiemogelijkheden om het

om 3D-beweging, vermogensuitwisseling met de

dat deze elkaar beïnvloeden. (2) hoog abstractie-

palet aan analytische mogelijkheden voor materiaal-

omgeving en dynamische eigenschappen van de

niveau synthese van energie-efficiente streaming

karakterisatie verder uit te breiden.

omgeving te kwantificeren. (3) Meten en analyseren

architecturen en applicaties. (3) dynamisch her-

van 3D-bewegingen en de dynamische interactie met

configureerbaar run-time management systemen.

Resultaat na 5 jaar

de omgeving van hand en vingers. (4) Demonstreren

Het ontwerp en de ideeën voor het ontwerp zijn suc-

van de potentie van het Power Sensor concept in

cesvol vormgegeven en de nieuwe machine is in 2012

toepassingen.

gebouwd. In een aantal experimenten zijn de limieten van de techniek, die visualisatie tot op atomair niveau

Resultaat na 5 jaar De resultaten van het NEST project zijn door diverse bedrijven in hun producten opgenomen. De resultaten

Resultaat na 5 jaar

van PhD student Westmijze zitten nu al verwerkt

toestaan, succesvol en middels een aantal spectacu-

Het onderzoek naar de ontwikkeling van de Power

in producten van Philips Healthcare. De resultaten

lair gedetailleerde afbeedlingen in beeld gebracht.

Sensor heeft zich toegespitst op de ontwikkeling van

van het PhD werk van Hausmans, Geuns en Rutgers

De algehele betrouwbaarheid van het apparaat laat

een 6 graden van vrijheid kracht/momentsensor die

zullen worden gebruikt in toekomstige producten van

sterk te wensen over en zal nog verdere ontwikke-

gemonteerd kan worden op de top van een vinger.

NXP. Samen met MKB bedrijf Recore Systems wordt

ling nodig hebben. De fabrikant heeft inmiddels een

Algoritmen zijn ontwikkeld voor de analyse van

onderzocht hoe deze resultaten ingebed kunnen

nieuwe generatie microscopen geïntroduceerd waarin

3D-beweging, vermogensuitwisseling met de

worden in hun product portfolio. De bedrijven van

de opgedane ervaring is meegenomen.

omgeving en dynamische eigenschappen van de

gebruikercommissie hebben aangegeven dat ze in

omgeving. Een instrument voor het meten van

dit project veel geleerd hebben van programmer en

3D-handen vingerbewegingen is ontwikkeld met

analyse technieken voor streaming applicaties.

Gebruikers Akzo Nobel Chemicals BV (Arnhem) /

een sensor op ieder segment van de vingers en

Carl Zeiss NTS, LLC (Peabody, Verenigde Staten) /

op een aantal posities op de buitenkant van de

Carl Zeiss SMT Inc. (Peabody, Verenigde Staten) /

hand. Toepassingen van met name de 3D-bewegings-

NXP Semiconductors (Eindhoven) / Océ

FOM-instituut DIFFER (Nieuwegein) /

analyse van hand en vingers op basis van contacten

Technologies BV (Venlo) / Philips Healthcare

Forschungszentrum Jülich GmbH (Duitsland) /

met vele klinische groepen en bedrijven. Op de Power

Nederland BV (Best) / Recore Systems BV

Gatan UK (Abingdon, Groot-Brittannië) /

sensor is octrooi aangevraag.

(Enschede) / Thales Nederland BV (Hengelo) /

Helianthos BV (Arnhem) / MASER Engineering BV (Enschede) / MiPlaza (Eindhoven) /

Gebruikers

Universiteit van Amsterdam Gebruikers

MSD Oss / NXP Semiconductors (Nijmegen) /

RE-lion BV (Enschede) / Roessingh Research and

PANalytical BV (Almelo) / Photonis Technologies

Development (Enschede) / Sensata Technologies

S.A.S. (Mérignac, Frankrijk)

Holland BV (Almelo) / SKF Engineering & Research Centre BV (Nieuwegein) / TNO Eindhoven Universiteit Twente (Enschede) / Vrije Universiteit Amsterdam / VU Medisch Centrum Amsterdam / Xsens Technologies BV (Enschede)

STW-projecten 2009

93

BiOxyFuel: torrefied biomass combustion under oxy-fuel conditions in coal fired power plants

10416

BBA

HiTAC Boiler: heavy fuel-oil combustion in a HiTAC boiler

10418

Waveguide-based ECSL arrays. (ECSL: external-cavity semiconductor laser)

CBA

Projectleider Prof.dr.ir. G. Brem Programma Perspectief -

Projectleider Prof.dr.ir. Th.H. van der Meer Programma

Clean Combustion Concepts (CCC)




BBB

Projectleider Prof.dr. K.J. Boller Programma Perspectief -

Smart Optics Systems (SOS)



639.582

Universiteit Delft, Universiteit Twente, Stork Thermeq

detecting the power ans spectrum of radiation

BV

Doelstelling

Totale

10442

Octrooien Method and spectrometer for


Doelstelling

Doelstelling

Getorreficeerde biomassa is biomassa die bij

Dit project heeft tot doel de olieverbranding in boilers

Licht is de drijvende kracht achter veel innovatieve

temperaturen tussen 200 en 300°C ‘geroosterd’

voor stoomproductie te verbeteren door gebruik te

toepassingen in de gezondheidzorg, industrie en

is waardoor deze qua chemische en fysische

maken van High Temperature Air Combustion (HiTAC).

informatiemaatschappij. Er bestaat daarom een grote

eigenschappen op steenkool lijkt en waardoor de

Hierdoor wordt de efficiency verhoogd en de emissies

vraag naar zeer kleine lasers met excellente controle

verbrandingseigenschappen sterk verbeteren. In dit

van NOx en CO verlaagd. Er is experimenteel en nu-

over de emissie van licht tegen lage kosten. In dit

project wordt onderzoek gedaan naar de verbranding

meriek onderzoek uitgevoerd aan een HiTAC-brander

project onderzoeken we de hybride combinatie

van hoge concentraties getorreficeerde biomassa

op laboratorium schaal met ethanol of aceton als

van diode laser met in glas gerealiseerde optische

in moderne kolencentrales onder oxyfuelcondities.

brandstof en aan een 9 MegaWatt boiler met zware

schakelingen, waarmee op een slimme wijze de

Bij oxyfuelverbranding wordt zuivere zuurstof in

stookolie als brandstof. Er is ook onderzocht wat de

eigenschappen van de laser gestuurd kunnen worden.

plaats van gewone lucht gebruikt voor de verbranding.

implicaties zijn van HiTAC verbranding op de water-

Als tweede aspect wordt onderzocht of dezelfde

De combinatie van biomassa en oxyfuelcondities

stoom cyclus in een boiler.

technologie, een elektronisch afstembaar optisch

heeft een dubbel effect op de reductie van CO2 zodat zelfs gesproken kan worden van een CO2-sink.

filter, in combinatie met een enkele fotodiode gebruikt Resultaat na 5 jaar Het onderzoek aan de kleinschalige laboratoriumvlam

Resultaat na 5 jaar

kan worden om op een slimme geïntegreerde golflengtemeter te realiseren.

heeft veel inzicht opgeleverd in de eigenschappen van Resultaat na 5 jaar

De resultaten van het onderzoek betreffen onder

een olievlam in een omgeving van hoge temperatuur

andere de ontwikkeling van nieuwe en unieke

en lage zuurstofconcentratie. Eigenschappen van

Door gebruik te maken van een op het TripleX

experimentele faciliteiten in Nederland, en de ontwik-

gasfase (snelheid, temperatuur) en brandstofdruppels

(Si3N4/SiO2) platform gebaseerde optisch filter

keling van geavanceerde mathematische modellen die

(diameter, snelheid) werden met laserdiagnostiek in

bestaande uit twee gekoppelde ring resonatoren heb-

het verbrandingsproces op diverse schalen

detail bepaald als functie van procescondities.

ben we een elektronisch controleerbaar nauwbandige

(deeltjes, reactieve stroming, vuurhaard) beschrijven.

