Centraal Bureau voor de Statistiek Factsheet Macro-economische onevenwichtigheden

Centraal Bureau voor de Statistiek

Factsheet Macro-economische onevenwichtigheden

15 juli 2013

pagina 1


Inleiding Door de uitbraak van de kredietcrisis in 2008 en de daaropvolgende Europese schuldencrisis is het duidelijk geworden dat er grote macro-economische onevenwichtigheden bestaan binnen Europa. De Europese Unie heeft daarom de zogenaamde macro-economische onevenwichtighedenprocedure opgesteld. Met behulp van een scorebord beoordeelt de Europese Commissie de lidstaten op mogelijke zwakke schakels binnen de nationale economie. Na constatering van onevenwichtigheden kan de Commissie een uitgebreidere analyse uitvoeren naar de ontwikkelingen in de betreffende lidstaat en een land vragen een actieplan op te stellen. Hierin moeten concrete maatregelen worden opgenomen om de onevenwichtigheden weg te werken. Indien het actieplan twee maal op rij niet voldoet of de lidstaat het plan na goedkeuring onvoldoende uitvoert, kan de Europese Unie de lidstaat een boete opleggen.

Indicator

Ondergrens

Bovengrens

Nederland, 2012

Saldo lopende rekening als percentage van het bbp, driejaarsgemiddelde

-4

+6

9,4

Saldo extern vermogen als percentage van het bbp

-35

geen

54,1

Reële effectieve wisselkoers, procentuele mutatie t.o.v. drie jaar eerder

-5

+5

-4,6

Aandeel wereldhandel, procentuele mutatie t.o.v. vijf jaar eerder

-6

geen

-11,6

Nominale arbeidskosten per eenheid product, procentuele mutatie t.o.v. drie jaar eerder

geen

+9

3,4

Gedefleerde huizenprijzen, procentuele mutatie t.o.v. een jaar eerder

geen

+6

-8,4

Particuliere kredietstroom. als percentage van het bbp

geen

+15

-0,2

Particuliere schuld als percentage van het bbp

geen

+160

222,8

Staatsschuld als percentage van het bbp

geen

+60

71,3

Werkloosheidspercentage, internationale definitie, driejaarsgemiddelde

geen

+10

4,7

Schulden financiële sector, procentuele mutatie t.o.v. een jaar eerder

geen

+16,5

4,9

15 juli 2013

pagina 2


In dit bestand wordt een overzicht gegeven van de achtergronden en ontwikkelingen van elke indicator. In dit overzicht zijn jaarcijfers opgenomen. Dit bestand wordt één keer per jaar geactualiseerd. Op dat moment wordt gebruik gemaakt van de meest recente jaarcijfers. De laatste actualisatie vond plaats op 15 juli 2013. Actuele jaar- en kwartaalcijfers van de elf scorebordindicatoren zijn terug te vinden in deze StatLinetabel. Voor meer informatie van Eurostat over de macro-economische onevenwichtighedenprocedure, zie de Engelstalige website van Eurostat.

15 juli 2013

pagina 3


Saldo lopende rekening Saldi lopende rekening EU-landen, gemiddelde 2010-2012 Nederland Zweden Luxemburg Duitsland Denemarken Ierland Oostenrijk Estland Hongarije Slovenië België Letland Finland Bulgarije Slowakije Litouwen Malta Frankrijk Italië Verenigd Koninkrijk Tsjechië Spanje Roemenië Polen Portugal Griekenland Cyprus -10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

