De keuze van een geschikt en betaalbaar ventilatiesysteem voor een gezonde sociale woning VMSW Sociale huisvesting en ventilatie Sociale projecten : EPB en ventilatie Sociale huurders en ventilatie Ontwerpers sociale woningen en ventilatie Concepten sociale woningbouw en ventilatie Proefprojecten Besluit
ir Bernard Wallyn Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen
Sociale huisvesting en ventilatie • 16 september 2010
Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen
FINANCERING
PROJECTBEGELEIDING
Sociale Huisvesting Maatschappijen SHM
Bouwpartners
Lokale sociale actoren
Vlaamse Overheid
HUUR
KOOP
KREDIET
145.000 we
70.000+40.000 we
2009:1350x1.350.000€
Sociale huisvesting en ventilatie • 16 september 2010
Sociale huisvesting en ventilatie <1995
ventilatie via - ramen (EG) en deuren - kieren en spleten - muurroosters / shuntkanalen
- dampkap / raamventilator Jaren 70 = energiecrisissen g verwarmen onbetaalbaar g minder verwarmen, ramen dicht, kierenjacht
1981
K70 + DG bij raamrenovatie
Explosie aantal condens/schimmel problemen voornamelijk bij nieuwbouw en raamrenovaties !?
Sociale huisvesting en ventilatie • 16 september 2010
Sociale huisvesting en ventilatie Jaren 80 : het gaat goed mis met de relatie « gebouw – binnenklimaat » ! Ü Koudebruggen
Controle ontwerpen (kb-simulaties)
Ü Verwarming
HR-systemen (ketel – regeling - ontwerp)
Ü Ventilatie
Systeem / Voorschriften ??? (geen NBN > NF NEN …?)
Sociale huisvesting en ventilatie • 16 september 2010
Sociale huisvesting en ventilatie 1991
VID K55 + Umax + KB + geen ventilatie voorschriften
1993
Ventilatienorm(1991) verplicht bij NB+REN + raamrenovatie
- Won > systeem A
« primitief »
- App > collectief systeem A + C Info huurders
2001
K45 + HR+verwarming >20 jaar
2006
E100 +ventilatievoorzieningen
2008
E80 + lage temperatuur verwarming Recente projecten : - Won : A (75%) + C (20%) + Dwtw (5%) - App : A (30%) + C (65%) + D (3%) + Dwtw (2%)
2012
E60 ? ð D &
2020
Laag ? / nul energiewoningen ? ð A C
« geëvolueerd » <10 jaar « effectief »
?
Sociale huisvesting en ventilatie • 16 september 2010
Sociale huisvesting en ventilatie Aanzienlijk minder condens- en schimmelproblemen bij nieuwbouw >1993 eerder individueel (bewoner/uitvoering) dan op projectnivo (gebouw/concept)
Knelpunten - Integratie « systemen » + « planafstemming » - Luchtdichtheid - Dampkappen en droogkasten - Akoestiek - Natuurlijke toevoer dakkamers - Lichtinval (roosters bovenaan in raam) - onderhoud / levensduur > kost weinig objectieve resultaatgegevens
Ventilatie bepaalt mede de KWALITEIT van een woning ð
« verbetering nodig »
Sociale huisvesting en ventilatie • 16 september 2010
Sociale projecten : EPB en ventilatie Knelpunten • Toepassing mechanische ventilatie om E-punten doch niet om energie-efficientie, toepasbaarheid en gebruik
• Vanaf E60 : toename kostprijs woningen • Doeltreffendheid wtw afhankelijk van luchtdichtheid
• Problematiek (collectieve) installaties vs milieu-impact • Dampkappen en droogkasten : geen aandacht want niet in EPB ð EPB OK ≠ Woning OK Sociale huisvesting en ventilatie • 16 september 2010
Sociale huurders en ventilatie § Ventilatie = openen ramen § Toevoer koude lucht = tocht + meerkosten § Ventilatoren = nutteloos elektriciteitsverbruik § Roosters vaak dicht (soms afgeplakt) § Mechanische ventilatie op laagste stand (of uit) § Klachten tocht, geur, lawaai (omgeving + installatie) § Dampkappen werken niet goed (voornamelijk bij collectieve systemen) § Ventilatiemonden mechanische ventilatie ontregeld door bewoners § Onwetend over onderhoud (filters)
Huurder kan zijn woning niet kiezen (behalve grootte, ligging, huur)
ð Bewoners niet klaar / techniek niet aangepast aan gebruikers
Sociale huisvesting en ventilatie • 16 september 2010
Ontwerp sociale woningen en ventilatie § Vóór EPB weinig aandacht voor ventilatie, onderschatting van impact op ontwerp, uitvoering en gebruik § Toenemende complexiteit (woning)bouw noodzaakt meer specialisatie binnen bureau
§ Snelle evolutie laat niet toe van ervaring op te bouwen § Realisaties worden te weinig opgevolgd in de gebruiksfase « trias energetica » + monitoring en bijsturing + communicatie § Te weinig aanbod « systemen »
= veel puzzelwerk = rem op evolutie
§ Ventilatie (technieken in het algemeen) onvoldoende aandacht vanaf ontwerpfase ð geintegreerd ontwerpen + bouwteam ð
Sociale huisvesting en ventilatie • 16 september 2010
Keuze ventilatiesysteem – C2008
Sociale huisvesting en ventilatie • 16 september 2010
Proefprojecten laag energie sociale woning Systeem Dwtw + voorverwarming via grondbuis / serre K28 45% besparing tov ‘standaard woning’
zo lde r
Ontwerpfase > intensief - Elke beslissing = afweging van : pro/contra, beschikbare alternatieven, kosten/baten, interacties, milieu-impact,... m e ch. a fv oe r in vo ch tige ruim te s
- Veel vragen zonder antwoord – betrouwbaarheid /
bruikbaarheid informatie serre
- Gemotiveerd bouwteam - Begeleiding / contrôle bij uitvoering
m e cha nische to e vo e r in le ef ruim te s
Grote inspanningen > - grote waarde als proef - goed globaal resultaat
000
- begeleiding bewoners moeilijke omgang met ventilatiesysteem
ca rpo rt vo lle gron d
- niet aldus herhaalbaar op grote schaal - meerkosten Sociale huisvesting en ventilatie • 16 september 2010
Proefproject soc passiefwoningen - PASw 3 projecten – 3 SHMs 1 klassieke (massieve) bouw 1 hout skelet bouw 1 renovatie
Doelstelling = haalbaarheid [PHP-certificaat + normen sociale woningbouw] ? o.a. sterk doorgedreven luchtdichtheid + systeem Dwtw
Aanbesteding = 40% tot 70% boven kostprijsnorm sociale woningbouw ! ?
Laag energiewoningen « minder sociale woningen ??? ð E-peil niet ten kosten van sociale huisvesting Sociale huisvesting en ventilatie • 16 september 2010
Besluit VMSW benadering : 1) K-peil + KB + passieve maatregelen 2) Luchtdichtheid 3) Verwarming + ventilatie 4) E-peil 5) Meten, bijsturen, informeren Keuze ventilatiesysteem wordt vooreerst bepaald door : - projectdoelstellingen - woningconcept - planindeling - bouw- en onderhoudskosten
GEINTEGREERD ONTWERPEN BOUWTEAM
« eenvoudig + effectief + begrijpbaar + beheersbaar + betaalbaar »
Sociale huisvesting en ventilatie • 16 september 2010