Factsheet Economische recessie

Gemeente Amsterdam

Economische Zaken

Factsheet Economische recessie

november 2010

EZ brengt zaken bij elkaar

Economische Zaken Amsterdam Factsheet Economische recessie, November 2010

Factsheet economische recessie November 2010

Inhoud Samenvatting

2

Economisch beeld Nederland

3

Economisch beeld Amsterdam

5

Bijlage 1 Figuren Macro-economie Arbeidsmarkt Vastgoed Schiphol, haven en toerisme

8 8 9 11 12

Bijlage 2 Uitleg conjunctuurklok

13

Bijlage 3 Begrippenlijst

14


Samenvatting

Internationaal Na een korte opleving van de mondiale economie, is er nu sprake van een groeivertraging in de gevestigde landen. De OESO verwacht voor een aantal landen een lagere economische groei in 2011 dan in 2010. De economische situatie is onrustig. De gevestigde economieën proberen hun posities veilig te stellen, en houden weinig rekening met de opkomende landen. Het herstel van de Amerikaanse economie verliest aan kracht. Binnen de EU gaat de aandacht momenteel vooral uit naar Ierland. In navolging van Griekenland eerder dit jaar gaat ook dit land gebruik maken van internationale leningen. Nederland De Nederlandse economie verkeert in de herstelfase. Het bbp is het afgelopen kwartaal iets gedaald ten opzichte van het tweede kwartaal, maar duidelijk verbeterd ten opzichte van een jaar geleden. Naar verwachting groeit de Nederlandse economie dit jaar met 1,7%. Zowel het producenten- als het consumentenvertrouwen vertoont een stijgende lijn. Het herstel is nog niet zichtbaar in alle sectoren. De bouw heeft het het zwaarst. Ook de detailhandel, horeca en delen van de zakelijke dienstverlening zijn nog niet hersteld van de recessie. Vergeleken met andere Eurolanden doet Nederland het goed, zowel qua ontwikkeling van de werkgelegenheid, maar vooral ook voor wat betreft de werkloosheid. Amsterdam De Amsterdamse economie groeit dit jaar naar verwachting met 2,4%. De veerkracht is onder andere te verklaren door het open karakter van de economie, de veelzijdigheid, de saneringen die hebben plaatsgehad en de aanwezigheid van een bovengemiddeld grote groep ZZP’ers. Toch is het herstel op de arbeidsmarkt nog broos. Weliswaar is de werkloosheid gestaag aan het afnemen en neemt het aantal vacatures het afgelopen kwartaal juist fors toe, tegelijkertijd daalde de werkgelegenheid iets. Op de vastgoedmarkt en in de haven is er geen sprake van herstel. De groei van Schiphol en de toeristische sector zetten zich in het derde kwartaal voort.


