docentenhandleiding De maatschappij dat ben JIJ Methode burgerschap voor het MBO Versie 2.0 augustus Sociaal- Maatschappelijke dimensie

   

  docentenhandleiding       De  maatschappij  dat  ben  JIJ     Methode  burgerschap  voor  het  MBO  

  1. Sociaal-­‐Maatschappelijke  dimensie        

 

Versie  2.0  augustus  2015                                  

 

Aanleiding     De  samenleving  verlangt  van  de  school  dat  ze  de  jongeren  kwalificeert  voor  een  zelfstandig   bestaan  en  socialiseert  als  burger.  Bij  het  vak  Burgerschap  gaat  het  om  het  samen  leven.   Burgerschap  gaat  over  kennis  van  onze  politieke  instituties,  de  spelregels  die  worden   gehanteerd  en  het  gedrag  dat  daarbij  past.  In  een  samenleving  met  veel  diversiteit  en  dynamiek   is  een  besef  en  bewustzijn  onder  jongeren  van  deze  spelregels  en  essentiële  waarden  cruciaal.   Het  is  een  hele  kunst  om  hen  hier  gemotiveerd  mee  aan  de  slag  te  laten  gaan.  Een   samenhangende  en  aansprekende  aanpak  binnen  het  curriculum  van  de  opleiding  helpt  daarbij.     Met  de  methode  ‘De  maatschappij  dat  ben  JIJ’  behalen  jongeren  de  kwalificatie-­‐eisen  voor   Burgerschap.  Maar  veel  belangrijker  nog:  jongeren  worden  gevormd  tot  een  sociale  zelfredzame   burger  met  een  goed  beeld  van  hun  rol  in  de  samenleving.     De  burgerschapsmethode  heeft  als  doel  jongeren  te  vormen  tot  een  sociale  zelfredzame  burgers   met  een  goed  beeld  van  hun  rol  in  de  huidige  en  toekomstige  samenleving.  Daarmee  wordt  de   basis  gelegd  voor  een  bestendige  toekomst.  De  jongeren  krijgen  kennis  en  vaardigheden   aangereikt  en  er  wordt  veel  aandacht  besteed  aan  attitudevorming.  Het  uitgangspunt  is  dat   jongeren  inzien  dat  ze  hun  eigen  rol  voor  een  groot  deel  zelf  (gunstig)  kunnen  beïnvloeden.                                              

 

De  maatschappij  dat  ben  JIJ  is  ontwikkeld  door  Codename  Future.  En  is  mede  tot  stand  gekomen  dankzij  financiële  steun   van  het  Ministerie  van  Sociale  Zaken  en  Werkgelegenheid.      

     

 

2  

 

Inhoud     Aanleiding  ...............................................................................................................................................................................  2   Wat  is  ‘De  maatschappij  dat  ben  JIJ’?  ..........................................................................................................................  4   Samenhang  met  Loopbaan  ..............................................................................................................................................  4   Wat  moet  ik  doen  als  docent?  .........................................................................................................................................  5   Hoe  kom  ik  er  aan?  ..............................................................................................................................................................  5   Hoe  zit  de  methode  in  elkaar?  ........................................................................................................................................  6     1.  Sociaal  maatschappelijke  dimensie  ........................................................................................................................  7   Sociaal  maatschappelijke  dimensie  |  1.1  Jezelf  zijn  .............................................................................................................................  8   Sociaal  maatschappelijke  dimensie  |  1.2  Jezelf  zijn  met  anderen  ................................................................................................  13   Sociaal  maatschappelijke  dimensie  |  1.3  Verschillende  culturen  ................................................................................................  20   Sociaal  maatschappelijke  dimensie  |  1.4  Ik  en  de  ander  .................................................................................................................  25   Sociaal  maatschappelijke  dimensie  |  1.5  Jij  en  ik  zijn  gelijk  ...........................................................................................................  31   Sociaal  maatschappelijke  dimensie  |  1.6  Jouw  vrijheid  &  die  van  de  ander  ............................................................................  39   Sociaal  maatschappelijke  dimensie  |  1.7  Mijn  idealen  .....................................................................................................................  44   Sociaal  maatschappelijke  dimensie  |  Gastlessen  en  verrijkingslessen  .......................................................................................  48  

     

 

 

3  

 

Wat  is  ‘De  maatschappij  dat  ben  JIJ’?   ‘De  maatschappij  dat  ben  JIJ’  is  de  nieuwe  methode  voor  burgerschap  in  het  MBO  (niveau  2,  3  en   4).  De  methode  heeft  als  doel  jongeren  te  vormen  tot  een  sociale  zelfredzame  burgers  met  een   goed  beeld  van  hun  rol  in  de  huidige  en  toekomstige  samenleving.      

Speerpunten  van  de  methode   De  methode  ‘De  maatschappij  dat  ben  JIJ’  biedt:     • …    een  samenhangende  en  aansprekende  inhoud,  gericht  op  de  belevingswereld  van   jongeren.     Naast  het  theoretisch  kader,  voorziet  de  methode  vooral  in  een  vertaling  van  begrippen  naar  de   situatie  van  jongeren  zelf.  Door  middel  van  praktische  verwerkingsopdrachten  leert  de  jongere   zijn  eigen  rol  kennen  en  wat  het  onderwerp  voor  hem  kan  betekenen.  Er  wordt  veel  aandacht   besteed  aan  attitudevorming.  Het  uitgangspunt  is  dat  jongeren  inzien  dat  ze  hun  eigen  rol  voor   een  groot  deel  zelf  (gunstig)  kunnen  beïnvloeden.     • …  structuur  voor  inhoud  en  vorm  van  de  lessen  burgerschap.     De  methode  dekt  de  inhoudelijke  eisen  van  het  vak  burgerschap.  De  vier  dimensies  –  de   politiek/juridische  dimensie,  de  sociaal/maatschappelijke  dimensie,  de  economische  dimensie   en  de  dimensie  vitaal  burgerschap  –  komen  allemaal  aan  bod.  Elke  dimensie  bestaat  uit  circa  7   lessen  waarin  je  als  docent  kunt  variëren  in  werkvormen  die  klassikaal,  zelfstandig  of  in   groepjes  worden  uitgevoerd.     • …  structuur  voor  ‘peer  education’:  de  jongere  gaat  individueel  en  in  de  groep  aan  de  slag   met  burgerschap.     Jongeren  leren  het  meeste  van  eigen  ervaringen  en  de  ervaringen  van  anderen.  In  de  lessen  en   opdrachten  worden  deze  leer-­‐  en  reflectiemomenten  gefaciliteerd  door  ervaringen,  gedachten   en  meningen  uitgewisseld  in  een  klassengesprek.  Dit  gebeurt  aan  de  hand  van  stellingen,  de   actualiteit,  filmpje  en  groepsopdrachten.  De  meningen  van  klasgenoten  en  vrienden  kunnen   nieuwe  inzichten  voor  de  jongeren  bieden  om  uiteindelijk  een  eigen  standpunt  in  te  kunnen   nemen.    

Samenhang  met  Loopbaan   De  burgerschapsmethode  ‘De  maatschappij  dat  ben  JIJ’  sluit  naadloos  aan  bij  ‘Werken  aan  je   Toekomst’,  de  methode  voor  een  succesvolle  loopbaanoriëntatie  in  het  MBO.  Werken  aan  je   Toekomst  heeft  als  doel  de  zelfredzaamheid  van  jongeren  op  de  arbeidsmarkt  te  vergroten,  om   hen  een  reëel  beeld  te  geven  van  hun  toekomstperspectief  en  de  wijze  waarop  zij  daar  zelf   invloed  op  hebben.     Kijk  voor  meer  informatie  op:  www.werkenaanjetoekomst.nl.    

 

 

 

4  

 

Wat  moet  ik  doen  als  docent?   De  docent  is  een  belangrijke  schakel  in  het  onderwijs  en  uiteraard  ook  voor  een  goede  vorming   en  socialisatie  van  jongeren.  De  methode  ‘De  maatschappij  dat  ben  JIJ’  biedt  de  inhoud  en   structuur  voor  de  lessen  Burgerschap.  De  lessen  bestaan  met  name  uit  klassikale  digibordlessen   en  waar  de  peer-­‐educatie  plaatsvindt.  Het    werkboek  van  de  leerlingen  sluit  aan  op  de  structuur   van  de  digibordlessen.    De  voornaamste  rol  van  de  docent  daarbij  coachen  en  reflecteren.  De   digibordlessen  ondersteunen  de  docent  daarbij  en  met  suggesties  uit  de  handleiding  legt  de   docent  verbanden  tussen  de  theorie  en  de  ervaringen  van  de  jongeren.     De  methode  ondersteunt  en  faciliteert  de  docent  om  de  jongere  te  motiveren  om  een  goed  beeld   te  ontwikkelen  van  hun  rol  in  de  samenleving.     Hoe?   • Klassengesprekken  leiden   In  de  lessen  vinden  regelmatig  klassengesprekken  plaats.  Tijdens  deze  gesprekken  bent   u  de  facilitator.  De  onderlinge  uitwisseling  van  gedachten  en  meningen  van  de  jongeren   is  het  doel  van  het  gesprek.  In  de  lesplannen  staan  gespreksuggesties.     • Lesplannen  en  gespreksuggesties  gebruiken   De  handleiding  biedt  onder  meer  een  lesplan  en  gesprekssuggesties  per  les  waarmee  u   als  zich  volledig  en  snel  kan  voorbereiden  op  de  les.     • Hulp  krijgen  bij  plaats  en  organisatie  van  loopbaan  &  burgerschap  in  het  curriculum   Wij  geven  hulp  bij  plaats  en  organisatie  van  loopbaan  &  burgerschap  in  het  curriculum.   We  bieden  hiervoor  een  docententraining,  waarin  we  met  de  docent(en)  een  plan  van   aanpak  maken  voor  het  curriculum  ‘loopbaanoriëntatie’  en  burgerschapsvorming.  Hierin   wordt  aandacht  besteed  aan  het  praktisch  werken  met  de  methode  en  de  didactiek.  Het   resultaat  is  dat  de  docent  direct  aan  de  slag  kan  met  de  methode,  in  samenhang  met  de   eventuele  aanvullende  activiteiten  van  binnen  en  buiten  de  school.  Voor  kosten  en  meer   informatie:  [email protected].     • ‘In  het  echt’   De  lessen  worden  versterkt  door  bijvoorbeeld  gastlessen  te  organiseren,  een  bezoek  aan   een  culturele  instelling  te  plannen  of  bijvoorbeeld  een  moskee  of  synagoge  te   bezichtigen.  Haal  ook  zoveel  mogelijk  de  actualiteit  aan,  zodat  deze  middels  het   onderwerp  of  thema    geduid  kan  worden.  Een  kleine  selectie  die  wij  voor  u  hebben   gemaakt  staat  in  de  bijlage  ‘Gastlessen’  in  deze  handleiding.     • Verdieping     Heeft  u  en  uw  leerlingen  behoefte  om  door  te  gaan  op  een  bepaald  onderwerp?  Per  les   wordt  kort  aangegeven  welke  lesmaterialen  er  beschikbaar  zijn  die  passen  bij  een   bepaald  onderdeel  uit  de  les.  

Hoe  kom  ik  er  aan?   U  kunt  ‘De  maatschappij  dat  ben  JIJ’  bestellen  door  u  aan  te  melden  via   www.demaatschappijdatbenjij.nl  onder  het  tabblad  ‘Aanmelden’.    

 

 

5  

 

Hoe  zit  de  methode  in  elkaar?    

Werken  in  de  Workspace   De  digibordlessen  staan  klaar  in  de  leeromgeving  van  Codename  Future:  de  Workspace.  De   lessen  zijn  klassikaal,  zodat  er  discussie  en  afweging  van  verschillende  meningen  mogelijk  is.       Het  inloggen  in  de  les  gaat  als  volgt:   1. Ga  naar  www.codenamefuture.nl.   2. Vul  gebruikersnaam  en  wachtwoord  in,  rechtsboven  in  venster.   3. Ga  naar  het  tabblad  ‘School’.   4. Ga  naar  het  lesarrangement  ‘Sociaal-­‐Maatschappelijke  dimensie’.   5. Klik  op  de  lestitel  om  de  les  te  openen.     Workspace-­‐tips   • De  les  opent  altijd  op  de  plaats  waar  u  de  vorige  keer  gebleven  was.   • Leerlingen  (en  u  ook)  kunnen  hun  wachtwoord  (niet  hun  gebruikersnaam)  wijzigen  via     >  Persoonlijk  >  Instellingen  >  Wachtwoord  wijzigen.   • Bureaublad  van  de  leeromgeving  wijzigen?     >  Persoonlijk  >  Instellingen  >  Workspace.   • Is  een  leerling  het  wachtwoord  vergeten?  U  kunt  het  als  docent  altijd  terugvinden:   >  Organisatie  >  Gebruikers  >  naam  invullen  >  Zoeken      

Werkboek  

Een  regelmatig  terugkerend  onderdeel  in  de  methode  is  het  werkboek.  Het  werkboek  is  te  koop   via  verschillende  kanalen  (van  Dijk,  Lucie  Wernergroep  en  Codename  Future).  Het  werkboek   heeft  als  ISBN  978-­‐90-­‐823861-­‐3-­‐4.     Hier  noteert  hij/zijn  zijn  of  haar  inzichten  die  tijdens  de  klassikale  lessen  aan  bod  komen  en  is  de   theorie  nog  kort  en  bondig  samengevat.  U  kunt  de  vragen  in  het  werkboek  tijdens  de  les  laten   invullen  (als  een  soort  ‘kijkvraag-­‐functie’  –  leerlingen  actief  tijdens  de  klassikale  les  te  laten  zijn)   of  pas  laten  invullen  voordat  de  leerlingen  aan  de  slag  gaan  met  de  opdrachten  (als  een  soort   ‘overhoor-­‐functie’  –  wat  heeft  hij/zij  ervan  opgestoken).        

Toets   Aan  het  einde  van  elke  dimensie  is  er  een  toets  met  22  multiple-­‐choice    vragen  beschikbaar.   Deze  toets  is  zowel  in  de  Workspace  als  op  papier  beschikbaar.    Tijdens  de  docententraining   worden  alle  materialen  aan  u  uitgeleverd.      

