handleiding
x
Docentenhandleiding Lesmateriaal over orgaan- en weefseldonatie voor het MBO
handleiding x
Inleiding Xtralife is een digitaal lespakket over orgaan- en weefseldonatie voor jongeren in het middelbaar beroepsonderwijs (MBO). In het lespakket wordt aandacht besteed aan de maatschappelijke, persoonlijke en biologische aspecten van orgaandonatie. Voor MBO-studenten is aandacht voor orgaandonatie relevant. Jongeren krijgen namelijk in het jaar nadat zij achttien jaar worden een brief van de minister van VWS met de vraag of zij na de dood organen of weefsels af willen staan voor transplantatie. Veel jongeren volgen op dat moment een MBO-opleiding. Het doel van Xtralife is de jongeren voor te bereiden op deze lastige vraag. Zodat zij een weloverwogen keuze kunnen maken en deze laten vastleggen in het Donorregister. De Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) verzorgt in opdracht van het ministerie van VWS de voorlichting over orgaan- en weefseldonatie. De afdeling NTS-Donorvoorlichting heeft de digitale lesmodule Xtralife ontwikkeld om jongeren in het MBO correct te informeren over orgaan- en weefseldonatie en hiermee samenhangende aspecten zoals donorschap en registratie in het Donorregister. Xtralife bestaat uit diverse werkvormen waarmee de studenten hun kennis kunnen uitbreiden en zich een mening vormen over orgaanen weefseldonatie. Op de bijbehorende website staan onder andere filmpjes, een kennisquiz, een meningentest, prikkelende stellingen en diverse hulpmiddelen voor het uitvoeren van de opdrachten. Xtralife is flexibel opgezet. Na een basismodule bepaalt u als docent zelf welke onderwerpen en werkvormen er aan bod komen en welke accenten u legt. In de handleiding vindt u achtergrondinformatie over Xtralife, achtergrondinformatie over orgaan- en weefseldonatie en beschrijvingen van de lesmodules. Op www.xtralife.nl vindt u zowel de complete handleiding als de handleiding in delen.
2
handleiding x
1. Achtergrondinformatie over de module Doelgroep
Dit lesmateriaal over orgaan- en weefseldonatie is speciaal ontwikkeld voor het MBO. Bij elke module wordt aangegeven voor welk niveau deze geschikt is.
Doel van het lesmateriaal
Het doel van dit lesmateriaal is tweeledig. Aan de ene kant wil de Nederlandse Transplantatie Stichting bereiken dat jongeren goed voorbereid zijn op de keuze die zij voorgelegd krijgen ten aanzien van orgaan- en weefseldonatie. Aan de andere kant ontwikkelen studenten verschillende vaardigheden en competenties die passen bij de kwalificatie-eisen Loopbaan en Burgerschap in het MBO uit het vernieuwde Brondocument Burgerschap MBO. Het lesmateriaal sluit ook goed aan bij vaardigheden die bij het vak Nederlands aan de orde komen: mondelinge taalvaardigheid, leesvaardigheid en schrijfvaardigheid. Meer hierover vindt u in Bijlage 2 (zie docentendeel op www.xtralife.nl).
Aandacht voor het maatschappelijk vraagstuk
Het tekort aan donoren is een maatschappelijk vraagstuk, er is namelijk een groot tekort aan met name donororganen. Op 1 januari 2012 stonden 1311 mensen op de wachtlijst voor een orgaan en 853 mensen voor een weefsel. De gemiddelde wachttijd voor een nieuwe nier is ruim vier jaar, voor andere organen een jaar. Daardoor moeten mensen lang op een transplantatie wachten. En regelmatig overlijden patiënten omdat er niet tijdig een geschikt donororgaan beschikbaar is. Daarnaast steekt de discussie over het meest wenselijke donorregistratiesysteem regelmatig de kop op. Nederland heeft een toestemmingssysteem. Dit betekent dat een persoon zijn uitdrukkelijke toestemming moet geven voordat zijn organen en weefsels gebruikt mogen worden voor donatie. In de Tweede Kamer staat dit registratiesysteem met enige regelmaat op de agenda. Begin 2011 liet minister Schippers van VWS weten geen voorstander te zijn van een ‘geen bezwaar’- systeem. Bij dit systeem is iedereen automatisch donor, tenzij hiertegen bezwaar wordt gemaakt.