Economisch beeld Nederland

Onrust na de storm Mondiaal gezien zitten we in een onrustige fase. Wereldleiders kwamen in Seoul bijeen om afspraken te maken over betalingsbalansonevenwichtigheden. Dit leverde weinig op. Protectionisme viert hoogtij, vooral bij de opkomende landen. In de Verenigde Staten wordt 1 gevreesd voor een “double dip”, het herstel verliest daar aan kracht. De wereldwijde recessie, die officieel alweer even voorbij is, is relatief snel gevolgd door een periode van herstel, grotendeels op kosten van de overheid. Maar nu die overheden geconfronteerd zijn met de gevolgen van hun interventies, breekt een periode van forse bezuinigen aan. Tegelijkertijd blijkt dat de problemen die er al waren, niet vanzelf verdwijnen. Zo heeft de prille economische groei in de Verenigde Staten nog niet tot extra banen geleid, de werkloosheid is hoog en hardnekkig en de nog steeds fragiele woningmarkt aldaar zet een rem op het economisch herstel. Het directe effect van een tegenvallende groei van de Verenigde Staten voor Nederland is overigens beperkt. Slechts 5% van onze export gaat hierheen. De indirecte effecten zullen waarschijnlijk groter zijn (minder inkomsten voor Nederlandse bedrijven in de VS, lagere beurskoersen en een verslechtering van het 2 producenten- en consumentenvertrouwen). Dichter bij huis zijn het vooral de PIIGS-landen, de zwakke broeders van de EU, die een zware tijd tegemoet gaan. Hoge werkloosheid, een aanzienlijke staatsschuld - soms meer dan 100% van het bbp - gaan hand in hand met een negatieve economische groei (met uitzondering van Italië en Portugal). Ierland heeft er in navolging van Griekenland voor gekozen om internationale leningen te accepteren. De prijs die Ierland hiervoor betaalt, is verlies aan soevereiniteit. Bbp groei, maar minder dan vorig kwartaal Vergeleken met de rest van Eurozone en met bijvoorbeeld de Verenigde Staten, doet de Nederlandse economie het goed. Weliswaar kromp de economie in het derde kwartaal met 0,1% ten opzichte van het tweede kwartaal, de OESO gaat niet uit van een verzwakking van 3 het Nederlandse herstel voor 2010 en de twee komende jaren. De ramingen zijn respectievelijk een groei van 1,7, 1,7 en 1,8%, terwijl voor Duitsland en de VS wel een lagere economische groei in 2011 voorzien wordt. De minieme krimp van de Nederlandse economie in het derde kwartaal is vooral het gevolg van de zwakkere groei van de export en de verminderde voorraadvorming door bedrijven. Er was vooral minder vraag naar chemische producten en naar aardgas. Vermoedelijk is er een relatie met de genormaliseerde wereldhandelsgroei. Herstel is nog niet in alle sectoren zichtbaar Terwijl de industrie, de groothandel en transport en opslag alweer stevig groeien, hebben andere sectoren het zwaar. Vooral de bouw doet het slecht. In 2009 kromp deze sector met ruim 5%, voor 2010 wordt een krimp van bijna 8% verwacht, en voor 2011 een krimp van 4 1%. Andere sectoren die nog niet hersteld zijn van de recessie zijn de detailhandel, horeca 1

DNB Magazine, 5, 2010 DNB Magazine, 5, 2010 3 OESO, Economic Outlook, 2010 4 CBS en ING Economisch Bureau 2

3


en de zakelijke dienstverlening. Vermoedelijk is er een relatie met het consumentenvertrouwen, dat nog steeds negatief is (-7), al is de situatie wel sterk verbeterd ten opzichte van de situatie begin 2009 (-34). Vooral de afgelopen maanden worden er weer meer duurzame consumptiegoederen aangeschaft, onder andere auto’s. Stilte op de vastgoedmarkt Op de vastgoedmarkt is nog geen sprake van herstel, ondanks de aantrekkende economie. Bouwbedrijven komen in de problemen doordat overheden afzien van plannen of plannen temporiseren. Ook door bedrijven wordt er minder geïnvesteerd. De komende jaren zal er minder gebouwd worden, minder bedrijfsgebouwen, kantoren en ook minder woningen. De investeringen in woningen zijn in 2009 met 13,6% gedaald, de grootste terugval in 40 5 jaar. Voor 2010 wordt een daling van 7,5% verwacht. Het CPB gaat ervan uit dat het aantal bouwvergunningen na 2010 weer gaat toenemen. Deze zullen vooral aangevraagd worden voor woningrenovaties, de nieuwbouwmarkt zal vermoedelijk pas na 2011 weer gaan groeien. In 2009 werden er 35% minder woningen verkocht dan in 2008. Voor heel 2010 wordt een daling van 5% verwacht. De tijdelijke opleving aan het begin van het jaar heeft niet 6 doorgezet. Het afgelopen kwartaal bleven de prijzen van bestaande koopwoningen licht 7 dalen. Aanhoudend herstel op arbeidsmarkt In het derde kwartaal van 2010 zet het herstel op de arbeidsmarkt zich voort, in een zeer rustig tempo. Het aantal banen lag in het derde kwartaal van 2010 8.000 hoger dan in het tweede kwartaal, een stijging van 0,1%. Ten opzichte van het derde kwartaal van 2009 is er nog sprake van een daling van het aantal banen, met 0,2%. Het aantal openstaande vacatures nam opnieuw toe, van 115.000 in juni tot 126.000 eind september. Er kwamen vooral vacatures bij in de commerciële dienstverlening. De werkloosheid blijft afnemen. In het derde kwartaal daalde de werkloosheid met 18.000 personen. In september waren er in heel Nederland 412.000 mensen werkloos. Ook de geregistreerde werkloosheid nam af, tot 488.000. Onder jongeren nam de geregistreerde 8 werkloosheid echter voor de derde opeenvolgende maand toe.

