Strategisch kader de Bibliotheek A tot Z gastvrij - innovatief - verrassend

de Bibliotheek A tot Z

Bibliotheekdienstverlening van A tot Z in Alblasserdam, Dordrecht, Ridderkerk en Zwijndrecht.

de Bibliotheek A tot Z Groenmarkt 153 • 3311 BD Dordrecht • telefoon 078 - 620 55 00 e-mail [email protected] • www.debibliotheekatotz.nl

Strategisch kader 2011 – 2014

OMSLAG_DEF_WT.indd 1-2


de Bibliotheek A tot Z

gastvrij - innovatief - verrassend

10-08-10 14:00

aangenaam

inhoud

d

Strategisch kader 2011 – 2014 Inhoudsopgave

Voorwoord 1

11

Maatschappelijke legitimatie: missie, visie en kernwaarden 15

1.1 1.2 1.3

Missie Visie Kernwaarden

15 15 16

2

Toekomstbeeld

17

3

De pijlers van het strategisch kader

de fysieke bibliotheek de digitale bibliotheek de bedrijvige bibliotheek het innovatief jeugdbibliotheekwerk het maatschappelijk ondernemerschap

21

21 23 25 28 29

4

Interne organisatie

32

5

Situatie gemeenten

37

2.1

3.1 3.2 3.3 3.3.1 3.3.2

5.1 5.2 5.3 5.4

De ambitie

Alblasserdam Dordrecht Ridderkerk Zwijndrecht

Colofon

17

37 38 39 40

42

9

voorwoord

Strategisch kader 2011 – 2014 Voorwoord

Gastvrij, innovatief, verrassend en voor iedereen toegankelijk! Met dit strategisch kader willen de directie, het management en de medewerkers van de Bibliotheek A tot Z kenbaar maken hoe zij de komende vier jaar op actuele, verrassende en prikkelende wijze invulling willen geven aan het bibliotheekwerk in de directe omgeving en welke resultaten zij wensen te behalen. In een aantal sessies zijn de belangrijkste uitgangspunten geformuleerd en zijn de eerste resultaten voorgelegd aan relevante stakeholders. Het strategisch kader is een meetlat en een toetssteen voor ons handelen. Wij zijn ons ervan bewust dat wij het werk alleen goed kunnen verrichten met andere aanbieders en met behoud van de bereikte samenhang in het werkgebied. Het voorliggende strategisch kader is het uitgangspunt voor de op te stellen jaarprojecten en veranderingsplannen van de Bibliotheek A tot Z. Gefaseerd en geprioriteerd wordt het voorgenomen beleid in de komende vier jaar gerealiseerd. In 2012 zal een tussenbalans worden opgemaakt en afhankelijk van interne en externe bevindingen zal het beleid daarop worden bijgesteld en geactualiseerd.

Reflectie identiteit bibliotheek Als basisvoorziening is de bibliotheek stevig geworteld in het maatschappelijk bestel en staat zij voor veel inwoners gelijk aan lezen, leren, informeren, kennis, ontspanning en plezier.

Om verschillende redenen hebben wij ons de afgelopen tijd afgevraagd waaruit de functie en de identiteit van de Bibliotheek A tot Z nu precies bestaat: – de maatschappij ontwikkelt zich snel en wordt steeds complexer. De toegang tot informatie, kennis en de wijze van informatiegebruik verandert continue; – het publiek heeft andere verwachtingen bij en stelt andere eisen aan cultuurparticipatie, cultuurconsumptie en vrijetijdsbesteding; – per 1 januari 2010 fuseerden de bibliotheekstichtingen Alblasserdam, Dordrecht, Ridderkerk en Zwijndrecht en werd de Bibliotheek A tot Z een feit.

De Bibliotheek A tot Z staat voor een uitdaging! Van een traditionele beleving van de bibliotheek willen wij de komende jaren toe naar een bibliotheek die met haar tijd meegaat en midden in de samenleving staat. Een openbare bibliotheek biedt voor iedereen vrij toegang tot informatie, kennis en cultuur zodat het mogelijk is om als burger actief deel te nemen en te bewegen in de steeds veranderende maatschappij. Daardoor heeft de bibliotheek een unieke rol in de samenleving en wij, als de Bibliotheek A tot Z, willen ons inzetten om deze rol te versterken en beter bereikbaar te maken voor een brede doelgroep. Dit doen wij echter niet alleen. Met de Agenda voor de Toekomst heeft de landelijke branche van openbare bibliotheken een ambitieus vernieuwingsprogramma opgesteld, waaraan ook wij meewerken. Naast continue aandacht voor de jeugd, gezinnen, senioren en nieuwkomers die onze taal nog niet machtig zijn, blijven binnen de vier werkgemeenten van de Bibliotheek A tot Z ook thema’s als laaggeletterdheid, ontlezing en vergrijzing zeer actueel.

11

De openbare bibliotheek is hét centrum voor informatie, dat ervoor zorgt dat allerlei vormen van kennis en informatie gemakkelijk beschikbaar zijn voor de mensen die hiervan gebruik willen maken.

Verandering structuur en cultuur Om onze rol in de samenleving te verstevigen, is een verandering van structuur en cultuur onontbeerlijk. De eerste is achter de rug, teweeggebracht door de fusie en de daarbij horende reorganisatie. De cultuuromslag zit in de kern van de organisatie, de medewerkers van de Bibliotheek A tot Z. Ook deze omslag is ingezet, al merk- en voelbaar. Het strategisch kader schept begrenzing en keuzemogelijkheden waarbinnen en op welke wijze wij deze cultuurverandering en plannen voor de toekomst willen vormgeven. Het heeft als doel over te brengen waar ons team van medewerkers vanaf nu enthousiast voor gaat en staat:

– – – – – –

gastvrij voor iedereen; een bruisende bibliotheek vol verrassende plannen voor ontwikkeling en ontspanning; de klant inspireren, prikkelen en informeren in onze fysieke vestigingen en digitale diensten; aandacht voor wensen en behoeften van de klant; permanente aandacht voor innovatie, verbetering van de klanten werkprocessen en ontwikkeling van nieuwe producten en diensten; ‘in’ voor uitdagende samenwerkingsverbanden.


verrassendrasver13

verrassend-

verrassend-

Strategisch kader 2011 – 2014 Maatschappelijke legitimatie: missie, visie en kernwaarden

1. Maatschappelijke legitimatie: missie, visie en kernwaarden In de huidige digitale wereld wordt ons met regelmaat de vraag gesteld: zijn bibliotheken nog wel nodig? Niet voor niets staat positie en functie van het openbaar bibliotheekwerk hoog op de politieke agenda van de verschillende overheden. Het resultaat tot nu toe is dat de drie verschillende overheden eind 2009 een bibliotheekcharter hebben opgesteld waarin de verantwoordelijkheden van de overheid, de provincie en de gemeenten werden afgestemd. Geconstateerd werd dat de openbare bibliotheek een belangrijke basisvoorziening is. In dit bibliotheekcharter ligt ook het antwoord op de hierboven genoemde en veelgestelde vraag: ‘De openbare bibliotheek is de plaatselijke toegangspoort tot kennis en schept een essentiële voorwaarde voor levenslang leren, onafhankelijke besluitvorming, de culturele ontwikkeling van individuen en maatschappelijke groeperingen. De openbare bibliotheek is hét centrum voor informatie, dat ervoor zorgt dat allerlei vormen van kennis en informatie gemakkelijk beschikbaar zijn voor de mensen die hiervan gebruik willen maken.’ Bij het formuleren van de visie en missie van de Bibliotheek A tot Z hebben wij de landelijke ontwikkelingen en uitgangspunten betreffende het openbaar bibliotheekwerk nauw betrokken. Ook de beleidsdoelstellingen van de betrokken gemeentelijke opdrachtgevers zijn in onze missie en visie verweven.

1.1 Missie van de Bibliotheek A tot Z De Bibliotheek A tot Z is de lokale, multimediale en vrije toegangspoort tot kennis en cultuur. Mensen wordt een energieke en inspirerende plek geboden waar zij elkaar kunnen ontmoeten, zich volop

kunnen ontspannen, de wereld om zich heen kunnen ontdekken en zich persoonlijk kunnen ontwikkelen. De Bibliotheek A tot Z initieert uitwisseling van kennis en cultuur tussen inwoners, instellingen en bedrijven in het werkgebied, en realiseert deze uitwisseling samen met relevante ketenpartners die waarde toevoegen aan de gestelde missie.