Gastlessen  en  verdiepingslessen   Belangrijk  bij  het  vak  Burgerschap  is  om  de  wereld  van  buiten  te  verbinden  met  de  aangeboden   theorie  en  de  besproken  ervaringen  van  de  jongeren  vanuit  de  methode.  Daardoor  wordt  de   betrokkenheid  bij  specifieke  thema's  sterk  vergroot.  Na  elke  dimensie  is  een  overzicht   opgenomen  van  organisaties  en  lesmaterialen  die  aansluiten  bij  de  lessen  uit  de  dimensie.  

 

 

 

6  

 

1.  Sociaal  maatschappelijke  dimensie     “Bereidheid  en  vermogen  om  op  adequate  wijze  deel  uit  te  maken  van  de  eigen  woon-­‐  en   leefomgeving  met  acceptatie  van  verschillen  en  culturele  bescheidenheid.  Hiervoor  heeft  de   student  inzicht  in  en  respecteert  de  kenmerken  van  verschillende  culturenaspecten  van  breed   geaccepteerde  sociale  omgangsvormen  en  weet  deze  tevens  toe  te  passen.“     (in  de  kern:  Hoe  gaan  we  met  elkaar  om?)      

Lessenoverzicht     1.1  Jezelf  zijn  (90  minuten)   De  leerling  wordt  zich  bewust  van  zijn  identiteit,  als  vertrekpunt  van  elke  interactie    met  de   omgeving.     1.2  Jezelf  zijn  met  anderen  (120  minuten)   De  leerlingen  worden  zich  bewust  van  de  groep(en)  waar  zij  deel  van  uitmaken.     1.3  Verschillende  culturen  (90  minuten)   De  leerling  weet  wat  cultuurverschillen  zijn  en  gaat  er  respectvol  mee  om.     1.4  Ik  en  de  ander  (120  minuten)   De  leerling  weet  dat  normen  en  waarden  het  samen  leven  in  goede  banen  leiden.     1.5  Jij  en  ik  zijn  gelijk  (100  minuten)   De  leerling  weet  dat  discriminatie  in  Nederland  verboden  is.     1.6  Jouw  vrijheid  en  die  van  de  ander  (90  minuten)   De  leerling  weet  wat  vrijheid  van  meningsuiting  is  en  dat  er  grenzen  aan  zijn.   1.7  Mijn  idealen  (90  minuten)   De  leerling  wordt  zich  bewust  van  de  bijdrage  die  hij/zij  aan  de  samenleving  kan  geven.        

 

7  

 

Sociaal  maatschappelijke  dimensie  |  1.1  Jezelf  zijn   90  minuten  

  De  leerling  wordt  zich  bewust  van  zijn  identiteit,  als  vertrekpunt  van  elke  interactie                                                     met  de  omgeving,  straat  thuis  en  school.     Leerdoelen   • De  leerling  leert  wat  identiteit  en  persoonlijkheid  is  en  hoe  die  zich  ontwikkelt.   • De  leerling  ontdekt  allerlei  aspecten  van  zijn  eigen  identiteit.   • De  leerling  reflecteert  op  zijn  eigen  identiteit:  wat  zijn  handige  eigenschappen/talenten   en  wat  zit  misschien  in  de  weg?     Doorloop   -­‐ Introductie  van  het  geven  van  ‘etiketten’  aan  jezelf;   -­‐ Bespreken  hoe  je  identiteit  wordt  gevormd  en  ontwikkeld;   -­‐ Sociale  identiteit:  bij  welke  groepen  hoor  jij?;   -­‐ Zelfstandig  aan  de  slag  met  een  mindmap  ‘breng  je  identiteit  in  kaart’;   -­‐ Klassikaal  nabespreken  en  afsluiten.     Globale  tijdsindeling   30  minuten   Klassikale  introductie  en  bespreking  identiteit   25  minuten   Zelfstandig  werken  aan  opdracht   10  minuten   Reflectie  en  afsluiting     Benodigdheden   Docent:  Digibord  met  geluid,  internet  /  WiFi,  A4  en  A3  papier  en  kleurtjes  (opdracht  1)   Leerlingen:  Werkboek     Voorbereiding  en  organisatie   • Neem  de  les  van  tevoren  door;   • Deel  A4’tjes  of  A3’tjes  uit  (bladzijde  9  en  11).     • Zorg  voor  tekenmateriaal  (gekleurde  stiften)  voor  opdracht  1       Opdrachten   Opdracht  1  –  Maak  een  mindmap/woordweb  ‘  Wie  ben  ik?’  (bladzijde  11  en  12)  -­‐    individueel  en   presenteren  aan  elkaar                              

 

8  

 

Lesplanning     Nr   1.a  

1.b  

1.c  

1.d  

Screen  

Inhoud  &  didactische  aanwijzingen   Kort  filmpje  van  MTV/Rode  Kruis:  over  ‘etiketten’  die   mensen  op  elkaar  en  zichzelf  plakken.   https://www.youtube.com/watch?v=XRzgCOUClOY     Bespreek:   • Herken  je  dat  ‘labels  geven’?   • Heb  je  ervaring  met  (voor)oordelen?      

Tijd   5  m  

 

Korte  opdracht:  laat  leerlingen  eenzelfde  soort  kaartje   10  m   maken  van  zichzelf  op  een  A4  blaadje.     Deel  A4’tjes  uit.   Laat  leerlingen  in  1  woord  opschrijven  hoe  ze  denken   dat  anderen  hen  (onterecht)  zien,  een  vooroordeel.   Laat  ze  daarna  de  A4’s  voorhouden.       Bespreek  kort;  waarom  denk  je  dat  anderen  jou  zo   zien?  Wat  vind  je  daarvan?     Laat  ze  daarna  dit  woord  doorkruisen  en  opschrijven   hoe  ze  zichzelf  zien.  Laat  ze  de  A4’s  weer  voorhouden.         Bespreek  kort:  wat  is  jouw  waarde?     Zit  er  een  verschil  in  hoe  anderen  jouw  zien  en  hoe  jij   jezelf  ziet?Waarom  wel  /  niet?     !  Doe  zelf  ook  mee  aan  het  ‘labelen’!  Hoe  denkt  u  dat  de   leerlingen  op  uw  school  u  zien?  Wat  vindt  u  belangrijk   in  uw  identiteit?     Kort  vertellen  wat  de  inhoud  is  van  de  sociaal-­‐ 3  m   maatschappelijke  dimensie.     Vertel:  Dit  deel  van  burgerschap  heeft  te  maken  met   jezelf,  hoe  jij  in  elkaar  zit,  hoe  je  met  anderen  omgaat   en  anderen  met  jou.  Dat  gaan  we  in  deze  lessenserie   ontdekken.      

 

De  leerdoelen  van  deze  les.     **  Laat  leerlingen  de  theorie  in  het  rode  kader  lezen   (bladzijde  9).  Laat  ze  ook  nog  opschrijven  wat  hun   label  was.**  

2  m  

 

 

9  

 

2.a  

2.b  

2.c  

 

Hoe  wordt  je  identiteit  gevormd?  We  beginnen  met   kijken  naar  JOU.     Wat  is  identiteit?     Je  persoonlijke  identiteit    is  wie  jij  bent.  Je  identiteit  is   voor  een  deel  meegegeven  bij  je  geboorte,  en  voor  een   deel  gevormd  door  de  omstandigheden  en  ervaringen   die  je  in  je  leven  hebt  gehad.     We  nomen  dit  wel  eens  ‘nature  &  nurture’,  oftewel   aanleg  &  opvoeding.  Voor  een  deel  liggen  je   eigenschappen  vast,  voor  een  deel  kun  je  je  blijven   ontwikkelen.       Laat  leerlingen  iets  benoemen  dat  heel  belangrijk  is   geweest  voor  hun  vorming:   -­‐ iets  dat  is  aangeboren   -­‐ iets  dat  is  gevormd/beïnvloed  door  bv  opvoeding   op  opleiding     !  Denk  zelf  ook  na  hoe  dat  bij  uzelf  ziet.  Leg  dit  voor,   vertel  hierover.       Sociale  identiteit,  waar  hoor  je  bij?     Je  hebt  ook  een  sociale  identiteit:  je  bewustzijn  dat  je   bij  een  bepaalde  groep  hoort.  Door  anderen  wordt  je   ook  als  lid  van  die  groep  behandeld.     Laat  leerlingen  groepen  benoemen  waar  je  nog  bij   kunt  horen.     Denk  bijvoorbeeld  aan:  de    aanhangers  van  jouw  religie,   de  leden  van  jouw  etnische  groep,  de  inwoners  van  jouw   land,  mensen  die  van  dezelfde  muziek  houden  of   (leef)stijl.       Vertel:  Je  hoort  bij  verschillende  groepen  en  al  die   groepjes  dragen  iets  bij  aan  jouw  identiteit.     Wat  draagt  deze  groep  bij  aan  je  identiteit?  Sociale   identiteit,  welk  label  heeft  dit?     Vertel:  Je  zelfbeeld  is  vaak  wel  anders  dan  het  beeld   dat  de  buitenwereld  heeft.  Bijvoorbeeld:  je  bent  lid  van   de  groep  'voetbalfans'.  Zelf  zien  jullie  dit  als  positief,   maar  de  buitenwereld  heeft  misschien  een  heel  ander   beeld.  Ook  dit  heeft  te  maken  met  (voor)oordelen,  de   labels.       Vraag:   • Wat  is  voor  jou  een  belangrijke  groep?   • Hoe  wordt  deze  groep  gezien?     • Hoe  zie  je  dit  zelf?   • Wat  draagt  deze  groep  bij  aan  je  identiteit?     !  Heeft  u  misschien  zelf  ook  een  voorbeeld  van  een  

10  m  

5  m  

10  m  

10  

 

2.d  

2.e  

 

groep  waar  u  bij  hoort  en  die  bijdraagt  aan  uw   identiteit?     Jongeren  en  identiteit:  Waarom  denk  je  dat  deze   10  m   periode  in  je  leven  belangrijk  is  voor  het  vormen  van  je   identiteit?     Zelfstandig:  Laat  leerlingen  de  theorie  lezen  en  vragen   maken  op  bladzijde  9  en  10  van  het  werkboek.       Achtergrondinformatie   De  leeftijd  van  pakweg  12  tot  20,  is  heel  belangrijk  in   je  identiteitsvorming.  Je  gaat  steeds  meer     onafhankelijke  keuzes  maken  en  komt  meer  los  van  je   ouders.  Dat  kan  tot  onzekerheid  leiden:  maak  ik  de   goede  keuzes?  Welke  toekomst  zie  ik  voor  me?  Ben  ik   echt  wel  goed  in  X  of  Y?  Moet  ik  mijn  relatie  houden  of   verbreken?     Hoe  dat  komt?   • Groot  sociaal  netwerk   • Jongerencultuur   • Los  komen  /  afzetten  van  je  ouders   • Meer  verantwoordelijkheden  (studie,   loopbaan,  financiën,  toekomst,  relaties)   • Zelfstandig  worden   • Uitgaan,  hormonen,  relaties   • Grenzen  verleggen   • Dingen  uitproberen,  ervaringen  opdoen   • Extreme  sporten  uitproberen   • Wat  werkt  wel  en  niet  voor  mij   • Hoe  omgaan  met  teleurstellingen?   • Hoe  omgaan  met  tegenslagen?  Of  juist  met   succes?     Iedereen  kan  het  wel  vertellen,  maar  je  weet  het  zelf   pas  als  je  het  zelf  mee  maakt.       Hoe  werkt  dit?  Identiteitsontwikkeling?   5  m     Vertel:  De  puberteit  is  een  transitie  naar   volwassenheid.  Jongeren  zijn  als  het  ware   volwassenen  zonder  ervaring.  De  puberteit  is   noodzakelijk  om  je  eigen  identiteit  te  ontdekken  en  te   vormen.  Uit  te  zoeken  waar  je  grenzen  liggen,  wat  je   leuk  vindt,  waar  je  goed  in  bent  en  te  leren  omgaan   met  teleurstellingen  en  tegenslagen.       Je  brein  is  pas  ‘volwassen’  als  je  25  bent!  Als  puber  ben   je  vaak  echt  een  slaaf  van  je  emoties:  de  ontwikkeling   in  hormonen  en  hersens    maakt  het  bijna  onmogelijk     om  een  stabiel  leven  te  leiden.      

11  

 

3.a  

Opdracht  1:  Mindmap/moodboard  maken  ‘Wie  ben   ik?’   De  leerlingen  maken  deze  opdracht  op  papier  (A2  of   A3).   Dit  kan  een  huiswerkopdracht  zijn!     Leg  uit:  Jullie  gaan  nu  jezelf  ‘in  kaart  brengen’.  Dat  is   stap  1.  Dat  doe  je  door  een  mindmap  te  maken  van   allemaal  dingen  die  bij  jou  horen.  Schrijf  op,  teken,   knip  en  plak.     Ga  daarna,  bij  stap  2,    nadenken  over  al  die  stukjes  van   jezelf.  Wat  is  nou  het  meest  belangrijk?  Wat  zit  je     misschien  juist  in  de  weg?  Wat  maakt  je  uniek?  Wat   kreeg  je  mee  vanuit  je  familie?     Alternatief:  leerlingen  maken  een  ‘muur’  (soort   prikbord)  op  Padlet.com.  Hier  kunnen  leerlingen  tekst   en  plaatjes  verzamelen.  Ze  kunnen  hun  werkstuk   opslaan  en  exporteren  of  printen.     Presenteer  aan  elkaar  de  mindmaps  of  bespreek  een   paar  klassikaal.     Laat  enkele  leerlingen  opnoemen  wat  het  meest   belangrijke  onderdeel  van  hun  identiteit  is.       !  Zoek  in  de  klas  naar  overeenkomsten.  En  juist   verschillen.     Vraag:  hoe  ga  je  daar  mee  om?  Hoe  houd  je  het  met   elkaar  uit?  In  de  klas,  op  je  sportclub,  straks  op  je  werk   moet  je  toch  met  elkaar  omgaan.     !  Probeer  met  een  open  blik  naar  jezelf  en  anderen  te     kijken,  (ver)oordeel  niet  te  snel.     Bespreek  ook  met  elkaar  de  onzekerheden.  Hier  gaat   het  om  dat  ze  van  elkaar  ontdekken  dat  iedereen  wel   onzeker  is.  Dat  ze  niet  de  enige  zijn.       Korte  terugblik  van  de  les.  Laat  leerlingen  onderaan   bladzijde  12  opschrijven    wat  deze  les  voor  hen   betekent.     Afsluiting  en  bruggetje  naar  les  2.  Hoe  hou  je  het  met   elkaar  uit?  Hoe  gaan  we  met  elkaar  om?    

