COMPLEMENTAIR GEDEELTE

SECUNDAIR ONDERWIJS

Onderwijsvorm:

ASO/BSO/KSO/TSO

Graad:

tweede graad

Jaar:

eerste en tweede leerjaar COMPLEMENTAIR GEDEELTE

Vak(ken):

AV Sport

Leerplannummer:

2006/027

1,2 of 3/1,2 of 3 lt/w

ASO, BSO, KSO, TSO - 2e graad - Complementair gedeelte AV Sport (1e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w, 2e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w)

INHOUD Visie ..........................................................................................................................................................2 Beginsituatie .............................................................................................................................................3 Algemene doelstellingen ..........................................................................................................................4 Leerplandoelstellingen / leerinhouden......................................................................................................5 Pedagogisch-didactische wenken en timing ............................................................................................7 Minimale materiële vereisten....................................................................................................................9 Evaluatie ...................................................................................................................................................9 Bibliografie ..............................................................................................................................................10

1

ASO, BSO, KSO, TSO - 2e graad - Complementair gedeelte AV Sport (1e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w, 2e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w)

2

VISIE Met het aanbieden van sport in het complementair gedeelte geeft de school een duidelijke en positieve aanzet om beweging te integreren in de globale gezondheid- en bewegingscultuur van de school. Het complementair gedeelte sport zal de leerlingen in staat stellen hun studiepakket naar eigen interesse te vervolledigen. Het opent de weg naar activiteiten met een recreatief karakter en zogenoemde life time sporten en biedt een oplossing voor de bewegingsnood van vele sportieve leerlingen. Daarbovenop worden expliciete ontwikkelingskansen geboden voor de persoonsgebonden doelen (ontwikkelen van sociale vaardigheden en positief zelfbeeld) en verhogen de kansen op zelfwerkzaamheid bij de leerlingen op het vlak van inzichtelijk, zelfstandig en samenwerkend leren.

ASO, BSO, KSO, TSO - 2e graad - Complementair gedeelte AV Sport (1e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w, 2e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w)

3

BEGINSITUATIE De bewegingsactiviteiten moeten inspelen op de interesse en de inspraak van de leerlingen en rekening houden met de kwalificatie van de leerkracht, de klimatologische fluctuaties, het voorhanden zijnde materieel en de accommodaties in en nabij de school.

ASO, BSO, KSO, TSO - 2e graad - Complementair gedeelte AV Sport (1e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w, 2e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w)

4

ALGEMENE DOELSTELLINGEN Via de aangeboden bewegingsactiviteiten kunnen deze leerlingen hun motorische competenties en vaardigheden verder ontwikkelen en met meer zelfvertrouwen deelnemen aan het ruime aanbod van vrije tijdsrelevante sporten in onze huidige maatschappij.

De doelstellingen van de lichamelijke opvoeding uit de basisvorming blijven van kracht met de nadruk op voorbereiding van een gezonde en bewegingsrijke vrijetijdsbesteding. Het ontwikkelen van een gezonde, fitte levensstijl en een verantwoorde, gezonde ontspanning. Het voorbereiden op een zinvolle sportieve invulling van de vrije tijd. Het eigen maken van een positieve fitnessattitude. Het creëren van een gezonde bewegingsnood (intrinsieke motivatie).

ASO, BSO, KSO, TSO - 2e graad - Complementair gedeelte AV Sport (1e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w, 2e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w)

5

LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN 1e jaar: 1 of 2 lestijden/week, 2e jaar:1 of 2 lestijden/week LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN

Motorische competenties

Om deze leerplandoelstellingen te realiseren worden een aantal

1. 2.

keuzemogelijkheden van vrijetijdsrelevante bewegingsactiviteiten voorgesteld:

3. 4. 5. 6.