1.2 Visie van de Bibliotheek A tot Z Onze missie willen wij verwezenlijken aan de hand van de visie waarin de volgende standpunten zijn opgenomen: de Bibliotheek A tot Z voorziet in goed bereikbare, gastvrije en toegankelijke vestigingen waar de bezoeker binnentreedt in een ruimte die verrassend, inspirerend en fijn is om daar enige tijd door te brengen; de Bibliotheek A tot Z wil haar collectie, digitale diensten en activiteiten inzetten op zodanige wijze dat alle aspecten van onze samenleving en cultuur op een nieuwsgierig makende wijze aan de klant worden aangeboden. Dit doen we door een betrouwbare wegwijzer te zijn, informatie toegankelijk en begrijpelijk te maken en mensen te steunen in de omgang daarmee; de Bibliotheek A tot Z heeft deskundig personeel dat de klant kent. In de frontoffice is de medewerker, gastvrouw of gastheer die zich inspant om de klant tevreden te stellen met goede antwoorden en gewenste materialen. De specialisten van de bibliotheek zijn in staat om op wensen en behoeften van de klant in te spelen en mogelijkheden te ontwikkelen om aan een specifieke vraag te voldoen; de Bibliotheek A tot Z zet haar deskundigheid met energie en enthousiasme in voor intermediairs die werkzaam zijn in het onderwijs, de zorg, de

15

objectief, onafhankelijk, empathie, toegankelijk, servicegericht, participatie

cultuurinstellingen of bij de overheid. Zij is ervan overtuigd dat integraal samenwerken vanuit verschillende disciplines tot resultaat leidt en zo de doelstellingen van de bibliotheek en haar samenwerkingspartners op de meest effectieve en kwalitatieve wijze realiseert; de Bibliotheek A tot Z stimuleert het lezen en het stellen van vragen en faciliteert daarbij met tal van activiteiten, projecten, collectieonderdelen, informatiedossiers en educaties.

1.3 Kernwaarden Uit de missie en visie hebben wij kernwaarden voor de Bibliotheek A tot Z gedestilleerd, die een leidraad vormen voor onze wijze van werken

en hoe wij ons willen profileren naar binnen en buiten toe. Zo ontstaat kleur en identiteit waaraan iedereen ons in het werkgebied en de markt herkent en daarop kan aanspreken. De grondbeginselen die bij ons hoog in het vaandel staan: objectief | onafhankelijk | empathie, toegankelijk | servicegericht | participatie De kernwaarden gaan wij in de komende jaren verder operationaliseren en omzetten in een voor de Bibliotheek A tot Z concreet gedrag, attitude en handelen op alle organisatieniveaus. Dit is het cultuurprogramma waar wij in de toekomst voor willen staan en hoe wij ons willen profileren en positioneren in de markt.

Strategisch kader 2011 – 2014 Toekomstbeeld van de Bibliotheek A tot Z

2. Toekomstbeeld van de Bibliotheek A tot Z 2.1 De ambitie Om de uitdaging waarvoor de Bibliotheek A tot Z zich gesteld ziet met u te delen, geven wij een beschrijving van de bibliotheek die wij in de toekomst willen zijn. De Bibliotheek A tot Z werkt vanuit klantenperspectief Wij onderkennen dat er meerdere klantprofielen en nieuwe afnemers zijn, en anticiperen daarop via ons aanbod en activiteiten. De kern van de boodschap die de Bibliotheek A tot Z wil uitdragen, is dat het winkelen van de klant centraal staat. De klant mag in de bibliotheek gewoon zijn en ‘shopt’ naar gelang er behoefte is. Onze specialisten van de collectie weten een goede balans te vinden tussen vraag en aanbod. Dit betekent dat wij keuzes moeten maken binnen ons aanbod en (snelle) beschikbaarheid ervan voor de klant. Klantonderzoek en CRM (Customer Relationship Management) zijn instrumenten die wij inzetten om onze klanten te kennen en onze dienstverlening te optimaliseren. Kennis van het media-aanbod en vertaling van de vraag van onze leners zorgen voor tevreden klanten, wat resulteert in een stijging van het aantal abonnees en bezoekers. De Bibliotheek A tot Z biedt lezen, luisteren, kijken én beleven Onze collectie is de onmisbare basis en kenmerkt zich door diversiteit en actualiteit. Literatuur,

veiligheid, gezondheid, historie of kunst, het komt allemaal aan bod in onze sterk gepresenteerde collecties en inspirerende activiteiten. Door informatie, ontmoeting en beleving toe te voegen aan de media van de bibliotheek, willen wij ervoor zorgen dat de bezoeker zich uitgenodigd voelt om onze vestigingen te bezoeken. Onze vestigingen zijn even veelzijdig, verrassend en een prettige plek om te verblijven. Het winkelconcept is dé wijze waarop wij onze vestigingen inrichten en het publiek welkom heten. De bibliotheekvestigingen zijn herkenbaar maar zeker ook passend in de wijk, dorp of stad. Via onze actuele website en samenwerking met andere (culturele) instellingen houden wij de klant op de hoogte van ons eigen aanbod maar ook van maatschappelijke, literaire en culturele ontwikkelingen.

De Bibliotheek A tot Z is lokaal verankerd De collectie en deskundigheid brengen wij dicht bij de doelgroep door middel van bibliotheek satellieten (servicepunten) in wijkvoorzieningen zoals een buurthuis of Brede School, en via de digitale diensten. Vragen betreffende leesbevordering, taalontwikkeling, mediawijsheid en cultuureducatie worden doeltreffend en in nauwe samenwerking met het onderwijs, het buurthuis en de welzijnsorganisaties beantwoord. Producten, diensten en service worden op ‘lokale maat’ aangeboden waarbij tevens ketenaansluiting met lokale partners van essentieel belang is. Vanuit het klantenperspectief

17

werken wij in iedere gemeente nauw samen met tal van organisaties aan (nieuwe) cultuurarrangementen en ketens. Daarmee versterkt de bibliotheek als het ware de lokale cultuurboulevards. Onze vestigingen zijn voor gemeenten een instrument bij het uitvoeren van het welzijnsbeleid en bij de informatievoorziening maar zijn bovenal een verbindingspunt, een brug, tussen meerdere lokale en wijkgerichte initiatieven die bijdragen aan het welzijn van iedere inwoner.

De Bibliotheek A tot Z is een betrouwbare wegwijzer Informatie, zowel fysiek als digitaal, is voor iedereen toegankelijk. We helpen bij het omgaan met alle soorten van media op innovatieve, creatieve en veelzijdige wijze. Uitgangspunt hierbij is de wetenschap dat alle mensen nieuwsgierig zijn en antwoorden op hun vragen wensen. Die vragen, soms latent, van alle inwoners in het werkgebied zijn voor ons de uitdaging en de basis voor de informatiebibliotheek in de vorm van boeken, websites, databestanden, folders etc. Met onze kennis kunnen wij de bezoeker helpen bij het vinden van de juiste, kwalitatieve en betrouwbare informatie en bij het bepalen van wat gezien de vraag, het meest passende antwoord is. Dit doen wij vanuit een onafhankelijke positie. Voorwaarden realisatie ambitie Professionaliteit en innovatie zijn essentiële voorwaarden om het gewenste beeld van de bibliotheek en onze ambitie te realiseren. De menselijke factor is daarbij de kritische succesfactor. Wij willen het belang benadrukken van het investeren in professionaliteit (door onder andere deskundigheidsbevordering), het creëren van ruimte voor ondernemerschap, de aandacht voor attitude en cultuur naar meer klanten servicegerichtheid.

Innovatie betekent permanente aandacht voor verbetering van onze klanten werkprocessen en ontwikkeling van nieuwe producten en diensten. Het proces dat de Bibliotheek A tot Z voorstaat, is een ontwikkeling van een lerende naar een excellerende bibliotheekorganisatie. Om draagvlak voor en uitwerking van onze plannen en ambities te realiseren, zijn wij in gesprek met stakeholders in de omgeving. Contact met hen zal waardevol blijven, ook in de toekomst. Stakeholder- en relatiemanagement zijn nieuwe en vaste management agendapunten geworden waarmee wordt aangegeven dat de externe omgeving en (potentiële) partners van vitaal belang zijn om onze doelstellingen en ambities te kunnen realiseren.

De prioriteiten voor de Bibliotheek A tot Z liggen in de komende jaren bij: 1. de fysieke bibliotheek: het optimaliseren van onze dienstverlening en het verbreden van het publieksbereik; 2. de digitale bibliotheek: pro-actief en gebruikmakend van landelijke vernieuwingsprogramma’s; 3. de bedrijvige bibliotheek: met nadruk op het innovatief jeugdbibliotheekwerk en het maatschappelijk ondernemerschap.