4.a  

4.b  

     

 

20+  m  

10  m  

5  m      

 

 

12  

 

Sociaal  maatschappelijke  dimensie  |  1.2  Jezelf  zijn  met  anderen   120  minuten  

  De  leerlingen  worden  zich  bewust  van  de  groep(en)  waar  zij  deel  van  uitmaken.     Leerdoelen   • De  leerlingen  weten  wat  cultuur  is,  wat  subculturen  en  tegenculturen  zijn;   • De  leerlingen  kunnen  een  stelling  verdedigen  in  een  debat,  ongeacht  hun  eigen  mening.     Doorloop   -­‐ Exactitudes  bekijken,  mensen  met  allemaal  dezelfde  stijl.  Ben  je  wel  zo  uniek?.   -­‐ Leerlingen  leren  wat  cultuur  is  en  bijbehorende  gewoontes  en  tradities  en  wat  een   subcultuur  en  tegencultuur  is.   -­‐ Introductie  op  het  Grondrecht  ‘Vrijheid  van  cultuur,  religie’.   -­‐ Leerlingen  gaan  zelfstandig  aan  de  slag.  Zij  bedenken  argumenten  bij  stellingen   (opdracht  3).   -­‐ Er  wordt  een  debat  gevoerd  waar  de  drie  stellingen  centraal  staan.   -­‐ Afsluiting  van  de  les.     Globale  tijdsindeling   10  minuten   Klassikale  introductie   25  minuten   Klassikale  uitleg  culturen  en  gewoontes  en  opdracht  2.   25  minuten     Stellingen  en  debat  (opdracht  3).   5  minuten   Reflectie  en  afsluiting     Benodigdheden   Docent:  Digibord  met  geluid,  internet  /  WiFi   Leerlingen:  internet  voor  tolerantietest  (kan  ook  thuis)     Voorbereiding  en  organisatie   Neem  de  les  van  tevoren  door.     Opdrachten   Opdracht  2  –  Culturen  (bladzijde  15)  -­‐  individueel   Opdracht  3  –  Stellingen  (bladzijde  16  en  17)  –  tweetallen/  klassikaal                                      

13  

 

Lesplanning     Nr   1.a   1.b    

Screen  

 

 

1.c  

 

 

Inhoud  &  didactische  aanwijzingen   Grasduinen  door  ‘exactitudes’:  portrettenseries   van  mensen  met  exact  dezelfde  stijl.       Bekijk  de  foto’s:   • http://www.exactitudes.com/index.php?/seri es/zoom/139/2   • http://www.exactitudes.com/index.php?/seri es/zoom/107/8   • http://www.exactitudes.com/index.php?/seri es/zoom/109/5   • http://www.exactitudes.com/index.php?/seri es/zoom/102/5         Vraag:  Wat    valt  op?   Ze  lijken  allemaal  op  elkaar.  De  foto’s  zijn   gegroepeerd  op  eenzelfde  kledingstijl.       Achtergrondinformatie:  Wat  zijn  exactitudes?     Fotograaf  Ari  Versluijs  en  styliste  Ellie  Uytenbroek   hebben  tientallen  groepen  mensen  gefotografeerd   voor  hun  serie  Exactitudes.  Elke  ‘exactititude’   bestaat  uit  twaalf  foto's  die  op  dezelfde  manier  zijn   gemaakt.  De  modellen  staan  voor  een  witte   achtergrond  en  hebben  dezelfde  houding.  Dan  valt   op  hoe  ze  op  elkaar  lijken.  Ze  kunnen  van  elke   leeftijd  en  elke  culturele  achtergrond  zijn,  van   ‘oma’s  met  een  permanentje’  tot  ‘gabbers’.     Iedereen  is  uniek,  maar  hoe  uniek?  Vrijwel   iedereen  hoort  ook  bij  een  ‘groepje’.       Bespreek  kort:   • Welke  groepen  ken  je?   • Wil  jij  bij  een  groep  horen?     • Welke  stijl  /  uitgangspunten  heeft  dat   groepje?     Laat  leerlingen  deze  vragen  beantwoord  en  op   bladzijde  13  in  het  werkboek.  Laat  ze  ook  de   theorie  lezen.       Maak  alvast  een  bruggetje  naar  subculturen.   Vraag:  Welke  uitgangspunten  horen  bij  de  stijl  die   jij  uitdraagt?    

Tijd   10  m.  

5  m.  

14  

 

1.d  

2.a  

Bespreek  eventueel  kort  de  leerdoelen  van  deze   les.    

 

 

2.b  

 

 

5  m.  

Wat  is  cultuur?   10  m.   Je  groeit  op  tussen  andere  mensen.  Die  mensen   vormen  groepen  en  elke  groep  heeft  zijn  eigen   cultuur.       Definitie  van  cultuur:   “Al  die  dingen  die  mensen  denken,  doen  en   hebben,  bijvoorbeeld  gewoonten  en  gebruiken,   godsdienst,    normen  en  waarden,  bestaanswijze,   muziek  en  voorwerpen,  eetgewoonten,  kleding  en   bouwwerken.”     Nederland  heeft  een  eigen  cultuur,  die  veel  lijkt  op   andere  West-­‐Europese  culturen.       Bekijk  bladzijde  14  en  beantwoord    bovenaan  de   bladzijde  de  vragen.     Vraag:  Kun  je  iets  noemen  dat  ‘typisch   Nederlands’  is?   • Eetgewoonte:  bv  brood  als  ontbijt  en  lunch,   eigen  brood  mee  naar  school  of  werk,   stamppotten,  stroopwafels,  erwtensoep.   • Kleding:  niet  te  ‘sjiek’,  niet  te  duur,  vaak   informeel;  een  enkeling  draagt  nog  klompen  ;-­‐)   • Bouwwerk:  rijtjeshuis,  grote  nieuwbouwwijken,   grachtenpand.     Gewoontes  en  tradities   5  m.   Een  cultuur  bestaat  voor  een  deel  uit  gewoontes   en  tradities.  In  Nederland  heb  je  tradities  als   koningsdag  en  Sinterklaas.  Daar  was  de  afgelopen   tijd  veel  over  te  doen:  je  merkt  dan  dat  mensen   erg  gehecht  zijn  aan  hun  tradities.       Gemeenschappelijke  tradities,  gewoontes  en   symbolen  zijn  heel  belangrijk  voor  het   ‘groepsgevoel’:  het  gevoel  dat  je  ergens  bij  hoort.     Vraag:   • Welke  Nederlandse  tradities/gewoonten   herken  je?  Verjaardag  vieren,  vuurwerk  met   oud  en  nieuw,  hagelslag  op  je  brood   • Heb  je  in  je  eigen  familie  of  vriendengroep  een   gewoonte,  traditie  of  ritueel?    

15  

 

2.c  

2.d  

Wat  is  tolerant?   Laat  de  leerlingen  dit  begrip  proberen  te   verwoorden.    

 

 

2.e  

 

 

5  m.  

Bekijk  daarna  de  uitleg  van  tolerantie  op  bladzijde   5  m.   14.     Leg  daarbij  uit:     Zelfs  wanneer  je  een  hekel  hebt  aan  bepaalde   meningen  of  gedrag,  kun  je  toch  tolerant  zijn.     Tolerant  zijn  is  niet  makkelijk.  Het  kost  moeite  en   je  moet  som  bereid  zijn  om  een  beetje  overlast  toe   te  laten.  Niemand  is  voor  100%  tolerant.       Tolerantie  betekent  niet  dat  burgers  geen  kritiek   op  elkaar  kunnen  hebben.  Integendeel:  in  een   democratie  is  het  belangrijk  dat  mensen  met   elkaar  praten  over  meningen  en  gedrag.     Bron:  http://www.tolerantietest.eu     Ben  je  tolerant?   U  kunt  de  leerlingen  de  test  laten  maken  (zie   bladzijde  14  van  het  werkboek):     http://www.tolerantietest.eu/test.html.     Vrijheid  en  tolerantie   10  m.   Nederland  staat  bekend  als  tolerant  land.     Tolerant  betekent:  verdraagzaam  tegenover   mensen  of  gewoonten  die  anders  zijn  dan  jij.  Zo   kun  je  vreedzaam  met  elkaar  leven  en  van  elkaar   leren.     In  hoeverre  dat  klopt,  kun  je  moeilijk  zeggen,  maar   buitenlanders  hebben  vaak  het  gevoel  dat  hier   veel  mag.  Ook  van  oudsher  kwamen  hier  mensen   naartoe  die  in  hun  eigen  land  onderdrukt  werden.   Je  zou  kunnen  zeggen  dat  dit  ook  bij  onze  cultuur   hoort.       Vrijheid  van  cultuur,  religie  is  in  Nederland  in   ieder  geval  vastgelegd  in  een  aantal  belangrijke   grondrechten.     Vraag:  Kun  je  voorbeelden  geven  van  NL  als   wel/niet  tolerant?   Bijvoorbeeld:  tolerant  ten  opzichte  van  homo’s  –   gay  pride,  homohuwelijk  hier  als  eerste  toegestaan,   tolerant  ten  opzichte  van  softdrugs,  tolerant  ten   opzichte  van  prostitutie.  Steeds  minder  tolerant  ten   opzichte  van  andere  culturen.     Extra:  Pro-­‐tolerantiecampagne  van  SIRE  

16  

 

2.f  

  2.g  

 

3.a  

4.a  

 

 

 

http://www.sire.nl/campagnes/tolerantie%C2%AE -­‐daar-­‐knapt-­‐heel-­‐nederland-­‐van-­‐op     Subcultuur   De  cultuur  van  een  kleinere  groep,  noem  je  een   subcultuur.  Nederlandse  metalfans,  maken  deel   uit  van  de  Nederlandse  cultuur,  maar  ook  van  de   metal-­‐subcultuur.  Ze  delen  hun  kleding-­‐  en   muzieksmaak  met  metalfans  in  Azië,  de  VS  of   Noorwegen.       Maak  opdracht  2,  bladzijde  15.     • Hoor  jij  bij  een  subcultuur?   • Welke  kenmerken  heeft  deze  subcultuur?     Tegencultuur   Naast  subculturen  zijn  er  ook  tegenculturen.   Kenmerk  hiervan  is  het  verzet  tegen  de   overheersende  (‘doorsnee’)  cultuur.  Bijvoorbeeld   punk.     Een  voorbeeld  van  een  tegencultuur  was  punk.   Vraag:  Ken  je  andere  voorbeelden  van  een   tegencultuur?  Anarchisten,  anti-­‐globalisten,   jihadisten     Is  er  een  tegencultuur  onder  jongeren?   Op  dit  moment  hebben  we  niet  zoveel   tegenbewegingen  onder  jongeren.       Interessant  om  door  te  vragen:  Waarom  laten   jongeren  minder  zien  of  horen  dat  ze  tegen  iets   zijn?     In  tweetallen  aan  de  slag  met  opdracht  3   (bladzijde  16  en  17).     Leg  uit:   Ga  in  tweetallen  nadenken  over  de  drie  stellingen,   en  schrijf  argumenten  voor  en  argumenten  tegen   op.     De  leerlingen  gaan  straks  met  elkaar  in  debat.     Bepaal  met  elkaar  de  regels  van  de  discussie.   -­‐  luister  naar  elkaar   -­‐  laat  elkaar  uitpraten   -­‐  de  discussieleider  geeft  de  beurt   -­‐  maximale  tijd  van  de  discussie  per  stelling  is  5   minuten!   -­‐  het  gaat  niet  om  je  eigen  mening,  maar  om  het   oefenen  met  argumenten  en  het  verdedigen  van   een  standpunt.     !  Werkvorm:  Verdeel  de  klas  bij  elke  stelling  ‘voor’   en  ‘tegen’,  ongeacht  wat  de  persoonlijke  mening  

5  m.  

5  m.  

10  m.  

5  m.  

17  

 

4.b  

4.d  

4.e  

 

van  elke  leerling  is.  Zo  moeten  ze  zich  verplaatsen   in  een  mening  die  misschien  niet  van  henzelf  is  en   gaan  ze  oefenen  met  argumenten.     Meer  weten  over  debatteren:   https://www.leraar24.nl/dossier/1491/debatteren     De  leerlingen  gaan  met  elkaar  in  debat,  de   discussie  hebben  zij  voorbereid  met  het  verzinnen   van  argumenten.     Oefen  met  voor  en  tegen-­‐argumenten.  Bespreek   de  eerste  stelling  klassikaal.       Stelling  1   Argumenten  VOOR  (voorbeelden)   -­‐  Het  gaat  om  de  persoon,  niet  kleur  of   achtergrond.   -­‐  Het  is  jouw  keuze,  als  jij  er  gelukkig  mee  bent.   -­‐  Een  andere  achtergrond  kan  juist  verrijkend  zijn.     Argumenten  TEGEN  (voorbeelden)   -­‐  Relaties  zijn  al  ingewikkeld  genoeg  zonder  dit   soort  verschillen.   -­‐  Je  krijgt  misschien  kinderen  en  hebt  dan  heel   andere  ideeën  over  opvoeding.   -­‐  Als  je  uit  elkaar  gaat,  geeft  dat  misschien  grote   problemen.     Leid  de  discussie.  Blijf  de  regels  bewaken!  Let  op   de  tijd!     Stelling  2   “Nederland  is  een  tolerant  land”     Mogelijke  argument  VOOR:   Er  is  hier  veel  toegestaan  dat  in  andere  landen   verboden  is,  bv  softdrugs,  prostitutie.     Mogelijke  Argumenten  TEGEN:   Op  papier  mag  zogenaamd  veel,  maar  in  de   praktijk  wordt  het  wel  veroordeeld.       Stelling  3   “Van  andere  culturen  kun  je  belangrijke   dingen  leren”     Mogelijke  argument  VOOR:   Het  is  altijd  goed  om  je  eigen  ideeën  en   overtuigingen  met  die  van  anderen  te  vergelijken.   Andere  culturen  kunnen  waardevolle  dingen   hebben.     Mogelijke  Argumenten  TEGEN:   Als  je  eigen  cultuur  goed  bevalt,  waarom  zou  je   andere  dingen  willen  overnemen?  Door  dingen     over  te  nemen,  verwatert  je  eigen  cultuur.  