% bbp Bron: Eurostat

15 juli 2013

pagina 4


Opbouw saldo lopende rekening Nederland, 2012

Saldo lopende rekening Nederland, 1988-2012 % bbp 12 10 8 6 4 2 0 -2

Handelssaldo

Saldo inkomens

Saldo inkomensoverdrachten

20 12

20 10

20 08

20 06

20 04

20 02

20 00

19 98

19 96

19 94

19 92

19 90

19 88

-4

Saldo lopende rekening

Bron: DNB

Wat is het saldo op de lopende rekening? Het saldo op de lopende rekening geeft weer de inkomsten van een land minus de bestedingen. Het saldo kan opgesplitst worden in de handelsbalans, het saldo op de inkomensrekening (ook wel het saldo primaire inkomens genoemd) en het saldo op de inkomensoverdrachtenrekening. De handelsbalans is de totale export van goederen en diensten minus de import. Het saldo op de inkomensrekening bestaat uit grensoverschrijdende inkomsten die niet aan de export of de import gerelateerd zijn, zoals rentebetalingen en -ontvangsten, dividenden en lonen. De 15 juli 2013

pagina 5


derde post is de inkomensoverdrachtenrekening, waarop grensoverschrijdende inkomensoverdrachten worden geboekt. Hierbij moet onder meer gedacht worden aan de ontwikkelingshulp en inkomensoverdrachten van en aan de EU. Voor meer informatie: zie de Engelstalige toelichting van Eurostat.

Ondergrenzen en bovengrenzen De Europese Commissie heeft zowel een onder- als een bovengrens gesteld aan het saldo op de lopende rekening. De ondergrens is, als percentage van het bbp, 4 procent. De bovengrens is +6 procent. De Europese Commissie toetst het saldo op de lopende rekening aan de hand van het voortschrijdend driejaarsgemiddelde. Ontwikkeling laatste jaren Nederland heeft al ruim dertig jaar een overschot op de lopende rekening. Dit is vooral toe te schrijven aan het grote overschot op de handelsbalans. Het saldo op de inkomensoverdrachtenrekening is al decennia lang negatief. Het saldo primaire inkomens was de laatste decennia soms positief en soms negatief. Het driejaarsgemiddelde van het saldo op de lopende rekening ligt al sinds 2010 boven de bovengrens. Meer cijfers staan in deze StatLinetabel.

15 juli 2013

pagina 6


Saldo extern vermogen Saldo extern vermogen, 2012 België Nederland Duitsland Denemarken Luxemburg Finland Oostenrijk Zweden Italië Verenigd Koninkrijk Slovenië Tsjechië Litouwen Estland Slowakije Roemenië Letland Polen Bulgarije Cyprus Spanje Ierland Hongarije Griekenland Portugal -140