basiscompetenties voor verschillende vrijetijdsrelevante sporten ontwikkelen in welbepaalde bewegingssituaties verantwoordelijkheid opnemen omtrent elkaars veiligheid en het belang van veiligheidsafspraken toelichten spelen volgens afgesproken criteria en kunnen bij zichzelf en anderen aangeven waarom een bewegingsopdracht wel of niet lukt zelfstandig bepalen hoe ze in welbepaalde bewegingssituaties eenvoudige leertaken individueel of in groep aanpakken en oplossen bij zichzelf nagaan of ze vorderingen maken geleerde vaardigheden combineren en toepassen

Gezonde en veilige levensstijl 7.

binnen verantwoorde en milieuvriendelijke omstandigheden bewegingservaringen opdoen in de natuur

8.

het belang van heel regelmatig leveren van fysieke inspanningen aangeven met het oog op gezondheid

9. 10. 11. 12. 13.

de weldadige invloed van sport en spel ervaren voor zichzelf wijzigingen in fitheid aangeven basisregels van houding- en rugscholing spontaan toepassen hygiënische regels spontaan toepassen voor en na bewegingsactiviteiten zich inzetten met het oog op fysieke fitheid

Zwemmen: zwemslagen, reddingszwemmen, waterballet, overlevingszwemmen, waterpolo, synchroon zwemmen … Hockey, floorball … Verdedigingssporten: judo, karate, taekwondo … Korfbal Badminton, tafeltennis, tennis (mini-, midi-), squash Honkbal, baseball, softball Krachtbal Oriëntatielopen Kayak Ritmische- of dansante bewegingsactiviteiten: dansexpressie, volksdansen, ballroom, Afrikaanse dans, latino, acro-rock, aërobics, taebo, funk, hiphop, rope-skipping … Inline skaten, rolschaatsen, ijsschaatsen Fitness Frisbee ultimate Muurklimmen …

ASO, BSO, KSO, TSO - 2e graad - Complementair gedeelte AV Sport (1e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w, 2e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w) LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen

Zelfconcept en sociaal functioneren 14.

op sociaal aanvaarde wijze verschillende rollen vervullen in welbepaalde bewegingssituaties

15.

overleggen, afspraken maken, samenwerken of samenspelen in groepsverband

16.

bewegingsvreugde ervaren in verschillende bewegingssituaties

17.

sportief omgaan met winst en verlies

18. 19.

respectvol omgaan met het eigen lichaam en dat van anderen waardering opbrengen voor elkaars mogelijkheden en rekening houden met de individuele verschillen gepast omgaan met omgeving en materiaal

20.

6

LEERINHOUDEN

ASO, BSO, KSO, TSO - 2e graad - Complementair gedeelte AV Sport (1e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w, 2e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w)

7

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN Wij verwijzen tevens naar de rubriek “algemene pedagogisch didactische wenken” van de leerplannen lichamelijke opvoeding uit de basisvorming.

De keuze van de bewegingsactiviteiten moet verantwoord zijn en voldoen aan volgende criteria:

de leerkracht moet zelf voldoende basiskennis hebben om initiatie te kunnen geven in de gekozen sport. De leerkracht kan zijn lesopdracht niet delegeren aan derden; de bewegingsactiviteit moet inspelen op de interesse van de leerlingen. Zij hebben inspraak in het keuzeaanbod; de sport moet geschikt zijn om op schoolniveau te initiëren; de inhoud van de gekozen bewegingsactiviteit moet voldoende worden uitgediept en aansluiten bij het vakconcept lichamelijke opvoeding; voor iedere aangeboden bewegingsactiviteit beoogt de leerkracht een leerproces en moet hij een lesopbouw kunnen voorleggen. Een leerrendement moet gegarandeerd worden; elke bewegingsactiviteit wordt aangeboden in een lespakket van minimaal 6 weken; “sporthopping” of “zappen” is niet toegestaan; elke activiteit moet voldoende fysieke activiteit waarborgen; er wordt rekening gehouden met een minimale effectieve lestijd van 30 minuten (1 lesuur) of 70 minuten (blokuur). Er moet voldoende lesrendement zijn rekening houdend met de effectieve lestijd; de gekozen activiteit mag geen financiële belasting meebrengen voor de leerling. Een raming van mogelijke kosten wordt voor akkoord en bij aanvang van het schooljaar, voorgelegd aan de ouders of de meerderjarige leerling.