10  m.  

10  m.  

10  m.  

18  

 

5.a  

   

 

 

  Sluit  af  met  een  conclusie,  bijvoorbeeld  dat  je  met   een  (te  snel)  oordeel  jezelf  in  de  weg  zit  en  de   kans  misloopt  om  iets  te  leren.      

5  m.  

 

19  

 

Sociaal  maatschappelijke  dimensie  |  1.3  Verschillende  culturen   90  minuten  

  De  leerling  weet  wat  cultuurverschillen  zijn  en  gaat  er  respectvol  mee  om.     Leerdoelen   • De  leerling  leert  uit  welke  aspecten  een  cultuur  bestaat;   • De  leerling  onderzoekt  een  andere  cultuur.     Doorloop   -­‐ Hoe  kijken  anderen  naar  Nederland?  Hoe  is  ons  gedrag,  waarden  en  normen?.   -­‐ Leerlingen  leren  wat  zichtbare  en  niet  zichtbare  aspecten  van  een  cultuur;   -­‐ Leerlingen  bekijken  invloeden  van  culturen  in  hun  eigen  omgeving;.   -­‐ Wat  zijn  de  waarden  van  een  cultuur,  in  hoeverre  moet  je  deze  in  stand  houden  of   respecteren?;   -­‐ Leerlingen  gaan  zelfstandig  aan  de  slag  met  een  cultuur,  zij  doen  kort  onderzoek   hiernaar  en  bereiden  een  presentatie  voor  volgens  een  stappenplan  (opdracht  5);   -­‐ Presentaties  van  verschillende  culturen;   -­‐ Afsluiting  van  de  les.     Globale  tijdsindeling   5  minuten   Klassikale  introductie   20  minuten   Klassikale  uitleg  over  verschillende  culturen  (opdracht  4)   20  minuten     Zelfstandig  werken:  onderzoek  (opdracht  5)   (15  minuten)   Presenteren  van  de  verschillende  culturen   5  minuten   Reflectie  en  afsluiting     Benodigdheden   Docent:  Digibord  met  geluid  ,  internet  /  WiFi   Leerlingen:    werkboek  en  leerlingen  hebben  een  computer  en  internetverbinding  (opdracht  5)     Voorbereiding  en  organisatie   • Neem  de  les  van  tevoren  door.     Opdrachten   Opdracht  4  –  Onderzoek  de  definitie  van  cultuur  (bladzijde  20)  –  individueel   Opdracht  5  –  Onderzoek  naar  culturen  (bladzijde  21  en  22)  -­‐    twee-­‐  of  drietallen          

 

20  

 

Lesplanning     Nr   1.a    

Screen  

 

1.b  

2.a  

 

 

 

Inhoud  &  didactische  aanwijzingen   Bekijk  van  een  stukje  film  uit  Greg  Shapiro’s   Planet  Nederland   https://www.youtube.com/watch?v=yz5NmI6j7K w     Vraag:  Hoe  kijkt  hij  naar  Nederland?     Hij  kijkt  als  een  soort  natuuronderzoeker/bioloog.     Wij  als  inwoners  van  Nederland  vinden  onze   gewoonten  natuurlijk  volstrekt  normaal,  maar  voor   ‘buitenstaanders’  zijn  we  een  soort  exotische   diersoort.  En  andersom  geldt  dat  ook.       Waar  heeft  hij  naar  gekeken?   Gedrag,  waarden  en  normen.     !  Andere  culturen  zijn  interessant,  als  je  meer   weet,  ga  je  ook  je  eigen  gedrag  relativeren.  Je   verruimt  je  blikveld.   In  deze  les  gaan  we  onderzoek  doen  naar  andere   culturen.     Leerdoelen  van  deze  les.     Laat  leerlingen  de  theorie  op  bladzijde  18  lezen.   En  bespreek  het  begrip:  multicultureel  .    

Tijd   10  m.  

5  m.  

Verschillende  landen  hebben  verschillende   10  m.   culturen.  Des  te  verder  landen  uit  elkaar  liggen,  en   des  te  minder  contact  er  tussen  culturen  is,  des  te   meer  zullen  ze  waarschijnlijk  verschillen.     Een  cultuur  bestaat  uit  verschillende  zaken.   Sommige  zijn  ‘tastbaar’  en  ‘zichtbaar’,  andere  zijn   ‘abstract’.     Vraag:   • Kun  je  een  verschil  en  overeenkomst  noemen   tussen  Nederland  en  Duitsland?     Verschil  bijvoorbeeld  de  taal,  maar  ook  de   hiërarchie  en  beleefdheid  -­‐  je  noemt  je  docent   of  baas  niet  bij  de  voornaam  in  Duitsland,  maar   Herr  Janssen  of  iets  dergelijks.     Overeenkomst:  vergelijkbare  woon-­‐  en   eetgewoonten,  religie,  muziek,  taal.   • En  tussen  Nederland  en  Vietnam?   Verschil:  Aziatische  cultuur  meer   gezagsgetrouw  en  hiërarchisch,  de  groep  gaat   boven  het  individu,  familiebanden  zeer   belangrijk.  Liegen  is  beter  dan  gezichtsverlies.     Overeenkomsten  veel  minder  dan  NL-­‐Dld,  maar  

21  

 

bijvoorbeeld:  Het  westerse  schoonheidsideaal   wordt  door  Aziatische  vrouwen  ook   nagestreefd.     !  Trek  met  de  leerlingen  de  conclusie  dat  culturen   die  verder  weg  liggen,  vaak  minder  op  de  onze   lijken.     Laat  leerlingen  de  vragen  op  bladzijde  18  uit  het   werkboek  beantwoorden.       Welke  culturen  lijken  veel  op  de  Nederlandse   cultuur  en  welke  minder?   Europese  culturen  van  de  landen  om  ons  heen  (bv   Duitsland,  België).   Culturen  van  verderaf  lijken  minder  op  de  onze   (bv  Japan,  Vietnam).     Als  er  veel  contact  is  tussen  culturen  gaan  ze  meer     5  m.   op  elkaar  lijken.  In  landen  waar  de  Europeanen  in   het  verleden  kolonies  hadden,  is  de  invloed  nog   steeds  te  zien.  De  Amerikaanse  cultuur  komt   iedere  dag  via  de  media  bij  ons  binnen.  We  nemen   daar  van  alles  van  over.       Vraag:  Zijn  er  invloeden  uit  andere  culturen  in   jouw  omgeving  zichtbaar  of  merkbaar?     bijvoorbeeld:  Turkse,  Antilliaanse  of  Chinese   winkels,  moskeeën,  met  elkaar  in  koffiehuis  zitten,   jongerencultuur  op  straat    

2.b  

2.c  

 

 

 

Verschillende  culturen  leven  samen  in  Nederland.     Laat  leerlingen  reageren  op  de  stelling  (bladzijde   19).  !  Geef  de  voorwaarden  aan  voor  de  discussie   in  de  klas:   -­‐ luister  naar  elkaar   -­‐ geef  je  mening  respectvol     Stelling:  “Mensen  die  in  Nederland  komen  wonen   mogen  hun  eigen  cultuur  behouden,  maar  moeten   de  belangrijkste  waarden  van  de  Nederlandse   cultuur  respecteren”.     Welke  waarden  zijn  dit?  vrijheid,  gelijkheid  en   tolerantie     Ieder  geeft  een  eigen  waarde  daaraan,  maar  wat   voor  jou  persoonlijk  geldt  is  misschien  anders  dan   anderen…    

10  m.  

22  

 

2.d  

 

Zichtbare  aspecten  van  een  cultuur   Een  cultuur  heeft  allerlei  onderdelen.  Sommige   zijn  ‘tastbaar’  en  ‘zichtbaar’,  andere  zijn  ‘abstract’.     Voorbeelden  van  zichtbare  aspecten  zijn   bijvoorbeeld:   • Eten  en  drinken   • Bouw  en  architectuur   • Kleding   • Muziek     Leg  uit:  Dingen  die  je  niet  ziet,  zijn  bijvoorbeeld   waarden  en  normen  (niet-­‐zichtbare  aspecten):   • Hoe  belangrijk  is  je  familie   • Wat  vind  je  beleefd  of  onbeleefd   • Is  het  individu  belangrijk  of  juist  de  groep     Maak  opdracht    4  (bladzijde  20)  en  bespreek  de   antwoorden  kort.       Tastbaar/Zichtbaar   Kleding   Muziek   Voorwerpen   Kleding   Eten   Bouwwerken  

10  m.  

Abstract/niet-­‐zichtbaar   Denken   Gewoonten   Gebruiken   Normen  en  waarden   Godsdienst   Bestaanswijze  

 

3.a  

 

 

Opdracht  5  (bladzijde  21  en  22)   20  m.   De  leerlingen  gaan  in  groepjes  van  3-­‐4  aan  de  slag.       Elk  groepje  gaat  de  cultuur  van  een  bepaald  land   onderzoeken,  op  de  zichtbare  en  minder  zichtbare   aspecten.  Kies  daarvoor  een  land  die  hieronder   staat.     !  Het  doel  is  je  medeleerlingen  wegwijs  te  maken   in  de  cultuur  van  dat  specifieke  land,  met  de  focus   op  werk.     Geef  ieder  groepje  een  land  (laat  kiezen  of  laat   bijvoorbeeld  kaartjes  trekken  zodat  het   willekeurig  wordt).     Landen:   1. Brazilië   6. Kenia   2. Nederlandse  Antillen   7. Indonesië   3. China   8. Irak   4. Turkije   9. Schotland   5. Rusland   10. Zweden     De  leerlingen  doen  onderzoek  via  internet.   Ze  bereiden  een  presentatie  voor.    

23  

 

3.b  

 

4.a  

De  eindpresentatie  bestaat  uit  de  volgende  dia's   (loop  deze  samen  door):   1. Welk  land  hebben  jullie  bestudeerd?   2. Welke  aspecten  zijn  zichtbaar  in  de   cultuur?   3. Welke  aspecten  zijn  niet  zichtbaar  in  de   cultuur?   4. Wat  moet  je  weten  over  de  cultuur  als  je   hier  gaat  werken?   a. Wat  zijn  de  grootste  verschillen   qua  werk  met  Nederland?   b. Wat  zijn  de  overeenkomsten  qua   werk  met  Nederland?   5. Wat  is  er  mooi  of  bijzonder  aan  deze   cultuur?   6. Zijn  er  invloeden  van  deze  cultuur  in  de   Nederlandse  cultuur  te  vinden?     De  leerlingen  presenteren  hun  resultaten.  

 

15  m.  

  Nodig  de  groepjes  1  voor  1  uit  om  voor  de  klas   kort  en  bondig  –  in  1  a  2  minuten  -­‐  te  presenteren   wat  zij  hebben  ontdekt  over  de  cultuur  van  het   land.      

 

4.b  

 

   

 

Sluit  klassikaal  af  met  een  kort  gesprek:     Welke  cultuur  verschilt  het  meeste  met  de   Nederlandse  cultuur  qua  werken?   China,  Kenia,  Irak,  Indonesië     Welke  cultuur  komt  het  meest  overeen  met  de   Nederlandse  cultuur?   Zweden,  Schotland     Waarom  is  dat  zo  denk  je?   Afstand  zorgt  meestal  voor  grotere   cultuurverschillen.  Als  er  veel  contact  is  tussen   culturen  gaan  ze  meer    op  elkaar  lijken.  Koloniale   geschiedenis  kan  invloed  hebben.    

5  m.  

 

24  

 

Sociaal  maatschappelijke  dimensie  |  1.4  Ik  en  de  ander   120  minuten  

  De  leerling  weet  dat  normen  en  waarden  het  samen  leven  in  goede  banen  leiden.     Leerdoelen   • De  leerling  weet  wat  normen  en  waarden  zijn  en  kan  voorbeelden  geven.   • De  leerling  wordt  zich  bewust  van  hun  eigen  normen  en  waarden.       Doorloop   -­‐ Klassikaal  bekijken  van  filmpje  van  SIRE:  de  maatschappij  dat  ben  jij  over  (a)sociaal   gedrag.   -­‐ Quiz  ‘Hollands  Hufterigheid’  volgens  het  ‘vijf-­‐tegen-­‐vijf  principe’.   -­‐ Normen  en  waarden,  wat  vind  jij  belangrijk?   -­‐ Leerlingen  krijgen  achtergrondinformatie  over:  Hoe  leer  je  normen  en  waarden?  En  wat   zijn  wettelijke  normen  en  waarden.   -­‐ Leerlingen  gaan  aan  de  slag:  welke  normen  zijn  belangrijk  in  de  klas?  Zij  maken  een  top   drie.     Globale  tijdsindeling   5  minuten   Klassikale  introductie   10  minuten   Quiz:  Hollandse  Hufterigheid   25  minuten     Klassikale  uitleg  en  opdrachten.   25  minuten   Reflectie  en  afsluiting     Benodigdheden   Docent:  Digibord  met  geluid,  internet  /  WiFi,     Leerlingen:  Werkboek       Voorbereiding  en  organisatie   • Neem  de  les  van  tevoren  door;   • Nodig  voor  de  quiz:  een  zandloper  of  andere  tijdsindicatie.     Opdrachten   Opdracht  6  –  Welke  waarden  kun  je  bedenken?  (bladzijde  23)     Opdracht  7  -­‐    Welke  normen  vind  jij  belangrijk?  (bladzijde  24)  –  individueel   Opdracht  8  –  Ongeschreven  regels  (bladzijde  25)  –  groepsopdracht   Opdracht  9  –  Fatsoensnorm  of  wettelijke  norm?  (bladzijde  26)     Opdracht  10  –  Wat  vind  jij  belangrijk?  (bladzijde  27)  -­‐  individueel          

 

25  

 

Lesplanning     Nr   1.a    

1.b  

2.a  

Screen  

 

 

 

Inhoud  &  didactische  aanwijzingen   Bekijk  het  filmpje  van  SIRE  van  de  campagne  ‘de   maatschappij,  dat  ben  jij’  op   http://www.sire.nl/campagnes/de-­‐maatschappij-­‐ dat-­‐ben-­‐jij-­‐4     Vraag:  Maak  je  dit  wel  eens  mee?   Wat  vond  je  het  meest  ‘niet  kunnen’?     Gedraag  je  jezelf  wel  eens  zo?    