-105

-70

-35

% bbp

0

35

70

105

Bron: Eurostat

15 juli 2013

pagina 7


Opbouw saldo extern vermogen Nederland, 2012

Bron: DNB

Groei saldo extern vermogen in miljarden euro t.o.v. een jaar eerder 150

mrd euro

100 50 0 -50 -100

Bron: DNB

15 juli 2013

Netto waardeverandering

Saldo lopende rekening

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

1989

1988

-150

Verandering saldo extern vermogen

pagina 8


Samenstelling externe activa mrd euro

3500

3000 823 2500

878 762

2000

762

1500

179

353

693 160

269

109

661 581

582

461

452

587 530 1000 294 500

389

518

232

221

249

224

255 384

412

483

532

562

2008

2009

2010

2011

2012

0 Kapitaaldeelnemingen

Overige directe investeringen

Aandelen

Obligaties en geldmarktpapier

Derivaten

Overig

Bron: DNB

Samenstelling externe passiva mrd euro

3500

3000

2500 840

795

780 2000

734

830

165 1500

174

1000

672

500

234

322

127 726

808

864

889

240

309

344

329

352

206

187

179

182

178

258

260

259

271

279

2008

2009

2010

2011

2012

0

Kapitaaldeelnemingen


Aandelen


Derivaten

Overige passiva

Bron: DNB

15 juli 2013

pagina 9


Saldi activa en passiva mrd euro

600 500 400 300 200 100 0 -100 -200 -300 -400 2008

2009

2010

2011

Kapitaaldeelnemingen


Aandelen


Derivaten

Overig

2012

Saldo extern vermogen Bron: DNB

Wat is het saldo extern vermogen? Het saldo extern vermogen is de waarde van de financiële bezittingen en vorderingen van Nederlandse burgers, bedrijven en overheid in/op het buitenland verminderd met de financiële bezittingen en vorderingen van buitenlanders in/op Nederland. Het saldo extern vermogen kan worden opgesplitst in het saldo directe investeringen (grotendeels kapitaaldeelnemingen), het saldo effecten, het saldo financiële derivaten, de officiële reserves en het saldo overig financieel verkeer. Directe investeringen zijn meestal transacties die samenhangen met het verwerven door Nederlandse bedrijven van aandelenkapitaal in een buitenlandse onderneming, of vice versa. Daarbij kan het gaan om de overname van een bestaand bedrijf of om het vestigen van nieuwe productielocaties. Het verkrijgen van zeggingschap in de betreffende onderneming is het belangrijkste onderscheid tussen een directe investering en een belegging in buitenlandse aandelen vanuit een aandelenportefeuille. Overigens worden ook de meeste andere transacties tussen moeder- en dochterondernemingen op deze post geboekt. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan intra-company-leningen of de verwerving van buitenlands onroerend goed. Het saldo effecten geeft de waarde van buitenlandse aandelen, de obligaties en het geldmarktpapier in Nederlandse handen verminderd met de waarde van Nederlandse effecten in buitenlandse handen weer. Het saldo financiële derivaten toont de waarde van buitenlandse derivaten in Nederlandse handen verminderd met Nederlandse derivaten in buitenlandse handen. Financiële derivaten zijn zijn beleggingsinstrumenten die hun waarde ontlenen aan de waarde van een ander goed, zoals aandelen of olie. De belangrijkste soorten derivaten zijn opties, swaps, forwards en futures.

15 juli 2013

pagina 10


Onder het saldo overig financieel verkeer vallen onder meer de leningen en de handelskredieten. De officiële reserves bestaan vooral uit monetair goud en de deviezenvoorraad van De Nederlandsche Bank. Meer informatie over het saldo extern vermogen staat op de (Engelstalige) website van Eurostat. Onder- en bovengrenzen De Europese Commissie heeft alleen een ondergrens ingesteld voor het saldo extern vermogen. Die bedraagt, uitgedrukt in percentage van het bbp, 35 procent. Ontwikkeling in de laatste jaren In 2007 was het saldo extern vermogen van Nederland nog negatief, maar daarna is het flink toegenomen. In 2012 had Nederland een positief saldo van bijna 325 miljard euro. De toename van het saldo extern vermogen is deels toe te schrijven aan het positieve saldo op de lopende rekening, maar ook deels aan de gunstige waardeontwikkeling van financiële activa en passiva. In 2012 was vooral het saldo directe investeringen sterk positief. Ook de officiële reserves en de saldi aandelen en financiële derivaten droegen bij aan het positieve saldo, maar in mindere mate. Het saldo obligaties en geldmarktpapier was daarentegen negatief. Meer cijfers staan in deze StatLinetabel.

15 juli 2013

pagina 11


Reële effectieve wisselkoers Reële effectieve wisselkoers, 2011, mutatie t.o.v. drie jaar eerder Brazilië Japan Zwitserland Australië China (inclusief Hong Kong) Canada Rusland Nieuw Zeeland Noorwegen Slowakije Zweden Litouwen Griekenland Bulgarije Zuid-Korea Luxemburg Estland Tsjechië Slovenië België Letland Cyprus Oostenrijk Finland Spanje Hong Kong Denemarken Portugal Italië Roemenië Malta Verenigde Staten Frankrijk Hongarije Mexico Duitsland Nederland* Turkije Verenigd Koninkrijk Ierland Polen -15 Bron: Eurostat

