Visitatierapport Porta Mosana College Maastricht
datum voorbereiding: 10 april 2014 datum visitatie:24 april 2014 datum verwerking reacties:22 mei 2014
1 Context van de school Het Porta Mosana College is een scholengemeenschap, ontstaan in 2004 na een fusie van het Euro-College met beide locaties van het Jeanne d’ Arc College en de International School Maastricht. De school maakt onderdeel uit van de Stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs, een onderwijsorganisatie met scholen voor voortgezet onderwijs verspreid over heel Limburg. De leiding van het Porta Mosana is in handen van de locatiedirecteur. Daarnaast zijn vijf afdelingsleiders verantwoordelijk voor dagelijkse gang van zaken in meerdere jaarlagen. Het Porta Mosana College kent zes speerpunten in haar profilering: internationalisering, tweetalig onderwijs (tto), versterkt talen onderwijs, sociale Vaardigheden, sport en onderwijs aan (hoog)begaafde leerlingen. Uitgangspunten hierbij zijn de leerling optimale kansen te bieden en de school dichter bij de maatschappij te brengen (burgerschapsvorming en volwaardige internationalisering). Het Porta Mosana College is een openbare havo/vwo-school met een drietal afdelingen; havo, vwo (atheneum en lyceum) en tto, gelegen aan de rand van Maastricht. De school wordt door ongeveer 1500 leerlingen bezocht, afkomstig uit de wijde omgeving. De school voert sinds het schooljaar 2008-2009 het Begaafdheidsprofiel en wordt in het kader van de hercertificering gevisiteerd. Voorafgaand aan de visitatie is de commissie bijeengekomen om een algemeen beeld te schetsen van het Begaafdheidsprofiel van het Porta Mosana College, zoals de commissie dit afleidt uit de toegezonden informatie. De visitatiecommissie bestaat uit Ninette Verheul (lid van het bestuur BPS en voorzitter), Marja Flipse (afdelingsleider van Pallas Athene College te Ede), Willem Salemans (docent tto aan het College Weert, te Weert), Floor Hegge en Luc Koenders, beiden leerling uit het derde leerjaar van het gymnasium en technasium van College Weert en Wendy Lemstra (expert en secretaris van de commissie). 2 Algemeen beeld van de school De school, zo kan de commissie constateren, zet zich actief in om al haar leerlingen te betrekken bij het leren. Bovendien besteedt de school extra aandacht en zorg aan haar hoogbegaafde leerlingen om ook deze leerlingen leerzame uitdagingen aan te laten gaan en passend te ondersteunen. Zowel op de website als in de beleidsstukken worden extra onderwijsaanbod en ondersteuning voor (hoog)begaafde leerlingen benoemd en beschreven. Nadere bestudering van de aangeleverde informatie levert de commissie een concreet beeld op van de initiatieven van de school. De school benoemt in haar hoogbegaafdenbeleid vier uitgangspunten: Verrijken: bestemd voor leerlingen die meer uitdaging willen en aankunnen; Verzorgen: bestemd voor de hoogbegaafde zorgleerling. De begeleiding richt zich op studievaardigheden, sociaal-emotionele problemen, onderpresteren en omgaan met hoogbegaafdheid; Verbroederen: organiseren van ten minste één gezamenlijke activiteit voor (hoog)begaafde leerlingen per leerjaar, waardoor gelijkgezinden met elkaar in contact komen, samenwerken en ervaringen uitwisselen. Het verrijkingslokaal is onder andere een plek waar (hoog)begaafde leerlingen elkaar ontmoeten; Verheffen: door verrijking aan te bieden aan alle leerlingen die dit willen en aankunnen, wil het Porta Mosana College het niveau van de hele school verhogen. 1
Het Porta Mosana College laat al haar leerlingen uit het eerste leerjaar tto, havo/vwo testen met de IST, aangevuld met een test op sociaal-emotionele aspecten en motivatie. Met dit signaleringsinstrument wil de school haar hoogbegaafde leerlingen leren kennen en uitnodigen voor het verrijkingstraject. Het traject is voor geselecteerde leerlingen vrijwillig te volgen en start in januari van het eerste leerjaar. Op basis van de eerste ervaringen en bespreking met de HB-coördinator kunnen ouders en leerlingen besluiten het traject in hogere leerjaren te vervolgen. Binnen het verrijkingstraject mogen leerlingen twee lesuren per week werken aan een onderwerp naar keuze, in de vorm van een project. Ze zetten hun verrijkingskaart in om bepaalde lessen niet te hoeven volgen. Aan het eind van het schooljaar presenteren de leerlingen hun product aan ouders en belangstellenden. In de bovenbouw worden leerlingen voornamelijk gestimuleerd mee te doen