Zichtbaarheid, toegankelijkheid, servicegerichtheid en participatie wordt de ‘nieuwe herkenbaarheid’!

O


toegangspoort

19

O tot kennis

Strategisch kader 2011 – 2014 De pijlers van het strategisch kader

3. De pijlers van het strategisch kader Om goed uitvoering te geven aan de publieke taak van de Bibliotheek A tot Z en te voldoen aan de kwaliteit van een basisvoorziening, hebben wij een aantal strategische doelen geformuleerd voor de komende jaren. Op basis van een drietal pijlers, de fysieke bibliotheek, de digitale bibliotheek en de bedrijvige bibliotheek presenteren wij deze doelen. De openbare bibliotheek heeft een maatschappelijke functie en wordt voor het grootste gedeelte gefinancierd met overheidsmiddelen. Wij zijn ons daarvan goed bewust en zeker in een tijd dat er sprake is van grote druk op de publieke financiële middelen, is het van belang om deze functie voor het voetlicht te blijven brengen, maar óók om deze functie te verantwoorden. Om recht te doen aan zowel de maatschappelijke functie van de bibliotheek, als de bedrijfsmatige benadering van deze functie zijn per pijler de doelen opgesplitst in kwalitatieve en kwantitatieve doelstellingen. De kwalitatieve doelen die door de managers gerealiseerd worden middels de jaarplannen, kunnen worden gezien als onze ambitie om over 4 jaar een andere c.q. sterkere positie binnen het kennisen cultuurdomein verworven te hebben. De kwantitatieve doelen zijn de prestatie indicatoren waarbij de nulmeting start in het jaar 2009. Bij het opstellen van de doelen zijn wij uitgegaan van de huidige en bestaande spreiding van de vestigingen met de specifieke diensten die daar worden aangeboden. Het actief monitoren en bijsturen van onze ambities en doelen gebeurt middels een planning & control cyclus. Per jaar wordt voor het management een kaderbrief opgesteld. Hierin worden de targets en prestaties voor dat jaar bepaald op basis van het strategisch kader.

Monitoring vindt plaats via vaste evaluaties, managementdagen en functioneringsgesprekken met het management. Op deze wijze wordt strategie verankerd in het beleid van de Bibliotheek A tot Z. Om objectief onze voortgang en prestaties te meten, wordt in 2010 / 2011 een nulmeting uitgevoerd bij klanten, stakeholders en medewerkers. Deze meetlat is voor ons een belangrijke basis voor het stellen van targets voor de komende jaren. Daar waar mogelijk is, zullen wij onze meetgegevens benchmarken met branchegenoten.

3.1 De fysieke bibliotheek: onze dienstverlening dichter bij de klant De Bibliotheek A tot Z beschikt over 12 vestigingen, waarvan drie feitelijk meer servicepunten zijn en over een kleine, maar aantrekkelijke collectie beschikken. De voorzieningen zijn goed verspreid in de gemeenten en passend bij iedere specifieke wijk of lokale situatie. Door voorgenomen bezuinigingen van de gemeenten zal deze spreiding van voorzieningen in de komende periode onder druk komen te staan. De inzet is om de huidige spreiding te behouden maar realiteit in deze lastige tijd is onontbeerlijk. Op het moment dat het maken van keuzes als gevolg van bezuinigingen onontbeerlijk is dan hanteren wij in de toekomst het uitgangspunt dat er per gemeente tenminste één zeer volledige voorziening beschikbaar moet zijn met minimaal 40 openingsuren per week, voorzien van een brede collectie, met passende ICT faciliteiten en een ruimte voor verblijf en ontmoeting. Onderzocht zal worden op welke alternatieve wijze (bijvoorbeeld servicepunten, Brede Scholen) en met welke samenwerkingsmogelijkheden wij in de wijk zichtbaar en toegankelijk kunnen blijven. Wij gaan steeds op zoek naar verbeteringen die leiden tot een groter bereik

21

en/of efficiënter werken. Een wijziging van locatie of huisvestingsconcept zou een gevolg hiervan kunnen zijn.

3.1.a Kwalitatieve, concrete doelstellingen Het is van belang dat de vestigingen: – goed bereikbaar, toegankelijk, dichtbij de doelgroep, zichtbaar en herkenbaar zijn; – voor iedereen een toegankelijke, prettige ontmoetingsruimte zijn: een zogenaamde ‘favourite meeting place’ zonder verplichtingen; – open staan voor iedere bezoeker die met een vraag bij de bibliotheek terecht komt. Onze medewerkers staan voor iedereen klaar, beantwoorden vragen op betrouwbare wijze en zijn daarin volstrekt onafhankelijk; – een duidelijk aanspreekpunt zijn voor alle inwoners en instellingen uit het werkgebied; – niet weg te denken, bruisende voorzieningen zijn; – een belangrijke plaats voor de jeugd/ jongeren ingericht hebben, voorzien van aansprekende collecties, informatie op maat en media ateliers; – de verbindingspunten zijn in stad, dorp en wijk tussen verschillende groeperingen, initiatieven en klanten door: 1. goede programmering; 2. aandacht voor informeren op historisch, cultureel, actueel en politiek gebied; – voor de gemeenten een instrument zijn bij het uitvoeren van het welzijnsbeleid en het verzorgen van de informatievoorziening, maar bovenal een brug vormen tussen meerdere lokale en wijkgerichte initiatieven die bijdragen aan het welzijn van iedere inwoner; – als informatieplein fungeren en een meerwaarde bieden met informatiedossiers op actuele lokale/ regionale en landelijke thema’s; – ruimte bieden aan actuele en brede collecties waardoor zij een belangrijke bijdrage leveren aan de spreiding van literatuur en cultuur;

– – – –

op basis van een actief marketingbeleid, stevig inzetten op verbetering van de klantgerichte kwaliteit van de dienstverlening; het winkelconcept introduceren voor een groter bereik en behoud van bestaande leden. dit kenmerkt zich in laagdrempelige, sfeervolle voorzieningen, gebaseerd op klantsegmentatie en gerichte dienstverlening; via aanbod en activiteiten anticiperen op meerdere klantprofielen en nieuwe afnemers.

3.1.b Kwantitatieve doelstellingen, prestatie indicatoren t.o.v. 2009 – groei van het aantal leden waardoor het gemiddelde deelnemerspercentage stijgt naar 24% (in 2010 is dit 21.9 %). Dit betekent per gemeente een groei uiteenlopend van 0 tot 5.2 %, van minimaal behoud naar groei; – groei van het aantal jeugdleden met 7.5% in 2014; – groei van het totaal aantal abonnees met 5% in 2014 (51.500);

Jaar

Abonnees Betaald*

Abonnees Abonnees gratis totaal

2010

24.243

24.554 48.797

2011

24.500

25.500 50.000

2012

24.900

25.850 50.750

2013

25.100

26.150 51.250

2014

25.100

26.400 51.500

2009

24.243

24.554 48.797

* Vanaf 2010 zijn de tarieven voor de vier gemeenten nader op elkaar afgestemd en geharmoniseerd. Doel hiervan is geweest om te onderstrepen dat we één organisatie zijn en de diensten overal gelijk zijn. Echter ook op basis van keuzes en wat het beste bij de eigen vraag past, kon het publiek uit verschillende abonnementsvormen kiezen.

– –

deelname aan activiteiten is in 2014 toegenomen met 10%; de klanttevredenheid moet in de jaren 2011 – 2014 tenminste het cijfer 8 scoren;


De digitale bibliotheek brengt onder andere de informatiefunctie 24 uur per dag, 7 dagen in de week bij de mensen thuis, op de school of op het werk.

– –

de medewerkerstevredenheid moet in de jaren 2011 – 2014 tenminste het cijfer 7 scoren; groei van het totaal aantal bezoekers van de fysieke bibliotheek (dit zijn de mensen die de bibliotheek binnenlopen en de mensen die activiteiten bezoeken) met 4% in 2012 en 7.5% in 2014;

Jaar

Bezoekers

2010

710.000

2011

720.000

2012

730.000

2013

740.000

2014

750.000

2009

700.000

– tenminste 80% van alle pashouders gebruikt zijn lidmaatschappas minstens eenmaal per jaar. – groei van het aantal uitleningen per jaar met ongeveer 2%, inclusief verlengingen;

Jaar

Uitleningen

2010

1.866.500

2011

1.904.000

2012

1.942.000

2013

1.971.000

2014

2.000.000

2009

1.829.900

Uitgangspunt hierbij is dat het aantal uitleningen per abonnee gelijk blijft aan het gemiddelde van 2009 (gemiddeld 37 uitleningen per abonnee in 2009); – per jaar zal 12% van de collectie worden vervangen; met een actief collectiebeleid voor kranten en tijdschriften.