-10

-5

0

5

10

15

20

25

%

* Cijfer over 2012 15 juli 2013

pagina 12


Nominale wisselkoersen, vreemde valuta per euro 1,60

180

1,40

160 140

1,20

120

1,00

100 0,80 80 0,60

60

0,40

40

0,20

20

0,00

0 2000

Bron: DNB

2001

2002

2003

2004

Amerikaanse dollar (linkeras)

2005

2006

2007

2008

Britse pond (linkeras)

2009

2010

2011

2012

Japanse yen (rechteras)

Wat is de reële effectieve wisselkoers? De reële effectieve wisselkoers is de wisselkoers gecorrigeerd voor prijsveranderingen. De Europese Commissie gebruikt de relatieve consumentenprijzen, m.a.w. de wisselkoers gecorrigeerd voor veranderingen van de Europees geharmoniseerde consumentenprijsindex (CPI). Meer informatie over de reële effectieve wisselkoers staat op de (Engelstalige) website van Eurostat.

Onder- en bovengrenzen De Europese Commissie kijkt bij de reële wisselkoers naar de mutatie ten opzichte van drie jaar eerder. De onder- en de bovengrenzen zijn respectievelijk 5 procent en +5 procent.

Ontwikkeling in de afgelopen jaren De Nederlandse reële effectieve wisselkoers is in de afgelopen jaren iets gedaald, net als die in de meeste andere eurolanden. Meer cijfers staan in deze StatLinetabel.

15 juli 2013

pagina 13


Aandeel wereldhandel Aandeel wereldhandel, % mutatie t.o.v. vijf jaar eerder, 2012 Litouwen Letland Estland Bulgarije Roemenië Slowakije Malta Polen Tsjechië Nederland Duitsland Frankrijk Spanje Portugal Ierland België Hongarije Zweden Denemarken Verenigd Koninkrijk Slovenië Luxemburg Oostenrijk Italië Cyprus Griekenland Finland -40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

Bron: Eurostat

15 juli 2013

pagina 14


Aandeel wereldhandel, %

Bron: Eurostat

Nederland (linkeras)

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

16 2004

2 2003

20

2002

2,5

2001

24

2000

3

1999

28

1998

3,5

1997

32

1996

4

Eurozone (rechteras)

Wat is het aandeel wereldhandel? Het aandeel wereldhandel geeft het aandeel van de Nederlandse export in de totale wereldhandel weer. Meer informatie over het aandeel in de wereldhandel staat op de (Engelstalige) website van Eurostat.

Onder- en bovengrenzen De Europese Commissie kijkt naar de procentuele mutatie ten opzichte van vijf jaar eerder. De Commissie heeft een ondergrens ingesteld van -6 procent.

Ontwikkeling in de afgelopen jaren In de afgelopen jaren is het aandeel van de Nederlandse export in de wereldhandel afgenomen. Hetzelfde geldt voor de meeste andere eurolanden en de eurozone als geheel. Meer cijfers staan in deze StatLinetabel.

15 juli 2013

pagina 15


Nominale arbeidskosten per eenheid product Nominale arbeidskosten per eenheid product, 2012 Bulgarije Luxemburg Hongarije België Verenigd Koninkrijk Malta Roemenië Tsjechië Oostenrijk Cyprus Frankrijk Finland Nederland Polen Duitsland Italië Slovenië Denemarken Zweden Slowakije Estland Litouwen Portugal Letland Spanje Griekenland Ierland -15 Bron: Eurostat

-10

-5

0

5

10

% mut t.o.v. drie jaar eerder

N.B. De cijfers over Polen betreffen voorspellingen van Eurostat.