Tijd   5  m.  

De  leerdoelen  van  deze  les.      

5  m.  

Quiz    Hollands  Hufterigheid  –  waar  erger  je  je  aan   in  je  leefomgeving?     !  Verdeel  de  klas  in  groepen  (max  5).  Bepaal  de   volgorde  van  aan  de  beurt  komen.     Leg  de  spelregels  uit.   Spelregels:   -­‐ Om  de  beurt  mag  een  groep  raden   -­‐ Staat  hun  antwoord  erbij?  Schrijf  t  bij  het   nummer  op  het  bord.  Dit  team  verdient   de  punten.   -­‐ Staat  het  antwoord  er  niet  bij?  Beurt   overslaan,  de  volgende  groep  is  aan  de   beurt.   -­‐ Alle  antwoorden  geraden,  tel  de  score  op.   -­‐ Geen  antwoorden  meer  te  verzinnen?   Onthul  ze,  kort!     Schrijf  nummer    1  t/m  10  onder  elkaar  op  het   bord,  maar  nog  niet  welke  ergernis  erbij  hoort.   Schrijf  de  score  erachter.    

15  m.  

   

26  

 

http://www.multiscope.nl/organisatie/nieuws/berichten/politie k-­‐schuldig-­‐aan-­‐afglijden-­‐maatschappij.html  

 

Score:   Nr  1:  8  punten   Nr  2:  6  punten   Nr  3:  4  punten   Nr  4  t/m  10:  2  punten     Speel  de  quiz.     Lees  de  theorie  door  op  bladzijde  23.     10  m.   Normaal  betekent  letterlijk:  ‘volgens  de  norm’.  Die   normen  kunnen  verschillen  en  dus  kan  ‘normaal’   ook  verschillen.    ‘Normaal’  is  ook  cultureel   bepaald:  een  boer  na  het  eten  laten  is  bijvoorbeeld   in  China  een  compliment  voor  de  kok:  het  heeft   gesmaakt!    

2.b  

  2.c  

 

 

2.d  

 

 

Normen  en  waarden   Sommige  eigenschappen  of  uitgangspunten   vinden  we  goed  en  belangrijk.     Bijvoorbeeld  eerlijkheid,  betrouwbaarheid,  respect   voor  anderen.       Die  uitgangspunten  noem  je  waarden.     Bij  waarden  hebben  we  vaak  een  vaag  beeld.       Veel  duidelijker  zijn  de  normen  die  bij  die   waarden  horen.  Bij  eerlijkheid  hoort  dat  je  niet   liegt,  of  nog  duidelijker:  dat  je  de  barman  een   seintje  geeft  als  je  ziet  dat  'ie  de  helft  van  je   drankjes  is  vergeten  op  de  rekening  te  zetten.       Laat  leerlingen  op  bladzijde  23  opschrijven  wat   normen  en  waarden  zijn  (in  eigen  woorden).       Normen:   Gedrag  die  bij  een  waarde  horen   Waarden:   Uitgangspunt  van  wat  ik                                                                    belangrijk  vind       Opdracht  6:  (bladzijde  23)     Schrijf  zoveel  mogelijk  waarden  op.     Norm:  iets  teruggeven  (in  goede  staat)  dat  je  van   mij  hebt  geleend  >  Waarde  :   verantwoordelijkheid.   Norm:  als  iemand  op  straat  iets  laat  vallen,  raap  je   het  op.  Waarde:  behulpzaamheid.   Norm:  niet  vreemd  gaan,  waarde:  trouw.   Norm:  als  de  kassière  je  te  veel  teruggeeft,  zeg  je   dat.  Waarde:  eerlijkheid.   Norm:  ouderen  aanspreken  met  ‘u’,  Waarde:   respect/beleefdheid.  

10  m.  

5  m.  

27  

 

2.e  

 

2.f  

 

2.g  

  !  Bedenk  ook  zelf  voorafgaand  aan  de  opdracht   een  waarde  die  u  belangrijk  vindt,  bijvoorbeeld   communicatie  in  de  klas.       Hoe  leer  je  dat?   5  m.   Normen  leren    gaat  eigenlijk  vanzelf.  In  je   opvoeding    krijg  je  vaak  te  horen  ‘hoe  het  hoort’.   Soms  zeggen  ze  ook  welke  waarde  erbij  hoort,   bijvoorbeeld:  ‘zeg  eens  netjes  dankjewel,  dat  is   beleefd’.       Als  je  je  gedraagt  volgens  de  normen  en  waarden   van  de  groep,  word  je  beloond,  met  een  glimlach,   een  compliment,  waardering.     Als  je  er  tegenin  gaat,  krijg  je  vaak  een  negatieve   reactie.     Zo  leer  je  vanzelf  de  gedragsregels  van  de  groep.     Vraag:   • Wat  vonden  jouw  opvoeders  heel  belangrijk?   • Zijn  er  bepaalde  normen  die  je  van  je  vrienden   hebt  overgenomen?     !  Vertel  welke  normen  vanuit  uw  opvoeding   belangrijk  waren.       Laat  leerlingen  individueel  opdracht  7  maken   10  m.   (bladzijde  24).    (Zie  voor  antwoorden  ook   opdracht  6,  slide  2.d)).     En  bespreek  kort:   -­‐ Welke  norm  hoort  bij  welke  waarde?   -­‐ Welke  waarden  heb  je  meegekregen  uit   jouw  opvoeding?   -­‐ Welke  waarden  zou  je  je  kinderen  later   leren?     Sociaal  gedrag  is  plezierig  voor  de  groep  en   5  m.   daardoor  krijg  je  er  positieve  reacties  op.       Asociaal  gedrag  is  precies  het  tegenovergestelde.   Je  gedraagt  je  op  een  manier  waar  anderen  last   van  hebben.  Ze  zullen  er  dan  ook  niet  blij  mee  zijn.         Laat  leerlingen  nadenken  over  het  eigen  gedrag  in   de  afgelopen  weken.      

 

 

28  

 

2.h  

 

2.i  

In  de  wet?   10  m.   Normen  en  waarden  zijn  vaak  ‘ongeschreven   regels’.  Sommige  normen  zijn  bij  wet  vastgelegd,   dan  zijn  het  dus    geen  ongeschreven  regels  meer.   Houd  je  je  niet  aan  zo’n  wettelijke  norm,  dan  is  dit   strafbaar.     Voorbeelden:  Krijg  je  een  boete  als  je  je  buren  niet   groet  in  de  lift?  Nee.  Moet  je  naar  de  gevangenis   als  je  iemand  uitlacht  op  straat?  Nee.  Waarden  en   normen  zijn  niet  meteen  wetten.       Maar  geluidsoverlast  veroorzaken  voor  je  buren  of   troep  op  straat  gooien,  kan  je  wel  een  straf   opleveren.  Sommige  dingen  ‘doe  je  gewoon’  of   ‘doe  je  gewoon  niet’,  andere  dingen  leveren  zo   veel  overlast  of  hinder  op,  dat  in  de  wet  is   vastgelegd  dat  het  niet  mag.       Maak  opdracht  8  (bladzijde  25)  in  een  groepje   van  drie  of  vier  leerlingen.       Maak  opdracht  9  (bladzijde  26).  Van  de  top  10   10  m.   ergernissen  kijken  welke  een  fatsoensnorm  is  en   welke  een  wettelijke  norm  (=strafbaar)  is.       Vernieling  van  openbaar  bezit   Afval  op  straat  gooien   Geen  richting  aangeven   Hondenpoep   Onbeleefd  taalgebruik   Fietsen  zonder  licht   Voordringen   Gebruik  van  smartphone  in   gezelschap   Bumperkleven   Luidruchtig  mobiel  bellen  in  het   openbaar  

 

Fatsoens -­‐norm?           x     x   x  

Wettelijke   norm?   x   x   x   x     x      

  x  

x    

  Fatsoensnormen:  Buren  groeten,  iemand  niet   uitlachen  op  straat,  niet  pesten   Wettelijke  normen:  geen  geluidsoverlast   veroorzaken,  wildplassen        

 

29  

 

3.a   3.b   3.c  

 

  3.d  

  3.e  

 

4.a  

 

 

 

 

Bekijk  de  foto’s  en  filmpjes  en  beoordeel  of  er   sprake  is  van  sociaal  of  asociaal  gedrag.     Foto  1  –  dit  is  asociaal  gedrag,  de  jongen  zou   moeten  opstaan  voor  de  mevrouw  met  het  kinds,   zodat  zij  kan  zitten.  Het  gaat  hier  over  een   fatsoensnorm,  de  jongen  krijgt  geen  boete  of  straf   voor  het  niet  opstaan.  Het  gedrag  lijkt  onbewust.   Denkt  alleen  aan  zichzelf.       Foto  2  –  hier  is  het  niet  zo  duidelijk,  de  jongen  met   de  witte  trui  neemt  wel  erg  veel  ruimte  in  op  de   stoep  en  heeft  ‘fuck’  op  zijn  sweater,  dat  zal  mensen   storen.  Hij  doet  dit  misschien  bewust  om  te   provoceren.  Er  is  geen  wet  die  dit  verbiedt.     Filmpje  3  –  dit  is  sociaal  gedrag,  alleen  heeft  de   vrouw  in  de  auto  het  niet  in  de  gaten.  De  man  kiest   bewust  voor  dit  gedrag  en  is  er  niet  wettelijk  toe   verplicht.       Maak  Opdracht  10  op  bladzijde  27  van  het   werkboek.     Stemmen:  Welke  normen  zijn  voor  deze  klas   belangrijk?     Onze  top  3  van  normen     Welke  normen  zijn  voor  deze  klas  het   belangrijkst?  We  gaan  nu  zien  welke  als  nummer  1   en  2  zijn  geëindigd.     Vraag:  Welke  waarden  horen  bij  de  gekozen   normen?     Antwoorden:   Bij  norm  1:  geduld,  beleefdheid   Bij  norm  2:  trouw   Bij  norm  3:  eerlijkheid,  betrouwbaarheid   Bij  norm  4:  vriendelijkheid   Bij  norm  5:  wederkerigheid   Bij  norm  6:  beleefdheid,  respect   Bij  norm  7:  vriendelijkheid,  zorgzaamheid   Bij  norm  8:  netheid   Bij  norm  9:  respect,  beleefdheid   Bij  norm  10:  gehoorzaamheid     Laat  enkele  leerlingen  aan  het  woord  wat  ze   hebben  geantwoord  onderaan  bladzijde  27:  “Wat   heb  je  geleerd  over  jezelf  op  het  gebied  van   waarden  en  normen?”  

10  m.  

5  m.  

10  m  

5  m.  

30  

 

Sociaal  maatschappelijke  dimensie  |  1.5  Jij  en  ik  zijn  gelijk   100  minuten  

  Leerdoelen   • De  leerling  weet  dat  gelijkheid  in  artikel  1  van  de  grondwet  is  vastgelegd;   • De  leerling  kent  het  verband  tussen  discriminatie,  stereotypen  en  vooroordelen;   • De  leerling  weet  dat  discriminatie  in  Nederland  verboden  is;   • De  leerling  wordt  zich  bewust  van  eigen  stereotypen  en  vooroordelen.       Doorloop   -­‐ Introductie  over  de  Grondwet,  wie  weet  wat  er  in  staat?   -­‐ Online  stemmen  op  de  vraag  wie  weet  wat  er  in  Artikel  1  staat  van  de  Grondwet.   -­‐ Leerlingen  oriënteren  zich  op  artikel  1  ‘gelijkheid’  en  discriminatie  en  vooroordelen.   -­‐ Leerlingen  denken  na  over  het  verschil  tussen  vooroordelen  en  discriminatie.   -­‐ Naar  buiten:  oefenen  en  bewust  worden  van  eigen  oordelende  gedachten.   -­‐ Ervaringen  delen  en  afsluiting.     Globale  tijdsindeling   15  minuten   Klassikale  introductie   10  minuten   Quiz:  Hollandse  Hufterigheid   25  minuten     Klassikale  uitleg  en  opdrachten.   25  minuten   Reflectie  en  afsluiting     Benodigdheden   Docent:  Digibord  met  geluid,  internet  /  WiFi   Leerlingen:  werkboek  ,  leerlingen  hebben  een  smartphone,  tablet  of  computer  nodig  om  te   stemmen  via  mentimeter.     Stellingen  met  Mentimeter.com   In  de  les  worden  de  leerlingen  geconfronteerd  met  stellingen  waarop  zij  hun  mening  kunnen   geven.  De  stellingen  vormen  ook  de  basis  voor  een  klassikaal  gesprek  dat  u  met  de  leerlingen   aangaat.  Peil  de  onderlinge  verschillen  en  laat  de  leerlingen  argumenteren.      

U  kunt  de  leerling  laten  stemmen  met  hun  smartphone  of  tablet  op  een  simpele  en   laagdrempelige  manier  via  www.mentimeter.com.  Het  is  een  stemsysteem  dat  via  internet   werkt.  Wij  hebben  de  stellingen  al  voor  u  klaar  gezet!  Log  in  met  het  account:   [email protected]  en  het  wachtwoord:  docent2015.  U  ziet  daar  de  stellingen   klaar  staan.  Klik  op  een  stelling,  en  daarna  op  ‘Start  presenting’.  Mocht  er  nog  een  uitslag  staan   van  een  collega,  dan  kunt  u  op  ‘Reset’  klikken,  onderaan  de  bladzijde.    