Ter ondersteuning van de leerkracht verwijzen wij graag naar de subvakken in de leerplannen van de 2e en 3e graad TSO LO en Sport (terug te vinden op website van het gemeenschapsonderwijs) voor het opmaken van de jaarplanningen en het samenstellen van lespakketten.

ASO, BSO, KSO, TSO - 2e graad - Complementair gedeelte AV Sport (1e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w, 2e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w)

8

ORGANISATIE Indien er slechts 1lt CG Sport per week wordt voorzien, dan zal men een keuze maken uit bewegingsactiviteiten die kunnen georganiseerd worden op school of in de directe omgeving. Andere sporten dan deze vermeld in dit leerplan kunnen, mits gunstig advies van de betrokken pedagogisch adviseur, eveneens worden ingericht in functie van een specifieke kwalificatie van een leerkracht en/ of adequate accommodaties in de buurt van de school.

DOCUMENTEN

Zie ook de leerplannen AV Lichamelijke opvoeding uit de basisvorming. De leerkracht zal het jaarvorderingsplan deponeren bij het inrichtingshoofd en zelf beschikken over voorbereidingen en agenda zoals voorzien voor de basiscursus lichamelijke opvoeding.

Het inrichtingshoofd zal steeds verwittigd worden van de plaats waar de activiteiten plaats hebben. Deze beginnen en eindigen, zo mogelijk, op het “beluur” van de school op de eigenlijke oefenplaats.

VEILIGHEID

Volgens de aard van de discipline dienen alle noodzakelijke veiligheidsmaatregelen getroffen te worden.

SCHOOLZWEMMEN

Vanuit een bezorgdheid om de veiligheid en de gezondheid van de zwemmers te vrijwaren heeft de overheid het uitbaten van een zwembad van bepaalde voorwaarden afhankelijk gemaakt. Alle zwembaden moeten vanaf 1999 rekening houden met het decreet Vlarem II bis anno 1995 dat de uitbatingsvoorwaarden van een zwembad regelt. Specifiek voor het schoolzwemmen is de regeling van toezichthoudend personeel en redders belangrijk. Het is een misvatting te denken dat leerkrachten van alle verantwoordelijkheid ontslagen zouden zijn van zodra leerlingen in het zwembad komen. De begeleidende leerkrachten hebben een toezichthoudende taak en uit het Burgerlijk wetboek, de rechtspraak en omzendbrieven blijkt dat dit toezicht ‘actief’ moet gebeuren. De schooldirecteur is verantwoordelijk voor zijn personeel, waaronder de leerkracht L.O., en voor het onderricht, waaronder de zwemlessen. De inrichtende macht en de schooldirectie zijn betrokken bij de verantwoordelijkheid in verband met de veiligheid van de leerlingen tijdens het zwemmen. De directie noch de leerkracht L.O. mogen de verantwoordelijkheid op zich nemen om te gaan zwemmen in een zwembad waar geen gekwalificeerde redders en onvoldoende toezichthoudend personeel aanwezig zijn.

ASO, BSO, KSO, TSO - 2e graad - Complementair gedeelte AV Sport (1e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w, 2e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w)

9

MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN De materiële vereisten zijn van die aard dat de aangeboden bewegingsactiviteit op school of in de nabije omgeving kan worden uitgevoerd. Dit veronderstelt eveneens dat het sportmaterieel, noodzakelijk om de aangeboden sport uit te voeren, aanwezig is op school of voor een aanvaardbaar bedrag tijdelijk kan worden ingehuurd.