15 juli 2013

pagina 16


Nominale arbeidskosten per eenheid product, 2005=100 125 120 115 110 105 100 95 90 85 80 2002

Bron: Eurostat

2003

2004

2005

Nederland

2006

2007

Duitsland

Frankrijk

2008

2009

2010

2011

2012

Verenigd Koninkrijk

Wat zijn de nominale arbeidskosten per eenheid product? De nominale arbeidskosten per eenheid product geven de verhouding tussen de arbeidskosten enerzijds en de arbeidsproductiviteit anderzijds weer. Een toename betekent dat de arbeidskosten sneller stijgen dan de arbeidsproductiviteit, wat negatief kan zijn voor de concurrentiepositie van een land. Meer informatie over de nominale arbeidskosten per eenheid product staat op de (Engelstalige) website van Eurostat.

Onder- en bovengrenzen De Europese Commissie kijkt naar de procentuele mutatie ten opzichte van drie jaar eerder. De Commissie heeft alleen een bovengrens ingesteld. Die bedraagt 9 procent.

Ontwikkeling in de afgelopen jaren Van 2006 tot en met 2009 stegen de nominale arbeidskosten per eenheid product in Nederland aanzienlijk. Ook in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk was dit het geval. De nominale arbeidskosten per eenheid product begonnen in Duitsland pas na 2007 te stijgen, en in mindere mate dan in Nederland. Na 2009 stegen de arbeidskosten weer minder snel. Meer cijfers staan in deze StatLinetabel.

15 juli 2013

pagina 17


Gedefleerde huizenprijzen Gedefleerde huizenprijzen, 2012 Estland Luxemburg Letland Malta Zweden Finland België Verenigd Koninkrijk Frankrijk Litouwen Tsjechië Denemarken Italië Bulgarije Slowakije Nederland Hongarije Slovenië Portugal Roemenië Ierland Spanje -18 Bron: Eurostat

15 juli 2013

-12

-6

0

6

12

% mut tov een jaar eerder

pagina 18


Gedefleerde huizenprijzen index, 2010=100

110 105 100 95 90 85 2006

2007

Bron: Eurostat

2008 België

2009 Duitsland

2010 Frankrijk

2011

2012

Nederland

Wat zijn gedefleerde huizenprijzen? De gedefleerde huizenprijzen zijn de ratio tussen de huizenprijsindex enerzijds en de deflator voor de consumptieve bestedingen in de nationale rekeningen anderzijds. De indicator vergelijkt de huizenprijsontwikkeling dus met de ontwikkeling van de prijzen voor huishoudens en instellingen zonder winstoogmerk. Eurostat gebruikt voor de berekening van de huizenprijsindex prijzen van zowel bestaande koopwoningen als nieuwbouwwoningen. Meer informatie over de gedefleerde huizenprijzen staat op de (Engelstalige) website van Eurostat.

Onder- en bovengrenzen De Europese Commissie kijkt naar de procentuele mutatie ten opzichte van een jaar eerder. De commissie heeft alleen een bovengrens ingesteld. Die bedraagt 6 procent.

Ontwikkeling in de afgelopen jaren De gedefleerde huizenprijzen zijn in Nederland fors gedaald na 2008. In België en Duitsland stegen de huizenprijzen daarentegen. In Frankrijk was er in 2009 sprake van een flinke daling, maar daarna herstelden de huizenprijzen zich. In 2012 veranderden de huizenprijzen in Frankrijk nauwelijks. Meer cijfers staan in deze StatLinetabel.

15 juli 2013

pagina 19


Particuliere kredietstroom Particuliere kredietstroom, 2011 Cyprus België Polen Estland Hongarije Zweden Duitsland Finland Oostenrijk Frankrijk Ierland Slowakije Italië Luxemburg Tsjechië Malta Slovenië Roemenië Verenigd Koninkrijk Nederland* Litouwen Denemarken Letland Portugal Spanje Griekenland Bulgarije -10

-5

0

5

10

15

20

% bbp Bron: Eurostat

*

*Cijfer over 2012.