3.2 De digitale bibliotheek Eén van de pijlers waarop de Bibliotheek A tot Z zich de komende vier jaar wil richten en verder wil uitbouwen, is de digitale bibliotheek. De digitale bibliotheek brengt onder andere de informatiefunctie 24 uur per dag, 7 dagen in de week bij de mensen thuis, op de school of op het werk. Als een spin in het web activeert de digitale bibliotheek mensen om op een eigentijdse manier gebruik te maken van het aanbod van informatie en diensten, en vragen te stellen aan deskundige professionals. Van lenen naar downloaden Door het veranderende mediagebruik wordt wel eens gedacht dat de bibliotheek haar functie verliest. Dit klopt als het gaat om puur het beschikbaar stellen van materialen, het uitlenen. De klant van de toekomst wil downloaden in plaats van lenen. Maar juist daarin ligt tegelijk een prachtige kans. Deze klant is nu moeilijk tot niet voor de bibliotheek te bereiken, omdat hij de weg naar de bibliotheek niet goed weet te vinden. Om de reden dat hij in de bibliotheek geen antwoord verwacht of omdat de bibliotheek onvoldoende zou beschikken over exemplaren van populaire titels. Door informatie

23

te digitaliseren en voor persoonlijke voorkeur beschikbaar te maken, kan de digitale bibliotheek een belangrijke slag maken. De klant van de toekomst weet met dergelijke nieuwe diensten de bibliotheek weer te waarderen. Dit wordt al op scholen zo ervaren. Unieke muziekopnamen of zeldzame boeken kunnen binnenkort online geleverd worden. Het wachten op andere klanten is voorbij. Eendrachtig is door de bibliotheekbranche het vernieuwingsbeleid ingezet. In de onlangs door alle bibliotheken bekrachtigde Agenda voor de Toekomst staan drie kerndoelen centraal die onverkort voor de functies van de Bibliotheek A tot Z van toepassing zijn. 1. Inspelen op veranderende behoeften De uitdaging is om meer burgers met een passend en aantrekkelijk aanbod naar de fysieke en digitale bibliotheek te trekken en hen als klant te behouden met meer service en gemak. Innovatieve concepten worden daartoe landelijk ontwikkeld waarmee bepaalde gebruikersgroepen beter worden bereikt. De dienstverlening kan verder worden gepersonaliseerd. 2. Verbetering van aanbod en dienstverlening Schitterende collecties boeken, kranten, foto’s, films en geluidsfragmenten worden door bibliotheken tot op de werkplek en de huiskamer toegankelijk gemaakt. Lezen en leesplezier blijven daarbij de kern voor leesbevordering, bestrijding van laaggeletterdheid en spreiding van literaire cultuur: – collecties worden hybride gemaakt door te verwijzen naar waardevolle content op het web; – de ‘gidsfunctie’ wordt ingericht op thema’s die van maatschappelijke belang zijn.

3. Verbetering van infrastructuur en beschikbaarheid Als het gaat om verbetering van infrastructuur dan staat de digitale infrastructuur de komende jaren bovenaan. De huidige gedecentraliseerde infrastructuur van openbare bibliotheken maakt het doorvoeren van innovaties tot een moeizaam proces. Ter ondersteuning van de toekomstplannen van de bibliotheken zal daarom landelijk een krachtig programma worden opgezet om de ICT-infrastructuur te verbeteren. De branche van openbare bibliotheken maakt met elkaar nauwgezette afspraken over bovenstaande en de uitvoering ervan kan rekenen op een groot draagvlak onder de bibliotheken. Dit bespaart veel energie en de resultaten bieden burgers een grote meerwaarde. Een voorbeeld is Bibliotheek.nl, de digitale portal van en voor openbare bibliotheken, dat op basis van een rijksoverheidsubsidie op landelijk niveau is ontwikkeld. De Bibliotheek A tot Z heeft de ambitie om zich snel aan te sluiten bij deze landelijke ontwikkelingen. De fysieke en digitale bibliotheek zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en versterken elkaar op verschillende onderdelen. De inhoud en het pakket aan diensten van de bibliotheek is op beide fronten zichtbaar, toegankelijk en verkrijgbaar. De digitale diensten betreffen op lokaal niveau onder andere: de digitale ondersteuning van lokale projecten, de sociaal culturele kaart, de inzetbaarheid bij wijkportals, het beheer van databestanden en informatiedossiers. Een leuk concreet voorbeeld is het opzetten van virtuele leeskringen. De website, www.debibliotheekatotz.nl, zien wij als een aparte vestiging. De bibliotheek ontwikkelt zich tot een multimediale en ICT bibliotheek. Waar mogelijk en wenselijk is, digitaliseren wij de dienstverlening en zijn wij online sterk aanwezig.


De landelijke ontwikkelingen worden de komende jaren via onze website aangeboden. De website is 24 uur beschikbaar en onze klanten kunnen op elk gewenst moment onze catalogus bekijken en een keuze maken. Toepassingen van RFID (Radio Frequency Identification) technologie, ‘cashless library’ en digitaal inlichtingenwerk staan al tot onze beschikking, maar worden verder geperfectioneerd en uitgebouwd.

3.2.a Kwalitatieve, concrete doelstellingen – aansluiting bij de landelijke digitale ontwikkelingen die zijn samengebracht onder de noemer Bibliotheek.nl. Dit is dé digitale portal van en voor de openbare bibliotheken in Nederland; – de website wordt een vestiging waarop de content aanwezig en thuis raadpleegbaar is; – de website van de bibliotheek is een vanzelfsprekendheid en neemt de komende jaren in bekendheid toe; – de website is onze 24-uurs dienst; – wij spelen in op actuele landelijke en lokale/ regionale thema’s; – de ‘social media’ wordt ingezet om contact te leggen met gebruikersgroepen en om de zichtbaarheid van de bibliotheek te vergroten; – het ontwikkelen van een webwinkel; – de website is gebruikersvriendelijk, eenvoudig, aantrekkelijk en toegankelijk voor iedereen; – de beschikbaarheid van WIFI en oplaadpunten; – het jeugdbibliotheekwerk krijgt een eigen plaats op de website. 3.2.b Kwantitatieve doelstellingen, prestatie indicatoren t.o.v. 2009 – de website van de bibliotheek is een vanzelfsprekendheid en neemt de komende jaren in bekendheid toe en staat bij 5 % van de inwoners in de lijst der favorieten;

– groei van het aantal bezoekers van de website met 15%;

Jaar

Bezoekers website

2010

180.000

2011

190.000

2012

195.000

2013

203.000

2014

209.300

2009

– –

182.000

groei van het aantal eindgebruikersdiensten met 20%; groei van het gebruik van de databestanden met 5 – 10%.

3.3 De bedrijvige bibliotheek De Bibliotheek A tot Z heeft zichzelf de komende vier jaar ten doel gesteld de rol van klantgerichte dienstverlener sterker te ontwikkelen en deze uit te breiden naar een actieve, bedrijvige bemiddelaar van informatie en activiteiten tussen mensen en organisaties. Twee speerpunten willen wij tot een grotere hoogte brengen: het innovatief jeugdbibliotheekwerk en het maatschappelijk ondernemerschap. 3.3.1 Het innovatief jeugdbibliotheekwerk De trend van de afgelopen jaren is duidelijk. Wanneer aan de huidige jeugd wordt gevraagd een keuze te maken uit boeken, de televisie of het internet dan zullen de meesten kiezen voor het internet. Om deze grote groep te bereiken, zullen wij onze dienstverlening daarop moeten aanpassen. Daar waar de jeugd leert en werkt, willen wij zijn. Aandacht voor leesbevordering blijft enorm van belang maar ook de jeugd informatievaardig maken, is essentieel. Het deelnemerspercentage van de jeugd is over

25

De bibliotheek prikkelt en het kind (en zijn omgeving) prikkelt weer terug. het algemeen goed. Enkele locaties in de vier gemeenten verdienen echter, vanwege een redelijk laag deelnemerspercentage, extra inspanning om de jeugd en hun ouders te bereiken. Dit vergt een ander wijze van werken en een aangepaste dienstverlening die ontwikkeld is op basis van de vraag van de jeugd, hun ouders/verzorgers en het onderwijs. De introductie van jeugdparticipatie beschouwen wij voor de komende jaren als een belangrijk aspect. Bijvoorbeeld door het organiseren van een klantenpanel of het inrichten van een platform waar jongeren hun stem kunnen laten horen. Naast aandacht voor de jeugd bij de inrichting van onze vestigingen is het tijd om binnen het bestaande bibliotheekwerk, inhoudelijke vernieuwingsmogelijkheden te realiseren. Vanuit deze visie willen wij een nieuwe jeugdbibliotheek inrichten en projecten initiëren waarbinnen de veranderende vraag van de jeugd in een sterk veranderende wereld centraal staat.