EVALUATIE Zie de leerplannen AV Lichamelijke opvoeding uit de basisvorming. De evaluatie zal gebeuren zowel tijdens (procesevaluatie) als op het einde (productevaluatie) van ieder oefenstofpakket.

ASO, BSO, KSO, TSO - 2e graad - Complementair gedeelte AV Sport (1e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w, 2e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w)

10

BIBLIOGRAFIE 1. BOEKEN Algemeen ANDERSON, B., De stretchingmethode, Utrecht, Luiting ARMSTRONG, N., Active Living from school to community, University of Exeter 1996, Tijdschrift voor Lichamelijke Opvoeding, 165, 1996, p. 3-5 BEHETS, D., GANTOIS, J., Leermiddelen en werkvormen in de lichamelijke opvoeding, Acco 2003, ISBN 90-334-5373-8

BOLSSENS, L., Elementaire trainingsleer, PVLO 2002, ISBN 90 70870 49 5 BORMS, J., PION, J., VAN ASSCHE, E., Eurofit Remediëring, BLOSO, Commissariaat generaal voor de bevordering van de lichaamsontwikkeling, de sport en de openluchtrecreatie, 1994. DE JONG, F., Sportschoenen als blessurepreventie, ISBN 90 06764420 DE KNOP, P., VAN PUYMBROECK, L., DE MARTELAER, K., THEEBOOM, M., Organisatie van sportieve evenementen, ISBN 90-70870-16-9

DE KONING, J., SAVELSBERGH, G., Stilstaan bij bewegen ,VU Amsterdam ISBN 9021597306 DUFOUR, W., 4000 Conditieoefeningen voor thuis, school en club, Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding, 1986. EDWARDS, S., Trainen met een hartslagmeter, Almere, support, 1995 GROELS, H.H., BORMAN, G.J.,m.m.v. JONK, J.H., Methode voor Iichamelijke Opvoeding, Groningen, Wolters-Noordhoff, 1971 LEPER, R., SCHIEPERS, M., DEHAENE, E., Van samenwerkend leren tot zelfstandig leren, Acco 1998 LEPER, R., SCHIEPERS, M., DEHAENE, E., Betrokkenheid in de les lichamelijke opvoeding, Acco 1999 LEPER, R., SCHIEPERS, M., DEHAENE, E., Anders evalueren in de les lichamelijke opvoeding, Acco 2000 SIEGFRIED, Het menselijk lichaam voor dummies, Addison Wesley, ISBN 90 43008095 VAN DEN BOSSCHE, F., Wegwijzer voor gezond trainen, Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding, 1989 VRIJENS, J., BOURGOIS, J., LENOIR, M., Basis voor Verantwoord Trainen, 5e en volledig herwerkte uitgave, Monografie voor LO nr. 42, Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding, 2001 VRIJENS, J., Talentdetectie en talentontwikkeling in de sport, 4de Internationaal Sportwetenschappelijk Symposium Proceedings, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding, 1997

ASO, BSO, KSO, TSO - 2e graad - Complementair gedeelte AV Sport (1e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w, 2e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w)

11

Atletiek ZINTL, F., Basisprincipes, methodes en trainingsbegeleiding, Uitgeverij De Vrieseborch, DA Haarlen Edition Leichtatletik BAND - Ramentrainingsplan für das Grundlagentraining - Ramentrainingsplan für das Aufbautraining : Sprint - Ramentrainingsplan für das Aufbautraining : Lauf - Ramentrainingsplan für das Aufbautraining : Sprung - Ramentrainingsplan für das Aufbautraining : Wurf - Ramentrainingsplan für das Aufbautraining : Mehrkampf - Ramentrainingsplan für das Aufbautraining : Grundprinzipien Uitgave Duitse Atletiekbond, Uitgever Meyer en Meyer , Aachen Gymnastiek en dans GERLING, I., Helfen und sichern, Meyer&Meyer Verlag 2001, ISBN 3-89124-808-3 GERLING, I., Gerätturnen basisbuch, Meyer&Meyer Verlag 2002, ISBN 3-89124-887-3 GERLING, I., Gerätturnen für fortgeschrittene, Meyer&Meyer Verlag 2002, ISBN 3-89124-656-0