15 juli 2013

pagina 20


Particuliere kredietstroom Nederland als % bbp 25

20

15

10

5

0

-5 '90

'91

'92

'93

'94

'95

'96

'97

'98

'99

' 00 ' 01 ' 02 ' 03

' 04 ' 05 ' 06 ' 07

' 08 ' 09 ' 10 ' 11 ' 12

Bron: Eurostat

Wat is de particuliere kredietstroom? De particuliere kredietstroom geeft weer hoe veel schulden huishoudens, instellingen zonder winstoogmerk en niet-financiële bedrijven hebben gemaakt gedurende het jaar. Meer informatie over de particuliere kredietstroom staat op de (Engelstalige) website van Eurostat.

Onder- en bovengrenzen De Europese Commissie kijkt naar het niveau van de particuliere kredietstroom als percentage van het bbp. De Commissie heeft alleen een bovengrens ingesteld; die bedraagt 15 procent.

Ontwikkeling in de afgelopen jaren Na 2005 is de particuliere kredietstroom, uitgedrukt in percentages van het bbp, geleidelijk afgenomen in Nederland. In 2012 was de particuliere kredietstroom voor het eerst in lange tijd negatief (-0,2 procent). Meer cijfers staan in deze StatLinetabel.

15 juli 2013

pagina 21


Particuliere schulden Particuliere schulden, % bbp, 2011 Spanje Griekenland Letland Litouwen Ierland Slowakije Portugal Estland Bulgarije Hongarije Frankrijk Polen Italië Cyprus Zweden Slovenië Finland Verenigd Koninkrijk België Denemarken Roemenië Tsjechië Malta Duitsland Luxemburg Nederland Oostenrijk 0

5

10

15

20

25

Bron: Eurostat

*Cijfer over 2012

15 juli 2013

pagina 22


Particuliere schulden als % bbp, Nederland 240 220 200 180 160 140 120 100

Totaal

Bron: ECB

Niet-financiële bedrijven

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

80

Huishoudens en instellingen zonder winstoogmerk

Financiële activa huishoudens en instellingen zonder winstoogmerk, Nederland mrd euro

1400

1200

1000

800

600

400

200

Chartaal geld, deposito's en spaartegoeden

Aandelen, deelnemingen en obligaties

Pensioenreserves

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

0

Overige activa

Bron: CBS

15 juli 2013

pagina 23


Financiële passiva huishoudens en instellingen zonder winstoogmerk, Nederland mrd euro

1400

1200

1000

800

600

400

200

19 90 19 91 19 92 19 93 19 94 19 95 19 96 19 97 19 98 19 99 20 00 20 01 20 02 20 03 20 04 20 05 20 06 20 07 20 08 20 09 20 10 20 11 20 12

0

Langetermijnleningen

Kortlopende leningen, handelskredieten en transitorische posten

Eigen financieel vermogen

Bron: CBS

Financiële activa niet-financiële bedrijven, Nederland mrd euro

600 500 400 300 200 100 0

19 90 19 91 19 92 19 93 19 94 19 95 19 96 19 97 19 98 19 99 20 00 20 01 20 02 20 03 20 04 20 05 20 06 20 07 20 08 20 09 20 10 20 11 20 12

-100

Bron: CBS

15 juli 2013

Chartaal geld en deposito's

Aandelen, deelnemingen en obligaties

Uitstaande leningen en kortlopende w aardepapieren

Handelskredieten en transitorische posten

Overige financiële activa

pagina 24


Financiële passiva niet-financiële bedrijven, Nederland mrd euro

900 800 700 600 500 400 300 200 100

Kortlopende leningen en waardepapieren

Obligaties

Langlopende leningen

Aandelen

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

0

Handelskredieten en transitorische posten Bron: CBS

Wat zijn de particuliere schulden? De particuliere schulden zijn de schulden van huishoudens, instellingen zonder winstoogmerk en niet-financiële bedrijven. Meer informatie over de particuliere schulden staat op de (Engelstalige) website van Eurostat.