Dit heeft een zeer waardevolle dataset opgeleverd

filter gerealiseerd. Door dit filter als uitkoppelspiegel

De modellen zijn getoetst aan data en ervaringen

die gebruikt werd voor het valideren van numerieke

te gebruiken voor een 1550 nm laserdiode, waarbij de

van praktijkinstallaties. Dit project heeft bijgedra-

modellen. Het onderzoek naar de verbranding van

geïntegreerde optische schakeling rechtstreeks tegen

gen aan het CCC-perspectiefprogramma door de

zware stookolie in de 9 MW testboiler heeft de

de laser diode geplaatst wordt, ontstaat een zeer

ontwikkeling van een nieuw verbrandingsconcept,

mogelijkheden aangetoond van het gebruiken van

compacte en robuuste laser met een optische

het reduceren van emissies (CO2, NOx) en het geven

condities die in de buurt van HiTAC condities komen.

bandbreedte van slechts 25 kHz (een wereld record) en verstembaar over een bandbreedte van ongeveer

van inzicht in een hogere en meer flexibele inzet van (getorreficeerde) biomassa.

Gebruikers

45 nm. Wij hebben ook aangetoond dat deze hybride

Akzo Nobel Industrial Chemicals BV (Amersfoort) /

laser geschikt is voor injection locking. Deze technolo-

DNV GL (Arnhem) / Energieonderzoek Centrum

gie wordt sindsdien verwerkt in producten van Satrax

DNV GL (Arnhem) / Essent NV (‘s-Hertogenbosch) /

Nederland (Petten) / Hendriks Engineering BV (Nuth) /

BV Door het elektronisch verstembare nauwbandige

Laborelec (Linhebeek, België) / NUON BV (Utrecht) /

Laborelec (Linhebeek, België) / Nederlandse

filter te combineren met een fotodiode en slimme

Tata Steel (Velsen-Noord) / Technische Universiteit

Vereniging voor Vlamonderzoek (Velsen-Noord) /

software gebaseerd op een neuraal netwerk met

Delft


niet-lineaire optimalisatie, hebben we een golflengte-

Stork Thermeq BV (Hengelo)

meter gerealiseerd welke zowel golflengte en

Gebruikers

vermogen kan meten met een precisie vergelijkbaar met die van state-of-the-art optische spectrum analyzers. Op dit concept is een patent aangevraagd. Gebruikers Coherent BV (Utrecht) / DEMCON (Enschede) / Genexis BV (Eindhoven) / LioniX BV (Enschede) / Oclaro Inc. (Zurich, Zwitserland) / Philips Lighting BV (Eindhoven) / Radboud Universiteit Nijmegen / RiverD International BV (Rotterdam) / XiO Photonics BV (Enschede)

94


U

Hydrothermally stable organosilica-based hybrid membranes for molecular separations

10454

BBA

Impermeable thin film encapsulation for lighting, displays and solar cells

10019

BCB

Projectleider Dr. A.J.A. Winnubst Programma Open Tech-

Projectleider Prof.dr. R.E.I. Schropp Programma Perspec-

nologieprogramma

tief - Thin Film Nanomanufacturing (TFN)



Totale

toewijzing in euro 337.263 Octrooien Apparatus and

process for producing thin films and devices; Hot wire chemical vapour deposition process for producing an inorganic-polymer multi-layer stack

Totale inkomsten

in euro 155.584

Doelstelling Duurzame, chemisch en thermisch stabiele membranen zijn van groot belang voor energiezuinige scheiding van verschillende gas- en vloeistofmengsels. Grootschalige industriële


Doelstelling Dit voorstel richt zich op het reproduceerbaar, gecontroleerd en op goedkope wijze bereiden van voor waterdamp ondoordringbare coatings gebaseerd op anorganische/organische multilagen met behulp

toepassing van membranen heeft nog niet plaats

van hot-wire chemical vapor depositie. Dit maakt

gevonden, omdat bestaande membraansystemen

allerlei hoogwaardige lichtgewicht en flexibele

nog niet voldoen aan de eis van duurzaamheid.

toepassingen mogelijk, zoals zonnecellen op folie,

In dit project zijn thermisch en chemisch stabiele

zeer dunne oprolbare beeldschermen, dunne-film

hybride anorganisch-organische membranen

batterijen en in papier geïntegreerde schakelingen,

ontwikkeld en verschillende scheidingseigenschappen

zoals elektronische labels. Het project brengt de

bestudeerd.

reeds aanwezige kennis over polymeerdepositie en siliciumnitridedepositie bij elkaar en breidt deze uit

Resultaat na 5 jaar

naar het gecontroleerd aanbrengen van multilagen.

Meer inzicht is verkregen in fabricage, en procescondities zijn geoptimaliseerd, waardoor poriegrootte en

Resultaat na 5 jaar

scheidingseigenschappen kunnen worden gestuurd.

Stabiele polymeerlagen zijn door middel van hot-wire

De selectiviteit van organisch gebrugde silica membra-

CVD bij een hoge depositiesnelheid gedeponeerd,

nen is gevarieerd door aanpassing van de structuur

evenals siliciumnitridelagen bij lage temperatuur.

van de organische brug en door aanpassing van de

Beide typen lagen hebben uitstekende transparantie

poriegrootte. Dit leidt tot meer scheidingsmogelijkhe-

en hoge dichtheid. De behaalde eigenschappen zijn

den voor pervaporatieprocessen en sterk verhoogde

geschikt voor elk type halfgeleiderdevice, ook voor de

waterstofgas selectiviteit bij H2/ CO2 of H2/ CH4

meest gevoelige OLEDs. De barrière kan in een continu

scheiding. Deze ontwikkelingen maken het onder

roll-to-roll proces aangebracht worden. Dit resultaat

andere mogelijk om ethanol, dat gebruikt wordt voor

heeft geleid tot een patentaanvraag die echter niet is

extractie van grotere aromamoleculen, tot vijftig maal

doorgezet. We hebben laten zien dat de technologie

te hergebruiken, wat geld en grondstoffen bespaart.

volwassen genoeg is om geïmplementeerd te kunnen worden door commerciële partners als Hyet Solar,

Gebruikers

Philips, Arjo Wiggins, en Holst.

