COPD en hartfalen in de palliatieve fase Manon Boddaert Arts palliatieve geneeskunde Bardo en Spaarne Ziekenhuis
Antoon van Dijck
Kwaliteit van leven Verloop COPD en hartfalen Markering palliatieve fase Advanced care planning (wensen laatste fase) Dyspnoe in de terminale fase
In de palliatieve zorg is streven naar zo lang mogelijk behoud van kwaliteit van leven het doel. Het belangrijkste wapen wat je daarbij hebt is anticipatie op wat komen gaat en dat op tijd bespreekbaar maken.
Standard Model of Care
Thuis, Hospice, Verpleeghuis
Curatieve Therapie Nazorg
Presentatie
6m Field & Cassel (eds), IOM Report 1997
Palliative Care Model
Thuis, Hospice, Verpleeghuis
Curatieve Therapie Nazorg
Palliatieve Zorg Presentatie
6m J Hosp Pall Nursing 2004
Resultaat van goede palliatieve zorg? • Verbeterde kwaliteit van leven, minder angst en minder depressieve klachten
• Minder SEH bezoeken, minder ziekenhuisopnames • Eerder gesprekken over beslissingen rondom het levenseinde • Minder dure behandelingen “We need to move from prognostic paralysis to active total care” D Meier, BMJ 2004 / S Murray, BMJ 2005, M Rabow, Arch Intern Med 2004, Temel NEJM 2010
Van ‘reageren’
Naar ‘anticiperen’’
Verloop van COPD en Hartfalen
Markering Palliatieve Fase
Identificatie Palliatieve Patienten COPD 1. Veel hulp nodig en frequente medische verzorging (Karnofsky-score ≤ 50%) 2. Fors gewichtsverlies (±10% < 6 mnd) 3. Hartfalen aanwezig 4. Orthopnoe 5. Signalen het naderende einde in te zien 6. Objectieve tekenen van ernstige dyspnoe (beperkt inspanningsvermogen, dyspnoeisch bij spreken, gebruik van hulpademhalingsspieren en orthopnoe) Thoonsen et al, BJGP 2012
Identificatie Palliatieve Patienten Hartfalen 1. Ernstig hartfalen: klachten bij rust of lichte inspanning 2. Frequente ziekenhuisopname (>3 / jaar) 3. Frequente exacerbaties van ernstig hartfalen (>3 / jaar) 4. Veel hulp nodig en frequente medische verzorging (Karnofsky-score ≤ 50% ) 5. Gewichtstoename zonder effect ophoging van diuretica 6. Achteruitgang in klinisch beeld (oedeem, orthopnoe, nycturie, dyspnoe) 7. Signalen het naderende einde in te zien (depressie) Thoonsen et al, BJGP 2012
Advance Care Planning
Advance Care Planning 1. Voorlichting verloop ziekte, verwachtingen 2. Communicatie levensverwachting angst beleidsafspraken 3. Ondersteunende zorg 4. Continuiteit van zorg!!
COMMUNICEREN IN DE KETEN
Dyspnoe in de laatste fase
Symptoom
Kanker
Hartfalen
COPD
Vermoeidheid
74%
69%
68%
Kortademigheid
35%
72%
94%
Slaapproblemen
36%
45%
65%
Pijn
71%
41%
68%
Klachten van de mond
20%
27%
63%
Hoesten
28%
35%
70%
Gebrek aan eetlust
53%
31%
51%
Somberheid
39%
23%
59%
Angst
30%
30%
53%
Obstipatie
37%
37%
36%
Verwardheid
16%
29%
23%
Misselijkheid
31%
25%
4%
Behandeling Dyspnoe bij COPD
Luchtwegverwijders (Inhalatie)corticosteroiden Antibiotica (O2 iom behandelend specialist) Morfine in laatste fase Anxiolytica
Behandeling Dyspnoe bij Hartfalen
Intraveneuze diuretica Antihypertensiva / hartversterkende medicatie Morfine Ventilator voor frisse lucht Anxiolytica Uitzetten ICD in laatste fase
Symptomatische Behandeling Dyspnoe • •
bespreek de angst voor dyspnoe, voor ‘stikken’ koele lucht: prikkeling van temperatuur gevoelige receptoren in het gezicht waardoor beleving van dyspnoe kan afnemen.
Symptomatische Behandeling Dyspnoe morfine: angst bij verzorgenden om te geven (verslaving)
- meest effectieve middel voor symptomatische behandeling van dyspnoe
-
5 mg werkt binnen 20 min gedurende 4 uur
-
behandeling is conform pijnschema:
- start 5 mg bij opiaat naieve patiënt
- onderhoud: slow releasepreparaat 2 dd
- rescue met kortwerkend 1/6 dagdosis
Symptomatische Behandeling Dyspnoe anxiolytica:
- opiaten hebben een tijdelijk anxiolytisch effect - anxyolyticum zeer zinvol maar als monotherapie voor behandeling dyspnoe niet geschikt - meest gebruikt: benzodiazepines (lorazepam 1/2 -1 mg 2-3 dd)
Symptomatische Behandeling Dyspnoe Bij refractaire dyspnoe en een levensverwachting van
< 2 weken is palliatieve sedatie soms noodzakelijk
Deel de zorg in de keten en maak gebruik van elkaars expertise Med specialist & Consultteam PZ
Thuis
Bardo Hospice
Thuiszorg Huisarts
Bardo Ondersteuning Thuis / Leerhuis
Inloophuis Kennemerland
Op weg naar
Optimale palliatieve zorg voor patiënt en naasten op de plek die zij wensen!