Aandacht voor de persoonlijke keuze
Orgaan- en weefseldonatie is natuurlijk niet alleen een maatschappelijk vraagstuk, maar vooral ook een persoonlijke keuze over een lastig onderwerp. Zeker op het MBO is aandacht voor de persoonlijke keuze relevant, omdat iedereen in het jaar nadat hij of zij achttien jaar wordt de vraag krijgt om een keuze te maken.
3
handleiding x
Achtergrondinformatie over orgaan- en weefseldonatie
In Bijlage 1 in het docentendeel op www.xtralife.nl, vindt u uitgebreide achtergrondinformatie over orgaan- en weefseldonatie, transplantatie en registratie. Voor de studenten is de achtergrondinformatie beschikbaar op www.xtralife.nl in het onderdeel Veelgestelde vragen van het Snel naar-
menu. Hier vindt u ook een pdf met deze veelgestelde vragen en antwoorden die u kunt printen. De informatie op www.xtralife.nl is minder uitgebreid dan Bijlage 1. Studenten die behoefte hebben aan meer informatie kunt u verwijzen naar www.transplantatiestichting.nl.
Gebruik computer
Een belangrijk uitgangspunt van Xtralife is dat u de beschikking heeft over een groot scherm met internetverbinding voor het klassikaal bekijken van www.xtralife.nl. Dit kan zowel een beamer als een digitaal schoolbord zijn.
Er zijn diverse opdrachten waarbij studenten individueel of in kleine groepjes opdrachten uitvoeren achter de computer. Wanneer er onvoldoende computers aanwezig zijn, vindt u in de handleiding voor veel opdrachten een alternatief voor een verwerking zonder computer. Opbouw lespakket
Het lespakket bestaat uit zeven modules. Het is niet noodzakelijk om de zeven modules allemaal uit te voeren. In hoofdstuk 3 van deze handleiding vindt u meer informatie over de relatie tussen de verschillende modules. In het docentendeel op Xtralife staat per module stap voor stap beschreven wat er van u en de studenten verwacht wordt bij de uitvoering van de module. De meeste modules nemen meerdere lesuren in beslag. In de module staat per onderdeel aangegeven hoe lang het betreffende onderdeel duurt zodat u eenvoudig de module over meerdere lesuren kunt verspreiden. U bepaalt zelf hoeveel lessen u aan het onderwerp wilt besteden. De minimale variant bestaat uit twee lesuren. U doet dan alleen Module 1.
4
handleiding x
Aanvullende suggesties
Nodig een ervaringsdeskundige uit
Als aanvulling op het lespakket is het mogelijk om een gastspreker in de klas uit te nodigen. U kunt hiervoor terecht bij NTS-Donorvoorlichting. Bij Donorvoorlichting zijn vrijwilligers actief. Dit zijn mensen die getransplanteerd zijn of nabestaanden van donoren. Zij verzorgen op verzoek voorlichtingen over orgaandonatie en -transplantatie en vertellen hun (eigen) ervaringsverhaal. Dit ervaringsverhaal staat los van deze lesmodule, maar het is een mooie aanvulling op lessen over orgaandonatie met Xtralife. Via
[email protected] kunt u een voorlichting aanvragen. Tentoonstelling voor een projectweek
De NTS biedt scholen de mogelijkheid om een tijdelijke interactieve tentoonstelling over orgaan- en weefseltransplantatie aan te vragen. Meer informatie vindt u op www.transplantatiestichting.nl.
5
handleiding x
2. Opbouw www.xtralife.nl Startmenu Het is raadzaam de site vooraf zelf goed door te nemen zodat u bekend met vorm en inhoud van de site. De verschillende onderdelen op de startpagina worden hier kort toegelicht. Via deze knop kunt u altijd terugkeren naar de homepagina. Studenten kunnen inloggen. Wanneer ze ingelogd zijn, blijven de resultaten van de Kennisquiz (Module 1 en Afsluiting) en van het datingprofiel (Module 3) bewaard.