Akzo Nobel Chemicals BV (Deventer) / Energieonderzoek Centrum Nederland (Petten) /

Gebruikers

Pervatech BV (Rijssen, Nederland) / Shell Global

Arjo Wiggins Security S.A.S. (Apprieu, Frankrijk) /

Solutions International BV (Amsterdam)

Helianthos BV (Arnhem) / Holst Centre (Eindhoven) / Philips Research (Eindhoven) / Roth & Rau BV (Eindhoven) / TNO Eindhoven

STW-projecten 2009

95

Development of a defective live virus vaccine against porcine reproductive and respiratory syndrome

10099

Directed evolution of artificial viruses

BAA

10243

Non-linear optical biopsy of cancer

AAA

Projectleider Prof.dr. P.J.M. Rottier Programma Open

Projectleider Dr. E. Mastrobattista Programma Vernieu-


wingsimpuls - Vidi

687.073


Contracten Optie: Intervet / Schering-Plough

Animal Health BV, Universiteit Utrecht Holding BV


Contracten Afstandsverklaring: S. Kooijmans, Utrecht

10322

CBA

Projectleider Prof.dr. H.C. Gerritsen Programma Open




Institute for Pharmaceutical Sciences (UIPS), Universiteit Utrecht; Material Transfer Agreement (MTA): Universiteit Utrecht, National Cancer Institute

Doelstelling

Doelstelling

Doelstelling

Doel van het project was om een levend verzwakt

Dit project had als doel een grote diversiteit aan

Voor de diagnose van kanker is het gebruikelijk om via

vaccin te maken tegen het zogenaamde porciene

kunstmatige virussen te assembleren en vervolgens

een naald een stukje weefsel uit een verdachte plek

reproductieve and respiratoir syndroom virus (PRRSV),

te selecteren voor eigenschappen die ze geschikt

te halen en die door een patholoog onder een micro-

een pathogen dat ziekte en grote economische

maken als vectoren voor gentherapie doeleinden.

scoop te laten onderzoeken. Soms mist de naald zijn

schade aanricht in de varkenshouderij. Met dat doel

Om dit doel te bereiken werden twee benaderingen

doel en krijgt de patholoog niet het juiste weefsel te

werd een essentieel gen van het virus uitgeschakeld

gevolgd: (1) het construeren van een kunstmatig

beoordelen. Soms houdt dat in dat een onjuiste diag-

en werd een cellijn gemaakt die het betreffende gen-

virus met als uitgangspunt een bestaand virus en

nose gesteld wordt, soms kan het ook betekenen dat

product tot expressie bracht, om daarin het defectieve

(2) het opbouwen van een kunstmatig virus uit

de patient de vervelende biopsie procedure opnieuw

virus te produceren. Einddoel was om dit virus in

volledig nieuwe componenten.

moet ondergaan. Doel van het onderhavige project is

varkens te testen als vaccin tegen PRRSV-infectie.

om via de biopsienaald mee te kijken om te beoordelen Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

welk weefsel dient te worden afgenomen.

In het project hebben we aangetoond dat assemResultaat na 5 jaar

De primaire doelen van het project werden gereali-

blage van een kunstmatig virus via bovengenoemde

seerd. Zowel het defectieve virus als de cellijn waarin

benaderingen mogelijk is. Dit onderzoek heeft geleid

Belangrijkste resultaten van het project zijn een

het virale genproduct constitutief tot expressie komt

tot nieuwe inzichten in de condities nodig voor het

scannende microscoop met een resolutie van 0.6

werd gegenereerd. Het defectieve virus vermeerderde

efficiënt insluiten van DNA in eiwitkapsels. Echter, de

micrometer die in een naald met buitendiameter van

zich alleen in de complementerende cellijn en wel

efficiëntie waarmee deze kunstmatige virussen DNA

3 mm past. Met de techniek was nog weinig ervaring

tot titers die vergelijkbaar waren met die van het

in doelcellen konden brengen liet te wensen over en

bij mensen. Dit was met name omdat de korte laser-

oorspronkelijke wild-type virus in niet-complemen-

vereist meer onderzoek. De resultaten van dit onder-

pulsen in theorie in staat zijn om het menselijk DNA te

terende cellen, een essentiele voorwaarde voor de

zoek hebben tot twee promoties geleid.

beschadigen. Uit ons onderzoek is gebleken dat onze

toepasbaarheid van het defectieve virus als vaccin. Het einddoel kon niet worden gerealiseerd. Biggen

meetmethode veel minder schadelijk is dan de reguGebruikers

liere blootstelling aan zonlicht en daarmee gewoon in

gevaccineerd met het defectieve vaccin-virus en

Aglaia BioMedical Ventures BV (Bilthoven) /

de gezondheiszorg kan worden ingezet. Verder is uit

vervolgens besmet met een virulent PRRSV bleken

Rijksuniversiteit Groningen / VU Medisch Centrum

ons onderzoek gebleken dat het met onze methode

onvoldoende beschermd tegen infectie.

Amsterdam

mogelijk is om tumoren van de huid waar te nemen ruim voordat zij visueel herkenbaar zijn.

Gebruikers Intervet International BV / MSD Animal Health (Boxmeer)

Gebruikers Coherent BV (Utrecht) / Coherent Europe BV (Utrecht) / Erasmus MC (Rotterdam) / Maastricht University / Philips Research (Eindhoven) / Universitair Medisch Centrum Utrecht

96


Seed dormancy and seed longevity, towards the identification of markers and genes

10328

BAA

10344

BBA

Projectleider Prof.dr. J.C.M. Smeekens Programma Open

Projectleider Prof.dr. H.A.B. Wösten Programma Simon


Stevin meesterschap


542.141

Collectin-derivatives innovative multifunctional drugs with broad-range protection against influenza a viruses

Niet-lineaire spectrale imaging in schimmels



10388

Projectleider Prof.dr. H.P. Haagsman Programma Open

Technologieprogramma 586.681 thereof

Doelstelling

Doelstelling

BBA Totale toewijzing in euro

Octrooien Novel polypeptide and uses


20.000

Doelstelling

De Nederlandse groentezaad veredelingsbedrijven

Kwaliteitsbewaking van gewassen is van groot belang

Huidige acuut-werkende antivirale middelen zijn

streven naar een optimale zaad productie en kieming

voor de landen tuinbouw. Nieuwe technologieën

niet afdoende vanwege resistentieontwikkeling.

welke in grote mate bepaald wordt door de eigen-

dienen ontwikkeld te worden om kwaliteitsverlies

Doel van project is de ontwikkeling van een nieuwe

schappen kiemrust en de zaadbewaarbaarheid. De

door opslag of infecties vroegtijdig waar te nemen. De

klasse acuut-werkende antivirale middelen met

doelen van dit onderzoek waren het identificeren van

Universiteit Utrecht ontwikkelt Niet Lineaire Spectrale

breed-spectrum activiteit tegen griepvirus. We

genetische merkers voor marker assistent breeding en

Imaging (NL-SI) voor snelle kwaliteitscontrole. NL-SI

willen een antiviraal middel produceren op basis van

expressie en eiwit merkers voor deze eigenschappen.

meet het spectrum van licht van 420 nm tot 600

een menselijk eiwit (SP-D) met geïntroduceerde

Dit maakt het voor de gebruikers mogelijk om hun

nm dat afgegeven wordt door cellen en weefsels

structurele elementen die de effectiviteit verhogen.

gewassen te blijven verbeteren en de bewaarbaarheid

wanneer zij kort bestraald worden met onschadelijke

Dit kan zowel profylactisch als therapeutisch worden

van zaad partijen te voorspellen.

pulsen infrarood licht van 740-800 nm.

toegepast door middel van aërosolinhalatie.