GANTOIS, J., SCHROVEN, W., VANESSER, M., Van kopstand tot kasamatsu, Handboek voor toestelturnen, Leuven, Acco, 1984 LEESE, S., PACKER M.,Dance in schools, London, Heineman Educational Books, 1980 LEPER, R., VAN MAELE, I., Circus op school, Acco 2001, ISBN 90-334-4607-3 Zwemmen MAGLISCHO, EW., Swimming ever faster, Mayfield Publising, 1993 LOUWAGIE, M., Zwemmen. Van initiatie tot trainen, Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding, 1990 Alle meest recente cursussen van BLOSO over zwemmen en reddingszwemmen Volleybal BUEKERS, M., WALDER, F., Volleybal: Theorie en praktijk, Leuven, Acco 1989 CUYPERS, J., Volleybal, BLOSO-VTS, 1997 LUYTEN, R., Modeltrainingen, Gentse Volleybalschool MURPHY, P., KERSTEN, T., Jeugdvolleybal ontwikkelingsmodel, NEVOBO PITTERA, C., RIVA VIOLETTA, D., Vollebal is Beweging. Een handleiding voor de tactische vorming van jeugdspelers, Vertaling : SPAENJERS, M., Antwerpen, CODA, 1994 (Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding) VLEMINCKX, J, Symposium Jeugdwerking Brabantse Voleybal, Brabantse volleybalbond, 1992

ASO, BSO, KSO, TSO - 2e graad - Complementair gedeelte AV Sport (1e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w, 2e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w)

12

Basketbal MERTENS, B., De voorwaardelijke vereenvoudiging van de basketballeergang, Tijdschrift voor Lichamelijke Opvoeding - Theorie,Praktijk, 115, 1988, p. 15, 37-45 MERTENS, B., Initiator/jeugdsportbegeleider basketbal, BLOSO, 1995 Handbal SMEETS, J., SCHOUTERDEN, J., Syllabus trainer A - trainer B, BLOSO WOJCIECH, J., Oefenstof handbal, De Vrieseboch Haarlem, 1990, ISBN 90-6076-314-9

Voetbal BRUYNINCKX, M., SoccerPal op muziek. Professional voor coaches, ISBN 90808 1301X , 2004 BRUYNINCKX, M., Leerstrategie voor synchrone ritmische coördinatietaken, in ontwikkeling COERVER, W., Voetbal. Leerplan voor de ideale voetballer, Amsterdam, Elsevier, 1983 COERVER, W., Scoren: opleiding voor attractief en productief voetbal, Amsterdam, Elsevier, 1986 DE KNOP, P., VRIJENS, J., Voetbal in school en club, Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding, 1996. GOETHALS, R., VANSTEENBRUGGE P., Leren Voetballen. Een spelgerichte en coöperatieve methode, Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding, 1993 NOE, A., Basisvaardigheden voetbal voor vrouwelijke leerkrachten , uitgave SVS, KBVB, 2001. VERMEULEN, H., De zone van de waarheid. Zonevoetbal ‘anders bekeken’, Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding, 2000 Voetbaltraining. 180 praktische oefeningen, Leeuwarden, Eisma Deel 1: Dribbelen, passen, schieten, koppen, spelhervattingen,keepers, conditie. Deel 2: Combinatievormen, spelvormen, positiespelen en partijspelen. Deel 3: Passen, schieten, conditie, combinatievormen en spelvormen. Tafeltennis NTTB, Toernooivormen en spelideeën voor de tafeltennisvereniging, Em. De Jong BV, Baarle Nassau Deutscher tischtennis bund, Tischtennis lehrplan 2000, Koordination, DTTB Molodzoff, P., Le tennis de table … en tête, Edition France tennis de table 1995 Opleidingscursussen tafeltennis, Vlaamse trainersschool VTTL Badminton DELAERE, L., VAN DER AERSCHOT, H., Initiator/jeugdsportbegeleider Badminton, Brussel, BLOSO, 1995. VAN BOGAERT, G., VAN DE VIJVER, G., Badminton - meer dan een pluimpje slaan, Brussel, GSF, 1996 (Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding). VAN DAMME, J., Cursus Trainer B Vlaamse Trainersschool, Brussel, BLOSO-VBL, 1995.