met vakolympiades en gebruik te maken van het aanbod van de bedrijven (DSM) en Hogescholen (onder andere Hogeschool Zuyd) en Universiteiten (Maastricht, Leiden en Open Universiteit). Hoogbegaafde leerlingen die onderpresteren of dreigen te gaan onderpresteren biedt de school een POP-begeleiding. De inhoud van deze begeleiding wordt afgestemd met de betreffende leerling, en kan leiden tot aanpassingen in het lesrooster, compacten van lesstof of trainen van studievaardigheden. De begeleiding is in handen van een tutor. Leerlingen uit het vierde leerjaar die kampen met motivatieproblemen, kunnen een TOPbegeleidingstraject volgen. De leerlingen volgen acht bijeenkomsten in de periode januari tot en met juni, waarin leerlingen inzicht ontwikkelen in factoren die hun motivatie en leerprestaties beinvloeden. 3 Voorlopige conclusie(s) en vragen van de commissie De commissie heeft, om (een) voorlopige conclusie(s) te kunnen trekken en vragen te kunnen formuleren, zich laten leiden door de toegezonden informatiebronnen. In de vraagstelling zal de commissie zich houden aan de in de gedragscode genoemde items. * * * * * * *
Welke ambitie heeft het Porta Mosana College ten aanzien van hoogbegaafdenbeleid? In hoeverre heeft het Porta Mosana College haar hoogbegaafde leerlingen in beeld en biedt ze maatwerk? Op welke wijze en in hoeverre worden ouders en leerlingen betrokken bij het hoogbegaafdenbeleid en de uitvoering ervan? Heeft het Porta Mosana College er voor gezorgd dat er voldoende flexibiliteit in voorzieningen, tijd en ruimte is voor de hoogbegaafde leerling? Beschikt de school over adequate en voldoende expertise op het terrein van hoogbegaafdheid? Onderhoudt het Porta Mosana College een relatie met haar (regionale) omgeving? Is het Porta Mosana College actief lid van de vereniging BPS?
De school lijkt te zijn geslaagd in het vertalen van haar beleidsmatige uitgangspunten; verrijken, verzorgen, verbroederen en verheffen. Het toegezonden materiaal, dat de commissie heeft ontvangen, geeft blijk van doordacht en weloverwogen handelen van de school. 2
Wanneer de punten uit de gedragscode worden toegepast op de situatie van het Porta Mosana College, valt de commissie toch nog een aantal zaken op. Uit verschillende enquêtes valt op dat ouders en leerlingen de school op het item ‘onderwijs en leren’ lager waarderen dan de school. Verder merkt de commissie op dat er een verloop is van in het aantal leerlingen dat het verrijkingstraject doorloopt. De commissie wil graag nader onderzoeken op welke wijze de school haar hoogbegaafde leerlingen in beeld heeft en houdt. Ook is de commissie benieuwd naar de wijze waarop de school ouders en leerlingen betrekt in het hoogbegaafdenbeleid. De commissie meent voorlopig te kunnen concluderen dat het Porta Mosana College een sterk BPS-profiel voert. Het profiel van de school lijkt stevig te zijn verankerd in de school en herkenbaar in haar omgeving. 4 Resultaten en opbrengsten van de visitatie Op de visitatiedag heeft de commissie verschillende gesprekken gevoerd; met de schoolleiding, docenten, de coordinator en tutoren, ouders en leerlingen. Daarnaast heeft de commissie een rondleiding gehad in de school. De ontvangst was bijzonder gastvrij en de collega’s van het Porta Mosana College waren zeer openhartig en ontspannen. 4.1
welke ambitie heeft het Porta Mosana College ten aanzien van hoogbegaafdheidsbeleid? De school heeft een sterke ambitie ten aanzien van haar onderwijs. In de afgelopen jaren heeft de school zich ingezet om het begaafdheidsprofiel vorm te geven binnen de setting van de school. Alle leerlingen worden in het eerste leerjaar getest, om de hoogbegaafde leerlingen te herkennen en hen uit te nodigen deel te nemen aan het verrijkingstraject. Een groot deel van de hoogbegaafde leerlingen zit in het tto-traject, en recentelijk is een groep leerlingen gestart met een gymnasium-opleiding, gecombineerd met tto. De school zet sterk in op scholing van haar docenten, gericht op differentiatie, samenwerkend leren en metacognitieve vaardigheden. 4.2