Indien  er  geen  digibord  aanwezig  is,  kunt  u  de  leerlingen  schriftelijk  hun  stem  laten  uitbrengen   en  via  andere  werkvormen  hun  mening  laten  geven.     Voorbereiding  en  organisatie   • Neem  de  les  van  tevoren  door.   • Leerlingen  moeten  voor  opdracht  12  naar  buiten,  deze  opdracht  kun  je  ook  als  huiswerk   meegeven.     Opdrachten   Opdracht  11  –  Vooroordelen  of  discriminatie  (bladzijde  30  en  31)  –  individueel  of  duo’s   Opdracht  12  –  Observeren:  vooroordelen?!  (bladzijde  33)  –  kan  ook  als  thuisopdracht  

 

31  

 

    Lesplanning     Nr   1.a  

1.b  

Screen  

Inhoud  &  didactische  aanwijzingen   Tijd   Vraag:  wie  weet  wat  de  Grondwet  is?   5  m.     Antwoord:  het  deel  van  de  wet  waarin  basisrechten   zijn  vastgelegd     Waarom  is  er  een  Grondwet?   Antwoord:    zodat  duidelijk  is  wie  welke  macht  heeft,   wat  ieders  rechten  zijn  en  om  de  burgers  te   beschermen  tegen  de  overheid    

 

 

1.c   1.d  

 

 

Kennis  testen:  Weet  jij  het?   5  m.     Uit  onderzoek  blijkt  dat  de  meerderheid  van  de   mensen  niet  weet  wat  er  in  artikel  1  staat.   http://www.eenvandaag.nl/uploads/doc/Rapport %20Grondwet.pdf     Vraag  1  (eventueel  in  Mentimeter):   Weet    je  wat    er    in    artikel    1    van    de    Grondwet     staat?    Als  je  het  weet  ga  je  staan.  Als  je  het  niet   weet,  blijf  je  zitten.   Antwoord:  Recht  op  gelijke  behandeling     Vergelijk  de  volgende  informatie  met  de   uitkomsten  van  de  klas.     52%  van  uit  onderzoek  EenVandaag  Opiniepanel   zegt  dit  niet  te  weten.     Kennis  testen:  Weet  jij  het?    5  m.     Sociaal-­‐maatschappelijk  dimensie  1.5  -­‐  Vraag  2  (in   Mentimeter):     Wat    staat    er    volgens    jou   in    artikel    1    van    de    Grondwet?   (%  uit  onderzoek  van  EenVandaag)   A. Recht    op    persoonlijke    levenssfeer    (priv acyrecht)  –  2%   B. Recht    op    gelijke    behandeling    (discrimin atieverbod)  48%   C. Recht    om    te    stemmen  (kiesrecht)  4%   D. Recht    om    actie    te    voeren    (protestrecht)   0%   E. Recht    op    vrijheid    van    godsdienst  4%   F. Recht    op    vrijheid    van    meningsuiting   22%   G. Weet    ik    niet  18%    

32  

 

  1.e  

1.f  

2.a  

 

 

 

 

antwoord=  B:  “Allen  die  zich  in  Nederland  bevinden,   worden  in  gelijke  gevallen  gelijk  behandeld.   Discriminatie  wegens  godsdienst,  levensovertuiging,   politieke  gezindheid,  ras,  geslacht  of  op  welke  grond   dan  ook,  is  niet  toegestaan.”  –  oftewel:  iedereen  is   gelijk,  discriminatie  mag  niet     Laat  leerlingen  op  bladzijde  28  in  het  werkboek  in   hun  eigen  woorden  opschrijven  wat  artikel  1   inhoud.       Kijken  van  korte  commercial  tegen  discriminatie   5  m.   https://www.discriminatie.nl/campagne/campag ne-­‐uitingen     Praat  na  over  het  filmpje:  heb  je  wel  eens  het   gevoel  (gehad)  dat  je  jezelf  moet  verstoppen?  Kun   je  een  voorbeeld  geven?   Hoe  voelde  dat?    

Leerdoelen  van  de  les.   Laat  leerlingen  de  theorie  op  bladzijde  28  lezen.      

 

Discriminatie   Van  alle  dingen  die  we  in  Nederland  belangrijk   vinden,  is  gelijkheid  misschien  wel  het   allerbelangrijkst.  Het  is  niet  voor  niets  het  eerste   artikel  in  de  Grondwet.     “Discriminatie  is  het  daadwerkelijk  anders   (nadelig)  behandelen  van  een  persoon  omdat  deze   persoon  tot  een  bepaalde  groep  behoort.”     Vraag  in  Werkboek:  Welke  groepen  kunnen   bedoeld  worden?   Het  gaat  om  het  benadelen  van  mensen  op  basis   van  hun  afkomst,  sekse,  huidskleur,  seksuele   voorkeur,  leeftijd,  religie,  handicap  of  chronische   ziekte.       Vraag:  Heb  je  je  wel  eens  gediscrimineerd   gevoeld?  En  waarom?     !  Voorkom  dat  discriminatie  niet  alleen  op   huidskleur  of  afkomst  wordt  genoemd!  Denk   aan  jonge  tienermoeders,  vrouwen,  

5  m.  

33  

 

2.b  

2.c  

2.d  

 

 

 

 

leeftijdsdiscriminatie,  etc.  De  discussie  graag   in  breed  neerzetten.     Achtergrondinformatie   U  kunt  meer  achtergrondinformatie  verzamelen  op   www.discriminatie.nl  of  www.mensenrechten.nl  om   u  voor  te  bereiden  op  eventuele  vragen.   Zoek  alvast  het  dichtstbijzijnde   antidiscriminatiebureau  op  via   www.discriminatie.nl.     Vooroordelen   Discriminatie  heeft  vaak  te  maken  met   vooroordelen.       Definitie  van  vooroordelen:   “Een  vooroordeel  is  een  mening  over  iemand  of   een  groep  mensen,  die  niet  op  feiten  is  gebaseerd   en  vaak  niet  (volledig)  overeenkomt  met  de   werkelijkheid”.     Vooroordelen  voorbeeld       Vraag:  Welke  ken  jij  nog  meer?   Blonde  vrouwen  zijn  dom.  Duitsers  graven  kuilen.   Hollanders  zijn  zuinig.  Dikke  mensen  zijn  gezellig.   Vrouwen  kunnen  niet  parkeren.  Mannen  kunnen   niets  vinden.  Vroeger  was  alles  veel  beter  etc.     Leerlingen  lezen  de  theorie  en  beantwoorden  de   vragen  op  bladzijde  29  in  het  werkboek.    

Stereotypen   Vooroordelen  zijn  gebaseerd  op  stereotypen.     “Een  vooroordeel  is  een  vast  beeld  (van  iets  of   iemand)  dat  niet  helemaal  met  de  werkelijkheid   klopt.”     Licht  toe:  Iedereen  heeft  ze.     Het  is  gewoon  te  veel  om  iedereen  waar  je  mee  te   maken  krijgt,  goed  te  leren  kennen.  Daarom  delen   we  mensen  al  snel  in  een  hokje  in.  Dat  is  op  zich   niet  erg,  als  we  hen  maar  niet  nadelig  gaan   behandelen!    

5  m.  

5  m.  

5  m.  

34  

 

2.e  

Vooroordelen  veranderen   Een  vooroordeel  is  een  oordeel  dat  voorafgaat  aan   de  feitelijke  waarneming.   • Berust  meestal  op  een  gebrek  aan  kennis.   • Berust  voor  een  deel  op  emoties.  

 

3.a    

 

5  m.  

Vraag:  Waarom  zijn  vooroordelen  lastig  te   veranderen?   Antwoord:  bijvoorbeeld  omdat  je  weinig  in  contact   zult  komen  met  mensen  uit  groepen  waar  je  een   negatief  vooroordeel  over  hebt.  Zo  krijg  je  nooit  de   kans  je  beeld  bij  te  stellen.     Opdracht  11  (bladzijde  30  en  31)  –  Vooroordelen   of  discriminatie’.     De  leerlingen  bedenken  bij  elke  afbeelding:  welk   stereotype  wordt  hier  bedoeld,  welk  vooroordeel   zie  je  en  tot  welke  discriminatie  kan  dit  leiden?     Geef  de  leerlingen  ongeveer  10  minuten,  overleg   in  duo’s  mag.   Bespreek  de  antwoorden  klassikaal.      

10  m.  

  De  antwoorden:    

Bron:  folder  intertoys    

Stereotype  

Vooroordeel  

Vrouwen  zijn   zorgzaam.  

Vrouwen  en  meisjes   zijn  het  meest  geschikt   voor  het  huishouden.  

Discriminatie     (-­‐gevaar)     Vrouwen  worden  niet   aangenomen  in   ‘mannen-­‐beroepen’.  

Gehandicapten  zijn   afhankelijk  

Gehandicapten   kunnen  niet  veel,   zullen  wel  geen   goede  baan  krijgen  

Gehandicapten   worden  niet  snel   aangenomen  op   uitdagende  functies  

Moslims  zijn  anders   dan  

Moslims  zijn,   onruststokers  tegen   anderen        

Moslims  worden   buitengesloten  

 

  Bron:   janssenspatrick.skynetblogs.be/ta g/vooroordeel    

 

 

35  

 

 

Bron:  www.ondertussen.nl    

Bron:  boermetkiespijn.nl    

Oude  mensen  zijn   afgeschreven.  

Oude  mensen   hebben  geen  leuk   leven,  geen  seks,   doen  aan  bingo  en   andere  duffe   hobby’s.  

Bejaarden  worden   genegeerd  en  komen   maatschappelijk   buiten  spel  te  staan.  

Vrouwen  zijn   onhandig  en  niet  zo   goed  als  mannen.  

Vrouwen  kunnen   niet  autorijden.  

Vrouwen  worden   onzeker  over  eigen   capaciteiten.  

Weinig  donkere   mensen  gaan  de   universiteit    

Donkere  mensen  op   de  universiteit   zullen  wel   voorgetrokken  zijn.  

Donkere  mensen   worden  niet  op  hun   capaciteiten   beoordeeld/   niet  serieus   genomen.  

 

  Bron:  fieggentrio.blogspot.nl     Vertaling  bordje:  ‘Je  hebt  geluk   dat  je  zwart  bent,  dan  kom  je   makkelijk  op  de  universiteit’.      

  3.b  

4.a  

Wanneer  is  er  sprake  van  discriminatie  en   wanneer  van  een  vooroordeel?     Vul  dit  in  op  bladzijde  31  onderaan.       Vertel:  een  vooroordeel  is  een  (vaak  negatief)  idee   dat  je  hebt  over  een  bepaalde  groep.  Je  hoeft  hier   echter  niets  mee  te  doen,  niet  naar  te  handelen.     Discriminatie  wordt  het  pas,  als  je  je  gedrag  gaat   aanpassen  aan  je  vooroordeel  en  daardoor   bepaalde  groepen  anders  gaat  behandelen.      

 

 

10  m.    

Onder  diversiteit  verstaan  we  alle  aspecten   10  m.   waarop  mensen  van  elkaar  verschillen.  De   zichtbare  dingen  -­‐  zoals  leeftijd  en  huidskleur  -­‐  en   de  minder  zichtbare  dingen  als  culturele  en   sociale  achtergrond,  competenties  en  werkstijlen.       **  Laat  leerlingen  de  theorie  lezen  op  bladzijde  32.   **     Waarom  is  diversiteit  goed  voor  een  samenleving?   Diversiteit  in  onze  samenleving  levert    een   positieve  bijdrage  aan  de  samenleving  in  zijn   geheel.  Nederland  is  door  haar  diverse   samenstelling  een  goudmijn  aan  kennis,  expertise   en  achtergronden  die  bijdragen  aan  het  welzijn   van  onze  maatschappij,  maar  ook  onze  

36  

 

4.b  

 

 

internationale  concurrentiepositie.     Als  je  goed  om  kunt  gaan  met  diversiteit  wil  dat   zeggen  dat  je  om  kunt  gaan  met  heel  verschillende   mensen.  Open  staan  en  kunnen  omgaan  met   verschillen  hoort  bij  professioneel  gedrag  en   verantwoordelijkheid  nemen.       !  In  een  pluriforme  samenleving  moeten  jongeren   ontdekken  dat  mensen  van  verschillende   pluimage  toch  heel  goed  samen  problemen   kunnen  oplossen.  Ze  moeten  inzien  dat  er  tussen   mensen  verschillen  zijn,  maar  bovenal   overeenkomsten.     Bedenk  redenen  waarom  diversiteit  goed  is  voor   een  bedrijf.     Antwoorden:   • Ze  komen  makkelijker  aan  personeel,   gewoon  meer  mensen  om  uit  te  kiezen.   • Verschillende  mensen  hebben   verschillende  kwaliteiten.  Die  kun  je   allemaal  gebruiken  als  je  verschillende   mensen  in  je  team  hebt  (een  voetbalteam   met  11  spitsen  schiet  niet  op).   • Verschillende  klanten  voelen  zich  ook   meer  welkom.  Ze  vinden  het  prettig  als  er   ook  mensen  uit  verschillende  groep  bij  de   organisatie  werken.   • het  bedrijf  weet  beter  wat  de  klanten   willen.  Producten  en/of  diensten   veranderen  mee  met  de  bevolking.   • Het  is  goed  voor  het  beeld  dat  mensen   van  het  bedrijf  hebben,  iedereen  is   welkom.   • Internationale  uitstraling  en  handel   mogelijk:  betere  aansluiting  op  de  klant  of   behoefte  .     Positieve  discriminatie     5  m.   Discriminatie  kan  ook  positief  worden  ingezet.   Veel  bedrijven  willen  bijvoorbeeld  graag  een   afspiegeling  zijn  van  de  Nederlandse  samenleving.       Uit  onderzoek  blijkt,  dat  bedrijven  die  meer   diversiteit  in  hun  personeel  hebben,  beter   presteren.  Daarom  zoeken  sommige  bedrijven   juist  een  vrouw  of  een  allochtoon  voor  een   bepaalde  functie.     Vraag:  Zitten  er  ook  nadelen  aan  positieve   discriminatie?   Antwoord:  Ja.  Er  kan  bijvoorbeeld  de  indruk   ontstaan  dat  je  een  bepaalde  baan  alleen  maar  hebt   gekregen  omdat  je  een  vrouw/allochtoon/etc.  bent.   >  verwijs  naar  de  laatste  afbeelding  bij  opdracht  11  

37  

 

5.a  

 

6.a  

 

 

 

(bladzijde  31).       (Huis)werkopdracht,  opdracht  12  (bladzijde  33).     De  leerlingen  gaan  naar  buiten:  introspectie   oefenen  en  bewust  worden  van  eigen  oordelende   gedachten!  Met  het  observeren  van  mensen  op   straat  én  het  observeren  van  eigen  automatische   gedachten/oordelen,  worden  leerlingen  zich   bewust  dat  we  allemaal  denken  in  stereotypen  en   vooroordelen  hebben.     Leg  de  opdracht  uit:   Ga  met  het  invulblad  en  een  pen  buiten  zitten,   noteer  in  kolom  1  wie/wat  je  ziet  en  wat  daarbij  je   eerste  gedachte/oordeel  is.  Noteer  in  kolom  2  of   die  gedachte  klopt  (dus  WAAR  is).     Stuur  de  leerlingen  naar  buiten  of  geef  de   opdracht  mee  als  huiswerk.     De  klas  komt  terug  en  vertelt  over  ervaringen.     Wat  was  jullie  ervaring?   Komen  er  veel  oordelen  in  je  op?   Is  dat  erg?     !  Conclusie:  het  komt  vaak  voor  maar  wees  je   ervan  bewust,  en  wees  kritisch  op  je  eigen   oordeel.  Het  kan  je  beperken  en  belemmeren,  in  je   nieuwsgierigheid  en  je  kans  op  nieuwe   ervaringen.  Oordelen  over  je  zelf  trouwens  ook!    