Definitie jeugdbibliotheekwerk De jeugdbibliotheek behoort een dynamische omgeving te zijn, waarin het kind voortdurend wordt geprikkeld en in zijn verbeelding wordt gestimuleerd. Er dient sprake te zijn van een voortdurende wisselwerking tussen de nieuwe jeugdbibliotheek en het kind (en zijn omgeving). Door de continue interactie tussen het kind en zijn omgeving in deze dynamische bibliotheek ontstaan er talloze mooie ‘schatten’. De bibliotheek prikkelt en het kind (en zijn omgeving) prikkelt weer terug. Scholen en alle mogelijke organisaties die zich bezighouden met het welzijn en de vrijetijdsbesteding van het kind, krijgen ook een plek in de nieuwe jeugdbibliotheek.

Bovenstaande definitie schetst de essentie van de visie van de Bibliotheek A tot Z op het jeugdbibliotheekwerk. De jeugdbibliotheek dient een omgeving te zijn waarin kinderen zich prettig voelen om te verblijven. Het dient ook een plek te zijn waar kinderen informatie kunnen halen en zich gesteund weten door medewerkers die zowel luisteren als ook een stimulans bieden tijdens het zoekproces naar informatie. Kortom, de jeugdbibliotheek dient zo dynamisch te zijn dat het kind er informatie kan halen en ook kan brengen, geprikkeld wordt en ook zelf kan ‘prikkelen’. De jeugdbibliotheek is een geschikte plek voor de jeugd, maar ook voor volwassenen die professioneel met en/of voor kinderen werken, (groot)ouders of opvoeders. Ook zij kunnen in de jeugdbibliotheek informatie halen en brengen, ofwel op verzoek van de kinderen, of op uitnodiging van de jeugdbibliothecaris, maar natuurlijk ook op eigen initiatief.

Integrale en inhoudelijk rol in het onderwijs In het basisonderwijs zijn steeds meer scholen die adaptief onderwijs bieden, ontwikkelingsgericht gaan werken, oog hebben voor de meervoudige intelligentiegebieden of de methodiek van ‘het nieuwe leren’ nastreven. Allemaal varianten van een onderwijsvisie waarbinnen ‘leren’ gezien wordt als een zelfstandig, (inter)actief samenwerkend proces. Dit biedt mogelijkheden om daar als bibliotheek een integrale en inhoudelijke rol aan te bieden en op die wijze de doelstellingen van het onderwijs te ondersteunen. De komende 4 jaar zetten wij ons ook in voor het ‘scholen’, trainen van de leerkrachten. In de komende tijd willen wij nagenoeg alle docenten informeren over de mogelijkheden van Web 2.0 voor het onderwijs.


Naarmate meer basisscholen beschikken over een mediatheek, zal het gebruik van de jeugdafdelingen in de vestigingen afnemen. Ook de ontwikkeling van de verlengde schooldag heeft in die zin effect op het bibliotheekbezoek. Activiteiten in dit kader zoals de Kinderboekenweek, voorleesmiddagen en dergelijke zullen langzaam maar zeker binnen de scholen zelf worden uitgevoerd. Met nulmetingen en effectrapportages houden wij zorgvuldig bij of de verwachte doelen bereikt worden.

Brede Scholen Omdat keuzes nu eenmaal noodzakelijk zijn, richten wij ons met de vernieuwde aanpak van het jeugdbibliotheekwerk in eerste instantie op de Brede Scholen en de soortgelijke SiS scholen (School in de Samenleving) in Dordrecht. Binnen het concept Brede School ontstaat ook ruimte om met de betrokken partijen integraal samen te werken. In de meeste gevallen vormt een sociaal en didactisch plan een duidelijk kader voor samenwerking en de beoogde doelen. Steeds zal onderzocht worden hoe en waar de diensten van de bibliotheek tot het meeste effect leiden. Niet de gebouwen, de collectie, maar de ontwikkeling van het kind staat centraal. Wij beschikken over een jarenlange deskundigheid als het gaat om leesbevordering, leesplezier en taalontwikkeling. Door nauw samen te werken met verschillende onderwijstypes, kan deze expertise door het onderwijs ingezet worden bij hun inspanningen op deze terreinen. Wij doen dit al in de vorm van collecties en ondersteuning van leesbevordering. Daar komen (veelal digitale) informatiearrangementen bij voor de elektronische leeromgeving van het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs, MBO en HBO.

Media-educatie is nodig om scholieren, studenten en andere burgers te ondersteunen bij het vragen, zoeken, vinden en waarderen van informatie.

Biebsearch Leerlingen in het voortgezet onderwijs hebben de mogelijkheden van de bibliotheek vaak niet in beeld, wat blijkt uit een over het algemeen zeer laag deelnemerspercentage binnen deze groep. Dit percentage wijkt in de vier werkgemeenten niet ernstig af van het landelijke beeld. De branche van openbare bibliotheken bundelt hierom de krachten en introduceert landelijk projecten die speciaal op jongeren gericht zijn. Een voorbeeld is het in Zwolle ontwikkelde project Biebsearch. De Bibliotheek A tot Z is één van de 20 bibliotheken die dit landelijk project gaat oppakken. De essentie ligt in het beschikbaar stellen van databestanden en catalogi via scholen aan leerlingen, het combineren van de schoolpas met de bibliotheekpas, het inrichten van servicepunten op scholen, het aanbieden van kennis en activiteiten die gericht zijn op informatievaardigheid, leesbevordering en cultuureducatie. Dit alles vergt een nauwe samenwerking met het onderwijs. Op onderdelen betreft het maatwerk en betaalt de desbetreffende school voor specifiek gewenste diensten. De landelijke ervaringen tot nu toe zijn veelbelovend.

27

3.3.1.a Kwalitatieve, concrete doelstellingen – aanwezigheid en actieve participatie van de bibliotheek binnen de Brede Scholen in de vier gemeenten; – aanwezigheid en actieve participatie van de bibliotheek in het voortgezet onderwijs in het kader van het project Biebsearch; – vraaggericht werken door domeinspecialisten VVE en basisonderwijs. Met kennis van de klant een passend aanbod doen met betrekking tot nieuwe ontwikkelingen zoals Digipret; – het inrichten van het leesbevorderingsloket, een loket waar iedere leerkracht/ docent en ouder terecht kan met vragen; – de bibliotheek als ‘leerwerkplaats’: het ontwikkelen van beleid en het aanbieden van maatschappelijk stages; – het organiseren van kinderen jongerenparticipatie; – het inrichten van media-ateliers in de vestigingen; – aandacht bij de inrichting voor de interactieve werkwijze met de jeugd, jongeren en hun ouders. 3.3.1.b Kwantitatieve doelstellingen, prestatie indicatoren t.o.v. 2009 De Bibliotheek A tot Z zal projectmanagement invoeren als een belangrijke managementtool. Uitgangspunt daarbij is dat elk projectplan een dekkend projectbudget kent en dat in toenemende mate projecten ook winst (in meetbare termen van geld, tijd, klanttevredenheid etc.) opleveren. – het binnenhalen van projectgelden; – het voor een deel terugverdienen van de projectformatie: in 2014 tot 50% (circa 32 uur).

3.3.2 Het maatschappelijk ondernemerschap Maatschappelijke ontwikkelingen vragen om een intensievere samenwerking met en dienstverlening aan culturele, maatschappelijke

instellingen en het onderwijs. Wij willen ons de komende jaren inzetten op een brede samenwerking met lokale, regionale partners en daarmee het gebruik van de bibliotheek positief beïnvloeden. De bibliotheek is een laagdrempelige informatievoorziening, waar veel ‘passanten’ met grote regelmaat binnenkomen. Dé locatie voor veel maatschappelijke instellingen om informatie aan te bieden. Vaak ook is de bibliotheek een goede professionele partner voor vrijwilligersorganisaties die een wezenlijke bijdrage leveren aan de samenleving. Denk hierbij aan historische informatie en samenwerking met leesclubs. Door een duidelijke positionering als partner binnen het culturele en maatschappelijke veld willen wij als bibliotheek vanuit onze functie en maatschappelijke opdracht, anderen ondersteunen in het versterken van hun doelstellingen. Voorbeelden zijn legio voor handen: het bijdragen aan het toegankelijk maken van lokaal historische informatie, cultuureducatie, digitalisering van de sociaal en culturele kaart, het helpen van wijken bij het ontsluiten van wijkgerichte informatie en tot slot het leveren van een bijdrage aan de sociale cohesie van een wijk of gemeente. Voor de gemeenten kunnen wij een instrument zijn bij het uitvoeren van het welzijnsbeleid, bij de informatievoorziening en willen wij bovenal een brug zijn tussen meerdere lokale en wijkgerichte initiatieven die bijdragen aan het welzijn van iedere inwoner.

