De zorg voor leren en motiveren: CARE for TALENT
Porta Mosana College Maastricht 5 februari 2016
Prof. dr. Alexander Minnaert Rijksuniversiteit Groningen
Hoe voelde u zich vanmorgen?
Opbouw lezing De leraar maakt het verschil door … 1. aandacht voor motivatie en hoogbegaafdheid 2. kansen en ruimte te creëren om te leren 3. de “warme kant” van het leren te ondersteunen
4. ontwikkelingsdoelen centraal te stellen
1. Aandacht voor motivatie en hoogbegaafdheid
Wereldwijde afname in motivatie voor school
Beschrijving van hoogbegaafdheid Three Ring Model of Renzulli : (Renzulli, 1986; Heller, Mönks, Sternberg & Subotnik, 2000)
Hoge intelligentie
taakbetrokken / doorzettingsvermogen
creativiteit
De paradox van hoogbegaafdheid … laag en hoog gemotiveerd gaan samen ? • • • •
Geconcentreerd Taakgericht Perfectionist Prestatiegericht
Snel afgeleid Werkhouding niet goed Slordig(heidsfouten) Onderpresteren
De valkuil van het excelleren … wat telt er nu echt (op korte/lange termijn)? • • • •
Presteren ‘EGO’ leren Hoge cijfers Ambitieus
Angst om te falen Sociale leren Lage (sociale) acceptatie ‘Normaal’
Signalen: let op bijzonderheden en discrepanties !
• Originele oplossingsstrategie of ongebruikelijke antwoorden • Schoolresultaten: ‘ups’ en ‘downs’ • Discrepantie tussen gedrag en prestatie • Discrepantie tussen school en thuis
• Discrepantie tussen verschillende domeinen/vakken • Discrepantie tussen testresultaten en gedrag in de klas
• Hoge cijfers … (in vergelijking met anderen, voor zichzelf) (norm-referenced, criterion-referenced)
2. Kansen en ruimte creëren om te leren
https://www.youtube.com/watch?v=mBZAFJ-Q6Mw
“With a piece of chalk”
Zelfdeterminatietheorie: Adequate (leer)omgevingen voor leren (Minnaert, 2005)
Omgeving Structuur
Autonomieondersteuning
Betrokkenheid
Het ‘zelf’
Leerproces
Competentie
Autonomie
Relaties
Engagement
Competenties Zelfregulerend leren Ontwikkeling
Psychologische basisbehoeften1
Gevoel van COMPETENTIE
verlangen naar beheersing en ervaring van competentie (Deci & Ryan; deCharms; Connell & Wellborn; Krapp)
effecten: *bevordert betrokkenheid bij de taak *stimuleert zoek- en denkprocessen *leidt tot taakoriëntatie
Psychologische basisbehoeften2 Gevoel van AUTONOMIE
verlangen naar persoonlijke controle en zelfbeschikking (Deci & Ryan; Connell & Wellborn; Krapp)
effecten: *interesse *inzet en resultaten *toenaderings- vs. vermijdingsgedrag
Psychologische basisbehoeften3
Gevoel van RELATIONELE VERBONDENHEID
verlangen ‘erbij-te-horen’, ‘deel-uit-te-maken-van’ en de verantwoordelijkheid daarvoor op te nemen (Deci & Ryan; Connell & Wellborn; Krapp)
effecten: *zelfwaarde en acceptatie van anderen *‘task completion’ en diepteverwerking
Psychologische basisbehoeften4
ENGAGEMENT
verlangen naar (gepercipieerde) zinvolheid, naar wat belangstelling, persoonlijke interesse opwekt (Schiefele, Keller)
effecten: *bevordert leer- en regulatieprocessen *persoonlijke doelhiërarchie
Zelfdeterminatietheorie: Adequate (leer)omgevingen voor leren (Minnaert, 2005)
Omgeving Structuur
Autonomieondersteuning
Betrokkenheid
Het ‘zelf’
Leerproces
Competentie
Autonomie
Relaties
Engagement
Competenties Zelfregulerend leren Ontwikkeling
Ondersteuning door de omgeving • Autonomy-support = allowing students to act according to their personal values and interests, so that it provides them a sense of volition and psychological freedom (Reeve, 2009)