Hier staat onder andere de docentenhandleiding van Xtralife. U kunt de handleiding in zijn geheel downloaden of alleen de onderdelen die u op dat moment nodig heeft.
Hier kunt u snel naar belangrijke
Dit zijn de zeven
onderdelen op de site.
modules.
De onderdelen worden op de volgende pagina besproken.
6
handleiding x
Onderdelen van het Snel naar-menu Kennisquiz
De Kennisquiz maakt deel uit van Module 1 en de afronding maar kan ook op andere momenten gedaan worden. De quiz bestaat uit vijftien vragen over orgaan- en weefseldonatie. Na elke vraag volgt een korte inhoudelijke feedback. Wanneer studenten inloggen worden de resultaten bewaard. Als ze op een later tijdstip de Kennisquiz nogmaals uitvoeren, wordt het nieuwe resultaat vergeleken met het eerste resultaat.
Meningentest
De Meningentest maakt deel uit van Module 1 en de afronding maar kan ook op andere momenten gedaan worden. De studenten geven hun mening over tien stellingen. De stellingen gaan onder andere over het Nederlandse registratiesysteem en over het stellen van voorwaarden aan de ontvanger van een donororgaan of –weefsel.
Postertool en Protestbordtool
De Postertool (Module 6) en de Protestbordtool (Module 7) zijn digitale hulpmiddelen voor het maken van een Poster of Protestbord. Door de verschillende stappen te volgen maken de studenten een Poster of Protestbord. Als een student zijn emailgegevens doorgeeft, krijgt hij een persoonlijke url toegestuurd. Via deze url kan de student de Poster of het Protestbord op een later tijdstip bewerken.
YouTube Gallery
In Module 6 en Module 7 maken de studenten een filmpje. Dit filmpje kunnen ze eenvoudig naar de YouTube Gallery uploaden. Binnen de YouTube Gallery wordt een onderscheid gemaakt tussen een Campagnefilmpje
(Module 6) en een Politiek filmpje (Module 7). In de You Tube Gallery staan ook alle filmfragmenten uit de verschillende modules. Spelletjes
De spelletjes zijn een onderdeel van Module 1 maar kunnen ook prima op een ander moment gespeeld worden. Bij het spelletje Wat zit waar? moeten de studenten verschillende organen en weefsels op de juiste plek in een lichaam slepen. Bij de Kruiswoordpuzzel staan de functies van organen en weefsels centraal.
7
handleiding x
Lichaam
In het lichaam (Module 1 onderdeel B) staan de organen en weefsels die getransplanteerd kunnen worden. Wanneer een orgaan of weefsel wordt aangeklikt dan volgt er meer informatie over:
Veelgestelde vragen
De functie
De gevolgen
De transplantatie
van het orgaan
als het orgaan of
van het
of weefsel.
weefsel niet meer
betreffende
optimaal werkt.
orgaan of weefsel.
Hier staan de meest gestelde vragen en antwoorden over orgaanen weefseldonatie.
Links
Op deze sites staat nog meer relevante informatie over orgaanen weefseldonatie.
Xtralife PowerPoint
Studenten kunnen met dit sjabloon een PowerPoint maken in de stijl van Xtralife.
8
handleiding x
Modulemenu Het beginscherm van een module ziet er als volgt uit: Met deze knop keert u terug naar de vorige pagina
Dit zijn de verschillende onderdelen van de module. Wanneer u op een bepaald onderdeel klikt, komt u in een nieuw scherm.
Hier staan alle downloads van de module overzichtelijk onder elkaar.
WERKBLADEN In verschillende modules van Xtralife wordt gewerkt met Werkbladen en Stappenplannen. Deze kunt u downloaden op www.xtralife.nl. Om de pdf’s te kunnen openen moet u het gebruik van popups toestaan. Wanneer uw computer hier niet standaard op is ingesteld, krijgt u de vraag of u het gebruik van popups wilt toestaan. U kunt dit bevestigen. Dit is veilig.