ASO, BSO, KSO, TSO - 2e graad - Complementair gedeelte AV Sport (1e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w, 2e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w)

13

Tennis VAN AKEN, I., Mini-Tennis, Brussel, BLOSO, 1991. VAN AKEN, I., MARTENS, S., GELENS, A., Tennis natuurlijk (Mini, Midi en Maxi), Gent, PVLO, 1994. Judo VANDERGHOTE, Bijzondere didactiek en methodiek van het judo, Leuven, Acco, 1983. Watersporten ANONIEM., Nouveau cours de navigation des Glènans, Ed. du Seuil, Paris, 1992 1

ANONIEM, Windsurf basis, VYF, 2003

BUCK, R., ELIAERTS, P., LAES, P ., VAN DEN KEYBUS, P ., ZWAENEPOEL, T., Zeilen handleiding Abrevet, Vlaamse Vereniging voor Watersport, Kon. Bibl. D/0147/198215 MACKERT, S., SURF - a visual exploration of surfing, DGV 2004, ISBN: 3899550900 VOOREN, R., Leidraad voor kajuitjachtzeilers, Het Goede Boek, 1994 Paardrijden BARTELS, T., Basisboek dressuur, Forte Uitgeverij 2003, ISBN 90 58772918 Basisopleiding voor ruiter en paard, Forte Uitgeverij 2004, ISBN 90 58773922 MIESEN, J., Rijden in evenwicht , evenwicht in rijden, (gratis downloaden in PDF-formaat, www.mensenpaard.nl) SWIFT, S., Centered Riding, Forte Uitgeverij 2003, ISBN 90 5877216

ASO, BSO, KSO, TSO - 2e graad - Complementair gedeelte AV Sport (1e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w, 2e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w)

14

2. VAKTIJDSCHRIFTEN, BROCHURES, INTERNE NOTA' S CRUM, B., Conceptuele verschillen in Europese opleidingsprogramma’s, Tijdschrift Lichamelijke Opvoeding KVLO Nederland, Jaargang 86 nr.3 februari 1998, p. 100-104 en nr.5 maart 1998 p. 204-207. DE KNOP, P., DAEMS, J., De burgerlijke aansprakelijkheid van de ondeskundige sporttrainer en van de sportclub die hem/haar aanstelt, Tijdschrift voor Lichamelijke Opvoeding – Jaargang 1997 nr.6, p. 6-8 Handboek "Eurofit Testbatterij" voor leerkrachten Lichamelijke Opvoeding, BLOSO, 1993 Handboek voor helpers, Belgische Rode Kruis, Brussel Het ABC van de lichaamshygiëne, Belgische Rode Kruis, Brussel, 1983 Houdingen tegenover roken, alcohol, geneesmiddelen en illegale drugs, Centrum voor Nascholing Gemeenschapsonderwijs, Jette. Informatiemap "Medisch Verantwoord Sporten", Brussel, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Administratie Gezondheidszorg, Inspiratiehandboek voor een " Veilige, gezonde, toegankelijke en aantrekkelijke school", Brussel, VLOR (Vlaamse onderwijsraad), 1995. Keiveilig sporten ? Da's ook opwarmen en afkoelen. Doe het., Handboek voor jeugdtrainer, Rode Kruis Vlaanderen, Dienst Gezondheidspromotie, Brussel, 1995