• Structure = amount and clarity of information given to students about the way to achieve teacher’s expectations and desired educational outcomes (Jang et al., 2010; Skinner & Belmont, 1993)
• Involvement = the extent to which teachers show positive interest in students by trying to know more about them, taking time for them, etc. (Skinner & Belmont, 1993; Skinner, Wellborn & Connell, 1990)
Ervaren docentgedrag dat autonomie bevordert
Begrip nastreven Interesse stimuleren en inzet belonen Kritiek bespreekbaar maken Keuzemogelijkheden aanbieden
Invloed van autonomie-ondersteuning
• Onderzoek heeft het belang van autonomie-ondersteunend docentgedrag duidelijk aangetoond, met name voor: Cognitive engagement (Vansteenkiste et al., 2004) Behavioural engagement (Shih, 2008; Vansteenkiste et al., 2004) Emotional engagement (Assor , Kaplan & Roth, 2002; Shih, 2008)
Invloed van structuur en betrokkenheid • Structuur Behavioural engagement (Skinner & Belmont, 1993) Cognitive engagement (Sierens et al., 2009)
• Betrokkenheid Emotional engagement (Ahmed, Minnaert, van der Werf & Kuyper, 2010; Skinner and Belmont, 1993)
Behavioral engagement
(Brewster & Bowen, 2004; Rosenfeld, Richman & Bowen, 2000)
3. De “warme kant” van het leren te ondersteunen
Sociale steun bij leerprocessen bevordert • positieve/negatieve affectieve ervaringen : emoties zoals plezier, angst, woede • zelf- en taakgerelateerde motivationele opvattingen: opvattingen over eigen competentie and subjectieve waarde
Theoretische model Motivationele opvattingen
+ Sociale Steun (leerkracht, klasgenoten, ouders)
Competentiegevoel Subjectieve waarde
+
Leerprestatie
+ Emoties
+/Plezier Angst
+/-
Model voor steun van ouders Steun ouders
.09
Leerprestatie
Competentie .22 .11 .17
Steun ouders
Interesse Belangrijkheid
.10 .07 -.02
Prestatie R2=.51
.04
.27
Plezier
-.23
Angst
.05 -.02
Model voor steun van klasgenoten Steun peers
.05
Leerprestatie
Competentie .11
Interesse
.15
.08
.07 .07
Steun peers
Belangrijkheid
-.01
Prestatie
.01 .30
Plezier
R2=.49 .05 -.03
-.14
Angst
Model voor steun van leerkracht Steun leerkracht
.11
Leerprestaties
Competentie .24 .15 .08
Steun leerkracht
Interesse Belangrijkheid
.11 .06 -.00
Prestatie R2=.52
.04 .62
Plezier
.04 -.02
-.32
Angst
4. Ontwikkelingsdoelen van de lerende staan centraal
Ontwikkeling(sperspectief) c.q. onderwijsbehoeften
Goal orientation theory
Goals … https://www.youtube.com/watch?v=9ZnlB9fG39E
Concepties over leren • Kennis opbouwen • Kennis reproduceren • Begrijpen (“it makes sense”)
• Integreren • Toepassen • Iets op een andere wijze bekijken, benaderen • Reguleren, bijsturen • Evalueren
• Als persoon veranderen …
Concepties over presteren • Hoge cijfers halen (alleen maar hoge cijfers willen halen)
• De beste zijn • De snelste zijn • Beter doen dan anderen
• Imponeren • Toetsen • Je ‘bewijzen’ …
Leeroriëntatie = ‘improving competence’ • Opvatting = inzet leidt tot succes • Opvatting = vermogen om te verbeteren, variabiliteit
• Voorkeur voor uitdagende taken • Voorkeur voor taken waarbij het eindresultaat de afgelegde weg weerspiegelt • Opbrengst = persoonlijke tevredenheid, intrinsieke beloning na moeilijke opdracht • Bij gevaar (té moeilijk, wel belangrijk): tandje bijsteken
Prestatieoriëntatie = ‘proving competence’ • Opvatting = bekwaamheid leidt tot succes • Opvatting = in ogen van anderen ‘intelligent/bekwaam’ overkomen • Voorkeur voor taken om te excelleren (beter doen dan anderen) • Opbrengst = competitie, winnen onder publieke belangstelling • Bij gevaar (té moeilijk, wel belangrijk): hulpeloosheid, ‘ik kan het niet’, vermijding