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

Onderzoek naar in de natuur aanwezige genetische

Wij hebben aangetoond dat het spectrum licht dat

SP-D is een natuurlijk voorkomend eiwit van het

variatie die van belang is voor de bewaarbaarheid van

door verse champignons wordt afgeven verandert

aangeboren immuunsysteem dat de long beschermt

zaden heeft geleid tot identificatie van 9 bewaar-

naarmate paddenstoelen langer zijn opgeslagen.

tegen infecties. Het is actief tegen virussen, bacteriën

baarheidsloci (GAAS). Deze loci zijn gepositioneerd op

De hoeveelheid afgegeven blauw licht vermindert,

en schimmels. In dit project is gevonden dat het

plaatsen van eerder geïdentificeerde kiemrust-loci

terwijl de hoeveelheid groen en rood licht toeneemt.

aanbrengen van kleine veranderingen in de structuur

(DOG), maar ze hebben een tegengesteld effect.

Gedurende de opslagtijd waren er geen veranderingen

van het menselijk SP-D resulteert in een verbeterde

De drie sterkste GAAS loci zijn gebruikt voor een

waarneembaar met het oog. Middels NL-SI kan dus

bescherming tegen infecties met griepvirus. Een

eiwitstudie om de moleculaire mechanismen die bij de

op een gevoelige manier kwaliteit van champignons

octrooiaanvraag is ingediend en in een vervolgproject

veroudering van zaden betrokken zijn te achterhalen.

worden bepaald. In toekomstig onderzoek willen we

zullen de toepassingen van SP-D verder onderzocht

Dit heeft geleid tot de identificatie van verschillende

nagaan of we de techniek ook voor andere landen

worden. Binnen dat Demonstrator- project wordt de

eiwitten die een rol bij veroudering spelen, waaronder

tuinbouwgewassen kunnen toepassen en willen we

profylactische werking van dit SP-D preklinisch getest,

de rol van bewaringseiwitten bij het opvangen van

handhold devices ontwikkelen

gebruikmakend van een influenza-infectiemodel in muizen. Dit zal meer duidelijkheid geven over de

oxidatieschade. Gebruikers Gebruikers

Bromyc BV (Gennep) / C point (Horst) /

utilisatieperspectieven van dit nieuwe antivirale concept.

Bejo Zaden BV (Warmenhuizen) / Enza

C4C Holding BV (Milsbeek) / CNC Grondstoffen BV

Zaden BV (Enkhuizen) / Monsanto Holland BV

(Milsbeek) / Hooijmans Champignons BV

(Bergschenhoek) / Nunhems Netherlands BV

(Kerkdriel) / Mushroom Office (‘s-Hertogenbosch) /

Crucell Nederland BV (Leiden) / GlaxoSmithKline

(Nunhem) / Rijk Zwaan Zaadteelt en

Plant Research International (Wageningen) /

(Zeist) / TNO Rijswijk (Rijswijk) / U-Protein Express

Zaadhandel BV (De Lier)

Productschap Tuinbouw (Zoetermeer) / Universiteit

BV (Utrecht)

Gebruikers

Utrecht / Wageningen Universiteit & Researchcentrum (America (Horst)) / Zuidelijke Land- en Tuinbouw-organisatie (ZLTO) (‘s-Hertogenbosch)

STW-projecten 2009

97

V

Smart microscopy of biological tissues

10433

AAA

10184

Projectleider Prof.dr. H.C. Gerritsen Programma

Perspectief - Smart Optics Systems (SOS)

Design of protective coatings against dental erosion for application in oral care products

AAA

Projectleider Prof.dr. E.C.I. Veerman Programma Open


Totale

930.267

toewijzing in euro 687.075


Contracten Optie: Vrije Universiteit

Amsterdam, GABA International AG

Totale inkomsten

in euro 159.400

Doelstelling Haar scherpe microscoopafbeeldingen zijn van groot belang bij het bestuderen van (biologische) monsters. De brekingsindex varieert in (biologische) monsters, waardoor een verstoring optreedt in het golffront van het licht en er een wazig beeld ontstaat. Dit kan gecorrigeerd worden door het gebruik van een ver-


Doelstelling In dit onderzoek zijn verschillende coatings ontwikkelt om de beschermende werking van de speekselpellicle op tandglazuur (hydroxyapatiet) te versterken tegen bacteriële aanhechting. De in dit project ontwikkelde coatings zijn afgeleid van (1) eiwitten die bij de mens van nature in speeksel voorkomen, (2) ontdekt met de

vormbare spiegel. Het doel van dit project was om een

techniek faagdisplay en (3) sfingosines. De coatings,

correctiemethode te ontwikkelen, die snel is, waardoor

i.e. hydroxyapatiet-bindende peptiden uit (1) en (2)

hij daadwerkelijk bruikbaar is in de praktijk.

kregen een additionele bacterie-werende functionaliteit door chemische en enzymatische conjugatie

Resultaat na 5 jaar

aan polyethyleenglycol.

Er zijn twee nieuwe methoden ontwikkelt om de golffrontfout te meten. De eerste is gebaseerd op

Resultaat na 5 jaar

coherence-gating, waardoor de fout met één patroon

Het huidige projectvoorstel behelsde de ontwikke-

is te schatten in plaats van met meerdere. De tweede,

ling van een nieuwe klasse van verbindingen met

bepaalt indirect de fout door correcties uit te voeren

eigenschappen die de beschermende werking van

en vervolgens door middel van een model-gebaseerd

speekselcomponenten tegen bacteriën nabootsen

algoritme te analyseren welke correctie de beste

en versterken voor toepassingen in mondverzorgings-

afbeelding oplevert. Beide methoden zijn geïmplemen-

producten. Verschillende peptiden, polyethylene-

teerd in een prototype en leveren een toename op van

geconjugeerde peptiden en sfingosines zijn

de correctiesnelheid. De resultaten van het onderzoek

ontwikkeld en bestudeerd met een bepaalde mate

zijn van waarde voor de verbetering van microscopen,

van anti-biofilmactiviteit in-vitro waardoor zij wellicht

daarnaast heeft het geleid tot het starten van een

in de praktijk toegepast kunnen worden.

ERC onderzoeksprogramma gefinancierd door de EU. Gebruikers Gebruikers

GABA International AG (Therwil, Zwitserland) /

Erasmus MC (Rotterdam) / Flexible Optical BV

Materials Innovation Centre BV (Delft) / Rode

(Rijswijk) / Maastricht University / Nikon Instruments

Kruis Ziekenhuis (Beverwijk) / Universitair Medisch

Europe BV (Amsterdam) / Philips Research Europe -

Centrum Groningen / Vereniging Samenwerkende

Eindhoven / TNO Delft

Brandwondencentra Nederland (Beverwijk) / Vrije Universiteit Amsterdam

98


Understanding preculturedependent growth and acidification rates of Lactococcus lactis as the result of population heterogeneity

10619

VU

BBA

Directing adipose derived stem cells to the area at risk in the heart after myocardial infarction using targeted microbubbles.