5

CPB, Macro Economische Verkenning, 2010 CPB, Macro Economische Verkenning, 2010 7 CBS.nl 8 CBS.nl 6


Economisch beeld Amsterdam Herstel economische groei De Amsterdamse economie blijkt behoorlijk veerkrachtig te zijn. Een daling van 3,2% in 2009 9 wordt in 2010 naar verwachting omgezet in een groei van 2,4%. Dit betekent dat de Amsterdamse regio sneller groeit dan het gemiddelde voor heel Nederland (1,7%). Voor 2011 wordt voor Amsterdam een groei van 2% verwacht, een lichte groeivertraging dus, maar deze groeivertraging wordt door ING ook voor heel Nederland verwacht (1,4% in 2011), terwijl de OESO uitgaat van een stabiele groei. De verklaringen voor de veerkracht van Amsterdam worden gezocht in het herstel van de wereldhandel, de veelzijdige economische basis, de saneringen die zijn doorgevoerd in het bedrijfsleven, vooral in de zakelijke en financiële dienstverlening en de aanwezigheid van een bovengemiddelde hoeveelheid ZZP’ers, die een deel van de klappen hebben 10 opgevangen. Herstel op de arbeidsmarkt zet door Ook in Amsterdam zet het herstel op de arbeidsmarkt door, hetgeen onder andere zichtbaar wordt in een verdere daling van de geregistreerde werkloosheid in het derde kwartaal. Het zijn vooral de werkzoekenden die al een jaar of langer ingeschreven staan, die uitstromen. De geregistreerde werkloosheid lag in Amsterdam in de zomer gemiddeld op 7,4%. De meeste werklozen wonen in Zuidoost, Nieuw-West en West. Het herstel blijkt ook uit de toename van het aantal vacatures. Sinds de zomer is er weer sprake van een opgaande lijn. De afgelopen drie maanden nam het aantal vacatures toe met 9%, vooral in de sectoren cultuur en recreatie, handel en zorg. Werkgelegenheid iets achteruit in derde kwartaal Wat de ontwikkeling van de werkgelegenheid betreft, lijkt Amsterdam wat achter te lopen op de nationale ontwikkeling. Terwijl daar het aantal banen alweer licht begint aan te trekken, is dit in Amsterdam nog niet aan de orde. Het lijkt wel alsof het aantal banen stijgt, maar dit is nog steeds het effect van de nieuwe wet op het Handelsregister, waardoor vooral veel kleine bedrijven zich inschrijven bij de Kamer van Koophandel. Het aantal starters blijft toenemen, maar is in september wel duidelijk afgenomen ten opzichte van een jaar geleden. Gecorrigeerd voor de wetswijziging nam het totale aantal werkzame personen in Amsterdam in het derde kwartaal iets af. Vooral de handel en de financiële sector zijn hard geraakt. In de financiële sector verdwenen tussen juli en oktober 2010 ruim 1500 banen. Dit is het gevolg van de fusie tussen Fortis en ABN AMRO. Het filiaal Fortis op het Damrak is verdwenen. Eind 2010 zal de naam Fortis niet meer zichtbaar zijn in het straatbeeld. Sinds begin 2009 zijn er al 5.000 banen verdwenen in de financiële sector, vooral bij banken. Weinig ontwikkeling op de vastgoedmarkt De kantorenmarkt kampt nog steeds met leegstand. Voor sommige locaties heeft dit al geleid tot lagere huurprijzen. Met name in Amsterdam West staat veel al lang leeg. De Amsterdamse woningmarkt lijkt momenteel redelijk stabiel, maar wel op een lager niveau dan voor de recessie. De situatie is vergelijkbaar met die in heel Nederland, vooral wat betreft de stagnatie in nieuwbouwproductie. Het aantal verkochte woningen schommelt de 9

ING Economisch Bureau, oktober 2010 ZZP’ers in Amsterdam: het effect van de economische recessie, O+S, 2010