15  m.  

5  m.  

 

38  

 

Sociaal  maatschappelijke  dimensie  |  1.6  Jouw  vrijheid  &  die  van  de  ander   90  minuten  

  De  leerling  weet  wat  vrijheid  van  meningsuiting  is  en  dat  er  grenzen  aan  zijn.   Leerdoelen   • De  leerling  kent  de  essentie  van  het  grondrecht  vrijheid  van  meningsuiting.   • De  leerling  denkt  kritisch  na  over  de  grenzen  aan  vrijheid  van  meningsuiting.     Doorloop   -­‐ Geef  je  mening;   -­‐ Wat  is  vrijheid  van  meningsuiting;     -­‐ Wat  is  vrijheid  van  meningsuiting;   -­‐ Ga  aan  de  slag  met  Kakhiel-­‐foto;     -­‐ Klassikaal  nabespreken  en  afsluiten.     Globale  tijdsindeling   10  minuten   Klassikale  introductie   25  minuten   Klassikale  bespreking  over  (grenzen  van)  vrijheid  van  meningsuiting   15+  minuten     Zelfstandig  werken:  opdracht  13     7  minuten   Reflectie  en  afsluiting     Benodigdheden   Docent:  Digibord  met  geluid,  internet  /  WiFi,     Leerlingen:  Werkboek  (eventueel  internet  voor  de  opdracht)     Voorbereiding  en  organisatie   Neem  de  les  door.     Opdrachten   Opdracht  13  –  Lachen  moet  kunnen  (bladzijde  35)  -­‐  tweetallen        

 

39  

 

Lesplanning     Nr   1.a  

Screen  

 

1.b  

1.c  

2.a  

 

 

 

 

Inhoud  &  didactische  aanwijzingen   Tijd   Bekijk  het  filmpje  van  Lucky  TV  over  Willy   5  m.   (Willem  Alexander).   Let  op:  dit  is  een  Flash  filmpje,  dus  niet  te  zien  met   Apple.     Vraag:  Vind  je  dat  je  de  koning  zo  belachelijk  mag   maken?  Mag  dat  overal  ter  wereld?   Nee,  er  zijn  veel  staatshoofden  die  niet  echt  kunnen   lachen  om  zoiets.  In  Egypte  bv  werd  cabaretier   opgepakt  wegens  belediging  van  de  president.     Zie  ook:   http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/archief /article/detail/3419900/2013/04/04/De-­‐ Egyptenaar-­‐om-­‐wie-­‐alleen-­‐president-­‐Morsi-­‐niet-­‐ kan-­‐lachen.dhtml     Bekijk  het  filmpje.     5  m.     Wat  is  de  mening  van  de  man  over   homoseksualiteit?   Hij  vindt  dat  hij  dat  mag  zeggen.  Vind  jij  ook  dat   iemand  dit  mag  zeggen?     Het  tweede  deel  van  de  clip  gaat  over  de   demonstratie.      

Bespreek  kort  de  leerdoelen  van  deze  les.    

 

Vrijheid  van  meningsuiting  is  de  vrijheid  van   burgers  om  hun  overtuigingen  kenbaar  te  maken,   zonder  controle  vooraf  door  de  staat.       Vraag:  Kun  je  dit  in  eigen  woorden  uitleggen?   Antwoord:  Ik  mag  alles  zeggen  en  ergens  wat  van   vinden,  over  de  overheid  of  over  de  politiek.     **  Laat  leerlingen  dit  op  bladzijde  34  in  het   werkboek  opschrijven.    Laat  leerlingen  dan  de   theorie  lezen.  **    

5  m.  

40  

 

2.b  

 

2.c  

 

 

Mag  je  alles  zeggen?  NEE   Net  als  de  meeste  grondrechten,  is  ook  de  vrijheid   van  meningsuiting  niet  absoluut.     Er  zijn  grenzen  aan.  Als  je  een  groep  beledigt,  kun   je  zelfs  straf  krijgen,  of  als  smaad  verspreid  of   opruit  tot  geweld  of  discriminatie.       Leg  nog  een  keer  uit  wat  de  grenzen  zijn:  niet   discrimineren,  geen  haat  zaaien,  niet  opruien.     Vraag:   “Waar  ligt  de  grens  tussen  belediging  en  vrijheid   van  meningsuiting?”     **  Laat  leerlingen  de  vragen  beantwoorden   onderaan  bladzijde  34  van  het  werkboek.  **     Kijk  eventueel  het  filmpje,  vanaf  0:36:     http://www.youtube.com/watch?v=sneS-­‐y4tvqY     Vraag:  Waar  liggen  voor  jou  de  grenzen?   !  Laat  leerlingen  proberen  onder  woorden  te   brengen  wat  zij  zelf  de  grens  vinden.     Hoe  kun  je  weten  dat  je  iemand  beledigd  of  te  ver   gaat?   Je  weet  zelf  wel  wat  je  fout  en  goed  doet  en  of  je   iemand  kwetst.  Je  kan  je  mening  netjes   verkondigen.     Wie  beslist  er  uiteindelijk  of  iets  mag?     De  rechter     Wat  speelt  ook  mee  om  de  grens  te  kunnen   bepalen?   De  context  of  situatie  waarin  iets  gezegd  wordt  is   belangrijk:  Wie  –  Wanneer  –  Met  welk  doel?     Wat  mag  wel  en  niet?  Rechters  breken  hun   hoofden  over  dit  soort  zaken.  De  situatie  waarin  je   iets  zegt  maakt  ook  verschil.  We  noemen  dat  de   context.     !  De  situatie  waarin  iets  gezegd  wordt,  is   belangrijk:  Wie  -­‐  Wanneer  -­‐  Met  welk  doel?     Bekijk  de  twee  voorbeelden.   In  de  kunst  is  de  vrijheid  van  meningsuiting   bijvoorbeeld  groter.  Najib  mag  grappen  maken   over  Marokkanen,  Met  kunst  kun  je  dingen   bespreekbaar  maken.   Wilders  maakt  geen  grappen  maar  probeert   mensen  op  te  ruien.    

10  m.  

5  m.  

41  

 

2.d  

  2.e  

Waar  ligt  de  grens?  Wat  vind  jij?   5  m.     Delano  Felter,  lijststrekker  van  de  Republikeinse   Moderne  Partij    bij  de  gemeenteraadsverkiezingen   in  Amsterdam,  liet  zich  op  24  februari  2010  bij   een  lijsttrekkersdebat  in  negatieve  zin  uit  over   homoseksuelen.  Hij  deed  dit  tegen  een   verslaggever  van  de  regionale  tv-­‐zender  AT5.     Waar  ligt  de  grens?  Is  dit  strafbaar?     Ook  achteraf  kan  men  gestraft  worden  voor   bepaalde  uitspraken.     Het  hof  moet  opnieuw  onderzoeken  of  de   5  m.   uitlatingen  beledigend  en  dus  strafbaar  zijn.  Dat   heeft  de  Hoge  Raad  geoordeeld.  Eerder  sprak  het   hof  Felter  hiervan  vrij.         Het  gaat  met  name  om:  waar  ligt  de  grens?  Wie   bepaalt  dit?  Zelfs  het  Hof  of  de  Hoge  raad  vind  het   lastig  te  beoordelen!  

 

3.a  

3.b  

4.a  

 

 

 

 

 

In  de  kunst  is  de  vrijheid  van  meningsuiting   5  m.   bijvoorbeeld  groter.  De  grenzen  liggen  iets  ruimer.       Introduceer  opdracht  13  (bladzijde  35).     Kijk  bijvoorbeeld  naar  www.kakhiel.nl     Maak  groepjes  van  twee  leerlingen.    

Leerlingen  maken  een  eigen  Kakhielfoto.  (Dit  kan   ook  als  huiswerk  worden  opgegeven  of  in  een   tweede  lesuur  gemaakt  worden.)   Laat  leerlingen  hun  foto  presenteren.  

30  m.      

Licht  kort  de  volgende  vragen  toe:     -­‐ Wat  is  de  essentie  van  vrijheid  van   meningsuiting?   -­‐ Waarom  is  de  vrijheid  van  meningsuiting   belangrijk?   -­‐ Waarom  mag  je  niet  alles  zeggen?     -­‐ Waar  ligt  voor  jou  de  grens  wat  je  niet   mag  zeggen?     Laat  de  leerlingen  de  vragen  op  bladzijde  36  

5  m.  

42  

 

maken.     Herhaal  eventueel  nog  een  keer  dat  er  vrijheid  van   meningsuiting  is,  maar  dat  er  grenzen  zijn.  Je  mag   niet  een  groep  beledigen  of  aanzetten  tot  geweld   of  discriminatie.     Einde  van  de  les.        

4.b  

   

 

 

 

43  

 

Sociaal  maatschappelijke  dimensie  |  1.7  Mijn  idealen   90  minuten  

  De  leerling  wordt  zich  bewust  van  de  bijdrage  die  hij/zij  aan  de  samenleving  kan  leveren.     Leerdoelen   • De  leerling  gebruikt  eigen  talenten,  idealen  en  ambities.   • De  leerling  leert  creatief  denken  over  oplossingen  voor  maatschappelijke  problemen   • De  leerling  neemt  een  taak  op  zich  om  de  leefbaarheid  van  zijn/haar  eigen  buurt  of  wijk   te  verbeteren.     Doorloop   -­‐ Geef  je  mening   -­‐ Wat  is  vrijheid  van  meningsuiting   -­‐ Ga  aan  de  slag  met  de  filmpjes   -­‐ Klassikaal  nabespreken  en  afsluiten     Globale  tijdsindeling   Lesuur  1:   15  minuten     Klassikale  introductie   30  minuten     Zelfstandig  werken  aan  eindopdracht     (Lesuur  2:)   20  minuten   Klassikale  introductie   20  minuten   Presentatie  van  projectplannen   5  minuten   Afsluiting     Benodigdheden   Docent:  Digibord  met  geluid,  internet  /  WiFi   Leerlingen:  Werkboek  en  internet  voor  opdracht     Voorbereiding  en  organisatie   Neem  de  les  door.     Opdrachten   Eindopdracht  van  de  sociaal-­‐maatschappelijke  dimensie  (bladzijde  38  t/m  41)  -­‐  groepsopdracht          

 

44  

 

Lesplanning     Nr   1.a  

Screen  

 

1.b  

Inhoud  &  didactische  aanwijzingen   Tijd   Kijk  klassikaal  het  filmpje  met  muziek  van   15  m.     Beyoncé  –  I  was  here   https://www.youtube.com/watch?v=i41qWJ6QjPI     Vraag:  Je  hebt  de  clip  gezien,  waar  ging  het  over?     Beyoncé  zingt  erover  dat  ze  de  wereld  iets  beter   wil  achterlaten.  Er  komt  een  dag  dat  je  er  niet   meer  bent.  Hoe  wil  je  herinnerd  worden?  Wat  wil   JIJ  maken  van  je  leven?     Wat  kunnen  artiesten  zoals  zij  betekenen?   In  de  muziek  vind  je  veel  voorbeelden  van  mensen   die  hun  stem  laten  horen.  Omdat  mensen  ze  via   hun  stemgeluid  of  hun  muziek    (ook  via  theater,   graffiti,  kunst  etc.)  hun  boodschap  de  wereld  in   kunnen  sturen  om  anderen  hun  ideeën  te  laten   horen  en  zo  kunnen  proberen  de  wereld  te   veranderen.     Welk  verschil  wil  jij  maken  voor  je  omgeving,   klein  of  groot?  In  je  beroep  of  in  je  vrije  tijd?       Praat  vooraf  even  met  de  leerlingen  over  vragen   als:   Wat  zijn  idealen?   Heb  jij  idealen?   Wat  zijn  je  ambities?   Heb  je  een  echte  toekomstdroom?     **  Beantwoord  de  vragen  op  bladzijde  37  van  het   werkboek.  **     De  leerdoelen  van  deze  les.        