3.3.2.a Kwalitatieve, concrete doelstellingen – het aanbieden van een kwalitatief hoogstaand cultureel en literair programma voor verschillende doelgroepen; – zich inzetten voor een brede, actieve deelname aan cultuur en literatuur door verschillende doelgroepen; – zich profileren op het gebied van mediawijsheid, differentiërend voor verschillende doelgroepen;


– –

nauw samenwerken met culturele en maatschappelijke organisaties, om een breed bereik en een zo groot mogelijk draagvlak te realiseren zodat de bibliotheek een onmisbare partner is voor de instelling; het aannemen van een pro-actieve houding richting tal van organisaties waardoor synergie in wijken ontstaat op het terrein van informatievoorziening; op de vraag van de nieuwsgierige burger volgt het antwoord van de deskundige.

3.3.2.b Kwantitatieve doelstellingen, prestatie indicatoren ten opzichte van 2009 – in 2014 wordt tenminste 25 % van activiteiten voor of met een externe partner georganiseerd; – in 2014 is het aantal bezoekers aan activiteiten toegenomen met 15%; – in 2014 wordt over het totale werkgebied in tenminste vier wijken een actieve bijdrage aan de informatievoorziening geleverd; – in 2012 is het project BiepMaps gerealiseerd. BiebMaps draait om het opzetten van een ‘middleware’ laag waarin diverse historische en actuele databases op zeer lokaal niveau aan elkaar gekoppeld en ontsloten worden. Zowel nieuwsbronnen, de uitladder, historische bronnen en de bibliotheekcollectie worden inhoudelijk aan elkaar gerelateerd en zo bij elkaar gebracht. Nieuws komt hierdoor in context te staan van historie en vice versa. BiebMaps is een project van de bibliotheken in Hoorn, Gouda, Haarlem en Dordrecht in samenwerking met ProBiblio en wordt deels gefinancierd door provinciale gelden van Noord- en Zuid-Holland, deels bekostigd door de betrokken bibliotheken zelf; – de bibliotheek laat zien een maatschappelijk ondernemer te zijn door in 2012 tenminste 20% van de benodigde projectformatie op basis van projectgelden te kunnen bekostigen.

Wij willen ons de komende jaren inzetten op een brede samenwerking met lokale, regionale partners en daarmee het gebruik van de bibliotheek positief beïnvloeden.

29

heldere communicatie over de brede aan


ede aantrekkelijke dienstverlening

31

4 Interne organisatie De ingrijpende cultuuromslag die de Bibliotheek A tot Z doormaakt om haar strategische doelen te realiseren, vereist ingrijpende organisatorische maatregelen. Zowel de fusie, het samengaan van vier organisaties, als de verdere professionalisering, maakten een herinrichting van mensen, taken en middelen noodzakelijk. Voor de zomer van 2010 hebben wij intern dit proces met betrekking tot personeel en organisatie ‘afgerond’. De functies met de daarbij benodigde competenties en de onderlinge samenwerking zijn voor de medewerkers nu helder. Met het op peil brengen van het opleidingsbudget (dit is een vast percentage van de loonsom) kunnen de medewerkers daar waar nodig is, worden bijgeschoold. Positionering Om de bibliotheek echt een voorziening voor alle inwoners van Alblasserdam, Dordrecht, Ridderkerk en Zwijndrecht te laten zijn, moet er geïnvesteerd worden in een heldere communicatie over de brede aantrekkelijke dienstverlening. Niet alleen voor de leden, maar voor iedereen die zich wil ontwikkelen en meedoen in de samenleving: de bibliotheek is van en voor alle inwoners. Dit willen wij stelselmatig uitdragen. Tot voor kort bleef de bibliotheek te bescheiden op de achtergrond staan. Daar waar de dienstverlening tot in elke school en vele organisaties zichtbaar en bruikbaar is, worden deze bindingen meer als expliciet en onmisbaar ervaren. De waardering van de gemeentelijke opdrachtgevers, klanten en overige partners binnen het netwerk zijn van wezenlijk belang

voor het voortbestaan van de bibliotheek. Een wettelijke bescherming is niet voorhanden en dit betekent dat het eerder genoemde marktgericht werken, het kunnen opereren als maatschappelijk ondernemer van cruciaal belang is voor het welslagen van onze missie. Om deze rol met glans te vervullen is een goede relatie met de belangrijkste stakeholders noodzakelijk: onze klanten, de gemeentelijke opdrachtgevers en onze relaties binnen het maatschappelijk netwerk.

De gemeentelijke opdrachtgever Het opdrachtgeverschap voor het lokale bibliotheekwerk is een verantwoordelijkheid van de gemeente. De eerdere ‘bilaterale’ relatie tussen gemeente en bibliotheek is enigszins veranderd door het gegeven dat de nieuwe organisatie, de Bibliotheek A tot Z, nu vier gemeentelijke opdrachtgevers heeft. Wij willen graag op basis van ‘strategisch partnership’ met de gemeenten aan de toekomst werken. In de loop van 2010 initieert de bibliotheek een subsidiëntenoverleg met de vier gemeenten. Tevens willen wij deze opdrachtgevers overtuigen van het nut om een gezamenlijk convenant af te stemmen, waarin basisafspraken gemaakt worden over de kwalitatieve en kwantitatieve voorwaarden ten behoeve van de subsidie. Door goede afspraken en condities over de basis van het bibliotheekwerk is en blijft het mogelijk per gemeente maatwerk te verrichten en in te spelen op de lokale actualiteit. Netwerkorganisatie Met de missie als basis en de concrete doelstellingen voor ogen willen wij ons blijvend

Strategisch kader 2011 – 2014 Interne organisatie

De bibliotheek is van en voor alle inwoners. Dit willen wij stelselmatig uitdragen.

richten op samenwerking. Dit betreft ook de regionale, provinciale en landelijke samenwerking met collega bibliotheken. Waar mogelijk en zinvol is voor de doelstellingen zullen wij deelnemen aan projecten die landelijk of provinciaal door de branche worden ontwikkeld. De Bibliotheek A tot Z committeert zich aan de brancheformules die door de VOB ( Vereniging van Openbare Bibliotheken) zijn vastgesteld. Het betreft afspraken over kwaliteitszorg, merkstrategie, winkelconcept, certificering, automatiseringseisen en gezamenlijke promotie. De samenwerking met Bibliotheek Netwerk ZHZO, Bibliotheek Hoekse Waard en andere bibliotheken in de regio wordt nadrukkelijk gezocht en zal in de toekomst tot enkele concrete resultaten leiden.

Flankerend beleid Om de ambitieuze beleidsontwikkelingen te kunnen realiseren, zijn de afgelopen periode door de afzonderlijke, gefuseerde bibliotheekorganisaties maatregelen genomen om capaciteit en geld vrij te maken: de uitleenadministratie is geautomatiseerd, werkprocessen zijn vereenvoudigd, de krachten zijn gebundeld middels een fusie. Effectiviteit en efficiëntie zijn de belangrijke maatstaven bij de evaluatie van activiteiten. De strategische pijlers vormen stevige fundamenten voor het beleid van de komende jaren. Deze geven duidelijk richting aan de versterking van de innovatiekracht, het klanten resultaatgerichtheid werken. De veranderende wijze van werken staat garant voor het inzicht aangaande de benodigde specifieke competenties op gebied van

marketing, programmering en onderwijs. Door het inrichten van een centraal management en het centraliseren van administratieve taken is formatie beschikbaar gekomen voor vraaggericht werken, het excelleren van specifieke deskundigheid, communicatie en marketing.

Focus nieuwe organisatie In de nieuwe organisatie is meer ruimte vrij gemaakt voor dienstverlenende aspecten als ICT, facilitair management en financiën. Deze bedrijfsonderdelen zetten wij nadrukkelijk in ten behoeve van de ontwikkeling van de organisatie, de ondersteuning van de managers, de primaire processen en dienstverlening van onze bibliotheek. De komende jaren ligt bij de ontwikkeling van de organisatie de focus op de ontwikkeling van het management, de teams, de interne communicatie, de planning en control cyclus en Human Resources Management. De deskundigheid en professionaliteit van onze medewerkers is van essentieel belang voor de dienstverlening op alle niveaus. De optimalisatie van de dienstverlening heeft als doel een verhoging van de klanttevredenheid, in de ruimste zin van het woord. Binnen de formele kaders zoals de CAO, eisen voor certificering en ARBO beleid willen wij inzetten op een pro-actief en stimulerend personeelsbeleid. In het najaar van 2011 dient de Bibliotheek A tot Z voorbereid te zijn op de audit, een onafhankelijke en deskundige oordeelsvorming, die nodig is voor de certificering conform de VNG richtlijnen.