10

5


laatste maanden rond de 600 per maand, terwijl dit voor de recessie rond de 800 lag. De gemiddelde prijs van de verkochte woningen bedraagt zo’n 3.800 euro per vierkante meter. Schiphol, haven en toerisme Schiphol doet het goed. Het herstel dat rond de jaarwisseling inzette, zette zich ook in het derde kwartaal door. De vracht is duidelijk meer gegroeid dan het aantal passagiers. In de eerste helft van 2010 nam de vracht vooral toe door de toegenomen export. Nu de wereldhandel wat minder snel groeit, wordt dit ook zichtbaar in de vrachtcijfers. Het herstel van het toerisme blijkt uit de groei van het aantal overnachtingen in Amsterdam. De Nederlandse gasten domineren de groeicijfers. Blijkbaar zijn mensen toch nog voorzichtig en blijven wat dichter bij huis dan voorheen. Attracties en musea konden de afgelopen maanden rekenen op forse groei van hun bezoekersaantallen. Dit is voor een deel een seizoenseffect. Het herstel van de haven laat nog op zich wachten. In het derde kwartaal was er weer sprake van een iets lagere havenoverslag, dan in de eerste twee kwartalen van 2010. Indicatoren voor de Amsterdamse economie

Indicator

meest recente periode

mutatie t.o.v. zelfde periode vorig jaar (%)

Waarde

aug-10

20%

159 346,3

Macro economie wereldhandel (index volume 2000=100) AEX-index

nov-10

13%

3e kw 2010

1,8%

Bbp Nederland (jaar)

2009

-3,9%

Bbp Amsterdam (jaar)

2009

-3,2%

Bbp Nederland (kwartaal)

Arbeidsmarkt werkzame personen in Amsterdam

1-okt-10

1%

463.805

niet-werkende werkzoekenden in Amsterdam

1-nov-10

-14%

36.920

vacatures in Amsterdam

1-okt-10

-2%

3.139

okt-10

7%

34.082

1-okt-10

-2%

757

sep-10

11%

616

aantal verkochte woningen in Amsterdam

sep-10

-5%

593

gemiddelde prijs verkochte woningen (€ per m2)

sep-10

6%

3.863

sep-10

6%

4.252.037

sep-10

20%

131.159

3e kw 2010

-2%

17.076.982

bijstandsuitkeringen in Amsterdam

Bedrijven aantal startende bedrijven in Amsterdam aantal opgeheven bedrijven in Amsterdam Woningmarkt

Transport: Schiphol en haven passagiers op Schiphol vracht op Schiphol (ton) havenoverslag in Amsterdam (ton)

bron: CPB/O+S/Schiphol Groep/Havenbedrijf/UWV


Conclusie De Amsterdamse economie lijkt aardig hersteld van de periode van economische recessie. De verwachte economische groeicijfers op basis van de productie liggen boven het Nederlands gemiddelde. Toch is het herstel nog niet overal zichtbaar. De krachtige impuls van de wereldhandel heeft nog niet erg doorgewerkt op de andere markten. Zo is het herstel op de arbeidsmarkt nog niet heel overtuigend. Weliswaar zet de daling van de geregistreerde werkloosheid door en is het aantal vacatures in het derde kwartaal fors gegroeid, de werkgelegenheid groeit nog niet (maar er is wel sprake van een toename ten opzichte van 2009, zie figuur 2). Ook op de vastgoedmarkt is nog geen herstel waar te nemen en de overslag in de Amsterdamse haven is ook weer licht gedaald. Schiphol en de toeristische sector doen het daarentegen wel erg goed. Figuur 2 Conjunctuurbeeld Amsterdam, november 2010

bron: www.os.amsterdam.nl

7


Bijlage 1 Figuren Macro-economie Wereldhandel (volume), in indexcijfers (2000=100)

Groei bruto binnenlands product ten opzichte van hetzelfde kwartaal van vorig jaar (procenten)