9
handleiding x
3. Overzicht modules Xtralife is flexibel opgezet. Module 1 vormt de basis van het lespakket. Deze module moet altijd uitgevoerd worden. Na Module 1 kiest u, afhankelijk van opleidingsniveau, opleiding en vak een of meer van de overige modules voor extra verdieping. In onderstaand schema staat per module de belangrijkste informatie aangegeven. Dit schema biedt houvast voor het vaststellen van uw lessen over orgaan- en weefseldonatie.
Module
Inhoud
Opleidingsniveau
Brondocument Burgerschap kwalificatie-eis
Doelen
Tijd in minuten
1,2,3 en 4
1.1
Kennis
100 min.
1,2,3 en 4
1.1 en 1.3
Kennis
50 min.
1,2,3 en 4
1.3
Inleven
60 min.
1,2,3 en 4
1.1
Vaardig-
110 á 145
heden
min.
In deze module wordt vooral 1.
basiskennis aangedragen over
Introductie orgaan-
orgaan- en weefseldonatie. Ook
en weefseldonatie
oefenen studenten met het invullen van een donorformulier. Hoe staan verschillende religies en levensbeschouwingen
2.
Religies en orgaanen weefseldonatie
tegenover orgaan- en weefseldonatie? In deze module leren studenten hier meer over. Ook komen ze erachter hoeveel (of hoe weinig) ze al van dit onderwerp wisten. Studenten leven zich in in het leven van een patiënt met een bepaalde ziekte of aandoening.
3.
Profiel aanmaken voor een datingsite
Zij maken een profiel aan voor deze persoon op een fictieve datingsite. Hierdoor wordt duidelijk welke gevolgen een transplantatie of het uitblijven van een donororgaan of –weefsel kan hebben. Door het interviewen van elkaar en van mensen in hun
4.
Interviewen en presenteren
omgeving oriënteren studenten zich op verschillende opvattingen over orgaan- en weefseldonatie. Er is aandacht voor interview- en presentatievaardigheden.
10
handleiding x
Module
Inhoud
Opleidingsniveau
Brondocument LLB Kerntaak
1,2,3 en 4
1.1
1,2,3 en 4
1.3
3,4
1.1
1,2,3 en 4
1.1
Doelen
Tijd in minuten
Menings-
30 of 50
vorming
min.
Creativi-
80 á 100
teit
min.
Door een stille wanddiscussie of een Lagerhuisdebat (afhankelijk van de groep die 5.
Klassikale discussie
u heeft) krijgen studenten informatie over standpunten en belangen van anderen. Op basis van deze informatie kunnen studenten zich een eigen mening vormen over orgaan- en weefseldonatie.
6.
Voorlichtingscampagne
Studenten bedenken in groepjes een campagne die mensen moet stimuleren om zich als donor te registreren. Hoe kun je een besluitvor-
7.
Politieke campagne
mingsproces beïnvloeden? Studenten vormen belangengroepen en bedenken een strategie om politici en/of de
Creativiteit
105 min.
publieke opinie te overtuigen van een bepaald donorregistratiesysteem. Afsluiting
Herhaling Kennisquiz en Meningentest
Kennis
15 min.
11
COLOFON
Xtralife is een digitale lesmodule over orgaan- en weefseldonatie voor jongeren in het MBO. Het lesmateriaal is kosteloos beschikbaar op www.xtralife.nl. De lesmodule is geïnitieerd door de afdeling Donorvoorlichting van de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS). Xtralife is samengesteld door het Instituut voor Publiek en Politiek (IPP) en Podium Bureau voor Educatieve Communicatie bv, en kwam tot stand in samenwerking met MBO-docenten van verschillende disciplines. NTS-Donorvoorlichting houdt zich in opdracht van de overheid bezig met publieksvoorlichting over orgaan- en weefseldonatie. Voor meer informatie over NTS-Donorvoorlichting kunt u terecht op www.transplantatiestichting.nl.
Voor vragen en opmerkingen over www.xtralife.nl kunt u mailen naar
[email protected].
Vormgeving Xtralife door: Bureau Booy, Noordwijk.