33

4.1 Kwalitatieve, concrete doelstellingen – eind 2011 is de Bibliotheek A tot Z een gecertificeerde organisatie; – strategisch HRM- en opleidingsbeleid zijn een belangrijk onderdeel van het strategisch kader. Veel aandacht is er voor opleiding en ontwikkeling, deskundig en professioneel personeel; – het kritisch volgen van de ‘eigen manier’ van werken; – een actief personeelsbeleid; – realisatie van het ICT netwerk start in 2011; – volledige invoering van de selfservice; – het afronden van het huisvestingsbeleid in zomer 2011; – het jaarlijks uitvoeren van een klanttevredenheidsonderzoek door middel van klantenpanel; – het uitvoeren van een medewerkers tevredenheidsonderzoek bij de start van 2011 en een herhaling ervan eind 2012. De waardering moet een 7 zijn; – het uitvoeren van tevredenheidsonderzoeken bij stakeholders; – het ieder jaar doorvoeren van tenminste vier verbeteringen binnen de interne organisatie zoals ICT toepassingen, nieuw aspect personeelsbeleid, logistiek etc.; – het afsluiten van een convenant met de vier gemeentelijke opdrachtgevers in 2011. 4.2 Kwantitatieve doelstellingen, prestatie indicatoren – per jaar 5% voor innovatie conform de certificeringsnorm; – per jaar 3% van bruto loonsom besteden aan scholing conform branchnorm ten behoeve van de certificering; – het realiseren van 1 formatieplaats in 2011 ten behoeve van communicatie /relatiebeheer met de klant; – het jaarlijks genereren van extra projectgeld vanaf 2013.


[ Alblasserdam Dordrecht Ridderkerk Zwijndrecht ]

35

de vier ‘verdwenen’ bibliotheekorganisaties hebben hun historie stevig [ verankerd ] binnen hun eigen gemeenten

Strategisch kader 2011 – 2014 Situatie gemeenten

De bibliotheekvestiging in Alblasserdam is sprankelend, modern, goed geoutilleerd en nodigt uit voor een bezoek. 5 Situatie gemeenten De vier bibliotheekorganisaties waaruit de Bibliotheek A tot Z is opgebouwd, hebben hun historie stevig verankerd binnen hun eigen gemeenten. Elk deed dit door samen te werken met lokale instellingen, organisaties en verenigingen. Wij willen deze verankering in het verleden vasthouden, voortzetten en versterken. Om dit te bereiken, spreken wij de wens uit om samen met de vier gemeenten Alblasserdam, Dordrecht, Ridderkerk en Zwijndrecht het beleid en de resultaten op elkaar af te stemmen, niet als een organisatie voor vier afzonderlijke gemeenten maar als één organisatie voor het totale werkgebied. Uiteraard houden wij hierbij rekening met de eigenheid van de burgers van de vier afzonderlijke gemeenten. De Bibliotheek A tot Z is in hoge mate afhankelijk van subsidieverstrekking door de gemeenten. Hun politiek beleid is van grote invloed op de hoogte van de subsidie en daarmee op de financiën van de bibliotheek. Door de fusie in 2010 zijn vier bibliotheken, één organisatie geworden. Echter de gemeenten Alblasserdam, Dordrecht, Ridderkerk en Zwijndrecht hebben elk een ander bibliotheekbeleid en –visie ontwikkeld met eigen speerpunten en kerndoelen. Ook stellen deze opdrachtgevers verschillende eisen aan de wijze waarop en wanneer de resultaten van de bibliotheek moeten worden gebudgetteerd en gerapporteerd.

5.1 Gemeente Alblasserdam De bibliotheek en de gemeente Alblasserdam hebben sinds jaar en dag een nauwe samenwerkingsrelatie die steeds gericht is op een zo groot mogelijk publieksbereik voor de bibliotheek binnen de gemeente. Leesbevordering staat hoog in het vaandel naast de opvatting dat de bibliotheek een zeer laagdrempelige en dus voor iedereen toegankelijke voorziening moet zijn en blijven. De bibliotheekvestiging in Alblasserdam is sprankelend, modern, goed geoutilleerd en nodigt uit voor een bezoek. Met de hulp van een aantal betrokken vrijwilligers is het mogelijk om de bibliotheek ook in de ochtenden open te stellen en het publiek gebruik te laten maken van de leeszaal. In het najaar van 2010 start bibliotheekvestiging Alblasserdam het landelijke project BoekStart. De gemeente Alblasserdam, Jeugdgezondheidszorg Drechtsteden en de Bibliotheek A tot Z werken samen om elk vanuit haar eigen mogelijkheden een bijdrage te leveren aan het project BoekStart. Deze partijen zijn van mening dat het een goede zaak is om ouders van de allerkleinsten te informeren over het belang van vroegtijdige aandacht voor het lezen en een goede taalontwikkeling. Ondanks het hoge aantal leden onder de inwoners van Alblasserdam reikt de ambitie van de Bibliotheek A tot Z verder. Wij zullen

37

Ook binnen de gemeente Dordrecht zal de komende jaren door ons de rol van maatschappelijk ondernemer stevig worden opgepakt.

5.2 Gemeente Dordrecht Binnen de gemeente Dordrecht heeft de Bibliotheek A tot Z in totaal vijf vestigingen. Naast de Centrale Bibliotheek zijn er vestigingen in Dubbeldam, Stadspolders, Sterrenburg en Crabbehof die zich specifiek richten op de bewoners van deze wijken.

charme maar de toegankelijkheid en inrichting is feitelijk verouderd, laat te wensen over en brengt ook zeer hoge onderhoudskosten met zich mee. De interactieve laagdrempelige ontmoetingsplek die wij ook in de stad willen zijn, verdient onze aandacht én die van de gemeentelijke opdrachtgever. Wij zullen de komende beleidsperiode een huisvestingsbeleid formuleren in nauwe afstemming met de gemeente Dordrecht, voor het totaal aantal vestigingen binnen de gemeente waarbij de centrale vestiging een zeer specifieke rol inneemt. Het door de bibliotheekbranche zogenoemde, ontwikkelde winkelconcept zal door ons op uitvoerbaarheid binnen deze gemeente worden onderzocht. Ook de jeugdafdelingen zullen een ander karakter krijgen om kinderen uit Dordrecht beter in de bibliotheek te kunnen ontvangen. Ondanks de spreiding van de vestigingen kan niet iedere inwoner van Dordrecht eenvoudig bij een bibliotheekvestiging komen. Voor sommige wijken is de bibliotheek, wat afstand betreft, lastig te bereiken. Wij gaan de komende tijd onderzoeken hoe iedere inwoner van Dordrecht eenvoudiger van onze diensten gebruik kan maken. De digitale mogelijkheden staan in deze tot onze beschikking, maar ook dienstverleningsconcepten zoals een samenwerking met de SiS scholen of buurthuizen biedt mogelijkheden.

Huisvestingsbeleid De Centrale Bibliotheek is gelegen in het centrum en kent redelijk ruime openingsuren. De huisvesting in een monumentaal pand heeft zijn

Maatschappelijk ondernemen Ook binnen de gemeente Dordrecht zal de komende jaren door ons de rol van maatschappelijk ondernemer stevig worden

ons de komende jaren nadrukkelijker en zichtbaarder inzetten op het maatschappelijk ondernemerschap. Doel is om meer interactie tussen de bibliotheek en de inwoners van Alblasserdam te genereren. Door samen te werken met tal van organisaties en initiatieven kunnen wij daadwerkelijk op ‘lokale maat’ bijdragen aan leesbevordering, taalontwikkeling, mediawijsheid, informatievoorziening en cultuureducatie. Ook de gemeente Alblasserdam zelf kan de bibliotheek inzetten als het om informatievoorziening gaat. Het basisonderwijs heeft binnen Alblasserdam de specifieke aandacht. Tussen bibliotheek en onderwijs zijn goede contacten; er worden jaarlijkse bezoeken bij elkaar afgelegd en samengewerkt op het terrein van leesbevordering. De komende jaren zullen wij de samenwerking met het onderwijs verder intensiveren. Door de bundeling van kennis en formatie kunnen wij specifieke ondersteuningsvragen uit het onderwijs beter beantwoorden.