10507

BBA

Projectleider Prof.dr. B. Teusink Programma Open Techno-

Projectleider Dr. O. Kamp Programma Open Technolo-

logieprogramma

gieprogramma


Contracten Octrooiafspraken: IXA VU-VUMC, Vrije



Universiteit Amsterdam Octrooien A method for the adaptive evolution of a cell and selection for a desired phenotype by serial propagation in an emulsion based system and uses thereof Totale inkomsten in euro 40.000

Doelstelling In de klassieke microbiologie wordt ervan uitgegaan dat alle bacteriën in een cultuur -die genetisch identiek zijn- ook het zelfde doen. Door verbeterde meetmethodes is daar echter in de afgelopen jaren verandering in gekomen en is er in een aantal organismen aangetoond dat niet alle cellen het zelfde zijn of doen. Het doel van dit project was om in kaart te brengen of bacteriële heterogeniteit een rol speelt in melkzuurbacteriën, en zo ja wat


Doelstelling De doelstelling van dit project is om een nieuwe techniek te ontwikkelen om stamceltherapie na een hartinfarct te verbeteren door stamcellen actief naar het infarctgebied te sturen. Hiervoor willen de stamcellen koppelen aan microbellen met behulp van antilichamen en willen we gebruik maken van ultrageluid om deze zogenaamde StemBells vanuit het midden van de bloedstroom naar de wand van het bloedvat te duwen.

de onderliggende mechanismes zijn en hoe deze gecontroleerd kunnen woorden

Resultaat na 5 jaar Proof-of-principle van deze nieuwe StemBell-techniek

Resultaat na 5 jaar

is aangetoond in een kippenembryomodel en een

Er is aangetoond dat heterogeniteit een rol

ratteninfarctmodel. In het kippenembryo zijn de

speelt bij het groeien van Lactococcus lactis tijdens

StemBells ingespoten in een bloedvat en blootgesteld

de overgang tussen verschillende voedselbronnen.

aan ultrageluid. Het ultrageluid was in staat om de

Dit soort overgangen gebeuren ook in industriële

StemBells over een afstand van tientallen micro-

toepassingen en zijn daarom bijzonder relevant.

meters voort te bewegen en ze tegen de wand van

Verder is er een nieuw protocol ontwikkeld dat het

het bloedvat aan te drukken. Bij de ratten, waarbij een

voor het eerst mogelijk maakt om mutanten te

hartinfarct geïnduceerd was, werkte de harten van de

selecteren die efficiënter zijn dan hun voorgangers.

ratten die behandeld waren met de Stembells na vijf

Hiervoor moesten miljoenen cellen individueel

weken het best en hadden het kleinste infarct. Voor

gekweekt moesten worden in emulsies van water-

vervolgonderzoek wordt een nieuwe STW-aanvraag

druppels in olie. Het project heeft twee artikelen in

geschreven.

het gezaghebbende tijdschrift Proceeding of the National Academy of Science USA opgeleverd.

Gebruikers Cytori GmbH (Zug, Zwitserland) / Cytori

Gebruikers

Therapeutics Inc. (San Diego, Verenigde Staten) /

Corbion Purac (Gorinchem) / CSK Food Enrichment

Erasmus MC (Rotterdam) / Interuniversitair

BV (Ede) / DSM Food Specialties BV (Delft) /

Cardiologisch Instituut Nederland (Utrecht) /

FrieslandCampina (Wageningen)

Oldelft Ultrasound BV (Delft) / Philips Research (Eindhoven) / Stichting Sanquin Bloedvoorziening (Amsterdam) / Targeson, LLC (Charlottesville, Verenigde Staten) / Universiteit Twente (Enschede) / VU Medisch Centrum Amsterdam

STW-projecten 2009

99

W

Dry-cleaning using carbon dioxide: detergent, process and apparatus design

10207

BAA

Projectleider Prof.dr. M.A. Cohen Stuart Programma



euro 648.620 Contracten Afstandsverklaring:

Social interactions in domestic animals: turning competition into cooperation

10248

CCA

Projectleider Dr.ir. P. Bijma Programma Vernieuwings-

impuls - Vidi



P.F. Mulder; Geheimhouding: Fraunhofer-Gesellschaft zur Förderung der angewandten Forschung e.V., Technische Universiteit Delft

Totale inkomsten in

euro 70.016


Doelstelling

Doelstelling

Vloeibaar CO2 is een veelbelovend alternatief voor de

Door sociale interacties beïnvloeden dieren elkaars

schadelijke oplosmiddelen die gebruikt worden bij het

eigenschappen. In populaties van varkens en

chemisch reinigen van textiel. Het wordt echter nog

kippen leiden agressieve interacties bijvoorbeeld

slechts op kleine schaal gebruikt, onder andere omdat

tot verminderd dierenwelzijn en verlaagde produc-

in CO2 deeltjesvuil moeilijk te verwijderen is. Doelen

tiviteit. Dit project is gericht op het ontwikkelen

van het project zijn te bepalen welke krachten een rol

van de wiskundige theorie van de erfelijkheid van

spelen bij het verwijderen van deeltjesvuil in vloeibaar

sociaal-beïnvloede eigenschappen. Die theorie is

CO2, om te komen tot ontwerpregels voor geschikte

nodig om evolutie in natuurlijke populaties te

detergenten en het verbeteren van het proces van

begrijpen, en voor het effectief verbeteren van

chemisch reinigen met CO2.

welzijn en productiviteit van dieren in de landbouw.

Resultaat na 5 jaar

Resultaat na 5 jaar

De slechte deeltjesverwijdering in vloeibaar CO2

Uit toepassing van de wiskundige methoden blijkt dat

komt door waterbruggen, vanderwaalskrachten en

sociale interacties in legkippen en vissen een grote

de lage mechanische krachten. De eerste effecten

erfelijke component hebben. Familierelaties tussen

kunnen sterk worden verminderd door gebruik van

sociale partners blijken daarbij een cruciale factor,

surfactant. Voor gebruik in CO2 moet het surfactant-

die voorkomt dat de competitie tussen individuen

molecuul niet te groot zijn, een vertakte staart hebben

toeneemt, zowel in de evolutie als bij kunstmatige

en lamellaire fasen vormen. In de pilotmachine en

selectie in de landbouw. Praktische toepassing van

de speciaal ontwikkelde hoge-drukcel is vastgesteld

familieselectie in een kippenselectielijn van fokbedrijf

dat vuil onder optimale condities wel los komt, maar

Hendrix-Genetics BV heeft tot een aanzienlijke

dat het weer neerslaat op het textiel. Daarom zijn

verbetering van overleving geleid.

experimenten gedaan met in-line recycling en filtratie van CO2. Op basis van de resultaten is een ontwerp gemaakt voor een verbeterde machine.