In hoeverre heeft het Porta Mosana College haar hoogbegaafde leerlingen in beeld en biedt ze maatwerk? Het Porta Mosana College maakt gebruik van de I(intelligenz) S(truktur) T(est) van het Centrum voor Begaafdheidsonderzoek Nijmegen. De test wordt onder alle brugklasleerlingen havo/vwo en tto afgenomen, in september. Leerlingen die uit deze groepscreening opvallend hoog scoren, worden uitgenodigd deel te nemen aan het verrijkingstraject. Door alle leerlingen te testen, krijgen de mentoren en docenten een goed beeld van het profiel van al hun leerlingen. De mentor voert vervolgens gesprekken met leerlingen en ouders over de uitslag. In het verrijkingstraject mogen leerlingen twee lesuren in de week lessen overslaan en hun eigen project uitvoeren. Ze krijgen een tutor aangewezen die hen gedurende het schooljaar volgt en begeleidt bij het project. De mate van begeleiding wordt in overleg met de leerling afgestemd. Sommige leerlingen zien en spreken hun tutor heel regelmatig, anderen hebben af en toe contact via de mail. Uit het gesprek met de leerlingen merkt de commissie dat leerlingen een duidelijk beeld hebben wat maatwerk voor hen kan betekenen. De leerlingen waarderen de mogelijkheden voor wat betreft het verrijken van hun onderwijsprogramma. De school probeert ieder verrijkingsidee te realiseren, of het nu een cursus Russisch betreft, een module Chinees of het opzetten van een eigen bedrijf. De school biedt leerlingen die (dreigen te gaan) onderpresteren begeleiding in de vorm van POP of TOP. De collega’s die belast zijn met deze begeleiding merken dat onderpresteren een hardnekkig probleem is, wat niet eenvoudig is op te lossen. Voor iedere leerling wordt gezocht naar maatwerk. 3
Toch wil de commissie een kanttekening plaatsen bij het maatwerk. Het maatwerk lijkt uitsluitend betrekking te hebben op het individuele project dat de leerling volgt als verrijking. Leerlingen geven aan dat de reguliere lessen die ze volgen nog niet voor alle vakken worden aangepast aan hun specifieke leerbehoeften. Leerlingen geven aan dat sommige docenten de lesstof van het betreffende vak op de electronische leeromgeving plaatsen, zodat leerlingen het vak kunnen bijhouden. Andere docenten laten leerlingen werk inhalen of weigeren hen de les te laten missen. 4.3
Op welke wijze en in hoeverre worden ouders en leerlingen betrokken bij het hoogbegaafdenbeleid en de uitvoering ervan?
Ouders en leerlingen zijn goed geïnformeerd over de activiteiten van de school in het kader van het Begaafdheidsprofiel. Ouders kennen en waarderen het verrijkingstraject in de onderen bovenbouw en bezoeken met regelmaat de informatieavonden en de verrijkingsmarkt. Vooral de variatie aan mogelijkheden in het verrijkingstraject wordt gewaardeerd. Ouders kunnen plaatsnemen in een klankbordgroep en spreken over diverse beleidszaken ten aanzien van het begaafdheidsprofiel. Een aantal ouders geeft aan dat ze niet zozeer voor het begaafdheidsprofiel van de school hebben gekozen, maar vooral voor de mogelijkheid van het tweetalige onderwijstraject. Ouders en leerlingen geven aan dat waardering voor geleverde prestaties in de vorm van een certificaat of een portfolio een gewenst ontwikkelpunt is voor de school. 4.4
Heeft het Porta Mosana College er voor gezorgd dat er voldoende flexibiliteit in voorzieningen, tijd en ruimte is voor de hoogbegaafde leerlingen? De commissie merkt op uit de gesprekken dat er voldoende flexibiliteit is in voorzieningen, tijd en ruimte. Docenten geven concrete voorbeelden van aanpassingen die zij verrichten aan hun lessen om tegemoet te komen aan de leerbehoeften van de hoogbegaafde leerling(en) in hun klas. Leerlingen uit de onderbouw hebben een eigen werk- en ontmoetingsruimte waar ze tijdens hun verrijkingsuren verblijven. Door ruimtegebrek in het schoolgebouw hebben de leerlingen uit de bovenbouw geen eigen werkruimte. Dit probleem is bekend bij de schoolleiding. De leerlingen kunnen goed aangeven welke lessen ze wel of niet zouden kunnen of willen missen. Mede doordat hun verrijkingsproject zo sterk vanuit de leerling zelf ontwikkeld wordt, blijven leerlingen gemotiveerd en enthousiast over hun verrijkingsmogelijkheden. Leerlingen hebben in hun gesprek met de commissie aangegeven dat ze wel meer controle wensen op de verrijkende leerlingen. Ze merken dat sommige leerlingen misbruik maken van de vrijheid. Ten aanzien van de verrijking merkt de commissie op dat leerlingen door de grote mate van vrijheid bij de projecten, ook een keerzijde kent. De leerlingen werken weliswaar heel doelgericht aan hun project, omdat ze zich op een specifieke studie willen voorbereiden, maar ze tonen weinig kennis over hun eigen manier van leren. De commissie verwacht van de begeleiding in de projecten meer inzicht in het leren leren of meta-cognitieve vaardigheden.