165

volume 2000=100 5

%

4

160

3

155

2

150

1

145

0

140

-1 -2

135

-3

130

-4

2008

2009

I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ja n

ap r

ok t

-6

ju l

-5

120 ja n

125

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008*

2009* 2010*

2010

bron:CPB Producentenvertrouwen, Nederland

*) voorlopige cijfers

bron: CBS

Consumentenvertrouwen, Nederland

10

5 0

5

-5

0

-10 -5

-15 -10

-20 -15

2008

2009

2010

AEX index (dagkoers) 600

500

400

300

200

100

2009

ju l

2010

ok t

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ja n

0

2008

2009

ok t

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

2008

bron: CBS

2007

ap r

ok t

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

-35 ja n

-30

-25

ja n

-25

-20

2010

bron: CBS


Arbeidsmarkt Werkzame personen naar sectoren, Amsterdam

5

460

%10 8 6 4 2 0 -2 -4 -6 -8

450

4

440 3

420

2007

2008

2009

ok t

ju l

ap r

ja n

ju l

ok t

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ja n

ok t

400

ju l

0

ap r

410

ja n

1

In fo rm at G ez ie e H n on or co dh ec m ei a m dun en ica w t i e el zi jn sz or O g nd Ad er vis G w ro ijs er ot in g ha en n on del de Bo r D z uw oe et ai ni k lh an jver he de i l,r d ep O ar ve Tr at rig an i e O e sp ve za or rh ke te ei lijk n d lo e gi H di Fi s an en t i n ek de st an l, cië ver ve le le rh ni in ng uu st ro el lin nr oe ge re n nd go ed

430 2

l

x1.000 personen 470

groei %

ta a

6

to

Werkzame personen, Amsterdam

2010 groei oktober 2009-2010

groei werkzame personen (in % t.o.v. dezelfde maand vorig jaar)

groei oktober t.o.v. juli 2010

werkzame personen (abs.)

bron: O+S Uitzenduren t.o.v. zelfde periode vorig jaar, Noord-Holland 20

bron: O+S Vacatures, Amsterdam %

%

80

15

60

10

40 20

5

0

0

-20

-5

ja n m rt m ei ju l se p

2009

l ta a to

rg

se ct or en

ov er ig e

jn sz o

el

el zi

ei ds -/ w nd h

groei oktober 2009-2010

groei juli-oktober 2010

2010

bron: ABU Opheffingen, Amsterdam

2008

2009

2010

2008

2009

ju l

rt

ei m

ja n

m

no v

0

se p

-30

ju l

200

ei

-10

m

400

rt

10

ja n

600

m

30

no v

800

ju l

50

aantal opheffingen

se p

1.000

groei %

rt

70

180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 -20 -40 -60

ei

1.200

ja n m rt m ei ju l se p no v ja n m rt m ei ju l se p no v ja n m rt m ei ju l se p no v ja n m rt m ei ju l se p

90

m

aantal starters

m

groei %

ja n

Starters per maand, Amsterdam

2007

bron: UWV

1.300 1.200 1.100 1.000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0

se p

2008

ja n m rt m ei ju l se p no v



-30

2007

ha nd

a

ve rle

ho re c

di en st ge zo

-25

e

-20

za ke lijk

cu ltu ur /r ve ec rv re oe at r/ ie co m m un ic at ie

-15

ni ng

-40

-10

2010

groei opheffingen per maand t.o.v. dezelfde maand vorig jaar opheffingen per maand

groei starters per maand t.o.v. dezelfde maand vorig jaar starters per maand (driemaandelijks voortschrijdend gemiddelde)

bron: O+S

bron: O+S

9


Niet-werkende werkzoekenden, Amsterdam 20

aantal nww

groei %

50.000

15 40.000 10 30.000

5 0

20.000

-5 10.000 -10

2008

ju l se p no v

rt

ei

m

2009

m

ju l se p no v ja n

rt

ei

m

m

ju l se p no v ja n

2010

rt

0

ei

-15

m

se p

ei

ju l

rt

m

ja n

m

no v

ju l

2009

26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0

ja n

2008

se p

rt

ei m

ja n

m

no v

ju l

se p

rt m

m

ja n

aantal faillissementen

ei

groei %

110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 -10 -20 -30 -40

m

Faillissementen, Amsterdam

2010

groei faillissementen per maand t.o.v. dezelfde maand vorig jaar groei nww per maand t.o.v. dezelfde maand vorig jaar

faillissementen per maand (driemaandelijks voortschrijdend gemiddelde)