Leeroriëntatie = ‘improving competence’
• Intrinsieke motivatie verhoogt • Zelfregulatie neemt toe • Prestatie verhoogt (stapsgewijze)
• Meer verantwoordelijkheid voor (eigen) leerproces • FB en FF: inhoud, aanpak, leermogelijkheden
Prestatieoriëntatie = ‘proving competence’ • FB over cijfers en scores • Bij succes : euforie, drang naar een volgend succes • Bij falen: hulpeloosheid, depressie, angst, opgeven, fouten bij anderen zoeken … • Indien prestatiegericht, maar niet leergericht: alleen interesse in hoe goede cijfers te halen, alles vergeten na tentamen … geen inhoudelijke diepgang
• Indien eerst leergericht, dan prestatiegericht : perfectionisme
Verschillen in doeloriëntatie Beheersing, competentie ↑
Leveren en tonen van prestaties
Doeloriëntaties Taakoriëntatie (procesgericht)
Prestatieoriëntatie (productgericht)
Doel
Tot beheersing komen Plezier en vrijheid Competentie opbouwen
Hoge cijfers Prestaties leveren Competentie bewijzen
Fouten/falen
Strategiegebruik (nog) niet Angst voor beeld van op punt onbekwaamheid
Ervaren van negatieve gevoelens …
Dwang, externe contole Gebrek aan autonomie
Signalen van kritiek Te hoge risico’s / onzeker Controle- of prestigeverlies
Effecten
Uitdaging overwinnen Inzet reguleren
Leren onvoldoende van fouten, minimaliseren inzet in de ogen van anderen
Samenvattend • De omgeving maakt dat het lucifertje blijft branden: autonomie, structuur en betrokkenheid (take CARE) • Leren en presteren zijn niet hetzelfde • Hoogbegaafde leerlingen: voorkeur voor (vriend van) leren • Excellente leerlingen: voorkeur voor (vriend van) presteren • Perfectionist: voorkeur voor beide (vijand + vriend)
• Procesgericht/kwaliteit productgericht/kwanti‘tijd’ • Leren van fouten, ruimte voor fouten = groei voor jezelf • Feedback op proces feedback op product
Motivatie en leren vragen voortdurend om aandacht !
Enkele referenties •
Ahmed, W., Minnaert, A., Werf, G. van der, & Kuyper, H. (2010). Perceived social support and early adolescents’ achievement: The mediational role of motivational beliefs and emotions. Journal of Youth and Adolescence, 39, 36-46.
•
De Boer, G. C., Minnaert, A. E. M. G, & Kamphof, G. (2013). Gifted education in the Netherlands. Journal for the Education of the Gifted, 36, 133-150. DOI: 10.1177/0162353212471622
•
Minnaert, A. (2013). Goals are motivational researchers’ best friend, but to what extent are achievement goals and achievement goal orientations also the best friend of educational outcomes? International Journal of Educational Research, 61, 85-89. http://dx.doi.org/10.1016/j.ijer.2013.08.002
•
Minnaert, A. (2015). Motiveren voor leren of motiveren voor cijfers: maakt het verschil uit? In J. Knot-Dickscheit, A. M. N. Huyghen, H. J. M. Janssen, W. J. Post, I. Haakma, & H. Grietens (Red.), Orthopedagogiek maakt verschil: Profiel en toekomst van een discipline in beweging (pp. 19-27). Leuven/Den Haag: Acco. [ISBN 978-94-6292-281-5]
•
Ruijssenaars, W., Minnaert, A., & Ghesquière, P. (2014). Leerproblemen en leerstoornissen. In P. Prins & C. Braet (Red.), Handboek Klinische Ontwikkelingspsychologie (tweede, geheel herziene druk) (pp. 349-371). Houten: Bohn Stafleu van Loghum. ISBN 9789036804943
•
Stroet, K., Opdenakker, M.-C., Minnaert, A. (2013). Effects of need supportive teaching on early adolescents’ motivation and engagement: a review of the literature. Educational Research Review, 9, 65-87. http://dx.doi.org/10.1016/j.edurev.2012.11.003.