Gebruikers Hendrix Genetics BV (Boxmeer) / TOPIGS Research Center IPG (Beuningen) / WorldFish Center (Penang,

Gebruikers FeyeCon Carbon Dioxide Technologies (Weesp) / Initial Hokatex (Voorburg) / Kymi Rens (Aalborg sø, Denemarken) / Stichting Technologisch Kenniscentrum Textielverzorging (Ophemert) / Technische Universiteit Delft / TNO Delft / Unilever R & D (Vlaardingen, Groot-Brittannië) / Wageningen Universiteit & Researchcentrum

100


Maleisië)

Genetics of social interactions in livestock: Improving health, welfare, and productivity in laying hens and pigs

10477

CCA

Projectleider Dr.ir. P. Bijma Programma Open



Contracten Optie: Institute for Pig

Genetics BV


Doelstelling Door sociale interacties beïnvloeden dieren elkaars eigenschappen. In populaties van varkens en kippen leiden agressieve interacties bijvoorbeeld tot verminderd dierenwelzijn en verlaagde productiviteit. Dit project is gericht op het in kaart brengen van de erfelijke sociale effecten die dieren op elkaar hebben in commerciële varkens- en kippenrassen. Een tweede doelstelling is het ontwikkelen van groepsselectiemethoden om rassen te fokken met verbeterde sociale eigenschappen. Resultaat na 5 jaar Uit de resultaten blijkt dat erfelijke sociale effecten bijdragen aan groei van varkens en overleving van legkippen. Selectie van varkens die een positief erfelijk effect hebben op de groei van hun hokgenoten resulteert in varkens die minder agressief bijtgedrag vertonen, en minder aan elkaars staarten knabbelen. Bij commerciële legkippen blijken de sociale effecten duidelijk groter dan in de zuivere foklijnen, en zijn groepsselectiemethoden een effectief middel om overleving te verbeteren. Gebruikers Cobb Europe BV (Boxmeer) / Dierenbescherming (‘s-Gravenhage) / Hendrix Genetics BV (Boxmeer) / TOPIGS Research Center IPG (Beuningen)

STW-projecten 2009

101

05 Lijst gebruikers bij STW-projecten 2009

Lijst van gebruikers betrokken bij projecten gestart in 2009.


103

A

Biolitec Pharma

Cytori Therapeutics Inc.

Erasmus MC

AAE BV

(Rönninge, Zweden) 10263 Borealis GmbH

(San Diego, Verenigde Staten) 10507

(Rotterdam) 10084 / 10263 /

(Helmond) 10449 Academisch Medisch Centrum

(Linz, Oostenrijk) 08083

(Amsterdam Zuidoost)

Bridgestone Corporation

10259 / 10380

(Kodaira-Shi, Japan) 10312

Dacolt

Aglaia BioMedical Ventures BV

Bromyc BV

(Maastricht) 10414 / 10417

(Bilthoven) 10243

(Gennep) 10344

DAF Trucks NV

AGPO Ferroli

Bronkhorst High-Tech BV

(Eindhoven) 10249 / 10417

10322 / 10331 / 10433 / 10507 Essent NV

D

(‘s- Hertogenbosch) 10416 ESTEC - European Space Research and Technology Centre

(Noordwijk) 10502

(Breda) 10430

(Ruurlo) 10227

Dassault Systems Simulia BV

EUPhoenix BV

Airborne Composites BV

Bruker Nederland BV

(Maarssen) 10117

(Breda) 10302


(Wormer) 10082 / 10467

De Koningh Medical Systems BV

(Arnhem) 10259

Akzo Nobel Chemicals BV

C

F

(Arnhem) 10329 (Deventer) 10284 / 10454

C point

(Amsterdam) 10259

(Amsterdam) 10082

Akzo Nobel Industrial

(Horst) 10344

Delphi Diesel Systems Ltd.

FeyeCon Carbon Dioxide

C4C Holding BV

(Weesp) 10207

DEAM

Falco Systems

(Amersfoort) 10418

(Milsbeek) 10344

(Gloucestershire, Groot-Brittannië) 10417

Alcatel-Lucent Nederland BV

Cam Bioceramics BV

Deltares

Flexible Optical BV

Chemicals BV

Technologies

(Hilversum) 10302

(Leiden) 10236

(Delft) 10196 / 10475

(Rijswijk) 10433 / 10447

AMT Biopharma

Carl Zeiss NTS, LLC

DEMCON

FNsteel BV

(Amsterdam) 10607

(Peabody, Verenigde Staten) 10329

(Enschede) 10442

(Alblasserdam) 10249

Ansaldo Thomassen BV

Demuris Ltd.

Fokker Aerostructures BV

(Rheden) 10425

Carl Zeiss SMT GmbH

(Hoogeveen) 10091

ANSYS Germany GmbH

(Otterfing, Duitsland) 10425

(Oberkochen, Duitsland) 10025

(Newcastle upon Tyne, Groot-Brittannië) 10467 Dierenbescherming

(Helmond) 10091

Aquamarijn Microfiltration BV

Carl Zeiss SMT Inc.


FOM-instituut DIFFER

(Zutphen) 10082

(Peabody, Verenigde Staten) 10329

Dimensional Imaging Ltd.

(Nieuwegein) 10025 / 10329 / 10497

Fokker Landing Gear BV

(Zwolle) 10196

CelSian Glass & Solar BV

(Glasgow, Groot-Brittannië) 10315

Arjo Wiggins Security S.A.S.

(Eindhoven) 10428

DNV GL

(Sandvika, Noorwegen) 10475

(Apprieu, Frankrijk) 10019

Ceradis BV

Forschungszentrum J

ASML Netherlands BV

(Wageningen) 10306

(Arnhem) 10416 / 10418 (Groningen) 10414 / 10428 /

(Veldhoven) 10025 / 10302 /

Civolution

10538

(Jülich, Duitsland) 10329

10449 / 10497

(Eindhoven) 10518

Draka Comteq Fibre BV

FrieslandCampina

Atag Verwarming BV

CNC Grondstoffen BV

(Eindhoven) 10497

(Lichtenvoorde) 10430

(Milsbeek) 10344

DSM

(Leeuwarden) 10255 (Wageningen) 10619

ARCADIS Nederland BV

FORCE Technology

ülich GmbH

Avantes BV

Cobb Europe BV

(Delft) 10718

(Apeldoorn) 10380

(Boxmeer) 10477

DSM Anti-Infectives BV

Avantium Technologies BV

Coherent BV

(Delft) 10379 / 10466

GABA International AG

(Amsterdam) 10417

(Utrecht) 10322 / 10442

DSM Fine Chemicals BV

(Therwil, Zwitserland) 10184

Coherent Europe BV

(Geleen) 10284

Gatan UK

(Utrecht) 10322

DSM Food Specialties BV

Basell Polyolefine GmbH

Corbion Purac

(Delft) 10379 / 10466 /

(Abingdon, Groot-Brittannië) 10329

(Frankfurt am Main, Duitsland)