4
4.5
Beschikt het Porta Mosana College over adequate en voldoende expertise op het terrein van hoogbegaafdheid? Met name uit het gesprek met de docenten die niet direct betrokken zijn bij het begeleiden van de verrijkingstrajecten, sprak een sterke bereidheid tot het aanpassen van de lessen; het afstemmen van lesuren en verplaatsen van toetsen. Naast organisatorische oplossingen, gaven de docenten aan welke didactische aanpassingen ze verrichten om de hoogbegaafde leerlingen te helpen leren. De coördinator gaf aan dat nieuwbenoemden voor aanvang van hun taak intern worden geschoold over hoogbegaafdheid en hoe om te gaan met hoogbegaafde leerlingen. Leerlingen gaven aan dat ze tevreden zijn over de begeleiding binnen de trajecten. De reguliere lessen zijn nog niet allemaal afgestemd op de behoefte van hoogbegaafde leerlingen. Het Porta Mosana College heeft een heel duidelijke structuur opgebouwd rond de begeleiding van haar hoogbegaafde leerlingen. Leerlingen worden tijdig erkend, adequaat begeleid in het verrijkingstraject en adequaat begeleid wanneer leerlingen (dreigen te) gaan onderpresteren. Leerlingen, ouders en medewerkers kennen deze structuur en weten hun weg hierin te vinden. 4.6
Onderhoudt het Porta Mosana College een relatie met haar (regionale) omgeving? Het Porta Mosana College onderhoudt contacten met het basisonderwijs in haar omgeving en met instellingen voor het hoger onderwijs en universiteit. Ook het bedrijfsleven uit de directie omgeving wordt betrokken in het leren van de leerlingen op het Porta Mosana College. 4.7 Is het Porta Mosana College actief lid van de vereniging BPS? Het Porta Mosana College is al geruime tijd actief lid van de vereniging.
5
5 Conclusies en aanbevelingen De commissie heeft een plezierige en informatieve visitatiedag gehad op het Porta Mosana College. De commissie zal het bestuur van de vereniging van Begaafdheidsprofielscholen adviseren het certificaat BPS voor het Porta Mosana College te verlengen voor vier jaar. 1 2
3
4
5
6
7
8 9
De commissie concludeert dat de ambitie van de school heel zichtbaar is bij medewerkers, leerlingen en ouders. De commissie concludeert dat het Porta Mosana College haar hoogbegaafde leerlingen goed in beeld heeft en maatwerk biedt. Maar, het maatwerk lijkt vooral buiten de reguliere lessen te worden geboden in de verrijkingstrajecten. De commissie stelt voor nog meer in te steken op differentiatie in de reguliere les. De commissie concludeert dat door de verrijkingstrajecten, hoogbegaafde leerlingen maatwerk krijgen aangeboden. Toch adviseert de commissie deze trajecten kritisch te beoordelen op inhoudelijke kwaliteit. De commissie mist in de geboden trajecten een leerlijn in metacognitieve vaardigheden. De commissie adviseert de school om haar waardering voor de prestaties die leerlingen leveren in hun verrijkingstrajecten te verzilveren in de vorm van een certificaat of portfolio. Een vermelding op het rapport is eveneens een manier om het verrijkingstraject te waarderen. De commissie concludeert dat de school ouders en leerlingen betrekt bij het hoogbegaafdenbeleid. Zowel ouders als leerlingen zijn tevreden over het luisterend oor dat ze in alle gevallen treffen. De commissie concludeert dat de school voldoende flexibel is om voorzieningen te treffen, en tijd en ruimte te bieden aan haar hoogbegaafde leerlingen. Leerlingen uit de bovenbouw wensen een eigen werkruimte. De commissie concludeert dat de school over adequate en voldoende expertise beschikt en hier actief op voortbouwt. De commissie was aangenaam verrast door de bereidwilligheid en flexibiliteit van de ‘niet-betrokken’ docenten. De commissie concludeert dat de school een actieve relatie onderhoudt met haar omgeving, zowel met het basisonderwijs als vervolgonderwijs en bedrijfsleven. De commissie concludeert dat het Porta Mosana College actief lid is van de vereniging voor Begaafdheidsprofielscholen.
6