Wij zijn er van overtuigd dat de functies die de bibliotheek heeft, veel breder ingezet kunnen worden binnen deze gemeente.

opgepakt. Wij zijn ervan overtuigd dat de functies die de bibliotheek heeft, veel breder ingezet kunnen worden binnen deze gemeente. De bibliotheek is de laatste jaren ‘op een eiland’ beland. Niet alleen als het gaat om de samenwerking met het culturele veld maar ook met de overige maatschappelijke organisaties. De mogelijkheden die wij nu al hebben, naast de ambities die in dit strategisch kader geformuleerd zijn, bieden kansen voor mogelijke samenwerkingspartners en het publiek van de bibliotheek zelf.

Het basisonderwijs De dienstverlening aan het basisonderwijs in Dordrecht is aan heroriëntatie toe. Door de eisen die de gemeente Dordrecht aan de bibliotheek heeft gesteld in het kader van het implementatieplan, is een ‘verkrampte’ manier van werken ontstaan, die geleid heeft tot beperkte inzet van bibliotheekdiensten binnen het onderwijs. Marktgericht werken brengt met zich mee dat steeds onderzocht wordt op welke wijze de doelgroepen het beste bereikt kunnen worden. Door een nauwe samenwerking met het onderwijs zijn wij beter in staat de jeugd te bereiken. Het voortgezet onderwijs De contacten met het voortgezet onderwijs zijn zeer beperkt. Het deelnemerspercentage binnen de gemeente Dordrecht is wat deze doelgroep

betreft voor verbetering vatbaar. Digitale dienstverlening, het beschikbaar stellen van catalogi en databestanden, het aanbieden van lessen in media-educatie en leesbevorderingprojecten liggen klaar op de plank. Verder willen wij ons aansluiten bij het landelijk project Biebsearch. Mogelijkheden te over maar eerst is het van belang om goed te luisteren naar de vraag en te bekijken hoe wij het beste hierop kunnen aansluiten.

5.3 Gemeente Ridderkerk Vestiging Ridderkerk Centrum die in 2008 volledig is vernieuwd, is een zeer laagdrempelige voorziening op een verdieping boven een druk bezocht winkelcentrum. Het publieksbereik in Ridderkerk is goed. Het strategisch kader van de Bibliotheek A tot Z sluit naadloos aan bij de mogelijkheden en ambities van de gemeente Ridderkerk. Samen met de twee servicepunten in Bolnes en Slikkerveer staat de Bibliotheek A tot Z garant voor dienstverlening op maat dicht bij de inwoners. Bezuinigingen De aangekondigde bezuinigingen nopen ons, in samenspraak met de gemeente, tot het maken van keuzes. In de loop van 2010 zal er duidelijkheid zijn over de consequenties hiervan. De bezuinigingen zullen een behoorlijke impact hebben op de ambities die wij ons gesteld hebben en voor de kwaliteit van de dienstverlening die

39

binnen de gemeente Ridderkerk tot stand is gekomen. Wij zullen er in ieder geval voor kiezen om binnen Ridderkerk tenminste één vestiging zo volledig mogelijk te behouden. Dit betekent dat we kiezen voor ruime openingstijden, een brede collectie, goede jeugdafdeling en ruimte voor ontmoeting. Verder vinden wij dat de ICT voorzieningen voor het publiek ‘up-to-date’ horen te zijn. De aangekondigde bezuinigingen worden gefaseerd doorgevoerd. Dit geeft ruimte en tijd om naar goede oplossingen te zoeken. Ridderkerk Centrum is prima gehuisvest maar erg ruim opgezet op een A-locatie met een huurcontract, dat pittig is. Wij zullen het niet nalaten om alle opties te onderzoeken hoe deze vestiging het goede kwalitatieve niveau kan blijven behouden onder voordeligere omstandigheden. Mocht dit onderzoek niet voldoende financiële ruimte in beeld brengen dan zullen wij bekijken hoe met de twee servicepunten zal worden omgegaan en of wij met spijt tot sluiting ertoe genoodzaakt zijn.

Leesbevordering, taalontwikkeling, mediaeducatie In de nieuwe beleidsperiode blijven wij inzetten op leesbevordering, taalontwikkeling en media-educatie. Daarbij zal nadrukkelijk contact gezocht worden met de Brede School initiatieven en concepten binnen de gemeente. Naast de samenwerking binnen het netwerk Lezen Oké waar de bibliotheek haar expertise betreffende

leesbevordering meer effectief zal maken, profileren wij ons ook als dienstverlener op het terrein van media-educatie, cultuureducatie en adviseur voor de voorschoolse periode, het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs.

Dienstverlening wijken De dienstverlening in wijken zal ook op basis van marktgericht werken verder worden ontwikkeld. Naast het beschikbaar stellen van een collectie en de leeszaalfunctie zoeken wij de samenwerking met andere organisaties en inwoners van een wijk op. Vanuit onze functie willen wij vele initiatieven ondersteunen en van een meerwaarde voorzien. De informatievoorziening op wijkniveau is daar een aspect van, net als het aanbieden van mediaateliers en het ondersteunen bij wijkportals; dit is slechts een kleine greep uit de mogelijkheden. 5.4 Gemeente Zwijndrecht De ontwikkeling van het Educatief Plein staat al enkele jaren op de agenda van zowel de gemeente Zwijndrecht als de voormalige bibliotheekstichting. In het Educatief Plein komen de twee basisscholen, kinderopvang, speelotheek en bibliotheek onder één dak. Het project vordert langzaam maar zeker op een zodanige wijze dat de ambities van de verschillende betrokken organisaties daadwerkelijk in beeld komen. Wij zetten in op een realisatie van het project in de zomer van 2012 en verwachten met de gemeente Zwijndrecht over de uitvoering en


De doelgroep jongeren is niet eenvoudig te bereiken maar in nauwe samenwerking met het onderwijs zijn er voldoende opties, die ten goede komen aan de jongeren maar ook een meerwaarde bieden aan het onderwijs zelf. de kosten ervan tot goede afspraken te komen zodat in de komende jaren het Educatief Plein voor zowel de inwoners, het onderwijs als de kinderopvang van meerwaarde kan zijn.

Huisvestigingsbeleid Ook de gemeente Zwijndrecht heeft, weliswaar vanaf 2012, bezuinigingen aangekondigd. Dit betekent dat de discussie betreffende de vestigingen Anjerstraat en Walburg opnieuw gevoerd zal worden. De ontwikkelplannen voor het centrum Walburg zijn van de baan maar de huidige locatie in de nabijheid van een scholengemeenschap biedt mogelijkheden. Wij willen ook in deze gemeente beschikken over tenminste één volwaardige voorziening die volledig is in openingstijden, collectie, ICT mogelijkheden, interactieve jeugdafdeling en ruimte voor ontmoeting. In 2011 formuleren wij voor Zwijndrecht in nauwe afstemming met de gemeente, een huisvestingsbeleid. Het onderwijs Doordat de krachten in de nieuwe organisatie zijn gebundeld, wordt het nu mogelijk om voor het

basisonderwijs in Zwijndrecht een vernieuwende en grotere rol van betekenis te kunnen spelen en de jeugd in Zwijndrecht in samenwerking met het onderwijs beter te bereiken. Wij zullen ook in deze gemeente door de goede contacten met het voortgezet onderwijs de mogelijkheid die Biebsearch biedt, benutten. De doelgroep jongeren is niet eenvoudig te bereiken maar in nauwe samenwerking met het onderwijs zijn er voldoende opties, die ten goede komen aan de jongeren maar ook een meerwaarde bieden aan het onderwijs zelf.

Lokaal ondernemerschap De bibliotheek in Zwijndrecht kent een jarenlange traditie van lokaal ondernemerschap. Zo organiseerde zij in het verleden met een tal van organisaties vele bijeenkomsten, zoals de drukbezochte literaire bijeenkomsten in samenwerking met de plaatselijke boekhandelaren. Ook informatieavonden over onder andere gamen en bankieren zijn veelvuldig aan de orde geweest. Deze traditie van samenwerken en het aanbieden van interessante informatiebijeenkomsten, tentoonstellingen en informatiedossiers aan de inwoners van Zwijndrecht, zetten wij door.

41

Colofon Het strategisch kader 2011 – 2014 is een uitgave van Stichting de Bibliotheek A tot Z Oplage 300 exemplaren Tekst Ankie Kesseler Birgit van Rens Ontwerp L5 communicatie + design, Rotterdam Drukwerk Drukkerij Ando, Den Haag

tot ziens

Strategisch kader de Bibliotheek A tot Z gastvrij - innovatief - verrassend

Recommend Documents