nww per maand

bron: O+S Niet-werkende werkzoekenden naar werkloosheidsduur, Amsterdam 30.000

bron: UWV Niet-werkende werkzoekenden naar leeftijd, Amsterdam 35

25.000

25

20.000

15

%

5

15.000 -5

10.000 -15

5.000 0

2009

minder dan 3 maanden

15 - 27 jaar

2010

3 maanden tot 1 jaar

ok t

ju l

ap r

ja n

ok t

2009

2010

ok t

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ja n

2008

2008

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ja n

-25

27 - 45 jaar

45 - 65 jaar

1 jaar of langer

bron: UWV Niet-werkende werkzoekenden naar stadsdeel, Amsterdam

bron: UWV Bijstandsuitkeringen (WWB LO en WIJ), Amsterdam

% 12

aantal uitkeringen 35.000

groei % 10

10

8 6

8

30.000

4 2

6

25.000

0 -2

4

20.000

-4 2

-6

15.000

-8

op 1 juli 2008

op 1 juli 2009

2008

2009

ok t

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

10.000 ap r

-10 ja n

m Am

st er da

m C en tru

Zu id

O os t

N oo rd

es t W

t N ie uw -W es

Zu id o

os t

0

2010

groei bijstand per maand t.o.v. dezelfde maand vorig jaar (%)

op 1 juli 2010

bijstand per maand (abs.)

bron: UWV

bron: UWV


Vastgoed Aandeel leegstand op de kantorenmarkt

Maximale huurprijzen kantoorruimten (in euro per m2 per jaar)

%

400

18

€ per m2

350

16

300 14 250 12

200

10

4.400

30

1.000 900

4.200

20

800

10

700

2007

bron: Vastgoedregister Amsterdam/O+S

2008

k

s es

sP

ar

es ta us in

ot e or t/

Sl

W

rd ijk

t os

r

id o

lB

lep

Am

st e

2009

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ok t

ja n

3.000

ap r

verkochte woningen (abs.)

3.200

ok t

groei verkochte woningen (in % t.o.v. dezelfde maand vorig jaar)

3.800

ju l

ju l

ap r

ja n

0 ok t

3.400

-40 ju l

3.600

200 100

ap r

300

-30

ja n

-20

ok t

400

ju l

0 -10

2010

€ per m2

4.000

600 500

ap r

de

Te

verkochte woningen 1.100

2009

Zu

Gemiddelde prijs verkochte woningen (in euro per m2), Amsterdam

ap r

groei % 40

medio 2010

bron: Nederland compleet, DTZ Zadelhoff

ja n

Het aantal en de groei van de verkochte woningen in Amsterdam

ja n

rt

2009

bron: Nederland compleet, DTZ Zadelhoff

2008

Ri

2009 Amsterdam

ja n

2008 Nederland

ju l

2007

po l

nv el de

Bu

0

ek er

s

m

ev er

ite

De

nt ru

Zu

IJ -o

s id a

Zu i O

ud

2

Ce

0 m

50

4

O

6

d

100

va l

150

8

2010

bron: Vastgoedregister Amsterdam/O+S

11


Schiphol, haven en toerisme Passagiers op Schiphol ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar

Vracht op Schiphol ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar

%

15

% 30

10 20

5 0

10

-5 0

-10 -15

-10

-20 -20

Europa

Intercontinentaal

2008

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

-30

2010

ja n

2009

ap r

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ja n

2008

ju l

aswolk

-25

2009

2010

bron: Schiphol Group

bron: Schiphol Group

Havenoverslag per kwartaal, Amsterdam x 1 mln. ton 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 I

II

III

IV

I

2007

II

III

IV

I

2008

II

III

IV

I

II

2009

III

2010

Bron: Havenbedrijf Bezoekers musea en attracties t.o.v. zelfde periode vorig jaar, Amsterdam