Onder- en bovengrenzen De Europese Commissie kijkt naar het niveau van de particuliere schuld als percentage van het bbp. De Commissie heeft alleen een bovengrens ingesteld; die bedraagt 160 procent.

Ontwikkelingen in de afgelopen jaren In Nederland nam de particuliere schuld van 1990 tot 2009 fors toe. In de jaren daarna veranderde de particuliere schuld weinig. De particuliere schuld is veel hoger dan het maximum dat de Europese Commissie heeft gesteld. Vooral de schuld van huishoudens is hoog. In de afgelopen decennia zijn huishoudens veel langlopende (hypotheek)leningen aangegaan. Aan de activakant zijn vooral de pensioenreserves toegenomen. De niet-financiële bedrijven hebben, zowel aan de activa- als aan de passivakant, steeds meer aandelen, obligaties en deelnemingen op hun balans staan. Meer cijfers staan in deze StatLinetabel.

15 juli 2013

pagina 25


Staatsschuld Staatsschuldquote 2011 Griekenland Italië Portugal Ierland België Frankrijk Verenigd Koninkrijk Hongarije Duitsland Oostenrijk Nederland* Cyprus Malta Spanje Polen Finland Slovenië Denemarken Slowakije Letland Tsjechië Litouwen Zweden Roemenië Luxemburg Bulgarije Estland 0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

Bron: Eurostat

* Cijfer over 2012

15 juli 2013

pagina 26


Overheidsschuld en overheidssaldo Nederland, %bbp 6

100

4

90

2

80

0

70

-2

60

-4

50

-6

40

-8

30

-10

20 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Overheidssaldo (linkeras)

Bron: CBS

Overheidsschuld (rechteras)

Financiële activa overheid mrd euro

100

80

60

40

20

0

Bron: CBS

15 juli 2013

Liquide middelen

Verhandelbare waardepapieren en financiële derivaten

Leningen

Aandelen en overige deelnemingen

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

-20


pagina 27


Financiële passiva overheid mrd euro

400 350 300 250 200 150 100 50

Bron: CBS

Chartaal geld

Verhandelbare waardepapieren

Leningen

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

0


Wat is de staatsschuld? De staatsschuld is de schuld van de totale Nederlandse overheid, inclusief de decentrale overheden. Meer informatie over de overheidsschuld staat op de (Engelstalige) website van Eurostat.

Onder- en bovengrenzen De Europese Commissie kijkt naar het niveau van de overheidsschuld als percentage van het bbp. De Commissie heeft alleen een bovengrens ingesteld; die bedraagt 60 procent.

Ontwikkeling in de laatste jaren Van het midden van de jaren negentig tot en met 2007 daalde de staatsschuldquote gestaag, maar vanaf 2008 liep deze weer op. Dit komt deels door ingrepen in de financiële sector. In 2008 nationaliseerde de overheid ABN Amro en Fortis en gaf ze ING een kapitaalinjectie, wat leidde tot meer aandelen en leningen aan de activakant van de balans. Daarnaast had vanaf 2009 het overheidstekort ook een verhogend effect op de staatsschuld. Om het overheidstekort en de ingrepen in de financiële sector te financieren, moest de overheid een hogere schuld aangaan. Aan de passivakant verschenen daardoor vooral meer verhandelbare waardepapieren (met name staatsobligaties). De overheidsschuld van Nederland is nu hoger dan 60 procent.

Meer cijfers staan in deze StatLinetabel. 15 juli 2013

pagina 28


Werkloosheid Werkloosheidspercentage internationale definitie, 2012 Spanje Griekenland Letland Litouwen Ierland Slowakije Portugal Estland Bulgarije Hongarije Frankrijk Polen Italië Cyprus Zweden Slovenië Finland Verenigd Koninkrijk België Denemarken Roemenië Tsjechië Malta Duitsland Luxemburg Nederland Oostenrijk 0