(Gorinchem) 10259 / 10466 /

10619 / 10718

GDF SUEZ Energie Nederland

08083

10619

Dupont

(Zwolle) 10425

Bejo Zaden BV

Cosine Research BV

(Leiden) 10379 / 10467 / 10718

GE Healthcare

(Warmenhuizen) 10328

(Leiden) 10025 / 10380 / 10502

Bekaert Combustion

Covalys Biosciences AG

Technology BV

(Witterswil, Zwitserland) 10255

Energieonderzoek

(Assen) 10430 Bevolkingsonderzoek Oost

Crucell Nederland BV

(Petten) 10497 / 10244 /

(Deventer) 10331

(Leiden) 10388 / 10607

10418 / 10454

B

G

(Eindhoven) 10127

E Centrum Nederland

Genexis BV

(Eindhoven) 10442 Georgetown University

(Washington DC, Verenigde Staten) 08083

Bioclinica

CSK Food Enrichment BV

Enza Zaden BV

GlaxoSmithKline, Zeist

(Leiden) 10084

(Ede) 10619

(Enkhuizen) 10328 / 10503

(Zeist) 10388

Bioké

Cytori GmbH

Gusto BV

(Leiden) 10466

(Zug, Zwitserland) 10507

(Schiedam) 10475

104


GustoMSC BV

(Schiedam) 10475

H

M

Intervet International BV / MSD Animal Health

Nederlandse Vereniging voor Vlamonderzoek

Maastricht University

(Boxmeer) 10099

(Maastricht) 10322 / 10433

(Velsen-Noord) 10418

InTraVacc

MARIN - Maritiem Research

Nedinsco BV

HaskoningDHV Nederland BV

(Bilthoven) 10412

(Venlo) 10447

Instituut Nederland

(Nijmegen) 10196

Irdeto BV

(Wageningen) 10475

Helianthos BV

(Hoofddorp) 10518 / 10527

MASER Engineering BV

(Amsterdam) 10433

(Arnhem) 10019 / 10329

IRX Innovations BV

(Enschede) 10329

NIZO food research BV

Hendriks Engineering BV

(Son en Breugel) 10312

Materials Innovation

(Ede) 10466

(Nuth) 10418

ISA Pharmaceuticals BV

Hendrix Genetics BV

(Leiden)10412

(Boxmeer) 10248 / 10477

HGST

Janssen Precision

HKV Lijn in water


Novacta Biosystems Ltd.

Medicim NV

(Mechelen, België) 10315 Medis Medical

NT&D Nanotechnology & Devices

Universität Mainz

Holst Centre

(Eindhoven) 10019 / 10312 /

Imaging Systems BV

(Aachen, Duitsland) 10302

(Leiden) 10084

Nucletron Operations BV

John Innes Centre

Medisch Centrum Haaglanden

(Veenendaal) 10263

(Norwich, Groot-Brittannië) 10467


NUMECA International

Honeywell

K

(Emmen) 10430 (Kerkdriel) 10344

(Chuo-Ku, Japan) 10430

Johannes Gutenberg-

(Mainz, Duitsland) 10127

Hooijmans Champignons BV

Noritz Corperation

für Molekulare Medizin

(Maastricht) 10449

(Lelystad) 10196

10382 / 10536

(Amersfoort) 10284

(Welwyn Garden City, Groot-Brittannië) 10467

Engineering BV

(San Jose, Verenigde Staten) 10013

Norit Nederland BV

(Delft) 10184 Max-Delbrück-Centrum

J

Het Waterlaboratorium

(Haarlem) 10255

Centre BV

Nikon Instruments Europe BV

Karlsruher Institut

Micro resist technology GmbH

(Brussel, België) 10414 / 10428

(Berlijn, Duitsland) 10013

Nunhems Netherlands BV

Micronit Microfluidics BV

(Nunhem) 10328

(Enschede) 10227 / 10255 /

NUON BV

10458

(Utrecht) 10416

(Karlsruhe, Duitsland) 10331

MiPlaza

NXP Semiconductors

(Arnhem) 10244

Katholieke Universiteit Leuven

(Eindhoven) 10329

HZPC Holland BV

(Heverlee, België) 08083 /

Molecular Imprints

(Eindhoven) 10346 / 10536 (Nijmegen) 10329

(Metslawier) 10306

10379 KAVB

(Austin, Verenigde Staten) 10302

(Hillegom) 10306

Monsanto Holland BV

OC Oerlikon Balzers Ltd.

IBM Research - Zürich

Kerry Group

(Balzers, Liechtenstein) 10013

(Ruschlikon, Zwitserland) 10227 / 10233

(Wisconsin, Verenigde Staten) 10466

(Bergschenhoek) 10328 (Wageningen) 10503 MSD Oss

(Venlo) 10346

Hygear BV

I

für Technologie

O

Océ Technologies BV

IFP

Keygene NV

(Oss) 10329

Oclaro Inc.

(Rueil-Malmaison, Frankrijk) 10417

(Wageningen) 10503

Mushroom Office

(Zurich, Zwitserland) 10442

Kiepenheuer-Institut

(‘s-Hertogenbosch) 10344

IME Technologies

Oldelft Ultrasound BV

(Delft) 10331 / 10507

für Sonnenphysik

N

(Eindhoven)08083

(Freiburg, Duitsland) 10447

Initial Hokatex

Kymi Rens

Nanosens

(Voorburg) 10207

(Aalborg sø, Denemarken) 10207

(Zutphen) 10255

Orthoproof Digital Models

Nationaal Lucht- en

(Nieuwegein) 10315

Instituto de Astrofisica de Canarias

(La Laguna, Spanje) 10447 Interuniversitair Cardiologisch

OPRA Optimal Radial Turbine BV

(Hengelo) 10425

Ruimtevaartlaboratorium

L

P

(Amsterdam) 10091

Laborelec


PANalytical BV

(Linhebeek, België) 10416 /

(Amsterdam) 10263

(Almelo) 10249 / 10302 / 10329

(Utrecht) 10507

10418 / 10425

Nederlandse Aardappel

Paul-Drude-Institut für

Interuniversity

Landelijk Referentie

Instituut Nederland

Microelectronics Center (Imec)

(Leuven, België)



Borstkankerscreening (LCRB)

Nederlandse Algemene

Pervatech BV

(Nijmegen) 10331

Intervet International / MSD

Leids Universitair

Animal Health GmbH

Festkörperelektronik

Centrum voor

10536

(Schwabenheim an der Selz, Duitsland) 10466

Organisatie

Medisch Centrum

Philips Eindhoven

Nederlandse Vereniging

(Eindhoven) 10382

(Leiden) 10084 / 10259 / 10607

voor Endoscopische

LioniX BV

Chirurgie (NVEC)

(Enschede) 10380 / 10442

(Rijssen, Nederland) 10454

Keuringsdienst

(Emmeloord) 10306

(Veldhoven) 10259

Philips Healthcare Nederland BV

(Best) 10346


105

U

Philips Innovation Services

Roth & Rau BV

Stork Thermeq BV

(Eindhoven) 10227 / 10233

(Eindhoven) 10013 / 10019 /

(Hengelo) 10418 / 10428

Unilever R & D

Philips Lighting BV

10497

Syncom BV

(Eindhoven) 10442 / 10497

Royal HaskoningDHV

(Groningen) 10469

(Vlaardingen, UK, Groot-Brittannië) 10207

Philips Research

(Utrecht) 10196

(Eindhoven) 10019/ 10312 /

RWE Rheinland Westfalen

10322 / 10382 / 10507 / 10536

(Essen, Duitsland) 10538

Philips Research Europe -

S

Eindhoven

Universitair Medisch

T

Centrum Groningen

Targeson, LLC

(Groningen) 10127 / 10184

(Charlottesville, Verenigde Staten) 10507

Universitair Medisch Centrum Utrecht

(Eindhoven) 10233 / 10382 /

SABIC T&I, STC Geleen

TASS BV

(Utrecht) 10236 / 10322

10433 / 10458

(Geleen) 08083 / 10244

(Rijswijk)

Université de Genève

Photonis Technologies S.A.S.