 

 

45  

 

2.a      

  3.a  

 

 

 

 

Zelf  aan  de  slag  met  een  creatieve  opdracht   30  m.     (Eindopdracht)    -­‐  vanaf  bladzijde  38       Tijd:  30  minuten+   Deze  opdracht  kunt  u  meegeven  als  huiswerk.     Leg  de  opdracht  uit:  maak  een  plan  om  de   leefbaarheid  in  jouw  buurt,  wijk  of  stad  te   verbeteren.  Wat  kun  jij  daarin  betekenen?     !  Benadruk:  Laat  je  niet  beperken  door  gedachtes   als  ‘dat  lukt  toch  niet’,  leg  de  lat  zo  hoog  als  je  wilt!       Loop  de  verschillende  stappen  van  de  opdracht   door  en  laat  de  leerlingen  starten.     Sluit  af  en  zeg  wat  de  leerlingen  voor  de  volgende   5  m.     les  af  moeten  hebben.     In  een  tweede  lesuur  kunnen  ze  de  opdracht   afmaken  en  hun  ideeën  presenteren.  

46  

 

                            Overzicht  gastlessen  en  verrijkingslessen    

“  

 

 

 

Belangrijk  bij  het  vak  Burgerschap  is  om  de  wereld  van  buiten   te  verbinden  met  de  aangeboden  theorie  en  de  besproken   ervaringen  van  de  jongeren  vanuit  de  methode.  Daardoor  wordt   de  betrokkenheid  bij  specifieke  thema's  sterk  vergroot.    

47  

 

Sociaal  maatschappelijke  dimensie  |  Gastlessen  en  verrijkingslessen      

Bij  1.1  Jezelf  zijn  en  bij  1.2  Jezelf  zijn  met  anderen     Anne  Frank  stichting  

Online  cursus  Begin  bij  jezelf  !   In  de  online  cursus  Begin  bij  jezelf!  zijn  interactieve  lesactiviteiten  opgenomen  die   gebruikt  kunnen  worden  bij  de  methode.     Thema:  Identiteit  en  diversiteit   Lesactiviteit  1:    Jongeren  oefenen  met  het  gericht  vragen  naar  identiteitskenmerken  van  een  ander.   Lesactiviteit  2:  Jongeren  onderzoeken  hun  identiteit  en  ontdekken  overeenkomsten  met   klasgenoten.     Website:  http://edu.annefrank.org/beginbijjezelf/   Kosten:  Kosteloos      

Bij  1.3  Verschillende  culturen     Moskee  El  Fath   Gastles   Een  imam  wil  (bijna)  altijd  komen  in  de  les.  Er  zijn  in  de  buurt  van  jou  school  vast   moskeen  te  vinden.  We  nemen  als  voorbeeld  Moskee  El  Fath  in  Amersfoort.     De  Moskeevereniging  El  Fath  (letterlijke  vertaling:  de  opening/de  sleutel)  maakt  al  sinds  1980   onderdeel  uit  van  de  Amersfoortse  samenleving.  De  oprichters,  een  groep  Amersfoorters  met  de   Marokkaanse  etniciteit,  zagen  Amersfoort  niet  langer  als  een  tijdelijke  woonplaats  maar  als  een   nieuwe  thuishaven.  Binnen  de  gemeenschap  groeide  de  behoefte  aan  een  moskee.  Daar  kon  men   immers  het  geloof  belijden,  iets  wat  binnen  het  leven  van  een  moslim  onmisbaar  is.     Website:  http://www.moskee-­‐elfath.nl/   Kosten:  Kosteloos     Synagoge  Amsterdam   Project:  Leer  je  buren  kennen   Het  is  een  workshop  van  de  Liberaal  Joodse  Gemeente  uit  Amsterdam  met  als  doel  om   scholieren  kennis  te  laten  maken  met  joden.  Aanleiding  waren  scheldpartijen  van   islamitische  scholieren  van  een  ROC  dat  tot  voor  kort  pal  naast  de  synagoge  stond.     Website:  http://www.ljgamsterdam.nl/nl   Kosten:  Op  aanvraag     Stichting  Kerk  en  Buurt  Noord   Gastles   We  willen  in  ons  werk  iets  betekenen  voor  de  mensen  in  de  buurt.  Dat  kan  van  alles  zijn:   hulp  bij  het  schrijven  van  een  brief  aan  een  instantie,  even  op  adem  komen.      

 

48  

 

Wij  zijn  een  Stichting  in  een  oude  wijk  van  Amsterdam-­‐Noord  die  zich  inzet  voor  de  buurt  en  de   mensen  die  er  wonen.  We  ondersteunen  ze  bij  wat  nodig  is  voor  hun  welzijn  én  voor  het  samenleven   in  de  buurt.     Website:  http://www.kerkenbuurtnoord.nl/   Kosten:  Op  aanvraag      

Bij  1.4  Ik  en  de  ander  

De  leerling  weet  dat  normen  en  waarden  het  samen  leven  in  goede  banen  leiden.    

Codename  Future  

Project:  Gedrag,  ik  doe  ertoe   Gedrag:  ik  doe  ertoe!  is  een  interventie  die  gericht  is  op  het  voorkomen  van  antisociaal  gedrag   bij  scholieren  om  zo  een  goed  samenlevingsklimaat  te  creëren  in  de  klas  en  daar  buiten.  Na  de   inzet  van  het  project  zijn  leerlingen  zich  bewust  van  wat  hun  gedrag  betekent  voor  hun   omgeving.  Ze  zijn  in  staat  te  beoordelen  welk  gedrag  in  sociale  situaties  het  leefklimaat  positief   beïnvloeden  en  welke  een  negatieve  invloed  hebben  en  maken  op  grond  van  dit  oordeel  bewuste   keuzes  voor  hun  eigen  gedragsrepertoire.     Website:  www.codenamefuture.nl/gedrag   Kosten:    Op  aanvraag      

Bij  1.5  Jij  en  ik  zijn  gelijk    

Codename  Future   Project:  Polarisatie   Het  project  ‘Polarisatie’  is  ontwikkeld  om  negatieve  vormen  van  polarisatie  op  scholen   tegen  te  gaan.  Leerlingen  leren  op  uitdagende  en  interactieve  manier  wat  polarisatie  is   en  wat  de  gevolgen  kunnen  zijn.       Door  goed  te  zijn  voorbereid  op  gedrag,  omgangsvormen,  verschillen  tussen  mensen  en  polarisatie   kunnen  drie  moeilijke  thema’s  zoals  antisemitisme,  Islamfobie  en  homofobie  neutraal  worden   geïntroduceerd.  Het  project  levert  een  bijdrage  aan  de  tolerantie  tussen  jongeren  en  gaat   polarisatie  tegen,  doordat  jongeren  polarisatie  leren  herkennen  en  daardoor  keuzes  kunnen  maken   en  minder  snel  ‘meelopen’.     Website:  www.codenamefuture.nl/polarisatie   Kosten:    Op  aanvraag  

  Anne  Frank  stichting   Groepsbezoek/gastles  Anne  Frank  Huis   Voor  het  MBO  heeft  Anne  Frank  stichting  het  educatieve  programma  ‘Vooroordelen?  Blijf   bij  jezelf!’  ontwikkeld.       ‘Vooroordelen?  Blijf  bij  jezelf!’    stelt  de  onderwerpen  stereotypen,  vooroordelen  en  discriminatie  op   een  toegankelijke  en  aansprekende  manier  aan  de  orde  tijdens  een  bezoek  aan  het  Anne  Frank   Huis.  Studenten  worden  zich  bewust  van  hun  eigen  vooroordelen  en  die  van  een  ander.  Ze  zien   welke  impact  vooroordelen  kunnen  hebben  en  leren  rekening  houden  met  de  referentiekaders  van  

 

49  

 

anderen.  Er  wordt  een  verbinding  gelegd  tussen  uitsluitingsmechanismen  in  het  verleden  en  het   heden.       Website:  http://www.annefrank.org/nl/Museum/Groepsbezoek-­‐met-­‐de-­‐klas/     Kosten:    Programma:  €  40,  entreekosten  per  student:  €  4,50,  eerste  begeleider:  €9,50,  tweede   en  derde  begeleider  gratis  

  Anne  Frank  stichting   Workshop  in  de  klas   Programma  in  de  klas  door  een  van  onze  ervaren  trainers.  Aan  de  hand  van  een  aantal   werkvormen  gaan  studenten  met  elkaar  in  gesprek  over  (groeps)identiteit,  stereotypen,   vooroordelen  en  discriminatie.     ‘Vooroordelen?  Blijf  bij  jezelf!’    stelt  de  onderwerpen  stereotypen,  vooroordelen  en  discriminatie  op   een  toegankelijke  en  aansprekende  manier  aan  de  orde  in  de  klas.  Studenten  worden  zich  bewust   van  hun  eigen  vooroordelen  en  die  van  een  ander.  Ze  zien  welke  impact  vooroordelen  kunnen   hebben  en  leren  rekening  houden  met  de  referentiekaders  van  anderen.  Er  wordt  een  verbinding   gelegd  tussen  uitsluitingsmechanismen  in  het  verleden  en  het  heden.       Website:  http://www.annefrank.org/nl/Museum/Groepsbezoek-­‐met-­‐de-­‐klas/     Kosten:    Op  aanvraag    

Anne  Frank  stichting  

Online  cursus  Begin  bij  jezelf  !   In  de  online  cursus  Begin  bij  jezelf!  zijn  interactieve  lesactiviteiten  opgenomen  die   gebruikt  kunnen  worden  bij  de  methode.     Thema:  Stereotypen  en  vooroordelen   Lesactiviteit  1:  Weten  waar  stereotypen  en  vooroordelen  vandaan  komen  en  hoe  je  ermee  om  gaat.   Lesactiviteit  2:  Leerlingen  ervaren  hoe  het  beeld  van  een  bepaalde  groep  gedrag  richting   individuen  van  deze  groep  kan  beïnvloeden.     Website:  http://edu.annefrank.org/beginbijjezelf/   Kosten:  Kosteloos      

Bij  1.6  Jouw  vrijheid  en  die  van  de  ander    

Anne  Frank  stichting   Online  cursus  Begin  bij  jezelf  !   In  de  online  cursus  Begin  bij  jezelf!  zijn  interactieve  lesactiviteiten  opgenomen  die   gebruikt  kunnen  worden  bij  de  methode.     Thema:  discriminatie   Lesactiviteit  1:  Jongeren  staan  stil  bij  emoties  die  discriminatie  oproepen  bij  zichzelf  en  anderen.   Lesactiviteit  2:  Jongeren  laten  nadenken  over  de  grenzen  van  vrijheid  van  meningsuiting.     Website:  http://edu.annefrank.org/beginbijjezelf/   Kosten:  Kosteloos  

     

50  

 

Anne  Frank  stichting   Fairplay   Een  educatieve  game  die  jongeren  met  moslimdiscriminatie,  homodiscriminiatie  en   antisemitisme  confronteert.  Spelers  moeten  omgaan  met  zowel  discriminatie  door   anderen  als  met  hun  eigen  vooroordelen.       Website:  http://www.playfairplay.nl/   Kosten:  Kosteloos    

Critical  Mass   Gastles/workshop   Critical  Mass  laat  jonge  mensen  ervaren  hoe  conflicten  ontstaan.     We  laten  hen  voelen  hoe  het  is  om  buitengesloten  te  worden  of  confronteren  hen  met   hun  eigen  vooroordelen.  In  een  veilige  omgeving  ontdekken  ze  hun  manier  om  met  'de   ander'  om  te  gaan.     Critical  Mass  ontwikkelt  interactieve  tentoonstellingen,  multimediale  installaties  en  werkvormen,   voornamelijk  voor  jonge  mensen  maar  ook  geschikt  voor  professionals  en  organisaties  die  met   jonge  mensen  werken  (docenten,  jongerenwerk,  etc.)  en/of  actief  zijn  op  het  brede  werkveld   rondom  conflicten.       Website:  http://criticalmass.nu/   Kosten:    Op  aanvraag      

Bij  1.7  Mijn  idealen   Codename  Future   Verdiepingsles   In  het  project  “Ik  kom  in  actie,  NU!”  is  het  doel  om  bij  jongeren  begrip  op  te  wekken  voor   de  rol  die  vrijwilligerswerk  in  onze  maatschappij  heeft.  Aanzetten  tot  participatie  is  één   van  de  pijlers  van  burgerschap,  wat  weer  een  belangrijke  taak  is  van  het  onderwijs.  Dit   project  sluit  dan  ook  naadloos  aan  bij  de  onderwijsinhoud  en  –doelen  van  veel  MBO-­‐ opleidingen.       Het    project  “Ik  kom  in  actie,  NU!”  onderscheidt  zich  doordat  het  gebruik  maakt  van  een   persoonlijke  benadering  via  een  unieke,  individuele  leeromgeving.  De  leerling  wordt  rechtstreeks   aangesproken  in  zijn  eigen  identiteit.  Hij  vraagt  zich  af  wat  zijn  eigen  kernwaarden  zijn,  een   essentiële  motiverende  factor  om  tot  intrinsieke  participatie  bij  maatschappelijke  zaken  te  komen.     Daarnaast  gaat  de  leerling  op  zoek  naar  zijn  eigen  kernkwaliteiten,  talenten,  vaardigheden  en   competenties.  De  leerling  leert  belang  te  hechten  aan  het  voortdurend  vergroten  van  zijn   kwaliteiten,  en  leert  inzien  dat  vrijwilligerswerk  een  belangrijk  hulpmiddel  kan  zijn  om  dit  te   bereiken.       Website:  www.codenamefuture.nl   Kosten:  Op  aanvraag              

 

51  

 

Stichting  present  Nederland   Gastles   We  geloven  dat  mensen  best  bereid  zijn  om  zich  in  te  zetten  voor  de  ander  en  de   samenleving.  De  kloof  tussen  die  bereidheid  en  het  daadwerkelijk  in  actie  komen  is  voor   veel  mensen  (te)  groot.  Er  is  een  brug,  een  verbindende  schakel  nodig.  Present  wil  die   schakel  zijn.     Een  brug  slaan  tussen  mensen  die  iets  hebben  te  bieden  en  mensen  die  daarmee  geholpen  kunnen   worden.  Een  beweging  op  gang  brengen  in  Nederland  waarbij  steeds  meer  mensen  het   vanzelfsprekend  vinden  om  naar  elkaar  om  te  zien.     Website:  http://stichtingpresent.nl/nederland/   Kosten:  Op  aanvraag      

 

 

 

52