Benauwdheid in de palliatieve fase S.M. DE HOSSON LONGARTS
TWITTER: @SHOSSONTWITS 1 OKTOBER 2015
’La médecine, c'est guérir parfois, soulager souvent, consoler toujours.’ (Ambroise Pare 1510-1590)
(Geneeskunde is soms genezen, vaak verlichten, maar altijd troosten)
Benauwdheid in de palliatieve fase Inleiding Oorzaken benauwdheid Symptoombestrijding dyspneu Niet-medicamenteus Medicamenteus
Synoniemen Benauwdheid Dyspneu Kortademig Kort op de borst
Poestig Druk op de borst Moe op de borst
Ademnood Ongemakkelijke ademhaling Niet kunnen doorzuchten
Definitie Dikke van Dale “Gevoel dat je moeilijk ademt”
Beoordeling van benauwdheid Subjectief! Gegeven: Als een patiënt benauwdheid voelt, is die
benauwdheid er.
Objectief zichtbaar: Gebruik van hulpademhalingsspieren/ Intercostaal spieren Paradoxale ademhaling Lip pursing Ademfrequentie Saturatiemeting Cyanose lippen/vingers/oren
Circel van Loeser
Prevalentie dyspneu palliatieve fase
Concept richtlijn IKNL Dyspnoe, 2015
Prevalentie dyspneu (2)
Concept richtlijn IKNL Dyspnoe, 2015
Wat zijn oorzaken van benauwdheid bij kanker? A. PATHOFYSIOLOGIE B. ZIEKTEBEELDEN
Pathofysiologie dyspneu 1. Luchthonger 2. Gevoel van ademarbeid 3. Strak gevoel op de borst
4. Een snelle ademhaling
Luchthonger Ademhalingscentrum
(verlengde merg):
Input Perifere chemoreceptoren (glomus caroticum) Centrale chemoreceptoren Reageren op O2, Co2, pH Stijging pCO2 sterkte prikkel dan daling O2
Output: ademhalingsmuculatuur: inflatie van de long (op zijn beurt negatieve feedback naar merg) Sensatie: honger naar lucht
Behandeling Luchthonger Aangrijpingspunten luchthonger: Correctie bloedgasverstoring, bijv door zuurstof of
beademing Demping ademhalingscentrum (opioiden) Bevordering longinflatie
Luchtwegverwijders NIV
Gevoel van ademarbeid Moeite doen om te ademen: Verhoogde luchtwegobstructie Restrictieve longfunctiestoornis (longfibrose, pleuravocht) Zwakte ademhalingsspieren
Behandeling: Luchtwegverwijders NIV ademspiertraining
Strak gevoel op de borst Onstaat door: bronchospasme (astma) Beperkte rol in palliatieve fase Behandeling: luchtwegverwijders
Hyperventilatie Stimulatie pulmonale C-vezels (toename vagale
activiteit) Oorzaak: longvaatovervulling
Longoedeem Decompensatio cordis ARDS
Oorzaken benauwdheid bij kanker Groep
Oorzaak
Direct betrokkenheid ademhalingsstelsel
Tumorobstructie trachea/bronchiën/atelectase
Indirecte betrokkenheid ademhalingsstelsel
Pleuravocht “ Postobstructie” pneumonie VCSS Pijn Angst
Effecten antikankerbehandeling
Radiatiepneumonitis Chemotherapie-pneumonitis Cardiomyopathie
Complicaties van de ziekte
Anemie Longembolie Pneumonie
Co-morbiditeit
COPD hartfalen spierdepletie
Oorzaak behandelen
Als dit zinnig geacht wordt (toxiciteit vs effectiviteit) Als dit haalbaar geacht wordt (tijdscriterium) Als dit gewenst geacht wordt (autonomie van patiënt, shared decision)
Voorbeelden oorzakelijke behandeling Pleuravochtdrainage Ascitesdrainage Palliatieve chemotherapie
Symptomatische behandeling benauwdheid Niet-medicamenteuze behandeling: Longrevalidatie/Inspanningstraining, fysiotherapeutische interventie Voedingsondersteuning Zelfmanagement (pursed lip breathing, huffer) Psychosociale ondersteuning Ventilator op gezicht Ondersteuning (gespreksvoering, psycholoog) Medicamenteus: Morfine Benzodiazepines Zuurstof? Steroiden (dexamethason; prednisolon) Inhalatiemedicatie (continueren)
Morfine Krachtig analgeticum 1806: Friedrich Sertuener (apotheker, Paderborn) Werkzame bestandsdeel van opium
Geextraheerd uit de papaverplant Inmiddels synthetische productie
Morpheus Griekse God van de
dromen Zoon van Hypnos (God van de Slaap) Kon de vorm aannemen van elk mens Verscheen in je dromen als geliefde
Trouw 26/10/2013
Dyspneu bestrijding in het sterfbed
Klinische verschijnselen Longkanker Klacht
Percentage bij presentatie
Hoest
65%
Dyspneu
7-40%
Thoracale pijn
20-33%
Hemoptoe
6-31%
Slechte eetlust
1-5%
Botpijn (M1)
6-13%
Supraclaviculaire klier (N3)
16-30%
Vena cava superior syndroom
11%
Pleuravocht*
12-33%
Hepatomegalie*
3-20%
Percentage bij ‘end-of-life’
90%
End of life bij dyspneu Symptomatische behandeling: morfine Euthanasie Palliatieve sedatie
Acute palliatieve sedatie
Slotcouplet
Vragen?
Twitter: @Shossontwits