Overnachtingen t.o.v. zelfde periode vorig jaar, Amsterdam % 40

30% 25%

30

20% 15%

20

10% 10

5% 0%

0

-5% -10%

-10

-15%

2009 musea

2008

2010

totaal

attracties

bron: ATCB

2009 Nederland

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ju l

ap r

ja n

ok t

ju l

ap r

ja n

ok t

ap r

ja n

ju l

2008

ja n

-20

-20%

2010 buitenland

bron: CBS


Bijlage 2 Uitleg conjunctuurklok

Toelichting op de figuren De ontwikkeling van de conjunctuur in de tijd (tot januari 2007) kan online bekeken worden op www.os.amsterdam.nl. De ontwikkeling voor heel Nederland is te vinden op www.cbs.nl. Algemeen De figuren, die geïnspireerd zijn door de conjunctuurklok van het CBS, bevatten de meest recente cijfers van een aantal indicatoren die weergeven hoe de Amsterdamse economie er voor staat. In de figuren zijn de conjunctuurcycli te zien: hoogconjunctuur (groen), afname (oranje), laagconjunctuur (rood) en herstel (geel), zie ook onderstaande figuur. In een periode van hoogconjunctuur zal de meerderheid van de indicatoren zich in het groene kwadrant (boven de trend) bevinden, in een periode van laagconjunctuur in het rode kwadrant (onder de trend). Voor iedere indicator is bepaald wat de positie is ten opzichte van de lange termijn trend (verticale as) en ten opzichte van de korte termijn ontwikkeling (horizontale as). Hoe dichter bij het nulpunt, hoe kleiner de verandering. Lange termijn trend Waar mogelijk vormt de ontwikkeling tussen 2001 en 2007 (een periode van laagconjunctuur, herstel en hoogconjunctuur) de trend. Overigens deed de Amsterdamse economie het heel goed in deze periode, dit maakt het moeilijk om de trend te evenaren. Zie bijlage 2 voor de cijfers per variabele. Boven de trend betekent dat de variabele er relatief goed voor staat, onder de trend het tegenovergestelde. Conjunctuurcyclus

DIQDPH

KRRJFRQMXQFWXXU

ODDJFRQMXQFWXXU

KHUVWHO

Korte termijn ontwikkeling Als er sprake is van een positieve ontwikkeling ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder, dan is er sprake van een verbetering, anders van een verslechtering. Vooroplopende indicatoren Bij een aantal indicatoren wordt de economische recessie eerder zichtbaar dan bij andere. Voorbeelden van vooroplopende variabelen zijn passagiers en vracht op Schiphol, hotelovernachtingen en vacatures. Variabelen met omgekeerde ontwikkeling (in het rood) Bij een aantal variabelen (in de legenda weergegeven in rood) wordt een positieve ontwikkeling als een afname gepresenteerd. Een voorbeeld is het aantal opgeheven bedrijven. Een toename van de opheffingen wordt gepresenteerd als verslechtering en een afname als een verbetering. De omgekeerde ontwikkeling maakt de interpretatie van deze variabelen wat ingewikkelder. In juni 2010 zijn er veel meer bedrijven opgeheven dan in dezelfde maand een jaar eerder, een verslechtering. Omdat het aantal opgeheven bedrijven in juni de trendmatige ontwikkeling benadert, bevindt de indicator zich op de middenlijn. Andere voorbeelden van variabelen met een omgekeerde ontwikkeling zijn werkloosheid, bijstandsuitkeringen en faillissementen.

13


Bijlage 3 Begrippenlijst

AEX ATCB Bbp Consumentenvertrouwen

NWW PIIGS-landen Producentenvertrouwen

Werkzame personen

Amsterdam Exchange Index het Amsterdam Toerisme & Congres Bureau bruto binnenlands product het gemiddelde van de saldi van positieve en negatieve antwoorden van 1.000 burgers op vragen over het economisch klimaat en de koopbereidheid (economische situatie de afgelopen en komende 12 maanden, financiële situatie de afgelopen en komende 12 maanden, gunstige tijd voor grote aankopen). niet werkende werkzoekenden, de geregistreerde werkloosheid De economisch zwakke landen van de EU: Portugal, Italië, Ierland, Griekenland en Spanje het gemiddelde van de saldi van positieve en negatieve antwoorden van 1.700 industriële ondernemers, klein en groot, op vragen over de economische situatie (verwachte productie, orderportefeuille en voorraden gereed product) personen die een beroep uitoefenen voor minimaal 12 uur per week

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Bezoekadres

Auteurs:

Economische Zaken Amsterdam Weesperstraat 89 1018 VN Amsterdam T: 020 552 2139 F: 020 552 2860 [email protected] www.ez.amsterdam.nl

Carine van Oosteren Tanja Fedorova Dienst Onderzoek en Statistiek www.os.amsterdam.nl

Factsheet Economische recessie

Recommend Documents