5

10

15

20

25

Bron: Eurostat

15 juli 2013

pagina 29


Werkloosheidspercentage 7 6 5 4 3 2 1 0 2003

2004

2005

2006

2007

Werkloosheidspercentage nationale definitie

2008

2009

2010

2011

2012

Werkloosheidspercentage internationale definitie

Werkloosheid naar geslacht en leeftijd, nationale definitie, 2012

Bron: CBS

Wat is het werkloosheidspercentage? Het werkloosheidspercentage is het aantal werklozen als percentage van de beroepsbevolking. Volgens de internationale definitie is iemand werkloos als hij 1 uur of meer per week wil werken en beschikbaar is, maar niet werkt. Volgens de nationale definitie is iemand werkloos als hij 12 uur of meer per week wil werken en beschikbaar is, maar minder dan 12 uur per week werkt, of helemaal niet werkt. Meer informatie over de werkloosheid staat op de (Engelstalige) website van Eurostat.

15 juli 2013

pagina 30


Onder- en bovengrenzen De Commissie kijkt naar het werkloosheidspercentage volgens de internationale definitie en heeft een bovengrens ingesteld. Die bedraagt 10 procent.

Ontwikkeling in de afgelopen jaren Sinds de uitbraak van de kredietcrisis is de werkloosheid opgelopen. Wel is de werkloosheid in Nederland nog steeds laag in vergelijking met de meeste andere Europese landen. Meer cijfers staan in deze StatLinetabel.

15 juli 2013

pagina 31


Schulden financiële sector Schulden financiële sector, 2011 Finland Luxemburg Litouwen Verenigd Koninkrijk Frankrijk Bulgarije Nederland* Denemarken België Polen Roemenië Italië Tsjechië Spanje Zweden Duitsland Malta Slowakije Cyprus Oostenrijk Ierland Portugal Slovenië Hongarije Griekenland Estland Letland -10 Bron: Eurostat

-5

0

5

10

15

% mut t.o.v. een jaar eerder

20

25

30

35

*

Cijfer over 2012.

15 juli 2013

pagina 32


Schulden financiële sector Nederland als % bbp %

1400 1200 1000 800 600 400 200 0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Bron: Eurostat

Leverage Nederland %

350 300 250 200 150 100 50 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Bron: Eurostat

Wat zijn de schulden van de financiële sector Deze indicator geeft de som van alle financiële verplichtingen van de financiële sector weer. Hieronder vallen onder meer deposito’s, leningen, obligaties, aandelen, verzekeringstechnische reserves. De indicator geeft de niet-geconsolideerde waarden weer: verplichtingen van financiële instellingen aan elkaar tellen dus mee. Meer informatie over de financiële verplichtingen van de financiële sector staan op de website van Eurostat. Een indicator die de Europese Commissie niet als één van de scorebordindicatoren beschouwt, maar wel onder de loep neemt als zij besluit dat verder onderzoek noodzakelijk is, is de leverage. De leverage geeft de verhouding tussen het vreemd vermogen (leningen, obligaties, deposito’s etc.) en het eigen vermogen (aandelen, overig eigen vermogen) weer. 15 juli 2013

pagina 33


Onder- en bovengrenzen De Commissie kijkt naar de jaar-op-jaarmutaties van de verplichtingen van de financiële sector. De Commissie heeft hiervoor een bovengrens ingesteld van 16,5 procent. Ontwikkelingen in de afgelopen jaren De schulden van de financiële sector zijn in de afgelopen jaren fors toegenomen, ook indien deze worden uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product. In 2012 bedroeg de jaar-op-jaarmutatie 4,9 procent. De jaar-op-jaarmutatie lag hiermee ver onder de bovengrens. De leverage is van 2008 tot en met 2010 echter afgenomen. In 2011 nam de leverage weer licht toe. Meer cijfers staan in deze StatLinetabel.

15 juli 2013

pagina 34

Centraal Bureau voor de Statistiek Factsheet Macro-economische onevenwichtigheden

Recommend Documents