SBM Schiedam BV

10476

(Genève, Zwitserland) 10502 /

(Mérignac, Frankrijk) 10329

(Schiedam) 10475

Tata Steel

10380

Plant Research International

Sensata Technologies Holland BV

(IJmuiden)

Université de Mons

(Wageningen) 10255 / 10344

(Almelo) 10333

10117 / 10249 / 10414

(Mons, België) 10428

Plantenziektenkundige Dienst

Service XS BV

(Velsen-Noord)

Universite Libre de Bruxelles

(Wageningen) 10306

(Leiden) 10467

10416 / 10428

(Bruxelles, België)

Polymer Vision Ltd.



10497 / 10428

(Eindhoven) 10312 / 10536

(Delft) 10084 / 10207 / 10249 /

Universiteit Leiden

Productschap Tuinbouw

(Chester, Groot-Brittannië) 10417

10259 / 10312 / 10379 / 10414 /

(Leiden) 10447 / 10502

(Zoetermeer) 10344


10416 / 10447

Universiteit Twente

International BV

Progentix BV

(Bilthoven) 10236

R Radboud universitair medisch centrum

(Nijmegen) 10084 / 10127 /

(Amsterdam) 10244 /


(Enschede) 10013 / 10082 / 10333 / 10414 / 10425 / 10428 /

10417 / 10418 / 10425 /

(Eindhoven) 08083 / 10127 /

10507 / 10538

10428 / 10454 / 10538

10249 / 10428 / 10430 / 10497 /



10518

(Utrecht) 10344 / 10379 /

Shell International Exploration

Ten Cate Advanced

10497 / 10502

and Production BV

Composites BV


10236 / 10331

(Rijswijk) 10538

(Nijverdal) 10091

(Amsterdam) 10346


Shell International

TET Systems Holding

University of Manchester

(Nijmegen) 10442

Oil Products BV

Recore Systems BV

(Amsterdam) 10284

(Heidelberg, Duitsland) 10607

(Manchester, | Groot-Brittannië) 10013

(Enschede) 10346

SKF Engineering &

Thales Nederland BV

U-Protein Express BV

(Hengelo) 10346

(Utrecht) 10388

Research Centre BV

RE-lion BV

GmbH & Co. KG

(Enschede) 10333

(Nieuwegein) 10227 /

Thales Research and Technology

Remeha BV

10249 / 10333

(Apeldoorn) 10430

SMART Photonics

(Palaiseau Cedex, Frankrijk) 10380

Rheinland Westfalen Netz AG

(Eindhoven) 10380

TNO Delft

(Essen, Duitsland) 10538

SmartTip BV

(Delft) 10207 / 10244 / 10382 /

(Beverwijk) 10184

(Enschede) 10233

10433 / 10447

Vitens Laboratorium

SolMateS BV

TNO Den Haag

(Leeuwarden) 10255

Rijk Zwaan Zaadteelt en Zaadhandel BV

V Vereniging Samenwerkende Brandwondencentra Nederland

(De Lier) 10328

(Enschede) 10302

(‘s-Gravenhage) 10382 / 10447

Vortex Engineering

Rijksdienst voor het

SOWNet technologies BV

TNO Eindhoven

(Nieuwegein) 10538

(Delft) 10382

(Eindhoven) 10019 / 10082 /


SRON - Netherlands Institute

10333 / 10428 / 10458

(Amsterdam) 10184 / 10333

Cultureel Erfgoed

(Amersfoort) 10502

TNO Rijswijk

VTEC Lasers & Sensors

(Groningen) 10243 / 10284 /

(Utrecht) 10380

(Rijswijk) 10388

(Eindhoven) 10380

10428 / 10607

Stichting BREIN

TNO Utrecht


Rijkswaterstaat

(Hoofddorp) 10518

(Utrecht) 10502

(Amsterdam) 10127 / 10243 /

(Lelystad) 10196

Stichting Sanquin

TOPIGS Norsvin

10333 / 10507


RiverD International BV

for Space Research

Bloedvoorziening

Research Center BV

(Rotterdam) 10442

(Amsterdam) 10412 / 10507

(Beuningen) 10248 / 10477

Rode Kruis Ziekenhuis

Stichting Technologisch

Toshiba Medical

(Beverwijk) 10184

Kenniscentrum

Roessingh Research and

Textielverzorging

Development

(Enschede) 10333

106


(Ophemert) 10207

Systems Europe BV

(Zoetermeer) 10084

W Wageningen Universiteit & Researchcentrum

Twister BV

(America (Horst)) 10344 (Wageningen) 10207 / 10259 /

(Rijswijk) 10538

10306

Waterschap Scheldestromen

(Middelburg) 10196 WorldFish Center

(Penang, Maleisië) 10248 WS-Wärmeprozesstechnik GmbH

(Renningen, Duitsland) 10428

X XiO Photonics BV

(Enschede) 10442 Xsens Technologies BV

(Enschede) 10333

Z Ziggo

(‘s-Gravenhage) 10518 ZMBH

(Heidelberg, Duitsland) 10607 Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie (ZLTO)

(‘s-Hertogenbosch) 10344


107

Lijst van afkortingen

AIO

Assistent in Opleiding

AMC

Amsterdam Medisch Centrum

CCC

Clean Combustion Concepts (Perspectiefprogramma)

CWI

Centrum Wiskunde & Informatica

EU

Europese Unie

EUR Erasmus Universiteit Rotterdam EZ Ministerie van Economische Zaken FOM Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie k€ kilo euro (eenheid van 1.000 euro) LUMC

Leids Universitair Medisch Centrum

M€ Mega euro (eenheid van 1.000.000 euro) MTA

Material Transfer Agreement

NIOO

Nederlands Instituut voor Ecologie

NKI


NWO Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek OCW Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap OTP Open Technologieprogramma RU(N)


RUG Rijksuniversiteit Groningen TNO Nederlandse Organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek TTI

Technologische Topinstituten

TTO

Technology Transfer Office

TU

Technische Universiteit

TUD Technische Universiteit Delft TUE Technische Universiteit Eindhoven UL Universiteit Leiden UM Universiteit Maastricht UMC Universitair Medisch Centrum UT Universiteit Twente UU Universiteit Utrecht UvA Universiteit van Amsterdam VU Vrije Universiteit WL Waterloopkundig Laboratorium WU Wageningen Universiteit WUR Wageningen Universiteit & Researchcentrum

108


Colofon Redactie

Astrid van der Stroom, STW

Eindredactie en productie

Astrid van der Stroom, STW

Ontwerp

Room for ID’s, Nieuwegein

Fotografie

Sam Rentmeester, Delfgauw

Drukwerk

Zwaan printmedia, Wormerveer

www.stw.nl

Technologiestichting STW. Utilisatierapport

Recommend Documents