3. BEELDMATERIAAL – VIDEO – CD-ROMS Body Talk stretching gids, Kalmthout, Uitgeverij Biblo De Nederlandse Voetbalschool; deel 1-8 EHBO video's van het Rode Kruis Instructiefilm Rugscholing, De Witte, Erembodegem, 1994 Backfun basic 1, Rug- en nekklachten klein krijgen met Ingrid Berghmans, PVLO 2002 Turnen, Govaerts, P., Eindwerk Videoband Regentaat LO-Bewegingsrecreatie, Hoger Instituut Wemmel, 1994-95 Voetbal, video BVLO BRUYNINCKX, M., SoccerPal op muziek. Professional voor coaches, ISBN 90808 1301X , 2004 Bodyworks, Multimediagids van het menselijk lichaam, Nederlandstalige versie, TLC Domus EHBO-diskette “Eerstehulpflop”, Rode Kruis, Brussel Voedingsplanner, voedingsmiddelentabel, NUBEL, Brussel, 1999 MERTENS,B., MUSCH, E., VONDERLINCK, V., REMY, C., DE CLERCQ D., Het Doelspelcompetentie Model toegepast op basketbal (cd-rom), ESEP 2005; http://www.lo.bsw.ugent.be/ESEP/ MERTENS,B., MUSCH, E., VONDERLINCK, V., REMY, C., DE CLERCQ D., Het Doelspelcompetentie Model toegepast op handbal (cd-rom), ESEP 2005; http://www.lo.bsw.ugent.be/ESEP/

ASO, BSO, KSO, TSO - 2e graad - Complementair gedeelte AV Sport (1e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w, 2e leerjaar: 1, 2 of 3 lt/w)

15

4. NUTTIGE ADRESSEN – INTERNET SITES Bond voor Lichamelijke Opvoeding, Waterkluiskaai 16, 9040 Gent/Sint-Amandsberg http://www.bvlo.be BLOSO, Koloniënstraat 31, 1000 Brussel Rode Kruis - Vlaanderen, Dienst Gezondheidspromotie, Vleurgatsesteenweg 98, 1050 Brussel http://www.redcross.be SVS (Stichting Vlaamse schoolsport), steenweg op Jette, 1080 Brussel http://www.schoolsport.be

Bodytalk-VUB nieuwsbrief, Biblo, Braschaatsesteenweg, 308, 2920 Kalmthout Federatie van de Voedingsindustrie, Kortenberglaan 172, 1000 Brussel http://www.fevia.be Jeugd en Seksualiteit, Wollemarkt 28, 2800 Mechelen Leefsleutels voor jongeren, Hundelgemsesteenweg 1, 9820 Merelbeke Nutrition Information Center, Treurenberg 16, 1000 Brussel http://www.nicevzw.be Nutriënten België, Esplanadegebouw, lokaal 11.04, 1040 Brussel http://www.nubel.com

Pedagogische Begeleidingsdienst van het Gemeenschapsonderwijs, J. de Lalaingstraat 28, 1040 Brussel http://www.rago.be/pbd/

Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie, G.Schildknechtstraat 9, 1020 Brussel http://www.vig.be

Interessante sportsites:

http://www.sports-media.org/nl/ http://www.sports-media.org/ (engelstalig) http://www.geocities.com/Athens/Acropolis/127/index.htm http://www.geocities.com/Athens/Acropolis/1297/boeklijs.htm http://www.sip.be/lo-internet/begin.htm http://www.digischool.nl/lo/community/ http://www.sportpaedagogik-online.de/ http://www.dancebooks.uk/ http://www.europa.eu.int/comm/publications/archives/booklets/ http://www.members.tripod.com/~pazz/lesson.html#3